Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Phát triển thị trường hh của dn tm trong thời gian tới...

Tài liệu Phát triển thị trường hh của dn tm trong thời gian tới

.PDF
75
74
138

Mô tả:

Lêi nãi ®Çu Th-¬ng m¹i lµ mét ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ lÜnh vùc trao ®æi hµng hãa th«ng qua mua b¸n trªn thÞ tr-êng. Th-¬ng m¹i ViÖt Nam rÊt ph¸t triÓn tõ sau thêi kú ®æi míi (1986) vµ ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tùu to lín trong ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i trong viÖc l-u th«ng hµng hãa phôc vô tiªu dïng vµ s¶n xuÊt. §Ó t¨ng c-êng sù héi nhËp quèc tÕ, ®Èy m¹nh h¬n c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc ®Æc biÖt sau khi gia nhËp AFTA vµo n¨m 2006 th× ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cho c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta lµ yªu cÇu kh¸ch quan, cÊp thiÕt. Trong bµi viÕt nµy, em xin tr×nh bµy vÒ "Nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta trong thêi gian tíi" nh»m môc ®Ých nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta trong thêi gian qua tõ ®ã nªu ra nh÷ng biÖn ph¸p ®óng ®¾n nh»m ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta trong thêi gian tíi. Trong bµi viÕt nµy em xin tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò sau: + Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa ë doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. + Ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta trong thêi gian tíi. + Nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta trong thêi gian tíi. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy: ThS NguyÔn V¨n TuÊn vµ PGS.TS §Æng §×nh §µo ®· h-íng dÉn vµ gióp ®ì em rÊt nhiÒu trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh bµi viÕt nµy! 1 Ch-¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa ë doanh nghiÖp th-¬ng m¹i 1.1. thÞ tr-êng vµ vai trß cña thÞ tr-êng hµng hãa. 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ thÞ tr-êng hµng hãa. ThÞ tr-êng lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng hãa. ThÞ tr-êng ®-îc nhiÒu nhµ kinh tÕ ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. Cã ng-êi coi thÞ tr-êng lµ c¸i chî, lµ n¬i mua b¸n hµng hãa. Héi qu¶n trÞ khoa häc Hoa Kú coi: "thÞ tr-êng lµ tæng hîp c¸c lùc l-îng vµ c¸c ®iÒu kiÖn, trong ®ã ng-êi mua vµ ng-êi b¸n thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh chuyÓn hµng hãa vµ dÞch vô tõ ng-êi b¸n sang ng-êi mua". Cã nhµ kinh tÕ l¹i quan niÖm: "thÞ tr-êng vµ lÜnh vùc trao ®æi mµ ë ®ã ng-êi mua vµ ng-êi b¸n c¹nh tranh víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hµng hãa vµ dÞch vô", hoÆc ®¬n gi¶n h¬n: thÞ tr-êng lµ tæng hîp c¸c sè céng cña ng-êi mua vÒ mét s¶n phÈm hµng hãa hay dÞch vô. GÇn ®©y cã nhµ kinh tÕ l¹i ®Þnh nghÜa: "thÞ tr-êng lµ n¬i mua b¸n hµng hãa, lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã ng-êi mua vµ ng-êi b¸n mét thø hµng hãa t¸c ®éng qua l¹i nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ sè l-îng hµng, lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n b»ng tiÒn trong mét thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh". C¸c ®Þnh nghÜa trªn ®©y vÒ thÞ tr-êng cã thÓ nhÊn m¹nh ë ®Þa ®iÓm mua b¸n, vai trß cña ng-êi mua, ng-êi b¸n hoÆc chØ ng-êi mua, coi ng-êi mua gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh trong thÞ tr-êng, chø kh«ng ph¶i ng-êi b¸n, mÆc dï kh«ng cã ng-êi b¸n, kh«ng cã ng-êi mua, kh«ng cã hµng hãa vµ dÞch vô, kh«ng cã tho¶ thuËn thanh to¸n b»ng tiÒn hoÆc b»ng hµng th× kh«ng thÓ cã thÞ tr-êng, kh«ng thÓ h×nh thµnh thÞ tr-êng. Cho dï thÞ tr-êng hiÖn ®¹i, cã thÓ mét trong vµi yÕu tè trªn kh«ng cã mÆt trªn thÞ tr-êng th× thÞ tr-êng vÉn chÞu t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè Êy vµ thùc hiÖn trao ®æi hµng hãa th«ng qua thÞ tr-êng. V× vËy ®· nãi ®Õn thÞ tr-êng ph¶i nãi ®Õn c¸c yÕu tè sau: Mét lµ, ph¶i cã kh¸ch hµng, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i g¾n víi ®Þa ®iÓm 2 x¸c ®Þnh. Hai lµ, kh¸ch hµng ph¶i cã nhu cÇu ch-a ®-îc tháa m·n. §©y chÝnh lµ c¬ së thóc ®Èy kh¸ch hµng mua hµng hãa vµ dÞch vô. Ba lµ, kh¸ch hµng ph¶i cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, tøc lµ kh¸ch hµng ph¶i cã kh¶ n¨ng tr¶ tiÒn ®Ó mua hµng. 1.1.2. C¸c yÕu tè thÞ tr-êng. C¸c yÕu tè cña thÞ tr-êng gåm: cung, cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Tæng hîp c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng (ng-êi mua) t¹o nªn cÇu vÒ hµng hãa. Tæng hîp c¸c nguån cung øng s¶n phÈm cho kh¸ch hµng trªn thÞ tr-êng t¹o nªn cung hµng hãa. Sù t-¬ng t¸c gi÷a cung vµ cÇu, t-¬ng t¸c gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi mua, ng-êi b¸n víi ng-êi b¸n vµ ng-êi b¸n víi ng-êi mua h×nh thµnh gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Gi¸ c¶ thÞ tr-êng lµ mét ®¹i l-îng biÕn ®éng do sù t-¬ng t¸c cña cung vµ cÇu trªn thÞ tr-êng cña mét lo¹i hµng hãa, ë ®Þa ®iÓm vµ thêi ®iÓm cô thÓ. 1.1.3. C¸c quy luËt cña thÞ tr-êng. * Quy luËt gi¸ trÞ: §©y lµ quy luËt kinh tÕ cña kinh tÕ hµng hãa. Khi nµo cßn s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng hãa th× quy luËt gi¸ trÞ cßn ph¸t huy t¸c dông. Quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng hãa ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ trÞ lao ®éng. X· héi, cÇn thiÕt trung b×nh ®Ó s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng hãa vµ trao ®æi ngang gi¸. ViÖc tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ l-u th«ng b»ng gi¸ trÞ lµ cÇn thiÕt bëi ®ßi hái cña thÞ tr-êng, cña x· héi víi nguån lùc cã h¹n ph¶i s¶n xuÊt ®-îc nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi nhÊt, hay lµ chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ Ýt nhÊt víi ®iÒu kiÖn chÊt l-îng s¶n phÈm cao nhÊt. Ng-êi s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh nµo cã chi phÝ lao ®éng x· héi cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm thÊp h¬n, trung b×nh th× ng-êi ®ã cã lîi, ng-îc l¹i ng-êi nµo cã chi phÝ cao th× khi trao ®æi th× sÏ kh«ng thu ®-îc gi¸ trÞ ®· bá ra, kh«ng cã lîi nhuËn vµ ph¶i thu hÑp s¶n xuÊt, ng-êi kinh doanh ph¶i tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ, ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn kü thuËt c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm, ®æi míi kinh doanh, dÞch vô ®Ó tháa m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®Ó b¸n ®-îc nhiÒu hµng hãa vµ 3 dÞch vô. * Quy luËt cung cÇu. Cung cÇu hµng hãa dÞch vô kh«ng tån t¹i ®éc lËp, riªng rÏ mµ th-êng xuyªn t¸c ®éng qua l¹i víi nhau trªn cïng mét thêi gian cô thÓ. Trong thÞ tr-êng, quan hÖ cung cÇu lµ quan hÖ b¶n chÊt, th-êng xuyªn l¾p ®i l¾p l¹i, khi t¨ng, khi gi¶m t¹o thµnh quy luËt trªn thÞ tr-êng. Khi cung cÇu gÆp nhau, gi¸ c¶ thÞ tr-êng ®-îc x¸c lËp. §ã lµ gi¸ c¶ b×nh qu©n, gäi lµ gi¸ c¶ b×nh qu©n nghÜa lµ ë møc gi¸ ®ã cung vµ cÇu ¨n khíp víi nhau. Tuy nhiªn møc gi¸ ®ã l¹i kh«ng ®øng yªn, nã lu«n lu«n giao ®éng tr-íc sù t¸c ®éng cña lùc cung, lùc cÇu trªn thÞ tr-êng. Khi cung lín h¬n cÇu, gi¸ sÏ h¹ xuèng, ng-îc l¹i khi cÇu lín h¬n cung gi¸ l¹i t¨ng lªn. ViÖc gi¸ ë møc b×nh qu©n c©n b»ng chØ lµ t¹m thêi, viÖc møc gi¸ thay ®æi lµ th-êng xuyªn. Sù thay ®æi trªn lµ do hµng lo¹t c¸c nguyªn nh©n trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn cÇu, ®Õn cung, còng nhkú väng cña s¶n xuÊt, ng-êi kinh doanh vµ c¶ cña kh¸ch hµng. * Quy luËt c¹nh tranh. Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, cã nhiÒu ng-êi mua, ng-êi b¸n víi lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau th× viÖc c¹nh tranh gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi mua, ng-êi b¸n víi ng-êi b¸n vµ c¹nh tranh gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi b¸n t¹o nªn sù vËn ®éng cña thÞ tr-êng vµ trËt tù cña thÞ tr-êng. C¹nh tranh trong kinh tÕ lµ cuéc ch¹y ®ua kh«ng ®Ých cuèi cïng c¹nh tranh trong kinh tÕ lµ cuéc thi ®Êu kh«ng ph¶i víi mét ®èi thñ mµ ®ång thêi víi hai ®èi thñ. §èi thñ thø nhÊt lµ gi÷a hai phe cña hÖ thèng thÞ tr-êng vµ ®èi thñ thø hai lµ gi÷a c¸c thµnh viªn cña cïng mét phÝa víi nhau.Tøc lµ c¹nh tranh gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi b¸n vµ c¹nh tranh gi÷a ng-êi b¸n víi nhau, kh«ng thÓ lÉn tr¸nh c¹nh tranh mµ ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh, ®ãn tr-íc c¹nh tranh vµ s½n sµng sö dông vò khÝ c¹nh tranh h÷u hiÖu. 1.1.4. C¸c chøc n¨ng cña thÞ tr-êng. * Chøc n¨ng thõa nhËn. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i mua hµng hãa vÒ ®Ó b¸n. Hµng hãa cã b¸n ®-îc hay kh«ng ph¶i th«ng qua chøc n¨ng thõa nhËn cña thÞ tr-êng, cña 4 kh¸ch hµng, cña doanh nghiÖp. NÕu hµng hãa b¸n ®-îc, tøc lµ ®-îc thÞ tr-êng thõa nhËn, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i míi thu håi ®-îc vèn cã nguån thu trang tr¶i chi phÝ vµ cã lîi nhuËn. Ng-îc l¹i, nÕu hµng hãa ®-a ra b¸n nh-ng kh«ng cã ai mua, tøc lµ kh«ng ®-îc thÞ tr-êng thõa nhËn. §Ó ®-îc thÞ tr-êng thõa nhËn, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ph¶i nghiªn cøu nhu cÇu cña kh¸ch hµng, hµng hãa ph¶i phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng, phï hîp ë ®©y lµ phï hîp vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, sù ®ång bé, quy c¸ch, cì lo¹i, mÇu s¾c, bao b×, gi¸ c¶, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng. * Chøc n¨ng thùc hiÖn. Chøc n¨ng nµy ®ßi hái hµng hãa vµ dÞch vô ph¶i ®-îc thùc hiÖn gi¸ trÞ trao ®æi: hoÆc b»ng tiÒn hoÆc b»ng hµng, b»ng c¸c chøng tõ cã gi¸ trÞ kh¸c. Ng-êi b¸n hµng cÇn tiÒn, cßn ng-êi mua cÇn hµng. Sù gÆp gì gi÷a ng-êi b¸n vµ ng-êi mua ®-îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ hµng. Hµng hãa b¸n ®-îc tøc lµ cã sù dÞch chuyÓn hµng hãa tõ ng-êi b¸n sang ng-êi mua. * Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ kÝch thÝch. Qua hµnh vi trao ®æi hµng hãa vµ dÞch vô trªn thÞ tr-êng, thÞ tr-êng ®iÒu tiÕt vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ kinh doanh ph¸t triÓn hoÆc ng-îc l¹i. §èi víi doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, hµng hãa vµ dÞch vô b¸n hÕt nhanh sÏ kÝch thÝch doanh nghiÖp ®Èy m¹nh ho¹t ®éng t¹o nguån hµng, thu mua hµng hãa ®Ó cung øng ngµy cµng nhiÒu h¬n hµng hãa vµ dÞch vô cho thÞ tr-êng. Ng-îc l¹i, nÕu hµng hãa vµ dÞch vô kh«ng b¸n ®-îc, doanh nghiÖp sÏ h¹n chÕ mua, ph¶i t×m kh¸ch hµng míi, thÞ tr-êng míi, hoÆc chuyÓn h-íng kinh doanh mÆt hµng kh¸c ®ang hoÆc sÏ cã kh¶ n¨ng cã kh¸ch hµng. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kÝch thÝch nµy lu«n ®iÒu tiÕt sù gia nhËp ngµnh hoÆc rót ra khái ngµnh cña mét sè doanh nghiÖp. Nã khuyÕn khÝch c¸c nhµ kinh doanh giái vµ ®iÒu chØnh theo h-íng ®Çu t- vµo lÜnh vùc kinh doanh cã lîi, c¸c mÆt hµng míi, chÊt l-îng cao, cã kh¶ n¨ng b¸n ®-îc khèi l-îng lín. * Chøc n¨ng th«ng tin. Th«ng tin thÞ tr-êng lµ nh÷ng th«ng tin vÒ nguån cung øng hµng hãa dÞch 5 vô, nhu cÇu hµng hãa vµ dÞch vô. §ã lµ nh÷ng th«ng tin kinh tÕ quan träng ®èi víi mäi nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh, c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n, c¶ ng-êi cung øng vµ ng-êi tiªu dïng, c¶ ng-êi qu¶n lý vµ ng-êi nghiªn cøu s¸ng t¹o. Cã thÓ nãi ®ã lµ nh÷ng th«ng tin ®-îc sù quan t©m cña toµn x· héi. Th«ng tin thÞ tr-êng lµ nh÷ng th«ng tin kinh tÕ quan träng, kh«ng cã th«ng tin thÞ tr-êng kh«ng thÓ cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong s¶n xuÊt, kinh doanh, còng nh- c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c cÊp qu¶n lý. ViÖc nghiªn cøu thÞ tr-êng vµ t×m kiÕm c¸c th«ng tin cã ý nghÜa cùc kú quan träng ®èi víi viÖc ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong kinh doanh. Nã cã thÓ ®-a ®Õn thµnh c«ng, còng nh- cã thÓ ®-a ®Õn thÊt b¹i bëi sù x¸c thùc cña c¸c th«ng tin ®-îc sö dông. 1.1.5. Vai trß cña thÞ tr-êng hµng hãa trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. * VÞ trÝ: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, thÞ tr-êng cã vÞ trÝ trung t©m. ThÞ tr-êng võa lµ môc tiªu cña ng-êi s¶n xuÊt kinh doanh võa lµ m«i tr-êng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng hãa. ThÞ tr-êng còng lµ n¬i chuyÓn t¶i c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trªn thÞ tr-êng ng-êi mua, ng-êi b¸n vµ ng-êi trung gian gÆp nhau trao ®æi hµng hãa - dÞch vô. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi cã 4 kh©u: s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi, tiªu dïng, th× thÞ tr-êng gåm hai kh©u ph©n phèi vµ trao ®æi. §ã lµ kh©u trung gian cÇn thiÕt, lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. V× vËy nã cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn s¶n xuÊt, ®Õn tiªu dïng x· héi. * T¸c dông cña thÞ tr-êng. Mét lµ, b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn liªn tôc víi quy m« ngµy cµng më réng vµ b¶o ®¶m hµng hãa cho ng-êi tiªu dïng phï hîp víi thÞ hiÕu (së thÝch) vµ sù tù do lùa chän mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, thuËn lîi víi dÞch vô v¨n minh. Hai lµ, nã thóc ®Èy nhu cÇu, gîi më nhu cÇu, ®-a ®Õn cho ng-êi tiªu dïng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng c¸ nh©n nh÷ng s¶n phÈm míi. Nã kÝch thÝch s¶n xuÊt ra s¶n phÈm chÊt l-îng cao vµ gîi më nhu cÇu h-íng tíi c¸c hµng hãa 6 chÊt l-îng cao v¨n minh vµ hiÖn ®¹i. Ba lµ, dù tr÷ hµng hãa phôc vô s¶n xuÊt vµ tiªu dïng s¶n xuÊt, gi¶m bít dù tr÷ ë c¸c kh©u tiªu dïng, b¶o ®¶m viÖc ®iÒu hßa cung cÇu. Bèn lµ, ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô tiªu dïng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng c¸ nh©n ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng, v¨n minh. Gi¶i phãng con ng-êi khái c¸c c«ng viÖc kh«ng tªn trong gia ®×nh, võa nÆng nÒ võa mÊt thêi gian. Con ng-êi ®-îc nhiÒu thêi gian tù do h¬n. N¨m lµ, thÞ tr-êng hµng hãa dÞch vô æn ®Þnh cã t¸c dông to lín ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt, æn ®Þnh ®êi sèng cña nh©n d©n. 1.1.6. Ph©n lo¹i thÞ tr-êng hµng hãa. 1.1.6.1. C¨n cø vµo c«ng dông cña hµng hãa. * ThÞ tr-êng hµng t- liÖu s¶n xuÊt. §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm dïng ®Ó s¶n xuÊt. Thuéc vÒ hµng t- liÖu s¶n xuÊt cã: c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ nh- m¸y tiÖn, phay, bµo... c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, c¸c lo¹i nhiªn liÖu, c¸c lo¹i hãa chÊt, c¸c lo¹i dông cô, phô tïng... Ng-êi ta con gäi thÞ tr-êng hµng t- liÖu s¶n xuÊt lµ thÞ tr-êng yÕu tè ®Çu vµo cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. * ThÞ tr-êng hµng t- liÖu tiªu dïng. §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm dïng ®Ó phôc vô cho tiªu dïng c¸ nh©n cña con ng-êi. VÝ dô: l-¬ng thùc, quÇn ¸o, giµy dÐp, thuèc ch÷a bÖnh, c¸c s¶n phÈm hµng tiªu dïng cho c¸ nh©n ng-êi tiªu dïng. C¸c s¶n phÈm nµy ngµy cµng nhiÒu theo ®µ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ nhu cÇu ®a d¹ng, nhiÒu vÎ cña con ng-êi. 1.1.6.2. C¨n cø vµo nguån s¶n xuÊt ra hµng hãa. * ThÞ tr-êng hµng c«ng nghiÖp. ThÞ tr-êng hµng c«ng nghiÖp bao gåm s¶n phÈm hµng hãa do c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp khai th¸c, chÕ biÕn s¶n xuÊt ra. C«ng nghiÖp khai th¸c t¹o ra s¶n phÈm lµ nguyªn liÖu. Nguyªn liÖu tr¶i qua mét hoÆc mét vµi c«ng ®o¹n chÕ biÕn th× thµnh vËt liÖu. C«ng nghiÖp chÕ biÕn t¹o c¸c nguyªn vËt liÖu thµnh c¸c s¶n phÈm hµng c«ng nghiÖp. §ã lµ c¸c lo¹i hµng hãa cã tÝnh chÊt kü thuËt cao, trung b×nh hoÆc th«ng th-êng, cã ®Æc tÝnh c¬, lý, hãa häc vµ tr¹ng th¸i kh¸c nhau. Nh×n chung c¸c lo¹i hµng hãa nµy 7 cã hµm l-îng kü thuËt kh¸c nhau vµ th-êng lµ vËt chÊt (kh«ng ph¶i sinh vËt). * ThÞ tr-êng hµng n«ng nghiÖp (n«ng, l©m, h¶i s¶n) ThÞ tr-êng hµng n«ng nghiÖp lµ thÞ tr-êng hµng hãa cã nguån gèc tõ sinh vËt (®éng vËt hoÆc thùc vËt). Nh÷ng s¶n phÈm cã nguån gèc n«ng nghiÖp míi s¬ chÕ (ch-a qua c«ng nghiÖp chÕ biÕn), vÝ dô nh- thãc, g¹o,ng«, khoai... c¸, lîn, gµ, vÞt... cã thÓ ë d¹ng ngñ nghØ hoÆc cßn t-¬i sèng muèn b¶o qu¶n ®-îc l©u ph¶i cã ph-¬ng tiÖn kü thuËt. Nãi chung chóng dÔ bÞ ¶nh h-ëng bëi m«i tr-êng bªn ngoµi. S¶n phÈm cã tÝnh chÊt ®Þa ph-¬ng (rau, qu¶, cñ) gi¸ trÞ kh«ng cao nÕu kh«ng ®-îc chÕ biÕn vµ kh«ng ®-a ®Õn c¸c thÞ tr-êng xa b»ng ph-¬ng tiÖn vËn t¶i th«ng th-êng. 1.1.6.3. C¨n cø vµo n¬i s¶n xuÊt. * Hµng s¶n xuÊt trong n-íc. Hµng s¶n xuÊt trong n-íc lµ do c¸c doanh nghiÖp trong n-íc s¶n xuÊt ra. Hµng s¶n xuÊt trong n-íc ngµy cµng nhiÒu chøng tá tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong n-íc ®Õn møc ®é nµo ®ã nhu cÇu cña thÞ tr-êng. Hµng s¶n xuÊt trong n-íc còng ph¶i h-íng theo tiªu chuÈn quèc tÕ võa ®Ó tháa m·n tiªu dïng trong n-íc võa cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Kh«ng cã mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi l¹i hoµn toµn dïng hµng trong n-íc. Ng-îc l¹i nÕu s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n-íc chÊt l-îng qu¸ thÊp th× viÖc sö dông nguån lùc ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa ®ã lµ l·ng phÝ vµ kh«ng thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr-êng trong n-íc khi cã hµng ngo¹i nhËp vµo. C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc thùc chÊt lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng trong n-íc. Cã nh- vËy míi chñ ®éng, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, ®Êt n-íc ph¸t triÓn vµ míi cã hµng hãa ®Ó trao ®æi víi n-íc ngoµi. * Hµng nhËp ngo¹i. Hµng nhËp ngo¹i lµ hµng cÇn thiÕt ph¶i nhËp tõ n-íc ngoµi do nguån hµng trong n-íc ch-a s¶n xuÊt ®ñ hoÆc do kü thuËt c«ng nghÖ, ch-a thÓ s¶n xuÊt ®-îc. NhËp hµng ngo¹i (kÓ c¶ kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn) lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®-îc vµ lµ mét t¸c nh©n kÝch thÝch cho s¶n xuÊt tiÕn lªn. Trªn thÕ giíi ngµy nay, kh«ng cã mét quèc gia nµo l¹i kh«ng cã ngo¹i th-¬ng, kh«ng cã xuÊt nhËp hµng hãa. XuÊt nhËp khÈu hµng hãa lµ lîi dông ®-îc -u thÕ t-¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi cña mçi quèc gia vµ lµ yÕu tè cho c¶ hai 8 bªn cã quan hÖ xuÊt nhËp khÈu. 1.2. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i (DNTM). 1.2.1. Kh¸i niÖm. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh ®-îc thµnh lËp hîp ph¸p nh»m môc ®Ých thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹i, tæ chøc l-u chuyÓn hµng hãa, mua hµng hãa ë n¬i s¶n xuÊt vµ ®em b¸n ë n¬i cã nhu cÇu nh»m thu lîi nhuËn. §Æc thï cña DNTM lµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ph©n phèi l-u th«ng, thùc hiÖn l-u chuyÓn hµng hãa tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng chø kh«ng s¶n xuÊt ra c¸c hµng hãa ®ã, mua ®Ó b¸n chø kh«ng ph¶i ®Ó tiªu dïng. DNTM lµ mét tæ chøc, mét ®¬n vÞ kinh doanh cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn mµ ph¸p luËt qui ®Þnh vµ cho phÐp kinh doanh nh÷ng mÆt hµng ph¸p luËt kh«ng cÊm. DNTM ph¶i cã tæ chøc, ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn, vÒ t- c¸ch ph¸p nh©n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr-íc ph¸p luËt vÒ hµnh vi kinh doanh vµ hµng hãa kinh doanh cña m×nh. 1.2.2. C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. 1.2.2.1. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña mÆt hµng kinh doanh. * Doanh nghiÖp kinh doanh chuyªn m«n hãa: ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp chuyªn kinh doanh mét hoÆc mét sè mÆt hµng cã cïng c«ng dông, tr¹ng th¸i hoÆc tÝnh chÊt nhÊt ®Þnh. * C¸c doanh nghiÖp kinh doanh tæng hîp: lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nhiÒu mÆt hµng cã c«ng dông, tr¹ng th¸i, tÝnh chÊt kh¸c nhau. * C¸c doanh nghiÖp kinh doanh ®a d¹ng hãa (hçn hîp): c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¶ s¶n xuÊt, c¶ kinh doanh hµng hãa vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô th-¬ng m¹i. 1.2.2.2. Theo quy m« cña doanh nghiÖp. * Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã quy m« nhá. * Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã quy m« võa. * Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã quy m« lín. §Ó xÕp lo¹i doanh nghiÖp ng-êi ta th-êng c¨n cø vµo hÖ thèng c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. §èi víi DNTM tiªu thøc ®Ó xÕp lo¹i lµ sè vèn kinh doanh, sè l-îng 9 lao ®éng, doanh sè hµng hãa l-u chuyÓn hµng n¨m, ph¹m vi kinh doanh. 1.2.2.3. Theo ph©n cÊp qu¶n lý. * C¸c DNTM do c¸c bé, c¸c ngµnh cña Trung -¬ng qu¶n lý. * C¸c DNTM do ®Þa ph-¬ng qu¶n lý nh- c¸c DNTM thuéc tØnh (thµnh phè), thuéc huyÖn, quËn, thÞ trÊn, thÞ x· qu¶n lý. 1.2.2.4. Theo chÕ ®é së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt. * Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc: lµ DNTM ®-îc nhµ n-íc ®Çu thoÆc cÊp 100% vèn kinh doanh. * Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i tËp thÓ: lµ DNTM mµ vèn kinh doanh do tËp thÓ ng-êi lao ®éng tù nguyÖn gãp vµo ®Ó kinh doanh. * C¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh. * Doanh nghiÖp t- nh©n: do c¸c t- nh©n trong n-íc vµ n-íc ngoµi bá vèn kinh doanh. * HÖ thèng ng-êi bu«n b¸n nhá: lµ hé c¸ thÓ cã c¸c cöa hµng, quÇy hµng kinh doanh c¸c hµng hãa phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. 1.2.3. Chøc n¨ng cña DNTM. Chøc n¨ng cña DNTM lµ nh÷ng nhiÖm vô chung nhÊt g¾n liÒn víi sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña DNTM vµ lµ tiªu thøc ®Ó ph©n biÖt DNTM víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp x©y dùng vµ c¸c doanh nghiÖp cña c¸c ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng DNTM cã c¸c chøc n¨ng: DNTM ph¸t hiÖn nhu cÇu vÒ hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ tr-êng vµ t×m mäi c¸ch ®Ó tháa m·n c¸c nhu cÇu ®ã. DNTM trë thµnh bé phËn trung gian ®éc lËp gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu dïng. DNTM cÇn nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr-êng ®Ó ph¸t hiÖn, t×m ra nh÷ng chñng lo¹i hµng hãa, dÞch vô mµ thÞ tr-êng cã nhu cÇu vµ t×m mäi c¸ch t¹o ra chóng nh»m ®¸p øng, tháa m·n nhu cÇu ®ã cña kh¸ch hµng. Chøc n¨ng thø hai: lµ DNTM ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. DNTM ph¶i lµ ng-êi hËu cÇn tèt cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, ®em ®Õn cho ng-êi tiªu dïng nh÷ng hµng hãa ®ñ vÒ sè l-îng, tèt vÒ chÊt l-îng, ®ång bé vÒ c¬ cÊu, kÞp thêi 10 gian víi gi¸ c¶ hîp lý. Chøc n¨ng thø ba: gi¶i quyÕt tèt c¸c mèi quan hÖ bªn trong néi bé doanh nghiÖp vµ quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi bªn ngoµi. V× gi¶i quyÕt tèt c¸c mèi quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi lµ viÖc cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra sù phèi hîp nhÞp nhµng trong kinh doanh. Gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ bªn trong doanh nghiÖp lµ gi¶i quyÕt tèt c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp víi nhau, lµm cho mäi ng-êi th©n thiÖn, hiÓu biÕt lÉn nhau, hiÓu biÕt ®-îc môc tiªu nhiÖm vô cña doanh nghiÖp tõ ®ã ®oµn kÕt, phÊn ®Êu v× môc tiªu chung. Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ bªn trong lµ c¬ së, lµ nÒn t¶ng ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ bªn ngoµi DNTM. §ã lµ quan hÖ víi b¹n hµng, ng-êi cung øng, víi c¬ quan cÊp trªn, víi c¬ quan qu¶n lý, víi kh¸ch hµng... t¹o nÒn v¨n hãa doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh thµnh b¹i trong kinh doanh. 1.2.4. NhiÖm vô cña DNTM. DNTM cã nhiÖm vô kinh doanh ®óng theo ngµnh, nghÒ ®· ®¨ng ký vµ môc ®Ých thµnh lËp doanh nghiÖp. Theo luËt ViÖt Nam, c¸c DNTM cã quyÒn tù do kinh doanh vµ chñ ®éng trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh mµ ph¸p luËt cho phÐp. DNTM cã nhiÖm vô qu¶n lý tèt lao ®éng, vËt t-, tiÒn vèn ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §Ó thùc hiÖn kinh doanh cã lîi nhuËn DNTM ph¶i sö dông triÖt ®Ó c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp, ®Ò ra c¸c chiÕn l-îc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng ®Ó tiªu thô hµng hãa mét c¸ch nhanh chãng. V× thÞ tr-êng hµng hãa lµ ®Çu ra cña DNTM, quyÕt ®Þnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i. V× cã b¸n ®-îc hµng hãa th× DNTM míi thu ®-îc vèn vµ l·i ®Ó tõ ®ã tiÕp tôc mua hµng hãa kh¸c ®Ó kinh doanh. DNTM cã nhiÖm vô thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng vµ ch¨m lo ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. Cã nh- vËy nh©n viªn trong doanh nghiÖp míi ho¹t ®éng hiÖu qu¶, g¾n bã víi doanh nghiÖp. §Ó lµm ®-îc ®iÒu nµy DNTM ph¶i ph¸t triÓn kinh doanh, t¹o më ®Çy ®ñ viÖc lµm, t¨ng thªm thu nhËp cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng quü khen th-ëng, quü phóc lîi. §iÒu ®ã sÏ t¹o ®éng lùc ®Ó DNTM cã ®éi ngò nh©n viªn nhiÖt t×nh, phôc vô tèt nhÊt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp thóc 11 ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn. NhiÖm vô thø t- lµ DNTM thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm x· héi. Tr-íc hÕt DNTM chØ kinh doanh nh÷ng hµng hãa b¶o ®¶m tiªu chuÈn chÊt l-îng ®· ®¨ng ký ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng-êi tiªu dïng, b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i, kh«ng g©y « nhiÔm hay hñy ho¹i m«i tr-êng. NhiÖm vô thø n¨m lµ DNTM ph¶i tu©n thñ nghiªm chØnh ph¸p luËt nhµ n-íc. DNTM thùc hiÖn nép thuÕ ®Çy ®ñ vµ c¸c nghÜa vô kh¸c cña ph¸p luËt. Thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n-íc vÒ th-¬ng m¹i. 1.2.5. Vai trß cña DNTM. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i lµ hîp phÇn tÊt yÕu, quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ n¬i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ, tËp trung nhÊt c¸c mèi quan hÖ lín trong x· héi: quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu dïng; gi÷a cung vµ cÇu; gi÷a tiÒn vµ hµng; gi÷a xuÊt khÈu víi nhËp khÈu; gi÷a thu vµ chi ng©n s¸ch, ®ång thêi còng lµ n¬i diÔn ra cuéc ®Êu tranh gay g¾t, quyÕt liÖt gi÷a c¬ chÕ qu¶n lý cò ch-a bÞ xãa bá hoµn toµn víi c¬ chÕ qu¶n lý míi ch-a hoµn chØnh cïng ®an xen tån t¹i víi nhau. Bëi vËy DNTM ph¶i ph¸t huy vai trß lµ cÇu nèi, lµ trung gian cÇn thiÕt gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Ho¹t ®éng cña c¸c DNTM gãp phÇn t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n; ®iÒu chØnh tû lÖ c©n ®èi trong sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ, ph¸t huy vai trß chØ ®¹o, ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng, xøng ®¸ng lµ c«ng cô chñ yÕu cña Nhµ n-íc trong viÖc ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m«. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt, më réng l-u th«ng t¹o ®iÒu kiÖn kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tÝch cùc gãp phÇn t¨ng tÝch lòy x· héi nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp mau chãng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i th«ng qua ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®· lµm tèt viÖc ph©n phèi hµng hãa tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu qua ®ã n©ng cao møc h-ëng thô cña ng-êi d©n. Vµ khi møc sèng cña ng-êi d©n ®-îc t¨ng lªn 12 th× vai trß cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cµng quan träng. DNTM cã vai trß quan träng trong viÖc më réng thÞ tr-êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr-êng n-íc ngoµi th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®-a hµng hãa trong n-íc ra n-íc ngoµi vµ nhËp hµng hãa, thiÕt bÞ kü thuËt. 1.3. thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. 1.3.1. Kh¸i niÖm. ThÞ tr-êng hµng hãa cña DNTM lµ mét hay nhiÒu nhãm kh¸ch hµng víi c¸c nhu cÇu vÒ hµng hãa, cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ nh÷ng ng-êi b¸n cô thÓ nµo ®ã mµ ë ®ã DNTM cã thÓ mua hµng hãa, dÞch vô ®Ó cung cÊp vµ lµm tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng. §èi víi DNTM, thÞ tr-êng hµng hãa bao gåm c¸c nh©n tè: kh¸ch hµng cã nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c doanh nghiÖp cung cÊp hµng hãa bao gåm b¶n th©n doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, hµng hãa vµ gi¸ c¶. ThÞ tr-êng hµng hãa cña DNTM bao gåm: thÞ tr-êng nguån hµng vµ thÞ tr-êng b¸n hµng. ThÞ tr-êng nguån hµng cña DNTM lµ n¬i cung cÊp toµn bé khèi l-îng vµ c¬ cÊu hµng hãa mµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cÇn mua. ThÞ tr-êng b¸n hµng cña DNTM lµ tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng cã nhu cÇu, cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vÒ hµng hãa mµ doanh nghiÖp kinh doanh. 1.3.2. Vai trß cña thÞ tr-êng hµng hãa ®èi víi DNTM. ThÞ tr-êng hµng hãa cã vai trß quan träng ®èi víi DNTM. Nã võa lµ môc tiªu võa lµ m«i tr-êng kinh doanh cña DNTM, quyÕt ®Þnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i ®èi víi DNTM. 1.3.2.1. ThÞ tr-êng nguån hµng: cung cÊp hµng hãa mµ DNTM cÇn mua ®Ó kinh doanh, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng. ThÞ tr-êng nguån hµng cña DNTM gåm cã: thÞ tr-êng nguån hµng trong n-íc vµ thÞ tr-êng nguån hµng n-íc ngoµi. NhiÒu mÆt hµng thÞ tr-êng trong n-íc kh«ng cã hoÆc gi¸ thµnh cao, chÊt l-îng thÊp th× DNTM ph¶i thùc hiÖn ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng hãa ®ã tõ thÞ tr-êng n-íc ngoµi. ThÞ tr-êng nguån hµng lµ kh©u ho¹t ®éng nghiÖp vô kinh doanh ®Çu tiªn, 13 më ®Çu cho ho¹t ®éng l-u th«ng hµng hãa (T - H). Mua hµng lµ mét ho¹t ®éng nghiÖp vô c¬ b¶n cña DNTM. NÕu kh«ng mua ®-îc hµng hoÆc mua hµng kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña kinh doanh th× DNTM kh«ng cã hµng ®Ó b¸n. NÕu DNTM mua ph¶i hµng xÊu, hµng gi¶, chÊt l-îng kÐm hoÆc kh«ng mua ®óng sè l-îng, chÊt l-îng hµng hãa, ®óng thêi gian yªu cÇu, DNTM sÏ bÞ ø ®äng hµng hãa, vèn l-u ®éng kh«ng l-u chuyÓn ®-îc, doanh nghiÖp sÏ kh«ng bï ®¾p ®-îc chi phÝ, sÏ kh«ng cã l·i. §iÒu nµy chØ râ vÞ trÝ quan träng cña thÞ tr-êng nguån hµng cã ¶nh h-ëng ®Õn c¸c nghiÖp vô kinh doanh kh¸c vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña DNTM. Mét vÊn ®Ò quan träng ®èi víi DNTM lµ t¹o ®-îc nguån hµng cã gi¸ rÎ, chÊt l-îng tèt vµ phï hîp víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng. NÕu DNTM mua hµng hãa cã gi¸ cao th× kh¸ch hµng sÏ kh«ng mua. DNTM khã tiªu thô hµng hãa. DNTM ph¶i mua hµng víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ tr-êng vµ b¸n víi gi¸ mµ kh¸ch hµng cã thÓ chÊp nhËn ®-îc. Tuy nhiªn chÊt l-îng hµng hãa còng rÊt quan träng. NÕu cïng mét gi¸ mµ DNTM b¸n hµng hãa cã chÊt l-îng tèt h¬n th× kh¸ch hµng sÏ -a thÝch h¬n. Nh- vËy thÞ tr-êng nguån hµng cã vai trß quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNTM, quyÕt ®Þnh DNTM cã l·i hoÆc lç khi b¸n hµng hãa. Nh-ng ®iÒu nµy chØ ®óng víi mét sè hµng hãa th«ng th-êng cßn mét sè hµng hãa cã gi¸ trÞ cao th× lîi nhuËn phô thuéc vµo ®é tin cËy vÒ chÊt l-îng vµ c«ng t¸c dÞch vô. VÝ dô: ®Ó mua mét chiÕc xe m¸y trÞ gi¸ 25 triÖu VND th× kh¸ch hµng sÏ hÕt søc chó ý tíi chÊt l-îng cña xe cßn gi¸ c¶ chªnh lÖch 1 triÖu ®Õn 2 triÖu th× kh«ng quan träng miÔn lµ chÊt l-îng xe tèt. ThÞ tr-êng nguån hµng thuËn lîi, c¸ch thu mua phï hîp sÏ gióp cho DNTM ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh. ThÞ tr-êng nguån hµng cµng gÇn DNTM hoÆc ®iÒu kiÖn giao th«ng vËn t¶i thuËn lîi th× sÏ gióp cho DNTM mua ®-îc hµng nhanh chãng, kÞp thêi, gi¶m chi phÝ cho vËn chuyÓn, lµm cho gi¸ thµnh cña s¶n phÈm gi¶m ®¸ng kÓ. Cßn c¸ch thu mua hîp lý tr¸nh cho DNTM nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt mµ vÉn mua ®-îc hµng hãa ®¹t yªu cÇu. DNTM cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc thu mua sau: 14 Mua theo ®¬n ®Æt hµng vµ hîp ®ång kinh tÕ ký tr-íc. H×nh thøc mua nµy gióp cho DNTM æn ®Þnh ®-îc nguån hµng, cã nguån hµng ch¾c ch¾n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Mua hµng kh«ng theo hîp ®ång: ®©y lµ h×nh thøc mua ®øt b¸n ®o¹n vµ mua hµng tr«i næi (v·ng lai) trªn thÞ tr-êng. Víi h×nh thøc nµy th× ng-êi mua hµng cÇn cã mét nghiÖp vô mua hµng th«ng th¹o, cã kü n¨ng mua hµng ®Ó b¶o ®¶m hµng mua vÒ cã thÓ b¸n ®-îc. Mua qua ®¹i lý: ¸p dông khi nguån hµng kh«ng tËp trung, kh«ng th-êng xuyªn. Mua hµng b»ng h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt: DNTM cã thÓ lîi dông -u thÕ cña m×nh vÒ vèn, nguyªn vËt liÖu hoÆc thÞ tr-êng tiªu thô cïng c¸c doanh nghiÖp kh¸c liªn doanh liªn kÕt ®Ó n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, n©ng cao s¶n l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng. NhËn b¸n hµng ñy th¸c hoÆc ký göi: DNTM sÏ nhËn ®-îc chi phÝ ñy th¸c hoÆc chi phÝ ký göi. Víi h×nh thøc nµy DNTM cã thÓ lîi dông ®-îc vèn kinh doanh vµ lµm phong phó thªm nguån hµng cña doanh nghiÖp. Gia c«ng hoÆc b¸n nguyªn liÖu thu mua thµnh phÈm: DNTM ®-a nguyªn vËt liÖu ®Õn xÝ nghiÖp gia c«ng, tr¶ phÝ gia c«ng hoÆc b¸n nguyªn vËt liÖu cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ mua thµnh phÈm theo hîp ®ång vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng. H×nh thøc cuèi cïng lµ tù s¶n xuÊt, khai th¸c hµng hãa: víi h×nh thøc nµy ®ßi hái vèn cña DNTM ph¶i cã vèn lín, cã ®ñ n¨ng lùc s¶n xuÊt, ¸p dông tèt khoa häc c«ng nghÖ, kü thuËt ®Ó ®¹t ®-îc hµng hãa cã chÊt l-îng tèt, gi¸ thµnh rÎ. DNTM cÇn ph¶i lùa chän c¸c h×nh thøc thu mua trªn hoÆc xen kÏ c¸c h×nh thøc thu mua ®Ó gi¶m ®-îc chi phÝ, cã ®-îc hµng tèt, gi¸ phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. DNTM cÇn coi träng vai trß cña thÞ tr-êng nguån hµng th× míi cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh. Nh-ng ®Ó b¸n ®-îc hµng th× DNTM ph¶i cã thÞ tr-êng b¸n. 1.3.2.2. ThÞ tr-êng b¸n hµng. ThÞ tr-êng nguån hµng cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o nguån hµng 15 cho DNTM ®Ó DNTM lµm tháa m·n kÞp thêi nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh-ng ®iÒu quan träng nhÊt ®èi víi DNTM lµ b¸n ®-îc hµng hãa m×nh ®· mua ®Ó thu vèn vµ lîi nhuËn ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh kinh doanh, cã nh- vËy DNTM míi tiÕp tôc ph¸t triÓn, tøc lµ DNTM ph¶i cã thÞ tr-êng b¸n. ThÞ tr-êng b¸n cña DNTM gåm: thÞ tr-êng b¸n trong n-íc vµ thÞ tr-êng b¸n n-íc ngoµi (xuÊt khÈu). Vai trß cña thÞ tr-êng b¸n ®èi víi DNTM ®-îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: + ThÞ tr-êng b¸n lµ n¬i tiªu thô hµng hãa cho DNTM mµ ë ®ã DNTM b¸n hµng, thu håi vèn vµ lîi nhuËn cã thÞ tr-êng b¸n hµng tøc lµ cã kh¸ch hµng vµ cã nhu cÇu vÒ hµng hãa mµ DNTM b¸n. VÊn ®Ò ®èi víi DNTM kh«ng chØ lµ b¸n ®-îc hµng mµ cßn ph¶i lµm cho kh¸ch hµng tháa m·n, hµi lßng. Cã nh- vËy DNTM míi t¹o ®-îc niÒm tin víi kh¸ch hµng, t¹o ®-îc b¹n hµng l©u dµi, ®¶m b¶o lîi Ých l©u dµi ®èi víi DNTM. + ThÞ tr-êng b¸n quyÕt ®Þnh hµng hãa kinh doanh, ph-¬ng thøc phôc vô cña DNTM. DNTM kinh doanh nh÷ng hµng hãa mµ kh¸ch hµng ®ang cã nhu cÇu lín, ch-a ®-îc tháa m·n. NÕu DNTM kinh doanh hµng hãa kh«ng cã nhu cÇu th× sÏ kh«ng b¸n ®-îc hµng. Khi ®êi sèng cña nh©n d©n ®-îc c¶i thiÖn th× nhu cÇu cña hä cµng t¨ng lªn vµ nh÷ng ®ßi hái vÒ chÊt l-îng hµng hãa, ph-¬ng thøc phôc vô cña DNTM ngµy cµng t¨ng cao. DNTM ph¶i cã ph-¬ng thøc phôc vô tèt nhÊt, xem kh¸ch hµng lµ "th-îng ®Õ" ®Ó kh¸ch hµng ®-îc tháa m·n tèt nhÊt. Kh¸ch hµng cã xu h-íng mua hµng hãa cña nh÷ng DNTM cã ph-¬ng thøc phôc vô nhiÖt t×nh, cã uy tÝn, ®¶m b¶o chÊt l-îng hµng hãa. + ThÞ tr-êng b¸n hµng trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi DNTM. NÕu DNTM cã thÞ tr-êng b¸n æn ®Þnh, tiªu thô ®-îc hµng hãa vµ thu ®-îc lîi nhuËn cao th× DNTM cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc ph¸t triÓn, tiÕp tôc më réng kinh doanh. Cßn nÕu DNTM kh«ng b¸n ®-îc hµng, bÞ thua lç th× DNTM cã thÓ ph¶i ngõng ho¹t ®éng hoÆc ph¶i chuyÓn sang kinh doanh mÆt hµng kh¸c. DNTM cã thÓ ¸p dông c¸c ph-¬ng thøc b¸n hµng sau: C¨n cø vµo ®Þa ®iÓm giao hµng cho kh¸ch hµng cã h×nh thøc b¸n t¹i kho cña ng-êi cung øng, t¹i kho cña DNTM, b¸n qua cöa hµng quÇy hµng vµ b¸n 16 t¹i ®¬n vÞ tiªu dïng. H×nh thøc b¸n tËn ®¬n vÞ tiªu dïng, b¸n t¹i nhµ theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng lµ h×nh thøc b¸n t¹o thuËn lîi cho ng-êi mua vµ lµ ph-¬ng thøc chñ yÕu n©ng cao chÊt l-îng phôc vô kh¸ch hµng vµ c¹nh tranh lÉn nhau, ®ang ®-îc c¸c DNTM ¸p dông hiÖu qu¶. Theo kh©u l-u chuyÓn hµng hãa cã b¸n bu«n vµ b¸n lÎ. B¸n bu«n lµ khèi l-îng lín, theo hîp ®ång vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, gi¸ b¸n rÎ h¬n vµ doanh sè th-êng cao h¬n so víi b¸n lÎ. B¸n lÎ lµ b¸n theo yªu cÇu nhá lÎ cña ng-êi tiªu dïng, ®¸p øng yªu cÇu kÞp thêi cña kh¸ch hµng thanh to¸n ngay. V× hµng hãa ph¶i qua kh©u b¸n bu«n, l-u kho, chi phÝ cho b¸n hµng nªn gi¸ b¸n lÎ th-êng cao h¬n, viÖc t¨ng doanh sè cña DNTM chËm h¬n nh-ng l¹i ®-îc nhiÒu th«ng tin trùc tiÕp tõ ng-êi tiªu dïng. Theo ph-¬ng thøc b¸n theo hîp ®ång vµ ®¬n hµng, thuËn mua võa b¸n, b¸n ®Êu gi¸ vµ xuÊt khÈu hµng hãa. B¸n theo hîp ®ång ®èi víi hµng hãa cã khèi l-îng lín. B¸n ®Êu gi¸ víi hµng khã tiªu chuÈn hãa, hµng chuyªn dïng. Khèi l-îng lín ®Ó t×m ng-êi mua víi gi¸ cao nhÊt. XuÊt khÈu cÇn tu©n thñ theo quy ®Þnh xuÊt nhËp khÈu cña ChÝnh phñ vµ chØ cã c¸c ®¬n vÞ ®-îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thùc hiÖn. Theo mèi quan hÖ thanh to¸n, cã mua ®øt b¸n ®o¹n vµ sö dông c¸c h×nh thøc tÝn dông trong thanh to¸n nh- b¸n tr¶ chËm, b¸n tr¶ gãp. H×nh thøc b¸n tr¶ chËm, b¸n tr¶ gãp ®èi víi nh÷ng hµng hãa cã gi¸ trÞ lín mµ ng-êi mua hµng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tr¶ hÕt t¹i thêi ®iÓm mua. H×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp, b¸n hµng tõ xa qua ®iÖn tho¹i, b¸n qua ng-êi m«i giíi, qua nh©n viªn tiÕp thÞ vµ b¸n qua m¹ng Internet. DNTM cÇn kÕt hîp c¸c h×nh thøc b¸n ®Ó tiªu thô hµng hãa tèt nhÊt. 17 Ch-¬ng 2 Ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta trong thêi gian qua 2.1. §Æc ®iÓm cña thÞ tr-êng hµng hãa n-íc ta. 2.1.1. Nh÷ng ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña thÞ tr-êng hµng hãa n-íc ta. ThÞ tr-êng hµng hãa dùa trªn c¬ së nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn ®ã lµ do cßn nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. §¹i héi §¶ng IX ®· kh¼ng ®Þnh tiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó doanh nghiÖp vµ c«ng d©n ®Çu t- vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, tËp trung söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, ®æi míi c«ng t¸c chØ ®¹o thùc hiÖn ®Ó b¶o ®¶m c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c c¹nh tranh lµnh m¹nh... ®ã lµ kinh tÕ nhµ n-íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ, kinh tÕ tb¶n t- nh©n, kinh tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. ThÞ tr-êng hµng hãa cã sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc. Th«ng qua hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l-îc, quy ho¹ch, nhµ n-íc qu¶n lý, dù b¸o vµ ®Þnh h-íng thÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thÞ tr-êng hµng hãa. ThÞ tr-êng hµng hãa ph¸t triÓn trªn c¬ së tù do l-u th«ng hµng hãa dÞch vô theo quy luËt kinh tÕ thÞ tr-êng vµ theo ph¸p luËt. §©y lµ ®iÒu kiÖn nhÊt thiÕt ph¶i cã v× nÕu kh«ng ®-îc tù do l-u th«ng hµng hãa dÞch vô th× hµng hãa sÏ kh«ng ®-îc chuyÓn ®Õn ng-êi tiªu dïng cã nhu cÇu, kh«ng ®-îc ph©n phèi theo ®óng quy luËt thÞ tr-êng th× thÞ tr-êng hµng hãa kh«ng ph¸t triÓn ®-îc. Gi¸ c¶ ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ vµ quy luËt cung - cÇu trªn thÞ tr-êng. Gi¸ c¶ thÞ tr-êng ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ thÞ tr-êng, nã lµ gi¸ trÞ trung b×nh vµ lµ gi¸ trÞ c¸ biÖt cña nh÷ng hµng hãa chiÕm phÇn lín trªn thÞ tr-êng. Mua b¸n theo gi¸ c¶ thÞ tr-êng t¹o ra ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt 18 kinh doanh ph¸t triÓn, t¹o c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp v-¬n lªn. TÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ ®-îc tiÒn tÖ hãa, tu©n theo c¸c quy luËt cña l-u th«ng hµng hãa cña kinh tÕ thÞ tr-êng. 2.1.2. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta hiÖn nay. 2.1.2.1. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc ®-îc nhµ n-íc ®Çu t- hoÆc cÊp vèn 100% ®Ó kinh doanh, phôc vô nh÷ng môc tiªu chiÕn l-îc cña nhµ n-íc. Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc ®· cã sù thay ®æi vÒ sè l-îng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. VÒ sè l-îng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc ®· gi¶m ®¸ng kÓ. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12/1999 n-íc ta cã kho¶ng 1576 doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc. C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc ch-a ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh, cßn thua lç. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc cßn thÊp. Tuy nhiªn doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nhµ n-íc cã vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh h-íng, ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng hµng hãa ë n-íc ta. 2.1.2.2. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i tËp thÓ. Lo¹i doanh nghiÖp nµy vèn do tËp thÓ ng-êi lao ®éng gãp, t¹o nªn theo nguyªn t¾c tù nguyÖn hoÆc mét phÇn vèn tËp thÓ, mét phÇn vèn do Nhµ n-íc b¶o ®¶m. H×nh thøc tæ chøc kinh doanh lµ c¸c hîp t¸c x· hoÆc tæ hîp t¸c, c¸c cöa hµng hîp t¸c x· mua b¸n cßn tån t¹i ë c¸c vïng n«ng th«n, thÞ x·, thµnh phè. Nã cã ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc b¶o ®¶m ®êi sèng cña d©n c- vµ giao l-u hµng hãa c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp, thµnh thÞ víi n«ng th«n. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, tæng gi¸ trÞ s¶n l-îng cña khu vùc hîp t¸c x· ®· t¨ng liªn tôc. N¨m 1998, tæng s¶n phÈm trong n-íc do khu vùc kinh tÕ hîp t¸c x· t¹o ra ®¹t 32.979 tû ®ång, t¨ng 17% so víi n¨m 1997. N¨m 1999 ®¹t kho¶ng 35.100 tû ®ång, t¨ng 6,6% so víi n¨m 1998 vµ chiÕm 9% GDP cña c¶ n-íc. Doanh sè b¸n cña c¸c hîp t¸c x· th-¬ng m¹i n¨m 1998 t¨ng 6%. 2.1.2.3. C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i t- nh©n. §©y lµ c¸c doanh nghiÖp do t- nh©n trong n-íc bá vèn thµnh lËp vµ tæ chøc kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i tù bá vèn, b¶o toµn vèn, tù t×m kiÕm thÞ tr-êng. C¸c doanh nghiÖp t- nh©n lín ë n-íc ta ch-a nhiÒu nh-ng 19 tiÒm n¨ng vµ søc m¹nh cña nã kh«ng ph¶i lµ nhá. 2.1.2.4. C¸c doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. §©y lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt Nam. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i 100% vèn ®Çu t- n-íc ngoµi ®-îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã t- c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i 100% vèn ®Çu t- n-íc ngoµi th-êng lµ c¸c chi nh¸nh cña c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt Nam ®Ó tiªu thô c¸c s¶n phÈm cña c¸c h·ng n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 2.1.2.5. C¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. §©y lµ h×nh thøc biÓu hiÖn sù kÕt hîp vµ giao l-u c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. c¸c doanh nghiÖp nµy cã ®Æc ®iÓm lµ chÕ ®é së h÷u vèn, tµi s¶n kh«ng thuÇn nhÊt. §¬n gi¶n nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hoÆc gi÷a c¸c bªn cña ViÖt Nam vµ c¸c bªn n-íc ngoµi. ë n-íc ta, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã hai lo¹i: C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n tõ hai thµnh viªn trë lªn. Xu h-íng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i lµ C«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn. 2.1.2.6. HÖ thèng tiÓu th-¬ng. §©y lµ hÖ thèng cöa hµng, quÇy hµng, ®iÓm b¸n hµng cña c¸ nh©n. Lùc l-îng nµy rÊt ®«ng ®¶o vµ rÊt khã qu¶n lý. Thµnh phÇn tham gia rÊt ®a d¹ng: c¸n bé nh©n viªn Nhµ n-íc vÒ h-u, mÊt søc vµ c¸c tÇng líp d©n c-. Kinh doanh hµng hãa dÞch vô rÊt ®a d¹ng vµ nhiÒu ng-êi trong sè hä kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh. ¦u thÕ cña tiÓu th-¬ng thÓ hiÖn trong viÖc ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu nhá lÎ, kh«ng th-êng xuyªn, nhanh nh¹y ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr-êng. Lµ lùc l-îng ®¸ng kÓ, hÖ thèng tiÓu th-¬ng cÇn mÉn ®¸p øng nhu cÇu cña d©n c- vµ ®iÒu tiÕt hµng hãa gi÷a c¸c vïng. Mét sè tiÓu th-¬ng kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã thÓ tÝch lòy më réng kinh doanh vµ chuyÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp t- nh©n. 2.2. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®-îc trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng hãa cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i n-íc ta. 2.2.1. ThÞ tr-êng trong n-íc ph¸t triÓn m¹nh. 2.2.1.1. Quy m« ngµy cµng t¨ng. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan