Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Phát triển nguồn nhân lực cấp xã ở tỉnh Nghệ An...

Tài liệu Phát triển nguồn nhân lực cấp xã ở tỉnh Nghệ An

.PDF
110
854
55

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN MINH SÂM PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CẤP XÃ Ở TỈNH NGHỆ AN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH HÀ NỘI – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN MINH SÂM PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CẤP XÃ Ở TỈNH NGHỆ AN CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ : 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS MAI THỊ THANH XUÂN HÀ NỘI – 2015 LỜI CAM ĐOAN Luận văn thạc sỹ kinh tế chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề tài “Phát triển nguồn nhân lực cấp xã ở tỉnh Nghệ An” được tác giả viết dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Mai Thị Thanh Xuân. Trong quá trình viết luận văn, tác giả có tham khảo, kế thừa và sử dụng những thông tin, số liệu từ một số tài liệu quy hoạch, kế hoạch, cuốn sách chuyên ngành, luận văn, tạp chí, bài tham luận… theo danh mục tài liệu tham khảo. Tác giả cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng mình và chịu hoàn toàn trách nhiệm về cam đoan của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Minh Sâm LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến PGS.TS. Mai Thị Thanh Xuân, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi, tận tình chỉ dẫn, định hướng và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu đề tài. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô giáo khoa Kinh tế Chính trị, Phòng Đào tạo Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã quan tâm giúp đỡ để tôi được học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các cơ quan, đơn vị, cá nhân đã chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nhiều nguồn tư liệu, tài liệu hữu ích phục vụ cho đề tài nghiên cứu. Đặc biệt là các đơn vị Ban Tổ chức Tỉnh ủy Nghệ An, Sở Nội vụ Nghệ An... Cuối cùng, xin được cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. i DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................ ii MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 ................................................................................................... 5 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁN BỘ, CÔNG CHƯC CẤP XÃ..... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............................................................. 5 1.1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn.................. 5 1.1.2. Một số vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ........................................ 8 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã...... 9 1.2.1. Một số vấn đề cơ bản về phát triển nguồn nhân lực .............................. 9 1.2.2. Phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ........................... 15 CHƯƠNG 2 ................................................................................................. 36 PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ....................................... 36 2.1. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 36 2.1.1. Phương pháp luận ............................................................................... 36 2.1.2. Phương pháp cụ thể ............................................................................ 38 2.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu .......................................... 41 2.3. Các công cụ được sử dụng ..................................................................... 41 2.4. Chỉ tiêu nghiên cứu, phương pháp phân tích số liệu .............................. 41 CHƯƠNG 3 ................................................................................................. 42 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở NGHỆ AN GIAI ĐOẠN 2010 - 2015............................ 42 3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã .............................. 42 3.1.1. Điều kiện địa lý, tự nhiên.................................................................... 42 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................... 43 3.2. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An ....................................................................................................... 47 3.2.1. Chủ trương chính sách của tỉnh về phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã .......................................................................................... 47 3.2.2. Các hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An ..................................................................................................................... 48 3.3. Đánh giá chung ..................................................................................... 61 3.3.1. Những thành tựu cơ bản và nguyên nhân ............................................ 61 3.3.2. Những hạn chế chủ yếu và nguyên nhân ............................................. 64 CHƯƠNG 4 ................................................................................................. 70 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020 ........... 70 4.1. Mục tiêu và quan điểm phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An ........................................................................................ 70 4.1.1 Mục tiêu .............................................................................................. 70 4.1.2. Quan điểm phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ......... 71 4.2. Một số giải pháp chủ yếu phát triển nguồn nhân lực cấp xã ở Nghệ An đến năm 2020, tầm nhìn 2030 ...................................................................... 74 4.2.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch cán bộ ................................................ 74 4.2.2. Cụ thể hoá tiêu chuẩn các chức danh đi đôi với đổi mới việc tuyển chọn cán bộ, công chức cấp xã.............................................................................. 77 4.2.3. Nâng cao trình độ đi đôi với sử dụng có hiệu quả đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã .................................................................................................. 82 4.2.4. Nâng cao chất lượng công tác đánh giá cán bộ, công chức cấp xã ...... 87 4.2.5. Thực hiện tốt chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, công chức cấp xã .... 90 4.2.7. Một số kiến nghị đề xuất đối với cấp trên ........................................... 93 KẾT LUẬN.................................................................................................. 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 99 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 2 HĐND, UBND Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân 3 CBCC Cán bộ, công chức 4 HTCT Hệ thống chính trị 5 KHCN Khoa học công nghệ i DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. CBCC cấp xã phân theo dân tộc, tôn giáo, chính trị năm 2010 ..... 56 Bảng 3.2. CBCC cấp xã phân theo dân tộc, tôn giáo, chính trị năm 2015 ..... 56 Bảng 3.3. CBCC cấp xã phân theo độ tuổi, giới tính năm 2010 .................... 57 Bảng 3.4. CBCC cấp xã phân theo độ tuổi, giới tính năm 2015 .................... 58 Bảng 3.5. Trình độ học vấn của CBCC cấp xã năm 2010 ............................. 59 Bảng 3.6. Trình độ học vấn của CBCC cấp xã năm 2015 ............................. 59 Bảng 3.7. Trình độ chuyên môn, chính trị của CBCC cấp xã theo chức danh60 ii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) là một cấp trong hệ thống hành chính 4 cấp của Nhà nước Việt Nam, là nền tảng của hệ thống chính trị. Cấp xã giữ một vị trí, vai trò hết sức quan trọng, là nơi trực tiếp thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật và nhiệm vụ cấp trên giao, là cấp chính quyền trực tiếp quản lý mọi hoạt động của đời sống kinh tế xã hội diễn ra ở cơ sở, chăm lo đến đời sống của nhân dân, là cầu nối giữa nhà nước với nhân dân. Nhiệm vụ của chính quyền cấp xã được quy định trong Hiến pháp và Luật tổ chức Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân. Nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã là những người gần dân nhất, trực tiếp tiếp xúc với nhân dân, hàng ngày triển khai, hướng dẫn, vận động nhân dân thực hiện mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trực tiếp lắng nghe, giải quyết hoặc kiến nghị lên cấp trên những kiến nghị, ý kiến, nguyện vọng của nhân dân. Vì vậy, chất lượng hoạt động của cán bộ, công chức cấp xã ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh của hệ thống chính trị ở cơ sở. Muốn xây dựng và củng cố hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh thì phải phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức có đủ trình độ, năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Nghị