Tài liệu Phương pháp lập bảng hệ thống kiến thức, so sánh và sử dụng tư liệu trong dạy học môn lịch sử ở trường THPT

SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT ĐỀ TÀI THỨ NHẤT: SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP LẬP BẢNG HỆ THèNG KIẾN THỨC VÀ SO SÁNH TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. Người viết: Trần Thị Hải. Đơn vị: Trường THPT Chuyên Lào Cai. A. MỞ ĐẦU. Trong dạy học Lịch sử, phương pháp lập bảng hệ thống kiến thức có vai trò hết sức quan trọng: tạo hứng thú học tập, khắc sâu kiến thức, phát triển các thao tác tư duy và khả năng tư duy sáng tạo của học sinh. Qua thực tiễn nhiều năm giảng dạy, tôi xin trình bày một số kinh nghiệm sử dụng phương pháp trên trong dạy- học Lịch sử ở bậc trung học phổ thông. 1.Cơ sở khoa học và thực tiễn của việc lập bảng hệ thống kiến thức trong dạyhoc lịch sử. Lịch sử loài người là một quá trình phát triển không ngừng từ thấp đến cao: từ chế độ nguyên thuỷ dã man, mông muội đến chế độ xã hội chủ nghĩa văn minh. Nhận thức của học sinh ở bậc trung học phổ thông không dừng lại ở cảm tính mà là nhận thức lý tính. Nhận thức là cơ sở để hình thành tư tưởng, tình cảm. Nhận thức càng chắc chắn, sâu sắc thì tư tưởng tình cảm càng đúng dắn, tốt đẹp. Bộ môn lịch sử ở trường phổ thông có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục nhận thức để hình thành thế giới quan, nhân sinh quan cho học sinh. a. Cơ sở khoa học - Giúp nhìn nhận đúng về vị trí, vai trò của việc hệ thống hoá kiến thức đối trong đổi mới phương pháp dạy và học. - Từ đó, có thể tăng cường đưa loại câu hỏi lập bảng niên biểu vào việc đánh giá kết quả học tập của học sinh để rèn cho các em kĩ năng hệ thống hoá kiến thức, đánh giá trình độ và kĩ năng tực hành của học sinh.h b. Cơ sở thực tiễn. Là một giáo viên đã dạy học lịch sử lâu năm , tôi đã cố gắng tìm tòi những cách thức, phương pháp giúp học sinh ôn thi và làm bài thi đạt kết quả . Tôi đề cao việc hướng dẫn học sinh phương pháp nắm được kiến thức nhanh nhất, sâu sắc nhất và nhớ lâu bằng những cách càng đơn giản càng tốt; nhờ đó học sinh có thể vận dụng làm bài hiệu quả. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy việc hướng dẫn học sinh hệ thống kiến thức bằng cách lập bảng niên biểu có tác dụng rất lớn, nhất là với một môn học có nhiều sự kiện như môn Lịch sử. - Với giáo viên: nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học, nâng cao năng lực chuyên môn của mình. - Với học sinh: + Giúp học sinh nắm được một cách hệ thống những kíên thức cơ bản về lịch sử để dễ nhớ, nhớ lâu, hiểu sâu sắc lịch sử và vận dụng làm bài tập, bài thi hiệu quả. Trần Thị Hải 1 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT + Rèn luyện các kĩ năng tư duy, thực hành (tổng hợp, khái quát kiến thức, kĩ năng lập bảng biểu) + Giáo dục các em lòng say mê, yêu thích học tập môn Lịch sử, ý thức học tập chủ động và tích cực. 2. Lịch sử vấn đề Việc sử dụng phương pháp hệ thống hoá kiến thức lịch sử qua lập niên biểu không phải là một phương pháp mới. Vấn đề này đã được đề cập trong một số công trình nghiên cứu khoa học, tiêu biểu: * Phan Ngọc Liên-Trần Văn Trị, Phương pháp dạy học lịch sử, NXB Giáo dục, 1999 * Phan Ngọc Liên (chủ biên), Các loại bài thi học sinh giỏi môn Lịch sử, NXB Hà Nội, 2007 Đó là những công trình nghiên cứu chung về phương pháp dạy học lịch sử hoặc về các loại bài thi lịch sử...nên mặc dù các tác giả đã chú trọng tới vị trí và tầm quan trọng của vấn đề lập bảng niên biểu hệ thống kiến thức nhưng chưa chuyên sâu. Ngoài ra vấn đề này cũng được đề cập tới một số sách tham khảo khác, các bài viết trên báo. Tuy nhiên, chưa có công trình nào, bài viết nào chuyên sâu về vấn đề này. Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã bắt đầu viết làm nội dung bồi dưỡng giáo viên trong hè năm 2003, nhưng mới chỉ là một số nội dung trong chương trình lịch sử lớp 12, sau đó liên tục bổ sung qua các năm học và đã được đưa lên trangWeb của nhà trường, được nhiều đồng chí giáo viên và học sinh tham khảo trong giảng dạy và học tập có hiệu quả. 3. Mục đích- Phương pháp - phạm vi nghiên cứu a Mục đích - Giúp bản thân nâng cao hơn chất lượng giảng dạy, năng lực chuyên môn của mình. - Chia sẻ kinh nghiệm và tâm huyết của bản thân với các đồng nghiệp về một cách thức hướng dẫn học sinh ôn tập hiệu quả. b. Phương pháp: sử dụng hai phương pháp chính là phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíc c. Phạm vi nghiên cứu Đề tài đề cập đến cách thức nâng cao hiệu quả ôn thi môn lịch sử cho học sinh thông qua việc lập một số bảng hệ thống hoá kiến thức lịch sử trung học phổ thông ( chương trình cơ bản). 4. Kết cấu của đề t i A. Mở đầu B. Nội dung B. NỘI DUNG 1. Khái quát về lập bảng hệ thống kiến thức lịch sử. Bảng hệ thống kiến thức lịch sử còn được gọi là bảng niên biểu. Thực chất đó là bảng hệ thống kiến thức theo thứ tự thời gian, hoặc nêu các mối liên hệ giữa các sự Trần Thị Hải 2 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT kiện cơ bản của một nước hay nhiều nước trong một thời kì. Hệ thống kiến thức bằng bảng niên biểu giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản, tạo điều kiện cho tư duy lôgíc, liên hệ tìm ra bản chất của sự kiện, nội dung lịch sử. Trên cơ sở đó vận dụng làm các bài tập đòi hỏi kĩ năng thực hành hoặc yêu cầu tổng hợp kiến thức. a. Các loại niên biểu hệ thống hoá kiến thức. Niên biểu được tạm chia thành 3 loại chính - Niên biểu tổng hợp: bảng liệt kê những sự kiện lớn xảy ra trong thời gian dài. Loại niên biểu này giúp học sinh không chỉ ghi nhớ những sự kiện chính mà còn nắm được các mốc thời gian đánh dấu mối quan hệ của các sự kiện quan trọng. Ví dụ niên biểu những thành tựu của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chíên chống Pháp 1945-1954... - Niên biểu chuyên đề: đi sâu trình bày nội dung một vấn đề quan trọng nổi bật nào đó của một thời kì lịch sử nhất định nhờ đó mà học sinh hiểu được bản chất sự kiện một cách toàn diện, đầy đủ. Ví dụ niên biểu "Các giai đoạn chính trong cách mạng tư sản Pháp thế kỉ XVIII" . - Niên biểu so sánh dùng để đối chiếu, so sánh các sự kiện xảy ra cùng một lúc trong lịch sử, hoặc ở thời gian khác nhau nhưng có những điểm tương đồng, dị biệt nhằm làm nổi bật bản chất, đặc trưng của các sự kiện ấy, hoặc để rút ra một kết luận khái quát. Bảng so sánh là một dạng của niên biểu so sánh nhưng có thể dùng số liệu và cả tài liệu sự kiện chi tiết để làm rõ bản chất, đặc trưng của các sự kiện cùng loại hoặc khác loại. b. Cách thức lập bảng niên biểu hệ thống hoá kiến thức Có thể tiến hành việc lập bảng theo các bước sau. - Trước hết, giáo viên tìm hoặc hướng dẫn học sinh tìm những vấn đề, những nội dung có thể hệ thống hoá bằng cách lập bảng. Đó là các sự kiện theo trình tự thời gian, các lĩnh vực ... Tuy nhiên chỉ nên chọn những vấn đề tiêu biểu giúp việc nắm kiến thức tốt nhất, đơn giản nhất, không nên đưa ra quá nhiều các loại bảng làm việc hệ thống kiến thức trở nên rối. - Thứ hai, lựa chọn hình thức lập bảng với các tiêu chí phù hợp. + Với bảng niên biểu sự kiện: có thể lập theo các tiêu chí thời gian, sự kiện, kết quả- ý nghĩa… + Với bảng niên biểu tổng hợp: tùy vấn đề mà xác định tiêu chí phù hợp. Ví dụ, với bảng niên biểu những thành tựu toàn diện của cuộc kháng chiến chống Pháp có thể lập với các tiêu chí: lĩnh vực, thành tựu, kết quả - ý nghĩa; niên biểu những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận quân sự trong kháng chiến chống Pháp với các tiêu chí thời gian, chiến thắng, kết quả-ý nghĩa... + Niên biểu so sánh : C¸c néi dung so s¸nh cµng cô thÓ th× ý nghÜa khoa häc cµng cao : vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra ®Ó lµm næi bËt b¶n chÊt sù kiÖn lÞch sö. Cã thÓ so s¸nh ë c¸c mÆt: + TÝch cùc, tiÕn bé víi tÝch cùc, tiÕn bé. + TiÕn bé, tÝch cùc víi tiªu cùc, ph¶n ®éng. Trần Thị Hải 3 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT + Tiªu cùc, ph¶n ®éng víi tiªu cùc, ph¶n ®éng. Nhê ®ã, gióp häc sinh nhËn thøc d−îc ch©n lÝ kÞch sö mét c¸ch cô thÓ, cã tÝnh thuyÕt phôc.Nếu là bảng so sánh 2 phong trào có thể lập với các tiêu chí hoàn cảnh, nhiệm vụ-mục tiêu, lãnh đạo, động lực, kết quả, xu hướng phát triển...; so sánh các chiến dịch có thể dựa vào hoàn cảnh, diễn biến, kết quả,ý nghĩa … - Thứ ba, lựa chọn kiến thức, đảm bảo các yêu cầu cơ bản,chính xác, ngắn gọn. Có rất nhiều sự kiện, vì vậy phải biết chọn lọc những gì cơ bản nhất, sử dụng từ ngữ chính xác, cô đọng nhất. Không nên ôm đồm quá nhiều kiến thức khiến việc lập bảng trở nên nặng nề, khó theo dõi nội dung và lôgíc vấn đề. §iÒu kiÖn lËp b¶ng HTKT cµng cô thÓ, phong phó th× kÕt qu¶ gi¸o dôc, gi¸o d−ìng, ph¸t triÓn cµng cao. §iÒu kiÖn ®ã lµ: + Sù kiÖn h×nh thµnh ph¶i râ rµng, ch©n thùc. + Sè liÖu ph¶i chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, cã chän läc. + VÊn ®Ò ®−a ra cÇn ®−îc ph©n tÝch s©u s¾c, biÖn chøng ®Ó rót ra nhËn xÐt chÝnh x¸c, khoa häc. 2. Hướng dẫn lập bảng hệ thống hoá kiến thức a. Lựa chọn các vấn đề để lập bảng hệ thống kiến thức. b. Lựa chọn hình thức lập bảng với các tiêu chí phù hợp. 3. Các bảng hệ thông kiến thức trong chương trình trung häc phæ th«ng: Líp10. Bμi 1. 1.Qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ v−în thμnh ng−êi gåm nh÷ng b−íc nh¶y vät nμo? LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o c¬ thÓ cña v−în ng−êi, ng−êi th−îng cæ, ng−êi tinh kh«n . V−în ng−êi Ng−êi th−îng cæ Ng−êi tinh kh«n ( 6 triÖu n¨m tr−íc ) ( 1 triÖu n¨m tr−íc ) (4 v¹n n¨m tr−íc) - Tr¸n cao - Tr¸n thÊp, bît ra sau - Tr¸n thÊp , bît ra sau. - MÆt ph¼ng - U mµy næi cao - U mµy næi cao. - Cßn 1 líp l«ng bao phñ -Ng−êi cã líp l«ng - Kh«ng cßn líp l«ng máng . máng. c¬ thÓ. - Cã thÓ ®i ®øng b»ng 2 - HÇu nh− hoµn toµn ®i - Hoµn toµn ®i ®øng b»ng 2 ch©n. ®øng b»ng 2 ch©n . ch©n. - Hép sä , thÓ tÝch n·o ph¸t -Hép sä lín h¬n v−în cæ . N·o cã trung t©m triÓn h¬n ng−êi th−îng cæ ph¸t tiÕng nãi - Bµn tay nhá , khÐo lÐo - Bµn tay to, vông vÒ Bμi 2. - LËp biÓu ®å s¬ kÕt c¶ bμi 1, 2. Trần Thị Hải 4 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT Thêi. gian Néi dung. 4 triÖu 1 triÖu 4 v¹n n¨m 1 v¹n 5500 4000 n¨m n¨m tr−íc. n¨m n¨m n¨m tr−íc. tr−íc. tr−íc. tr−íc. tr−íc. Sù tiÕn ho¸ loμi ng−êi. ChÕ t¹o c«ng cô. V−în gièng ng−êi. Ng−êi tèi Ng−êi tinh cæ. kh«n. GhÌ hßn ®¸ Æ mµi s¾c : §¸ míi. H¸i l−îm, Cung tªn, C¸ch s¨n b¾n. ë m¹ng s¨n b¾t. Ph−¬ng ®¸ míi. lÒu. thøc Trång kiÕm rau cñ, s«ng. ch¨n nu«i. Lµm gèm, ®¸nh c¸. téc Bé l¹c Quan BÇy v−în BÇy ng−êi ThÞ nguyªn nguyªn hÖ x· gièng thuû. thuû ng−êi héi. Dïng hßn ®¸, cµnh c©y cã s½n trong thiªn nhiªn. 3000 n¨m tr−íc GhÌ hßn ®¸ võa tay cÇm: §¸ cò s¬ k×. GhÌ hßn ®¸ 2 r×a c¹nh: §¸ cò hËu k×. §ång ®á. §ång thau. S¾t. Trång lóa n−íc ven s«ng. N«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp. N«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp, th−¬ng nghiÖp biÓn. X· héi cã giai cÊp, nhµ n−íc Nhµ n−íc më réng. Bμi 3, 4. 1. LËp b¶ng vÒ m« h×nh x· héi cæ ®¹i ph−¬ng §«ng vμ x· héi cæ ®¹i ph−¬ng T©y. Néi dung so Trần Thị Hải X· héi cæ ®¹i ph−¬ng §«ng. 5 X· héi cæ ®¹i ph−¬ng T©y. THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT s¸nh. L−u vùc c¸c dßng s«ng lín ë ch©u ¸, ch©u Phi.ThuËn lîi : ®Êt §iÒu phï sa ven s«ng, mÒm, mµu mì ; kiÖn tù khÝ hËu Êm nãng thuËn lîi ph¸t nhiªn. triÓn ®éng thùc vËt ; n−íc t−íi dåi dµo. Khã kh¨n : thiªn tai, lò lôt. Bê b¾c §Þa Trung H¶i, gåm b¸n ®¶o vµ nhiÒu ®¶o nhá, thuËn lîi cho ho¹t ®éng hµng h¶i, ng− nghiÖp, th−¬ng nghiÖp biÓn. KhÝ hËu Êm ¸p. Khã kh¨n : ®Êt trång Ýt, kh« cøng, chØ thÝch hîp c¸c lo¹i c©y l−u niªn. BiÕt sö dông ®å ®ång thau, ch−a Tr×nh ®é kÜ thuËt. lo¹i trõ ®¸, tre, gç. BiÕt lµm thuû lîi ( ®¾p ®ª, ®µo kªnh m−¬ng...). Ra ®êi sím nh−ng ph¸t triÓn víi tr×nh ®é thÊp, tèc ®é chËm h¬n c¸c n−íc ph−¬ng T©y. BiÕt sö dông ®å s¾t sím nhÊt thÕ giíi( 1000 n¨m TCN), n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, Thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn tèc ®é nhanh h¬n, tr×nh ®é cao h¬n ph−¬ng §«ng. §Æc ®iÓm kinh tÕ. Ngµnh chñ yÕu : n«ng nghiÖp lóa N«ng nghiÖp gi÷ vai trß thø yÕu. n−íc ; trång c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i Ngµnh chñ yÕu : thñ c«ng nghiÖp, gia sóc.Cã thñ c«ng nghiÖp, trao th−¬ng nghiÖp biÓn. ®æi s¶n phÈm. - Quý téc ( vua, quan l¹i, t¨ng l÷, C¬ cÊu chØ huy qu©n ®éi). giai cÊp. - Thµnh phÇn chñ yÕu : n«ng d©n c«ng x·.Lµ lùc l−îng nu«i sèng x· héi. - N« lÖ : nguån gèc ( tï binh chiÕn tranh, ng−êi nghÌo kh«ng tr¶ ®−îc nî). Gãp phÇn cïng n«ng d©n c«ng x· nu«i sèng x· héi. - Giai cÊp thèng trÞ : chñ n« (chñ x−ëng, chñ lß, chñ thuyÒn, chñ ®¹i tr¹i ). - B×nh d©n ( n«ng d©n, thî thñ c«ng). Chñ yÕu sèng nhê vµo trî cÊp x· héi. - N« lÖ : Hoµn toµn lµ n« lÖ ngo¹i téc. Sè l−îng hÕt søc ®«ng ®¶o. Gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ. Lµ lùc l−îng nu«i sèng x· héi. ThÓ chÕ Chuyªn chÕ cæ ®¹i. nhμ n−íc. Céng hoµ d©n chñ chñ n« ( kh«ng cã vua, chÝnh quyÒn thuéc vÒ c«ng d©n). Cã nh÷ng tri thøc vÒ khoa häc. Khoa häc thùc sù trë thµnh khoa häc Tr×nh ®é Thµnh tùu vÒ nghÖ thuËt. ( to¸n häc, vËt lý häc, sö häc). ph¸t V¨n häc - nghÖ thuËt ph¸t triÓn rùc triÓn v¨n rì. ho¸. Trần Thị Hải 6 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT Kho¶ng thiªn niªn kû IV - III TCN §Çu thiªn niªn kû I TCN ®Õn n¨m Thêi gian tån ®Õn nh÷ng thÕ kØ tiÕp gi¸p c«ng 476. nguyªn. t¹i. 2. LËp b¶ng hÖ thèng v¨n ho¸ cæ ®¹i ph−¬ng §«ng vμ v¨n ho¸ cæ ®¹i ph−¬ng T©y. Néi dung V¨n hãa cæ ®¹i ph−¬ng §«ng. LÞch ph¸p. Mét n¨m cã 365 vµ 1/4 ngµy. Mét n¨m cã 365 ngµy. Cã n«ng lÞch: n¨m chia thµnh mïa ®Ó tÝnh thêi vô gieo trång. Ch÷ viÕt ®¹t tr×nh ®é kh¸i qu¸t Ch÷ t−îng h×nh, ch÷ t−îng ý gåm cao : Ýt ký hiÖu nh−ng c¸ch ghÐp qu¸ nhiÒu ký hiÖu phøc t¹p. linh ho¹t, ng÷ ph¸p chÆt chÏ cã thÓ thÓ hiÖn mäi kÕt qu¶ cña t− duy. Lµ c¬ së cña nhiÒu lo¹i ch÷ viÕt ngµy nay. Ch÷ viÕt. To¸n häc. Sö häc. V¨n häc NghÖ thuËt. V¨n hãa cæ ®¹i ph−¬ng T©y. Cã c¸c nhµ to¸n häc cã tªn tuæi. Gi¶i nh÷ng bµi to¸n riªng biÖt. §Ó l¹i nh÷ng ®Þnh lý, ®Þnh ®Ò cã gi¸ trÞ kh¸i qu¸t cao, lµ nh÷ng thµnh phÇn c¨n b¶n cu¶ to¸n häc. TËp hîp sù kiÖn, chØnh lý, ph©n tÝch , tr×nh bµy cã hÖ thèng lÞch sö Sö biªn niªn : ghi chÐp sù kiÖn. mét n−íc hay mét cuéc chiÕn tranh. Chñ yÕu lµ v¨n häc d©n gian. Chñ yÕu lµ v¨n häc viÕt, cã c¸c nhµ v¨n cã tªn tuæi. Cã gi¸ trÞ nh©n v¨n. §¹t tr×nh ®é hoµn thiÖn vÒ ng«n ng÷. C¸c c«ng tr×nh ®iªu kh¾c, kiÕn C¸c c«ng tr×nh ®iªu kh¾c tinh tÕ; tróc ®å sé, th©m trÇm, bÝ Èn. kiÕn tróc nhÑ nhµng, thanh tho¸t, t−¬i m¸t, ®¹t tr×nh ®é tuyÖt mü. Bμi 6, 7. 1. LËp b¶ng vÒ V−¬ng triÒu Håi gi¸o §ª li vμ V−¬ng triÒu M« g«n. Néi dung V−¬ng triÒu Håi gi¸o §ª li . so s¸nh. Trần Thị Hải V−¬ng triÒu M« g«n. 7 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT Sù thμnh Ng−êi Håi gi¸o gècTrung ¸, Mét bé phËn d©n Trung ¸, còng lËp. chinh phôc c¸c tiÓu quèc Ên, lËp theo ®¹o Håi tÊn c«ng Ên §é lËp nªn V−¬ng quèc Håi gi¸o Ên §é, V−¬ng triÒu M« g«n. ®ãng ®« ë §ª li. - Gièng nhau. Kh¸c nhau. §Òu lµ ng−êi ngo¹i téc vµo cai trÞ. §Òu thèng nhÊt ®−îc l·nh thæ Ên §é. §Òu tån t¹i m©u thuÉn giai cÊp. §Òu x©y dùng nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc Håi gi¸o ®Æc s¾c. ChÝnh s¸ch kú thÞ t«n gi¸o. ChÝnh s¸ch hoµ ®ång t«n gi¸o. Bμi 9. LËp b¶ng hÖ thèng kiÕn thøc V−¬ng quèc Lan xang víi V−¬ng quèc Cam pu chia. Néi dung . V−¬ng quèc Cam pu chia. §iÒu kiÖn tù Xung quanh lµ rõng nói vµ cao nguyªn, cã BiÓn Hå nhiªn. ( thuËn lîi : ®Êt ®ai, n−íc t−íi, thuû s¶n, l©m s¶n ). D©n téc. V−¬ng quèc Lan xang . S«ng Mª C«ng : ®ång b»ng ven s«ng, tµi nguyªn thuû v¨n, ®−êng giao th«ng huyÕt m¹ch cña ®Êt n−íc. Ng−êi Kh¬ me - mét nhãm cña Ng−êi Lµo Th¬ng - c− d©n b¶n ng−êi M«n cæ. ®Þa, chñ nh©n cña nÒn v¨n ho¸ ®å ®¸, ®å ®ång. Ng−êi Lµo Lïm ( Lµo Th¸i). Thêi gian ThÕ kØ VI ®Òn ®Çu thÕ kØ IX. h×nh thμnh. 1353 Pha Ngõm lËp n−íc - thÕ kØ XV. Tõ 802 - 1432. BiÓu hiÖn :N«ng nghiÖp ph¸t triÓn, cã hÖ thèng thuû lîi hoµn chØnh. §¸nh c¸, s¨n b¾t thó, khai th¸c Thêi k× ph¸t l©m s¶n. Thñ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. triÓn. X©y dùng nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc ®å sé . Më réng l·nh thæ. ThÕ kØ XV - XVII. BiÓu hiÖn :N«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Khai th¸c c¸c s¶n vËt quý, bu«n b¸n ph¸t triÓn. Bé m¸y nhµ n−íc hoµn chØnh. ChÊn chØnh qu©n ®éi, c−¬ng quyÕt chèng x©m l−îc b¶o vÖ l·nh thæ. Ho¹ch ®Þnh biªn giíi. Lµ trung t©m PhËt gi¸o cña §«ng Nam ¸. Trần Thị Hải 8 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT Thêi k× suy Tõ thÕ kØ XV. vong. BiÓu hiÖn : BÞ ng−êi Th¸i x©m chiÕm, tµn ph¸. Néi bé chÝnh quyÒn chia rÏ : m−u s¸t, tranh giµnh quyÒn lùc. 1863 thµnh thuéc ®Þa cña Ph¸p. Ch÷ Häc ch÷ Ph¹n. ThÕ kØ VII, s¸ng viÕt. t¹o ra ch÷ viÕt riªng cña d©n téc. V¨n T«n ho¸. gi¸o. ThÕ kØ XVII. BiÓu hiÖn : Tranh chÊp ng«i b¸u trong hoµng téc. BÞ Xiªm thèng trÞ. 1893 thµnh thuéc ®Þa cña Ph¸p. Dùa trªn ch÷ Cam pu chia vµ MiÕn §iÖn, s¸ng t¹o ra ch÷ viÕt riªng. Thêi kú ®Çu tiÕp thu Hin ®u ThÕ kØ XIII, ®¹o PhËt truyÒn b¸ vµo Lµo. gi¸o. ThÕ kØ XII - PhËt gi¸o. V¨n häc. V¨n häc d©n gian, v¨n häc viÕt V¨n häc d©n gian. ph¸t triÓn phong phó. KiÕn tróc. KiÕn tróc Hin ®u gi¸o,PhËt C«ng tr×nh kiÕn tróc PhËt gi¸o tiªu gi¸o : ¨ng co V¸t, ¨ng co biÓu : Th¹t Luæng. Thom. Bμi 10. a. LËp b¶ng so s¸nh chÕ ®é phong kiÕn ph−¬ng §«ng víi chÕ ®é phong kiÕn ph−¬ng T©y. Néi dung so ChÕ ®é phong kiÕn ph−¬ng s¸nh. §«ng . Sö dông ®å s¾t, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng dÉn ®Õn ph©n ho¸ x· C¬ së h×nh héi Æ h×nh thµnh quan hÖ bãc lét míi - > lµ sù ph¸t triÓn ®i thμnh. lªn so víi thêi cæ ®¹i ë ph−¬ng §«ng. H×nh thµnh sím : Nh÷ng thÕ kØ tiÕp gi¸p cña C«ng nguyªn. Tån Thêi gian t¹i dai d¼ng. Khñng ho¶ng : thÕ tån t¹i. kØ XVIII - XIX. Nguyªn nh©n : cßn tµn d− cña chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû nªn Trần Thị Hải 9 ChÕ ®é phong kiÕn ph−¬ng T©y. KÕt hîp hai nh©n tè : sù khñng ho¶ng cña chÕ ®é chiÕm n« vµ sù tan r· chÕ ®é nguyªn thuû cña ng−êi GiÐc man Æ lµ sù ®i xuèng so víi thêi cæ ®¹i ë ph−¬ng T©y. H×nh thµnh muén : n¨m 476. KÕt thóc sím. Khñng ho¶ng : thÕ kØ XVI - khi chñ nghÜa t− b¶n ra ®êi. Nguyªn nh©n : kh«ng cã tµn d− cña chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû, t− THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT chñ nghÜa t− b¶n bÞ k×m h·m. h÷u triÖt ®Ó nªn chñ nghÜa t− b¶n cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Mang tÝnh chÊt tù nhiªn, tù cÊp, tù tóc. §Æc ®iÓm Chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp. ( V¨n minh n«ng nghiÖp). T− kinh tÕ. liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu lµ ruéng ®Êt. Cã c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, bu«n b¸n. Mang tÝnh chÊt tù nhiªn, tù cÊp, tù tóc. Chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp. ( V¨n minh n«ng nghiÖp). T− liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu lµ ruéng ®Êt. §Õn thÕ kØ XI, khi thµnh thÞ trung ®¹i ra ®êi, xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n. Hai giai cÊp chÝnh ®èi kh¸ng : ®Þa chñ > < t¸ ®iÒn. Quan hÖ bãc lét chñ yÕu : ®Þa t«. §êi sèng n«ng d©n ®Çu mçi triÒu ®¹i t−¬ng ®èi dÔ chÞu. Hai giai cÊp chÝnh ®èi kh¸ng : l·nh chóa > < n«ng n«. Quan hÖ bãc lét chñ yÕu : ®Þa t«. Møc ®é bãc lét kh¾c nghiÖt, tµn nhÉn h¬n ë ph−¬ng §«ng. X· héi. Qu©n chñ chuyªn chÕ trung ChÕ ®é phong kiÕn ph©n quyÒn ; −¬ng tËp quyÒn. ChÝnh trÞ ®Õn thêi k× ph¸t triÓn , chuyÓn sang ( thÓ chÕ chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ trung −¬ng tËp quyÒn. nhμ n−íc). NÒn t¶ng t− T«n gi¸o : Nho gi¸o, Hin ®u T«n gi¸o : Ki t« gi¸o. Lµ t«n gi¸o t−ëng. gi¸o, PhËt gi¸o, Håi gi¸o... Lµ cã tr−íc chÕ ®é phong kiÕn. nh÷ng t«n gi¸o cã tr−íc chÕ ®é phong kiÕn. b. LËp b¶ng so s¸nh l·nh ®Þa víi thμnh thÞ trung ®¹i. Néi dung so L·nh ®Þa phong kiÕn. s¸nh. Thμnh phÇn L·nh chóa, n«ng n«. d©n c−. Thμnh thÞ trung ®¹i. ThÞ d©n : thî thñ c«ng, th−¬ng nh©n. §Æc ®iÓm §ãng kÝn : mang tÝnh chÊt tù Kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n ph¸t triÓn. kinh tÕ. nhiªn, tù cÊp tù tóc. ChÝnh trÞ. Trần Thị Hải Lµ ®¬n vÞ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ c¬ Lµ c¬ së ®Ó xo¸ bá chÕ ®é phong b¶n cña chÕ ®é phong kiÕn ph©n kiÕn ph©n quyÒn , x©y dùng chÕ ®é quyÒn ë ch©u ¢u. phong kiÕn tËp quyÒn. 10 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT §Æc ®iÓm L·nh chóa vµ n«ng n« ®Òu mï Më mang tri thøc cho mäi ng−êi, ch÷. V¨n ho¸ kÐm ph¸t triÓn. t¹o tiÒn ®Ò h×nh thµnh c¸c tr−êng v¨n ho¸. ®¹i häc lín ë ch©u ¢u. c. LËp b¶ng so s¸nh mét så h×nh thøc kinh doanh ban ®Çu cña chñ nghÜa t− b¶n ë T©y ¢u víi chÕ ®é phong kiÕn T©y ¢u : Néi dung s¸nh. Thñ nghiÖp. so Thμnh thÞ phong kiÕn . Ph−êng héi thñ c«ng. Gièng nhau : ®Òu s¶n xuÊt b»ng tay. Kh¸c nhau : - Quy m« x−ëng nhá. c«ng - Ng−êi thî lµm tõ ®Çu ®Õn cuèi t¹o ra mét s¶n phÈm. - T− liÖu s¶n xuÊt lµ cña thî c¶ vµ thî b¹n, chia nhau s¶n phÈm, møc ®é nhiÒu Ýt kh¸c nhau gi÷a thî c¶, thî b¹n, thî häc viÖc. Chñ nghÜa t− b¶n . C«ng tr−êng thñ c«ng. Gièng nhau : ®Òu s¶n xuÊt b»ng tay. Kh¸c nhau : - Quy m« x−ëng lín. - Ng−êi thî chØ lµm mét kh©u trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm ( chuyªn m«n ho¸ theo tõng c«ng ®o¹n) Æ n¨ng suÊt cao h¬n, chÊt l−îng tèt h¬n. - T− liÖu s¶n xuÊt lµ cña chñ. Thî chØ lµ ng−êi b¸n søc lao ®éng. Lµm thuª. ¨n l−¬ng. N«ng nghiÖp. N«ng n« nhËn ruéng ®Êt cña Trang tr¹i, ®ån ®iÒn. Chñ lµ t− l·nh chóa, nép t«, thuÕ. s¶n n«ng nghiÖp, quý téc míi ; ng−êi lµm lµ c«ng nh©n n«ng nghiÖp. Th−¬ng nghiÖp. Th−¬ng héi. C«ng ty th−¬ng m¹i, ph¹m vi ho¹t ®éng réng h¬n th−¬ng héi. Bμi 13. a. So s¸nh c¸c mèc thêi gian gi÷a lÞch sö thÕ giíi thêi nguyªn thuû víi mèc thêi gian lÞch sö ViÖt Nam thêi nguyªn thuû: Mèc thêi gian ThÕ giíi thêi nguyªn thuû ViÖt Nam thêi nguyªn thuû DÊu tÝch C¸ch ngμy nay 1 triÖu n¨m. C¸ch ngμy nay 30 - 40 v¹n n¨m. Ng−êi tèi cæ. DÊu tÝch Ng−êi C¸ch ngμy nay 4 v¹n n¨m. C¸ch ngμy nay 2 v¹n n¨m. tinh kh«n. Trần Thị Hải 11 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT Thêi ®¸ míi. C¸ch ngμy nay 1 v¹n n¨m. C¸ch ngμy nay 6.000 - 12.000 n¨m. b. LËp b¶ng thèng kª nh÷ng ®iÓm chÝnh vÒ cuéc sèng cña c¸c bé l¹c Phïng Nguyªn, Sa Huúnh, §ång Nai. Néi dung Bé l¹c Phïng so s¸nh. Nguyªn. §Þa bμn c− L−u vùc s«ng Hång. tró. Chñ yÕu b»ng ®¸, tre, C«ng cô lao gç, x−¬ng. S¬ kú ®ång thau ( côc ®ång, d©y ®éng. ®ång, dïi ®ång…). Ho¹t ®éng Trång lóa n−íc. Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. kinh tÕ. Lµm ®å gèm b»ng bµn xoay, xe chØ, dÖt v¶i. Bé l¹c Sa Huúnh. Bé l¹c §ång Nai. Nam Trung Bé. Nam Bé. §ång thau. B¾t ®Çu Chñ yÕu b»ng ®¸, cã biÕt chÕ t¸c vµ sö mét sè hiÖn vËt b»ng ®ång. dông c«ng cô s¾t. Trång lóa n−íc.Lµm gèm, dÖt v¶i, lµm ®å trang søc b»ng ®¸ quý, thuû tinh… Trång lóa n−íc. Lµm gèm, dÖt v¶i, lµm thuû tinh… Khai th¸c s¶n vËt rõng. Bμi 14. LËp b¶ng so s¸nh nh÷ng ®iÓm gièng nhau, kh¸c nhau trong ®êi sèng kinh tÕ, v¨n ho¸, tÝn ng−ìng cña c− d©n V¨n Lang - ¢u L¹c, L©m Êp - Cham pa, Phï Nam. Néi dung so s¸nh. Thêi gi¹n tån t¹i. C− d©n V¨n Lang - C− d©n L©m Êp - C− d©n Phï Nam. ¢u L¹c. Cham pa. §Çu thiªn niªn kØ I Cuèi thÕ kØ II ®Õn thÕ ThÕ kØ I ®Õn cuèi thÕ kØ VI. kØ XVII. TCN ®Õn 179 TCN. Chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp lóa n−íc (dïng cµy ). c«ng cô chñ yÕu b»ng ®ång, cã §êi sèng mét Ýt ®å s¾t. Lµm v−ên. Ch¨n nu«i gia kinh tÕ sóc, gia cÇm. C¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, trong ®ã nghÒ ®óc ®ång ®¹t ®Õn tr×nh Trần Thị Hải Chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp lóa n−íc ( dïng cµy ). c«ng cô chñ yÕu b»ng s¾t.Lµm v−ên. Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. C¸c nghÒ thñ c«ng rÊt ph¸t triÓn. Khai th¸c l©m thæ s¶n. Bu«n b¸n víi bªn 12 Chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp lóa n−íc ( dïng cµy ). c«ng cô chñ yÕu b»ng s¾t. Lµm v−ên. Ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. §¸nh c¸.C¸c nghÒ thñ c«ng . Ngo¹i th−¬ng ®−êng biÓn rÊt ph¸t THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT ®é kÜ thuËt ®iªu luyÖn, mÜ thuËt tinh vi. - ¡n : g¹o nÕp, g¹o tÎ nÊu thµnh c¬m, rau, cñ, c¸ thÞt, m¾m t«m tÐp. - ë: nhµ sµn. §êi sèng vËt - MÆc : n÷ mÆc ¸o v¸y, nam ®ãng khè, chÊt. cëi trÇn. - Nhuém r¨ng ®en, ¨n trÇu, x¨m m×nh, thÝch dïng ®å trang søc. ngoµi ph¸t triÓn. triÓn. - ¡n : g¹o nÕp, g¹o tÎ - ¡n : g¹o nÕp, g¹o nÊu thµnh c¬m, rau, tÎ nÊu thµnh c¬m, rau, cñ, c¸ thÞt. cñ, c¸ thÞt. ë: nhµ sµn. - ë: nhµ sµn. - MÆc : n÷ mÆc ¸o v¸y, nam ®ãng khè, cëi trÇn. - ¨n trÇu cau. thÝch dïng ®å trang søc. Ho¶ t¸ng ng−êi chÕt. TÝn ng−ìng; thê thÇn PhËt gi¸o, Hin ®u PhËt gi¸o, Hin ®u gi¸o. V¨n ho¸, tÝn linh s«ng, nói; thê gi¸o. Ca, móa, nh¹c ph¸t cóng tæ tiªn, anh hïng Cã ch÷ viÕt riªng. ng−ìng. triÓn. hµo kiÖt, tôc phån thùc. Bμi 16. So s¸nh ý nghÜa mét sè cuéc khëi nghÜa trong thêi B¾c thuéc. Tªn cuéc khëi nghÜa, kh¸ng chiÕn. Hai Bμ Tr−ng. ý nghÜa lÞch sö. Më ®Çu, khai mµo cho truyÒn thèng yªu n−íc cña d©n téc. Ph¸t triÓn truyÒn thèng yªu n−íc. Lµ ®iÓm ®ét ph¸ lín trong lÞch sö h¬n mét ngh×n n¨m chèng B¾c thuéc cña nh©n d©n ta. Nãi lªn sù tr−ëng thµnh cña ý thøc d©n téc, lßng tù tin v÷ng ch¾c ë kh¶ n¨ng tù Lý BÝ - Ng« m×nh v−¬n lªn ph¸t triÓn mét c¸ch ®éc lËp, ngang nhiªn phñ ®Þnh quyÒn lµm " b¸ chñ thiªn h¹" cña hoµng ®Õ ph−¬ng B¾c, cñng cè QuyÒn. niÒm tin vµo th¾ng lîi cuèi cïng cña ng−êi d©n ViÖt trªn con ®−êng ®Êu tranh l©u dµi, gian khæ giµnh ®éc lËp. Khóc Dô. Cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp chèng B¾c thuéc giµnh th¾ng lîi c¨n Thõa b¶n, t¹o ®iÒu kiÖn ®i ®Õn giµnh th¾ng lîi hoµn toµn vµo n¨m 938. Ng« QuyÒn Trần Thị Hải §¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt vÜ ®¹i : Lµ trËn chung kÕt lÞch sö, chÊm døt hoµn toµn thêi k× B¾c thuéc, më ra thêi kú ®éc lËp l©u dµi, ph¸t 13 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT chiÕn th¾ng triÓn rùc rì cña d©n téc ta. B¹ch §»ng. Bμi 17. LËp b¶ng so s¸nh nhμ n−íc phong kiÕn qua mét sè triªu ®¹i. Néi dung so s¸nh. Kinh ®«. Quèc hiÖu. ChÝnh quyÒn trung −¬ng. ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Thêi §inh - TiÒn Lª. - Hoa L−. - §¹i Cå Viªt, Thêi Lý - TrÇn Hå. - Th¨ng Long. - §¹i ViÖt - §¹i Ngu. - §øng ®Çu : - §øng ®Çu : Hoµng ®Õ. Hoµng ®Õ. - Ba ban: V¨n Gióp vua: TÓ t−íng, ban, Vâ ban, c¸c §¹i hµnh khiÓn. - C¸c s¶nh, viÖn, ®µi. T¨ng ban. - 10 ®¹o. - Th¨ng Long. - §¹i ViÖt. - §øng ®Çu : Hoµng ®Õ. Bá chøc TÓ t−íng, c¸c §¹i hµnh khiÓn. - 6 bé do c¸c th−îng th− ®øng ®Çu. QuyÒn cña Hµn l©m viÖn, Ngù sö ®µi cao h¬n tr−íc. - 13 ®¹o thõa tuyªn - Lé, trÊn. ( cã 3 ti ). - Phñ huyÖn , ch©u. - Phñ huyÖn , ch©u. - X· ( ®øng ®Çu lµ - X· ( ®øng ®Çu lµ X· tr−ëng). X· quan). - Thêi Lý: H×nh th−. - Thêi TrÇn: H×nh luËt. Tæ chøc theo Tæ chøc quy cñ : h−íng chÝnh quy. Qu©n chÝnh quy, ngo¹i binh ( chÕ ®é Qu©n ®éi. " ngô binh − n«ng"). Thêi TrÇn khi cã chiÕn tranh cã qu©n cña c¸c v−¬ng hÇu. Trang bÞ vò khÝ ®Çy ®ñ. LuËt ph¸p. Thêi Lª S¬. Ch−a cã. Quèc triÒu h×nh luËt ( LuËt Hång §øc). 722 ®iÒu. Tæ chøc quy cñ : Qu©n chÝnh quy,ngo¹i binh ( chÕ ®é " ngô binh − n«ng". Trang bÞ vò khÝ ®Çy ®ñ, cã vµi lo¹i sóng. Bμi 19. a. LËp b¶ng so s¸nh cuéc kh¸ng chiÕn chèng Tèng thêi TiÒn Lª vμ thêi Lý. Trần Thị Hải 14 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT Néi dung so s¸nh. Hoμn c¶nh. Kh¸ng chiÕn chèng Tèng thêi Kh¸ng chiÕn chèng Tèng thêi Lý. TiÒn Lª ( 981 ). ( 1075 - 1077). - Nhµ Tèng thµnh lËp n¨m 860 - Nhµ Tèng b−íc vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng: trong n−íc n«ng d©n nªn ®ang ë thêi kú thÞnh ®¹t. næi dËy nhiÒu n¬i, bªn ngoµi bÞ Liªu, H¹ x©m lÊn. - TriÒu ®×nh nhµ §inh gÆp khã - Nhµ Lý : chÝnh trÞ v÷ng ch¾c, qu©n kh¨n: Vua §inh bÞ s¸t h¹i, vua ®éi hïng m¹nh, kinh tÕ ph¸t triÓn, nh©n d©n no Êm. míi lªn ng«i cßn nhá tuæi. Kh¸c biÖt §¸nh tan qu©n Tèng trªn vïng - Chñ ®éng tÊn c«ng ®Ó tù vÖ: tËp §«ng B¾c cña Tæ quèc, nhiÒu kÝch th¼ng sang ®Êt Tèng, sau ®ã trong chñ ®éng rót vÒ n−íc tæ chøc chèng diÔn biÕn. t−íng giÆc bÞ b¾t. x©m l−îc. ý nghÜa. Lµm chïn mét b−íc ý chÝ x©m §Ì bÑp ý chÝ x©m l−îc cña kÎ thï. l−îc cña kÎ thï. b .LËp b¶ng so s¸nh trËn chiÕn trªn s«ng B¹ch §»ng n¨m 938 vμ 1288. Néi dung TrËn chiÕn trªn s«ng B¹ch TrËn chiÕn trªn s«ng B¹ch §»ng so s¸nh. §»ng n¨m 938. n¨m 1288. Kh¸c nhau. Trần Thị Hải - §¸nh qu©n Nam H¸n trªn ®−êng - §¸nh qu©n Nguyªn trªn ®−êng rót tiÕn vµo n−íc ta nªn vÉn cßn hung khái n−íc ta, chóng mang nÆng t©m lý thÊt b¹i nªn tinh thÇn chiÕn ®Êu h¨ng. gi¶m sót. - Thuû qu©n lµ thÕ m¹nh cña qu©n - Thuû qu©n lµ ®iÓm yÕu cña qu©n Nam H¸n: thuyÒn chiÕn to khoÎ, Nguyªn: kh«ng thiÖn chiÕn, chë theo qu©n Nam H¸n dµy d¹n chiÕn mét sè qu©n bé kh«ng quen t¸c chiÕn trªn s«ng n−íc. Trong khi ®ã , trËn. thuû chiÕn l¹i lµ së tr−êng cña qu©n ®éi nhµ TrÇn. - Trong diÔn biÕn cã sö dông chiÕn thuËt ho¶ c«ng. 15 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT - X©y dùng trËn ®Þa : Lîi dông chÕ ®é thuû triÒu ®Ó x©y dùng trËn ®Þa cäc. Lîi dông ®Þa h×nh: c¸c nh¸nh s«ng, ghÒnh nói, rõng c©y hai bªn bê s«ng ®Ó giÊu qu©n mai phôc. T¹o søc m¹nh tæng hîp gi÷a qu©n thuû víi qu©n bé, gi÷a yÕu tè "thiªn t¹o" víi yÕu tè " nh©n t¹o". - C¸ch ®¸nh : khiªu chiÕn nh»m kiÒm chÕ, nghi binh, dô ®Þch vµo trËn ®Þa bµy s½n ®óng thêi ®iÓm n−íc triÒu b¾t ®Çu rót, sau ®ã tÊn c«ng, truy kÝch. - Thêi gian: trËn chiÕn chØ diÔn ra trong mét ngµy, kÞch chiÕn chØ nöa ngµy - ý nghÜa: §Òu lµ trËn quyÕt chiÕn chiÕn l−îc cã ý nghÜa kÕt thóc chiÕn tranh. §Ì bÑp h¼n ý chÝ x©m l−îc cña kÎ thï. Gièng nhau. Bμi 31. LËp b¶ng hÖ thèng c¸c giai ®o¹n cña C¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p. Giai ®o¹n. ND So s¸nh. §Æc ®iÓm giai ®o¹n. Giai ®o¹n I ( 14 / 7 / 1789 10 / 8 / 1792 ). Giai ®o¹n II ( 10 / 8 / 1792 2 / 6 / 1793 ). Giai ®o¹n III Giai ®o¹n IV ( 2 / 6 / 1793 - ( 27 / 7 / 1794 27 / 7 / 1794 ). - 1815 ). C¸ch m¹ng bïng C¸ch m¹ng tiÕp C¸ch m¹ng ®¹t Tho¸i ®Õn ®Ønh cao. cña næ, lan réng trong tôc ph¸t triÓn. m¹ng. c¶ n−íc. trµo c¸ch §¹i t− s¶n tµi chÝnh. TÇng líp l·nh ThiÕt lËp nÒn qu©n chñ lËp hiÕn. ®¹o - chÝnh quyÒn. T− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp. ThiÕt lËp nÒn céng hoµ. T− s¶n c¸ch m¹ng. ThiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ c¸ch m¹ng Gia c« banh. T− s¶n míi giµu lªn trong c¸ch m¹ng. ThiÕt lËp chÕ ®é ®èc chÝnh. - Nap«lª on lªn ng«i Hoµng ®Õ. - 8/ 1789 th«ng qua Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn vµ D©n quyÒn. - Xo¸ bá mét sè nghÜa vô phong kiÕn; thu ruéng ®Êt cña Gi¸o héi b¸n - Phæ th«ng ®Çu phiÕu bÇu Quèc −íc. - ThiÕt lËp nÒn Céng hoµ, xö tö vua Lui XVI. - ChiÕn tranh b¶o vÖ Tæ quèc. - Chia ®Êt ®ai thµnh tõng m¶nh nhá vµ b¸n, tr¶ trong thêi h¹n 10 n¨m, tr¶ l¹i n«ng d©n ruéng ®Êt c«ng. - Thñ tiªu mét sè thµnh qu¶ cña c¸ch m¹ng. Thùc hiÖn Trần Thị Hải 16 - C¸c cuéc chiÕn tranh cña Nap«lªon THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT - Xo¸ bá hoµn lµm lung lay toµn mäi ®Æc chÕ ®é phong quyÒn phong kiÕn ch©u ¢u. kiÕn. - S¾c lÖnh tæng ®éng viªn. - §¹o luËt nh÷ng ng−êi t×nh nghi. - LuËt gi¸ tèi ®a víi nhu yÕu phÈm, tiÒn l−¬ng tèi ®a cña c«ng nh©n. KÕt qu¶: ®¸nh b¹i thï trong giÆc ngoµi. cho n«ng d©n víi nhiÖm vô c¸ch gi¸ cao. - Th«ng qua HiÕn m¹ng. ph¸p 1791, bÇu ra Quèc héi lËp ph¸p, h¹n chÕ quyÒn vua, - Thèng nhÊt thÞ tr−êng d©n téc. - 4/ 1792 chiÕn tranh cña nh©n d©n chèng sù can thiÖp cña ¸o - Phæ. Bμi 29, 30, 31, 33. LËp b¶ng hÖ thèng kiÕn thøc mét sè cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n thêi cËn ®¹i. ND so Anh. B¾c Mü. Ph¸p. s¸nh. 1640- 1689 1775-1783 1789-1815 Giai cÊp l·nh ®¹o. NhiÖm vô c¸ch m¹ng. Italia. 18591871 T− s¶n. T− s¶n( ba T− s¶n. T− s¶n. tÇng líp Quý téc Quý téc Chñ n« chñ thay nhau). t− s¶n míi. ( chñ ( chèt). ho¸. chèt). §øc. 18641871 Quý téc qu©n phiÖt Phæ. Néi chiÕn ë Mü. 1861-1865. T− s¶n miÒn B¾c. - LËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn, xo¸ bá sù ®« hé cña ¸o. - Thèng nhÊt ®Êt n−íc, më ®−êng cho CNTB ph¸t triÓn. - Thèng nhÊt ®Êt n−íc , më ®−êng cho CNTB ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho n«ng d©n. - Xo¸ bá chÕ ®é n« lÖ. - LËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn, më ®−êng cho CNTB ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho n«ng d©n. Trần Thị Hải - §¸nh ®æ chÕ ®é thùc d©n Anh giµnh ®éc lËp, më ®−êng cho CNTB ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho n«ng - LËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn, më ®−êng cho CNTB ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho n«ng d©n. - B¶o vÖ Tæ 17 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT LËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn. LËp chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn. Cßn nhiÒu tµn d− cña chÕ ®é phong kiÕn ch−a bÞ xo¸ bá.Kh«ng gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho n«ng d©n. KÕt qu¶. d©n. Giµnh ®éc lËp, thµnh lËp quèc gia t− s¶n. C¸ch m¹ng C¸ch t− s¶n m¹ng kh«ng triÖt s¶n . ®Ó. TÝnh chÊt. quèc. Xo¸ bá tËn gèc chÕ ®é phong kiÕn më ®−êng cho chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng vÊn ®Ò ruéng ®Êt. C¸ch m¹ng t− d©n chñ t− s¶n triÖt ®Ó ®iÓn h×nh. Gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho n«ng d©n. - Xo¸ bá chÕ ®é n« lÖ. Më ®−êng cho chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn nhanh chãng h¬n. LËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn vµ sù thèng trÞ cña ¸o. Thèng nhÊt ®Êt n−íc. Më ®−êng cho chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn. Thèng nhÊt ®Êt n−íc. Më ®−êng cho chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn. C¸ch m¹ng t− s¶n kh«ng triÖt ®Ó. C¸ch m¹ng C¸ch m¹ng t− t− s¶n triÖt s¶n kh«ng ®Ó. triÖt ®Ó. Bμi 35. LËp b¶ng hÖ thèng c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña chñ nghÜa ®Õ quèc ë c¸c n−íc Anh, §øc, Ph¸p. MÜ cuèi thÕ kØ XIX ®Çu thÕ kØ XX.. §Æc ®iÓm. §øc. Ra ®êi sím ( thËp kØ 70 ). H×nh thøc: C¸c C«ng ti ten, xanh ®i ca. ®éc quyÒn. Anh. Ph¸p. MÜ. C«ng ti ®éc quyÒn ra ®êi muén ( thËp kØ 90). TËp trung trong c«ng nghiÖp, ng©n hµng ®¹t møc cao. C«ng ti ®éc quyÒn ra ®êi chi phèi nÒn kinh tÕ nh−ng c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá vÉn ®ãng vai trß quan träng ( 70 %). C«ng ti ®éc quyÒn ra ®êi sím. Møc ®é ®éc quyÒn cao: h×nh thøc- T¬ rít. Khèng chÕ vÒ kinh tÕ - x· héi. ThÕ lùc kh¸ lín. ThÕ lùc lín.Khèng chÕ kinh tÕ, chÝnh trÞ râ nÐt nhÊt. TËp ®oμn t− b¶n tμi Trần Thị Hải 18 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT chÝnh. Cã nh−ng Ýt. Chñ PhÇn lín t− b¶n yÕu ®Çu t− trong ®em xuÊt khÈu. XuÊt Chñ yÕu ®Çu t− khÈu t− n−íc. trùc tiÕp ë thuéc b¶n. ®Þa. Ph©n chia thuéc ®Þa. PhÇn lín t− b¶n XuÊt khÈu rÊt Ýt, ®em xuÊt khÈu. thËm chÝ nhËp Chñ yÕu cho vay khÈu t− b¶n. l·i. ChiÕm nèt nh÷ng NhiÒu thuéc ®Þa NhiÒu thuéc ®Þa Thuéc ®Þa Ýt nh×. ®ßi chia l¹i. vïng cßn l¹i mµ nhÊt. Dïng −u thÕ Anh, Ph¸p ch−a kinh tÕ ®Ó th©u kÞp chiÕm. Thuéc tãm thuéc ®Þa. ®Þa Ýt - dïng vò lùc ®ßi chia l¹i. Bμi 36, 37. LËp b¶ng so s¸nh chñ nghÜa x· héi kh«ng t−ëng víi chñ nghÜa x· héi khoa häc: Néi dung so Chñ nghÜa x· héi kh«ng t−ëng. s¸nh. Thêi gian ra §Çu thÕ kØ XIX. ®êi. - Chñ nghÜa t− b¶n b−íc ®Çu ph¸t §iÒu kiÖn ra triÓn, ph¬i bµy nh÷ng mÆt tr¸i xÊu xa. ®êi. - Phong trµo c«ng nh©n cßn non yÕu. MÆt tÝch cùc. Chñ nghÜa x· héi khoa häc. Gi÷a thÕ kØ XIX: th¸ng 2-1848 . - Chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn cao h¬n. - Phong trµo c«ng nh©n ph¸t triÓn cao h¬n. - Dù ®o¸n thiªn tµi vÒ x· héi t−¬ng KÕ thõa, ph¸t triÓn mÆt tÝch lai: kh«ng cã ¸p bøc, bÊt c«ng , cùc cña chñ nghÜa x· héi bãc lét, Kh«ng cã chiÕn tranh. kh«ng t−ëng. Kh«ng cã sù ®èi lËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. - B¶o vÖ quyÒn lîi cña c«ng nh©n. - Phª ph¸n s©u s¾c x· héi t− b¶n. Néi Trần Thị Hải 19 THPT Chuyên Lào Cai SỬ DỤNG TƯ LIỆU TRONG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ THPT dung. MÆt h¹n chÕ. - Kh«ng nhËn thøc ®−îc b¶n chÊt, quy luËt ph¸t triÓn cña chÕ ®é t− b¶n. - Kh«ng v¹ch ra ®−îc con ®−êng gi¶i phãng cho nh©n d©n lao ®éng. - Ph©n tÝch quy luËt ph¸t triÓn, b¶n chÊt cña chÕ ®é t− b¶n. - V¹ch ra ®−îc con ®−êng gi¶i phãng cho nh©n d©n lao ®éng : ®Êu tranh giai cÊp. - Kh«ng nh×n thÊy sø mÖnh lÞch sö - Sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp v« s¶n: " ng−êi ®µo huyÖt" cña giai cÊp v« s¶n. ch«n chñ nghÜa t− b¶n, gi¶i phãng loµi ng−êi khái ¸p bøc bãc lét. Bμi 38 a. LËp b¶ng: Qu¸ tr×nh thμnh lËp C«ng x·. C¸ch m¹ng 18- 3 - 1871 thµnh lËp C«ng x· Pa ri. Nh©n d©n Ph¸p b¶o vÖ Tæ quèc > < t− s¶n Ph¸p ®Çu hµng. C¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n 4 - 9 - 1870 thµnh lËp nÒn Céng hoµ. ChiÕn tranh Ph¸p - Phæ. b. Bμi häc kinh nghiÖm cña C«ng x· Pa ri. §Ëp tan nhµ n−íc t− s¶n LËp nhµ n−íc v« s¶n. Ph¶i cã §¶ng l·nh ®¹o. Ph¶i cã liªn minh c«ng n«ng. Bµi häc. Trần Thị Hải 20 THPT Chuyên Lào Cai