Tài liệu Phát triển kinh tế tư nhân ở tỉnh bình dương trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- TRẦN TỐ UYÊN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN Ở TỈNH BÌNH DƢƠNG TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- TRẦN TỐ UYÊN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN Ở TỈNH BÌNH DƢƠNG TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Chuyên ngành Kinh tế chính trị Mã số: 60 31 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐÀO THỊ PHƢƠNG LIÊN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày.......tháng......năm 2015 Học viên Trần Tố Uyên LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban Giám Hiệu - Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa Kinh tế chính trị đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến thầy giáo hƣớng dẫn đã chỉ dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các Thầy, cô trong tổ tƣ vấn đã nhiệt tình giúp đỡ, tƣ vấn, góp ý cho tôi hoàn thành tốt luận văn của mình. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ, cung cấp số liệu, tƣ liệu khách quan giúp tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cám ơn ! MỤC LỤC DANH MụC CHữ VIếT TắT ................................................................................... i DANH MụC CÁC BảNG ......................................................................................... ii DANH MụC BIểU Đồ ............................................................................................. iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ...........................................................................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ..........................................5 1.1.1. Vấn đề kinh tế tư nhân ......................................................................................5 1.1.2. Vấn đề kinh tế tư nhân với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế .........................8 1.1.3. Khái quát kết quả các công trình nghiên cứu và vấn đề đặt ra với luận văn 11 1.2. Một số vấn đề cơ bản về kinh tế tƣ nhân và phát triển kinh tế tƣ nhân trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. ...................................................................................12 1.2.1. Một số vấn đề cơ bản về kinh tế tư nhân.........................................................12 1.2.2. Phát triển kinh tế tư nhân trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ..............29 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của KTTN trong quá trình hội nhập KTQT ................................................................................33 1.3 Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong nƣớc về phát triển KTTN và bài học đối với tỉnh Bình Dƣơng. ..........................................................................................40 1.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Vĩnh Phúc ....................................................................40 1.3.2 Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Ninh ......................................................................46 1.3.3. Bài học kinh nghiệm đối với Tỉnh Bình Dương ..............................................48 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .......................51 2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng. ............................................................51 2.1.1.Các phương pháp nghiên cứu sử dụng chung cho toàn bộ luận văn...............51 2.1.2. Các phương pháp nghiên cứu điển hình của từng chương .............................52 2.2 Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ......................................................54 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG KINH TẾ TƢ NHÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ .................................55 3.1. Các nhân tố về tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dƣơng ảnh hƣởng tới sự phát triển của KTTN .................................................................................................55 3.1.1. Điều kiện tự nhiên của Bình Dương................................................................55 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................56 3.1.3. Hệ thống kết cấu hạ tầng ................................................................................58 3.2. Thực trạng phát triển kinh tế tƣ nhân ở Bình Dƣơng giai đoạn 2009 – 2013 ....60 3.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế cá thể, tiểu chủ ở Bình Dương .........................60 3.2.2. Thực trạng phát triển loại hình doanh nghiệp dân doanh ..............................63 3.2.3. Hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh: ......................................................69 3.2.4. Tác động của kinh tế tư nhân tới phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dương ....... 73 3.3. Đánh giá chung về thực trạng kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng ...78 3.3.1. Những thành tựu chủ yếu. ...............................................................................78 3.3.2. Hạn chế. ..........................................................................................................80 3.3.3. Nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế ...............................................83 CHƢƠNG 4 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN Ở TỈNH BÌNH DƢƠNG TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ..........................................................................................................86 4.1. Những căn cứ cho việc đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp phát triển kinh tế tƣ nhân ở tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ...........................86 4.1.1. Dự báo về bối cảnh kinh tế quốc tế, trong nước và trên địa bàn tỉnh Bình Dương. ....................................................................................................................86 4.1.2. Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương trong những năm tới. ....................................................................................................................89 4.2. Phƣơng hƣớng phát triển kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập......................................................................................................90 4.2.1. Định hướng chung ...........................................................................................90 4.2.2. Định hướng của tỉnh Bình Dương ...................................................................93 4.3. Những giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập KTQT ....................................................................94 4.3.1. Tạo lập môi trường kinh doanh ổn định, thuận lợi để huy động mọi nguồn lực của dân cư vào đầu tư, phát triển kinh tế tư nhân. ...................................................94 4.3.2. Đổi mới chính sách đối với kinh tế tư nhân. ...................................................98 4.3.3. Khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia các hoạt động kinh tế đối ngoại .....101 4.3.4. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao .................................................................................................................102 4.3.5. Nâng cao vai trò của các hiệp hội đối với phát triển kinh tế tư nhân ở Bình Dương ..................................................................................................................103 KẾT LUẬN ............................................................................................................106 DANH MụC TÀI LIệU THAM KHảO ...............................................................107 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CNXH Chủ nghĩa xã hội 2 DNDD Doanh nghiệp dân doanh 3 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 4 GDP Tổng sản phẩm nội địa 5 KTQT Kinh tế quốc tế 6 KTTN Kinh tế tƣ nhân 7 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 8 WTO Tổ chức thƣơng mại thế giới i DANH MỤC CÁC BẢNG STT 1 Bảng Bảng 1.2 Nội dung Vốn đầu tƣ phân theo thành phần kinh tế(theo giá thực tế) Trang 25 Số lƣợng các cơ sở kinh tế cá thể, tiểu chủ phân 2 Bảng 3.1 bố theo ngành trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng qua 58 các năm Số doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tƣ 3 Bảng 3.2 nhân đang hoạt động tại thời điểm 31/12/2012 62 trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng 4 Bảng 3.3 Số lƣợng doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tƣ nhân phân theo nhóm ngành kinh tế 63 Quy mô nguồn vốn doanh nghiệp thuộc thành 5 Bảng 3.4 phần kinh tế tƣ nhân đang hoạt động trên địa bàn 65 tỉnh Bình Dƣơng tính đến 31/12 Lãi/lỗ của các doanh nghiệp thuộc thành phần 6 Bảng 3.5 kinh tế tƣ nhân đang hoạt động tại thời điểm 69 31/12 7 Bảng 3.6 Tổng sản phẩm trong tỉnh phân theo loại hình kinh tế (theo giá thực tế) ii 72 DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT 1 Biểu đồ Biểu đồ 3.1 Nội dung Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp tỉnh Bình Dƣơng qua các năm iii Trang 73 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế ( KTQT) đã và đang đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam. Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986), Đảng ta đã chủ trƣơng khuyến khích phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, khu vực kinh tế tƣ nhân đã phát triển mạnh, góp phần quan trọng vào sự tăng trƣởng kinh tế. Gần đây nhất, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta lại một lần nữa khẳng định: Hoàn thiện cơ chế, chính sách để phát triển mạnh kinh tế tƣ nhân trở thành một trong những động lực của nền kinh tế. Phát triển mạnh các loại hình kinh tế tƣ nhân ở hầu hết các ngành, lĩnh vực kinh tế theo quy hoạch và quy định của pháp luật. Trong điều kiện hội nhập KTQT diễn ra mạnh mẽ hiện nay thì nhu cầu nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế đòi hỏi Việt Nam phải có nhìn nhận mới về kinh tế tƣ nhân (KTTN), một trong những bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Hiện nay kinh tế tƣ nhân ở nƣớc ta phát triển khá nhanh, hoạt động hiệu quả trên nhiều lĩnh vực, chiếm 45,7% GDP cả nƣớc (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam), cao nhất so với các thành phần kinh tế khác. Vì vậy kinh tế tƣ nhân đóng góp quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội, nhất là trong lĩnh vực giải quyết việc làm, xoá đói giảm nghèo, tăng thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân, từng bƣớc nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế trong điều kiện Việt Nam ra nhập WTO, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. Bình Dƣơng thuộc miền Đông Nam Bộ, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, với diện tích 2694,4 km2 xếp thứ tƣ trong vùng Đông Nam Bộ. Bình Dƣơng nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, là một trong những tỉnh có tốc độ tăng trƣởng kinh tế cao, phát triển công nghiệp năng động của cả nƣớc. Khu vực kinh tế tƣ nhân của tỉnh Bình Dƣơng thời gian qua có bƣớc phát triển mạnh mẽ - đặc biệt từ năm 2000 trở lại đây khi Luật Doanh nghiệp bắt đầu có hiệu lực, đã 1 từng bƣớc phát huy lợi thế địa lý, tiềm năng, đóng vai trò không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa của tỉnh Bình Dƣơng. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới của quá trình hội nhập kinh tế thế giới khi Việt Nam trở thành thành viên của WTO, thì khu vực KTTN của tỉnh Bình Dƣơng cũng bộc lộ không ít những hạn chế: quy mô phát triển không đồng đều, chƣa định hƣớng phát triển dài hạn, năng lực cạnh tranh, trình độ quản lý, công nghệ, nhân lực, nhận thức chƣa rõ về các vấn đề liên quan đến quá trình hội nhập…cơ chế chính sách của chính quyền tỉnh cho khu vực KTTN chƣa thực sự hữu ích đồng thời vẫn còn nhiều tiềm năng và lợi thế của tỉnh chƣa đƣợc khai thác đầy đủ và có hiệu quả….Vì vậy việc nghiên cứu thực trạng phát triển cũng nhƣ tác động của kinh tế tƣ nhân đến sự phát triển kinh tế - xã hội là rất cần thiết, từ đó kịp thời đề ra những giải pháp, phát huy mặt mạnh và hạn chế những tác động tiêu cực, có cơ chế thúc đẩy kinh tế tƣ nhân tiếp tục phát triển, đóng góp nhiều hơn nữa cho kinh tế tỉnh Bình Dƣơng trên con đƣờng hội nhập nói riêng và cả nƣớc nói chung. Xuất phát từ các lý do trên học viên chọn đề tài “Phát triển kinh tế tư nhân ở tỉnh Bình Dương trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế” làm luận văn thạc sỹ- chuyên ngành Kinh tế chính trị. Câu hỏi nghiên cứu: Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế tác động nhƣ thế nào đến khu vực kinh tế tƣ nhân tỉnh Bình Dƣơng? Những giải pháp mang tính đặc thù để phát triển kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập KTQT. 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn. * Mục đích: Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở xem xét quá trình phát triển KTTN ở phạm vi một địa phƣơng cấp tỉnh trong điều kiện hội nhập KTQT đóng vai trò nhƣ thế nào tới kinh tế xã hội ở tỉnh Bình Dƣơng; quá trình tăng trƣởng cũng nhƣ chất lƣợng tăng trƣởng của khu vực KTTN; sự tƣơng tác giữa KTTN với các thành phần kinh tế khác; các nhân tố thúc đẩy cũng nhƣ cản trở sự phát triển của khu vực kinh tế này ở tỉnh Bình Dƣơng. Trƣớc nhiều vấn đề và yếu cầu mới đặt ra, 2 đòi hỏi phải có các cơ chế, giải pháp phù hợp để xử lý kịp thời, có hiệu quả, tạo những đột phá tích cực nhằm khai thác các tiềm năng to lớn của KTTN phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Bình Dƣơng.  Nhiệm vụ: + Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến kinh tế tƣ nhân, làm cơ sở cho quá trình nghiên cứu. + Phân tích đánh giá thực trạng kinh tế tƣ nhân ở tỉnh Bình Dƣơng giai đoạn 2009-2013, rút ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của nó + Đƣa ra dự báo, phƣơng hƣớng và đề xuất giải pháp phát triển kinh tế tƣ nhân ở Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.  Đối tƣợng: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là những nội dung chủ yếu liên quan tới quá trình phát triển KTTN ở Bình Dƣơng trong điều kiện hội nhập KTQT, bao gồm: quy mô, chất lƣợng phát triển của khu vực KTTN; mối quan hệ giữa khu vực kinh tế tƣ nhân với các khu vực kinh tế khác đặc biệt giữa KTTN với chính quyền địa phƣơng…  Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu tình hình hoạt động của các cơ sở kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng từ năm 2009 đến 2013 trong quá trình hội nhập. Từ đó đề xuất giải pháp phát triển kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế 4. Dự kiến những đóng góp của luận văn - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và khảo sát kinh nghiệm thực tiễn về kinh tế tƣ nhân và phát triển kinh tế tƣ nhân trên địa bàn tỉnh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. - Khảo sát và đánh giá thực trạng kinh tế tƣ nhân của tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế trên cả 2 mặt: thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. 3 - Đề xuất phƣơng hƣớng và những giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tƣ nhân ở tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn đƣợc trình bày theo 4 chƣơng. Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề cơ bản về phát triển kinh tế tƣ nhân trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu. Chƣơng 3: Thực trạng của kinh tế tƣ nhân tỉnh Bình Dƣơng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp để kinh tế tƣ nhân hội nhập và phát triển ở tỉnh Bình Dƣơng 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 1.1.1. Vấn đề kinh tế tư nhân 1. Cuốn sách: “ Thành phần kinh tế cá thể, tiểu chủ và tƣ bản tƣ nhân – Lý luận và chính sách” (2002, NXB CTQ) do PGS, TS Hà Huy Thành chủ biên đã đi sâu phân tích thực trạng phát triển khu vực KTTN ở nƣớc ta trong thời kì đổi mới (theo ngành nghề và phân theo vùng lãnh thổ) nêu lên những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại, yếu kém, nguyên nhân chủ yếu và khuyến nghị những chính sách, giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển khu vực KTTN. Các giải pháp chủ yếu đó là: - Hoàn thiện môi trƣờng pháp lý, trong đó sớm ban hành Luật Doanh nghiệp chung cho mọi khu vực kinh tế, điều chỉnh sự hoạt động của các pháp nhân kinh tế không phụ thuộc vào hình thức sở hữu; - Các chính sách khuyến khích tƣ nhân đầu tƣ vào các ngành nghề thúc đẩy nền kinh tế phát triển theo hƣớng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; - Thiết lập các chế định hỗ trợ phát triển KTTN , nhƣ thành lập quỹ hỗ trợ DNNVV, hình thành ngân hàng đầu tƣ phát triển các DNNVV, thiết lập hiệp hội các DNNVV, trung tâm đào tạo cán bộ quản lý của các DNNVV… 2. Cuốn: “ KTTN và quản lý nhà nƣớc đối với KTTN ở nƣớc ta hiện nay” (2003, NXB CTQG) do GS, TS Hồ Văn Vĩnh chủ biên. Trong cuốn sách này tác giả không chỉ phân tích thực trạng hoạt động của khu vực KTTN, mà còn phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với khu vực KTTN. Trên cơ sở đó, tác giả đã đƣa ra khuyến nghị phƣơng hƣớng và giải pháp tiếp tục đổi mới quản lý nhà nƣớc đối với khu vực kinh tế tƣ nhân ở nƣớc ta. Cụ thể là: - Định hƣớng chiến lƣợc phát triển KTTN + Đối với kinh tế cá thể, tiểu chủ tập trung vào một số ngành nghề sử dụng tiềm năng về vốn, sức lao động, tay nghề của từng gia đình, đặc biệt hƣớng vào phát triển sản xuất và chế biến nông lâm thủy sản. 5 + Đối với kinh tế tƣ bản tƣ nhân, cần khuyến khích phát triển sản xuất – kinh doanh trong tất cả các ngành nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, dịch vụ kể kể hoạt động xuất nhập khẩu và thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài và đầu tƣ kinh doanh ra nƣớc ngoài. - Tiếp tục đổi mới pháp luật và các chính sách phát triển KTTN + Về pháp luật: tiếp tục đổi mới pháp luật, tạo cơ sở pháp lý minh bạch, thông thoáng để KTTN hoạt động nhƣ thống nhất hóa Luật Doanh nghiệp với Luật Doanh nghiệp Nhà nƣớc và Luật Đầu tƣ nƣớc ngoài với Luật Đầu tƣ trong nƣớc. + Về chính sách: Tiếp tục hoàn thiện các chính sách ruộng đất, chính sách đầu tƣ, chính sách thuế, chính sách vốn và tín dụng ngân hàng, chính sách khoa học và công nghệ, chính sách thƣơng mại và giá cả, chính sách lao động việc làm và đào tạo nguồn nhân lực - Tăng cƣờng chức năng tổ chức của hệ thống quản lý nhà nƣớc về kinh tế đối với KTTN + Tổ chức các doanh nghiệp thuộc KTTN đó là cơ chế, chính sách để mọi ngƣời ra kinh doanh công khai và hợp pháp khắc phục tình trạng kinh doanh ngầm, trốn tránh pháp luật; + Thành lập các tổ chức đại diện, tổ chức hỗ trợ đối với các doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN + Phát triển các hình thức hợp tác trong khu vực KTTN + Kiện toàn bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với KTTN cụ thể là: thực hiện tốt việc phân công, phân cấp trong việc quản lý khu vực KTTN, quy định rõ chức năng, quyền hạn, trách nhiệm và mối quan hệ quản lý, tránh chồng chéo, lấn sân nhau hoặc bỏ trống trận địa giữa các cơ quan chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính; tăng cƣờng kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực KTTN. 3. Cuốn sách “ KTTN Việt Nam sau hai thập kỷ đổi mới thực trạng và những vấn đề đặt ra” (2005, NXB Khoa học xã hội) của tác giả Đinh Thị Thơm. Đây là công trình thu thập và hệ thống các bài viết phân tích, đánh giá, kiến nghị và những 6 giải pháp đúc kết trong những công trình, bài viết của 9 nhà nghiên cứu về những vấn đề lý luận, thực tiễn phát triển và hạn chế cũng nhƣ triển vọng phát triển của khu vực KTTN. Công trình đề cập đến các nội dung sau: - KTTN Việt Nam sau hai thập niên đổi mới, tiến triển và những hạn chế - Các thành phần kinh tế ở Việt Nam, chính sách và thực tiễn thời kì đổi mới - Những dự báo và chính sách sử dụng kinh tế tƣ bản tƣ nhân theo định hƣớng XHCN. 4. Cuốn sách: “ Sự vận động, phát triển của KTTN trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN” (2006, NXB CTQG) của tác giả Vũ Quốc Tuấn đã đi sâu phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn trình bày quá trình tìm tòi, thử nghiệm, đột phá, đấu tranh tƣ tƣởng và tổng kết sự phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần ở Việt Nam, trong đó KTTN là bộ phận quan trọng. Đồng thời phân tích, nhận dạng và dự báo xu hƣớng phát triển KTTN, đề xuất một số chính sách, giải pháp phát triển KTTN trong giai đoạn mới. 5. Cuốn sách: “ Sở hữu tƣ nhân và KTTN trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam” (2006, NXB CTQG) của GS, TS Nguyễn Thanh Tuyền là kết quả của công trình nghiên cứu đề tài khoa học cấp nhà nƣớc KX.01.04. Trong cuốn sách này tác giả đã đề cập đến cơ sở lý luận và thực tiễn, bản chất, vai trò và vị trí của KTTN nói chung cũng nhƣ trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa nói riêng, thực trạng phát triển KTTN ở nƣớc ta. Nội dung của công trình đề cập đến các vấn đề sau: - Thứ nhất, nêu rõ luận cứ khoa học về tính tất yếu khách quan và sự phát triển lâu dài của sở hữu tƣ nhân và KTTN ở Việt Nam,làm rõ KTTN thực sự là một bộ phận cấu thành của kinh tế xã hội chủ nghĩa, vai trò, vị trí của KTTN trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, mối quan hệ giữa vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nƣớc với vai trò của KTTN trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN; vấn đề đảng viên làm kinh tế tƣ nhân, lợi ích kinh tế - xã hội mà nó mang lại; quan niệm mới về “bóc lột” giá trị thặng dƣ trong điều kiện kinh tế thị trƣờng ở Việt Nam. - Thứ hai, đề xuất 8 chính sách đổi mới có tính hệ thống và đồng bộ về phát triển KTTN trong cơ chế thị trƣởng ở Việt Nam. Các chính sách này đƣợc xoay 7 quanh tiêu điểm là bảo đảm sự phát triển lâu dài, bình đẳng, công nhận quyền lợi hợp pháp và không hạn chế đối với KTTN trong các lĩnh vực, nhằm hƣớng KTTN đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng CNXH ở Việt Nam, thích ứng với quá trình phát triển kinh tế trong tiến trình hội nhập kinh tế toàn cầu. - Thứ ba, dự báo về phƣơng hƣớng xã hội hóa sở hữu tƣ nhân và KTTN trong phát triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN, trong đó phác họa bƣớc đi, hình thức, phƣơng pháp xã hội hóa trên cơ sở tuân thủ một cách linh hoạt quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lƣợng sản xuất trong từng giai đoạn. Nhƣ vậy, các công trình nghiên cứu đều thừa nhận KTTN là khu vực cung cấp khối lƣợng sản phẩm lớn nhất cho xã hội. Sự tồn tại nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó có KTTN là tất yếu bắt nguồn từ quy luật về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với tình chất và trình độ phát triển của lực lƣợng sản xuất. Đây là khu vực kinh tế năng động và có khả năng thích ứng nhanh nhạy với những đặc trƣng của nền kinh tế thị trƣờng, có tiềm năng lớn trong việc nâng cao năng lực nội sinh của đất nƣớc, tăng trƣởng kinh tế. Các tác giả cũng nhất trí với quan điểm phát triển KTTN là có lợi cho CNXH và đƣợc coi là điều kiện không thể thiếu để xây dựng thành công nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa. 1.1.2. Vấn đề kinh tế tư nhân với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Toàn cầu hóa và hội nhập KTQT ngày nay đã trở thành xu thế bao trùm, chi phối các mối quan hệ kinh tế và qua đó chị phối sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Một quốc gia tham gia hội nhập KTQT thì tất yếu chịu sự tác động của quá trình này, khu vực KTTN là bộ phận của nền kinh tế cũng không nằm ngoài xu thế đó. Liên quan đến vấn đề này cũng có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu nhƣ: 1. Cuốn sách: “ KTTN trong tiến trình hội nhập” (năm 2003, NXB Khoa học xã hội) của Viện thông tin khoa học xã hội, giới thiệu những nét khái quát về khu vực kinh tế nhạy cảm này qua những công trình nghiên cứu của nhiều chuyên gia quốc tế. Trƣớc hết, đó là sự thay đổi trong nhận thức về phát triển KTTN cũng những nội hàm của nó, những yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa chế độ tƣ bản chủ 8 nghĩa và chế độ XHCN trong suốt nhiều thập kỷ qua. Các bài nghiên cứu trong cuốn sách này tập trung nêu vấn đề và luận giải sự tồn tại tất yếu của sở hữu tƣ nhân trong giai đoạn phát triển hiện nay; phân tích, đánh giá sự tiến triển và những hình thức đa dạng của nó ở phƣơng Tây cũng nhƣ các nƣớc phƣơng Đông. Cuốn sách cho thấy tƣ nhân hóa nhƣ một động thái tích cực trong quá trình quốc tế hóa các quan hệ kinh tế quốc tế diễn ra sôi động tại nhiều nền kinh tế có thể chế khác nhau. Bên cạnh đó, cuốn sách này cũng đề cập Trung Quốc nhƣ một dẫn chứng cụ thể và tiêu biểu nhất trên cả phƣơng diện lý luận và thực tiễn về một mô hình phát triển kinh tế thị trƣờng XHCN, trong đó KTTN đƣợc xem là yếu tố cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. 2. Công trình: “ Phát triển khu vực KTTN ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập KTQT” (Tạp chí Ngân hàng số 5/2003) của tác giả Phan Hồng Giang đã đề cập tới vai trò và vị trí của KTTN trong nền kinh tế, tuy nhiên thách thức lớn nhất đối với KTTN khi hội nhập KTQT là năng lực cạnh tranh kém. Trên cơ sở đó tác giả đã đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn vƣớng mắc của khu vực KTTN nhƣ: Tiếp cận thông tin và nguồn lực đất đai; tín dụng; đào tạo; cung cấp thông tin, tƣ vấn và hỗ trợ KTTN hội nhập. Đồng thời cũng có những kiến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nƣớc để thực sự đóng vai trò bàn đạp cho KTTN phát triển. 3. Một số công trình nghiên cứu tác động của hội nhập KTQT đối với doanh nghiệp Việt Nam, trong đó các DNTN đƣợc nghiên cứu với tƣ cách là bộ phận cấu thành của doanh nghiệp Việt Nam nhƣ: - Cuốn sách: “ WTO thuận lợi và khó khăn cho các doanh nghiệp Việt Nam” (2006, NXB Lao động – Xã hội) của tác giả Nguyện Thủy Nguyên. Trong công trình này tác giả đã giới thiệu khái quát về WTO: quá trình hình thành và phát triển của WTO, các nguyên lý pháp lý của WTO, cơ cấu tổ chức, giải quyết tranh chấp và cơ chế kiểm điểm chính sách thƣơng mại của WTO. Tác giả cũng phân tích sự ảnh hƣởng của chế độ hoạt động thƣơng mại và cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO với các nƣớc đang phát triển. Thông qua việc giới thiệu một số hiệp định trong WTO ( hiệp định GATS, TRIPR, hiệp định kiểm tra hàng hóa trƣớc khi xuống 9 tàu, hiệp định về chống phá giá và thuế đối kháng…) tác giả đã đƣa ra những cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam khi gia nhập WTO nhƣ: Vấn đề tạo dựng thƣơng hiệu, tiêu chuẩn chất lƣợng hàng hóa của Việt Nam; cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp trong một số ngành (viễn thông, dệt may, du lịch, nông sản). - Cuốn: “ Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong xu thế hội nhập KTQT” (2009, NXB CTQG) của tác giả Nguyện Hữu Thắng. Các cuốn sách này đề cập tới các vấn đề nhƣ: + Khái niệm toàn cầu hóa, hội nhập KTQT cơ hội và thách thức của toàn cầu hóa đối với các nƣớc; Vấn đề cạnh tranh trong quá trình toàn cầu hóa ( quan niệm về cạnh tranh trƣớc nửa đầu thế kỷ XX và nửa sau thế kỷ XX); Các yếu tố ảnh hƣởng tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp; đo lƣờng và các tiêu chí xác định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp; cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp khi tham gia hội nhập quốc tế; yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các doanh nghiệp Việt Nam. + Thực trạng doanh nghiệp: số lƣợng, quy mô vốn và lao động, ngành nghề, cơ cấu doanh nghiệp (bao gồm các DNTN); thực trạng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam; thị phần và năng lực chiếm lĩnh thị phần, cạnh tranh sản phẩm, hiệu quả hoạt động của sản xuất kinh doanh, năng suất các yếu tố ( sử dụng vốn, tài sản, lao động), khả năng thu hút nguồn lực, khả năng liên kết, hợp tác của các doanh nghiệp. + Một số quan điểm, phƣơng hƣớng và giả pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập KTQT: nâng cao năng lực hoạt động của doanh nghiệp (đổi mới tổ chức quản lý, hoạt động Marketing…), sử dụng hiệu quả nguồn lực của doanh nghiệp, cải thiện môi trƣờng và điều kiện kinh doanh, phát triển các chế định hỗ trợ doanh nghiệp. 4. Luận án tiến sĩ: “ Xu hƣớng phát triển kinh tế tƣ nhân trên địa bàn TP HCM trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế” (2009, Trƣờng Đại học kinh tế TP HCM) của tác giả Nguyễn Văn Sáng đã luận giải các vấn đề lý luận và thực tiễn của phát triển kinh tế tƣ nhân trong quá trình hội nhập KTQT; Phân tích thực trạng phát 10