Tài liệu Phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện cao lộc, tỉnh lạng sơn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI DƯƠNG THỊ THU HƯỜNG PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT HỒI CỦA HỘ NÔNG DÂN HUYỆN CAO LỘC, TỈNH LẠNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành : KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Mã số : 60.31.10 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGÔ THỊ THUẬN HÀ NỘI – 2012 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của chính bản thân tôi và ñược sự hướng dẫn của PGS.TS Ngô Thị Thuận. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả Dương Thị Thu Hường Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. i LỜI CẢM ƠN ðể hoàn thành luận văn của mình ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi ñã nhận ñược sự giúp ñỡ nhiệt tình của rất nhiều cá nhân và tổ chức các nhà khoa học. Nhân dịp này cho phép tôi ñược bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới sự giúp ñỡ của các thầy, cô giáo Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Viện ñào tạo sau ðại học- trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội. ðặc biệt là sự quan tâm giúp ñỡ tận tình chỉ dẫn của PGS.TS Ngô Thị Thuận là người hướng dẫn chính trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Cao Lộc, Chi cục Thống kê, Phòng Nông nghiệp & PTNT, Phòng Tài nguyên và MT, Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Cao Lộc. Lãnh ñạo các xã và các hộ gia ñình trồng hồi của 3 xã Cao Lâu, Xuất Lễ, Hải Yến, Công Sơn, Mẫu Sơn, các ñại lý thu mua hồi tại huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn, những người ñã cung cấp số liệu, tạo mọi ñiều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin cảm ơn sự giúp ñỡ, ñộng viên của tất cả bạn bè, ñồng nghiệp, gia ñình và những người thân trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Dương Thị Thu Hường Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. ii Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục sơ ñồ ix 1. MỞ ðẦU 1 1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 2 1.2.1 Mục tiêu chung 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 3 1.3 Câu hỏi nghiên cứu 3 1.4 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 1.4.1 ðối tượng nghiên cứu 3 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT HỒI 5 2.1 Lý luận về phát triển sản xuất hồi 5 2.1.1 Lý luận về sản xuất hồi 5 2.1.2 Lý luận về phát triển sản xuất hồi 8 2.1.3 ðặc ñiểm kinh tế - kỹ thuật trong sản xuất cây hồi của hộ nông dân 12 2.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng ñến phát triển sản xuất hồi 16 2.2 Thực tiễn phát triển sản xuất và tiêu thụ hồi trên thế giới và ở Việt Nam 18 2.2.1 Trên thế giới 18 2.2.2 Ở Việt Nam 26 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. iii 2.2.3 Các nghiên cứu trước ñây về sản xuất hồi 29 2.3 Một số nhận xét rút ra từ nghiên cứu tổng quan 33 3 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 35 3.1 ðặc ñiểm cơ bản huyện Cao Lộc 35 3.1.1 ðiều kiện tự nhiên 35 3.1.2 ðặc ñiểm kinh tế - xã hội 38 3.1.3 Kết quả phát triển kinh tế - xã hội của huyện 46 3.1.4 ðánh giá chung 49 3.2 Phương pháp nghiên cứu 50 3.2.1 Phương pháp chọn ñiểm 50 3.2.2 Phương pháp thu thập dữ liệu 52 3.2.3 Phương pháp xử lý dữ liệu và tổng hợp thông tin 55 3.2.4 Phương pháp phân tích thông tin 55 3.3 Hệ thống chỉ tiêu phân tích 57 3.3.1 Nhóm chỉ tiêu thể hiện ñiều kiện, khả năng phát triển sản xuất trồng hồi 3.3.2 Nhóm chỉ tiêu phản ánh thực trạng phát triển sản xuất trồng hồi theo chiều rộng 3.3.4 57 57 Nhóm chỉ tiêu phản ánh phát triển sản xuất hồi theo chiều sâu (nâng cao hiệu quả kinh tế) 57 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 58 4.1 Tổng quan phát triển sản xuất hồi huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn 58 4.1.1 Tổ chức sản xuất hồi huyện Cao Lộc 58 4.1.2 Thời vụ thu hoạch, kỹ thuật chăm sóc 60 4.1.3 Số hộ, diện tích, sản lượng hồi toàn huyện 62 4.1.4 Tình hình tiêu thụ hồi trên phạm vi toàn huyện Cao Lộc 71 4.1.5 Giá trị sản xuất hồi của huyện 73 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. iv Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi 4.2 Thực trạng phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 75 4.2.1 ðiều kiện sản xuất của các hộ trồng hồi 75 4.2.2 Diện tích, năng suất, sản lượng hồi của các hộ ñiều tra 78 4.2.3 Chi phí cho sản xuất hồi của hộ nông dân 80 4.2.4 Tiêu thụ hồi của hộ nông dân 82 4.2.5 Kết quả và hiệu quả kinh tế trồng hồi của hộ nông dân 83 4.2.6 So sánh kết quả, hiệu quả kinh tế sản xuất hồi với một số cây trồng khác 87 4.2.7 ðánh giá tình hình phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân 91 4.3 Các yếu tố ảnh hưởng ñến phát triển sản xuât hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.4 95 Giải pháp thúc ñẩy phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 101 4.4.1 Căn cứ ñề xuất ñịnh hướng, giải pháp 101 4.4.2 ðịnh hướng phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.4.3 104 Giải pháp thúc ñẩy phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 105 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 111 5.1 Kết luận 111 5.2 Kiến nghị 113 TÀI LIỆU THAM KHẢO Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 115 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DT :Diện tích SL :Sản lượng ðVT :ðơn vị tính Ha :Héc ta Tr.ñồng :Triệu ñồng PTNT :Phát triển nông thôn UBND :Ủy ban nhân dân PTSX :Phát triển sản xuất KNNK :Kim ngạch nhập khẩu KNXK :Kim ngạch xuất khẩu CCTM :Cán cân thương mại BQ :Bình quân CNH-HðH :Công nghiệp hóa- Hiện ñại hóa CC :Cơ cấu TS :Thủy sản TM-DV :Thương mại- Dịch vụ CN-XD :Công nghiệp- Xây dựng NN :Nông nghiệp LðNN :Lao ñộng nông nghiệp TSCð : Tài sản cố ñịnh SX-KD : Sản xuất kinh doanh TNTT : Thu nhập thực tế DT : Doanh thu TC :Tổng chi phí HTX :Hợp tác xã Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. vi Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 2.1 10 nước xuất khẩu hồi lớn nhất thế giới 20 2.2 10 nước nhập khẩu hồi lớn nhất thế giới 24 2.3 Diễn biến diện tích và sản lượng hồi ở Việt Nam qua các giai ñoạn phát triển 27 2.4 Tiêu chuẩn quả hồi khô xuất khẩu vào thị trường Châu Âu 32 3.1 Dân số và lao ñộng huyện Cao Lộc qua 3 năm 40 3.2 Diện tích ñất huyện Cao Lộc 43 3.3 Diện tích rừng hiện có theo nguồn gốc 45 3.4 Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất các ngành kinh tế của huyện Cao Lộc 48 3.5 Một số thông tin các xã trong vùng nghiên cứu năm 2011 51 3.6 Số hộ chọn ñiều tra tại 3 xã 52 3.1 Ma trận SWOT 56 4.1 Số lượng hộ trồng hồi tại các xã của huyện qua 3 năm (2009-2011) 64 4.2 Diện tích hồi các xã của huyện Cao Lộc qua 3 năm (2009-2011) 66 4.3 Năng suất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc ( bình quân 1 hộ trồng hồi) 4.4 67 Sản lượng hồi tươi của các xã huyện Cao Lộc qua 3 năm (20092011) 70 4.5 Tình hình tiêu thụ quả hồi của huyện Cao Lộc qua 3 năm 72 4.6 Giá trị và tỷ trọng giá trị sản xuất hồi của huyện Cao Lộc 74 4.7 Một số thông tin cơ bản của hộ trồng hồi chọn ñiều tra huyện Cao Lộc 4.8 75 Tình hình ñất ñai, lao ñộng, TSCð, vốn của các hộ trồng hồi ñiều tra huyện Cao Lộc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 77 vii 4.9 Diện tích, năng suất, sản lượng hồi của các hộ ñiều tra huyện Cao Lộc 4.10 79 ðầu tư chi phí vật chất bình quân 1 hộ trồng hồi của các hộ ñiều tra huyện Cao Lộc 81 4.11 Tình hình tiêu thụ hồi của hộ nông dân ñiều tra huyện Cao Lộc 82 4.12 Một số chỉ tiêu kết quả và hiệu quả trong sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.13 Chi phí, thu nhập và thu nhập hiện tại ròng theo tuổi cây hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.14 90 Những ñiểm mạnh, yếu, cơ hội, thách thức trong sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.16 88 So sánh kết quả, hiệu quả sản xuất hồi so với sản xuất nông nghiệp của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.15 85 So sánh chi phí, giá trị sản phẩm và lợi nhuận sản xuất hồi và thông của hộ nông dân huyện Cao Lộc 4.15 84 91 Kết hợp ñiểm mạnh, yếu với cơ hội và thách thức trong sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 102 viii Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi DANH MỤC SƠ ðỒ STT 2.1 Tên bảng Trang Lượng và ñơn giá xuất khẩu của 10 nước xuất khẩu hồi chủ yếu năm 2009 22 2.2 Tỷ trọng của 10 nước xuất khẩu hồi chủ yếu (%) 23 2.3 Tỷ trọng của 10 nước nhập khẩu hồi chủ yếu (%) 23 3.1 Bản ñồ hành chính huyện Cao Lộc 35 4.1 Hệ thống tổ chức sản xuất- kinh doanh hồi huyện Cao Lộc 58 4.2 Các yếu tố ảnh hưởng ñến phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 96 ix 1. MỞ ðẦU 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài Hồi là cây có giá trị kinh tế cao trong các ngành công nghiệp, dược phẩm và mỹ phẩm (Hồi còn có tên khoa học là Illicium verum Hook). Sản phẩm tinh dầu hồi ñược trưng cất từ quả, lá và hạt, nhưng chủ yếu từ quả, là nguyên liệu quý trong công nghiệp thực phẩm, dược phẩm. Trong công nghiệp thực phẩm quả hồi (hay còn gọi là hoa hồi) ñược dùng làm gia vị chế biến thức ăn. Trong công nghiệp dược phẩm tinh dầu hồi ñược sử dụng ñể chế biến các loại thuốc ñiều trị bệnh cúm ( Tamiflu), xoa bóp, nội tiết, thuốc trợ giúp tiêu hóa, chữa ñau nhức tê thấp. Ngoài ra, tinh dầu hồi còn ñược dùng làm hương liệu ñể chế biến các ñồ mỹ phẩm cao cấp. Sau khi ép lấy tinh dầu, bã còn lại dùng làm thuốc trừ sâu, than hoạt tính, phân bón, thức ăn gia súc, làm men…… Hồi là cây ñặc hữu chỉ có ở một số nước trên thế giới như Philippin, Việt Nam, Trung Quốc, Ấn ðộ, nên tinh dầu hồi là mặt hàng xuất khẩu có giá trị. Ở Châu Á, cây hồi phân bố chủ yếu ở vùng núi phía Nam Trung Quốc kéo dài xuống vùng núi phía Bắc Việt Nam. Ở Việt Nam, hồi phân bố nhiều ở các tỉnh biên giới Việt – Trung như Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Cạn, Quảng Ninh. Nhưng vùng thích hợp nhất ñể phát triển sản xuất hồi chỉ thấy ở một số huyện của tỉnh Lạng Sơn như Văn Quan, Cao Lộc, Văn Lãng, Tràng ðịnh. Nhiều năm qua, cây hồi ñược xác ñịnh là cây kinh tế mũi nhọn và chiến lược lâu dài của tỉnh Lạng Sơn. Nhiều nghiên cứu trên quan ñiểm phát triển nông - lâm- môi trường- bảo tồn và ña dạng sinh học cho thấy phát triển sản xuất hồi ñạt ñược cả ba mục tiêu: Kinh tế - Xã hội - Môi trường. Trong những năm gần ñây, do nhu cầu sử dụng tinh dầu hồi trên thế giới ngày càng tăng, giá cả thị trường ñược nâng lên, cây hồi ñược trả ñúng vị trí của nó. Hơn nữa, hồi còn là cây ña mục ñích, vừa mang lại hiệu quả kinh tế Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 1 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi cao cho người dân vừa có tác dụng che phủ bảo vệ ñất cũng như bảo vệ môi trường sinh thái lâu dài và bền vững. Trong chiến lược phát triển lâm nghiệp giai ñoạn 2006-2020 và chương trình trồng mới 5 triệu ha rừng hồi là loại cây bản ñịa ñược lựa chọn ưu tiên phát triển. ðồng thời cũng là cây góp phần xóa ñói giảm nghèo chủ yếu cho ñồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa của tỉnh. Tuy nhiên, do việc chăm sóc, khai thác sản phẩm hồi chủ yếu vẫn theo phương thức bản ñịa của người dân ñịa phương nên diện tích hồi có xu hướng thoái hóa, năng suất giảm dần, chất lượng sản phẩm sơ chế kém, thị trường ñầu ra của sản phẩm hồi rất bấp bênh. Cao Lộc là một trong những huyện nổi tiếng về trồng hồi, song do nhiều yếu tố chi phối nên việc phát triển sản xuất hồi của huyện gặp nhiều khó khăn, thách thức, cụ thể: (i) Sản xuất hồi chủ yếu ở nông hộ có quy mô sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, tự phát, chưa có quy hoạch sản xuất tập trung. Vì vậy, quá trình ñầu tư áp dụng tiến bộ kỹ thuật cho phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm gặp khó khăn; (ii)Chưa có nhà máy chế biến sau thu hoạch. Do ñó, hoạt ñộng bảo quản ñể nâng cao chất lượng sản phẩm còn hạn chế; (iii) Việc sản xuất chưa gắn với thị trường, tiêu thụ sản phẩm hoa hồi diễn ra tại các gia ñình ( bán tại chỗ), thị trường bị ép giá, ép cấp, việc nâng cao thu nhập từ sản xuất hồi chưa ổn ñịnh. ðể góp phần phát triển sản xuất và ñịnh hướng thị trường tiêu thụ sản phẩm hồi trong thời gian tới nhằm tăng thu nhập cho hộ nông dân, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu ñề tài “Phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn” 1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 1.2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hồi ở huyện Cao Lộc, mà tìm ra các giải pháp nhằm thúc ñẩy phát triển sản Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 2 xuất hồi theo hướng nâng cao thu nhập của hộ nông dân ở huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá lý luận và thực tiễn về phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân. - ðánh giá thực trạng phát triển sản xuất và thị trường tiêu thụ sản phẩm hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc trong những năm qua. - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng ñến phát triển sản xuất, thị trường tiêu thụ sản phẩm hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc. - ðề xuất các giải pháp nhằm phát triển sản xuất và tìm thị trường tiêu thụ ổn ñịnh cho cây hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc trong những năm tới. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu 1) Nội dung và các chỉ tiêu thể hiện phát triển sản xuất nói chung, sản xuất hồi nói riêng là gì? 2) Quá trình phát triển sản xuất hồi của các hộ nông dân huyện Cao Lộc những năm qua như thế nào? 3) Những yếu tố nào ảnh hưởng ñến phát triển sản xuất hồi của hộ nông dân huyện Cao Lộc? 4) ðể phát triển sản xuất hồi của các hộ nông dân huyện Cao Lộc cần áp dụng những giải pháp nào? 1.4. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. ðối tượng nghiên cứu - ðối tượng nghiên cứu của ñề tài này là các hoạt ñộng phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hồi của hộ nông dân. - ðối tượng khảo sát là: * Hộ nông dân trồng và kinh doanh hồi, trong ñó gồm: + Hộ trồng hồi + Hộ dân tộc thiểu số Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 3 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi + Hộ chuyên canh, ña canh + Hộ thu gom, hộ buôn bán trong và ngoài huyện. * Các rừng hồi trồng ñã cho thu hoạch sản phẩm. * Sản phẩm của cây hồi là: quả hồi tươi, hồi khô bảo quản. * Tổ chức kinh tế xã hội có liên quan: (Phòng Nông nghiệp & PTNT, Ủy ban nhân dân xã, Trạm Khuyến nông, Chi cục Thống kê.....). * Các cơ chế chính sách khuyến khích sản xuất hồi của Nhà nước, tỉnh và huyện. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: ðề tài tập trung nghiên cứu những vấn ñề lý luận và thực tiễn về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hồi. - Về không gian: Phạm vi toàn huyện. Một số nội dung chuyên sâu ñược khảo sát ở các xã sản xuất hồi huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn. - Về thời gian: + Số liệu thứ cấp từ cấp tỉnh, huyện, xã,… thu thập trong 3 năm (20092011); số liệu sơ cấp ñược sử dụng số liệu của 3 năm trước (2009- 2011). + ðề tài ñề xuất các giải pháp sẽ ñược áp dụng ñến năm 2015, ñịnh hướng ñến năm 2020. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 4 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT HỒI 2.1. Lý luận về phát triển sản xuất hồi 2.1.1. Lý luận về sản xuất hồi a) Các khái niệm * Khái niệm về sản xuất Sản xuất là quá trình phối hợp và ñiều hoà các yếu tố ñầu vào ( tài nguyên hoặc các yếu tố sản xuất ñể tạo ra sản phẩm hàng hóa hoặc dịch vụ (ñầu ra)) [11, Tr.12]. Nếu giả thiết sản xuất sẽ diễn biến một cách có hệ thống với trình ñộ sử dụng ñầu vào hợp lý, người ta mô tả mối quan hệ giữa ñầu vào và ñầu ra bằng một hàm sản xuất: Q= f(X1, X2,...Xn) Trong ñó: Q: là biểu thị số lượng một loại sản phẩm nhất ñịnh. X1, X2, ...Xn : là lượng của một yếu tố ñầu vào nào ñó ñược sử dụng trong quá trình sản xuất. Ta cần chú ý mối quan hệ giữa yếu tố và sản phẩm + Sản phẩm cận biên (MP) của yếu tố ñầu vào thay ñổi. ðây là sự biến ñổi lượng ñầu ra do tăng thêm chút ít yếu tố ñầu vào thay ñổi ñược biểu thị bằng ñơn vị riêng của nó. Khi sản phẩm cận biên bằng 0 thì tổng sản phẩm là lớn nhất. + Sản phẩm bình quân (AP) của yếu tố ñầu vào thay ñổi. ðem chia tổng sản phẩm có số lượng yếu tố ñầu vào thay ñổi ta sẽ có AP. Khi một yếu tố ñầu vào ñược sử dụng ngày một nhiều hơn, mà các yếu tố ñầu vào khác không thay ñổi thị mức tăng tổng sản phẩm ngày càng nhỏ ñi. Tóm lại: Sản xuất là hoạt ñộng có mục ñích của con người nhằm phối Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 5 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi hợp tối ưu các yếu tố tham gia sản xuất nhằm tạo ra sản phẩm hữu ích phục vụ cho nhu cầu con người và xã hội Sản xuất trong nền kinh tế thị trường thường trả lời các câu hỏi như: Sản xuất cái gì?; Sản xuất cho ai?; Sản xuất như thế nào?. Sản xuất hồi là hoạt ñộng trồng trọt cây hồi như chăm sóc, thu hoạch, bảo quản, chế biến,… theo quy trình kỹ thuật nhất ñịnh nhằm tạo ra sản phẩm hữu ích phục vụ nhu cầu chế biến thực phẩm, công nghiệp dược phẩm, mỹ phẩm của con người và xã hội. * Các yếu tố tham gia sản xuất cây hồi Bất cứ quá trình sản xuất nào cũng có sự tham gia của 3 yếu tố: ñối tượng lao ñộng, tư liệu lao ñộng và lực lượng lao ñộng (con người). Trong ñó lực lượng lao ñộng là yếu tố quyết ñịnh. + ðối tượng lao ñộng trong sản xuất hồi là: giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…. + Tư liệu lao ñộng trong sản xuất hồi là: Diện tích ñất, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, nhà xưởng, kho tàng, cơ sở hạ tầng. + Lực lượng lao ñộng trong sản xuất hồi: là người lao ñộng có trình ñộ kỹ thuật, kinh nghiệm và kỹ năng trong sản xuất hồi. Các yếu tố này thường gọi là yếu tố ñầu vào hay nguồn lực sản xuất. * Kết quả sản xuất hồi: Toàn bộ sản phẩm hữu ích thu ñược từ cây hồi trong một thời kỳ nhất ñịnh, thường tính là một năm. Sản phẩm thu ñược từ cây hồi là: - Quả hồi tươi - Quả hồi khô * Mối quan hệ trong sản xuất hồi: Muốn phát triển sản xuất hồi, trong sản xuất cần chú ý sử dụng các yếu tố ñầu vào và yếu tố ñầu ra hợp lý ñể có biện pháp tác ñộng nâng cao hiệu quả và năng suất, chất lượng sản phẩm hồi. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 6 Mối quan hệ giữa các ñầu ra: Do tính chất ña dạng của nguồn lực ñặc biệt là ñất ñai, nguồn nước, lao ñộng..., mà trong sản xuất hồi có thể sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng khác nhau, các sản phẩm này có mối quan hệ với nhau theo chiều hướng bổ trợ, cùng tồn tại và cạnh tranh trên phương diện sử dụng nguồn lực. b) Các quy luật của sản xuất hồi Sản xuất hồi cũng tuân theo các quy luật của sản xuất nói chung như quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh và quy luật năng suất cận biên giảm dần. Ngoài các quy luật nói trên hồi là cây trồng lâu năm nên tuân theo cả quy luật sinh trưởng và phát triển của cây lâu năm, trong ñó có 2 giai ñoạn là: + Giai ñoạn kiến thiết cơ bản: làm ñất, trồng, chăm sóc cây. + Giai ñoạn sản xuất kinh doanh: chăm sóc, thu hoạch, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. c) Các yếu tố ảnh hưởng ñến sản xuất + Vốn sản xuất: Là những tư liệu sản xuất như máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, kho tàng, cơ sở hạ tầng và kỹ thuật. Vốn ñối với qúa trình sản xuất là vô cùng quan trọng. Trong ñiều kiện năng suất lao ñộng không ñổi thì tăng tổng số vốn sẽ dẫn ñến tăng thêm sản lượng sản phẩm hàng hóa. Tuy nhiên trong thực tế việc tăng thêm sản lượng hàng hóa cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa. Chẳng hạn chất lượng lao ñộng, trình ñộ kỹ thuật. + Lực lượng lao ñộng: Là yếu tố ñặc biệt quan trọng của quỏ trình sản xuất. Mọi hoạt ñộng sản xuất ñều do lao ñộng của con người quyết ñịnh, nhất là người lao ñộng có trình ñộ kỹ thuật, kinh nghiệm và kỹ năng lao ñộng. Do ñó chất lượng lao ñộng quyết ñịnh kết quả và hiệu quả sản xuất. + ðất ñai: Là yếu tố sản xuất không chỉ có ý nghĩa quan trọng ñối với ngành nông nghiệp, mà cũng rất quan trọng với sản xuất công nghiệp và dịch vụ. ðất ñai là yếu tố cố ñịnh lại bị giới hạn bởi qui mô, nên người ta Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 7 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi phải ñầu tư thêm vốn và lao ñộng trên một diện tích nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ñất ñai. Các loại tài nguyên khác trong lòng ñất như khoáng sản, tài nguyên rừng, biển và tài nguyên thiên nhiên ñều là những ñầu vào quan trọng của sản xuất. + Khoa học công nghệ: Quyết ñịnh ñến sự thay ñổi năng suất lao ñộng và chất lượng sản phẩm. Những phát minh sáng tạo mới ñược ứng dụng trong sản xuất ñó giải phóng ñược lao ñộng nặng nhọc, ñộc hại cho người lao ñộng và tạo ra sự tăng trưởng nhanh chóng, giúp phần vào sự phát triển kinh tế của xã hội. + Ngoài ra cũng có một số yếu tố khác: Quy mô sản xuất, các hình thức tổ chức sản xuất, mối quan hệ cân ñối tác ñộng qua lại lẫn nhau giữa các ngành, giữa các thành phần kinh tế, các yếu tố về thị trường nguyên liệu, thị trường tiêu thụ sản phẩm,v.v...cũng có tác ñộng tới qúa trình sản xuất. 2.1.2. Lý luận về phát triển sản xuất hồi a) Khái niệm * Phát triển sản xuất: Sản xuất là quá trình kết hợp tư liệu sản xuất với sức lao ñộng ñể tạo ra sản phẩm hữu ích. Như vậy phát triển sản xuất ñược coi là một qúa trình tăng tiến về qui mô (sản lượng) và hoàn thiện về cơ cấu. Trong cơ chế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp cũng như các tổ chức kinh tế khi tiến hành phát triển sản xuất phải lựa chọn ba vấn ñề kinh tế cơ bản ñó là: Sản xuất cái gì? Sản xuất cho ai? Sản xuất như thế nào? Những vấn ñề này liên quan ñến việc xác ñịnh thị trường và phân phối sản phẩm ñúng ñắn ñể kích thích sản xuất phát triển. Phát triển sản xuất cũng ñược coi là một quá trình tái sản xuất mở rộng, trong ñó qui mô sản xuất sau lớn hơn quy mô sản xuất trước trên cơ sở thị trường chấp nhận. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 8 Phát triển sản xuất (PTSX) có thể diễn ra theo hai xu hướng là phát triển theo chiều rộng và phát triển theo chiều sâu. PTSX theo chiều rộng là nhằm tăng sản lượng bằng cách mở rộng diện tích ñất trồng, với cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ PTSX không ñổi, sử dụng kỹ thuật giản ñơn. Kết quả PTSX ñạt ñược theo chiều rộng chủ yếu nhờ tăng diện tích và ñộ phì nhiêu của ñất ñai và sự thuận lợi của ñiều kiện tự nhiên. PTSX theo chiều rộng bao gồm mở rộng diện tích trong cả vùng, có thể bao gồm việc tăng số hộ dân hoặc tăng quy mô diện tích của mỗi hộ nông dân, hoặc cả hai. PTSX theo chiều sâu là giá trị, vốn ñầu vào không ñổi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới, xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp với ñiều kiện sản xuất thực tế. Như vậy PTSX theo chiều sâu là làm tăng khối lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế sản xuất trên một ñơn vị diện tích bằng cách ñầu tư thêm giống, vốn, kỹ thuật và lao ñộng. Trong qúa trình phát triển như vậy nó sẽ làm thay ñổi cơ cấu sản xuất về sản phẩm. ðồng thời làm thay ñổi về qui mô sản xuất, về hình thức tổ chức sản xuất, việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Hoàn thiện dần từng bước về cơ cấu, ñể tạo ra một cơ cấu hoàn hảo. Chú ý trong phát triển sản xuất phải ñảm bảo tính bền vững, tức là sản xuất tìm nguồn ñầu vào, ñầu ra sao cho bền vững nhất và không làm ảnh hưởng ñến nguồn tài nguyên. Vậy tăng trưởng sản xuất là sự tăng thêm về quy mô sản lượng sản phẩm sản xuất trong một thời gian nhất ñịnh. Là kết quả của tất cả các hoạt ñộng và dịch vụ sản xuất tạo ra. Còn hiệu quả sản xuất phản ánh quy mô sản lượng sản phẩm và dịch vụ sản xuất ra trong 1 năm. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 9 Ket-noi.com Ket-noi.com kho kho tai tai lieu lieu mien mien phi phi * Phát triển sản xuất hồi: - Phát triển sản xuất hồi theo chiều rộng ñược hiểu là: + Quá trình tăng lên về quy mô diện tích hồi: tăng diện tích trong từng hộ dân trồng ñồng nghĩa với việc tăng diện tích hồi của toàn huyện + Tăng số nông hộ tham gia vào sản xuất hồi + Tăng sản lượng quả hồi, giá trị sản xuất trong 1 năm + Tăng ñầu tư sản xuất: phân bón, khoa học công nghệ sản xuất… - Phát triển sản xuất hồi theo chiều sâu là: quá trình thay ñổi cơ cấu sản xuất hồi theo hướng hợp lý, nhiều, nâng cao hiệu quả kinh tế, bao gồm: + Cơ cấu theo chủng loại sản phẩm hồi: sản phẩm hồi nhiều, ñạt chất lượng ñể ñem lại lợi ích lớn nhất. + Cơ cấu kỹ thuật, công nghệ: muốn phát triển sản xuất hồi với năng suất, sản lượng cao thì phải áp dụng khoa học kỹ thuật trong việc trồng hồi, ñầu tư từ gây trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến, bảo quản. + Cơ cấu theo hình thức tổ chức sản xuất: thực hiện tổ chức sản xuất theo quy mô nào là phù hợp nhất cho từng vùng và ñịa phương, mô hình theo hộ gia ñình, mô hình trồng hồi theo tổ sản xuất. Hiện nay hình thức tổ chức sản xuất trên ñịa bàn huyện vẫn chỉ ở quy mô hộ gia ñình, tận dụng lao ñộng gia ñình và diện tích ñất trống, ñồi trọc. Chưa có mô hình sản xuất tập trung theo quy mô lớn, hàng hóa. + Cơ cấu ñầu tư các yếu tố sản xuất: trong quá trình phát triển sản xuất hồi thì các yếu tố vốn, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, lao ñộng, ñiều kiện sinh thái của vùng theo mô hình phù hợp. - Quá trình nâng cao chất lượng sản phẩm hồi: Thị trường tiêu thụ luôn ñòi hỏi sản phẩm có chất lượng, với cây hồi thì sản phẩm ñem bán là quả hồi tươi, hồi phơi khô. Do ñó các hộ dân phải tạo ra các sản phẩm hồi có chất lượng tốt nhất, muốn làm ñược ñiều này thì ngay từ công tác chăm sóc, phơi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………….. 10