Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường trung học phổ thông tỉnh qu...

Tài liệu Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường trung học phổ thông tỉnh quảng ninh.

.PDF
110
1558
142

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN VĂN TÂN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Thái Nguyên – Năm 2012 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN VĂN TÂN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 601405 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. Trần Quốc Thành Thái Nguyên, Năm 2012 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Mục lục Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình MỞ ĐẦU NỘI DUNG Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG i v vi vii 1 5 CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG THPT 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.2. Trường trung học phổ thông và quản lý trường THPT 5 6 1.2.1. Trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân 6 1.2.2. Hoạt động của trường THPT 7 1.2.3. Các nội dung quản lý trường THPT 8 1.2.3.1.Quản lý hoạt động dạy học 1.2.3.2. Quản lý hoạt động giáo dục 1.2.3.3. Quản lý nguồn nhân lực- nhân sự 1.2.3.4. Quản lý nguồn lực vật chất và tài chính 8 9 9 12 1.2.3.5. Quản lý các hoạt động kiểm tra và thông tin trong quản lý 13 1.2.3.6. Quản lý các mối quan hệ (giữa các thành viên trong nhà trƣờng và giữa 13 nhà trƣờng với cộng đồng) 1.3. Tổ chuyên môn ở trường THPT 14 1.3.1. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường THPT 14 1.3.2. Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn 16 1.3.2.1 Tổ trƣởng chuyên môn với vai trò là giáo viên 1.3.2.2. Tổ trƣởng chuyên môn với vai trò là ngƣời quản lý 1.3.3. Những phẩm chất và năng lực cần có của người tổ trưởng chuyên môn 17 18 22 1.3.4. TTCM trong lý thuyết phân loại cán bộ quản lý; yêu cầu về vai trò và 23 kĩ năng quản lý đối với TTCM 1.4. Nội dung chủ yếu của công tác phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn 1.4.1 Công tác quy hoạch, bổ nhiệm đội ngũ tổ trưởng chuyên môn 24 1.4.2. Đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ TTCM 25 1.4.3. Tổ chức, chỉ đạo của Hiệu trưởng đối với hoạt động của TTCM 27 1.4.3.1. Chỉ đạo việc xây dựng và triển khai kế hoạch của tổ chuyên 27 Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 24 ii môn 1.4.3.2. Chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn, của giáo viên 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động của TTCM 27 28 1.4.4.1. Kiểm tra 28 1.4.4.2. Đánh giá 29 1.5. Các yếu tố ảnh hướng đến quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn 30 1.5.1. Các yếu tố về kinh tế - xã hội 30 1.5.2. Các yêu cầu của đổi mới giáo dục Trung học phổ thông 31 1.5.3 Các yếu tố về phát triển quy mô giáo dục, mạng lưới trường lớp 31 1.5.4. Các yếu tố về chính sách và cơ chế quản lý 32 Chương 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ 34 TRƢỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH QUẢNG NINH 2.1. Khái quát về Giáo dục - Đào tạo tỉnh Quảng Ninh 34 2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh 34 2.1.2. Về Giáo dục và Đào tạo của tỉnh Quảng Ninh 35 2.1.2.1. Tình hình chung 35 2.1.2.2. Giáo dục trung học phổ thông 36 2.2. Thực trạng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở 7 trường trung học phổ 39 2.2.1. Về số lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn 39 2.2.2. Về cơ cấu đội ngũ tổ trưởng chuyên môn 40 2.2.2.1. Cơ cấu theo độ tuổi 40 2.2.2.2. Cơ cấu theo giới tính 42 2.2.2.3. Cơ cấu theo dân tộc 43 2.2.2.4. Cơ cấu theo chuyên môn 44 2.2.3. Về chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn 46 2.2.3.1. Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống 46 2.2.3.2. Trình độ đào tạo 46 2.2.3.3. Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và quản lý tổ CM 47 2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ TTCM ở các trường THPT tỉnh Quảng 51 Ninh 2.3.1. Công tác quy hoạch, bổ nhiệm đội ngũ TTCM Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 51 iii 2.3.2. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ TTCM 52 2.3.3. Tổ chức, chỉ đạo của Hiệu trưởng đối với hoạt động của TTCM 53 2.3.4. Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của TTCM 57 2.3.4.1. Kiểm tra 57 2.3.4.2. Đánh giá 58 2.3.4.3. Khen thƣởng - kỷ luật 59 2.4. Đánh giá chung về thực trạng đội ngũ và phát triển đội ngũ tổ trưởng 60 chuyên môn ở các trường THPT tỉnh Quảng Ninh 2.4.1. Điểm mạnh 60 2.4.2. Hạn chế 61 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế 62 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG CHUYÊN 64 MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH QUẢNG NINH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 3.1. Định hướng và nguyên tắc xây dựng các biện pháp 64 3.1.1. Một số định hướng phát triển giáo dục THPT ở Quảng Ninh 64 3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển 65 3.1.2.1. Đảm bảo tính kế thừa 65 3.1.2.2. Đảm bảo tính cấp thiết 65 3.1.2.3. Đảm bảo tính khả thi 65 3.1.2.4. Đảm bảo tính hiệu quả 65 3.2. Các biện pháp cụ thể 66 3.2.1. Đổi mới công tác quy hoạch, bổ nhiệm đội ngũ TTCM 66 3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp 66 3.2.1.2. Nội dung của biện pháp 67 3.2.1.3. Cách tiến hành 69 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 71 3.2.2. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ TTCM 72 đáp ứng yêu cầu về chuyên môn và năng lực quản lý 3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp 72 3.2.2.2. Nội dung của biện pháp 72 3.2.2.3. Cách tiến hành 75 3.2.2.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 77 Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv 3.2.3. Đổi mới tổ chức, chỉ đạo của Hiệu trưởng đối với hoạt động của TTCM 77 3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp 77 3.2.3.2. Nội dung của biện pháp 77 3.2.3.3. Cách tiến hành 79 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện 81 3.2.4. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để đội ngũ TTCM phát huy tốt 81 trình độ chuyên môn và năng lực quản lý của mình 3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp 81 3.2.4.2. Nội dung của biện pháp 82 3.2.4.3. Cách tiến hành 85 3.2.4.4. Điều kiện thực hiện biện pháp 86 3.2.5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác quản lý và trình độ chuyên 86 môn nghiệp vụ của TTCM 3.2.5.1. Mục đích của biện pháp 86 3.2.5.2. Nội dung của biện pháp 87 3.2.5.3. Tổ chức thực hiện 91 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện 92 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp 92 3.4. Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 99 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 104 v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu TT Diễn giải 1. THPT Trung học phổ thông 2. THCS Trung học cơ sở 3. ĐNGV Đội ngũ giáo viên 4. TTCM Tổ trƣởng chuyên môn 5. TPCM Tổ phó chuyên môn 6. NCKH Nghiên cứu khoa học 7. GV Giáo viên 8. CM Chuyên môn 9. GD Giáo dục 10. GDQP-AN Giáo dục Quốc phòng – An ninh 11. QLGD Quản lý giáo dục 12. LĐTT Lao động tiên tiến 13. HĐSP Hội đồng sƣ phạm 14. CB, GV, NV Cán bộ, giáo viên, nhân viên 15. GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 16. HSG Học sinh giỏi 17. HSYK Học sinh yếu kém 18. ĐDDH Đồ dung dạy học 19. TBDH Thiết bị dạy học 20. UDCNTT Ứng dụng công nghệ thông tin 21. NGLL Ngoài giờ lên lớp 22. HĐHN Hoạt động hƣớng nghiệp 23. HS Học sinh 24. CSTĐCS Chiến sĩ thi đua cơ sơ 25. CSTĐCT Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh 26. KT-XH Kinh tế xã hội 27. KTKN Kiến thức kỹ năng Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi DANH MỤC CÁC BẢNG Thứ tự bảng Nội dung Kết quả đánh giá xếp loại hạnh kiểm và học lực cuối năm học 2010 - Bảng 2.1 2011 cấp THPT của tỉnh Quảng Ninh so với 15 tỉnh miền núi phía bắc và so với cả nƣớc Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12. Bảng 2.13 Kết quả thi tốt nghiêp của tỉnh so với toàn quốc từ năm 2009 đến năm học 2011 Số lƣợng đội ngũ TTCM 7 trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh từ năm học 2008 – 2009 đến năm học 2010 – 2011 Cơ cấu theo độ tuổi của TTCM các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 Cơ cấu theo giới của TTCM các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 Cơ cấu theo dân tộc của TTCM các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 Cơ cấu theo chuyên môn giảng dạy của TTCM 7 trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 Cơ cấu theo tổ chuyên môn các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 TTCM là đảng viên ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 Trình độ đào tạo của TTCM các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh Tổng hợp đánh giá xếp loại viên chức của TTCM 7 trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh Tổng hợp danh hiệu thi đua cá nhân của TTCM các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh Tổng hợp danh hiệu thi đua của tập thể tổ CM các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh Bảng 2.14 Thâm niên quản lý của TTCM 7 trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh Bảng 3.1 Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC HÌNH Thứ tự các hình Sơ đồ 1.1 Biểu đồ 2.1 Hình 3.1 Nội dung Yêu cầu về vai trò và kĩ năng quản lý đối với TTCM Cơ cấu theo giới tính của TTCM ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2010 – 2011 Sơ đồ tổ hợp mối quan hệ giữa các biện pháp Số hóa bởi Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tổ chuyên môn đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc chuẩn bị các điều kiện thực hiện các hoạt động dạy - học trong nhà trƣờng phổ thông. Ngƣời tổ trƣởng chuyên môn đƣợc ví nhƣ “cánh tay nối dài của Lãnh đạo nhà trường”, trực tiếp điều hành các công việc cụ thể trong hoạt động dạy - học. Công tác lãnh đạo, quản lý của tổ trƣởng chuyên môn là một trong những yếu tố quyết định đến hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn, góp phần quan trọng đến chất lƣợng giáo dục của các nhà trƣờng. Trong đội ngũ Nhà giáo, CBQL giáo dục thì đội ngũ TTCM có một vai trò rất quan trọng trong việc chỉ đạo trực tiếp hoạt động chuyên môn trong nhà trƣờng THPT. Xây dựng đội ngũ TTCM có phẩm chất tốt, có năng lực chuyên môn vững vàng, có khả năng quản lý giỏi, nhiệt tình, mẫu mực, năng động, sáng tạo, tổ chức tốt các hoạt động giáo dục là yếu tố quan trọng góp phần quyết định chất lƣợng giáo dục toàn diện của nhà trƣờng, là nền tảng cho chiến lƣợc phát triển giáo dục đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH - HĐH đất nƣớc. Để đội ngũ TTCM thực sự là hạt nhân trong hoạt động chuyên môn của trƣờng THPT, vai trò của ngƣời Hiệu trƣởng trong việc xây dựng và quản lý đội ngũ TTCM là hết sức quan trọng. Thông qua đội ngũ này, Hiệu trƣởng có thể thu thập thông tin đầy đủ, chính xác các hoạt động có liên quan đến chuyên môn của nhà trƣờng. Từ đó xây dựng biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo. Những năm qua, ngành GD&ĐT đã có những chiến lƣợc và các giải pháp để tăng cƣờng hiệu quả công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQL nhà trƣờng. Đặc biệt, công tác xây dựng và quản lý đội ngũ TTCM đã đạt đƣợc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2 kết quả đáng khích lệ. Nhờ đó, hoạt động của nhà trƣờng THPT từng bƣớc đƣợc vận hành theo đúng nguyên lý giáo dục của Đảng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc đổi mới đất nƣớc. Tuy vậy, GD&ĐT Quảng Ninh trong quá trình phát triển còn gặp nhiều khó khăn và thách thức, chất lƣợng giáo dục còn thấp; năng lực chuyên môn của một bộ phận GV còn hạn chế, chƣa ý thức đƣợc một cách đầy đủ vai trò, nhiệm vụ của ngƣời GV trong giai đoạn hiện nay. Một số cán bộ quản lý thiếu chủ động trong suy nghĩ, chƣa theo kịp tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới. Ngƣời Hiệu trƣởng đã nhận thức đƣợc vai trò, vị trí của TTCM nhƣng các biện pháp xây dựng và quản lý đội ngũ TTCM chƣa thật phù hợp. Việc bố trí tổ trƣởng còn mang tính chủ quan, chƣa có kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng một cách bài bản. Việc tổ chức kiểm tra và đánh giá các hoạt động chuyên môn chƣa thật cụ thể; chƣa phát huy đƣợc vai trò của đội ngũ TTCM trong nhà trƣờng THPT. Những nguyên nhân trên ảnh hƣởng nhất định đến chất lƣợng giáo dục của các nhà trƣờng. Việc tăng cƣờng công tác phát triển đội ngũ TTCM ở các trƣờng THPT là một việc làm cần thiết và cấp bách hiện nay. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường THPT tỉnh Quảng Ninh” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh, đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ TTCM nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng THPT của tỉnh . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý nhân sự của Hiệu trƣởng các trƣờng THPT. - Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp phát triển đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn của Hiệu trƣởng các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Nếu phân tích rõ đƣợc lý luận về quản lý nhân sự của Hiệu trƣởng các trƣờng THPT, chỉ ra đƣợc thực trạng phát triển đội ngũ TTCM ở các trƣờng THPT thuộc địa bàn tỉnh Quảng Ninh thì có thể đề xuất đƣợc các biện pháp phát triển phù hợp để phát triển đội ngũ TTCM của các trƣờng, qua đó có thể góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục THPT ở tỉnh Quảng Ninh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về phát triển đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn của hiệu trƣởng ở trƣờng THPT. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác phát triển đội ngũ TTCM của Hiệu trƣởng các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất một số biện pháp tăng cƣờng phát triển đội ngũ TTCM của Hiệu trƣởng nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh. 6. Phạm vi nghiên cứu Địa bàn nghiên cứu: Thực hiện đề tài này, tác giả giới hạn vào việc khảo sát công tác phát triển đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn của Hiệu trƣởng 07 trƣờng THPT đại diện cho các vùng miền của tỉnh Quảng Ninh: THPT Ba Chẽ, THPT Hải Đông, THPT Nguyễn Du, THPT Hoàng Bồ, THPT Nguyễn Bình, THPT Nguyễn Trãi, THPT Đầm Hà. Đề tài chỉ sử dụng số liệu thống kê về giáo dục THPT của Quảng Ninh từ năm 2008 đến nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1 Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các tài liệu, văn bản, phân loại tài liệu... nhằm xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. 7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi: Phát bảng câu hỏi tới hiệu trƣởng các trƣờng để tham khảo về biện pháp phát triển đội ngũ TTCM. - Phƣơng pháp phỏng vấn: trao đổi với các Hiệu trƣởng và tổ trƣởng chuyên môn để có cơ sở đánh giá thực trạng công tác phát triển đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn của Hiệu trƣởng ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh. - Phƣơng pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến một số hiệu trƣởng có kinh nghiệm lâu năm của một số trƣờng: THPT Cẩm Phả, THPT chuyên Hạ Long. - Phƣơng pháp quan sát: Tham khảo một số kế hoạch, chuyên đề, nội dung sinh hoạt tổ của một số TTCM để đánh giá thực trạng về năng lực quản lý, điều hành tổ chuyên môn. 7.3 Phƣơng pháp thống kê toán học: Để xử lý các kết quả nghiên cứu. 8. Cấu trúc luận văn MỞ ĐẦU Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ TTCM ở trƣờng THPT. Chƣơng 2. Thực trạng đội ngũ và phát triển đội ngũ TTCM ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh. Chƣơng 3. Biện pháp phát triển đội ngũ TTCM của Hiệu trƣởng ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG THPT 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Bƣớc vào thế kỷ XXI, nền kinh tế thế giới đang chuyển sang giai đoạn phát triển nền kinh tế tri thức; để đảm bảo cho sự phát triển của nó thì yếu tố Giáo dục và Đào tạo, khoa học và công nghệ đƣợc coi là nguồn lực quyết định. Do đó yêu cầu về chất lƣợng Giáo dục và Đào tạo ngày càng cao để đào tạo ra những lớp ngƣời lao động năng động, trí tuệ, làm chủ công nghệ thông tin. Để nâng cao chất lƣợng Giáo dục và Đào tạo thì việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có ý nghĩa quyết định. Vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý nói chung, trong đó phát triển đội ngũ TTCM nói riêng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục THPT hiện nay. Trong những năm qua, đã có nhiều đề tài luận văn thạc sĩ, nhiều tác giả nghiên cứu về quản lý nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục; trong đó có nghiên cứu về đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn. Các đề tài đều hƣớng vào việc nghiên cứu các biện pháp quản lý, phát triển đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn ở các trƣờng THPT hoặc THCS ở các địa bàn nhƣ: Bắc Ninh, Đăk Lăk, Hải Phòng...ở các cơ sở đào tạo nhƣ trƣờng Đại học Giáo dục- ĐH Quốc gia Hà Nội, trƣờng ĐHSP Hà Nội... Đề tài luận văn này nghiên cứu sơ lƣợc cơ sở lý luận và một số khía cạnh về thực trạng phát triển đội ngũ TTCM ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh. Trên cơ sở đó, đề xuất những biện pháp phát triển đội ngũ TTCM ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục cấp THPT tỉnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 6 nhà. Tuy nhiên việc nghiên cứu về phát triển đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn ở các trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh thì chƣa có đề tài, tác giả nào nghiên cứu. 1.2. Trường trung học phổ thông và quản lý trường THPT 1.2.1. Trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân Trung học phổ thông là một cấp trong hệ thống giáo dục ở Việt Nam hiện nay. Trung học phổ thông kéo dài 3 năm (từ lớp 10 đến lớp 12). Để tốt nghiệp cấp học này, học sinh phải vƣợt qua kì thi tốt nghiệp Trung học phổ thông vào cuối năm học lớp 12 (trƣớc đây thƣờng gọi là Thi tú tài). Trƣờng phổ thông đƣợc lập tại các địa phƣơng trên cả nƣớc. Ngƣời đứng đầu một ngôi trƣờng đƣợc gọi là "Hiệu Trƣởng". Trƣờng đƣợc sự quản lý trực tiếp của Phòng Giáo Dục huyện, quận và dƣới quyền chỉ đạo của Sở Giáo Dục, cơ quan hành chính trực thuộc tỉnh, thành phố. Quy chế hoạt động do Bộ Giáo Dục và Đào Tạo ban hành. Điều 26. Giáo dục phổ thông * Giáo dục phổ thông bao gồm: - Giáo dục tiểu học đƣợc thực hiện trong năm năm học, từ lớp một đến lớp năm. Tuổi của học sinh vào học lớp một là sáu tuổi; - Giáo dục trung học cơ sở đƣợc thực hiện trong bốn năm học, từ lớp sáu đến lớp chín. Học sinh vào học lớp sáu phải hoàn thành chƣơng trình tiểu học, có tuổi là mƣời một tuổi; - Giáo dục trung học phổ thông đƣợc thực hiện trong ba năm học, từ lớp mƣời đến lớp mƣời hai. Học sinh vào học lớp mƣời phải có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, có tuổi là mƣời năm tuổi [30]. Điều 27. Mục tiêu của giáo dục phổ thông Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 7 1. Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con ngƣời Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tƣ cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 2. Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. 3. Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hƣớng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. 4. Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thƣờng về kỹ thuật và hƣớng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hƣớng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động [30]. 1.2.2. Hoạt động của trường THPT - Trƣờng THPT dạy các môn học mang tính phổ thông, cơ bản nhƣng ngày nay bên trong trƣờng còn tổ chức các lớp chọn, lớp chuyên. Một số trƣờng trung học là trƣờng Chuyên, chỉ đào tạo các học sinh năng khiếu. - Giáo viên THPT phải tốt nghiệp đại học Sƣ Phạm, hoặc tƣơng đƣơng. - Một năm học đƣợc chia làm 2 học, học kỳ đầu từ tháng chín kéo dài tới trƣớc tết âm lịch; học kỳ hai bắt đầu từ sau tết âm lịch cho tới tháng 5 năm sau. - Học sinh phải thi vào lớp 10 từ một kỳ thi tuyển chọn vào giai đoạn nghỉ hè cuối năm lớp 9 để đƣợc xếp vào lớp 10. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 8 1.2.3. Các nội dung quản lý trường THPT 1.2.3.1.Quản lý hoạt động dạy học Hoạt động dạy học là trọng tâm trong các nhà trƣờng, vì vậy quản lý hoạt động dạy và học tập (hay quản lý chuyên môn) là trọng tâm của hoạt động quản lý nhà trƣờng. Quản lý hoạt động dạy và học tập có liên quan đến mọi mặt của quản lý nhà trƣờng và bao gồm các nội dung sau: - Nắm vững kế hoạch dạy học, các quy định, quy chế chuyên môn và các văn bản pháp quy, các hƣớng dẫn thực hiện chƣơng trình môn học của cấp trên; giúp các đối tƣợng quản lý nâng cao nhận thức, có ý thức trách nhiệm và thái độ công tác tốt. - Xây dựng mục tiêu, chƣơng trình, kế hoạch và thời khoá biểu dạy học, xây dựng quy chế chuyên môn, nội quy dạy học và các biện pháp nhằm đảm bảo chất lƣợng dạy học phù hợp với mục tiêu, kế hoạch, chƣơng trình đặt ra. - Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên, tổ chức đào tạo - bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Xây dựng chế độ đãi ngộ, nâng cao đời sống vật chất và tình thần, vị thế xã hội của nhà giáo. - Chỉ đạo các hoạt động chuyên môn, giảng dạy theo kế hoạch dạy học, chƣơng trình môn học theo thời khoá biểu của nhà trƣờng. Trong việc quản lý hoạt động dạy học cần chú trọng tới việc quản lý nền nếp dạy học, quản lý việc đổi mới phƣơng pháp dạy học theo quan điểm tích cực hoá hoạt động dạy học. - Quản lý tốt ngƣời học và lớp học trong các hoạt động học tập, nền nếp học tập, các hoạt động ngoại khoá, hoạt động ngoài lớp, ngoài trƣờng. - Quản lý tốt các nguồn tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, thƣ viện, phòng thí nghiệm đảm bảo cho các hoạt động dạy học. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 9 - Tổ chức tốt các phong trào thi đua, tạo lập môi trƣờng sƣ phạm lành mạnh. Xây dựng các tập thể giáo viên, học sinh tích cực. - Phát huy vai trò và sức mạnh của tổ chức Đảng, các đoàn thể quần chúng, các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng trong việc nâng cao chất lƣợng dạy học. - Huy động các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài nhà trƣờng phục vụ hoạt động dạy học. 1.2.3.2. Quản lý hoạt động giáo dục Trong các nhà trƣờng, cùng với hoạt động dạy học là trung tâm còn có những hoạt động giáo dục khác nhằm thực hiện các mục tiêu giáo dục toàn diện (giáo dục đạo đức và công dân, giáo dục văn hoá - thẩm mỹ, giáo dục thể chất, giáo dục lao động, ký thuật tổng hợp và hƣớng nghiệp...). 1.2.3.3. Quản lý nguồn nhân lực- nhân sự Nội dung quản lý nhân lực - nhân sự luôn có vị trí đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý nói chung và quản lý nhà trƣờng nói riêng. Quản lý nhân lực - nhân sự thông qua việc tuyển dụng, sử dụng đúng ngƣời, đúng việc là một động lực quan trọng, quyết định chất lƣợng dạy học và giáo dục. Bên cạnh đó quản lý học sinh và quản lý lớp học cũng là một nội dung quản lý đặc thù của quản lý nhà trƣờng. - Nguồn nhân lực của trƣờng phổ thông là lực lƣợng giáo viên, cán bộ, nhân viên với năng lực chuyên môn của từng ngƣời tham gia vào các hoạt động của nhà trƣờng. - Nhân lực là nguồn lực quan trọng nhất, là vốn quý nhất để phát triển nhà trƣờng. Tập hợp, tạo cơ hội cho mọi thành viên của trƣờng phát huy hết khả năng cho các hoạt động, cho sự phát triển của nhà trƣờng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 10 Quản lý nguồn nhân lực trong nhà trƣờng THPT là quản lý con ngƣời, quản lý đội ngũ trong hội đồng sƣ phạm nhà trƣờng. Trong nhiều trƣờng hợp, có thể sử dụng hai thuật ngữ quản lý nguồn nhân lực và quản lý nhân sự thay thế cho nhau. Nhƣng nếu đi sâu vào ý nghĩa của hai cụm từ quản lý nguồn nhân lực và quản lý nhân sự, thì có những sự khác nhau. Quản lý nhân sự: Đây là một khái niệm đƣợc sử dụng từ lâu khi các nhà quản lý phải quản lý ngƣời trong tổ chức. Quản lý nhân sự trong tổ chức đƣợc hiểu nhiều hơn về khía cạnh hành chính. Đó là những hoạt động áp dụng các nguyên tắc quy định của tổ chức, cơ quan nhƣ tiền lƣơng, tiền thƣởng, nghỉ phép, nghỉ lễ để quản lý con ngƣời nhằm làm cho họ thực hiện các hoạt động của họ một cách tốt nhất. Nhƣ vậy, quản lý nhân sự đặt vấn đề đến từng con ngƣời cụ thể trong tổ chức, muốn chỉ các khả năng tác động đến đội ngũ hiện có để họ đáp ứng đƣợc đòi hỏi của tổ chức. Trong khi đó, quản lý nguồn nhân lực mang ý nghĩa rộng hơn quản lý nhân sự. Quản lý nguồn nhân lực mang tính chất khái quát và xem tổ chức nhƣ là một thực thể cần có tác động từ bên ngoài và kết hợp với bên trong để quản lý. Quản lý nguồn nhân lực là bƣớc phát triển cao hơn của quản lý nhân sự khi nó đề cập đến cả việc quản lý các quan hệ con ngƣời sản xuất, lao động, và cả quan hệ với những ngƣời từ bên ngoài sẽ vào làm việc cho tổ chức (nguồn lực dự trữ hay tiềm năng của tổ chức), đề cập đến yếu tố thị trƣờng lao động của tổ chức. Chính vì vậy, có ngƣời gọi quản lý nguồn nhân lực là quản lý quan hệ sản xuất. Nhƣ vậy, nguồn nhân lực của một tổ chức không chỉ là những con ngời đang làm việc trong tổ chức mà còn nhằm chỉ những nguồn khác có thể bổ sung cho tổ chức. Điều đó cũng có nghĩa là khi nói đến quản lý nguồn nhân lực của tổ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 11 chức cũng nhằm chỉ khả năng tác động của tổ chức đến lực lƣợng lao động tiềm năng bên ngoài tổ chức. Quản lý nguồn nhân lực hiểu theo khái niệm vĩ mô khi đặt nguồn nhân lực của tổ chức trong tổng thể nguồn nhân lực quốc gia. Nhƣ vậy, yếu tố nguồn nhân lực tổ chức phát triển phụ thuộc không chỉ yếu tố bên trong của tổ chức mà còn chứa đựng nhiều yếu tố bên ngoài của tổ chức. Nhƣ vậy, vấn đề quản lý nguồn nhân lực không chỉ là đơn thuần chỉ là vấn đề quản trị hành chính nhân viên. Trong nhà trƣờng , đội ngũ giáo viên ở trong tập thể sƣ phạm . Tập thể sƣ phạm trong trƣờng học là tổ chức của tập thể lao động sƣ phạm, đƣ́ng đầu là hiệu trƣởng. Tập thể sƣ phạm liên kết các giáo viên , cán bộ , nhân viên thành một cộng đồng giá o dục có tổ chƣ́c , có mục đích thống nhất , có phƣơng thức hoạt động nhằm thƣ̣c hiện nhiệm vụ giáo dục của nhà trƣờng. Đội ngũ giáo viên là lực lƣợng chủ yếu , quan trọng nhất trong tập thể sƣ phạm nhà trƣờng làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trƣờng , là nhân tố quyết đị nh chất lƣợng đào tạo của nhà trƣờng. Nhƣ vậy, xét về mặt nội dung, quản lý đội ngũ bao gồm các loại hoạt động là: Tuyển dụng và bổ nhiệm; Đào tạo, bồi dƣỡng; Duy trì đãi ngộ; Quy hoạch. Công tác quản lý đội ngũ giáo viên tập trung vào các hoạt động chủ yếu: - Lựa chọn giáo viên. - Đảm bảo thời gian và tính thống nhất của quá trình dạy học. - Giám sát: quan sát giờ dạy trên lớp của giáo viên, cung cấp thông tin ngƣợc về kĩ năng dạy học, đƣa ra các chỉ dẫn và hỗ trợ cho từng giáo viên. - Cung cấp dịch vụ đào tạo, bồi dƣỡng tại chỗ. - Đánh giá giáo viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan