LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
Lêi më ®Çu
Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, lîi nhuËn môc tiªu hµng ®Çu
cña mét doanh nghiÖp. §Ó ®¹t ®−îc lîi nhuËn tèi ®a mµ vÉn ®¶m b¶o s¶n
phÈm chÊt l−îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý doanh nghiÖp v÷ng vµng trong c¹nh tranh
th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh
doanh trong ®ã qu¶n lý vµ sö dông vèn lµ mét bé phËn rÊt quan träng cã ý
nghÜa quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ hµng ho¸, lµ mét trong hai yÕu tè quan
träng quyÕt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸. Vèn cßn lµ ch×a kho¸.
Lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu cña mäi qóa tr×nh ph¸t triÓn chÝnh v× vËy c¸c doanh
nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Ó cã thÓ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh th× ph¶i cã mét luîng vèn nhÊt ®Þnh. Vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp bao gåm vèn cè ®Þnh vµ vèn l−u ®éng, d−íi h×nh th¸i hiÖn vËt
nã biÓu hiÖn lµ tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n l−u ®éng.
C«ng ty 20 Tæng côc hËu cÇn ®I tr¶i qua chÆng ®−êng h¬n 40 n¨m tån
t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong suèt thêi kú ®ã, do tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n nªn C«ng
ty ®I cã nhiÒu x¸o trén. Cho ®Õn nay c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh ®I ®−îc
æn ®Þnh vµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn vÉn cßn nhiÒu yÕu tè khã kh¨n,
trong ®ã vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ lµ mét trong nh÷ng yÕu
tè cã ¶nh h−ëng lín ®Õn ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. ChÝnh v×
nªn em ®I chän ®Ò tµi "Ph−¬ng h−íng vµ mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu
qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh C«ng ty 20 - Tæng côc
hËu cÇn" ®Ó lµm ®Ò tµi cho m×nh.
Víi ®Ò tµi trªn, chuyªn ®Ò ®−îc chia lµm ba phÇn:
PhÇn I: N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch víi c¸c
doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng.
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
PhÇn II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ t×nh
h×nh qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty 20.
PhÇn III: Mét sè ph−¬ng h−íng vµ biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh C«ng ty 20.
Chuyªn ®Ò hoµn thµnh ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« TS Lª ThÞ Anh
V©n cïng toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn C«ng ty 20!
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
PhÇn i
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn mét vÊn ®Ò
cÊp b¸ch víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
I- Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i vèn trong doanh nghiÖp:
1- Kh¸i niÖm vµ chu tr×nh vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp
1-1/ Kh¸i niÖm vÒ vèn trong s¶n xuÊt
Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, nã g¾n liÒn víi
nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Vèn lµ tiÒn huy ®éng vµo s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých
sinh lîi, hay nãi c¸ch kh¸c, tiÒn chØ lµ vèn khi ®−îc ®−a vµo trong s¶n xuÊt
l−u th«ng.
Vai trß vèn s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp thùc hiÖn yªu cÇu cña c¬ chÕ
h¹ch to¸n kinh doanh, tøc lµ qu¸n triÖt quan ®iÓm tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ sö
dông vèn trªn c¬ së tù chñ kinh tÕ vµ tµi chÝnh. Yªu cÇu tiÕt kiÖm nãi nªn tÝnh
hîp lý, tÝnh ®óng møc trong viÖc sö dông vèn víi mét l−îng vèn nhÊt ®Þnh
víi môc ®Ých ®¹t ®−îc mét møc lîi nhuËn hoÆc doanh thu cao h¬n. HiÖu qu¶
kinh tÕ cuèi cïng thÓ hiÖn ë sè lîi nhuËn thu ®−îc. §iÒu ®ã phô thuéc vµo vÊn
®Ò s¶n xuÊt vèn cã hîp lý hay kh«ng, cã tiÕt kiÖm chi phÝ vµ t¨ng dù tr÷ hay
kh«ng ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých n©ng cao sè vßng quay cña vèn.
§èi víi mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nguån gèc viÖc h×nh thµnh vèn lµ
kh¸c nhau vµ së h÷u còng kh¸c nhau. §èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc th× vèn
s¶n xuÊt lµ do nhµ n−íc cÊp vµ giao quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh cho doanh
nghiÖp vµ doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. §èi
víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau nh− doanh nghiÖp t− nh©n, doanh
nghiÖp tËp thÓ, doanh nghiÖp t− b¶n th× nguån vèn ®−îc huy ®éng tõ c¸c
nguån vèn kh¸c nhau.
XÐt vÒ h×nh th¸i vËt chÊt cña vèn s¶n xuÊt gåm hai yÕu tè c¬ b¶n cña
qóa tr×nh s¶n xuÊt lµ t− liÖu lao ®éng vµ ®èi t−îng lao ®éng.
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
1-2/ Chu tr×nh vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp :
Trong doanh nghiÖp vèn vËn ®éng theo quy tr×nh cña qóa tr×nh
t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh− sau:
S¬ ®å 1: Quy tr×nh vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp
C«ng cô lao ®éng vµ
Mua
TiÒn
søc lao ®éng
B¸n
Nguyªn vËt
s¶n xuÊt
hµng
liÖu
chÕ biÕn
ho¸
TiÒn
2- Ph©n lo¹i vèn trong doanh nghiÖp:
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vèn trong doanh nghiÖp. Dùa vµo vµo
nh÷ng c¨n cø kh¸c nhau chóng ta cã nh÷ng ph©n lo¹i sau:
C¨n cø vµo h×nh th¸i biÓu hiÖn, vèn ®−îc chia thµnh vèn h÷u h×nh vµ
vèn v« h×nh.
-/ Vèn h÷u h×nh gåm tiÒn, c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ vµ nh÷ng tµi s¶n biÓu
hiÖn b»ng hiÖn vËt kh¸c nh− quyÒn sö dông ®Êt ®ai, nhµ m¸y.
-/ Vèn v« h×nh gåm nh÷ng gi¸ trÞ tµi s¶n v« h×nh nh− uy tÝn kinh doanh,
nhIn hiÖu, b¶n quyÒn, s¸ng chÕ ph¸t minh.
ViÖc nhËn thøc ®óng ®¾n ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng h×nh thøc tån t¹i cña vèn sÏ
gióp Ých cho viÖc qu¶n lý, khai th¸c triÖt ®Ó vèn còng nh− gióp cho viÖc ph¸t
triÓn nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ vèn ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn vèn v« h×nh v× ®©y lµ lîi
thÕ riªng cã, vèn v« h×nh ®−îc sö dông tèt sÏ lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh trong
ho¹t ®éng kinh doanh, ®ång thêi gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c gi¸ trÞ cña
vèn, lµm c¬ së gãp vèn kinh doanh, kªu gäi hîp t¸c ®Çu t−.
* C¨n cø vµo thêi h¹n lu©n chuyÓn, vèn ®−îc chia thµnh, vèn ng¾n h¹n,
vèn trung h¹n, vèn dµi h¹n.
-/ Vèn ng¾n h¹n: lµ vèn cã thêi h¹n lu©n chuyÓn d−íi 1n¨m.
-/ Vèn trung h¹n: lµ vèn cã thêi h¹n lu©n chuyÓn tõ 1®Õn 5n¨m.
-/ Vèn dµi h¹n: lµ vèn cã thêi h¹n lu©n chuyÓn lín h¬n 5n¨m.
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
* C¨n cø vµo ph−¬ng thøc lu©n chuyÓn gi¸ trÞ, vèn ®−îc chia thµnh
vèn cè ®Þnh, vèn l−u ®éng. Chóng ta sÏ ®i s©u vµo nghiªn cøu c¸ch ph©n lo¹i
nµy ë c¸c phÇn sau.
2-1/ Vèn cè ®Þnh trong doanh nghiÖp
2-1-1/ Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn cè ®Þnh
Vèn cè ®Þnh lµ mét bé phËn cña nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh,
lµm h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ang ph¸t huy t¸c dông trong s¶n xuÊt
cña doanh nghiÖp. Vèn cè ®Þnh d÷ mét vai trß hÕt søc quan träng trong qóa
tr×nh h×nh thµnh s¶n xuÊt, nã quyÕt ®Þnh tr×nh ®é kü thuËt cña c«ng nghÖ sö
dông trong doanh nghiÖp tr×nh ®é c¬ së h¹ tÇng cña doanh nghiÖp, do ®ã lµ c¬
së cho viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt më réng
vµ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l−îng ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn.
Tuú theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ mçi nghµnh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña tõng doanh
nghiÖp s¶n xuÊt mµ mçi doanh nghiÖp cÇn cã kÕ ho¹ch ®óng ®¾n cho viÖc ®Çu
t− mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao trong viÖc sö
dông vèn cè ®Þnh cho s¶n xuÊt.
Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× nh÷ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ
lín h¬n 5 triÖu ®ång vµ thêi gian sö dông lín h¬n mét n¨m th× ®−îc xÕp vµo
lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng chuyÓn mét lÇn toµn bé gi¸ trÞ cña
nã vµo s¶n phÈm mµ ®ãng gãp trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt.
2-1-2/ C¬ cÊu vèn cè ®Þnh :
ViÖc nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cã ý nghÜa hÕt søc quan träng
trong qóa tr×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn cè ®Þnh. Khi nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè
®Þnh ph¶i nghiªn cøu trªn hai gi¸c ®é lµ néi dung kÕ ho¹ch vµ tû träng tõng
lo¹i. VÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ph¶i x©y dùng ®−îc mét c¬ cÊu hîp lý phï hîp víi t×nh
h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp, vÒ mÆt kinh tÕ kü thuËt tr×nh ®é qu¶n lý c¸c
nguån vèn trong doanh nghiÖp.
CÇn nhËn thøc c¬ cÊu vèn cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chØ lµ mét yÕu tè
®éng vµ thay ®æi theo kh«ng gian vµ thêi gian. Nhµ qu¶n lý vèn ph¶i x¸c ®Þnh
®−îc c¬ cÊu hîp lý trong tõng thêi kú.
HiÖn nay vèn cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ®−îc biÓu hiÖn b»ng h×nh
th¸i gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh huy ®éng vµo s¶n xuÊt trong doanh
nghiÖp.
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
- Nhµ x−ëng, vËt kiÕn tróc ®Ó phôc vô s¶n xuÊt .
- ThiÕt bÞ ®éng lùc vµ hÖ thèng truyÒn dÉn.
- M¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt .
- Dông cô lµm viÖc ®o l−êng vµ thÝ nghiÖm
- ThiÕt bÞ vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, dông cô qu¶n lý.
- C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c.
Trong c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi mèi quan hÖ gi÷a c¸c
bé phËn m¸y mãc thiÕt bÞ vµ phÇn nhµ x−ëng phôc vô s¶n xuÊt.
2-1-3/ C«ng t¸c qu¶n lý vèn trong doanh nghiÖp.
Qu¶n lý vèn cè ®Þnh lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña
c«ng t¸c tµi chÝnh doanh nghiÖp. Trong qóa tr×nh kinh doanh, sù vËn ®éng cña
vèn cè ®Þnh g¾n liÒn víi h×nh th¸i biÓu hiÖn vËt chÊt cña nã. V× vËy ph¶i
nghiªn cøu nh÷ng tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh
nghiÖp th× míi cã thÓ qu¶n lý tèt tµi s¶n cè ®Þnh. Cã c¸c h×nh thøc qu¶n lý tµi
s¶n cè ®Þnh sau:
KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ lËp kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh:
- Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh: Trong qóa tr×nh sö dông còng nh−
khi kh«ng sö dông th× tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn d−íi hai h×nh thøc lµ hao
mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh.
Hao mßn h÷u h×nh lµ sù hao mßn vÒ vËt chÊt , sù tæn thÊt dÇn vÒ chÊt
l−îng, lµm gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Hao mßn h÷u h×nh lµ tµi s¶n cè
®Þnh gi¶m dÇn gi¸ trÞ cïng víi gi¸ trÞ cña nã chuyÓn dÇn vµo s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra. Khi kh«ng ®−îc sö dông , n»m ngoµi qóa tr×nh s¶n xuÊt th× hao mßn
h÷u h×nh lµ tµi s¶n cè ®Þnh thÓ hiÖn ë chç tµi s¶n cè ®Þnh mÊt dÇn gi¸ trÞ sö
dông do t¸c ®éng cña c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn.
C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tíi hao mßn h÷u h×nh: Gåm 3 nhãm nh©n tè
sau:
- Nhãm nh©n tè thuéc chÊt l−îng tµi s¶n cè ®Þnh; vËt liÖu chÕ t¹o,
c«ng nghÖ chÕ t¹o, chÊt l−îng x©y dùng vµ l¾p ®Æt tµi s¶n cè ®Þnh ®ã.
- Nhãm nh©n tè trong qóa tr×nh sö dông: Thêi gian vµ c−êng ®é
sö dông trong s¶n xuÊt, tay nghÒ c«ng nh©n, chÕ ®é b¶o d−ìng söa ch÷a.
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
- Nhãm nh©n tè thuéc ®iÒu kiÖn tù nhiªn; ®é Èm, nhiÖt ®é ......
Hao mßn v« h×nh tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ viÖc tµi s¶n cè ®Þnh bÞ gi¶m gi¸ trÞ
do n¨ng suÊt lao ®éng xI héi t¨ng lªn. Ng−êi ta s¶n xuÊt ra lo¹i tµi s¶n cè
®Þnh cã chÊt l−îng nh− cò, thËm chÝ tèt h¬n víi gi¸ thµnh h¹ h¬n. Tµi s¶n cè
®Þnh bÞ gi¶m gi¸ do kü thuËt ngµy cµng tiÕn bé h¬n.
Trong qóa tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
cÇn nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p, nh»m gi¶m tèi ®a tæn thÊt do hao
mßn v« h×nh g©y ra nh−: n©ng cao tr×nh ®é sö dông tµi s¶n cè ®Þnh c¶ vÒ thêi
gian vµ c−êng ®é ®Èy nhanh viÖc c¶i tiÕn vµ hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ, tæ
chøc tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n vµ söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ.
- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: trong qóa tr×nh tham gia vµo nhiÒu chu kú
s¶n xuÊt h×nh th¸i vËt chÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng thay ®æi nh−ng gi¸ trÞ
hao mßn dÇn vµ chuyÓn tõng phÇn vµo s¶n phÈm. PhÇn gi¸ trÞ nµy thu håi
d−íi h×nh thøc khÊu hao vµ h¹ch to¸n dÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm.
B¶n chÊt kinh tÕ cña khÊu hao tµi s¶n tµi s¶n cè ®Þnh trong qóa tr×nh sö
dông lµ sù mÊt dÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh, phÇn gi¸ trÞ nµy ®−îc bï ®¾p b»ng
sù chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm.
KhÊu hao ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch chuyÓn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm mét
c¸ch cã kÕ ho¹ch theo ®Þnh møc ®I quy ®Þnh trong suèt thêi gian tµi s¶n cè
®Þnh ®−îc sö dông ®ång thêi lËp quü khÊu hao ®Ó bï ®¾p phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n
cè ®Þnh bÞ hao mßn. C«ng t¸c khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cã ¶nh h−ëng lín ®Õn
vÊn ®Ò ph¸t triÓn vµ b¶o toµn vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.
Tõ ngµy 1/1/1995 c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc ®−îc phÐp d÷ l¹i toµn bé
khÊu hao trÝch ®−îc ®Ó ®Çu t− thay thÕ ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh chø kh«ng ph¶i
trÝch nép 1 phÇn quü khÊu hao vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc nh− tr−íc n÷a. ViÖc
khÊu hao söa ch÷a lín ®Ó söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã
hÖ thèng nh»m duy tr× kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh trong suèt thêi
gian sö dông nã. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh trÝch khÊu hao söa ch÷a lín.
KhÊu hao ®−îc trÝch theo tû lÖ khÊu hao ®−îc x¸c ®Þnh tr−íc . Tû lÖ
khÊu hao lµ tû lÖ gi÷a sè tiÒn trÝch khÊu hao hµng n¨m so víi nguyªn gi¸ tµi
s¶n cè ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao hîp lý cã mét ý nghÜa hÕt søc quan
träng. NÕu tû lÖ khÊu hao thÊp th× doanh nghiÖp sÏ kh«ng bï ®¾p ®−îc tæn
thÊt thùc tÕ do hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh g©y ra, doanh nghiÖp kh«ng b¶o toµn
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
®−îc vèn. NÕu tû lÖ khÊu hao qu¸ cao th× gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp sÏ t¨ng cao mét c¸ch gi¶ t¹o do vËy sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, muèn ®æi míi thiÕt bÞ, doanh nghiÖp ph¶i tÝch
luü trong thêi gian dµi tõ 8 ®Õn 12 n¨m. Sau thêi gian nµy khÊu hao cña
doanh nghiÖp th−êng bÞ gi¶m do ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t vµ doanh nghiÖp sÏ
kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó t¸i ®Çu t− tµi s¶n cè ®Þnh. MÆt kh¸c, ph−¬ngph¸p
khÊu hao tuyÕn tÝnh mµ doanh nghiÖp ®ang ¸p dông hiÖn nay cã nh−îc ®iÓm
lµ ch−a t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thu håi vèn nhanh ®Ó cã thÓ ®æi míi
thiÕt bÞ vµ øng dông kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt.
- LËp kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: KÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n
cè ®Þnh lµ mét bé phËn quan träng cña kÕ ho¹ch tµi chÝnh doanh nghiÖp. KÕ
ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶n ¸nh c¸c chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh
nh−: Tæng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®Çu kú, t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè
®Þnh trong kú, gi¸ trÞ tæng tµi s¶n cè ®Þnh cÇn tÝnh khÊu hao trong kú vµ tû lÖ
khÊu hao, ph−¬ng h−íng sö dông quü khÊu hao. Theo quy ®Þnh sè 517/TTg
ngµy 21/10/1995, kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh gåm:
-Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao söa ch÷a
lín (®Êt ®ai).
- Tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm trong n¨m kÕ ho¹ch. Tµi s¶n cè ®Þnh
t¨ng trong th¸ng th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao.
VÝ dô: Mét «t« mua vµo gi÷a th¸ng 6 vµ ®−a vµo sö dông ngay th× tÝnh
khÊu hao tõ th¸ng 7.
- Tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m ®i trong n¨m kÕ ho¹ch. Tµi s¶n cè ®Þnh
gi¶m ®i trong th¸ng th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao.
VÝ dô: Mét thiÕt bÞ thanh lý vµo gi÷a th¸ng 1 th× th¸ng 1 vÉn tÝnh khÊu
hao thiÕt bÞ nµy vµ th«i tÝnh khÊu hao vµo th¸ng 2.
- Tæng nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tÝnh khÊu hao trong
n¨m: ®−îc tÝnh theo c«ng thøc:
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
Tæng nguyªn gi¸ b×nh
NguyÔn gi¸
qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
b×nh qu©n tµi
ph¶i tÝnh khÊu hao
trong kú
=
s¶n cè ®Þnh
+
®Çu kú
NguyÔn gi¸
NguyÔn gi¸
b×nh qu©n
b×nh qu©n
tµi s¶n cè
®Þnh t¨ng
trong kú
-
tµi s¶n cè
®Þnh gi¶m
trong kú
B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cè ®Þnh:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo
ph−¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh. §Ó ®¶m b¶o qóa tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh ®−îc tiÕn hµnh nhÞp nhµng th× doanh nghiÖp doanh nghiÖp ph¶i
b¶o toµn vµ ph¸t triÓn ®−îc vèn.
Ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¸c doanh nghiÖp kh«ng tr¸nh
khái bÞ nh÷ng t¸c ®éng cña nh÷ng thay ®æi trªn nh− l¹m ph¸t quan hÖ cung
cÇu.... ®Æc biÖt l¹m ph¸t lµm cho søc mua ®ång tiÒn gi¶m ®i, gi¸ trÞ vèn cña
doanh nghiÖp thÊp h¬n so víi thùc tÕ. Ngoµi ra, vèn cè ®Þnh cßn bÞ thÊt tho¸t
do yÕu kÐm vÒ qu¶n lý dÉn tíi h− háng, mÊt m¸t tµi s¶n cè ®Þnh. Do vËy vèn
cè ®Þnh bÞ gi¶m ®i.
B¶o toµn vèn cã hai mÆt lµ b¶o toµn vÒ mÆt hiÖn vËt vµ b¶o toµn vÒ mÆt
gi¸ trÞ.
- B¶o toµn vèn cè ®Þnh vÒ mÆt hiÖn vËt lµ trong qóa tr×nh sö dông tµi
s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ kh«ng ®Ó tµi s¶n cè ®Þnh bÞ
mÊt m¸t h− háng kh«ng sö dông sai môc ®Ých hoÆc mua b¸n tµi s¶n cè ®Þnh bÞ
háng chªnh lÖch gi¸.
- B¶o toµn vèn cè ®Þnh vÒ mÆt gi¸ trÞ: trong ®iÒu kiÖn cã sù biÕn ®éng
vÒ gi¸, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña nhµ
n−íc vÒ viÖc ®iÒu chØnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh, vèn cè ®Þnh theo c¸c hÖ
sè tÝnh l¹i do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh nh»m b¶o ®¶m gi¸ trÞ tµi
s¶n cè ®Þnh.
Sè vèn cè ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn cuèi kú ®−îc x¸c ®Þnh theo
c«ng thøc sau:
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Sè vèn cè
®Þnh ph¶i
b¶o toµn
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
Sè vèn cè
®Þnh ®−îc
= giao trong
kú
-
KhÊu
HÖ sè ®iÒu
hao c¬
chuyÓn gi¸
b¶n
trÞ phÇn
trÝch
x
trong kú
vèn cè
®Þnh
T¨ng
gi¶m vèn
+
cè ®Þnh
trong kú
2-2/ Vèn l−u ®éng trong doanh nghiÖp
2.2.1/Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn l−u ®éng:
Vèn l−u ®éng lµ mét bé phËn vèn s¶n xuÊt kinh doanh dïng ®Ó
®Çu t− vµo tµi s¶n l−u ®éng vµ vèn l−u ®éng ®Ó ®¶m b¶o cho qóa tr×nh s¶n
xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®−îc tiÕn hµnh b×nh th−êng.
Vèn l−u ®éng tham gia trùc tiÐp vµo qóa tr×nh s¶n xuÊt, qua mçi chu kú
l−u ®éng vèn l−u ®éng chuyÓn qua nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau nh− tiÒn tÖ,
nguyªn vËt liÖu s¶n phÈm dë dang vµ trë l¹i h×nh th¸i tiÒn tÖ sau khi s¶n phÈm
®−îc tiªu thô. Kh¸c víi vèn cè ®Þnh, vèn l−u ®éng chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ vµo
s¶n phÈm sau mçi chu kú s¶n xuÊt.
Qóa tr×nh vËn ®éng cña vèn l−u ®éng thÓ hiÖn d−íi hai h×nh th¸i:
- VÒ mÆt hiÖn vËt, vèn l−u ®éng gåm nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm
vµ s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm, c«ng cô lao ®éng.
- VÒ mÆt gi¸ trÞ, vèn l−u ®éng biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nguyªn vËt liÖu,
b¸n thµnh phÈm, c«ng cô vµ c¸c lo¹i tµi s¶n l−u ®éng kh¸c nh− gi¸ trÞ t¨ng
thªm do viÖc sö dông l−u ®éng ( gi¸ trÞ thÆng dë dang) vµ c¸c chi phÝ b»ng
tiÒn trong qóa tr×nh l−u th«ng. Sù l−u cña vèn l−u ®éng vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn
vËt ®−îc biÓu hiÖn b»ng c«ng thøc sau:
TiÒn - NVLchi phÝ lao ®éng - s¶n xuÊt - hµng ho¸ vµ dÞch vô - tiÒn
Trong qóa tr×nh vËn ®éng, vèn l−u ®éng biÓn ®æi tõ h×nh th¸i nµy sang
h×nh th¸i kh¸c vµ sau ®ã trë vÒ h×nh th¸i ban ®Çu. Mét vßng khÐp kÝn lµ mét
chu kú vËn ®éng cña vèn l−u ®éng do ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn ta ph¶i xem xÐt ®é dµi vËn ®éng cña vèn l−u
®éng. NÕu ®é dµi vËn ®éng cña vèn l−u ®éng ng¾n th× hiÖu qu¶ sö dông vèn
l−u ®éng cña doanh nghiÖp sÏ cao h¬n.
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
2-2-2/ C¬ cÊu cña vèn l−u ®éng:
C¬ cÊu vèn l−u ®éng lµ tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh vèn l−u ®éng
vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn Êy. Tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn trong tæng vµ sè
vèn l−u ®éng hîp lý.
X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¬ cÊu cña vèn l−u ®éng cã ý nghÜa hÕt søc quan
träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l−u ®éng. ViÖc x¸c ®Þnh ®−îc
c¬ cÊu vèn l−u ®éng hîp lý sÏ ®¶m b¶o cho viÖc ®¸p øng yªu cÇu vÒ vèn l−u
®éng ë tõng bé phËn tõng kh©u mét c¸ch tèt nhÊt do ®ã sÏ ®¶m b¶o viÖc sö
dông hîp lý vèn l−u ®éng.
C¨n cø vµo qóa tr×nh tuÇn hoµn l−u chuyÓn, vèn l−u ®éng ®−îc chia
lµm ba lo¹i:
- Vèn l−u ®éng trong kh©u dù tr÷: Lµ vèn l−u ®éng ®−îc dïng ®Ó
mua nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô .... dù tr÷ cho s¶n xuÊt.
- Vèn l−u ®éng trong s¶n xuÊt: Lµ vèn l−u ®éng trùc tiÕp phôc vô s¶n
xuÊt, lµ h×nh th¸i gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm.
- Vèn l−u ®éng trong kh©u l−u th«ng: Lµ bé phËn vèn l−u ®éng phôc
vô cho giai ®o¹n tiªu thô s¶n phÈm vµ gi¸ trÞ thµnh phÈm trong kho, hµng göi
b¸n....
C¨n cø nguån huy ®éng, vèn l−u ®éng ®−îc chia nh− sau:
- Vèn l−u ®éng do ng©n s¸ch cÊp: Lµ vèn l−u ®éng doanh nghiÖp
®−îc nhµ n−íc giao quyÒn sö dông.
- Vèn l−u ®éng tù bæ sung: Lµ vèn l−u ®éng mµ doanh nghiÖp tù bæ
sung tõ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
- Vèn liªn doanh: Lµ vèn mµ doanh nghiÖp liªn doanh víi c¸c ®¬n vÞ
kh¸c, b»ng tiÒn mÆt hay b»ng hiÖn vËt.
- Vèn tÝn dông: Lµ vèn vay cña ng©n hµng, b¹n hµng ...
- Vèn vay tõ c¸c nguån kh¸c.
C¨n cø vµo sù ph©n lo¹i vèn l−u ®éng ta cã thÓ x¸c ®Þnh sè vèn l−u
®éng cÇn thiÕt ë c¸c kh©u, tõ ®ã cã thÓ lËp kÕ ho¹ch huy ®éng vèn tõ c¸c
nguån kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn l−u ®éng.
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
2-2-3/ Néi dung c«ng t¸c qu¶n lý vèn l−u ®éng:
- Mét lµ: X©y dùng møc vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho kú kÕ ho¹ch
th−êng xuyªn cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cã thÓ x©y dùng ®−îc. C«ng
t¸c x©y dùng vèn l−u ®éng ®Þnh møc ®−îc tiÕn hµnh cho c¶ ba kh©u: dù tr÷ ,
s¶n xuÊt, l−u th«ng. Vèn l−u ®éng ®Þnh møc qóa thõa hoÆc qóa thiÕu ®Òu lµm
cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng khã kh¨n: Qóa thö g©y ra hiÖn t−îng øa ®äng
vèn, qóa thiÕu kh«ng ®¸p øng nhu cÇu cña doanh nghiÖp.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, vèn l−u ®éng ®Þnh møc ®−îc nhµ n−íc cÊp cho
c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc mét lÇn. Trong qóa tr×nh sö dông doanh nghiÖp
ph¶i th−êng xuyªn duy tr× ho¹t ®éng b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®Ó ®¶m b¶o
cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng b×nh th−êng.
§Ó x¸c ®Þnh vèn l−u ®éng ®Þnh møc kú kÕ ho¹ch, ta ph¶i x¸c ®Þnh vèn
l−u ®éng ®Þnh møc ë c¸c kh©u dù tr÷, s¶n xuÊt l−u th«ng cho tõng lo¹i
(nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu....) sau ®ã céng l¹i
thµnh vèn l−u ®éng ®Þnh møc trong kú kÕ ho¹ch.
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc ë kh©u dù tr÷ : ViÖc x¸c ®Þnh vèn l−u ®éng
®Þnh møc ë kh©u dù tr÷ cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi kÕ ho¹ch thu mua nguyªn vËt
liÖu vµ dù tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Vèn l−u ®éng ®Þnh møc ë
kh©u dù tr÷ ®−îc tÝnh to¸n vµo møc lu©n chuyÓn kÕ ho¹ch hµng ngµy vµ ®Þnh
møc sè ngµy dù tr÷. Møc lu©n chuyÓn hµng ngµy ®−îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy
møc lu©n chuyÓn c¶ n¨m chia cho 360. §Þnh møc sè ngµy dù tr÷ ®−îc tÝn nh−
sau:
§èi nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu th× ®Þnh møc sè ngµy dù tr÷ ®−îc c¬
quan cÊp trªn quy ®Þnh:
§èi nguyªn vËt liÖu mua trong n−íc, ta cã thÓ ¸p dông c«ng thøc sau:
Sè ngµy
§Þnh
c¸ch
møc sè
ngµy dù
tr÷
=
nhau gi÷a
hai lÇn
mua
Sè ngµy
HÖ sè
thu
x
mua
+
xen kÏ
12
Sè ngµy
chØnh
vËn
lý
chuyÓn
+
chuÈn
bÞ
Sè
ngµy
+
b¶o
hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc ë kh©u s¶n xuÊt: Vèn l−u ®éng ®Þnh møc ë
kh©u s¶n xuÊt ®−îc x¸c ®Þnh riªng cho s¶n phÈm dë dang b¸n thµnh phÈm tù
chÕ vµ chi phÝ chê ph©n bæ.
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho s¶n phÈm dë dang ®−îc x¸c ®Þnh theo
c«ng thøc sau:
Møc lu©n
Vèn l−u
®éng ®Þnh
møc cho s¶n
phÈm dë
HÖ sè
chuyÓn cña
thµnh phÈm
=
theo gi¸
: 360
x
thµnh c«ng
dang
Chu kú
thµnh
phÈm
dë
s¶n xuÊt
s¶n
x
phÈm
dang
x−ëng
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho b¸n thµnh phÈm tù chÕ ®−îc x¸c ®Þnh theo
c«ng thøc sau:
Møc lu©n
Vèn l−u
chuyÓn cña
®éng ®Þnh
møc cho b¸n
thµnh phÈm
thµnh phÈm
=
theo gi¸
360
:
thµnh c«ng
tù chÕ
HÖ sè
§Þnh møc
x
sè ngµy
thµnh
x
dù tr÷
phÈm
tù chÕ
x−ëng
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho chi phÝ chê ph©n bæ ®−îc tÝnh nh− sau:
Vèn l−u ®éng
Sè ®Çu n¨m
®Þnh møc chi
phÝ chê ph©n
bæ
=
cña chi phÝ
chê ph©n bæ
Chi phÝ chê
+
ph©n bæ ph¸t
sinh trong n¨m
Sè phaØ
-
ph©n bæ
trong n¨m
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho kh©u l−u th«ng: Vèn l−u ®éng ®Þnh møc
cho kh©u tiªu thô bao gåm vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho thµnh phÈm vµ hµng
ho¸ mua ngoµi phcô vô cho c«ng t¸c tiªu thô.
Vèn l−u ®éng ®Þnh møc cho thµnh phÈm ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc
sau:
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
∑ gi¸ thµnh c«ng
§Þnh møc vèn
l−u ®éng cho
thµnh phÈm
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
§Þnh møc sè
x−ëng cña toµn
=
:
bé s¶n phÈm
360
x
hµng ho¸
ngµy dù tr÷
thµnh phÈm
§èi víi hµng ho¸ mua ngoµi phôc vô cho kh©u tiªu thô:
∑ gi¸ trÞ
§Þnh møc vèn l−u
®éng cho hµng ho¸
mua ngoµi phôc vô
cho tiªu thô
§Þnh møc sè
hµng ho¸
=
mua c¶ n¨m
phôc vô tiªu
ngµy dù tr÷
:
360
x
hµng ho¸ mua
thô
ngoµi
Trong ba bé phËn trªn th× vèn l−u ®éng trong kh©u s¶n xuÊt cã vai trß
quan träng nhÊt trong c¬ cÊu vèn l−u ®éng. Do vËy doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn
ph¸p qu¶n lý tèt vèn l−u ®éng ë kh©u nµy vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶
sö dông vèn l−u ®éng ë kh©u s¶n xuÊt.
Hai lµ: LËp kÕ ho¹ch nguån vèn l−u ®éng ®Þnh møc.
Vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp ®−îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån
kh¸c nhau nh− tõ ng©n s¸ch, vèn chiÕm dông. Vèn l−u ®éng ®Þnh møc møc
n¨m kÕ ho¹ch ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ vèn l−u ®éng n¨m
tr−íc vµ nhu cÇu vÒ vèn trong n¨m kÕ ho¹ch. NÕu n¨m tr−íc doanh nghiÖp cã
mét sè vèn l−u ®éng tù cã nhÊt®Þnh th× n¨m kÕ ho¹ch chØ cÇn lËp kÕ ho¹ch
nguån vèn l−u ®éng nh»m tÝnh ra møc thõa thiÕu so víi nhu cÇu vèn l−u ®éng
n¨m kÕ ho¹ch. Sè vèn l−u ®éng tù cã cÇn thiÕt cho n¨m kÕ ho¹ch ®−îc bï ®¾p
b»ng sè vèn tù cã chuyÓn tõ n¨m tr−íc sang.
Bai lµ: B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn l−u ®éng.
Do vèn l−u ®éng chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ mét lÇn vµo gi¸ thµnh
s¶n phÈm vµ h×nh th¸i vËt chÊt cña vèn l−u ®éng th−êng xuyªn thay ®æi nªn
doanh nghiÖp ph¶i chó träng c«ng t¸c b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn l−u ®éng vÒ
mÆt gi¸ trÞ. B¶o toµn gi¸ trÞ vèn l−u ®éng thùc chÊt lµ d÷ ®−îc gi¸ trÞ thùc tÕ
hay lµ b¶o toµn søc mua cña vèn, thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng mua s¾m vËt t− cho
kh©u dù tr÷ vµ tµi s¶n l−u ®éng nãi chung, duy tr× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
doanh nghiÖp. Trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i
th−êng xuyªn h¹ch to¸n ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt t− hµng ho¸ nh»m tÝnh
®óng tÝnh ®ñ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn.
Néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c ph¸t triÓn vµ b¶o toµn vèn.
- C¸c doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn vèn l−u ®éng ngay trong qóa tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së møc t¨ng gi¶m gi¸ tµi s¶n l−u ®éng thùc tÕ cña
doanh nghiÖp.
- Doanh nghiÖp ph¶i ®Þnh kú x¸c ®Þnh møc chªnh lÖch tån kho c¸c
kh©u ®Ó cã kÕ ho¹ch bæ sung vèn l−u ®éng cho c¸c kh©u thiÕu.
Sè vèn l−u ®éng ph¶i b¶o toµn hµng n¨m cña doanh nghiÖp ®−îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc sau:
Sè vèn ®−îc
Sè vèn l−u ®éng
ph¶i b¶o toµn ®Õn
cuèi n¨m b¸o c¸o
HÖ sè tr−ît gi¸ vèn l−u
giao cÇn ph¶i
=
b¶o toµn ®Çu
x
n¨m
®éng cña doanh nghiÖp
trong n¨m
II- Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö
dông vèn trong c¸c doanh nghiÖp:
1- C¸c kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ :
1-1/ C¸c kh¸i niÖm.
Tõ tr−íc ®Õn nay, c¸c nhµ kinh tÕ ®I ®−a ra nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c
nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh nghiÖp.
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc ®é h÷u Ých cña s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra tøc lµ gi¸ trÞ cña nã hoÆc doanh thu lµ lîi nhuËn thu ®−îc trong qóa
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ ph¶n ¸nh qua
nhÞp ®é t¨ng lªn cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ. C¸ch hiÓu nµy lµ phiÕm diÖn chØ
®øng trªn møc ®é biÕn ®éng thêi gian.
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc ®é tiÕt kiÖm chi phÝ vµ t¨ng kÕt
qu¶. §©y chØ lµ biÓu hiÖn cña b¶n chÊt chø kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm vÒ hiÖu
qu¶ kinh tÕ.
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ chØ tiªu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ so
s¸nh gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ.§Þnh nghÜa nh− vËy chØ nãi vÒ c¸ch x¸c lËp c¸c
chØ tiªu, chø kh«ng to¸t lªn ý niÖm cña vÊn ®Ò.
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc t¨ng kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt kinh
doanh trªn mçi lao ®éng hay møc danh lîi cña vèn s¶n xuÊt kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy muèn quy hiÖu qu¶ vÒ mét chØ tiªu tæng hîp cô thÓ nµo ®ã.
Bëi vËy cÇn mét kh¸i niÖm bao qu¸t h¬n.
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ theo chiÒu
s©u ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc vµ tr×nh ®é chi phÝ c¸c nhuån
lùc ®ã trong qóa tr×nh s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn môc tiªu kinh doanh. Nã lµ
th−íc ®o ngµy cµng trë nªn quan träng cña sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ lµ chç
dùa c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ cña doanh nghiÖp
trong tõng thêi kú. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so
s¸nh kÕt qu¶ ®Çu ra víi chi phÝ ®Çu vµo.
§Þnh møc vèn l−u ®éng
cho thµnh phÈm
=
Tæng chi phÝ ®Çu vµo
Tæng kÕt qu¶ ®Çu ra
HiÖu qu¶ sö dông vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ thÓ hiÖn tr×nh ®é sö dông
vèn cña doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån vèn
trong doanh nghiÖp nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh víi chi phÝ thÊp nhÊt.
1-2/ B¶n chÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ:
B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng xI
héi vµ tiÕt kiÖm lao ®éng xI héi. §©y lµ hai mÆt cã liªn quan mËt thiÕt cña
vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh tÕ, g¾n liÒn víi hai quy luËt t−¬ng øng nÒn s¶n xuÊt xI
héi lµ quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian. ChÝnh
viÖc khan hiÕm nguån lùc vµ viÖc sö dông chóng cã tÝnh c¹nh tranh nh»m
tho¶ mIn nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña xI héi ®Æt ra yªu cÇu ph¶i khai th¸c tËn
dông vµ triÖt ®Ó c¸c nguån lùc. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu kinh doanh c¸c doanh
nghiÖp buéc ph¶i chó träng c¸c ®iÒu kiÖn néi t¹i, ph¸t huy n¨ng lùc cña c¸c
yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm chi phÝ.
V× vËy yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i ®¹t kÕt
qu¶ tèi ®a víi chi phÝ tèi thiÓu hay nãi chÝnh x¸c h¬n lµ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ tèi
®a víi chi phÝ nhÊt ®Þnh hay ng−îc l¹i ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝ tèi
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
thiÓu. Chi phÝ ë ®©y ®−îc theo nghÜa réng: Chi phÝ t¹o ra nguån lùc vµ chi phÝ
sö dông nguån lùc; ®ång thêi bao gåm c¶ chi phÝ c¬ héi.
2/ Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p quan träng
nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö
dông vèn tøc lµ ®ång lo¹t c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ vÒ vèn cña ho¹t ®éng
kinh doanh mµ vÉn ®¹t ®−îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. Møc lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp
®¹t ®−îc tÝnh to¸n dùa trªn tæng chi phÝ vµ tæng doanh thu theo c«ng thøc.
Lîi nhuËn = Tæng doanh thu - Tæng chi phÝ
Do chi phÝ vÒ vèn cña doanh nghiÖp còng ®−îc coi nh− lµ mét lo¹i chi
phÝ cña doanh nghiÖp nªn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m chi phÝ cho
doanh nghiÖp v× vËy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Khi viÖc sö dông vèn ®−îc n©ng cao th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ
t¨ng lªn. Doanh nghiÖp sÏ cã uy tÝn trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh do ®ã viÖc huy
®éng vµ sö dông vèn trong t−¬ng lai cña doanh nghiÖp sÏ thuËn lîi vµ dÔ dµng
h¬n. Doanh nghiÖp sÏ cã nhiÒu lîi thÕ h¬n trong c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng
tiªu thô s¶n phÈm. Do ®ã doanh nghiÖp l¹i cã thÓ ®¹t ®−îc mét møc hiÖu qu¶
sö dông vèn cao h¬n.
MÆt kh¸c, do yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ c¸c
biÖn ph¸p ¸p dông ®Ó cã hiÖu qu¶ sö dông vèn cao h¬n th× ®éi ngò c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, ®Æc biÖt nh÷ng c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n
lý vèn sÏ rÌn luyÖn ®Ó cã tr×nh ®é cao h¬n nh»m ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu
cao h¬n.
III- C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn :
1- C¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp.
§Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vèn cña doanh nghiÖp ng−êi ta xem xÐt c¬
cÊu vèn cña doanh nghiÖp. C¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp chØ ra tû träng vèn
mµ doanh nghiÖp ®Çu t− vµo tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n l−u ®éng lµ bao nhiªu
trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp. C¬ cÊu cã ¶nh h−ëng lín tíi hiÖu qu¶ sö
dông vèn v× c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp cµng hîp lý bao nhiªu th× hiÖu qu¶
sö dông cµng hîp lý bÊy nhiªu. C¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp hîp lý tøc lµ
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
doanh nghiÖp ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ vèn ë c¸c kh©u cña doanh nghiÖp, kh«ng
cã hiÖn t−îng thiÕu vèn hay thõa vèn.
1-1/ Tû träng tµi s¶n cè ®Þnh :
Tû träng tµi
s¶n cè ®Þnh
=
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp
ChØ sè nµy cho biÕt tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp th× cã bao nhiªu phÇn
lµ tµi s¶n cè ®Þnh. Møc tµi s¶n cè ®Þnh hîp lý cho tõng doanh nghiÖp phô
thuéc vµo nghµnh nghÒ mµ doanh nghiÖp ®ã tham gia vµo s¶n xuÊt.
1-2/ Tû träng tµi s¶n l−u ®éng :
Tû träng tµi
s¶n l−u ®éng
Tæng tµi s¶n l−u ®éng
=
Tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp
ChØ sè nµy chØ ra tû träng cña tµi s¶n l−u ®éng trong tæng tµi s¶n cña
doanh nghiÖp.
1-3/ Vßng quay cña vèn:
Vßng quay cña vèn
Tæng doanh thu thuÇn
=
Sè vßng quay cña vèn
l−u ®éng
Tæng sè vèn
=
Tæng doanh thu thuÇn
Tæng sè vèn l−u ®éng
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tèc ®é chu chuyÓn cña vèn doanh nghiÖp. Tèc ®é
chu chuyÓn vèn doanh nghiÖp cµng cao th× hiÖu qu¶ sö dông vèn doanh
nghiÖp cµng cao do chØ tiªu doanh thu cña doanh nghiÖp lµ cao. Ng−îc l¹i sÏ
lµ cã vèn ®Ó nÕu nh− c¸c chØ tiªu vÒ vßng quay cña vèn cña doanh nghiÖp
gi¶m ®i so víi kú tr−íc.
2/ C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh:
2-1/ Søc s¶n xuÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh :
ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét ®ång nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n
®−îc huy ®éng trong s¶n xuÊt th× t¹o ra bao nhiªu ®ång gi¸ trÞ s¶n l−îng cña
doanh nghiÖp.ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt.
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
Søc s¶n xuÊt cña
tµi s¶n cè ®Þnh
Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng
=
Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng ta cã thÓ thay thÕ b»ng doanh thu hay gi¸ trÞ s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp.
2-2/ Søc sinh lêi cña cña tµi s¶n cè ®Þnh :
ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét ®ång nguyªn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh dïng
trong s¶n xuÊt t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt.
Søc sinh lêi cña tµi
Tæng lîi nhuËn
=
s¶n cè ®Þnh
Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
2-3/ SuÊt hao phÝ tµi s¶n cè ®Þnh :
ChØ tiªu nµy cho biÕt cø ®Ó t¹o ra mét ®ång gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng
th× ph¶i cã bao nhiªu ®ång nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. ChØ tiªu nµy cµng nhá
cµng tèt vµ chøng tá trong kú doanh nghiÖp ®I sö dông tiÕt kiÖm tµi s¶n cè
®Þnh cña doanh nghiÖp.
SuÊt hao phÝ tµi
s¶n cè ®Þnh
=
Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng
Ngoµi ra chóng ta cßn nªn tham kh¶o c¸c chØ tiªu hÖ sè sö dông m¸y
mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp vÒ c«ng suÊt (H1) vµ hÖ sè sö dông m¸y mãc
thiÕt bÞ vÒ thêi gian vµ hÖ sè ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh ( H3) khi ®¸nh gi¸ vÒ
hiÖu sö dông vèn cè ®Þnh.
H1
=
C«ng suÊt thùc tÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ
C«ng suÊt thiÕt kÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ
HÖ sè nµy ph¶n ¸nh n¨ng lùc ho¹t ®éng thùc tÕ cña m¸y mãc trong
doanh nghiÖp so víi c«ng suÊt thiÕt kÕ cña chóng. HÖ sè nµy cµng cao chøng
tá r»ng c«ng ty cã nh÷ng lç lùc ®¸ng kÓ trong viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ,
tËn dông tèt c«ng suÊt m¸y mãc, gi¶m ®−îc hao mßn v« h×nh ®èi víi doanh
nghiÖp.
H2
=
Thêi gian sö dông m¸y mãc thùc tÕ
Tæng thêi gian sö dông m¸y mãc theo kÕ ho¹ch
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B
HÖ sè nµy cµng lín cµng tèt, nã chØ ra ®−îc møc ho¹t ®éng tèt cña m¸y
mãc. Khi chØ sè nµy cµng cao chøng tá trong kú m¸y mãc cña doanh nghiÖp
ho¹t ®éng tèt, Ýt bÞ h− háng lªn cã thÓ ho¹t ®éng trong phÇn lín thêi gian.
H3
=
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh míi trong kú
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh
HÖ sè nµy ph¶n ¸nh tû träng cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mua míi trong
kú trong tæng sè tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp.
3-C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn l−u ®éng cña doanh
nghiÖp.
3-1/ Søc s¶n xuÊt cña vèn l−u ®éng.
ChØ tiªu nµy cho biÕt c− mét ®ång vèn l−u ®éng dïng trong s¶n
xuÊt th× t¹o ra mÊy ®ång gi¸ trÞ s¶n l−îng. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt.
Søc s¶n xuÊt cña vèn l−u ®éng
Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng
=
Tæng vèn l−u ®éng
3-2/ Søc sinh lêi cña vèn l−u ®éng
ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét ®ång vèn l−u ®éng dïng trong s¶n
xuÊt t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt.
Søc sinh lêi cña vèn l−u ®éng
=
Tæng lîi nhuËn
Tæng vèn l−u ®éng
3-3/ SuÊt hao phÝ vèn l−u ®éng
ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng
th× ph¶i huy ®éng bao nhiªu ®ång vèn l−u ®éng. ChØ tiªu nµy cµng nhá cµng
tèt.
SuÊt hao phÝ vèn
l−u ®éng
=
Vèn l−u ®éng
b×nh qu©n n¨m
=
Tæng vèn l−u ®éng b×nh qu©n
Tæng doanh thu thuÇn
T1/2+T2+T3+...T11+T12+T`1/2
12
Víi Ti lµ vèn l−u ®éng b×nh qu©n th¸ng thø i trong n¨m
T1` lµ sè vèn b×nh qu©n th¸ng 1 n¨m sau
20
- Xem thêm -