Tài liệu Phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh lào cai

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐÀO THỊ HƢƠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH LÀO CAI Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 60310201 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VÕ XUÂN VINH HÀ NỘI, 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn thạc sỹ Chính trị học “Phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này./. Hà Nội, ngày 05 tháng 5 năm 2017 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đào Thị Hƣơng MỤC LỤC MỞ ĐẦU… ......................................................................................................... .1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH LÀO CAI .............. 7 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến luận văn .......................................... 7 1.2. Tiêu chuẩn của người giảng viên lý luận chính trị ...................................... 12 1.3. Vai trò, nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ......................... 18 1.4. Nội dung chủ yếu và hình thức đào tạo, phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ....................................................................................................... 23 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TỈNH LÀO CAI ............................................................. 29 2.1. Vài nét khái quát về đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ........................... 29 2.2. Hệ thống các trường có đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ở Lào Cai .... 32 2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị tỉnh ở Lào Cai .. 35 2.4. Đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ở tỉnh Lào Cai ............................................................................................................... 52 Chƣơng 3: ĐỊNH HƢỚNG, GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH LÀO CAI…................................................................................................................ ..55 3.1. Định hướng .................................................................................................. 55 3.2. Các giải pháp . .............................................................................................. 59 KẾT LUẬN…… ................................................................................................ 70 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 72 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CĐ CNH, HĐH CNTT ĐH ĐNGV LLCT GV Cao đẳng Công nghiệp hoá, hiện đại hoá Công nghệ thông tin Đại học Đội ngũ giảng viên Lý luận chính trị Giảng viên MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục lý luận chính trị (LLCT) và vai trò vị trí của đội ngũ giảng viên (ĐNGV) trong sự nghiệp phát triển chung của giáo dục và đào tạo hiện nay nên Đảng, Nhà nước và tỉnh Lào Cai luôn quan tâm tới công tác giảng dạy các môn LLCT, đặc biệt là phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy bộ môn này. Đội ngũ giảng viên LLCT hiện nay, ngoài trách nhiệm giảng dạy có tính khoa học cao còn có tính chiến đấu cao bởi suy cho cùng tham gia giảng dạy LLCT là tham gia vào công tác tư tưởng – văn hoá, là bảo vệ nền tảng của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, định hướng dư luận, đấu tranh chống lại những luận điểm sai trái. Để thực hiện nhiệm vụ đó thì công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm. Muốn có đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên” thì phải có đội ngũ giảng viên đáp ứng được đầy đủ các mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo, trong đó không thể thiếu đó là giảng viên giảng dạy lý luận chính trị. Nghị quyết số 37-NQ-TW ngày 09/10/2014 của Bộ chính trị về công tác lý luận và định hướng nghiên cứu đến năm 2030 chỉ rõ: “công tác lý luận còn có những hạn chế, khuyết điểm. Nhìn chung, lý luận còn lạc hậu, tính dự báo thấp, kết quả nghiên cứu lý luận chưa đáp ứng tốt yêu cầu của thực tiễn. Nghiên cứu về hình hình thế giới, khu vực và vấn đề thời đại chưa sâu sắc, toàn diện. Kết quả nghiên cứu về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh còn dàn trải, tính hệ thống chưa cao, chưa gắn kết chặt chẽ với những vấn đề thực tiễn đang đặt ra. Nghiên cứu những trào lưu tư tưởng, học thuyết mới, lý thuyết mới chưa được nhiều. Kết quả thực hiện nhiệm vụ cung cấp luận cứ khoa học làm cơ sở cho việc hoạch định đường lối, quan điểm của Đảng còn hạn chế, nhiều vấn đề thực tiễn đặt ra chưa được làm rõ. Đội ngũ 1 cán bộ lý luận đông, nhưng không mạnh, còn ít chuyên gia lý luận đầu đàn trên các lĩnh vực. Hợp tác quốc tế về lý luận còn hạn chế, hiệu quả thấp. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức và quản lý các hoạt động lý luận còn nhiều bất cập. Thiếu gắn bó mật thiết giữa nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn, giữa cán bộ lý luận và cán bộ lãnh đạo, chỉ đạo thực tiễn, giữa công tác nghiên cứu lý luận và công tác giảng dạy, đào tạo lý luận. Công tác tuyên truyền, giáo dục, bồi dưỡng lý luận chính trị còn hạn chế về chất lượng, trùng lắp về nội dung, chương trình, giáo trình, chậm đổi mới về phương pháp. Đấu tranh tư tưởng, lý luận chưa theo kịp yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, đặc biệt là trong điều kiện bùng nổ thông tin và phát triển mạng thông tin toàn cầu”.[3] Thực tiễn phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị tỉnh Lào Cai đã cơ bản đảm bảo về số lượng và chất lượng, đồng bộ về cơ cấu. Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị của tỉnh được đào tạo chính qui, có hệ thống, chủ yếu là lực lượng trẻ có nhiều thuận lợi trong việc học tập, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, cập nhật những nội dung mới và ứng dụng CNTT trong giảng dạy. Tuy nhiên, đội ngũ giảng viên lý luận chính trị mặc dù đã chuẩn về bằng cấp nhưng đa số còn trẻ, còn hạn chế về kinh nghiệm giảng dạy và thực tế. Nhiều đồng chí giảng viên trình độ chuyên môn chưa sâu, phương pháp giảng dạy còn hạn chế. Bên cạnh đó nhận thức chính trị của sinh viên không đồng đều, đa số sinh viên là người dân tộc thiểu số, ở ngoại trú lên việc quản lý, giáo dục còn nhiều khó khăn. Một bộ phận sinh viên chưa có ý thức cao trong học tập, sinh hoạt, thiếu ý chí phấn đấu, chưa nhận thức đúng đắn về đạo đức nghề nghiệp và những giá trị truyền thống của dân tộc. Xuất phát từ vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn trên, tác giả mạnh dạn lựa chọn “Phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị là vấn đề được quan tâm nghiên cứu, đặc biệt là trong thời gian qua. Cụ thể có thể kể đến một số nghiên cứu sau: Trước hết phải kể đến nghiên cứu liên quan đến vấn đề lý luận nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị. Bài viết Lý luận chính trị và vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay của Thái Thu Hương đăng trong Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc gia về Nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập các môn LLCT trong các trường đại học, cao đẳng năm 2015, tác giả đã đề cập tới vị trí trung tâm có ý nghĩa quyết định, cốt lõi của giảng viên LLCT và khẳng định: Để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ở các trường đại học, cao đẳng, một mặt Nhà nước phải đầu tư kinh phí và cơ chế chính sách cho đúng và đủ, lãnh đạo các trường đại học và cao đẳng phải tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho hoạt động LLCT đặc biệt là đối với công tác giảng dạy LLCT và đội ngũ giảng viên. Mặt khác, đội ngũ giảng viên LLCT phải tích cực, chủ động phát huy tính tích cực của công dân, tính tích cực của nhà giáo, nhà chính trị, nhà khoa học để tự học tập, rèn luyện để trở thành những “kĩ sư tâm hồn” cống hiến trong “nghề cao quý nhất” của xã hội. Bàn về vai trò của đội ngũ giảng viên lý luận chính trị trong các trường đại học, cao đẳng ở Việt Nam có: Luận án tiến sĩ Phát huy vai trò của đội ngũ giảng viên trong đổi mới giảng dạy các môn lý luận chính trị tại các trường đại học, cao đẳng Việt Nam hiện nay của tác giả Nguyễn Quang Trung, trường ĐHKHXH và NV. Luận án đã hệ thống hóa những nội dung lý luận quan trọng về vấn đề phát huy vai trò đội ngũ giảng viên trong đổi mới giảng dạy các môn lý luận chính trị ở các trường đại học, cao đẳng Việt Nam hiện nay và đề xuất một số quan điểm và giải pháp để phát huy hiệu quả vai trò của đội ngũ giảng viên trong đổi mới giảng dạy các môn lý luận chính trị ở các trường đại học, cao đẳng. 3 Cũng bàn về vấn đề đội ngũ giảng viên giảng dạy LLCT còn có nghiên cứu của tác giả Trần Thị Anh Đào về “Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị ở các trường đại học, cao đẳng - yêu cầu bức thiết hiện nay”, tham luận được trình bày trong Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc gia Nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập các môn LLCT trong các trường đại học, cao đẳng Trường ĐH Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh năm 2015, tác giả đã chỉ rõ thực trạng việc giảng dạy lý luận chính trị tại các trường đại học, cao đẳng, đồng thời đưa ra 6 tiêu chuẩn đối với giảng giên giảng dạy lý luận chính trị, bao gồm (1) Người giảng viên LLCT phải là người có tính Đảng cao; (2) Người giảng viên LLCT phải là người có tư duy lý luận cao; (3) Phải là người am hiểu sâu sắc và nắm vững kinh điểm về Chủ nghĩa Măc – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; (4) Phải có vốn sống và có kiến thức thực tiễn; (5) Phái có khả năng và say mê nghiên cứu khoa học; (6) Là người có nghiệp vụ và kỹ năng sự phạm tốt. Để xây dựng được đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay cần thực hiện tốt 6 nhiệm vụ đó là: thứ nhất, công tác tuyển dụng cần khắt khe hơn, không chỉ tuyển dụng qua hồ sơ mà cần có hội đồng đánh giá bài giảng của thí sinh, ngoài ra cần có một chủ đề để thí sinh tự luận nhằm xem khả năng tư duy logic, suy luận và khả năng nghiên cứu khoa học của ứng viên; thứ hai, thực hiện tốt khâu đầu vào và bồi dưỡng kiến thức; thứ ba, thường xuyên bồi dưỡng cập nhật kiến thức kinh điển, kiến thức thực tiễn, tình hình kinh tế - xã hội của đất nước, những vấn đề thời sự quốc tế và trong nước đối với đội ngũ giảng viên LLCT; thứ tư, thường xuyên đưa giảng viên đi tham quan, bồi dưỡng các lớp kỹ năng sư phạm, phương pháp dạy học tích cực; thứ năm, cần phải có những hội thảo chuyên đề thường xuyên để thông tin cho ĐNGV LLCT những thành quả nghiên cứu, phát hiện bổ sung mới trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học chính trị, về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; thứ sáu, ký kết quy chế phối hợp với các địa phương hàng năm đều có kế hoạch đưa giảng viên đi nghiên cứu thực tế. 4 Còn rất nhiều các công trình nghiên cứu xoay quanh chủ đề này tuy vậy, vẫn chưa có một cuốn sách hay công trình nhiên cứu nào đề cập một cách đầy đủ, trực tiếp về việc phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị ở tỉnh Lào Cai. Từ thực tiễn đó, tác giả đã đi sâu tìm hiểu và nghiên cứu vấn đề này và trình bày trong luận văn của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu của luận văn làm sáng tỏ cơ sở luận, thực tiễn và đưa ra các định hướng, giải pháp để phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai. Để thực hiện các mục tiêu đề ra, luận văn hướng tới việc thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: Thứ nhất, phân tích cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai; Thứ hai, làm rõ thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ở tỉnh Lào Cai hiện nay; Thứ ba, đưa ra một số định hướng, giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên trong đổi mới giảng dạy các môn lý luận chính trị tỉnh Lào Cai. Phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung vào thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị trên địa bàn tỉnh Lào Cai như trường: Trường Chính trị tỉnh, trường đại học phân hiệu Thái Nguyên, trường Cao đẳng sư phạm Lào Cai, trường Cao đẳng Cộng đồng, trường Cao đẳng nghề. Về thời gian, luận văn tập trung tìm hiểu vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên LLCT từ năm 2010 đến nay trên cơ sở các trường cơ bản đã hoàn thiện về cơ sở vật chất và đảm bảo đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu cho việc dạy và học của tỉnh. 5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở những lý luận cơ bản của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam về lý luận chính trị và xây dựng đội ngũ giảng dạy lý luận chính trị. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện với sự kết hợp các phương pháp nghiên cứu liên ngành và đa ngành của khoa học xã hội, trong đó có các phương pháp cụ thể như phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh... 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn làm rõ thực trạng và đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị trên địa bàn tỉnh Lào Cai. - Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho nghiên cứu, giảng dạy các môn LLCT trên địa bàn tỉnh Lào Cai. - Những kết quả đạt được của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho việc công tác xây dựng đội ngũ cán bộ giảng viên LLCT cho tỉnh Lào Cai trong giai đoạn tiếp theo. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phụ lục và danh mục các chữ cái viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu theo 3 chương cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai. Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị tỉnh Lào Cai. Chương 3: Định hướng và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị từ thực tiễn tỉnh Lào Cai. 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH LÀO CAI 1.1. Một số khái niệm cơ bản có liên quan đến luận văn * Phát triển Trong lịch sử triết học, quan điểm siêu hình xem sự phát triển chỉ là sự tăng giảm thuần túy về lượng, không có sự thay đổi về chất của sự vật; đồng thời, nó cũng xem sự phát triển là quá trình tiến lên liên tục, không trải qua những bước quanh co phức tạp. Đối lập với quan điểm siêu hình, trong phép biện chứng khái niệm phát triển dùng để chỉ quá trình vận động theo khuynh hướng đi từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Như vậy, khái niệm phát triển không đồng nhất với khái niệm vận động nói chung, đó không phải là sự biến đổi tăng lên hay giảm đi đơn thuần về lượng hay sự biến đổi tuần hoàn lặp đi lặp lại ở chất cũ mà là sự biến đổi về chất theo hướng hoàn thiện của sự vật. Phát triển cũng là quá trình phát sinh và giải quyết mâu thuẫn khách quan vốn có của sự vật, là quá trình thống nhất giữa phủ định những nhân tố tiêu cực và kế thừa, nâng cao nhân tố tích cực từ sự vật cũ trong hình thái mới của sự vật. Trong giáo dục, phát triển là các hoạt động học tập vượt ra khỏi phạm vi công việc trước mắt của người lao động, nhằm mở ra cho họ những công việc mới dựa trên cơ sở những định hướng tương lai của tổ chức. Như vậy có thể thấy, phát triển ở đây được hiểu là quá trình biến đổi làm cho số lượng, cơ cấu và chất lượng luôn vận động đi lên trong sự hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau tạo nên thế càng bền vững. Xây dựng luôn gắn với sự phát triển, phát triển phải dựa trên cơ sở của sự ổn định. 7 * Khái niệm “đội ngũ” Theo từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, 1997: Đội ngũ là tập hợp một số đông người cùng chức năng hoặc nghề nghiệp tập hợp thành một lực lượng. Trong lĩnh vực giáo dục, thuật ngữ đội ngũ được dùng để chỉ những tập hợp người được phân biệt với nhau về chức năng trong hệ thống giáo dục, chẳng hạn như: đội ngũ giáo viên, đội ngũ cán bộ quản lý trường học… Đội ngũ giáo viên là “các thầy giáo, cô giáo phải gần gũi với dân chúng. Các thầy giáo cũng như các tri thức khác lao động trí óc. Lao động trí óc phải biết sinh hoạt của nhân dân, nếu chỉ giở sách đọc thì không đủ. Phải yêu dân, yêu học trò, gần gũi nhau, gần giũ cha mẹ học trò. Giáo dục ở nhà trường và ở gia đình có quan hệ với nhau.”[1] Ta có thể hiểu Đội ngũ là là tập thể gồm số đông người, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy, có thống nhất, có kế hoạch có gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần. * Khái niệm về “Giảng viên” Khoản 1, Điều 54 Luật giáo dục đại học, 2012, có ghi “Giảng viên trong cơ sở giáo dục đại học là người có nhân thân rõ ràng; có phẩm chất, đạo đức tốt; có sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; đạt trình độ về chuyên môn, nghiệp vụ”. Giảng viên (GV) là sự kết hợp của 3 nhân tố đó là nhà giáo, nhà khoa học và nhà cung ứng dịch vụ. Với vai trò là nhà giáo là người truyền đạt tri thức, giáo dục đạo đức, lý tưởng cho sinh viên, với vai trò là nhà khoa học học với chức năng giải thích và dự báo các vấn đề của tự nhiên và xã hội mà loài người và khoa học chưa có lời giải. Nghiên cứu khoa học, tìm cách ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học về thực tiễn đời sống và công bố các kết quả nghiên cứu cho cộng đồng (cộng đồng khoa học, xã hội nói chung, trong nước và quốc tế) là ba chức năng chính của một nhà khoa học. Với vai 8 trò là nhà cung ứng dịch vụ, đây là một vai trò mà rất nhiều giảng viên đại học (ĐH) Việt Nam đang thực hiện – nó cũng là một vai trò mà xã hội đánh giá cao và kỳ vọng ở các giảng viên. Ở vai trò này, giảng viên cung ứng các dịch vụ của mình cho nhà trường, cho sinh viên, cho các tổ chức xã hội – đoàn thể, cho cộng đồng và cho xã hội nói chung. Có rất nhiều quan niệm khác nhau về giảng viên nhưng có thể thấy tất cả các quan niệm đó đều có điểm chung là: GV là những nhà giáo giảng dạy ở các trường ĐH, CĐ có tiêu chuẩn, chức trách, nhiệm vụ và quyền hạn theo quy định của Nhà nước nói chung và những quy định đặc thù của từng trường ĐH, CĐ nói riêng. GV vừa có chức trách của viên chức sự nghiệp, vừa có chức trách của nhà giáo, nhà khoa học, nhà hoạt động xã hội. Giảng viên, ngoài việc thực hiện các nhiện vụ của Nhà giáo theo quy định của Luật giáo dục, 2012 giảng viên có những nhiệm vụ sau: Thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và các hoạt động giáo dục đại học gồm các trình độ: Cao đẳng, đại học, thạc sỹ, tiến sỹ, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý, cán bộ khoa học kỹ thuật; Nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ; Tham gia công tác quản lý đào tạo, quản lý khoa học và chuyển giao công nghệ tại cơ sở giáo dục đào tạo; Thường xuyên học tập, bồi dưỡng để nâng cao trình độ mọi mặt theo tiêu chuẩn nghiệp vụ của giảng viên; Tham gia các hoạt động xã hội theo chức trách và nghĩa vụ công dân. * Khái niệm: “Đội ngũ giảng viên” Đội ngũ giảng viên (ĐNGV) là tập hợp các GV thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục sinh viên, học viên trong các cơ sở giáo dục đại học của hệ thống giáo dục quốc dân. Đội ngũ này có quy mô khác nhau có thể cấu thành bởi nhiều tiêu chí khác nhau. Những GV này làm việc theo chương trình môn học và kế hoạch giáo dục của nhà trường, gắn bó với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần, đồng thời quan hệ mật thiết với các thành viên khác của cơ sở giáo dục đại học để thực hiện họat động và chia sẻ lợi ích 9 theo đúng pháp luật và thể chế xã hội. ĐNGV được xác định qua các tiêu chí về số lượng và chất lượng. Chất lượng của đội ngũ có quan hệ mật thiết với số lượng của nó. ĐNGV phải có đủ phẩm chất và năng lực để đáp ứng với các yêu cầu của nhà giáo nói chung, đáp ứng các yêu cầu đối với GV được quy định trong Luật Giáo dục đại học, Điều lệ Trường ĐH, CĐ nói riêng. * Đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị Đội ngũ giảng viên (ĐNGV) lý luận chính trị (LLCT) là những giảng viên giảng dạy các môn khoa học Mác - Lênin (bao gồm Triết học, Kinh tế chính trị Mác-Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học), Lịch sử Đảng, Tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng ở các trường đại học và cao đẳng, các trường chính trị ở các tỉnh, v.v… Tuy vậy, ở tỉnh Lào Cai, đội ngũ giảng viên LLCT chủ yếu tham gia giảng dạy các môn như: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, Pháp luật đại cương. * Phát triển đội ngũ giảng viên Phát triển ĐNGV là quá trình tạo ra một ĐNGV đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng giảng viên về mọi mặt, trên cơ sở đó đội ngũ này đảm bảo thực hiện tốt các yêu cầu của chương trình đào tạo cũng như các yêu cầu của giáo dục đại học. Phát triển ĐNGV LLCT là làm cho đội ngũ này đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đảm bảo về chất lượng và môi trường tập thể tích cực đảm bảo thực hiện tốt các nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu và các chức năng, nhiệm vụ khác được giao. “Phát triển đội ngũ giảng viên là quá trình thúc đẩy việc học tập có tính tổ chức, nâng cao kết quả thực hiện công việc và tạo ra thay đổi thông qua việc tổ chức thực hiện các giải pháp (chính thức và không chính thức), các sáng kiến và các hoạt động quản lý nhằm mục đích nâng cao năng lực, hiệu 10 quả hoạt động của tổ chức, khả năng cạnh tranh và đổi mới” [9]. Các nguyên tắc của mô hình phát triển nguồn nhân lực bao gồm: phát triển cá nhân; phát triển nghề nghiệp; quản lý kết quả thực hiện công việc; phát triển tổ chức. Vì vậy: “Phát triển đội ngũ giảng viên là quá trình thúc đẩy việc học tập có tính tổ chức nhằm nâng cao kết quả thực hiện công việc và tạo ra thay đổi, thông qua việc thực hiện các giải pháp đào tạo, phát triển, các sáng kiến và các biện pháp quản lý với mục đích phát triển nhà trường và phát triển cá nhân cán bộ quản lý giáo dục đào tạo, giảng viên, công nhân viên và học sinh, sinh viên” Phát triển ĐNGV LLCT tỉnh Lào Cai là quá trình tiến hành các giải pháp quản lý nhằm tác động vào đội ngũ làm cho đội ngũ có đủ số lượng, cơ cấu hợp lý, đồng bộ, vững về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, có thái độ tích cực với nghề nghiệp, môi trường công tác thuận lợi, tích cực… phục vụ cho công tác đào tạo về lý luận chính trị ở tỉnh. “Với nhiệm vụ trọng tâm là trang bị một cách cơ bản, hệ thống những tri thức lý luận chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng của Đảng cho sinh viên, đội ngũ giảng viên LLCT có vai trò quan trọng, trực tiếp tác động để người học hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng và phương pháp luận khoa học; định hướng các giá trị và phát triển nhân cách của người học” [4]. Xây dựng đội ngũ giảng viên LLCT đáp ứng yêu cầu phát triển mới là góp phần nâng cao sức mạnh lực lượng tham gia nghiên cứu, tư vấn chính sách cho Đảng, Nhà nước. Đội ngũ giảng viên LLCT của tỉnh Lào Cai là một bộ phận quan trọng trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước và của tỉnh Lào Cai tới người học, góp phần củng cố niềm tin trong nhân dân, đó những luận cứ khoa học cho việc xây dựng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước được cụ thể hóa ở địa phương, góp phần thúc đẩy sự nghiệp đổi mới của Việt Nam đi đến thắng lợi. 11 1.2. Tiêu chuẩn của ngƣời giảng viên lý luận chính trị Trước những khó khăn của bối cảnh thế giới, khu vực mang lại và những khó khăn trọng nước, để đạt được mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh” mà Đảng Cộng sản Việt Nam vạch ra, công tác tư tưởng lý luận có tầm quan trọng đặc biệt. Tương tự, đội ngũ giảng viên lý luận chính trị có vai trò và trách nhiệm chính trị, xã hội hết sức nặng nề. Điều đó đòi hỏi giảng viên lý luận chính trị phải đáp ứng được các tiêu chuẩn nhất định, cụ thể là: Thứ nhất, người giảng viên LLCT phải là người có tính Đảng cao, có bản lĩnh chính trị vững vàng trên lập trường giai cấp công nhân cách mạng, trung thành với Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tường Hổ Chí Minh, cương lĩnh, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Vì nhiệm vụ của người giảng viên giảng dạy LLCT phải là người truyền bá Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, củng cố niềm tin cho sinh viên về tính đúng đắn của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường xây dựng Chủ nghĩa xã hội mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn. Người giảng viên LLCT phải có bản lĩnh trị vững vàng, kiên quyết đấu tranh phê phán những quan điểm sai trái, xuyên tạc, chống đối của các thế lực thù địch. Chủ tịch Hồ Chí Minh dặn dò rằng người giảng viên lý luận chính trị “ phải luôn tỉnh táo giữ vững lập trường, quyết không được mất cảnh giác. Phải luôn luôn sẵn sàng đập tan mọi âm mưu độc ác của kẻ địch, bảo vệ những thành quả của cách mạng, bảo vệ lao động hoà bình của nhân dân. Muốn đánh thắng kẻ thù trước hết phải đánh thắng kẻ thù bên trong là chủ nghĩa cá nhân”[5, Tr.230-231]. Phẩm chất chính trị còn thể hiện ở việc người giảng viên LLCT phải rèn luyện để có phẩm chất đạo đức trong sáng, thái độ khách quan, trung thực, khiêm tốn, trách nhiệm và ý thức tổ chức kỷ luật cao. 12 Hồ Chí Minh nói: “Mỗi cán bộ, đảng viên cần phải có tính đảng mới làm được việc. Kém tính đảng thì việc gì cũng không làm nên”. Tính đảng là gì? Người cũng chỉ rõ: Một là: Phải đặt lợi ích của Đảng, của dân tộc lên trên hết Hai là: Việc gì cũng phải điều tra rõ ràng, cẩn thận và phải làm đến nơi đến chốn Ba là: Lý luận và thực hành phải luôn đi đôi với nhau [2] Trong thực tiễn giảng dạy, còn nhiều vấn đề giữa lý luận và thực tiễn còn chưa ăn khớp với nhau, có những điều giảng viên giảng dạy về lý luận là rất hay, nghe rất khoa học nhưng xét về mặt thực tiễn thì hoàn toàn ngược lại. Đó là những khó khăn, thách thức đối với giảng dạy LLCT hiện nay. Thế nhưng, càng trong điều kiện khó khăn, gian khổ, phức tạp của xã hội thì người giảng viện giảng dạy LLCT càng phải nêu cao tinh thần chiến đấu, nêu cao tính Đảng của mình. Chỉ có nêu cao tính Đảng, người giảng viên mới trở thành người “truyền lửa” cho sinh viên, mới có đủ bản lĩnh đấu tranh chống lại những luận điểm sai trái, tiêu cực trong xã hội, và trung thực với những nội dung mà mình giảng dạy. Thứ hai, người giảng viên LLCT phải có đạo đức cách mạng: Có đạo đức cách mạng trước hết là “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”, đặt lợi ích của tập thế, của người học, của sự nghiệp giáo dục đào tạo lên trên hết và trước hết. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”[5, Tr.200 – 210]. Đã là người có đạo đức cách mạng thì phải có các phẩm chất sau: Quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Đó là điều chủ chốt nhất; 13 Ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỉ luật Đảng, thực hiện tốt đường lối chính sách của Đảng; Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình; hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, vì Đảng vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc; Ra sức học tập chủ nghĩa Mác – Lê nin, luôn luôn dùng phê bình và tự phê bình để nâng cao tư tưởng và cải thiện công tác của mình và cùng đồng chí mình tiến bộ; Đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Đảng, với nhân dân. Đạo đức cách mạng là ra sức phấn đấu để thực hiện mục tiêu của Đảng … quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng … kiên quyết làm đúng chính sách và nghị quyết của Đảng, làm gương mẫu cho quần chúng Đạo đức cách mạng là hoà mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng … tổ chức, tuyên truyền động viên quần chúng hăng hái thực hiện chính sách và nghị quyết của Đảng Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là dày xéo lên lợi ích cá nhân. Mỗi người dù có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng của bản thân và của gia đình mình. Trên cơ sở đó mà tận tâm, tận lực “dạy người”, “dạy chữ”, “dạy kĩ năng sống” cho thế hệ trẻ. Thứ ba, Người giảng viên LLCT phải có tư duy lý luận cao và am hiểu sâu sắc và nắm vững kinh điển của Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Kinh điển là cái “gốc” mà khi nắm vững nó, người giảng viên không bị rơi vào sai lầm, chệch hướng. Khi đã nắm vững kinh điển cộng với tư duy lý luận cao, người giảng viên sẽ không đơn thuần chỉ là phát hiện ra quy luật mà còn truyền đạt quy luật đó cho sinh viên hiểu và nắm vững nó, biết cách vận dụng nó trong thực tiễn. Có trình độ lý luận giỏi, nắm vững phẩm chất khoa 14 học, cách mạng, nhân văn của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, hiểu thấu đáo đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước qua các thời kì lịch sử phát triển của dân tộc và nhân loại, lịch sử phát triển của Triết học, Kinh tế chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học, nắm được giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam và tinh hoa văn hoá nhân loại. Trong điều kiện Việt Nam, đội ngũ giảng viên LLCT cần cập nhật những kiến thức về toàn cầu hoá, về cách mạng khoa học - công nghệ, kinh tế tri thức, về những mâu thuẫn và đặc điểm mới của thời đại, về chủ nghĩa tư bản. Đặc biệt là phải bám sát thực tiễn, thường xuyên tổng kết thực tiễn đổi mới để nắm bắt những bài học kinh nghiệm trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Thứ tư, người giảng viên LLCT phải có vốn sống và kiến thức thực tiễn về kinh tế - xã hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đòi hỏi “Lý luận gắn liền với thực tiễn, học đi đôi với hành, giáo dục nhà trường gắn với giáo dục xã hội”. “Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng; lý luận không phải là cái gì cứng nhắc, nó đầy tính sáng tạo; lý luận luôn luôn cần được bổ sung bằng những kết luận mới rút ra từ trong thực tiễn sinh động”. Người kết luận: “Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác – Lê nin” [5] Xét cho cùng các tri thức của môn LLCT đều có mối liên quan tới nhau và luôn gắn chặt với thực tiễn, giảng dạy các tri thức lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh mà không đi từ thực tiễn để lý giải chúng thì hẳn nó sẽ trở thành “lý luận suông”, sẽ không có tính thuyết phục trong công tác giảng dạy của giảng viên. Giảng dạy các môn LLCTnhất thiết phải liên hệ với thực tiễn, gắn lý luận với thực tiễn, cập nhật thông tin kinh tế 15 - xã hội có liên quan. Để bài giảng sinh động, giàu sức thuyết phục, giảng viên cần phải liên hệ với thực tiễn của thế giới, của đất nước, của địa phương, của các đối tượng người học. Sự liên hệ này tuỳ thuộc vào phương pháp của giảng viên, có thể giảng viên tự liên hệ trong bài giảng và giúp cho người học thấy được sự thể hiện trong thực tế cuộc sống hoặc giảng viên có thể gợi mở, đàm thoại với người học, dẫn ra những thực tiễn của địa phương, đất nước, từ đó khái quát làm sáng tỏ về mặt lý luận. Chỉ có gắn kết thực tiễn cuộc sống vào quá trình giảng dạy để bài giảng có sức hấp dẫn và hiệu quả nhất. Hơn nữa, từ thực tiễn mà mỗi giảng viên sẽ lựa chọn cho mình phương pháp, hình thức tổ chức phù hợp với lý luận mà mình muốn truyền đạt tới người học. Kết luận số 94 -KL/TW ngày 28/3/2014 của Ban Bí thư về việc tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân đã chỉ rõ: Học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân là giáo dục những vấn đề cơ bản nhất của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng; sát với thực tiễn, không máy móc, giáo điều, khô cứng; gắn với chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam. Các vấn đề đến nay không còn phù hợp thì không đưa vào nội dung học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân. Phương pháp giảng dạy và học tập phải sinh động, mềm dẻo, có thực tiễn và phù hợp với từng cấp; tạo được sự hứng thú và có trách nhiệm cho người dạy và người học; người học thích đọc hơn, có trách nhiệm phải học; người dạy có hứng thú hơn, có trách nhiệm cao hơn. Thứ năm, giảng viên LLCT phải là người có khả năng và say mê nghiên cứu khoa học. Giảng dạy và nghiên cứu khoa học là hai nhiệm vụ then chốt của giảng viên, đặc biệt là giảng viên LLCT, nghiên cứu khoa học (NCKH) là cách thức nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ và uy tín của giảng viên một cách có hiệu quả. Để làm tốt công việc này, yêu cầu người giảng viên bên cạnh việc truyền đạt tri thức phải lồng ghép tinh thần say mê 16