quyết số 17 của BCH TW Đảng (khóa IX) đã chỉ rõ: Vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở có đủ năng lực, trình độ và phẩm chất, trẻ hóa đội ngũ đáp ứng yêu cầu sự nghiệp CNH, HĐH đất nước là một trong 3 vấn đề vừa cơ bản, vừa cấp bách. Trong những năm gần đây, nguồn nhân lực cán bộ, công chức nói chung, cán bộ, công chức cấp xã nói riêng ở tỉnh Nghệ An đã có những mặt tiến bộ rõ nét. Tuy vậy, nhìn chung nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An còn nhiều hạn chế, bất cập, năng lực quản lý nhà nước còn yếu, 1 chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của tỉnh. Bên cạnh những hạn chế do trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức do tác động tiêu cực của kinh tế thị trường, đã có biểu hiện suy thoái về phẩm chất, đạo đức, sống xa dân, quan liêu, hách dịch, cửa quyền, mất dân chủ, tham nhũng, lãng phí, lợi dụng chức quyền làm trái các nguyên tắc quản lý... gây tổn hại không nhỏ đến uy tín và làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Bên cạnh đó, hoạt động của các đại biểu HĐND cấp xã còn nhiều hạn chế. Năng lực, trình độ của các đại biểu HĐND cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của nhiệm vụ mà nhân dân giao cho. Thực tế đó đòi hỏi cần có sự nghiên cứu toàn diện về nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã để có giải pháp phát triển, nâng cao trình độ, năng lực của nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An. Nhằm góp phần tìm giải pháp cho vấn đề này, tác giả lựa chọn đề tài: "Phát triển nguồn nhân lực cấp xã ở tỉnh Nghệ An" để làm luận văn thạc sỹ. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn: Nghệ An cần phải làm gì để phát triển nguồn nhân lực cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An trong 5 năm (2010 - 2015), luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn lực này đến năm 2020 và tầm nhìn 2030. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Hệ thống hóa những vấn đề lí luận về nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã. 2 + Đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An từ năm 2010 đến năm 2015. + Đề xuất một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An đến năm 2020 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nguồn nhân lực cán bộ, công chức, trong đó tập trung nghiên cứu đội ngũ cán bộ chuyên trách giữ chức vụ bầu cử theo nhiệm kỳ và công chức cấp xã (gọi chung là cán bộ, công chức cấp xã) theo Luật cán bộ, công chức được Quốc hội thông qua ngày 13/11/2008. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi nội dung: nghiên cứu vấn đề phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã. - Phạm vi không gian: ở tỉnh Nghệ An. - Phạm vi thời gian: từ năm 2010 đến năm 2015. 4. Đóng góp của đề tài - Đề tài góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về phát triển nguồn nhân lực nói chung, phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã nói riêng. - Đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An trong 5 năm (2010 - 2015), tìm ra những hạn chế trong vấn đề này và chỉ rõ nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An trong thời gian tới. - Luận văn là tài liệu tham khảo có giá trị cho việc định ra chủ trương, chính sách để phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ 3 An. 5. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo, Luận văn được kết cấu như sau: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn. Chương 3. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010 – 2015. Chương 4. Quan điểm và giải pháp phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An đến năm 2020. 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁN BỘ, CÔNG CHƯC CẤP XÃ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 1.1.1.1. Một số công trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở các địa phương Đã có nhiều công trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã tại nhiều địa phương khác nhau. Tiêu biểu trong số đó có thể kể đến là: Luận văn thạc sỹ "Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã miền núi đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh Bắc Giang hiện nay" của tác giả Lê Đình Vỹ, Trường Đại học Luật Hà Nội, năm 2005, đã nêu lên những giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của chính quyền cấp xã. Tuy nhiên, do phạm vi, đối tượng nghiên cứu của đề tài chỉ mới dừng lại ở chính quyền cấp xã ở vùng miền núi khó khăn nên chưa mang tính khát quát, chưa nêu bật được những giải pháp chung của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã hiện nay. Luận văn thạc sỹ "Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã trước yêu cầu đổi mới qua thực tiễn ở tỉnh Thanh Hóa" của tác giả Lê Thị Lý, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2007, lại tập trung nghiên cứu những kết quả đạt được, những mặt tồn tại và những giải pháp nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở Việt Nam nói chung và ở tỉnh Thanh Hoá nói riêng; Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC xã nói chung và ở tỉnh Thanh Hoá nói riêng nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta hiện nay. 5 Luận văn thạc sỹ "Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở tỉnh Phú Thọ hiện nay" của tác giả Nguyễn Thị Hương, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, năm 2010, nghiên cứu vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã, trong đó chỉ tập trung vào đội ngũ cán bộ chuyên trách của HĐND và UBND cấp xã giai đoạn 2005 - 2010 với các nội dung cơ bản: khái quát cơ sở lý luận về cán bộ chính quyền cấp xã và chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã; phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã tỉnh Phú Thọ, qua đó đề xuất các phương hướng, giải pháp nâng cao chất lượng, đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở Phú Thọ nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới. Luận văn thạc sỹ "Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định" của tác giả Cao Thanh Hương, Trường đại học Đà Nẵng, năm 2010, nghiên cứu vấn đề về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp xã giai đoạn 2005 - 2010 với các nội dung cơ bản: hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trong các tổ chức; Phân tích thực trạng công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định; Đề xuất giải pháp để hoàn thiện công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp xã trên địa bàn huyện trong thời gian tới. Trong luận văn thạc sỹ "Cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay" của tác giải Nguyễn Văn Thành, Trường đại học Luật Hà Nội, năm 2011 đã tập trung nghiên cứu hệ thống cơ cấu, chất lượng, chức trách chế độ làm việc, chế độ chính sách đối với CBCC cấp xã của tỉnh Bắc Giang, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính nhà nước phù hợp với điều kiện phát triển của tỉnh Bắc Giang. 1.1.1.2. Một số công trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực cán 6 bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Nghệ An Những công trình nghiên cứu về nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An không nhiều. Một số công trình nghiên cứu đã công bố mà tác được biết gồm có: "Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tại Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay", Luận văn thạc sỹ Quản lý kinh tế của tác giả Nguyễn Thị Thu Hà, Trường đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2014. Trong luận văn này tác giả đề cập nhiều đến nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã như khái niệm, vai trò của cán bộ, công chức cấp xã, đặc biệt luận văn phân tích việc nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã thông qua hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ này tại một đơn vị đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Luận văn khẳng định: hoạt động đào tạo, bồi dưỡng không chỉ trang bị kiến thức, kỹ năng cho CBCC cấp xã mà còn là một phương thức giúp họ có tình cảm, thái độ tốt hơn, hứng khởi hơn trong công việc, góp phần phát huy tiềm năng nguồn nhân lực này. Luận văn thạc sỹ "Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị xã, thị trấn huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An thực trạng và giải pháp" của tác giả Nguyễn Quốc Đạt, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2014. Trong luận văn này tác giả đã đề cập đến đặc điểm, vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị xã, thị trấn ở huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An, làm rõ thêm tiêu chí đánh giá chất lượng và những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị ở cơ sở. Trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị xã, thị trấn ở huyện Nghĩa Đàn từ năm 2008 đến năm 2014, tác giả đã đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng 7 cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị xã, thị trấn ở huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An đến năm 2020. Luận văn thạc sỹ "Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã đáp ứng yêu cầu sự nghiệp CNH, HĐH ở tỉnh Nghệ An" của tác giả Lê Đình Lý, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, năm 2006, đã nghiên cứu vấn đề nâng cao chất lượng cán bộ, công chức chính quyền cấp xã giai đoạn 2000 - 2005, trong đó tập trung làm rõ: hệ thống cơ sở lí luận về cán bộ, công chức chính quyền cấp xã, thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã và đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2010. Tóm lại, vấn đề phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức là một đề tài khá rộng được nhiều nhà nghiên cứu cũng như nhiều tác giả chọn là đối tượng nghiên cứu. 1.1.2. Một số vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu Các công trình nghiên cứu trên đều đề cập đến vấn đề cán bộ, công chức, hoặc ở dạng khái quát nhất hoặc được đặt trong phạm vi nghiên cứu cụ thể của từng lĩnh vực, từng địa phương, từng phạm vi nghiên cứu cụ thể. Đây có thể nói là nguồn cung cấp tư liệu quý báu về cơ sở lý luận, về kiến thức, về kinh nghiệm để tìm ra những giải pháp phù hợp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Có thể nói, ngoài những vấn đề chung thì ở mỗi địa phương khác nhau sẽ cần có những yêu cầu, đòi hỏi, giải pháp khác nhau để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã phù hợp với thực tiễn của địa phương trong từng giai đoạn, bối cảnh. Tuy nhiên, chưa có đề tài nào nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tìm ra giải pháp một cách toàn diện để phát triển nguồn nhân lực cán bộ công chức cấp xã ở Nghệ An, nhất là với cách tiếp cận chuyên ngành 8 Quản lý kinh tế. Chính vì vậy, đây là vấn để bức thiết cần được nghiên cứu một cách cụ thể, toàn diện trên cả phương diện lý luận và thực tiễn, cho nên đề tài nghiên cứu của luận văn tập trung nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã ở Nghệ An. 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã 1.2.1. Một số vấn đề cơ bản về phát triển nguồn nhân lực 1.2.1.1. Các khái niệm cơ bản * Nguồn nhân lực Các công trình nghiên cứu trên thế giới và trong nước gần đây đề cập đến khái niệm nguồn nhân lực với các góc độ khác nhau: Theo Từ điển thuật ngữ của Pháp, nguồn nhân lực xã hội bao gồm những người trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động và mong muốn có việc làm. Như vậy theo quan điểm này thì những người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động nhưng không muốn có việc làm thì không được xếp vào nguồn nhân lực xã hội. Ở Úc xem nguồn nhân lực là toàn bộ những người bước vào tuổi lao động, có khả năng lao động. Trong quan niệm này không có giới hạn trên về tuổi của nguồn lao động. Theo Liên Hợp quốc, Nguồn nhân lực là trình độ lành nghề, kiến thức năng lực, toàn bộ cuộc sống của con người hiện có, thực tế hoặc tiềm năng để phát triển kinh tế xã hội trong một cộng đồng. Đại từ điển kinh tế thị trường, nguồn nhân lực là nhân khẩu có năng lực lao động tất yếu, thích ứng được với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Nhân lực là chỉ tổng nhân khẩu xã hội, là nguồn tài nguyên. Tài nguyên nhân lực là tiền đề vật chất của tái sản xuất xã hội. Tài nguyên nhân lực vừa là động lực vừa là chủ thể của sự phát triển, có tính năng động trong tái sản xuất xã hội. Chính vì lẽ đó khi phân tích về nguồn tài nguyên nhân lực, phải xem xét nó 9 trong mối quan hệ với tốc độ tăng dân số, sự phát triển của giáo dục đào tạo, nâng cao phẩm chất của người dân, và những điều kiện vật chất cần thiết đảm bảo tái sản xuất sức lao động, tái sản xuất nguồn lực cho xã hội. Có ý kiến cho rằng: nguồn lao động bao gồm những người trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động. Như vậy, nguồn nhân lực rộng hơn nguồn lao động; bởi nguồn nhân lực bao gồm cả những người ngoài tuổi lao động thực tế có tham gia lao động. Tuy nhiên, “Ở chừng mực nào đó, có thể coi nguồn lao động hay nguồn nhân lực, đồng nhất về số lượng, cả hai cùng bao gồm những người trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động, cũng như cả người ngoài tuổi lao động có nhu cầu và khả năng tham gia lao động”. (Phạm Thành Nghị, Vũ Hoàng Ngân (2004), Quản lý nguồn nhân lực ở Việt Nam, NXB KHXH, Hà Nội) Nguồn nhân lực là tổng hợp tiềm năng lao động của con người trong một quốc gia, một vùng, một khu vực, một địa phương trong một thời điểm cụ thể nhất định. Tiềm năng của nguồn nhân lực bao gồm thể lực, trí lực và tâm lực (đạo đức, lối sống, nhân cách và truyền thống, lịch sử, văn hóa, dân tộc) của bộ phận dân số có thể tham gia vào các hoạt động kinh tế xã hội. “Chúng tôi hiểu sức lao động hay năng lực lao động là toàn bộ những năng lực thể chất và tinh thần tồn tại trong một cơ thể, trong một con người đang sống, và được người đó đem ra vận dụng mỗi khi sản xuất ra một giá trị sử dụng nào đó” (Các Mác, Tư Bản, (1988), Quyển I, Tập 1, NXBST, Hà Nội). Theo quan điểm của Bộ Lao động thương binh và xã hội: Nguồn nhân lực của xã hội bao gồm những người trong độ tuổi lao động và ngoài độ tuổi lao động nhưng có khả năng hoặc sẽ tham gia lao động. Số lượng nguồn nhân lực phụ thuộc vào tỷ lệ tăng dân số tự nhiên và độ tuổi lao động; chất lượng nguồn nhân lực phụ thuộc vào sự nghiệp giáo dục đào tạo và thể chất người lao động, yếu tố di truyền, nhu cầu sử dụng lao động ở địa phương. Trong 10 một chừng mực nào đó nguồn nhân lực đồng nghĩa với nguồn lao động, nhưng nói về nguồn nhân lực là nói tới chất lượng của lao động. Nguồn nhân lực được hiểu là nguồn lực con người của một quốc gia, một vùng lãnh thổ, một tổ chức; là một bộ phận của các nguồn lực để tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội. Từ các quan niệm trên, có thể hiểu: Nguồn nhân lực là tổng thể số lượng và chất lượng con người với tổng hòa các tiêu chí về thể lực, trí lực và phẩm chất đạo đức, tinh thần tạo nên năng lực mà bản thân con người và xã hội đã, đang và sẽ huy động vào quá trình lao động sáng tạo vì sự phát triển và tiến bộ xã hội. * Phát triển nguồn nhân lực Đến nay đã có khá nhiều tài liệu, công trình nghiên cứu đưa ra những khái niệm, định nghĩa khác nhau về phát triển nguồn nhân lực. Theo UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp quốc) cho rằng: Phát triển nguồn nhân lực là làm cho toàn bộ sự lành nghề của dân cư phù hợp với phát triển của đất nước. Quan điểm này gắn phát triển nguồn nhân lực với phát triển nền sản xuất - nội dung của phát triển nguồn nhân lực gắn với phát triển kỹ năng lao động và thích ứng với yêu cầu sản xuất. Theo ILO (Tổ chức Lao động quốc tế) cho rằng: Phát triển nguồn nhân lực bao hàm phạm vi rộng hơn, không chỉ là sự chiếm lĩnh lành nghề hoặc vấn đề đào tạo nói chung, mà còn là sự phát triển năng lực và sử dụng năng lực đó vào việc làm có hiệu quả, cũng như thỏa mãn nghề nghiệp và cuộc sống cá nhân. Tác giả Nguyễn Hữu Dũng cho rằng: "Phát triển nguồn nhân lực của một quốc gia, một vùng lãnh thổ chính là quá trình làm biến đổi về số lượng, chất lượng và cơ cấu nguồn nhân lực ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu của 11 nền kinh tế xã hội". (Nguyễn Hữu Dũng: Sử sụng hiệu quả nguồn lực con người ở Việt Nam, Nxb Lao động - xã hội, Hà Nội, 2003, tr.13). Quá trình đó bao gồm phát triển thể lực, trí lực, khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức, tay nghề; tính năng động xã hội và sức sáng tạo của con người; nền văn hóa, truyền thống lịch sử dân tộc hun đúc nên bản lĩnh, ý chí của con người trong lao động. Xét dưới góc độ khác nhau, có nhiều cách nhìn khác nhau về phát triển nguồn nhân lực: dưới góc độ kinh tế, quá trình phát triển nguồn nhân lực được mô tả như sự tích lũy vốn của con người và sự đầu tư vốn đó một cách có hiệu quả vào sự phát triển kinh tế. Dưới góc độ chính trị, phát triển nguồn nhân lực là sự đảm bảo cho con người một chế độ - xã hội xác định để tham gia ngày càng tốt hơn vào các hoạt động (chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đặc biệt là hoạt động tổ chức thực thi quyền lực nhà nước) của xã hội đó. Dưới góc độ xã hội, phát triển nguồn nhân lực là sự chuẩn bị mọi mặt của con người trong đời sống xã hội, để có cuộc sống ngày càng phong phú, đa dạng hơn. Trong thời đại ngày nay, các quốc gia trên thế giới đều quan tâm đến phát triển nguồn nhân lực, tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng, trình độ cao, có khả năng nắm bắt khoa học công nghệ mới và ứng dụng vào sản xuất, đời sống. Ở tầm quốc gia hoặc vùng, lãnh thổ hay trên giác độ vĩ mô, phát triển nguồn nhân lực là tạo ra sự biến đổi số lượng và chất lượng về mặt thể lực, trí lực, kỹ năng, kiến thức, tinh thần của những con người lao động, tạo lập cơ cấu đội ngũ nhân lực hợp lý và sử dụng năng lực của con người trong đội ngũ của họ vì sự tiến bộ xã hội. Hay phát triển nguồn nhân lực là hoạt động đầu tư nhằm tạo ra nguồn lực con người của xã hội với số lượng và chất lượng đáp 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất