HUỲNH MINH ĐỨC
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI
LUẬN VĂN THẠC SĨ
HUỲNH MINH ĐỨC
PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI THEO HƯỚNG
BỀN VỮNG TẠI HUYỆN VĨNH CỬU, TỈNH ĐỒNG NAI
LUẬN VĂN
THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
KHÓA 4 - NĂM 2021
Đồng Nai - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI
HUỲNH MINH ĐỨC
PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI THEO HƯỚNG
BỀN VỮNG TẠI HUYỆN VĨNH CỬU, TỈNH ĐỒNG NAI
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8310110
Người hướng dẫn khoa học:
TS. VŨ THỊNH TRƯỜNG
Đồng Nai, tháng 9 năm 2021
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Tất cả các số liệu trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng.
Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tác giả
Huỳnh Minh Đức
i
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Quý thầy/cô Ban Giám
hiệu trường, Phòng sau Đại học-trường Đại học Công nghệ Đồng Nai đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi để tôi yên tâm hoàn thành tốt việc học của mình. Đặc biệt, thầy TS. Vũ
Thịnh Trường người đã trực tiếp hướng dẫn và tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu, thực hiện và hoàn tất luận văn.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các cơ quan: Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch
tỉnh Đồng Nai, Phòng Văn hóa Thông tin huyện Vĩnh Cửu, Cục Thống kê tỉnh huyện
Vĩnh Cửu, Ban Quản lý các khu di tích lịch sử cách mạng… và các điểm tham quan du
lịch đã nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong quá trình thu thập tài liệu, thông tin có liên quan
đến nội dung nghiên cứu và khảo sát thực tế.
Cuối cùng cám ơn các anh/chị học viên khóa 04 đã động viên, giúp đỡ và tạo mọi
điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện hoàn thành tốt
luận văn.
Trân trọng!
Vĩnh Cửu, ngày 15 tháng 9 năm 2021
Tác giả
Huỳnh Minh Đức
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................. vi
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 1
2. Các công trình nghiên cứu có liên quan .......................................................................... 3
3. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................ 5
3.1. Mục tiêu chung ............................................................................................................. 5
3.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................................. 5
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................................... 5
5. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................................... 5
6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................. 5
6.1. Phương pháp thu thập tài liệu ....................................................................................... 5
6.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh ................................................................... 6
6.3. Phương pháp tiếp cận và phân tích hệ thống ................................................................ 6
6.4. Phương pháp điều tra xã hội học .................................................................................. 6
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ......................................................................................... 6
8. Bố cục Luận văn .............................................................................................................. 7
PHẦN NỘI DUNG .............................................................................................................. 8
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH
THÁI .................................................................................................................................... 8
1.1. Các khái niệm ............................................................................................................... 8
1.1.1. Du lịch ....................................................................................................................... 8
1.1.2. Du lịch sinh thái ....................................................................................................... 10
1.1.3. Tài nguyên du lịch sinh thái .................................................................................... 13
1.1.4. Phát triển bền vững .................................................................................................. 15
1.1.5. Phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững .................................................... 16
1.1.6. Các sản phẩm du lịch trong loại hình du lịch sinh thái ........................................... 18
iii
1.2. Một số vấn đề lý luận về phát triển du lịch sinh thái.................................................. 20
1.2.1. Các nguyên tắc phát triển du lịch sinh thái.............................................................. 20
1.2.2. Các điều kiện phát triển du lịch sinh thái ................................................................ 26
1.2.2.1. Về tài nguyên du lịch ............................................................................................ 26
1.2.2.2. Về hệ thống cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch ................ 26
1.2.2.3. Các điều kiện khác................................................................................................ 27
1.2.3. Tác động của hoạt động du lịch sinh thái đến kinh tế - xã hội và môi trường ........ 29
1.3. Thực tiễn phát triển du lịch sinh thái tại huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai................... 31
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI Ở HUYỆN VĨNH
CỬU, TỈNH ĐỒNG NAI .................................................................................................. 33
2.1. Tổng quan về huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.......................................................... 33
2.2. Tài nguyên phát triển du lịch sinh thái tại huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai ............. 34
2.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên ..................................................................................... 34
2.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ................................................................................... 36
2.2.3. Đánh giá chung ........................................................................................................ 40
2.3. Thực trạng phát triển du lịch tại huyện Vĩnh Cửu...................................................... 41
2.3.1. Tình hình hoạt động kinh doanh du lịch sinh thái ................................................... 41
2.3.1.1. Các điểm và các tuyến du lịch sinh thái ............................................................... 41
2.3.1.2. Các loại hình, sản phẩm du lịch sinh thái ............................................................. 42
2.3.1.3. Số lượng cơ sở kinh doanh du lịch sinh thái ........................................................ 44
2.3.1.4. Tình hình doanh thu từ các điểm du lịch .............................................................. 46
2.3.1.5. Hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch ............................................. 46
2.3.2. Thực trạng phát triển du lịch sinh thái..................................................................... 47
2.3.2.1. Vốn đầu tư phát triển du lịch sinh thái ................................................................. 47
2.3.2.2. Hệ thống cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch ..................... 51
2.3.2.3. Hệ thống cơ sở lưu trú, dịch vụ ăn uống phục vụ di lịch ..................................... 52
2.3.2.4. Cơ chế quản lý và chính sách phát triển du lịch ................................................... 53
2.3.3. Tác động của du lịch sinh thái đến kinh tế xã hội và cảnh quan môi trường .......... 56
2.3.3.1. Tác động tích cực ................................................................................................. 57
2.3.3.2. Tác động tiêu cực ................................................................................................. 57
2.3.4. Phân tích tính bền vững của hoạt động du lịch sinh thái ở huyện Vĩnh Cửu .......... 58
iv
2.3.4.1. Tính bền vững về môi trường ............................................................................... 58
2.3.4.2. Tính bền vững về kinh tế ...................................................................................... 59
2.3.4.3. Tính bền vững về xã hội ....................................................................................... 60
CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI
THEO HƯỚNG BỀN VỮNG CHO HUYỆN VĨNH CỬU, TỈNH ĐỒNG NAI ............. 61
3.1. Định hướng phát triển du lịch sinh thái cho huyện Vĩnh Cửu theo hướng bền vững 66
3.1.1. Cơ sở đề xuất phát triển du lịch sinh thái cho huyện Vĩnh Cửu theo hướng bền
vững…........................................................................................................................... .... 66
3.1.2. Định hướng phát triển du lịch sinh thái cho huyện Vĩnh Cửu theo hướng bền vững
…................................................................................................................................... .... 66
3.1.2.1. Định hướng phát triển thị trường khách du lịch sinh thái .................................... 66
3.1.2.2. Thị trường khách du lịch nội địa .......................................................................... 69
3.1.2.3. Định hướng phát triển sản phẩm du lịch .............................................................. 70
3.1.2.4. Các sản phẩm du lịch bổ trợ ................................................................................. 72
3.1.2.5. Định hướng tổ chức không gian phát triển du lịch ............................................... 74
3.1.2.6. Định hướng cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch .......................................... 81
3.2. Các giải pháp chủ yếu để phát triển du lịch sinh thái cho huyện Vĩnh Cửu theo
hướng bền vững ................................................................................................................. 85
3.2.1. Giải pháp về vốn đầu tư ........................................................................................... 85
3.2.2. Giải pháp về cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng ................................................ 86
3.2.3. Giải pháp về bảo vệ môi trường .............................................................................. 87
3.2.4. Giải pháp về nâng cao chất lượng du lịch ............................................................... 88
3.2.5. Giải pháp pháp về quản lý ....................................................................................... 89
3.2.6. Giải pháp về Marketing ........................................................................................... 91
3.2.7. Giải pháp về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ................................................. 93
PHẦN KẾT LUẬN ........................................................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 95
PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 99
v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Danh sách di tích lịch sử trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu ................................. 37
Bảng 2.2. Các sản phẩm du lịch sinh thái chủ yếu đang được khai thác ở huyện Vĩnh
Cửu. ................................................................................................................................. 43
Bảng 2.3. Số lượng du khách tại một số điểm du lịch sinh thái ...................................... 45
Bảng 2.4. Một số dự án phát triển cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật ....................... 48
Bảng 2.5. Lao động tại một số điểm du lịch sinh thái trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu. .... 56
Bảng 2.6. Thống kê kết quả phiếu khảo sát ..................................................................... 62
vi
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, cùng với sự phát triển kinh tế du lịch đã trở hành một bộ phận không thể
thiếu trong đời sống văn hóa-xã hội của con người. Khi xã hội càng phát triển, Du lịch
càng trở thành một ngành kinh tế quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của mỗi
quốc gia, địa phương. Những lợi ích mà ngành Kinh tế du lịch mang lại là vô cùng to
lớn, không chỉ dưới góc độ đóng góp vào ngân sách của địa phương hay giải quyết các
vấn đề thất nghiệp, xoá đói giảm nghèo mà còn là phương thức để kết nối giao lưu văn
hóa, quảng bá hình ảnh, con người của địa phương tới đông đảo du khách trong và ngoài
tỉnh, kể cả du khách nước ngoài. Trên thế giới, du lịch là ngành dịch vụ, ngành kinh tế
mũi nhọn của nhiều quốc gia được mệnh danh là ngành công nghiệp không khói. Ở Việt
Nam, mặc dù du lịch còn khá non trẻ nhưng cũng đang phát triển với tốc độ nhanh và
được xác định là ngành kinh tế quan trọng. Sự phát triển của du lịch cũng dễ dàng tạo
điều kiện cho các ngành kinh tế khác cùng phát triển. Với những thuận lợi, những mặt
tích cực mà du lịch đem lại thì thực sự có khả năng làm thay đổi bộ mặt kinh tế của nước
ta.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ đó, du lịch sinh thái đã và đang phát triển nhanh
chóng ở nhiều quốc gia trên thế giới, thu hút sự quan tâm rộng rãi của các tầng lớp xã
hội, đặc biệt đối với những người có nhận thức cao về môi trường. Mô hình du lịch sinh
thái giúp con người có điều kiện tiếp cận với thiên nhiên hoang sơ, môi trường trong
lành, tìm hiểu nền văn hóa bản địa đặc sắc đa dạng, thỏa mãn nhu cầu khám phá của con
người. Du lịch sinh thái là loại hình du lịch có trách nhiệm hỗ trợ cho mục tiêu bảo tồn
môi trường tự nhiên, phát triển cộng đồng và được coi là loại hình du lịch hấp dẫn thu
hút khách du lịch. Du lịch sinh thái còn góp phần giải quyết mối quan hệ giữa phát triển
kinh tế và bảo vệ môi trường góp phần phát triển du lịch bền vững. Chính vì vậy, loại
hình du lịch sinh thái được lựa chọn trong chiến lược phát triển các loại hình du lịch
nhiều quốc gia trên thế giới bởi tính ưu việt của nó, trong đó có Việt Nam. Song, phát
triển du lịch với mục đích thuần kinh tế tuy đem đến nhiều lợi ích trước mắt, nhưng ngày
càng bộc lộ những hạn chế, bất cập. Về lâu dài, nguy cơ làm suy kiệt tài nguyên du lịch,
giảm tính đa dạng và đe dọa hủy hoại môi trường sinh thái, tác động xấu đến các nền văn
hóa bản địa, đến cộng đồng địa phương, hậu quả của những tác động này sẽ ảnh hưởng
tiêu cực trở lại đến chính sự phát triển du lịch trong dài hạn. Từ thực tế này, đã xuất hiện
nhu cầu nghiên cứu về các loại hình du lịch mới, những cách thức phát triển du lịch mới,
quan tâm hơn đến việc bảo vệ tài nguyên du lịch, đến môi trường sinh thái, đến trách
nhiệm với cộng đồng, xã hội, cân đối hơn giữa các yếu tố trước mắt và lâu dài trong quá
trình phát triển.
Huyện Vĩnh Cửu được đánh giá là địa phương có những lợi thế mạnh để phát triển
du lịch như: diện tích rừng lớn nhất tỉnh Đồng Nai, phong cảnh thiên nhiên hữu tình, có
1
bản sắc văn hóa, ngành nghề phong phú, khí hậu ôn hòa… có thể khai thác phát triển du
lịch sinh thái, du lịch vườn. Vĩnh Cửu có Khu Bảo tồn thiên nhiên Văn hóa Đồng Nai là
một trong những khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam đã được UNESCO công
nhận. Nơi đây có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp như: Công viên đá Hiếu Liêm, thác
Ràng, hồ Trị An, hồ Bà Hào, hồ Sen… Ngoài ra, huyện Vĩnh Cửu có nhiều di tích văn
hóa, lịch sử, trong đó có các di tích cấp quốc gia như: Trung ương cục miền Nam, Khu
ủy miền Đông, địa đạo Suối Linh. Các di tích này là những địa điểm rất hấp dẫn và thu
hút du khách hành hương, về nguồn… trong thời gian qua, huyện Vĩnh Cửu đã và đang
thực hiện công tác giới thiệu, quảng bá du lịch của địa phương như: tăng cường giới
thiệu du lịch của huyện trên các phương tiện truyền thông đại chúng (báo, đài, internet);
phối hợp với Trung tâm Xúc tiến Du lịch của tỉnh tổ chức các tour Fam trip, Press trip
cho các doanh nghiệp lữ hành, báo, đài trong và ngoài tỉnh đến khảo sát du lịch tại địa
phương; tham gia giới thiệu, quảng bá du lịch tại các sự kiện, hội chợ triển lãm du lịch
trong và ngoài tỉnh; hỗ trợ các doanh nghiệp du lịch lắp dựng các pano quảng bá du lịch
tại địa phương… Được biết, huyện Vĩnh Cửu chú trọng phát triển đô thị, dịch vụ, du lịch
làm nhiệm vụ đột phá để phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sẵn các khu vực có tiềm
năng để phát triển du lịch, trong đó có du lịch sinh thái. Huyện Vĩnh Cửu là nơi quy
hoạch nhiều dự án du lịch nhất tỉnh, một trong ba lĩnh vực trọng tâm được xác định sẽ
tạo ra đột phá trong phát triển kinh tế được xác định tại Đại hội Đảng bộ huyện Vĩnh
Cửu lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 đã đề ra 03 nhiệm vụ đột phá, trong đó có nhiệm
vụ “Tập trung phát triển Du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của huyện Vĩnh Cửu
vào năm 2030, trọng tâm là du lịch cảnh quan thiên nhiên gắn với di tích lịch sự, xây
dựng thương hiệu du lịch Rừng, hồ Trị An, sinh thái vườn, hỗ trợ phát huy mạnh mẽ vai
trò động lực của doanh nghiệp, cộng đồng dân cư tham gia xã hội hóa hạ tầng du lịch,
hình thành một số tuyến, điểm du lịch đặc trưng của địa phương”.
Tuy nhiên, so với tiềm năng và sự phát triển của du lịch sinh thái trên địa bàn
huyện Vĩnh Cửu chưa đạt được mức tương xứng, còn nhiều hạn chế đáng kể trên các
mặt, như: chất lượng và tính đa dạng của sản phẩm du lịch, chất lượng và tính đồng bộ
của hệ thống cơ sở vật chất, chất lượng nguồn nhân lực ngành du lịch, công tác quản lý
hoạt động du lịch, mối quan hệ liên kết, tính cạnh tranh trên thị trường… Đặc biệt, từ
góc độ phát triển bền vững, hoạt động du lịch huyện Vĩnh Cửu đang bộc lộ những vấn
đề đáng quan tâm: (1) Tăng trưởng của ngành du lịch chưa vững chắc. (2) Tốc độ và
mức độ ổn định của tăng trưởng du lịch, đóng góp của du lịch cho GRDP của huyện đều
thấp hơn so với mặt bằng chung của tỉnh. (3) Du lịch huyện Vĩnh Cửu chưa đón bắt và
tranh thủ tốt được những cơ hội từ hội nhập ngày càng sâu rộng và toàn diện của tỉnh với
kinh tế cả nước. (4) Hoạt động du lịch gây không ít tác động tiêu cực tới tài nguyên du
lịch, tới môi trường tự nhiên, xã hội, tới việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá vật
thể, phi vật thể, một số ngoại ứng tiêu cực từ du lịch tới cộng đồng… Những hạn chế,
yếu kém trên ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển du lịch của huyện Vĩnh Cửu cả trước
mắt cũng như về lâu dài. Vì thế, việc nghiên cứu, đánh giá tiềm năng và thực trạng phát
triển du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái ở huyện Vĩnh Cửu thiếu tính bền vững. Từ đó,
2
đề xuất định hướng cùng những giải pháp thiết thực, phát triển hơn nữa du lịch sinh thái
ở địa phương trong những năm sắp tới theo hướng bền vững trên cả ba phương diện:
Kinh tế, Xã hội và Môi trường là một vấn đề hết sức cấp thiết, nên tôi quyết định chọn
đề tài “Phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững tại huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng
Nai” cho luận văn tốt nghiệp ngành Quản lý Kinh tế.
2. Các công trình nghiên cứu có liên quan
So với nhiều tỉnh trong vùng Đông Nam Bộ và cả nước, Đồng Nai nhìn chung vẫn
là một tỉnh chậm phát triển về du lịch, đời sống người dân dựa vào nông nghiệp là chủ
yếu. Du lịch sinh thái là loại hình du lịch vẫn còn khá mới mẻ đối với tỉnh Đồng Nai nói
chung và huyện Vĩnh Cửu nói riêng.
- Đề tài nghiên cứu khoa học công nghệ của Ths. Nguyễn Thành Trí-Nguyên Phó
Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai (2015) “Du lịch Đồng Nai phát triển bền vững trong hội
nhập kinh tế Quốc tế năm 2015 và định hướng năm 2025”. Một trong những kết quả
quan trọng của đề tài mà tác giả đánh giá, xác định những vấn đề đặt ra đối với phát triển
du lịch cần xem xét đồng bộ sự phát triển từ 03 gốc độ: Kinh tế, Văn hóa-xã hội và Tài
nguyên môi trường.
- Đề tài của TS. Võ Văn Thành – TS. Phan Huy Xu (2017) “Một số vấn đề phát
triển du lịch bền vững ở Việt Nam”. Tác giả định hướng phát triển du lịch bền vững
ngày càng được Nhà nước và các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động du lịch
quan tâm nhiều hơn.
- Đề tài của Ths. Trần Thu Hương - Ths. Trần Thị Phượng - Ths. Nguyễn Thị Minh
Tuyền (2020) “Khai thác tài nguyên du lịch nhân văn cho phát triển du lịch sinh thái tỉnh
Đồng Nai”. Các tác giả đánh giá những kết quả đạt được của ngành du lịch tỉnh Đồng
Nai nói chung và loại hình du lịch sinh thái nói riêng trong thời gian qua; từ đó chỉ ra
những thuận lợi, khó khăn và đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để bảo tồn giá trị tài
nguyên du lịch nhân văn phục vụ cho sự phát triển “Thương hiệu” du lịch sinh thái của
tỉnh Đồng Nai.
- Đề tài của Ths. Phan Lê Cơ (2020) “Một số hạn chế trong liên kết để phát triển du
lịch sinh thái vùng Đông Nam Bộ”. Tác giả đề ra 03 yếu tố quyết định đến liên kết du
lịch sinh thái vùng Đông Nam Bộ: (1) Sự nhận thức cần thiết của liên kết du lịch sinh
thái (2) Các điều kiện du lịch sinh thái (3) Phương pháp liên kết du lịch sinh thái. Trên
cơ sở phân tích 03 yếu tố này, đề tài chỉ rõ 04 hạn chế cơ bản và đề xuất các giải pháp
trong thời gian tới.
- Đề tài của TS. Nguyễn Tiến Dũng (2019) “Đánh giá sự hài lòng của du khách nội
địa tại điểm đến du lịch sinh thái nông nghiệp, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng”. Tác giả
sử dụng mô hình định lượng HolSat để khám phá và đánh giá những nhân tố ảnh hưởng
đến sự hài lòng của du khách nội địa tại điểm đến du lịch sinh thái nông nghiệp huyện Di
3
linh, tỉnh Lâm Đồng, từ đó đề xuất các giải pháp để nâng cao sức hấp dẫn của điểm đến
du lịch sinh thái nông nghiệp huyện Di Linh.
- Đề tài Ths. Đoàn Thị Thanh Vân – Ths. Trần Thu Hương (2020) “Xây dựng sản
phẩm du lịch đặc thù cho phát triển du lịch Đồng Nai”. Sản phẩm du lịch đặc thù được
hiểu là một khái niệm rất rộng, bao gồm tất cả thành phần để giúp cho ngành du lịch của
một vùng phát triển, tạo ra tính hấp dẫn cao, giúp gây dựng hình ảnh và thương hiệu của
điểm đến; tạo sức cạnh tranh và động lực cho các sản phẩm du lịch khác cùng phát triển.
Du lịch Đồng Nai đã và đang chủ động tạo ra những sản phẩm du lịch đặc thù, độc đáo
và mới lạ để giúp cho việc xây dựng “Thương hiệu” điểm đến, xây dựng đặc thù phát
triển mạnh du lịch Đồng Nai
- Đề tài của Ths. Phạm Hùng Đức (2019) chuyên đề “Thực trạng giải pháp nguồn
nhân lực ngành du lịch tỉnh Đồng Nai trong thời gian tới”. Trong quá trình hội nhập
Quốc tế, đặc biệt từ khi là thành viên chính thức của tổ chức Thương mại Thế giới
(WTO), APEC, thực hiện cam kết với các nước ASEAN…đã đặt ngành du lịch tỉnh
Đồng Nai trước cơ hội và thách thức to lớn, đòi hỏi nguồn nhân lực trong ngành du lịch
ngày càng hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu, phát triển của ngành du lịch. Tác giả tìm hiểu
và đưa ra các giải pháp phát triển nguồn nhân lực nhằm góp phần phát triển du lịch Đồng
Nai trong thời kỳ hội nhập Quốc tế.
- Đề tài nghiên cứu khoa học công nghệ của PGS.TS. Phạm Trung Lương (năm
2009) chuyên đề “Nghiên cứu và phân tích kinh nghiệm phát triển du lịch bền vững tại
Đồng Nai”, tác giả đã đề ra một số bài học kinh nghiệm qua các mô hình phát triển du
lịch ở Đồng Nai như vai trò của cộng đồng và các nhà lãnh đạo, quản lý phát triển du
lịch ở địa phương; tăng cường năng lực (giao tiếp, ngôn ngữ, sản xuất và quản lý kinh
doanh) cho cộng đồng để tham gia hoạt động du lịch; phát triển hạ tầng và cơ sở vật chất
kỹ thuật du lịch; sự hợp tác công - tư trong phát triển du lịch…là rất quan trọng cho phát
triển du lịch vườn, du lịch sinh thái ở các địa phương.
- Đề tài nghiên cứu khoa học công nghệ của PGS.TS. Phạm Trung Lương (năm
2009) chuyên đề “Khái niệm và những vấn đề liên quan mô hình phát triển du lịch bền
vững tại Đồng Nai”. Tác giả đưa ra các bước xây dựng mô hình phát triển du lịch bền
vững như: xác định mục tiêu mô hình (mô hình trình diễn, mô hình hay để nhân rộng,
trình diễn…) và các mục tiêu phát triển mô hình; tiến hành lựa chọn địa điểm xây dựng
mô hình; đánh giá hiện trạng tiềm năng tài nguyên, các điều kiện có liên quan phát triển
du lịch, khu vực xây dựng mô hình; các định khó khăn, thuận lợi trong khai thác tài
nguyên du lịch; xác định các giải pháp nhằm đảm bảo sự vận hành của mô hình.
Các đề tài tổng quan hoạt động du lịch hằng năm, kế hoạch cho năm tiếp theo hoặc
quy hoạch tổng thể phát triển du lịch sinh thái trong giai đoạn sắp tới. Còn hầu hết các
luận văn đều dừng lại ở mức đánh giá, phân tích tổng quan tiềm năng, thực trạng phát
triển du lịch nói chung, không đi sâu nghiên cứu về loại hình du lịch sinh thái ở địa
phương. Do đó, trên cơ sở kế thừa những đóng góp của các công trình nghiên cứu đi
4
trước, đề tài “Phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững tại huyện Vĩnh Cửu, tỉnh
Đồng Nai” tập trung nghiên cứu sâu, làm rõ tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch
sinh thái của huyện Vĩnh Cửu trong giai đoạn 2015-2020, từ đó đề xuất những định
hướng và giải pháp chủ yếu phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu, giai
đoạn 2021-2025.
3. Mục tiêu nghiên cứu
3.1. Mục tiêu chung: Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục tiêu phân tích và
đánh giá tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn huyện Vĩnh
Cửu, tỉnh Đồng Nai, giai đoạn 2015-2020. Từ đó, đề xuất các hàm ý quản lý kinh tế phù
hợp cho chính quyền địa phương và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy hoạt động du lịch sinh
thái của địa phương phát triển theo hướng bền vững.
3.2. Mục tiêu cụ thể
- Tổng quan cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển du lịch sinh thái theo hướng
bền vững.
- Phân tích, đánh giá tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch sinh thái theo hướng
bền vững của huyện Vĩnh Cửu, giai đoạn 2015-2020.
- Đề xuất một số hàm ý quản lý kinh tế nhằm phát triển hoạt động du lịch sinh thái
tại huyện Vĩnh Cửu theo hướng bền vững.
4. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: địa bàn nghiên cứu được giới hạn trong phạm vi huyện Vĩnh Cửu;
được đặt trong mối quan hệ với các huyện, thành phố trực thuộc tỉnh Đồng Nai
- Về thời gian: thực trạng phát triển du lịch sinh thái ở huyện Vĩnh Cửu, giai đoạn
2015-2020.
5. Đối tượng nghiên cứu: Phát triển bền vững trong hoạt động du lịch sinh thái tại
huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp thu thập tài liệu
Để đảm bảo tính khách quan và khoa học của đề tài thì việc thu thập tài liệu cùng
tất cả những thông tin liên quan đến du lịch trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói chung và
huyện Vĩnh Cửu nói riêng là hết sức quan trọng. Do đó, trong quá trình thực hiện đề tài
này, tác giả cần phải tìm, nghiên cứu và tham khảo một lượng lớn tài liệu từ nhiều nguồn
khác nhau, như: các giáo trình, các công trình nghiên cứu, báo cáo khoa học, số liệu
thống kê của các cơ quan, ban ngành; một số luận văn, luận án đã nghiên cứu trước đó;
các Văn bản pháp luật, Nghị quyết, Nghị định; các bài báo, tạp chí và thông tin liên quan
trên mạng Internet, Tivi,…
5
6.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh
Phương pháp này để sử dụng trong đề tài thông qua việc phân tích, tổng hợp và so
sánh rất nhiều thông tin và số liệu về du lịch ở huyện Vĩnh Cửu từ những nguồn khác
nhau. Do đó, tác giả cần phải xử lý, phân tích và tổng hợp thành các bảng số liệu tinh.
Tất cả những tài liệu và số liệu đã qua xử lý đều trở thành căn cứ đáng tin cậy, để từ đó
đưa ra những đánh giá cụ thể về tiềm năng cũng như phân tích, nhìn nhận đúng với thực
tế khách quan về thực trạng phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu.
6.3. Phương pháp tiếp cận và phân tích hệ thống
Việc vận dụng phương pháp tiếp cận và phân tích hệ thống trong nghiên cứu đề tài
cho phép đánh giá toàn diện các tiềm năng phát triển du lịch ở huyện Vĩnh Cửu cũng
như phân tích đúng thực trạng phát triển du lịch sinh thái tại địa phương để từ đó đưa ra
định hướng và đề xuất các giải pháp phát triển du lịch sinh thái trong tương lai một cách
phù hợp.
6.4. Phương pháp điều tra xã hội học
Phương pháp này có vai trò quan trọng trong nghiên cứu địa lí du lịch vì tính chất
xã hội của đối tượng nghiên cứu. Để thu thập các thông tin có liên quan nhằm phục vụ
nội dung đề tài, tác giả đã sử dụng phương pháp hỏi ý kiến gián tiếp thông qua các phiếu
khảo sát du khách tham quan tại các điểm, khu du lịch trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu, đó
là: Làng Bưởi Tân Triều, Khu bảo tồn thiên nhiên-Văn hóa Đồng Nai, hồ Trị An, Khu
du lịch sinh thái Cao Minh... Đây cũng là căn cứ cho việc xây dựng định hướng phát
triển và đề ra các giải pháp thực hiện phù hợp, có tính khả thi cao đối với hoạt động du
lịch sinh thái ở địa phương.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Một số đóng góp chủ yếu từ kết quả nghiên cứu của luận văn:
- Hệ thống hóa và góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về phát triển sinh
thái theo hướng bền vững để vận dụng vào thực tiễn nghiên cứu phát triển sinh thái theo
hướng bền vững ở huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
- Đánh giá tổng hợp những tiềm năng phát triển du lịch sinh thái ở huyện Vĩnh
Cửu.
- Phân tích thực trạng phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững ở huyện
Vĩnh Cửu, rút ra những thành tựu và hạn chế nhằm bổ sung cơ sở thực tiễn cho việc đề
xuất các định hướng cùng giải pháp phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững ở
huyện Vĩnh Cửu, giai đoạn 2021-2025.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan Quản
lý du lịch và Chính quyền huyện Vĩnh Cửu trong công tác quản lý, chỉ đạo phát triển du
lịch nói chung và du lịch sinh thái nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả khai thác ngành du
6
lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện của nền kinh tế-xã hội của huyện Vĩnh
Cửu.
8. Bố cục Luận văn
Ngoài phần Mở đầu tác giả vừa trình bày xong, Luận văn bố cục gồm 3 Chương:
- Chương 1: Cơ sở Lý luận và thực tiễn về phát triển du lịch sinh thái.
- Chương 2: Thực trạng phát triển du lịch sinh thái ở huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
- Chương 3: Giải pháp phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững ở huyện
Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
7
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN
DU LỊCH SINH THÁI
1.1. Các khái niệm
1.1.1. Du lịch
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế và của tổ chức Du lịch Thế giới (WTO)
thì hiện du lịch được coi là ngành kinh tế hàng đầu của thế giới có đóng góp quan trọng
cho việc thu hút ngoại tệ và thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Sự phát
triển của du lịch thường gắn liền với việc khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên tự
nhiên và nhân văn, trong nhiều trường hợp cũng có ý nghĩa đối với các hoạt động kinh tế
khác. Việc khai thác các nguồn tài nguyên có thể đem lại nguồn lợi cho ngành du lịch
nhưng đối với cộng đồng thì các tài nguyên này có thể mở ra cơ hội có được lợi ích lớn
hơn. Chính vì vậy, cần có quy hoạch sử dụng lãnh thổ hợp lý để có được sự phân phối
công bằng trong việc sử dụng các nguồn tài nguyên hạn hẹp của Trái đất giữa ngành du
lịch với các ngành kinh tế khác đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững.
Từ giữa thế kỷ 19, du lịch bắt đầu phát triển mạnh và ngày nay đã trở thành một
hiện tượng kinh tế xã hội phổ biến. Nhiều nước đã sử dụng chỉ tiêu đi du lịch của dân cư
như là một trong những tiêu chí đánh giá chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, khái niệm
“Du lịch” được hiểu rất khác nhau tại các quốc gia khác nhau và từ nhiều góc độ khác
nhau.
Do hoàn cảnh khác nhau, dưới mỗi góc độ nghiên cứu khác nhau, mỗi người có
một cách hiểu về du lịch khác nhau.
+ Theo Guer Freuler thì “Du lịch với ý nghĩa hiện đại của từ này là một hiện tượng
của thời đại chúng ta, dựa trên sự tăng trưởng về nhu cầu khôi phục sức khoẻ và sự thay
đổi của môi trường xung quanh, dựa vào sự phát sinh, phát triển tình cảm đối với vẻ đẹp
thiên nhiên”.
+ Kaspar cho rằng du lịch không chỉ là hiện tượng di chuyển của cư dân mà phải là
tất cả những gì có liên quan đến sự di chuyển đó. Chúng ta cũng thấy ý tưởng này trong
8
quan điểm của Hienziker và Kraff “Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ và hiện tượng
bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú tạm thời của các cá nhân tại những nơi
không phải là nơi ở và nơi làm việc thường xuyên của họ”. Về sau định nghĩa này được
hiệp hội các chuyên gia khoa học về du lịch thừa nhận.
+ Theo các nhà kinh tế, du lịch không chỉ là một hiện tượng xã hội đơn thuần mà
nó phải gắn chặt với hoạt động kinh tế. Nhà kinh tế học Picara-Edmod đưa ra định
nghĩa: “Du lịch là tổng hoà việc tổ chức và chức năng của nó không chỉ về phương diện
khách vãng lai mà chính về phương diện giá trị do khách chi ra và của những khách
vãng lai mang đến với một túi tiền đầy, tiêu dùng trực tiếp hoặc gián tiếp cho các chi phí
của họ nhằm thoả mãn nhu cầu hiểu biết và giải trí”. Theo Luật Du lịch (2017) tại
Chương I, Điều 3 giải thích từ ngữ, khoản 1: “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến
chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên trong thời gian không quá 01
năm liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí, tìm hiểu, khám phá
tài nguyên du lịch hoặc kết hợp với mục đích hợp pháp khác”.
+ Theo cách tiếp cận của các đối tượng liên quan đến hoạt động du lịch:
- Đối với người đi du lịch: Du lịch là cuộc hành trình và lưu trú của họ ở ngoài nơi
cư trú để thoả mãn các nhu cầu khác nhau: hoà bình, hữu nghị, tìm kiếm kinh nghiệm
sống hoặc thoả mãn các nhu cầu về vật chất và tinh thần khác.
- Đối với người kinh doanh du lịch: Du lịch là quá trình tổ chức các điều kiện về
sản xuất và phục vụ nhằm thoả mãn, đáp ứng các nhu cầu của người du lịch và đạt được
mục đích số một của mình là thu lợi nhuận.
- Đối với chính quyền địa phương: Du lịch là việc tổ chức các điều kiện về hành
chính, về cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật để phục vụ khách du lịch, là tổng hợp các
hoạt động kinh doanh nhằm tạo điều kiện cho khách du lịch trong việc hành trình và lưu
trú, là cơ hội để bán các sản phẩm của địa phương, tăng thu ngoại tệ, tăng thu nhập, nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần cho dân địa phương.
- Đối với cộng đồng dân cư sở tại: Du lịch là một hiện tượng kinh tế xã hội mà
hoạt động du lịch tại địa phương mình, vừa đem lại những cơ hội để tìm hiểu nền văn
hoá, phong cách của những người ngoài địa phương mình, vừa là cơ hội để tìm việc làm,
9
phát huy các nghề cổ truyền, tăng thu nhập nhưng đồng thời cũng gây ảnh hưởng đến
đời sống người dân sở tại như: về môi trường, trật tự an ninh xã hội, nơi ăn, chốn ở,…
Du lịch có thể được hiểu là:
- Sự di chuyển và lưu trú qua đêm tạm thời trong thời gian rảnh rỗi của cá nhân hay
tập thể ngoài nơi cư trú nhằm mục đích phục hồi sức khoẻ, nâng cao tại chỗ nhận thức
về thế giới xung quanh, có hoặc không kèm theo việc tiêu thụ một số giá trị tự nhiên,
kinh tế, văn hoá và dịch vụ của các cơ sở chuyên cung ứng.
- Một lĩnh vực kinh doanh các dịch vụ nhằm thoả mãn nhu cầu nảy sinh trong quá
trình di chuyển và lưu trú qua đêm tạm thời trong thời gian rảnh rỗi của cá nhân hay tập
thể ngoài nơi cư trú với mục đích phục hồi sức khoẻ, nâng cao nhận thức tại chỗ về thế
giới xung quanh.
Như vậy, qua các khái niệm nêu trên chúng ta thấy được rằng có rất nhiều cách
hiểu khác nhau về du lịch, song ta cũng có thể thấy rằng đa số các ý kiến đều cho rằng
du lịch là loại hình có liên quan đến việc di chuyển và lưu lại tạm thời ở ngoài nơi cư trú
thường xuyên nhằm mục đích tham quan, nghĩ dưỡng…
1.1.2. Du lịch sinh thái
Có thể nói cho đến nay khái niệm về “Du lịch sinh thái” vẫn còn được hiểu dưới
nhiều góc độ khác nhau, với những tên gọi khác nhau. Tuy nhiên, mặc dù những tranh
luận vẫn còn tiếp tục nhằm đưa ra một định nghĩa chung được chấp nhận về “Du lịch
sinh thái”, đa số ý kiến tại các diễn đàn quốc tế chính thức về “Du lịch sinh thái” đều
cho rằng “Du lịch sinh thái” là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên, hỗ trợ cho các hoạt
động bảo tồn và được quản lý bền vững về mặt sinh thái. Du khách sẽ được hướng dẫn
tham quan với những diễn giải cần thiết về môi trường để nâng cao hiểu biết, cảm nhận
được những giá trị thiên nhiên và văn hoá mà không gây ra những tác động không thể
chấp nhận đối với các hệ sinh thái và văn hoá bản địa.
“Du lịch sinh thái” là loại hình du lịch tham quan, thám hiểm, đưa du khách tới
những môi trường còn tương đối nguyên vẹn, về các vùng thiên nhiên hoang dã, đặc sắc
để tìm hiểu, nghiên cứu các hệ sinh thái và các nền văn hoá bản địa độc đáo, làm thức
dậy ở du khách tình yêu và trách nhiệm bảo tồn phát triển đối với tự nhiên và cộng đồng
địa phương. Là hình thức du lịch có trách nhiệm không làm ảnh hưởng đến các khu bảo
10
tồn thiên nhiên, không ảnh hưởng đến môi trường và góp phần duy trì, phát triển cuộc
sống của cộng đồng người dân địa phương.
Khái quát lại, có thể coi “Du lịch sinh thái” là loại hình du lịch có những đặc tính
cơ bản sau:
- Phát triển dựa vào những giá trị (hấp dẫn) thiên nhiên và văn hoá bản địa.
- Được quản lý bền vững về môi trường sinh thái.
- Có giáo dục và diễn giải về môi trường.
- Có đóng góp cho những nỗ lực bảo tồn và phát triển cộng đồng.
Lần đầu tiên được Hector Ceballos-Lascurain đưa ra năm 1987 định nghĩa tương
đối hoàn chỉnh về “Du lịch sinh thái”: “Du lịch sinh thái là du lịch đến những khu vực
tự nhiên còn ít bị thay đổi với những mục đích đặc biệt: nghiên cứu, tham quan với ý
thức trân trọng thế giới hoang dã và những giá trị văn hoá được khám phá”.
Cùng với thời gian, định nghĩa về “Du lịch sinh thái” được nhiều nhà nghiên cứu
quan tâm đưa ra, điển hình là: “Du lịch sinh thái là du lịch đến các khu vực còn tương
đối hoang sơ với mục đích tìm hiểu về lịch sử môi trường tự nhiên và văn hoá mà không
làm thay đổi sự toàn vẹn của các hệ sinh thái. Đồng thời tạo những cơ hội về kinh tế để
ủng hộ việc bảo tồn tự nhiên và mang lại lợi ích về tài chính cho người dân địa phương”
(theo Wood, 1991).
Du lịch sinh thái được phân biệt với các loại hình du lịch thiên nhiên khác về mức
độ giáo dục cao về môi trường và sinh thái thông qua những hướng dẫn viên có nghiệp
vụ lành nghề. Du lịch sinh thái tạo được mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên
hoang dã cùng với ý thức được giáo dục để biến chính khách du lịch thành những người
đi đầu trong công tác bảo vệ môi trường. Phát triển “Du lịch sinh thái” sẽ làm giảm
thiểu tác động của khách du lịch đến văn hoá và môi trường, đảm bảo cho địa phương
được hưởng nguồn lợi tài chính do du lịch mang lại và chú trọng đến những đóng góp tài
chính cho việc bảo tồn thiên nhiên (theo Allen, 1993).
Định nghĩa của Hiệp hội Du lịch sinh thái quốc tế: “Du lịch sinh thái là việc đi lại
có trách nhiệm tới các khu vực thiên nhiên mà bảo tồn được môi trường và cải thiện
phúc lợi cho người dân địa phương”.
11
Như vậy, từ định nghĩa đầu tiên được đưa ra năm 1987 cho đến nay, nội dung của
định nghĩa về “Du lịch sinh thái” đã có sự thay đổi, từ chỗ đơn thuần coi hoạt động “Du
lịch sinh thái” là loại hình du lịch ít tác động đến môi trường tự nhiên sang cách nhìn
tích cực hơn theo đó “Du lịch sinh thái” là loại hình du lịch có trách nhiệm với môi
trường, có tính giáo dục và diễn giải cao về tự nhiên, có đóng góp cho hoạt động bảo tồn
và đem lại lợi ích cho cộng đồng địa phương.
Ở Việt Nam, “Du lịch sinh thái” là lĩnh vực mới được đặt ra nghiên cứu từ giữa
thập kỷ 90 song đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của các nhà nghiên cứu về du lịch
và môi trường. Do trình độ nhận thức khác nhau, ở những góc độ nhìn nhận khác nhau,
khái niệm về “Du lịch sinh thái” cũng còn nhiều điểm chưa thống nhất. Định nghĩa về
“Du lịch sinh thái” ở Việt Nam: “Du lịch sinh thái là một loại hình du lịch dựa vào
thiên nhiên và văn hóa bản địa gắn với giáo dục môi trường, có đóng góp cho nổ lực
bảo tồn và phát triển bền vững với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương”.
Tuy nhiên, hầu hết các định nghĩa theo quan điểm về du lịch sinh thái tại Việt Nam có
thể được rút gọn như sau: “Du lịch sinh thái là du lịch và giải trí vừa dựa vào thiên
nhiên vừa mang tính bền vững”, định nghĩa này đã làm rõ các thành phần mô tả và quy
tắc của khái niệm du lịch sinh thái. Thành phần bản chất có tính mô tả hay tích cực theo
nghĩa là nó miêu tả đơn giản vị trí hoạt động và các động cơ khuyến khích thích hợp của
người đi du lịch. Thành phần duy trì có tính qui tắc và qui chuẩn theo nghĩa là nó phản
ánh người ta muốn gì ở hoạt động này. Một điểm quan trọng là tính bền vững được kết
hợp với các khía cạnh thực tiễn về môi trường, văn hoá xã hội và kinh tế.
Tóm lại, một cách ngắn ngọn và xúc tích, du lịch sinh thái có thể được hiểu như
sau: “Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa gắn
với giáo dục môi trường, có đóng góp cho nỗ lực bảo tồn và phát triển bền vững với sự
tham gia tích cực của cộng đồng địa phương”. Định nghĩa này đã được Tổng cục Du
lịch Việt Nam phối hợp chuyên gia hàng đầu của các lĩnh vực liên quan xây dựng và
thông qua tại hội thảo quốc gia về phát triển Du lịch sinh thái Việt Nam vào ngày
9/9/1999. Điều này được coi là sự mở đầu thuận lợi cho các bước tiếp theo trong quá
trình thúc đẩy sự phát triển của du lịch sinh thái Việt Nam nói riêng và du lịch bền vững
nói chung. Tuy nhiên, du lịch sinh thái thực tế chỉ là một hướng phát triển của du lịch
bền vững nói chung. Việc tập trung nghiên cứu du lịch sinh thái và các quy luật phát
12
- Xem thêm -