Tài liệu Phương pháp biện luận xác định công thức cấu tạo hợp chất hữu cơ (2)

Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai s¸ng kiÕn kinh nghiÖm n¨m häc 2010- 2011 §Ò tµi: Ph−¬ng ph¸p biÖn luËn x¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o hîp chÊt h÷u c¬ I. Më ®Çu: 1.Lý do chän ®Ò tμi * XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y : Gi¶i bµi tËp ho¸ häc lµ ph−¬ng ph¸p häc tËp tÝch cùc cña häc sinh, gióp häc sinh : - Cñng cè kiÕn thøc mét c¸ch th−êng xuyªn . - HÖ thèng kiÕn thøc, kh¾c s©u kiÕn thøc - Lu«n lu«n chó ý ph¸t huy sù tÝch cùc, chñ ®éng cña häc sinh, t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh . Gi¸o viªn h−íng dÉn ®Ó häc sinh ph¸t hiÖn, chñ ®éng t×m ra, n¾m b¾t ®−îc ph−¬ng ph¸p gi¶i. Nh− vËy sÏ lµm cho häc sinh høng thó, cã ®−îc niÒm vui khi tù m×nh kh¸m ph¸, tõ ®ã kiÕn thøc cã ®−îc sÏ cã tÝnh l©u bÒn, v÷ng ch¾c, vµ quan träng h¬n lµ rÌn luyÖn cho c¸c em ph−¬ng ph¸p t− duy. Bµi tËp ho¸ häc rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, mét trong nh÷ng lo¹i bµi tËp cã t¸c dông g©y høng thó häc bé m«n, ®ång thêi n©ng cao møc ®é t− duy, kh¶ n¨ng ph©n tÝch ph¸n ®o¸n ®ã lµ lo¹i bµi tËp x¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña hîp chÊt h÷u c¬. §©y lµ lo¹i bµi tËp phæ biÕn trong ch−¬ng tr×nh, trong c¸c ®Ò thi tuyÓn sinh mµ häc sinh th−êng gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh lµm bµi. Nh»m n©ng cao tÝnh t− duy s¸ng t¹o ®éc lËp trong qu¸ tr×nh tiÕp thu kiÕn thøc cho häc sinh, t«i lùa chän ®Ò tµi: H−íng dÉn häc sinh gi¶i bμi tËp x¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o c¸c chÊt h÷u c¬. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y - Tõ c¬ së kiÕn thøc vÒ c«ng thøc, ®ång ph©n, tÝnh chÊt c¸c chÊt h÷u c¬ -Gióp häc sinh kh¾c s©u kiÕn thøc, hÖ thèng nhí l©u tÝnh chÊt cña c¸c chÊt h÷u c¬. - Häc sinh lµm quen vµ tiÕp cËn víi ch−¬ng tr×nh thi vµo c¸c tr−êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng chuyªn nghiÖp. 1 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai - Gi¸o viªn nghiªn cøu hÖ thèng c¸c d¹ng bµi tËp x¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o c¸c chÊt h÷u c¬, t×m c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶i thÝch hîp, g©y høng thó häc tËp bé m«n Ho¸ häc ®èi víi häc sinh. -Áp dông thùc tÕ gi¶ng d¹y trªn líp11A1, 11Sinh . 3. Môc ®Ých cña ®Ò tμi. - Häc sinh cã kÜ n¨ng gi¶i quyÕt bµi tËp ®Þnh tÝnh, ®Þnh l−îng x¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o hîp chÊt h÷u c¬ - VËn tèt trong c¸c giê «n tËp, kiÓm tra ®Çu giê,15 phót vµ 45 phót II. Néi dung 1. C¬ së lý thuyÕt: -C«ng thøc chung cña c¸c hi®r« c¸cbon: CnH2n +2 -2a n >1, a lµ sè liªn kÕt vµ vßng a>0. + An kan: CnH2n +2 n>1 + Anken CnH2n n >2 + An kin CnH2n-2 n >2 + Anka®ien CnH2n-2 n >3 + A ren CnH2n- 6 n >6 -C«ng thøc chung cña c¸c hîp chÊt h÷u c¬ no ®¬n chøc. + R−îu : CnH2n +1OH n >1 Hay CnH2n+2O n>1 + An®ªhÝt: CnH2n+1CHO n >0 hay CmH2mO m >1 + axit : CnH2n+1COOH n >0 hay CmH2mO2 m >1 + este : CnH2n+1COOCmH2m+1 n >0, m > 1 hay CxH2xO2 x>2 - C«ng thøc x¸c ®Þnh sè liªn kÕt π vµ vßng trong hîp chÊt h÷u c¬: Gi¶ sö hîp chÊt cã c«ng thøc tæng qu¸t lµ: CxHyOzNtXu ( X lµ c¸c hal«gen) 2x - (y+ u) + t +2 - TÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c chÊt h÷u c¬. - C¸c ®ång ph©n nhãm chøc c¬ b¶n cña mét sè c«ng thøc: An®ªhit no ®¬n chøc n≥ 1 Xªton no ®¬n chøc + CnH2nO n ≥3 R−îu kh«ng no ®¬n chøc ( mét nèi ®«i) n ≥ 3 R−îu mét vßng no ®¬n chøc n ≥3 2 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai Ete kh«ng no ®¬n chøc ( mét nèi ®«i) n ≥3 Ete vßng no ®¬n chøc n ≥3 axitno ®¬n chøc n ≥1 este no ®¬n chøc n ≥2 + CnH2nO2 An ®ªhit no ®¬n chøc vµ r−îu no ®¬n chøc n ≥ 2 An ®ªhit no ®¬n chøc vµ ete no ®¬n chøc n ≥ 3 Xªton no ®¬n chøc vµ r−îu no ®¬n chøc n ≥3 Xªton no ®¬n chøc vµ ete no ®¬n chøc n ≥ 4.... 2. H−íng dÉn ph−¬ng ph¸p gi¶i mét sè bμi cô thÓ: Bμi 1: Mét hi®r« c¸cbon A cã c«ng thøc ( CH)n. Mét mol A ph¶n øng võa ®ñ víi 4 mol H2 hoÆc víi mét mol Br2 trong dung dÞch Br«m.X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A. H−íng dÉn häc sinh: -Sö dông c«ng thøc chung cña hi®r«c¸cbon ®Ó t×m c«ng thøc ph©n tö: + C«ng thøc ph©n tö cña A cã d¹ng: CnHn + Tõ c«ng thøc chung cña hi®r« cacbon : CnH2n +2 - 2 a Cã 2n + 2 - 2a = n => n= 2a -2 (* ) -Tõ d÷ kiÖn cña ®Çu bµi suy luËn ®−îc g× vÒ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña A: +Tõ d÷ kiÖn 1 mol A ph¶n øng võa ®ñ víi 4 mol H2 => Ph©n tö A cã 4 kiªn kÕt +Tõ d÷ kiÖn 1 mol A ph¶n võa ®ñ 1 mol Br2trong dd Br«m => Ph©n tö A cã 1 liªn kªt π ë phÇn m¹ch hë. => A cã mét vßng ; Sè liªn kÕt π vµ vßng trong A lµ: 4 + 1 = 5 = a ,thay vµo (*) ®−îc n = 8 C«ng thøc ph©n tö cña A lµ C8H8 C«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ : CH=CH2 3 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai Bμi 2: Cho 3 chÊt A,B,C ®Òu lµ hîp chÊt th¬m cã c«ng thøc ph©n tö lµ C7H8O. Khi cho mçi chÊt trªn t¸c dông víi Na vµ NaOH th× thÊy: A ph¶n øng víi c¶ 2, B chØ ph¶n øng víi Na, C kh«ng ph¶n øng. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña A,B,C. H−íng dÉn häc sinh: - Hîp chÊt th¬m cã ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nh− thÕ nµo? => A,B,C ®Òu cã vßng benzen. - Trong c«ng thøc ph©n tö cña A,B,C cã mét nguyªn tö oxi th× A,B,C cã thÓ cã c¸c chøc ho¸ häc nµo ? =>A,B,C cã thÓ cã c¸c chøc : Phªnol, r−îu, ete. -A ph¶n øng víi Na vµ NaOH => A cã chøc phªnol => C«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ (cã 3 ®ång ph©n): OH OH OH CH3 CH3 CH3 - B chØ ph¶n øng víi Na => B cã chøc r−îu => C«ng thøc cÊu t¹o cña B lµ: CH2OH -C kh«ng ph¶n øng víi Na vµ NaOH => C thuéc chøc ete => C«ng thøc cÊu t¹o cña C lµ: O CH3 Bμi 3: Ba chÊt A,B,C cã cïng c«ng thøc ph©n tö C3H8O. Cho tõng chÊt qua b×nh ®ùng bét ®ång nung nãng sau ph¶n øng: - A t¹o thµnh A' cã kh¶ n¨ng tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng. -B t¹o thµnh B' kh«ng tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng. - C kh«ng ®æi. 4 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A,B, C, A', B'. H−íng dÉn häc sinh: - C«ng thøc C3H8O cã d¹ng c«ng thøc CnH2n + 2O øng víi d¹ng c«ng thøc nµy cã c¸c ®ång ph©n nhãm chøc nµo? ( D¹ng ®ång ph©n nhãm chøc r−îu no ®¬n chøc, ete no ®¬n chøc). -Khi oxi ho¸ cã xóc t¸c ®ång A,B,C th× A,B ph¶n øng, C kh«ng ph¶n øng =>A,B, C thuéc chøc ho¸ häc nµo?(A,B lμ r−îu, C lμ ete.) -A' tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng =>A' cã nhãm chøc g×?C«ng thøc cÊu t¹o cña A?( A' cã nhãm chøc an®ªhit(-CHO) A lμ r−îu no ®¬n chøc bËc mét). VËy c«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ: CH3CH2CH2OH, cña A' lµ: CH3CH2CHO. -B'kh«ng tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng ,B' thuéc chøc ho¸ häc g×? CÊu t¹o cña B? ( B' lμ xªton , B lμ r−îu bËc hai) C«ng thøc cÊu t¹o cña B lµ: CH3 CH(OH) CH3 cña B' lµ: CH3 CO CH3 Bài 4: Axit hữu cơ X có các tính chất sau: m gam (x) + NaHCO3 → V lít CO2 (toC, p atm) → V lít CO2 (toC, p atm). m gam (x) + O2 Xác định công thức cấu tạo của X? Hướng dẫn : Để thoả mãn điều kiện trên thì axit phải có đặc điểm gì? (Để thoả mãn điều kiện trên thì axit phải có đủ điều kiện :số mol nguyên tử C trong X phải bằng số mol nguyên tử H trong nhóm chức axit) => Công thức cấu tạo của X là: HCOOH và (COOH)2 Bài 5: Chất hữu cơ X có công thức phân tử C5H8O2. Cho 5 gam X tác dụng vừa hết với dung dịch NaOH, thu được một hợp chất hữu cơ không làm mất màu nước brom và 3,4 gam một muối. Xác định công thức cấu tạo của X . Hướng dẫn : 5 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai - Chất hữu cơ X có công thức phân tử C5H8O2 , X tác dụng dung dịch NaOH, thu được một hợp chất hữu cơ không làm mất màu nước brom và một muối => X có chức hóa học gì ? ( X có chức este ) - Xác định CTPT, CTCT của muối ? ( Xác định Mmuối ) n muối = nX = 0,05 mol Đặt công thức của muối là RCOONa Mmuối = 68 (g/mol) R=1 => X là: HCOOC4H7 Chất hữu cơ không làm mất màu nước brom, vậy đó phải là xeton. => CTCT của X : HCOOC(CH3)=CHCH3. Bμi 6: Ba hîp chÊt hìu c¬ A,B,C cã m¹ch hë cã c«ng thøc ph©n tö C3H4O2. BiÕt r»ng A ph¶n øng víi dung dÞch NaOH ë nhiÖt độ th−êng ,B ph¶n øng víidd NaOH khi ®un nãng, C cho ph¶n øng víi H2 xóc t¸c Ni ®un nãng thu ®−îc r−îu ®a chøc kh«ng ph¶n øng víi Cu(OH)2.ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o A,B,C? H−íng dÉn häc sinh: -Tõ c«ng thøc ph©n tö suy ra trong A,B,C cã bao nhiªu liªn kÕt pi? (Trong A,B,C cã 2 liªn kÕt pi, liªn kÕt pi ë C=C hay C=O.) -A ph¶n øng víi dd NaOH ë nhiÖt ®é th−êng => A thuéc chøc ho¸ häc nµo? (A lμ axit C«ng thøc cÊu t¹o cña A lμ CH2=CHCOOH) -B ph¶n øng víi dd NaOH khi ®un nãng => B thuéc chøc ho¸ häc nµo? (B lμ este công thøc cÊu t¹o cña B lμ HCOOCH=CH2.) - C ph¶n øng víi H2( xóc t¸c Ni) t¹o thµnh r−îu ®a chøc kh«ng t¸c dông víi Cu(OH)2 => §Æc ®iÓm cña r−îu ®a chøc ?=> CÊu t¹o cña C? ( R−îu ®a chøc cã hai nhãm -OH kh«ng liÒn kÒ => C«ng thøc cÊu t¹o cña C lμ : OHC-CH2 CHO) Bài 7 : Hîp chÊt A cã c«ng thøc ph©n tö lµ C3H6O3. BiÕt r»ng 1 mol A t¸c dông víi kim lo¹i Na d− th× gi¶i phãng 1 mol khÝ H2. A cã thÓ t¸c dông víi Na2CO3 lµm gi¶i phãng khÝ. Khi oxi ho¸ A b»ng 6 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai CuO ®un nãng th× s¶n phÈm thu ®−îc cã thÓ t¸c dông ®−îc víi Ag2O/dd NH3 t¹o kÕt tña. LËp luËn ®Ó viÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña chÊt A vµ gäi tªn A. ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng. H−íng dÉn häc sinh: 1 mol A + Na d− → 1 mol H2 → C cã 2 nguyªn tö H linh ®éng A + Na2CO3 → A cã nhãm -COOH → trong C cã 1 nhãm - OH vµ 1 nhãm -COOH oxi ho¸ C b»ng CuO, t0 → sp cã ph¶n øng tr¸ng b¹c → cã nhãm CH2OH → VËy C cã c«ng thøc cÊu t¹o: HO-CH2CH2 –COOH(2-hi®r«xi propanoic) Bài 8 :Một axit hữu cơ có CTPT là (C4H3O2)n, biết rằng axit hữu cơ này không làm mất màu dd nước brom. Xác định CTCT của axit ? CTCT chung của axit ? ( CnH2n+2-x-2k(COOH)x ) + Đưa về dạng cấu tạo : (C4H3O2)n ⇔ C4nH3nO2n ⇔ C3nH2n(COOH)n + Do axit hữu cơ này không làm mất màu nước brom nên có 2 trường hợp : Axit này no : (k=0) loại vì theo ĐK : H = 2C+2-số nhóm chức ⇔ 2n=6n+2-n ⇒ n<0. Axit này thơm : k=4 (do 3 lk π tạo 3 lk đôi C=C và một lk π tạo vòng benzen) ĐK : H=2C+2-2k-số nhóm chức ⇔ 2n=6n+2-8-n ⇔ n=2. Vậy Ct của axit là C6H4(COOH)2 (vẽ CTCT : có 3 CT). 3. Bài tập tự giải: Bμi 1: Ba hîp chÊt h÷u c¬ A,B,Cm¹ch th¼ng cã cïng c«nh thøc ph©n tö C2H4O2vµ cã c¸c tÝnh chÊt sau; - At¸c dông víi Na2CO3 gi¶i phãng CO2. - B t¸c dông víi Na vµ tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng. -C t¸c dông víi NaOH vµ kh«ng t¸c dông víi Na. X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A,B,C? Bμi 2: C¸c chÊt h÷u c¬ A,B,C,D,E,F cã cïng c«ng thøc ph©n tö lµ C4H8O2. A,B cã ph¶n øng víi Na vµ NaOH, c¸c chÊt cßn l¹i ®Òu t¸c dông víi NaOH, riªng hai chÊt E,F cßn tham gia pg¶n øng tr¸ng g−¬ng. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña A , B, C, D, E, F? 7 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai Bài 3: X, Y, Z lµ hîp chÊt h÷u c¬ no (chøa C, H, O).cã cïng khèi l−¬ng ph©n tö = 74 ®vC. X¸c ®Þnh CTPT, CTCT vµ viÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra biÕt: - X, Y, Z ®Òu tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng - X, Y t¸c dông víi Na gi¶i phãng H2 - X, Z t¸c dông víi dd NaOH - Y khi oxi ho¸ víi chÊt xóc t¸c thÝch hîp sÏ t¹o thµnh axit 2 lÇn axit B i 4: Cho 3 hîp chÊt h÷u c¬ A,B, C cã c«ng thøc ph©n tö lµ C4H6O2. Khi thñy ph©n hoµn toµn A, B. C trong dung dÞch NaOH ®un nãng thu ®−îc muèi D vµ 3 chÊt h÷u c¬ E, F, G. Trong ®ã E, D ®Òu cã ph¶n øng t¹o kÕt tña ®á g¹ch víi Cu(OH)2 trong dung dÞch NaOH ®un nãng. F ph¶n øng víi Na gi¶i phãng H2. G kh«ng cã c¸c ph¶n øng trªn. a. X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A, B, C, D, E, F, G vµ viÕt c¸c PTP¦ minh häa. b. Tõ mét hi®rocacbon tïy chän, viÕt c¸c ph−¬ng tr×nh ph¶n øng ®iÒu chÕ E, F, G. Bài 5: A1, A2, A3, A4 lµ c¸c hîp chÊt m¹ch hë kh¸c nhau cã cïng CTPT lµ C5H8O2: A1 + NaOH → B1 + C1 A2 + NaOH → B2 + C1 A3 + NaOH → B3 + C2 A4 + NaOH → B3 + C3 Trong ®ã B1, B2, B3 lµ c¸c muèi h÷u c¬ m¹ch th¼ng. C1 lµ chÊt h÷u c¬ ph¶n øng ®−îc víi Na. C2, C3 lµ chÊt h÷u c¬ kh«ng ph¶n øng ®−îc víi Na. X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A1, A2, A3, A4 vµ viÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng. Bài 6: Ba chÊt X, Y, Z cã CTPT d¹ng (CH2O)n víi n ≤ 3. Cho biÕt: - X chØ tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng. - Y võa tham gia ph¶n øng tr¸ng g−¬ng, võa ph¶n øng víi Na. - Z t¸c dông víi dung dÞch NaHCO3 võa ®ñ, lµm bay h¬i n−íc dung dÞch sau ph¶n øng, s¶n phÈm khan cßn l¹i tiÕp tôc t¸c dông víi Na. Oxi hãa Z ë ®iÒu kiÖn thÝch hîp sÏ t¹o thµnh hîp chÊt chØ chøa 1 lo¹i nhãm chøc. §èt ch¸y hoµn toµn X, Y, Z nh− nhau th× sè mol H2O thu ®−îc tõ X< Y< Z. H·y: - X¸c ®Þnh CTCT cña X, Y, Z. - ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng theo s¬ ®å: CH OH H O ⎯→ Z1 ⎯+⎯ ⎯ ⎯→ Z2 ⎯ ⎯→ P ( polime) Z ⎯−⎯ 2 3 8 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai III. KÕt luËn Sau mét thêi gian nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vµ vËn dông vµo thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i ®· thu ®−îc mét sè kÕt qu¶ : 1.VÒ häc sinh - §· biÕt c¸ch lËp luËn khi lµm bµi, n©ng cao h¬n kh¶ n¨ng t− duy, kh¸i qu¸t ho¸ c¸c vÊn ®Ò cña ho¸ häc. -§· hiÓu s©u, nhí l©u h¬n c«ng thøc, c¸c d¹ng ®ång ph©n, tÝnh chÊt cña c¸c chÊt h÷u c¬ . -§· ®−îc rÌn luyÖn kh¶ n¨ng t− duy s¸ng t¹o, ®éc lËp trong qu¸ tr×nh tiÕp thu vµ lÜnh héi kiÕn thøc. Trong n¨m häc 2009 – 2010 vµ 2010 – 2011 t«i ®· triÓn khai lý thuyÕt d¹ng bµi tËp trong c¸c tiÕt luyÖn tËp, «n tËp theo chuyªn ®Ò, kÕt qu¶ thu ®−îc rÊt kh¶ quan. C¸c em kh«ng cßn lóng tóng khi gi¶i c¸c d¹ng bµi tËp nµy mµ cßn rÊt høng thó vµ ®· cã kÜ n¨ng gi¶i quyÕt d¹ng bµi tËp nµy. Qua bµi kiÓm tra kh¶o s¸t cña líp 11lý, 11A1, 11Sinh, sau khi triÓn khai ®Ò tµi cho thÊy kết quả cụ thể : N¨m häc 2009 – 2010 Lớp Kiểm tra 11lý(27h/s) Y TB Lần 1 6 Lần 2 2 8 Lần 3 0 4 KH G 7 0 11 6 14 15 8 N¨m häc 2010 – 2011 Lớp 11A1(35h/s) 11Sinh (35 h/s) Kiểm tra Y TB KH G Lần 1 10 17 8 Lần 2 6 13 10 6 8 Lần 3 0 4 18 13 0 0 9 Y TB KH G 13 18 4 0 15 10 10 2 20 5 Sáng kiến kinh nghiệm gv Hồ Thị Thúy- trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai 2. VÒ b¶n th©n gi¸o viªn -Rót ®−îc nhiÒu kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y( trong thùc tÕ cã nhiÒu t×nh huèng häc sinh ®−a ra tõ ®ã ®· thÊy c¸c lç hæng vÒ kiÕn thøc cña häc sinh vµ cã ph−¬ng ph¸p tèt h¬n trong gi¶ng d¹y) -Sö dông d¹ng bµi tập nµy trong c¸c lÜnh vùc : Cñng cè bµi, kiÓm tra bµi cò, «n tËp, luyÖn tËp... -N©ng cao vµ tÝch lũy ®−îc nhiÒu kiÕn thøc ,tr×nh ®é chuyªn m«n. Trong ph¹m vi thêi gian h¹n chÕ ë ®©y t«i míi chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n kiÕn thøc cña ch−¬ng tr×nh.RÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn bæ xung cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó t«i cã thªm nhiÒu kinh nghiÖm h¬n n÷a. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Lµo cai Ngµy 1 th¸ng 5 n¨m 2011 IV-Tμi liÖu tham kh¶o 1. Cơ sở lý thuyết hóa học – Đào Hữu Vinh. 2. Bµi tËp n©ng cao hãa häc H÷u C¬ 3. Tµi liÖu gi¸o khoa chuyªn hãa 4. §Ò thi tuyÓn sinh ®¹i häc tËp 1,2,3- Bé gi¸o dôc n¨m 1994 5 . Rèn luyện kỹ năng giải toán Hóa Học 12- Ngô Ngọc An. ... 10