Tài liệu Phát triển nguồn nhân lực tại trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH VƯƠNG TUẤN HÙNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI TRUNG TÂM NƯỚC SINH HOẠT VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN, NĂM 2017 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH VƯƠNG TUẤN HÙNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI TRUNG TÂM NƯỚC SINH HOẠT VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN CAO THỊNH THÁI NGUYÊN, NĂM 2017 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đều có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Vương Tuấn Hùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Qua quá trình nghiên cứu làm luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, ủng hộ của cô giáo hướng dẫn, các anh, chị, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình tôi đã tạo điều kiện để tôi có thể hoàn thiện luận văn này. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Cao Thịnh, thầy giáo hướng dẫn luận văn cho tôi, thầy đã giúp tôi có phương pháp nghiên cứu đúng đắn, nhìn nhận vấn đề một cách khoa học, logic, qua đó đã giúp cho đề tài của tôi có ý nghĩa thực tiễn và có tính khả thi. Tiếp theo, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên, Khách hàng và các đồng nghiệp... đã giúp tôi nắm bắt được thực trạng, cũng như những vướng mắc và đề xuất trong công tác phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo,các đồng nghiệp,bạn bè và gia đình đã góp ý và tạo điều kiện cho tôi để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 5 năm 2017 Tác giả luận văn Vương Tuấn Hùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................................................. x MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 4 4. Một số đóng góp chủ yếu của luận văn .......................................................... 4 5. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA TRUNG TÂM NƯỚC SINH HOẠT VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN ................................................................................ 6 1.1. Cơ sở lý luận về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực ..................... 6 1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực ............................ 6 1.1.2. Mục tiêu, vai trò và đặc điểm nguồn nhân lực ......................................... 9 1.1.3. Nội dung của phát triển nguồn nhân lực ................................................ 14 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực ............................ 23 1.2. Thực tiễn phát triển nguồn nhân lực của một số doanh nghiệp và bài học kinh nghiệm ...................................................................................................... 27 1.2.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới ........................................... 27 1.2.2. Kinh nghiệm phát triển ở Việt Nam công tác quản lý và sử dụng cán bộ, công chức tại Việt Nam .................................................................................... 30 1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên ............................................................................ 32 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ iv Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................. 35 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 35 2.2. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 35 2.2.1. Phương pháp tiếp cận ............................................................................. 35 2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu ................................................ 35 2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin ............................................................ 37 2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin ........................................................... 37 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu Phát triển nguồn nhân lực ................... 42 2.3.1. Các chỉ tiêu liên quan đến nguồn nhân lực ............................................ 42 2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá các hoạt động phát triển nguồn nhân lực ................... 42 Chương 3. THỰC TRẠNG NGUỒN NHÂN LỰC VÀ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI TRUNG TÂM NƯỚC SINH HOẠT VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN ................ 44 3.1. Khái quát thông tin về Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên ............................................................................ 44 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Trung tâm ........................................... 44 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu bộ máy tổ chức của Trung tâm ........... 45 3.1.3. Sự cần thiết của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn ................................................................................................................... 51 3.1.4. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................. 52 3.1.5. Một số chỉ tiêu về kết quả hoạt động ..................................................... 53 3.2. Thực trạng nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên ............................................................... 55 3.2.1. Số lượng và cơ cấu nguồn nhân lực ....................................................... 55 3.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực .................................................................... 59 3.3. Thực trạng các hoạt động phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên ....................... 67 3.3.1. Công tác hoạch định, xây dựng chiến lược nguồn nhân lực .................. 67 3.3.2. Công tác tuyển dụng nguồn nhân lực ..................................................... 69 3.3.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực ........................ 73 3.3.4. Công tác bố trí và sử dụng nguồn nhân lực sau đào tạo ........................ 81 3.2.5. Công tác quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ quản lý ................. 83 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ v 3.2.6. Chế độ ưu tiên, đãi ngộ đối với nguồn nhân lực trong Trung tâm ......... 84 3.4. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực tại trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên ....... 85 3.4.1. Kiểm định độ tin cậy .............................................................................. 89 3.4.2. Phân tích nhân tố .................................................................................... 91 3.4.3. Phân tích hồi quy đa bội ......................................................................... 93 3.5. Những vấn đề đặt ra cần quan tâm giải quyết nhằm triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên ... 96 Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA TRUNG TÂM NƯỚC SINH HOẠT VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN ................. 99 4.1. Định hướng và mục tiêu phát triển nguồn nhân lực của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên ................................ 99 4.1.1. Định hướng phát triển ............................................................................ 99 4.1.2. Mục tiêu phát triển ............................................................................... 100 4.2. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên .............................................. 100 4.2.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của phát triển nguồn nhân lực ............. 100 4.2.2. Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện chiến lược phát triển nguồn nhân lực của Trung tâm đến năm 2020 và những năm tiếp theo ................... 102 4.2.3. Hoàn thiện và tổ chức thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách, quy định liên quan đến công tác cán bộ ................................................................ 104 4.2.4. Hoàn thiện hoạt động quản lý, đào tạo phát triển nguồn nhân lực ...... 110 4.2.5. Đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị và xây dựng văn hóa doanh nghiệp của Trung tâm .......................................................................... 113 4.3. Một số kiến nghị...................................................................................... 118 4.3.1. Đối với Nhà nước ................................................................................. 118 4.3.2.Kiến nghị đối với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................................ 119 4.3.3. Đối với Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên ................................................................................................... 120 KẾT LUẬN ................................................................................................... 121 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ vi TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 124 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 126 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CB - CNV : Cán bộ - Công nhân viên CTMTQG : Chương trình mục tiêu quốc gia FDI : Đầu tư trực tiếp nước ngoài HSHTCT : Hệ số hoàn thành công tác LCB : Lương làm căn cứ tính bảo hiểm NS&VSMTNT : Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn PCCV : Phụ cấp chức vụ PCĐH : Phụ cấp độc hại PCK : Phụ cấp khác như: đi lại, di chuyển, liên lạc... PCKV : Phụ cấp khu vực PCLĐ : Phụ cấp lao động PCTN : Phụ cấp trách nhiệm PTNT : Phát triển nông thôn TTN : Tổng thu nhập UBND : Uỷ ban nhân dân XDCT : Xây dựng công trình Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tỷ lệ mẫu điều tra cán bộ, công nhân viên Trung tâm .......................... 36 Bảng 2.2. Mô tả tên biến sử dụng trong mô hình ......................................... 40 Bảng 3.1. Thành tích của trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên ....................................................... 44 Bảng 3.2. Số lượng và cơ cấu nguồn nhân lực theo đơn vị hành chính của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Tỉnh Thái Nguyên qua 3 năm 2014 - 2016 ........................................... 55 Bảng 3.3. Nguồn nhân lực của Trung tâm chia theo nhóm tuổi ................... 58 Bảng 3.4. Trình độ đào tạo của nguồn nhân lực của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên qua 3 năm 2014 - 2016 ............................................................................................ 60 Bảng 3.5. Trình độ đào tạo của nguồn nhân lực làm việc tại các phòng hành chính ................................................................................... 61 Bảng 3.6. Trình độ đào tạo của nguồn nhân lực làm việc tại các tổ sản xuất của Trung tâm năm 2016 .............................................................. 62 Bảng 3.7: Trình độ chuyên môn của nguồn nhân lực Trung tâm qua 3 năm 2014 - 2016................................................................................... 63 Bảng 3.8. Trình độ nghiệp vụ quản lý nhà nước và lý luận chính trị của nguồn nhân lực tại Trung tâm năm 2016 ................................................ 64 Bảng 3.9. Trình độ tin học, ngoại ngữ của nguồn nhân lực Trung tâm năm 2016 .............................................................................................. 65 Bảng 3.10. Khảo sát mức độ hài lòng của nguồn nhân lực Trung tâm đối với công việc năm 2016...................................................................... 66 Bảng 3.11. Kết quả tuyển dụng của Trung tâm giai đoạn 2014 - 2016 .......... 71 Bảng 3.12. Khóa học dành cho Cán bộ lãnh đạo ............................................ 75 Bảng 3.13. Khóa học dành cho Cán bộ nhân lực............................................ 75 Bảng 3.14. Khóa học năng lực làm việc cá nhân dành cho nhân viên ........... 76 Bảng 3.15. Bảng đánh giá hiệu quả đào tạo ................................................... 76 Bảng 3.16. Số người được đào tạo năm 2015 - 2016 ..................................... 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ ix Bảng 3.17. Kinh phí đào tạo qua các năm 2014 - 2016 .................................. 80 Bảng 3.18. Tình hình sử dụng lao động sau đào tạo của Trung tâm .............. 81 Bảng 3.19: Kiểm định Cronbach Alpha.......................................................... 90 Bảng 3.20: Kiểm định KMO và Bartlet .......................................................... 91 Bảng 3.21. Giải thích sự biến thiên của các biến quan sát ............................. 91 Bảng 3.22. Kết quả xoay nhân tố .................................................................... 92 Bảng 3.23. Tóm tắt mô hình ........................................................................... 94 Bảng 3.24. Phân tích Anova ........................................................................... 94 Bảng 3.25. Kết quả hồi quy ............................................................................ 94 Bảng 4.1. Bảng đánh giá thành tích công tác Trung tâm Nước sinh hoạt và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái nguyên ............................. 107 Bảng 4.2. Hệ số hoàn thành công tác theo thành tích công tác .................. 108 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ x DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Hình 3.1. Cơ cấu nguồn nhân lực theo đơn vị hành chính của Trung tâm năm 2016 .................................................................................... 57 Hình 3.2. Cơ cấu nguồn nhân lực theo độ tuổi của Trung tâm năm 2016 . 57 Hình 3.3. Thể trạng sức khỏe nguồn nhân lực của Trung tâm năm 2016 .. 60 Hình 3.4. Trình độ đào tạo của nguồn nhân lực Trung tâm năm 2016 ...... 61 Hình 3.5. Đồ thị biểu diễn sự tăng trưởng về số lượng nguồn nhân lực – Trung tâm giai đoạn 2014 - 2016 ............................................... 72 Sơ đồ 3.1. Tổ chức hành chính Trung tâm nước SH & VS MTNT Thái Nguyên........................................................................................ 46 Sơ đồ 3.2. Các bước tuyển dụng của Trung tâm ......................................... 71 Sơ đồ 3.3. Các hình thức đào tạo trong Trung tâm ..................................... 74 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nước sạch và vệ sinh môi trường là một nhu cầu cơ bản trong đời sống hàng ngày của mọi người, đã, đang và sẽ tiếp tục trở thành đòi hỏi bức bách trong việc bảo vệ sức khỏe và cải thiện điều kiện sinh hoạt cho nhân dân, cũng như trong các hoạt động sản xuất xã hội. Vì thế NS&VSMTNT luôn là một trong những vấn đề được đặc biệt quan tâm không chỉ ở phạm vi một quốc gia, một khu vực mà còn mang tính toàn cầu. Ở hầu hết các tỉnh, việc thực hiện cung cấp và quản lý NS&VSMTNT thường được giao cho 1 trung tâm chuyên môn thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Vì vậy vai trò của Trung tâm này rất quan trọng, mang tính quyết định đến thực hiện các mục tiêu về NS&VSMT khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh.Để thực hiện thành công mục tiêu nêu trên,một trong những giải pháp quan trọng là có một nguồn nhân lực đủ về quy mô, cơ cấu và chất lượng để có thể tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu như: bảo vệ tài nguyên nước cho các nhà máy cấp nước; quy hoạch nguồn nước hợp lý, đảm bảo nguyên tắc quản lý tổng hợp tài nguyên nước, khuyến khích tiết kiệm nước và các biện pháp bổ cập nguồn nước, tái sử dụng nước; đầu tư vào cơ sở hạ tầng, các hệ thống khai thác, xử lý, vận chuyển và cung cấp nước, lồng ghép trong việc thực hiện bảo vệ tài nguyên nước... Sự tồn tại và phát triển của Trung tâm NS&VSMT phụ thuộc rất lớn vào việc khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực: vốn, cơ sở vật chất, tiến bộ khoa học kỹ thuật, người lao động, các yếu tố này có mối quan hệ mật thiết với nhau và tác động lại với nhau. Những yếu tố như: máy móc thiết bị, của cải vật chất, công nghệ kỹ thuật đều có thể mua được, học hỏi được, sao chép được, nhưng con người thì không thể. Vì vậy có thể khẳng định rằng quản lý nhân sự có vai trò thiết yếu đối với sự tồn tại và phát triển của Trung tâm. Xuất phát từ lý do nêu trên, học viên đã lựa chọn đề tài: “Phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên” nhằm nhận diện, đánh giá một cách đầy đủ, khoa học về thực trạng nguồn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 2 nhân lực, thực trạng các biện pháp phát triển nguồn nhân lực đã và đang áp dụng, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp phát triển nguồn nhân lực, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nguồn nhân lực nói riêng, nâng cao chất lượng hoạt động NS&VSMTNT tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. * Một số nghiên cứu có liên quan Cho đến nay, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu đã các tổ chức, cá nhân công bố có liên quan đến nguồn nhân lực, có thể khái lược như sau: Các nghiên cứu mang tính lý luận tiêu biểu như: Lưu Tiểu Bình (2011- Trung Quốc), Lý luận và phương pháp đánh giá nguồn nhân lực; Vương Xung (2012 - Trung Quốc), Chất lượng tăng trưởng kinh tế khu vực phía Tây Trung Quốc với việc khai thác nguồn nhân lực nông thôn; Jang Ho Kim (2005 - Hàn Quốc), Khung mẫu mới về phát triển nguồn nhân lực; Phạm Minh Hạc (2001), Nghiên cứu con người và nguồn lực đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá; Phạm Thành Nghị (2007), Nâng cao hiệu quả quản lý nguồn nhân lực trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Nguyễn Hữu Tiệp (2010), Giáo trình nguồn nhân lực; Trần Văn Tùng và Lê Ái Lâm (1998), Phát triển nguồn nhân lực - kinh nghiệm thế giới và thực tiễn nước ta; Lê Du Phong, (2006), Nguồn lực và động lực phát triển trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; Dương Văn Quảng, Bành Tiến Long, Trịnh Đức Dụ (2009), Kỷ yếu Hội thảo “Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ hội nhập quốc tế”… Có thể khẳng định cho đến thời điểm hiện nay các vấn đề lý thuyết liên quan đến nguồn nhân lực đã cơ bản được làm rõ: các khái niệm, nội hàm, vai trò, vị trí, đặc điểm… Những vấn đề lý thuyết này sẽ được luận văn kế thừa, nghiên cứu và hệ thống hóa một cách phù hợp đối với mục tiêu và nội dung nghiên cứu của đề tài. Nghiên cứu về nguồn nhân lực gắn với các đối tượng cụ thể như: Quan Sơn (2009), Đào tạo công nhân kỹ thuật kinh nghiệm quốc tế và giải pháp cho khu kinh tế Dung Quất; Bùi Minh Hải (2012), Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần vật liệu xây dựng Bưu Điện; Nguyễn Văn Quyết (2011), Phát triển nguồn nhân lực tại Chi cục quản lý thị trường Thanh Hóa; Trương Tiến Dũng (2011), Một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực tại Tổng Công ty thương mại Sài Gòn; Đinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 3 Mai Loan, (2011), Đào tạo nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần tư vấn đầu tư xây dựng phát triển độ thị Hà Nội… Các tác giả này đã dựa trên cơ sở lý thuyết có liên quan, tiến hành nghiên cứu thực trạng về nguồn nhân lực và hoạt động phát triển nguồn nhân lực tại các đối tượng nghiên cứu cụ thể, từ đó phân tích, đánh giá, nhận diện những khó khăn, bất cập và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của các tổ chức. Các kết quả nghiên cứu này là tài liệu khoa học quan trọng để luận văn tham khảo về cách tiếp cận nghiên cứu cũng như các kỹ thuật, phương pháp sử dụng. Như vậy, có thể thấy đã có rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài này. Nhìn chung, các nghiên cứu trước đây đã đề cập đến các vấn đề lý luận và bài học kinh nghiệm và giải pháp phát triển nguồn nhân lực. Những kết quả này sẽ được luận văn chọn lọc, kế thừa, đồng thời bổ sung phát triển thêm. Đối với trường hợp nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên, cho đến thời điểm hiện nay chưa có bất kỳ một công trình nào đề cập và công bố. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở, đánh giá thực trạng nguồn nhân lực và hoạt động phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2014 - 2016, xác định và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực, từ đó đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn. - Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực và hoạt động phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2014 - 2016; xác định và phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 4 - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1.Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nguồn nhân lực và các hoạt động liên quan đến phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên. Ngoài ra, trong quá trình nghiên cứu, phân tích, đề tài còn tiếp cận một số đối tượng liên quan khác như: người dân sử dụng dịch vụ NS &VSMTNT; các cán bộ quản lý địa phương... 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian: nghiên cứu tập trung trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016, số liệu khảo sát tập trung trong năm 2016; về đề xuất giải pháp được tính đến năm 2020 và những năm tiếp theo. - Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi không gian thuộc địa bàn hoạt động của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2014 - 2016. - Về nội dung: Đề tài tập trung vào nội dung nghiên cứu là: thực trạng nguồn nhân lực; hoạt động phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên. 4. Một số đóng góp chủ yếu của luận văn Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa về phương diện lý luận trong phát triển nguồn nhân lực nói chung và của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn cấp tỉnh nói riêng. Các vấn đề liên quan đến lý thuyết về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực đã được hệ thống hóa một cách đầy đủ, toàn diện và khoa học, một số khía cạnh có thể đã được phát triển, bổ sung, hoàn thiện thêm. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 5 Về phương diện thực tiễn, kết quả luận văn là tài liệu học có giá trị cung cấp cho Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên và các cơ quan có trách nhiệm liên quan xem xét trong việc đưa ra các giải pháp phát triển nguồn nhân lực trong thời gian tới. Báo cáo kết quả nghiên cứu của đề tài cũng là tài liệu tham khảo có giá trị khoa học cho Trung tâm; các tổ chức cá nhân tham khảo trong quá trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn được trình bày thành 4 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng nguồn nhân lực và hoạt động phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên Chương 4: Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực của Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Thái Nguyên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA TRUNG TÂM NƯỚC SINH HOẠT VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN 1.1. Cơ sở lý luận về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực 1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực a) Nguồn nhân lực Nguồn nhân lực: Là nguồn lực con người. Nguồn lực đó được xem xét ở hai khía cạnh:(i) Thứ nhất với ý nghĩa là nguồn gốc, là nơi phát sinh ra nguồn lực. Nguồn nhân lực nằm trong bản thân con người, đó cũng là sự khác nhau cơ bản giữa nguồn lực con người và các nguồn lực khác. (ii) Thứ hai, nguồn nhân lực được hiểu là tổng thể nguồn nhân lực của từng cá nhân con người. Với tư cách là một nguồn nhân lực của quá trình phát triển, nguồn nhân lực là nguồn lực con người có khả năng sáng tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội được biểu hiện là số lượng và chất lượng nhất định tại một thời điểm nhất định. Khái niệm nguồn nhân lực được sử dụng rộng rãi ở các nước có nguồn kinh tế phát triển từ những năm giữa thế kỷ XX, với ý nghĩa là nguồn lực con người, thể hiện một sự nhìn nhận lại vai trò yếu tố con người trong quá trình phát triển. Nội hàm nguồn nhân lực không chỉ bao hàm những người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động, cũng không chỉ bao hàm về mặt chất lượng mà còn chứa đựng hàm ý rộng hơn. Trước đây, nghiên cứu về nguồn lực con người thường nhấn mạnh đến chất lượng và vai trò của nó trong phát triển kinh tế xã hội. Trong lý thuyết về tăng trưởng kinh tế, con người được coi là một phương tiện hữu hiệu cho việc đảm bảo tốc độ tăng trưởng kinh tế bền vững thậm chí con người được coi là nguồn vốn đặc biệt cho sự phát triển - vốn nhân lực.Về phương diện này Liên Hợp Quốc cho rằng nguồn lực con người là tất cả những kiến thức kỹ năng và năng lực con người có quan hệ tới sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Ngày nay, nguồn nhân lực còn bao hàm khía Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 7 cạnh về số lượng, không chỉ những người trong độ tuổi mà cả những người ngoài độ tuổi lao động. Ở nước ta, khái niệm nguồn nhân lực hiện nay không còn xa lạ với nền kinh tế. Tuy nhiên, cho đến nay quan niệm về vấn đề này hầu như chưa thống nhất. Tùy theo mục tiêu cụ thể mà người ta có những nhận thức khác nhau về nguồn nhân lực. Có thể nêu lên một số quan niệm như sau: - Nguồn nhân lực là toàn bộ khả năng về sức lực, trí tuệ của mọi cá nhân trong tổ chức, bất kể vai trò của họ là gì. Theo ý kiến này, nói đến nguồn nhân lực là nói đến sức óc, sức bắp thịt, sức thần kinh và nhìn nhận các khả năng này ở trạng thái tĩnh. - Có ý kiến cho rằng, nguồn nhân lực là tổng hợp cá nhân những con người cụ thể tham gia vào quá trình lao động, là tổng thể các yếu tố về thể chất và tinh thần được huy động vào quá trình lao động. Khác với quan niệm trên, ở đây đã xem xét vấn đề ở trạng thái động. Lại có quan niệm, chỉ nhấn mạnh đến khía cạnh trình độ chuyên môn và kỹ năng của nguồn nhân lực, ít đề cập một cách đầy đủ và rõ ràng đến những đặc trưng khác như thể lực, yếu tố tâm lý - tinh thần. Theo giáo sư Phạm Minh Hạc, nguồn nhân lực cần phải hiểu là tổng thể các tiềm năng lao động của một nước hay một địa phương sẵn sàng tham gia một công việc nào đó [4]. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, nguồn nhân lực lại được hiểu: gồm số lượng và chất lượng:số lượng nguồn nhân lực (qui mô, cơ cấu) và chất lượng nguồn nhân lực gồm thể lực (chiều cao, cân nặng, khả năng lao động, tình trạng sức khỏe về thể chất và sức khỏe tâm thần), trí lực (trí tuệ, trình độ giáo dục, ngoại ngữ, trình độ chuyên môn, trình độ tay nghề), tâm lực (Phẩm chất, lý tưởng, đạo đức, thái độ, tác phong, kỹ năng sống, lối sống)... Từ quan niệm này chúng ta có thể hiểu nguồn nhân lực Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn là toàn bộ nhân lực đang có của trung tâm, được phản ảnh và thể hiện qua các chỉ tiêu về quy mô, cơ cấu và chất lượng (thể lực, trí lực và tâm lực). b) Phát triển nguồn nhân lực - Khái niệm phát triển Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/ 8 Phát triển cũng là quá trình phát sinh và giải quyết mâu thuẫn khách quan vốn có của sự vật; là quá trình thống nhất giữa phủ định những nhân tố tiêu cực và kế thừa, nâng cao nhân tố tích cực từ sự vật cũ trong hình thái mới của sự vật. Trong một cách nhìn toàn diện, các nhà phát triển đưa ra khái niệm được xem là khá đầy đủ như sau: Phát triển là kết quả của những thay đổi về giá trị, gắn liền với các thay đổi trong các hoạt động kinh tế và xã hội liên quan đến tăng cường sản xuất và nâng cao chất lượng cuộc sống. Theo Từ điển Tiếng Việt thì “Phát triển được hiểu là biến đổi hoặc làm cho biến đổi theo chiều hướng tăng, từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp. Như vậy có thể hiểu: Phát triển là sự biến đổi của sự vật, hiện tượng theo chiều hướng tích cực dựa trên sự biến đổi cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu của các yếu tố cấu thành nên sự vật, hiện tượng đó. - Khái niệm phát triển nguồn nhân lực Phát triển nguồn nhân lực được hiểu theo nhiều nghĩa rộng, hẹp khác nhau. Chẳng hạn, theo UNESCO phát triển nguồn nhân lực là cho toàn bộ sự lành nghề của dân cư luôn luôn phù hợp trong mối quan hệ với sự phát triển của đất nước. Có nghĩa là phát triển nguồn nhân lực gần với sự phát triển của sản xuất và do vậy phát triển nguồn nhân lực là phát triển kỹ năng lao động và thích ứng với yêu cầu về việc làm. Quan điểm xem “con người là nguồn vốn - vốn nhân lực” cho rằng “Phát triển nguồn nhân lực là các hoạt động đầu tư nhằm tạo ra nguồn nhân lực với số lượng và chất lượng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời đảm bảo sự phát triển của mỗi cá nhân”. Quan điểm của các nhà nghiên cứu của Chương trình phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) cho rằng: “Phát triển nguồn nhân lực chịu sự tác động của năm nhân tố: Giáo dục - đào tạo, sức khoẻ và dinh dưỡng, môi trường, việc làm và sự giải phóng con người. Trong quá trình tác động đến sự phát triển nguồn nhân lực, những nhân tố này luôn gắn bó, hỗ trợ và phụ thuộc lẫn nhau, trong đó, giáo dục - đào tạo là nhân tố nền tảng, là cơ sở của tất cả các nhân tố khác. Nhân tố sức khoẻ và dinh dưỡng, môi trường, việc làm và giải phóng con người là những nhân tố thiết yếu, nhằm duy trì và Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/