Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PHẦN MỞ ĐẦU
Việt Nam gia nhập WTO và mở rộng cánh cửa hội nhập kinh tế Quốc tế, thị trường
Việt Nam được các chuyên gia kinh tế đánh giá là một thị trường tiềm năng rất lớn, đặc
biệt là thị trường bán lẻ với một nửa dân số dưới 30 tuổi có sức mua lớn. Nhiều loại hình
bán lẻ mới đã và đang hình thành ở Việt Nam để khai thác thị trường tiềm năng này, trong
đó có xuất hiện một phương thức kinh doanh hiện đại là siêu thị.
Kinh doanh siêu thị ra đời đã làm thay đổi diện mạo ngành bán lẻ của đất nước. Tuy
nhiên siêu thị vẫn là lĩnh vực kinh doanh khá mới mẻ ở nước ta cũng như các nước đang
phát triển khác. Vì vậy hệ thống siêu thị không tránh khỏi nhiều yếu kém và bất cập, từ
nhận thức và hiểu biết về siêu thị chưa đúng, chưa đầy đủ, các siêu thị hoạt động manh
mún, tự phát, thiếu liên kết, thiếu sự chỉ đạo cụ thể….Đặc biệt là sự xuất hiện của hệ thống
các chuỗi siêu thị - một phương thức kinh doanh quản lý siêu thị mới trên thế giới đã bắt
đầu có mặt ở Việt Nam, nhưng các doanh nghiệp kinh doanh siêu thị ở Việt Nam sẽ vận
dụng phương thức kinh doanh mới đó như thế nào đang là vấn đề được đề cập tới trong các
buổi toạ đàm bàn về xu hương phát triển của ngành bán lẻ Việt Nam. Mô hình chuỗi đang
đuợc các doanh nghiệp Việt Nam quan tâm, và đã hình thành các chuỗi cửa hàng như G7Mart, chuỗi siêu thị Sài Gòn Co.op Mart…Mặc dù vậy việc ứng dụng những mô hình kinh
doanh hiện đại, sáng tạo như vậy ở Việt Nam vẫn còn nhiều vấn đề cần phải bàn luận do
nhiều nguyên nhân, mà một trong những nguyên nhân đó là sự lĩnh hội mô hình kinh doanh
này còn nhiều hạn chế.
Nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết về siêu thị, phục vụ cho các môn học chuyên
ngành marketing và cho công việc sau này, nhằm góp phần nào đó xác định và đánh giá
năng lực cạnh tranh để phát triển hệ thống các chuỗi siêu thị tại địa bàn nơi cư trú và học
tập, em xin chọn đề tài “PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG CÁC CHUỖI SIÊU THỊ BÁN LẺ
TẠI THỊ TRƯỜNG HÀ NỘI SAU KHI VIỆT NAM GIA NHẬP WTO” làm đề tài để viết
đề án môn học.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
NỘI DUNG
I. Hiện trạng hệ thống phân phối bán lẻ tại thị trường Hà Nội
1. Số lượng các siêu thị và quy mô hoạt động
1.1. Số lượng các siêu thị
Hai siêu thị lần đầu được khai trương ở Hà Nội là siêu thị thuộc trung tâm thương mại số
7-9 Đinh Tiên Hoàng(1/1995) và siêu thị Minimart Hà Nội tại tầng II chợ Hôm(3/1995).
Theo số liệu của Bộ Thương Mại, tính đến năm 2005 Hà Nội có tới 101 siêu thị, chiếm
38% số lương siêu thị trong cả nước.
Bảng 1 : Tình hình mở mới siêu thị hàng năm từ 1996 đến 2005 tại Hà Nội
Năm
1996
Số ST mở mới
1997
3
4
1998
4
1999
2000
8
2001
5
2
2002
2003
10
5
*
2004
14
tổng
46
101
*: số liệu thống kê không rõ ràng
Nguồn: Bộ Thương mại, vụ chính sách thị trường trong nước
1.2. Quy mô siêu thị
Hệ thống siêu thị ở Hà Nội chủ yếu là các siêu thị nhỏ và vừa. Các siêu thị nhỏ của Hà
Nội có diện tích mặt bằng kinh doanh chưa đầy 100m2, chủng loại hàng hóa trong các siêu
thị này chỉ đạt mức 2000-3000 mặt hàng, cách bố trí hàng hoá đơn điệu, hệ thống dịch vụ
kèm theo nghèo nàn…Doanh thu chỉ ở mức 18-20triệu VND/ ngày. Có thể liệt kê một vài
siêu thị điển hình loại này theo bảng sau:
Bảng : Các siêu thị quy mô nhỏ ở Hà Nội
Siêu thị
ST
Hồ Gươm
Diện tích mặt
bằng
40m2
ST
IMS
60m2
ST
Cát Linh
65m2
ST số 12
Phùng
Hưng
70m2
ST số 14
Lí Nam Đế
ST số 66
Bà Triệu
70m2
80m2
Có nhiều siêu thị diện tích mặt bằng rộng hơn, nhưng cũng chưa đủ tiêu chuẩn để phân
hạng như: siêu thị số 66 Ngô Thì Nhậm có diện tích mặt bằng là 180m2, siêu thị 18 Hàng
bài, Minimart Thái Hà: 250m2...Mặt hàng cũng tăng lên khoảng 3500-5000 tên hàng.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Những siêu thị cỡ vừa và lớn ở Hà Nội không nhiều, nhất là đối với các siêu thị kinh
doanh tổng hợp. Mới chỉ co hai siêu thị Fivimart đạt tiêu chuẩn hạng II, có diện tích kinh
doanh là 3000m2, bãi đỗ xe có diện tích khoảng 1000m2. Các chuỗi siêu thị Intimex,
Marko, Citimart…chỉ đáp ứng được tiêu chuẩn các siêu thị hậng III, diẹn tích không đủ
2000m2.
Phân hạng siêu thị Hà Nội theo tiêu chuẩn phân hạng(2005)
+ không thuộc loại nào: 29%
+ loại II: 8.8%
+ loại III: 60,59%
+ loại I: 4,4%
Như vậy có thể thấy quy mô của các siêu thị ở Hà Nội còn quá nhiều siêu thị chưa đủ
tiêu chuẩn để phân hạng, tỷ lệ các siêu thị như vậy còn rất cao (29%), trong khi đó những
siêu thị thuộc hạng I lại quá ít (4,4%).
2. Mô hình hoạt động
Phương thức hoạt động của hệ thống siêu thị ở Hà Nội tính cả sự góp mặt của các đại
gia bán lẻ nước ngoài, có thể tập hợp lại theo ba mô hình sau:
Mô hình siêu thị độc lập
Mô hình kinh doanh siêu thị độc lập là các siêu thị hoạt động đơn lẻ, thuộc về các chủ sở
hữu khác nhau, hầu hết do các doanh nghiệp tư nhân mở một cách tự phát, có quy mô nhỏ
và rất nhỏ, có khi chỉ vài chục mét vuông như đã đề cập ở phần 1.2. Các siêu thị này hoạt
động có tính chất đơn lẻ, mạnh về mặt hàng nào thì kinh doanh mặt hàng đó, không có sự
liên kết bổ sung các nguồn hàng cho nhau. Đặc biệt hàng hoá trong các siêu thị này chủ
yếu láy từ các chợ bán buôn hoặc từ nguồn nhập khẩu tự phát, sự liên kết với nhà sản xuất
kém bền chặt, nguồn hàng khai thác không được ổn định và giá cả còn ở mức cao.
Mô hình siêu thị dạng chuỗi
Ở Hà Nội có chuỗi siêu thị Fivimart với 4 siêu thị đặt ở quận Ba Đình, Hoàn Kiếm và
Hai Bà Trưng; chuỗi siêu thị Intimax với 4 siêu thị ở Bờ Hồ, Hào Nam, Lạc Trung, Định
Công; chuỗi siêu thị Marko vói ba siêu thị lớn là siêu thị Marko I(phố Kim Mã), siêu thị
Marko II(phố Tây Sơn), và siêu thị Marko III (Ngọc Khánh)…vói siêu thị theo mô hình
chuỗi, người tiêu dùng không phải đến một siêu thị duy nhất mà chỉ cần đến một siêu thị
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
bất kỳ nào đó trong chuỗi đều có thể mua được mặt hàng mình muốn và hoàn toàn yên tâm
với giá cả và chất lượng hàng hóa mình đã lựa chọn.
Hiện tại ở Hà Nội các doanh nghiệp đang có xu hướng chuyển đổi mô hình kinh doanh
siêu thị từ dạng độc lập sang dạng chuỗi, đang thực hiện hợp tác liên kết cùng khai thác cơ
hội thị trường đang mở rộng đồng thời cũng cùng chia sẻ nhưng khó khăn thách thức trong
cơ chế hội nhập.
Mô hình đại siêu thị và cửa hàng kho hàng của các tập đoàn bán lẻ nước ngoài
Sự góp mặt của một số tập đoàn phân phối lớn trên thế giớ như Metro cash & Carry(Đức),
Bourbon(Pháp)….tại Hà Nội đã làm thay đổi cục diện thị trương bán lẻ ở đây. Các đại siêu
thị lần lượt xuất hiện theo hình thức liên doanh hoặc 100% vốn nước ngoài. Siêu thị Big C
ở số 222/ Trần Duy Hưng/ Hà Nội đang được đông đảo người tiêu dùng Hà Nội quan tâm.
Metro cũng chiếm ngự trên một vị trí lớn trên đường Phạm Hùng và là đại siêu thị bán
buôn lớn nhất tại Hà Nội hiên nay. Các đại siêu thị, siêu thị lớn của các tập đoàn nước
ngoài đã mang đến cho ngành kinh doanh siêu thị ở Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói
chung một góc nhìn hoàn toàn mới về phương thức kinh doanh siêu thị, thể hiện ở tính quy
mô, tiêu chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa…và cả vê tính cạnh tranh mới trên thị
trường hấp dẫn này.
3. Đặc điểm hoạt động marketing của các siêu thị ở Hà Nội
a. Hàng hoá trong siêu thị
Cơ cấu hàng hoá
- Tỉ lệ hàng hàng hóa trong một số chuỗi siêu thị:
Bảng 2: Tỉ lệ hàng Việt Nam trong một số siêu thị ở Hà Nội.
Đơn vị: %
Nhóm ngành hàng
Chung các ngành
Siêu thị Citimart
Siêu thị Maximart
Siêu thị Big C
70
75
95
thực phẩm
70
90
90
quần áo, giầy dép
80
70
90
Bánh kẹo
50
75
90
hàng
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Gia vị
60
90
95
Hóa mỹ phẩm
80
90
95
nước giải khát
90
90
95
Thời gian gần đây, tại các siêu thị Hà Nội đã bắt đầu thu hút được một lượng
khách hàng lớn mức thu nhập trung bình. Do vậy, các siêu thị đang thực hiện chiến lược
“nội địa hóa”, phát triển thêm nhiều mặt hàng nội địa và đang có xu hướng liên kết với
những người sản xuất ở Việt Nam. Tại hệ thống siêu thị Fivimart, người tiêu dùng có thể
lựa chon trong số trên 20.000 mặt hàng với trên 70% là hàng Việt Nam chất lượng cao
hoặc sản phẩm của các liên doanh nước ngoài tại Việt Nam để tìm cho mình sản phẩm
phù hợp với nhu cầu và túi tiền
Tại Hà Nội, hàng tiêu dùng hàng ngày không phải là thực phẩm tươi sống, rau, củ
quả….vẫn chiếm tỉ lệ cao. Mới chỉ có số ít các siêu thị kinh doanh các mặt hàng tươi sống
là chủ yếu, như Fivimart nổi tiếng với rau quả, thực phẩm sơ chế. Các mặt hàng về kim
khí, điện máy cũng chiếm tỉ lệ tương đối cao trong các siêu thị ở Hà Nội, đa phần đều là
hàng liên doanh hoặc nhập khẩu, chủ yếu là hàng sản xuất tại Trung Quốc, liên doanh với
Nhật, Hàn Quốc....
Chất lượng sản phẩm
Đây là vấn đề rât đáng quan tâm trong các siêu thị. Nhìn chung người tiêu dùng đánh giá
cao chất lượng sản phẩm trong siêu thị và họ đến với siêu thị lí do chính là chất lượng đảm
bảo. Hầu hết hàng hóa trong siêu thị đều có nguồn gốc rõ ràng, đầy đủ nhãn mác và được
kiểm tra chất lượng một cách nghiêm cách nghiêm ngặt. Tuy nhiên, vẫn còn có hiện tượng
người tiêu dùng mua phải hàng quá hạn sử dụng hay chất lượng giảm sút do cô
Giá cả
Giá cả hàng hóa luôn là vấn đề được người tiêu dùng quan tâm. Đặc biệt khi các siêu thị
mở rộng thị trường thu hút thêm một lượng lớn khách hàng có mức thu nhập thấp và trung
bình. Theo khảo sát, giá của các siêu thị ở Hà Nội luôn cao hơn giá của các sản phẩm đó
bán tại các cửa hàng bách hóa hoặc các chợ truyền thống. Mức độ chênh lệch giá cũng rất
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
đa dạng. Nhìn chung, mức chênh lệch giá so với các cửa hàng khác là 10-15%, với các chợ
truyền thống là khoảng 10-25%. Giữa các siêu thị cũng có sự chênh lệch giá. Giá trong các
siêu thị nhà nước như Intimex, Co.op mart …giá bán phù hợp hơn so với các siêu thị tư
nhân. Có một điểm rất đáng lưu ý là giá bán trong các đại siêu thị nước ngoài rất phong
phú, có nhiều sản phẩm tiêu dùng giá bán thấp hơn hẳn so với các siêu thị khác, nhưng
cũng có những sản phẩm giá cao hơn nhiều như đại siêu thị BigC có thể tìm thấy những
sản phẩm như nước xả vải thấp hơn giá bán của cùng sản phẩm đó trong siêu thị
Fivimart…Riêng hệ thống Metro giá bán rẻ hơn các siêu thị khác từ 10-20%. Đối với các
mặt hàng tiêu dùng phổ biến được quảng cáo mạnh và phân phối rộng khắp như các loại
sữa hộp, sữa tươi, mì ăn liền, bột giặt …giá bán tại các siêu thị tương đối sát với bên ngoài.
Các loại hàng hóa ít thông dụng như các sản phẩm nhập ngoại (rượu ngoại, bánh kẹo ngoại,
mỹ phẩm, máy massage, quần áo nhập ngoại…) mức giá bán tại các siêu thị cao hơn nhiều
so với các loại hình cửa hàng khác.
Trưng bầy sản phẩm
Đây được coi là một trong những yếu tố quan trọng để thu hút khách hàng. Tuy nhiên ở
Hà Nội các siêu thị ra đời và phát triển chủ yếu là tự phát, thiếu quy hoặch, đội ngũ nhân
viên chưa được đào tạo một cách bài bản nên tính “nghệ thuật” trong trưng bầy hàng hóa
chưa thực sự cao, chưa tiện lợi và hấp dẫn khách hàng. Một số siêu thị có danh mục hàng
hóa phong phú nhưng do quá chú trọng đến số lượng hàng hóa mà bố trí, thiết kế các quầy
hàng, giá đỡ quá sát nhau làm cho việc di chuyển của khách hàng và cả nhân viên trong
siêu thị đều khó khăn, thậm chí làm đổ vỡ, rơi hàng từ trên giá…Trong những năm gần đây
có nhiều siêu thị lớn đã được mở tại Hà Nội, đặc biệt là có sự tham gia của các yếu tố nước
ngoài đã đem đến nghệ thuật sắp xếp, trưng bầy hàng hóa theo chuẩn mực quốc tế. Hàng
hóa được bố trí hợp lí, giao thông đi lại trong siêu thị thuận tiện hơn, diên tích tiếp xúc giữa
hàng hóa và khách hàng được khai thác triệt để…Điều đó làm cho khách hàng đế với siêu
thị ngày càng đông, nhất là đến với các siêu thị lớn, đại siêu thị, không chỉ đi mua sắm mà
còn đi tham quan, ngắm nghía các mặt hàng.
b. Khách hàng của siêu thị
Động cơ đi siêu thị
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Đa số khách hàng vào siêu thị để mua sắm vì họ cho rằng vào siêu thị có thể “mua được
mọi thứ” nên sẽ tiết kiệm thời gian, công sức và giá cả hàng hóa tuy có cao hơn bên ngoài
một chút nhưng chất lượng đảm bảo. Theo một cuộc khảo sát nhỏ gần đây, người dân Hà
Nội không chỉ quan tâm tới chất lượng hàng hóa khi vào siêu thị, nhiều người cho rằng vào
siêu thị có thể dễ dàng tìm được những thứ hàng hóa mình cần nhanh nhất.
Đặc điểm khách hàng:
-Thu nhập bình quân đầu người của Hà Nội vào khoảng 1000 – 1500USD, cùng với lối
sống công nghiệp bận rộn, những người đi làm công sở thì siêu thị gần như là điểm lựa
chọn cho những ngày cuối tuần đối với họ.
- Thành phần khách hàng: theo số liệu thống kê cho thấy, tại Hà Nội có trên 50% khách
hàng của siêu thị hiện nay là cán bộ viên chức và người lao động trong các nhà máy xí
nghiệp, 40% là các bà nội trợ và khoảng 10% vào xem, vào chơi mà không qua quầy thanh
toán.
- Đặc điểm văn hóa, xã hội của người tiêu dùng Hà Nội: Nét văn hóa nổi trội ở Hà Nội
đó là nét văn hóa đô thị. Người dân nơi đây năng động, cởi mở, lịch thiệp và có nhu cầu đa
dạng về chủng loại và chất lượng hàng hóa. họ luôn có yêu cầu cao về chất lượng hàng
hóa, dịch vụ khách hàng, thái độ phục vụ, địa điểm mua sắm…đồng thời với lối sống công
nghiệp bận rộn, họ chọn siêu thị là điểm mua hàng văn minh và lịch sự, có thể đáp ứng cho
gần hết mọi nhu cầu của họ,
- Hàng ngày các siêu thị ở Hà Nội có khoảng 400-500 lượt khách vào mua và tham
quan. Vào dịp tết lượng khách vào tới 2000-3000 người. Đặc biệt vào dịp khai trương,
lượng khách vào tham quan tại Metro và BigC lên tới hàng chục ngàn ngưưoì. Tỷ lệ giữa
lượng khách vào siêu thị với lượng khách có qua quầy thanh toán ngày một cao và giá trị
mỗi đơn mua hàng trung bình đạt 150-200 ngàn đồng.
Thói quen mua sắm hàng tiêu dùng:
Mặc dù siêu thị được lựa chọn làm địa điểm mua sắm ngày càng nhiều, nhưng người
dân Hà Nội vẫn có thói quen mua sắm hàng thực phẩm tiêu dùng hàng ngày ngoài chợ, vì
theo khảo sát, nhiều người dân cho rằng mua hàng ngoài chợ gần nhà tiện lợi hơn rất nhiều,
lại mua được đồ tươi sống, đặc biệt là có thể trả giá…. hoặc tiện đường đi làm về, họ tạt
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
qua chợ mua đò ăn nhanh hơn là phải gửi xe vào siêu thị. Siêu thị chỉ phù hợp với họ khi
mua với số lượng lớn, đặc biệt là mua sắm cho cả tuần tiêu dùng, hoặc cả tháng đối với
những sản phẩm để được lâu dài…Thói quen mua hàng ngoài chợ đang thay đổi nhưng sẽ
còn lâu dài, vì những người kinh doanh ở chợ sẽ thay đổi cách thức bán hàng để đáp ứng
với những đòi hỏi mới của khách hàng.
Xu thế mua sắm hiện nay
Người dân Hà Nội hiện nay đã bắt đầu quen với những phương thức mua hàng hiện đại.
Mặc dù chợ, hàng rong, hay cửa hàng tổng hợp vẫn chiếm tỷ lệ cao trong mua sắm hàng
tiêu dùng, nhưng người dân ngày càng quan tâm đến chất lượng hàng hóa, vệ sinh an toàn
thực phẩm, mà đó là điểm yếu của các địa điểm mua sắm truyền thống. Trong xu thế mua
sắm hiện đại người tiêu dùng Hà Nội được hỏi và trả lời rằng họ quan tâm hàng đàu đến
chất lượng hàng hoá, sau đó dến phong cách phục vụ và dịch vụ khách hàng. Yếu tố giá cả
được đặt ở vị trí thứ ba. họ sẵn sàng trả giá cao hơn cho những sản phẩm có chất lượng tốt
hơn và được bán ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, được người bán giới thiệu, hướng dẫn tận tình.
Đặc biệt thời điểm mua sắm cũng ảnh hưởng rất lớn đến quyết định mua hàng của họ. Đa
số những người thương xuyên mua hàng ở siêu thị, cửa hàng tiện ích vào những buổi chiều
tối, khi họ đi làm về hay vào nhũng ngày nghỉ cuối tuần, và họ thường mua hàng với số
lượng lớn, đủ tiêu dùng cho cả tuần…
c. Dịch vụ khách hàng
Đây có thể coi là một điểm yếu của các siêu thị ở Hà Nội so với thành phố Hồ Chí
Minh
dịch vụ trông giữ xe cho khách hàng vào siêu thị:
Hà Nội trước đây nhiều siêu thị không có chỗ để xe, hoặc có thì diện tích rất nhỏ, như
siêu thị Marko, siêu thị trong trung tâm thương mại không có chỗ để xe. Hiện nay, các siêu
thị được phân loại I, II đều đã có bãi đỗ xe miễn phí cho khách hàng. Tuy nhiên, nhiều siêu
thị nhỏ, siêu thị loại III có bãi để xe cho khách nhưng lại thu phí trông xe như siêu thị Sao
ở Phạm Ngọc Thạch, siêu thị trong trung tâm thương mại Cát Linh, chuỗi siêu thị Fivimart,
Intemex…đó là một thực trạng phổ biến của các siêu thị ở Hà Nội.
Tủ giữ đồ:
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Siêu thị nào cũng có tủ giữ đồ cho khách hàng để phòng mất mát hàng hóa. Dịch vụ này
cũng tạo sự thuận tiện, thoải mái cho khách hàng đi xem và lựa chọn. Tuy nhiên, có nơi
ngăn tủ quá nhỏ, khoá bị hỏng, và có quá ít các ngăn giử đồ, có trường hợp do số ngăn tủ
quá ít mà lượng khách đến siêu thị lại quá đông nên nhiều người đã không vào được siêu tị
để mua hàng vì không gửi được đồ như siêu thị Vinaconex trong trung tâm thương mại
Tràng Tiền…
Thanh toán
Hầu hết các siêu thị đều áp dụng phương thức thanh toán tự động bằng máy, tuy nhiên
vẫn có những siêu thị không phân hạng, siêu thị tư nhân nhỏ áp dụng phương thức tự quản
lý và tự thanh toán bằng tay như siêu thị trên đườn Nguyễn An Ninh…Bên cạnh việc thanh
toán bằng tiền mặt, ngày nay có nhiều siêu thị lớn đã chấp nhận bằng thẻ thanh toán hay
thẻ tín dụng. Đây là bước phát triển mới trong hiện đại hóa siêu thị đáp ứng nhu cầu thanh
toán không dùng tiền mặt ngày càng nhiều trong xã hội. Một số siêu thị lớn còn có dịch vụ
thanh toán tiền bằng ngoại tệ để phục vụ khách hàng là người nước ngoài chủ yếu.
Các dịch vụ khác
Một số siêu thị có dịch vụ giao hàng tận nhà người mua như: Minimart Thái Hà,
Minimart Láng Hạ, siêu thị trong trung tâm thương mại Cát Linh…Một số siêu thị đã áp
dụng phương thức bán hàng qua điện thoại như: siêu thị Citimẩt, Minimart Thủ Đô, siêu thị
Sao… và bán hàng qua internet như siêu thị Seiyu. Tuy nhiên hầu như các siêu thị bán
hàng qua điện thoại đều kèm theo điều kiện là khách hàng phải mua với số lượng lớn, giá
tri cao, ít nhất là vài trăm ngàn trở lên. Hoặc như siêu thị Sao (2B- Phạm Ngọc Thạch) yêu
cầu khách hàng phải đến tận nơi để chọn hàng rồi yêu cầu vận chuyển. Nhìn chung hình
thức bán hàng qua điện thoại của các siêu thị còn chưa cao, chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong
tổng số doanh thu của siêu thị.
Một số siêu thị còn có thêm dịch gói tặng quà cho khách hàng, song sự hấp dẫn của
loại dịch vụ này chưa được triển khai triệt để. Thao tác nhân viên nhiều khi còn chậm, chưa
thực sự sáng tạo, thiếu sự khéo léo…Nhiều siêu thị không thông báo rõ nên khách hàng
không biết có loại dịch vụ này. Đây là một điểm yếu mà các siêu thị cần chú ý khắc phục.
d. Hoạt động xúc tiến hỗn hợp
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Khuyến mãi: Trong thời gian gần đây, để thu hút khách hàng đến siêu thị, lựa
chon và mua hàng, các siêu thị đã liên tiếp có những đợt khuyến mại đối với nhiều hàng
hóa được bán trong siêu thị. Các hình thức khuyến mại ngày càng phong phú đa dạng: mua
2 hoặc 3 sản phẩm được tặng thêm 1 sản phẩm, mua sản phẩm với khối lượng lớn hơn chỉ
phải trả tiền với số lượng nhỏ, tặng kèm các sản phẩm nhỏ đi kèm các sản phẩm lớn, quay
số, giảm giá…Các chuỗi Fivimart ở Hà Nội có tổ chức phát hành phiếu mua hàng ưu đãi trị
giá 20-50-100 nghìn đồng. Khuyến mại ngày càng sôi động hơndo nhà sản xuất luôn muốn
đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm của mình, còn các doanh nghiệp kinh doanh siêu thị luôn
muốn bán được nhiều hàng, voái doanh số và lợi nhuận cao.
Quảng cáo: Các siêu thị ở Hà Nội cũng như ở Việt Nam chưa chú trọng đầu tư
cho quảng cáo. Gần đây có xuất hiện quảng cáo của các siêu thị trên báo, tạp chí, vô tuyến,
nhưng tần suất còn thấp. Các siêu thị thường áp dụng hình thức quảng cáo bằng những tấm
băng rôn treo ngay trước cửa. Quảng cáo tại địa điểm siêu thị đang là chủ yếu của các siêu
thị ở Hà Nội, hình thức này có thể tạo dựng được hình ảnh của siêu thị trong tâm trí khách
hàng khi họ đến trực tiếp siêu thị, nhưng ít có tác dụng để khách hàng biết đến siêu thị nêu
chưa tùng đến.
Các hoạt động xúc tiến khác: Các hoạt động xúc tiến khác trong các siêu thị ở Hà
Nội còn rất hạn chế. Các hoạt động truyền thông, PR…là rất hạn hữu ngay cả đối với các
siêu thị lớn.
4. Đánh giá chung về kinh doanh siêu thị ở Hà Nội hiện nay
Từ thực trạng hoạt động siêu thị ở Hà Nội, chúng ta có thể rút ra một số mặt được của
hệ thống siêu thị ở Hà Nội như sau:
Những mặt được
Những hạn chế
+ Các siêu thị ngày càng được mở rộng cả về số
+ Số lượng các siêu thị không đạt tiêu
lượng, quy mô và chủng loại hàng hóa.
chuẩn vẫn chiếm tỷ cao.
+ Các siêu thị lớn đang được đưa vào hoạt động với
+Trình độ lĩnh hội kinh nghiệm quản lý,
phương thức kinh doanh hiện đại từ nước ngoài.
kinh doanh siêu thị còn kém, tính chuyên
+ Áp dụng những mô hình kinh doanh siêu thị đa
nghiệp không cao
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
dang: độc lập, dạng chuỗi, liên doanh, liên kết
+ Vẫn còn thiếu sự quy chuẩn giữa các
+ Chất lượng hàng hóa, vệ sinh an toàn thực phẩm
siêu thị, đặc biệt là các siêu thị trong
đang được các siêu thị quan tâm rất nhiều để đảm bảo
cùng một hệ thống, do các siêu thị hoạt
đem lại chất lượng tố nhất cho khách hàng.
động mang tính độc lập là chủ yếu, sự
+ Giá cả trong siêu thị cũng đang được mềm hóa khi
liên kết chưa cao. Do vậy giá cả, chất
các siêu thị xác định đối tượng khách hàng mới là
lượng hàng hóa trong các siêu thị vẫn
người dân có thu nhập trung bình và thấp.
không có sự thông nhất, gây tâm lý mất
+ Tỷ lệ hàng nội địa ngày càng cao trong các siêu thị,
tự tin cho khách hàng.
chứng tỏ sự liên kết giữa các nhà sản xuất trong nước
+ Các hoạt động marketing khác đã được
và kinhdoanh siêu thị ngày càng cao.
quan tâm, đàu tư xây dựng, nhưng vẫn
+ Các hoạt động marketing trong siêu thị cũng đang
mang tính hình thức là chủ yếu, chất
được quan tâm rất cao như: các loại hình dịch vụ hỗ
lượng hoạt động chưa cao, chưa có độ
trợ khách hàng, hỗ trợ bán, tư vấn, phục vụ tại
sâu.
nhà,...quảng cáo, khuyến mại…
Từ thực trạng hoạt động trên ta thấy nghề kinh doanh siêu thị ở Hà Nội phát triển từ
trước đến nay đều thể hiện tính chất manh mún, tự phát, không có một hệ thống quy chuẩn
cụ thể, và mặc dù đã có Quy chế của Bộ Thương Mại về sự quản lý kinh doanh siêu thị
nhưng hoạt động quản lý kinh doanh của các cấp chính quyền và doanh nghiệp đối với
kinhdoanh siêu thị vẫn chưa thực sự hiệu quả. Và trên thực tại đã có rất nhiều tranh cãi về
các vấn đề quản lý phát triển hệ thống siêu thị ở Hà Nội cũng như ở nước ta, các doanh
nghiệp nhận thấy rằng cần phải xây dựng hệ thống siêu thị theo một quy chuẩn nhất định,
thống nhất và có sự kiểm soát chặt chẽ giữa các bên có kiên quan, đồng thời cần có sự liên
kết trong hệ thống kinh doanh siêu thị để các doanh nghiệp Việt Nam không bị đè bẹp bởi
các tập đoàn bán lẻ đa quốc gia đang và sẽ có mặt ở Việt Nam trong thời gian tới.
II. Xu hướng và tính tất yếu của việc xây dựng hệ thống chuỗi siêu thị trong phân
phối bán lẻ tại thị trường Hà Nội trong bối cảnh Việt Nam là thành viên chính thức
của WTO
1. Xu thế phát triển của việc xây dựng hệ thống chuỗi siêu thị
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.1. Những lí luận cơ bản về siêu thị và chuỗi siêu thị
1.1.1.Lí luận chung về siêu thị
a. Khái niệm và phân loại
Khái niệm:
Siêu thị được dịch từ thuật ngữ tiếng Anh “supermarket”, trong đó “super” nghĩa là
“siêu”, “market” nghĩa là chợ. Siêu thị ra đời lần đầu tien tại Mỹ năm 1930 với những ưu
thế nổi trội của nó đã làm nên cuộc đại cách mạng trong lĩnh vực phân phối bán lẻ của thế
giới hiện đại. Siêu thị được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau tuỳ theo từng nước. Ở
Mỹ, “siêu thị là cửa hàng tự phục vụ tương đối lớn có mức chi phi thấp, tỉ suất lợi nhuận
không cao và khối lượng hàng hoá bán ra lớn, đảm bảo thoả mãn đầy đủ nhu cầu của người
tiêu dùng về thực phẩm, bột giặt, các chất tẩy rửa và những mặt hàng chăm sóc nhà
cửa”(Philip kotle). Ở Anh, siêu thị là cửa hàng bách hoá bán thực phẩm, đồ uống và các
loại hàng hoá khác, siêu thị thường đặt tại thành phố hoặc dọc đường cao tốc trong khu
buôn bán, có diện tích khoảng từ 4000 đến 25000 bộ vuông.
Tại Việt Nam, theo Qui chế siêu thị, trung tâm thương mạicủa bộ thương mại Việt
Nam ban hành kèm theo Quyết định số 1371/2004/QĐ-BTM ngày 24/09/2004 đã nêu rõ:
“Siêu thị là cửa hàng hiện đại; kinh doanh tổng hợp hoặc chuyên doanh; có cơ cấu chủng
loại hàng hoá phong phú đa dạng, bảo đảm chất lượng; đáp ứng các tiêu chuẩn về diện
tíchkinh doanh, trang bị kỹ thuật và trình độ quản lý, tổ chức kinh doanh; có các phương
thức phục vụ văn minh, thuật tiện nhằm thỏa mãn nhu cầu mua sắm hàng hóa của khách
hàng”.
Như vậy siêu thị có thể được dùng để chỉ tất cả các dạng cửa hàngbán lẻ áp dụng phương
thức bán hàng hiện đại, đáp ứng hầu hết nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng hiện đại.
Phân loại:
Dựa theo nhiều cách phân loại khác nhau, có thể chia siêu thị theo các dạng sau:
Phân loại siêu thị theo quy mô: Dựa trên hai tiêu chí về quy mô là diện tích mặt bằng
bán hàng và tập hợp hàng hoá của siêu thị, có thể chia siêu thị thành các dạng sau:
Siêu thị nhỏ: Siêu thị nhỏ là cửa hàng bán lẻ nhỏ, chủ yếu bán hàng thực phẩm
theo phương thức tự phục vụ, hợp nhất, thường nằm giữa các khu dân cư đô thị.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Siêu thị: Khái niệm siêu thị đã nêu trên
Đại siêu thị: Đại siêu thị được định nghĩa là cửa hàng thương mại bán lẻ khối
lượng lớn tại một địa điểm, dựa trên nguyên tắc bán hàng tự phục vụ và quy mô lớn hơn
nhiều so với siêu thị, thường nằm ở ngoạ ô các thành phố lớn có bãi đỗ xe rộng.
Phân loại siêu thị theo hàng hoá kinh doanh: có hai loại siêu thị
Siêu thị tổng hợp: là siêu thị bán nhiều loại hàng hoá cho nhiều loại khách hàng.
Ngày nay siêu thị tổng hợp ngày càng phát triển, có nhiều chủng loại hàng hoá vừa rộng vừa
sâu, người tiêu dùng có thể mua tất cả mọi thứ mà không cần ra khỏi cửa hàng.
Siêu thị chuyên doanh: Đó là các cửa hàng chuyên doanh áp dụng phương thức
bán hàng tự chọn: quần ao, giầy dép, nội thất, hàng điện máy, vật liệu xây dựng…Siêu thị
chuyên doanh cung cấp tập hợp hàng hoá hẹp nhưng sâu. Ở Việt Nam, đặc biệt là các thành
phố lớn, siêu thị chuyên doanh hiện đang chiếm số lượng lớn.
Dựa vào các tiêu thức phân loại siêu thị trên, hệ thống các siêu thị được phân thàng ba
hạng sau:
Bảng 3: Các hạng các siêu thị và tiêu chuẩn phân hạng theo quy chế hiện hành
Hạng
Loại hình
Diện tích KD
SL tên hàng
tối thiểu(m2)
tối thiểu
Các tiêu chuẩn khác
ST
Siêu thị
- cơ sở hạ tầng vững chắc, có tính thẩm mỹ,
hạng I
kinh
thiết kế và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, nơi
doanh
5.000
20.000
tổng hợp
trông giữ xe và vệ sinh cho khách hàng phù
hợp với quy mô
- có hệ thống kho và các thiết bị bảo quản, sơ
………….
…...……
……………
chế đóng gói, bán hàng, thanh toán và quản lí
kinh doanh hiện đại
- Tổ chức, bố chí hàng hoá theo ngành hàng,
Siêu thị
chuyên
doanh
nhóm hàng văn minh khoa học, có nơi bảo
1.000
2.000
quản hành lí cá nhân, có các dịch vụ ăn uống,
giải trí, phục vụ người khuyết tật, phục vụ trẻ
em, giao hàng tận nhà, bán hàng qua bưu
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
điện, điện thoại, internet.
ST
Siêu thị
hạng
kinh
II
doanh
trông giữ xe và vệ sinh cho khách hàng phù
tổng hợp
hợp với quy mô
………….
- cơ sở hạ tầng vững chắc, có tính thẩm mỹ,
2.000
…………
10.000
……………
thiết kế và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, nơi
- có kho và các thiết bị bảo quản, đóng gói,
Siêu thị
bán hàng, thanh toán hiện đại
chuyên
- Tổ chức, bố chí hàng hoá theo ngành hàng,
doanh
500
1.000
nhóm hàng văn minh khoa học;có nơi bảo
quản hành lí cá nhân, có các dịch vụ ăn uống,
giải trí, phục vụ người khuyết tật, phục vụ trẻ
em, giao hàng tận nhà, bán hàng qua bưu
điện, điện thoại
Siêu thị
- cơ sở hạ tầng vững chắc, có tính thẩm mỹ,
kinh
thiết kế và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, nơi
ST
doanh
hạng
tổng hợp
III
…………
500
4.000
trông giữ xe và vệ sinh cho khách hàng phù
hợp với quy mô
…………
……………
- có kho và các thiết bị bảo quản, đóng gói,
bán hàng, thanh toán và quản lí kinh doanh
Siêu thị
hiện đại
chuyên
- Tổ chức, bố chí hàng hoá theo ngành hàng,
doanh
250
500
nhóm hàng văn minh khoa học, có nơi bảo
quản hành lí cá nhân; có các dịch vụ ăn uống,
giải trí, phục vụ người khuyết tật, phục vụ trẻ
em, giao hàng tận nhà
b. Vị trí,chức năng hoạt động của siêu thị
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Vị trí của siêu thị trong hệ thống kênh phân phối
Sơ đồ 1: Siêu thị trong hệ thống phân phối hàng tiêu dùng hiện đại
Người sản xuất
Đại lí môi
giới
Người bán
buôn
Người bán
buôn
Người bán lẻ
CH
Siêu Đại
CH
tiện
thị
siêu
bách đại
thị
hoá
dụng
CH
CH
Trung
CH
bách
tâm
chuyên
hạ
hoá
thương doanh
giá
thông
mại
thường
Người tiêu dùng
Nhìn vào sơ đồ trên ta thấy siêu thị là một dạng cửa hàng bán lẻ thuộc măt xích trung
gian gần với người tiêu dùng nhất, mang tính tổ chức với những phương thức hiện đại.
Trong hệ thống các cửa hàng bán lẻ, siêu thị được xếp ở vị trí cao hơn các cửa hàng
nhỏ, cửa hàng tiện dụngvà thấp hơn các đại siêu thị, cửa hàng đại hạ giá, cửa hàng bách
hoá, trung tâm thương mại nếu xét về quy mô và phương thức kinh doanh.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tuy nhiên nếu hiểu theo cách hệ thống siêu thị được dung đẻ chỉ tất cả các cửa hàng
bán lẻ hiện đại áp dụng phương thức kinh doanh tự phục vụ thì siêu thị chiếm vị trí quan
trọng nhất trong ngành phân phối bán lẻ của thế giới hiện nay.
Chức năng của siêu thị
Siêu thị nằm trong hệ thống phân phối bán lẻ, là cầu nối quan trọng giữa sản xuất
và tiêu dùng. Hệ thống siêu thị giúp giải quyết được rất nhiều mâu thuẫn giữa sản xuất và
tiêu dùng. Chức năng này giống như chức năng của các kênh phân phối khác. Siêu thị giải
quyết tốt sự khác biệt giữa sản xuất quy mô lớn và tiêu dung đa dạng với khối lượng nhỏ
bằng cách mua hàng của nhiều nhà sản xuất khác nhau, bán lại cho nhiều người tiêu dùng
tại một điểm. Đồng thời siêu thị cũng giúp giải quyết sự khác biệt và không trùng khớp về
mặt không gian và thời gian giữa sản xuất và tiêu dùng. Người sản xuất có thể sản xuất ở
nhiều nơi, nhiều thời điểm khác nhau và người tiêu dùng ở nhiều nơi cũng có thể mua hnàg
vào những thời điểm khác nhau.
Siêu thị có thể dẫn dắt người sản xuất hướng vào thị trường, thúc đẩy phương
hướng kinh doanh theo nhu cầu thị trường. Do bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng nên
siêu thị hiểu rã nhất nhu cầu của khách hàng để từ đó cung cấp thong tin cho nhà snả xuất,
và siêu thị cũng có mối quan hệ chặt chẽ với nhà sản xuất đẻ chia sẻ rủi ro với các nhà sản
xuất.
Siêu thị giúp giảm thiểu các tầng, các nấc trung gian trong hệ thống phân phối,
hình thành một hệ thống phân phối liên kết dọc vững chắc giưa các ngà sản xuất, các trung
gian, siêu thị và người tiêu dùng, giảm thiểu thời gian và chi phí giao dịch, hạ giá thành
đảm bảo kinh doanh hiệu quả. Nhà sản xuất sẽ tìm được nơi tiêu thụ sản phẩm ổn định còn
người tiêu dùng thì mua được đảm bảo chất lượng cao, và có nhiều cơ hội để lựa chọn.
Siêu thị có thể thực hiện một hoặc nhiều chức năng của hệ thống phân phối tuỳ
theo quy mô và cách thức hoạt động của từng siêu thị. Siêu thị ngày càng củng cố vai trì
quan trọng như một mắt xích chính trong quá trình tái sản xuất mở rộng xã hội, đảm bảo
cho quá trình này diễn ra thống suốt. Vì vậy phát triển siêu thị là tất yếu để đáp ứng được
các yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong thời gian tới.
c. Đặc trưng hoạt động của siêu thị
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Siêu thị được coi là một phương thức bán lẻ hiện đại và có các đặc trưng hoạt động
sau cho phép phân biệt siêu thị với các dạng cửa hàng bán lẻ khác:
Siêu thị là loại cửa hàng bán lẻ, là loại “chợ” phát triển ở mức cao, được quy
hoạch và tổ chức kinh doanh dưới hình thức những cửa hàng bề thế, có trang thiết bị và cơ
sở vật chất hiện đại, văn minh. Siêu thị thực hiện chức năng bán lẻ bán hàng trực tiếp cho
người tiêu dùng cuối cùng đẻ sử dụng chứ không phải để bán lại.
Siêu thị áp dụng phương thức bán hàng tự phục vụ(self-service hay libre-service):
đây là đặc trưng riêng có của siêu thị, do đó siêu thị được xếp vào hệ thống các cửa hàng tự
chọn, tự phục vụ. Phương thức này là sự sáng tạo kỳ diệu của kinh doanh siêu thịvà là cuộc
đại cách mạng trong lĩnh vực thương mại bán lẻ. Ra đời từ năm 1930, tự phục vụ trở thành
công cụ chung cho ngành phân phối ở những nước phát triển, nó đồng nghĩa với văn minh
thương mại hiện đại, do đó có nhiều ưu điểm hơn so với cách bán hàng truyền thống.
Tự chọn : khách hàng tự do chọn sản phẩm trong siêu thị, sau đó đi ra quầy thanh
toán, vắng bong người bán trong quá trình mua.
Tự phục vụ: khách hàng xem xet và tự mua hàng, bỏ vào giỏ hàng hóa của mình
và ra quầy thanh toán. Tuy nhiên vẫn có sự giúp đỡ, tư vấn của nhân viên bán hàng khi
khách hàng có nhu cầu.
Siêu thị đã sáng tạo ra nghệ thuật trưng bầy hàng hoá(merchandising): các siêu
thị là nhưng người đầu tiên nghĩ đến tầm quan trọng của nghệ thuật trưng bày hàng hóa.
Cách trưng bày hàng hóa trong siêu thị đã khuyến khích hành vi mua hàng ngẫu hứng của
khách hàng. Do thường có mặt bằng rộng, không gian đủ lớnnên siêu thị có khả năng bố
trí, trưng bầy hàng hóa hiệu quả hơn. Không gian siêu thị được chia thành những khu vực
hay gian hàng khác nhau: hàng tạp phẩm, quần áo, nông sản, thực phẩm, rau quả, điện
máy…tạo nên sự thuận tiện cho khách hàng thông qua cách trưng bầy hàng hóa hiệu quả,
siêu thị tạo ra trạng thái hấp dẫn khách hàng tiêu thụ sản phẩm một cách có hiệu quả. Cách
trưng bầy sản phẩm khoa học giúp khách hàng hình dung được hàng hoá, quan sát, so sánh
và đẫn đến hành động mua.
Hàng hóa trong siêu thị chủ yếu là hàng tiêu dùng thường ngày như thực phẩm,
quần áo, đồ gia dụng điện tử, hóa mỹ phẩm…với chủng loại rất phong ohú và đa dạng.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Chủng loại hàng hóa có thể lên tới hàng nghin, thậm chí tới hàng chục nghìn loại hàng.
Thông thường, một siêu thị có thể đáp ứng được 70%-805 nhu cầu hàng hóa của người tiêu
dùng về ăn uống trang phục, mỹ phẩm, đồ điện, đồ làm bếp, chất tẩy rửa…Có thẻ thấy siêu
thị là loại cửa hàng phục vụ cho đại đa phân tầng lớp dân cư, phần nhiều là tang lớp bình
dân có thu nhập từ mức thấp trở lên.
Từ những đặc trưng trên, siêu thị trở thành phương thức kinh doanh hiện đại và có
xu thế ngày càng phát triển ở các nước đang phát triển như Việt Nam.
1.1.2. Lí luận chung về chuỗi siêu thị
a. Khái niệm
Hiện nay đã có rất nhiều mô hình kinh doanh theo dạng chuỗi thành công trên
thế giới, gắn với mỗi một mô hình đố có những góc nhìn khác nhau về mô hình chuỗi.
Nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra các quan niệm khác nhau về chuỗi siêu thị. Theo Dale
M.Lewison và M. Wayne DeLozier trong cuốn “Bán lẻ”, chuỗi siêu thị chỉ những đơn vị
bán lẻ hoạt động có nhiều siêu thị thành viên được tổ chức và quản lý tập trung theo một hệ
thống. Thường có từ 2 đến 10 cửa hàng, siêu thị lớn thường có từ 11 siêu thị trở lên. Các
siêu thị này cùng bán một chủng loại hàng hoá với giá thống nhất tại tất cả các siêu thị
thành viên. Các chuỗi siêu thị lớn còn còn quan tâm xây dụng những nhãn hàng riêng mang
tính đặc trưng riêng có của hệ thống, tạo nên chiến lược sản phẩm của chuỗi. Các siêu thị
trong chuỗi được tổ chức điều hành thống nhất từ một trung tâm.
Theo tiến sĩ Michael Levy và tiến sĩ A. Weitz trong cuốn sách Quản trị bán lẻ, thị
chuỗi siêu thị gồm nhiều siêu thị có chung một chủ sở hữu, tập trung đề ra các quyết định
và triển khai thực hiện các chiến lược của chuỗi. Một chuỗi siêu thị nhỏ có từ 2 siêu thị trở
lên, còn các chuỗi siêu thị lớn có thẻ lên đến hơn 1.000 siêu thị trở lên như Wal-Mart,
Kmart. Chuỗi siêu thị có thể thu đựơc những lợi thế về chi phí so với các siêu thị độc lập,
các siêu thị của các tập đoàn lớn cũng có thể bán hàng với giá thấp nhờ lợi thế về quy mô.
Theo các chuyên gia trong cuốn sách Quản trị bán lẻ, chuỗi siêu thị đem lại những
lợi thế như sức mạnh trong đàm phán mua hàng, các chuối siêu thị lớn con đảm nhận luôn
chức năng của nhà bán buôn, trực tiếp giao dịch mua bán và nhận hoa hồng, chiết khấu từ
nhà sản xuất cũng như tiết giảm chi phí liên quan đến hàng hoá. Tuy nhiên chuỗi siêu thị
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
có một số hạn chế so với các siêu thị độc lập, khi trở thành thành viên của một chuỗi, khả
năng linh hoạt của siêu thị bị giảm sút, tổng chi phí đầu tư gia tăng do phải đầu tư theo một
chuẩn mực thống nhất, các nhà quản lí bị giới hạn tính độc lập tự chủ trong hoạt động và
điều hành của mình.
Từ các quan niệm và đặc trưng trên của chuỗi siêu thị có thể đưa ra khái niệm về
chuỗi siêu thị như sau: Chuỗi siêu thị là một khái niệm chỉ một hệ thống gồm từ 2 siêu
thị trở lên có cùng một cách thức quản lý kinh doanh; có chung một biển hiệu; cùng
các loại dịch vụ hỗ trợ; cùng một phương châm kinh doanh; cùng được quản lý một
cách hệ thống chặt chẽ, chi tiết; có thể cùng một chủ sở hữu, cũng có thể liên doanh
với các doanh nghiệp kinh doanh siêu thị khác để cùng xây dựng một chuỗi siêu thị
hoạt động hiệu quả; nhằm đáp ứng nhu cầu mua sắm của khách hàng một cách tối
đa, và thu lợi nhuận tốt nhất.
Các khái niệm này nhằm nhận diện chuỗi siêu thị một cách hiệu quả, để hiểu thêm
về hoạt động của các chuỗi siêu thị chúng ta phải nghiên cứu thêm ở các phần sau.
b. Quản trị chuỗi siêu thị
Khi đã hình thành chuỗi siêu thị, thì doanh nghiệp quản lí cần hoạch định và thực
hiện quá trình quản trị của mình, thông thường đó là quá trình quản trị chiến lược và chiến
lược marketing hỗn hợp của doanh nghiệp. Có như vậy mô hình chuỗi siêu thị mới phát
triển bền vững.
Quản trị chiến lược của chuỗi siêu thị bán lẻ: Đó là quá trình lên kế hoạch, tổ
chức, thực hiện và kiểm soát toàn bộ các hoạt động cuả chuỗi bao gồm: kế hoạch chiến
lược và kế hoạch bán lẻ
Kế hoạch chiến lược nhằm phát triển những hành động lâu dài và định hướng
tổng quát cho toàn bộ hoạt động của siêu thị. Nó hướng đến sự phù hợp có tính chất chiến
lược giữa các khả năng của chuỗi với những cơ hội của thị trường mà chuỗi hoạt động.
Môtụ kế hoạch chiến lược của một chuỗi siêu thị bán lẻ bao gồm các nội dung được thể
hiện trong sơ đồ sau:
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Sơ đồ 2: Sơ đồ kế hoạch chiến lược của một chuỗi siêu thị bán lẻ
Kỹ năng,
thế mạnh
Môi trường
Sứ mạng
Khía cạnh
liên quan
Nguồn lực
Thị trường
Mục tiêu
Tài chính
Ma trận
tăng trưởng
thị trương
Lựa chọn
thị trường
Ma trận sản
xuất
Cơ hội
Thực hiện
Tăng
trưởng
(Retailing: The Strategic plan, trang 36)
Sứ mạng là định hướng chung của siêu thị, xác định lĩnh vực kinh doanh và khách hàng
của chuỗi siêu thị. Đó là những cam kết hướng mọi nỗ lực vào việc phục vụ khách hàng
bằng cách cung cấp những dịch vụ tốt hơn các đối thủ cạnh tranh, phục vụ cộng đồng bàng
cách góp phần làm trong sạch và lành mạnh môi trường phục vụ cổ đông bằng cách đem lại
cho họ mức độ lợi nhuận tốt, phục vụ nhân viên bằng sự tương thưởng và khuyến khích.
Để hình thành sứ mạng của chuỗi siêu thị câng xem xét các yếu tố môi trường, nguồn lực,
những kỹ năng và thế mạng của mình…
Mục tiêu là cái đích chiến lược mà chuỗi muốn đạt đến. Mục tiêu của chuỗi phải được
xác định rõ ràng, có thể định lượng, khả thi và thích hợp, bao gồm mục tiêu thị trường và
mục tiêu tài chính. mục tiêu thị trường gồm các mục tiêu liên quan đến khách hàng và vị trí
cạnh tranh như lưu lượng, doanh thu, khả năng thu hút khách hàng, thị phần, hình ảnh công
ty…Mục tiêu tài chính gồm các mục tiêu kết quả và năng suất nhu: chi phí thu nhập, cổ
tức, lao động, hiệu quả, tốc độ luân chuyển…
20