Tài liệu Phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện điện biên đông tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ VĂN THÙY PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ VĂN THÙY PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. PHẠM HỒNG QUANG THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số và tài liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả trong luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào khác, nếu có gì sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019 Tác giả luận văn Vũ Văn Thùy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến GS. TS. Phạm Hồng Quang đã hướng dẫn tôi thực hiện nghiên cứu của mình. Xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy cô giáo, người đã đem lại cho tôi những kiến thức bổ trợ, vô cùng có ích trong những năm học vừa qua. Kính xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau đại học, Đại học sư phạm Thái Nguyên, Ban Chủ nhiệm khoa Quản lý Giáo dục, Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp những người đã luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ............ 6 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 6 1.1.1. Các công trình nghiên cứu của nước ngoài ............................................... 6 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước ...................................................... 9 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 13 1.2.1. Phát triển .................................................................................................. 13 1.2.2. Năng lực................................................................................................... 14 1.2.3. Hoạt động giáo dục .................................................................................. 16 1.2.4. Hoạt động giáo dục trong trường tiểu học ............................................... 17 1.2.5. Năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ...................................................... 17 1.2.6. Phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viêntiểu học....... 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 1.3. Hoạt động giáo dục ở trường tiểu học và yêu cầu phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên tiểu học ................................................ 19 1.3.1. Vai trò của hoạt động giáo dục trong trường tiểu học ............................. 19 1.3.2. Nội dung hoạt động giáo dục trong nhà trường tiểu học ......................... 23 1.4. Một số vấn đề cơ bản về phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ................................................................................. 24 1.4.1. Vai trò của giáo viên tiểu học .................................................................. 24 1.4.2. Yêu cầu phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ở trường tiểu học .............................................................................................................. 27 1.4.3. Các yếu tố thành phần của năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ........... 30 1.5. Nội dung phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học............................................................................................................... 34 1.5.1. Lập kế hoạch phát triển năng lực hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học............................................................................................................... 34 1.5.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển năng lực hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ........................................................................................ 37 1.5.3. Chỉ đạo phát triển năng lực hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ........ 40 1.5.4. Kiểm tra đánh giá kết quả phát triển năng lực hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ............................................................................................... 43 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ............................................................................................... 45 1.6.1. Năng lực của cán bộ quản lý ................................................................... 45 1.6.2. Trình độ, năng lực tổ chức HĐGD của đội ngũ giáo viên tiểu học ........ 46 1.6.3. Cơ sở vật chất, phương tiện trang thiết bị phục vụ các hoạt động giáo dục học sinh ....................................................................................................... 47 1.6.4. Chính sách và cơ chế đãi ngộ giáo viên tiểu học ................................... 47 1.6.5. Chính sách và cơ chế đãi ngộ giáo viên tiểu học ................................... 48 Kết luận chương 1.............................................................................................. 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN .............................. 50 2.1. Khái quát chung về các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ........................................................................................................... 50 2.2. Tổ chức khảo sát ......................................................................................... 52 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 52 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 52 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 53 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 53 2.3. Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục củagiáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ................................... 53 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và giáo viên về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục trong các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ......................................................................................... 53 2.3.2. Thực trạng thực hiện yêu cầu tổ chức hoạt động giáo dục ở trường tiểu học theo chương trình GDPT mới .............................................................. 55 2.3.3. Thực trạng phẩm chất, năng lực của giáo viên trong tổ chức hoạt động giáo dục .............................................................................................................. 58 2.4. Thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ..................... 60 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ................................................................................ 60 2.4.2. Thực trạng tổ chức phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ...... 63 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ...... 68 2.4.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Đông, tỉnh Điện Biên ......................................................................................... 71 2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ........................................................................................................... 75 2.6. Đánh giá chung thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .......... 77 2.6.1. Ưu điểm ................................................................................................... 77 2.6.2. Hạn chế .................................................................................................... 78 2.6.3. Nguyên nhân của các hạn chế ................................................................. 79 Kết luận chương 2.............................................................................................. 80 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIAO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ........................................ 81 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 81 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 81 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 81 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 82 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 82 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 83 3.2. Các biện pháp đề xuất để phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .......... 84 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên về tổ chức hoạt động giáo dục ở trường tiểu học ................................................................................................ 84 3.2.2. Khảo sát thực trạng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên trong nhà trường tiểu học........................................................................... 86 3.2.3. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ................................... 88 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả phát triển năng lực tổ chức Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học ........................................................ 90 3.2.5. Tăng cường điều kiện phục vụ phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ........................................................................................................... 92 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 96 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........ 96 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ........................................................................... 96 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ......................................................................... 96 3.4.3. Nội dung khảo nghiệm ........................................................................... 97 3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm .................................................................... 97 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................. 97 Kết luận chương 3.............................................................................................. 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 105 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý CNTT : Công nghệ thông tin GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên GVBM : Giáo viên bộ môn GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HĐGD : Hội đồng Giáo dục HS : Học sinh MN : Mầm non NL : Năng lực PPDH : Phương pháp dạy học PTDT : Phổ thông dân tộc PTNL : Phát triển năng lực QLGD : Quản lý Giáo dục TH : Tiểu học THCS : Trung học Cơ sở UBND : Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mạng lưới trường lớp học sinh Tiểu họchuyện Điện Biên Đông năm học 2017 - 2018 .............................................................. 50 Bảng 2.2: Tình hình cơ sở vật chất các trường phổ thônghuyện Điện Biên Đông năm học 2017 - 2018 ..................................................... 52 Bảng 2.3. Thực trạng nhận thức của CBQL và giáo viên về ý nghĩa,tầm quan trọng của hoạt động giáo dục trong các trường tiểu học ......... 54 Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện yêu cầu tổ chức hoạt động giáo dục ở trường tiểu học theo chương trình GDPT mới ............................... 56 Bảng 2.5. Thực trạng phẩm chất, năng lực của giáo viêntrong tổ chức hoạt động giáo dục ............................................................................ 58 Bảng 2.6. Thực trạng lập kế hoạch phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học .................................... 60 Bảng 2.7. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển năng lựctổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học ........ 63 Bảng 2.8. Thực trạng nội dung tổ chức triển khai phát triển năng lực tô chức hoạt động giáo dục cho giáo viên ở các trường tiểu học ..... 66 Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo phát triển năng lực tổ chức hoạt độnggiáo dục cho giáo viên các trường tiểu học ............................................ 69 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác phát triển năng lựctổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học ........ 71 Bảng 2.11. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lựctổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học ........ 75 Bảng 3.1: Đánh giá của CBQL, GV các trường tiểu họcvề mức độ cấp thiết của các biện pháp phát triển năng lực tổ chứchoạt động giáo dục cho giáo viên ...................................................................... 97 Bảng 3.2: Đánh giá của CBQL, GV các trường tiểu họcvề tính khả thi của các biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên ............................................................................... 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Hoạt động giáo dục ở trường tiểu học bao gồm hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ học sinh yếu phù hợp đặc điểm tâm lý, sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học. Hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp được tiến hành thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn trong Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt động ngoại khóa, hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hóa; hoạt động bảo vệ môi trường; lao động công ích và các hoạt động xã hội khác. Trong chương trình phổ thông mới được ban hành sau năm 2018, hoạt động giáo dục bắt buộc ở trường tiểu học là hoạt động trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm hướng đến mục tiêu giúp học sinh sử dụng các kiến thức đã học để áp dụng vào thực tế, hình thành các kĩ năng, sự sáng tạo, các phẩm chất cần thiết cho học sinh tiểu học làm tiền để ở những bậc học cao hơn. Để tổ chức hiệu quả các hoạt động giáo dục ở trường tiểu học thì năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên giữ vai trò chính. Giáo viên có năng lực tốt trong việc thiết kế, tổ chức các hoạt động giáo dục với những nội dung thiết thực, hình thức, phương pháp phù hợp với trình độ, năng lực học sinh, với điều kiện thực tế của nhà trường sẽ giúp các hoạt động giáo dục đạt được mục tiêu và hiệu quả mong muốn. Trên thực tế giáo viên tiểu học đã được trang bị những kiến thức, kĩ năng để tổ chức các hoạt động giáo dục trong trường. Tuy nhiên không phải giáo viên nào cũng có năng lực tổ chức tốt các hoạt động giáo dục cho học sinh tiểu học, mặt khác cùng với sự phát triển xã hội, những ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và đặc là việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2018 đã đặt ra những yêu cầu mới về năng lực tổ chức hoạt động giao dục của giáo viên. Giáo viên cần phải được phát triển các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn năng lực thông qua các con đường, hình thức khác nhau để đáp ứng được yêu cầu mới. Huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên là một trong 62 huyện nghèo nhất cả nước thuộc khu vực Tây Bắc, nhìn chung còn nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội, giáo dục - đào tạo. Học sinh chủ yếu là con em đồng bào dân tộc thiểu số (chiếm hơn 90%). Do điều kiện kinh tế xã hội và trình độ nhận thức của người dân vẫn còn những hạn chế nhất định nên công tác giáo dục còn gặp nhiều khó khăn. Ở các trường tiểu học mặc dù đã nhận được sự quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước về cơ sở vật chất, được Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên, Huyện Ủy - Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện Điện Biên Đông chỉ đạo sát sao và sự cố gắng nỗ lực của các thầy giáo, cô giáo trong việc thực hiện các hoạt động giáo dục cho học sinh cũng như bồi dưỡng, phát triển năng lực cho giáo viên xong trên thực tế trình độ, năng lực của giáo viên tiểu học vẫn còn những hạn chế, đặc biệt là năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho học sinh sao cho phù hợp với điều kiện và tình hình thực tế địa phương. Xuất phát từ những lý do trên tôi lựa chọn vấn đề:“Phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ QLGD. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất biện pháp để phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên trường tiểu học ở huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 4. Giả thuyết khoa học Phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên đã được quan tâm và đã đạt được những thành tựu nhất định, tuy nhiên vẫn còn có những hạn chế như: Một số giáo viên chưa nắm rõ cách thiết kế tổ chức hoạt động giáo dục, giáo viên còn lúng túng khi lập kế hoạch, lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động giáo dục....Nếu đề xuất được các biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học một cách khoa học và hợp lí thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác tổ chức hoạt động giáo dục ở trường tiểu học nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung cho các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học. 5.2. Khảo sát thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 5.3. Đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Địa bàn nghiên cứu Đề tài được triển khai nghiên cứu tại 15 trường tiểu học trên địa bàn huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 6.2. Nội dung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Nghiên cứu các biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên của hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 6.3. Khách thể khảo sát Đề tài khảo sát trên nhóm khách thể gồm 32 CBQLGD, 150 GV của 15 trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu, văn bản liên quan đến năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên tiểu học và phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên tiểu học nhằm xây dựng hệ thống cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục Sử dụng các bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý, giáo viên các trường tiểu học để thu thập thông tin về thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ quản lý các trường, một số giáo viên tiểu học về phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. 7.2.3. Phương pháp chuyên gia Thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý để khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất. 7.2.4. Phương pháp quan sát Quan sát cách tổ chức quản lí hoạt động giảng dạy, đào tạo của nhà trường. Thăm lớp, dự giớ của giáo viên. 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tìm hiểu kinh nghiệm của cán bộ quản lý, giáo viên về việc quản lý phương pháp giảng dạy. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 7.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí, phân tích số liệu điều tra, đánh giá và trình bày kết quả nghiên cứu. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài danh mục ký hiệu, chữ viết tắt, phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, danh mục công trình khoa học liên quan đến luận văn của tác giả, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học. Chương 2: Thực trạng phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. Chương 3: Biện pháp phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu của nước ngoài Trên thế giới có rất nhiều tác giả quan tâm đến việc phát triển năng lực của giáo viên, thông qua đó để nâng cao chất lượng giáo dục, cụ thể có các tác giả như sau: Tác giả S.Rassekh (1987) đã viết: “Với sự tham gia tích cực của người học vào quá trình học tập chủ động, với sự đề cao nhất trí sáng tạo của mỗi học sinh, thì sẽ không còn mối quan hệ đơn phương và độc đoán giữa thầy và trò. Quyền lực của giáo viên không còn ngự trị trên sự thụ động và kém tri thức của học sinh. Giá trị của người giáo viên được tôn trọng bằng chính năng lực của giáo viên góp phần tối đa vào sự phát triển của học sinh… Một giáo viên sáng tạo là một giáo viên biết giúp học sinh tiến bộ nhanh chóng bằng con đường tự học. Giáo viên phải là người hướng dẫn, người cố vấn, hơn là chỉ đóng vai trò công cụ truyền đạt tri thức”. Như vậy tác giả đã nhấn mạnh đến vai trò năng lực của người giáo viên, người mà sẽ phát triển được năng lực “tột đỉnh” cho học sinh [24]. Mặt khác cách tiếp cận NL và PTNL đã phát triển mạnh mẽ trong những năm 1990 với hàng loạt các tổ chức có tầm cỡ ở Mỹ, Anh, Úc, New Zealand, xứ Wales v.v.... Các tiêu chuẩn NL và phát triển năng lực của người giáo viên đã được các nước xây dựng nhằm đáp ứng các yêu cầu về nâng cao chất lượng giáo dục. Năm 1995, tác giả Shirley Fletcher viết cuốn “Các kỹ thuật đánh giá dựa trên năng lực thực hiện” [25], trong đó phân tích sự khác biệt về đào tạo theo NL ở Anh và Mỹ, các nguyên tắc và thực hành đánh giá theo tiêu chuẩn, mục tiêu và sử dụng đánh giá dựa trên NL, việc thiết lập các tiêu chí cho sự thực hiện, thu thập bằng chứng cho đánh giá NL. Tuy nhiên, tác giả mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu đánh giá dựa trên NL, một khâu của quá trình dạy học.Chưa nghiên cứu sâu về làm thế nào để phát triển năng lực dạy học cho người thầy. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Đến 1997, Shirley Fletcher cho ra đời tiếp tài liệu “Thiết kế đào tạo dựa trên năng lực thực hiện” [26], trong đó đề cập các cơ sở khoa học của việc thiết lập các tiêu chuẩn đào tạo, các kỹ thuật phân tích nhu cầu người học và phân tích công việc, xây dựng mô đun dạy học và khung chương trình. Tác giả đã đưa ra việc cần thiết phải thiết kế, xây dựng và phát triển năng lực thực hiện của người giáo viên. Ở Australia, vào cuối thập kỷ 80 đã bắt đầu một cuộc cải cách trong đào tạo nghề, thiết lập một hệ thống đào tạo dựa trên NL, tạo ra phương pháp PTNL cho việc công nhận các kỹ năng của người nhập cư, thành lập hội đồng đào tạo để xúc tiến việc xây dựng tiêu chuẩn NL trong toàn quốc [dẫn theo 16]. Cộng hòa Ghana (Republic of Ghana) là một quốc gia tại 32Tây Phi cũng có những nghiên cứu về phát triển NL cho giáo viên. Theo các tác giả Boahin, Peter Hofman, WH Adriaan, một số chương trình đào tạo PTNL cho giáo viên ở Ghana đã được công nhận và đảm bảo chất lượng. Trong bài viết, các tác giả đã đề cập đến việc tìm hiểu nhận thức, nhu cầu của giáo viên về PTNL và kiểm tra các yếu tố ảnh hưởng đến việc PTNL cho giáo viên. Kết quả là, một vài chương trình đào tạo cho giáo viên đã được áp dụng, từ đó đã nâng cao chất lượng giáo dục, chứng minh được đây là một nhân tố quan trọng để thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục, đây là một hướng tiếp cận cần được quan tâm và nhân rộng [dẫn theo 16]. Ở nhiều nước châu Á như Singapore, Ấn Độ, Philippin, Brunei, Malaixia, Hàn Quốc, Nhật Bản… phát triển năng lực cho giáo viên đang được vận dụng ở các mức độ khác nhau. Các bộ chương trình, hoạt động giáo dục đều được dựa trên năng lực của giáo viên như: Năng lực cá thể, năng lực chuyên môn, năng lực xã hội, năng lực hành động…. Trong một bài báo gần đây, Linda Darling-Hammond, Gene Wilhoit và Linda Pittenger đã đề xuất một tầm nhìn táo bạo để xem xét lại cách các quốc gia tiếp cận trách nhiệm và mô tả vai trò hoạt động phát triển năng lực tổ chức Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn hoạt động giáo dục cho giáo viên trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường. Như họ giải thích, các nhà giáo dục có kỹ năng, năng lực và cam kết ngày càng phát triển năng lực bản thân là một yếu tố trung tâm của bất kỳ hệ thống trách nhiệm nào được thiết kế để đảm bảo rằng tất cả học sinh có cơ hội tham gia vào hoạt động giáo dục có ý nghĩa. Để đáp ứng tầm nhìn này, đòi hỏi giáo viên phải tham gia vào việc học tập và hành động để tăng cường năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của chính bản thân với sự hỗ trợ của các các nhà QLGD [27]. Để phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên cần tập trung vào việc thay đổi yêu cầu đối với giáo viên (ví dụ: chuẩn nghề nghiệp giáo viên) và đo lường hiệu quả của giáo viên bằng cách sử dụng khung đánh giá chuẩn năng lực giáo viên và hiệu suất của học sinh trong các bài kiểm tra tiêu chuẩn. Phương pháp này có thể giúp đánh giá các năng lực tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên, đồng thời hỗ trợ sự phát triển liên tục của các giáo viên này và tận dụng được năng lực hiện của giáo viên. Để phát triển năng lực tổ chức của giáo viên cần tập trung vào 3 vấn đề cơ bản: - Đưa ra các tiêu chuẩn năng lực tổ chức hoạt động giáo dục có thể giúp xác định và phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên. - Tích cực tổ chức cho giáo viên thực hành, trải nghiệm tổ chức hoạt động giáo dục. Từ đó, Năng lực của giáo viên trở nên tốt hơn khi họ có được kinh nghiệm và có cơ hội học tập, thực hành năng lực tổ chức hoạt động giáo dục. - Nỗ lực phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên sẽ đạt hiệu quả cao khi giáo viên được học tập chuyên nghiệp [28]. Theo tác giả Maribel Childress “Chúng ta đã bước vào một kỷ nguyên mới về đánh giá giáo viên, tất cả mọi người đều hiểu được tầm quan trọng của phát triển năng lực cho giáo viên. Trong khi nghiên cứu đã chỉ ra rằng giáo viên là nhân tố quan trọng nhất trong thành tích của học sinh, hiệu trưởng là chìa khóa để thực hành giáo viên thành công. Một yếu tố quan trọng ảnh hưởng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn tới việc giảng dạy của giáo viên là năng lực của giáo viên. Chính vì vậy để phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên cần sử dụng hiệu quả hệ thống đánh giá giáo viên dựa trên phản hồi, giám sát có ý nghĩa. Điều bắt buộc là các hiệu trưởng phải nhận được sự hỗ trợ phù hợp để thực hiện các mô hình đánh giá hoàn thành mục tiêu đánh giá phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên là cải thiện hướng dẫn và học tập” [29]. Có thể nói các công trình trên đã cung cấp một cái nhìn khái quát về khái niệm của năng lực, vai trò của năng lực, nhu cầu và thực trạng phát triển năng lực của giáo viên…Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu về phát triển năng lực hoạt động giáo dục cho giáo viên. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước Việt Nam đang đẩy mạnh công tác đổi mới giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, trong đó đổi mới nhấn mạnh vai trò trọng tâm đó là phát triển năng lực giáo viên, cụ thể ngày 11/01/2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QL GD giai đoạn 2005 2010”. Mục tiêu tổng quát của Đề án là: "Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QL GD theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn của nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp GD trong công cuộc đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước” [8]. Tác giả Lê Văn Hồng (1975) có công trình nghiên cứu “Một số vấn đề về năng lực sư phạm của người GV xã hội chủ nghĩa”[10 đã đề cập đến các năng lực sư phạm cần có của người giáo viên xã hội chủ nghĩa. Tác giả nhấn mạnh muốn nâng cao chất lượng giáo dục thì phải nâng cao năng lực của giáo viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn