-1-
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
1. Lyù do choïn ñeà taøi
Theá giôùi ñang böôùc vaøo kyû nguyeân cuûa hoäi nhaäp kinh teá vaø xu höôùng toaøn
caàu hoaù dieãn ra roäng khaép. Trong neàn kinh teá toaøn caàu hoaù, caùc yeáu toá cuûa quaù
trình taùi saûn xuaát haøng hoaù vaø dòch vuï ñöôïc dòch chuyeån töï do hôn töø nöôùc naøy
sang nöôùc khaùc, thoâng qua caùc cam keát môû cöûa thò tröôøng.
Quaù trình toaøn caàu hoùa laø quaù trình chöùa ñöïng nhieàu maâu thuaãn, coù söï
xung ñoät lôïi ích giöõa caùc nöôùc, caùc nhoùm nöôùc vaø laø moät quaù trình vöøa hôïp taùc
vöøa ñaáu tranh nhaèm thieát laäp moät traät töï kinh teá theá giôùi hôïp lyù hôn, coâng baèng
hôn. Khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc thöông maïi trong khu vöïc vaø treân theá giôùi,
moãi quoác gia ñeàu coù nhöõng muïc ñích rieâng, nhöng nhìn chung thì caùc nöôùc ñeàu
muoán höôùng tôùi moät neàn kinh teá phaùt trieån, moät xaõ hoäi vaên minh, hieän ñaïi, ñôøi
soáng xaõ hoäi ñöôïc caûi thieän. Do ñoù toaøn caàu hoaù vaãn tieán veà phía tröôùc, nhö moät
taát yeáu khaùch quan. Töø thöïc teá naøy, moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra trong chính saùch
thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa moãi quoác gia laø tham gia vaøo tieán trình toaøn caàu hoaù
hay ñöùng ngoaøi tieán trình aáy? Tham gia vaøo tieán trình toaøn caàu hoaù, tieán cuøng
thôøi ñaïi tuy thaùch thöùc laø raát lôùn, nhöng cô hoäi cuõng raát nhieàu. Khoâng tham gia
vaøo tieán trình aáy, trôû thaønh ngöôøi ngoaøi cuoäc seõ bò phaân bieät ñoái xöû trong tieáp
caän thò tröôøng veà haøng hoaù, dòch vuï vaø ñaàu tö.
Toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá dieãn ra treân nhieàu lónh vöïc
nhö : trao ñoåi haøng hoùa, dòch vuï, chuyeån giao coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vaø
khu vöïc, löu chuyeån voán quoác teá,… taïo ñieàu kieän cho caùc quoác gia coù theå hôïp taùc,
trao ñoåi kinh nghieäm, kyõ thuaät coâng ngheä,… trong hoaït ñoäng kinh doanh .
Vieät Nam ñaõ coù nhöõng chuû ñoäng vaø ñang töøng böôùc tham gia vaøo quaù
trình hoäi nhaäp quoác teá. Trong lónh vöïc ngaân haøng, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá seõ
-2-
taïo ra ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam,
taïo ñieàu kieän trao ñoåi kinh nghieäm veà voán, kinh nghieäm quaûn lyù, coâng ngheä,
hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä,… Töø ñoù coù giaûi phaùp phoøng ngöøa hoaëc giaûm thieåu
ruûi ro, naâng cao hieäu quaû kinh doanh, naâng cao uy tín kinh doanh treân thò tröôøng
taøi chính quoác teá . Trong lónh vöïc ngaân haøng, vôùi chöùc naêng vaø vai troø laø keânh
huy ñoäng vaø cung öùng voán chuû yeáu cho neàn kinh teá, caùc ngaân haøng thöông maïi
ñaõ khoâng ngöøng môû roäng quy moâ hoaït ñoäng vaø ñoái töôïng khaùch haøng thoâng qua
caùc quan heä tín duïng tieàn teä vaø phaùt trieån caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng khaùc.
Trong lòch söû ngaønh ngaân haøng, chöa coù thôøi ñieåm naøo caùc ngaân haøng
thöông maïi laïi phaùt trieån maïnh nhö hieän nay. Ngoaøi 5 ngaân haøng thöông maïi
Nhaø nöôùc, coøn coù 37 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, 13 coâng ty taøi chính, 26 chi
nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, 4 ngaân haøng lieân doanh vaø moät heä thoáng caû ngaøn
quyõ tín duïng nhaân daân từ trung öông ñeán cô sôû.
Ñeå coù theå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh trong quaù trình hoäi
nhaäp kinh teá quoác teá, ñoøi hoûi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam phaûi töøng
böôùc chuyeân moân hoùa saâu hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû
duïng ñoàng voán, nhanh choùng tieáp caän vaø phaùt trieån caùc hình thöùc dòch vuï ngaân
haøng hieän ñaïi, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ caùn boä ngaân haøng nhaèm naâng cao
trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï, coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån
cuûa ngaønh ngaân haøng trong neàn kinh teá hieän ñaïi. Hôn baát cöù ngaønh naøo, lónh vöïc
ngaân haøng caàn phaûi taêng toác naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Tuy nhieân, söï lôùn
maïnh naøy vaãn chöa ñuû trong cuoäc caïnh tranh vôùi ngaân haøng khu vöïc vaø treân theá
giôùi. Dòch vuï ngaân haøng ñöôïc döï baùo laø lónh vöïc caïnh tranh khoác lieät khi voøng
baûo hoä cho ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc khoâng coøn.
Xuaát phaùt töø yeâu caàu cuûa hoäi nhaäp, moät trong nhöõng giaûi phaùp ñeå naâng
cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam laø “ Phát triển
-3-
các dịch vụ ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc
tế ” chính laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi naøy.
2. Xaùc ñònh vaán ñeà
Heä thoáng ngaønh ngaân haøng Vieät Nam sau moät thôøi gian gia nhaäp WTO ñaõ
coù nhöõng söï phaùt trieån maïnh vaø raát nhanh, song nhìn chung dòch vuï ngaân haøng
thöông maïi Vieät Nam vaãn coøn raát nhieàu haïn cheá, coøn quaù sô khai vaø ñi sau caùc
nöôùc khaùc raát nhieàu, haïn cheá veà soá löôïng dòch vuï ngheøo naøn, ñôn ñieäu, haïn cheá
veà chaát löôïng dòch vuï thaät söï vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu ngaøy caøng
cao cuûa xaõ hoäi. Vieäc chính thöùc gia nhaäp WTO ñaõ ñöa ngaønh ngaân haøng thöông
maïi Vieät Nam vaøo tình traïng caïnh tranh khoác lieät vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi
khi caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc chöa ñuû söùc ñeå caïnh tranh nhö veà qui
moâ voán, trình ñoä quaûn lyù, heä thoáng coâng ngheä thoâng tin, söï hieåu bieát caùc nghieäp
vuï cuûa moät ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi….
Vaán ñeà troïng taâm maø Luaän vaên muoán ñeà caäp laø laøm theá naøo ñeå phaùt trieån
caùc dòch vuï ñeå ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coù theå naâng cao naêng löïc caïnh
tranh cho heä thoáng ngaân haøng trong thôøi kyø Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá. Nghieân
cöùu thöïc traïng heä thoáng dòch vuï ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc vaø heä thoáng
dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra ñöôïc nhöõng ñònh höôùng vaø
giaûi phaùp thích hôïp nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc veà
soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng trong nhöõng naêm tieáp theo.
3. Muïc ñích nghieân cöùu
Vieät Nam coù hôn 86 trieäu daân vaø nhöõng ngöôøi coù theå tieáp caän vôùi dòch vuï
ngaân haøng raát ít. Nhöng soá löôïng ngaân haøng ñang hoïat ñoäng vaø tieàm naêng thöïc
söï nhöng chöa ñöôïc söû duïng heát. haàu heát caùc ngaân haøng quy moâ coøn nhoû, dòch
vuï coøn thoâ sô. Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam tham gia hoäi nhaäp trong boái
caûnh trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø coâng ngheä thaáp, ñaëc bieät caùc dòch vuï ngaân
haøng coøn heát söùc ngheøo naøn, chöa ña daïng, phong phuù, chuû yeáu laø caùc dòch vuï
-4-
mang tính truyeàn thoáng ( huy ñoäng voán vaø cho vay ), chaát löôïng dòch vuï thaáp,
möùc ñoä phoå bieán cuûa dòch vuï khoâng cao, ñoái töôïng söû duïng dòch vuï coøn phaân
taùn. Trong hoaït ñoäng ngaân haøng, xu theá môû roäng dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ
vaø ñang laø muïc tieâu phaán ñaáu, laø lónh vöïc caïnh tranh hieäu quaû giöõa caùc ngaân
haøng.
Trong khi ñieåm maïnh cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø söï ña daïng cuûa
caùc loaïi hình dòch vuï (chieám hôn 50% treân toång thu nhaäp) thì thu nhaäp töø hoaït
ñoäng caáp tín duïng vaãn coøn phoå bieán ôû haàu heát caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät
Nam. So saùnh dòch vuï hieän coù cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaø dòch
vuï cuûa moät soá ngaân haøng nöôùc ngoaøi ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Citibank, HSBC,
UOB, Wachovia, American Express …. qua ñoù ñöa ra ñònh höôùng vaø giaûi phaùp
cho söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaùp öùng yeâu caàu caïnh tranh trong
quaù trình hoäi nhaäp chính laø muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên.
4. Phaïm vi nghieân cöùu luaän vaên
Nhaèm giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu nhö muïc tieâu ñaõ ñeà ra, Luận văn taäp
trung xem xeùt, phaân tích vaø ñaùnh giaù theo caùc phaïm vi sau:
- Thôøi gian ñöôïc choïn nghieân cöùu laø 2003 – 2007.
- Khoâng gian: caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
- Hai ñoái töôïng ñöôïc xem xeùt nhö ñaïi dieän tieâu bieåu ñeå so saùnh heä thoáng
ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø ngaân haøng thöông
maïi coå phaàn AÙ Chaâu ( ACB ) vaø ngaân haøng HSCB Canada. Vì ñaây laø hai trong
soá nhöõng ngaân haøng thöông maïi coå phaàn maïnh nhaát taïi Vieät Nam vaø treân theá
giôùi taïi thôøi ñieåm nghieân cöùu.
-5-
5. Phöông phaùp nghieân cöùu luaän vaên
Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phöông phaùp luaän moät caùch coù heä
thoáng cuûa vaán ñeà caàn nghieân cöùu:
Dòch vuï ngaân haøng laø gì vaø vì sao phaûi phaùt
trieån dòch vuï ngaân haøng khi neàn kinh teá
Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá
Thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng
Vieät Nam khi so saùnh vôùi caùc nöôùc phaùt
trieån vaø tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa noù
noù
Ñònh höôùng ñeå phaùt trieån dòch vuï
ngaân haøng vaø caùc giaûi phaùp cuï theå
Khi nghieân cöùu luaän vaên, phöông phaùp nghieân cöùu döõ lieäu thöù caáp ñöôïc
vaän duïng ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï cuûa caùc ngaân haøng thöông
maïi Vieät Nam trong caùc naêm qua cho ñeán hieän nay vaø so saùnh vôùi heä thoáng ngaân
haøng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån khaùc.
Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, töùc ñöa
ra ñònh höôùng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng treân cô sôû
ñaõ phaân tích thöïc traïng vaø nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân
haøng thöông maïi Vieät Nam nhaèm ñaùnh giaù ñöôïc baûn chaát cuûa vaán ñeà ñang
nghieân cöùu.
6. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu ñeà taøi
Dòch vuï ngaân haøng heát söùc ña daïng, vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi
thì dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ngöøng caûi tieán veà chaát löôïng vaø phaùt trieån veà
soá löôïng, neân khoâng theå giôùi haïn hay neâu cuï theå taát caû caùc dòch vuï maø ngaân
-6-
haøng thöông maïi Vieät Nam caàn phaûi thöïc hieän bôûi moâi tröôøng hoaït ñoäng, naêng
löïc hoaït ñoäng cuûa moãi ngaân haøng laø khaùc nhau. Ñeà taøi nghieân cöùu caàn höôùng
ñeán laø laøm theá naøo ñeå dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng trôû neân ña naêng vaø hieän ñaïi
trong thôøi kyø Vieät Nam hoäi nhaäp neàn kinh teá quoác teá.
7. Noäi dung luaän vaên
Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên bao goàm 3 chöông:
- Chöông 1 – Toång quan veà dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
- Chöông 2 – Heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam moät naêm sau gia nhaäp
WTO.
- Chöông 3 – Caùc khuynh höôùng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng vaø ñeà xuaát
giaûi phaùp phaùt trieån caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
-7-
CHÖÔNG 1
TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM
1.1. Ngaân haøng thöông maïi :
1.1.1 Khaùi nieäm
Ñaïo luaät Ngaân haøng cuûa Coäng hoøa Phaùp 1941 ñaõ ñònh nghóa : “ Ngaân
haøng thöông maïi laø nhöõng cô sôû maø ngheà nghieäp thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn baïc
cuûa coâng chuùng döôùi hình thöùc kyù thaùc, hoaëc döôùi caùc hình thöùc khaùc, vaø söû duïng
nguoàn löïc ñoù cho chính hoï trong caùc nghieäp vuï veà chieát khaáu, tín duïng vaø taøi
chính”.
Nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 49/2000/NÑ-CP ngaøy 12/9/2000 ñònh nghóa:
“ Ngaân haøng thöông maïi laø ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoïat ñoäng ngaân
haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan vì muïc tieâu lôïi nhuaän, goùp
phaàn thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá cuûa Nhaø nöôùc ”.
1.1.2 Caùc loïai hình ngaân haøng thöông maïi
1.1.2.1 Phaân loïai theo hình thöùc sôû höõu
- Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh
- Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn
- Ngaân haøng thöông maïi lieân doanh
- Chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi
- Ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi
1.1.2.2 Caên cöù vaøo saûn phaåm ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng
- Ngaân haøng baùn buoân
- Ngaân haøng baùn leû
- Ngaân haøng vöøa baùn buoân vöøa baùn leû
-8-
1.1.2.3 Caên cöù vaøo lónh vöïc hoaït ñoäng
- Ngaân haøng chuyeân doanh
- Ngaân haøng ña naêng
1.2 Caùc dòch vuï ngaân haøng :
1.2.1 Khaùi nieäm
1.2.1.1 Nghieäp vuï ngaân haøng
Nghieäp vuï ngaân haøng laø vieäc cuï theå hoùa caùc hoïat ñoäng chuû yeáu maø Luaät
caùc toå chöùc tín duïng cho pheùp ngaân haøng thöông maïi coù theå thöïc hieän.
Caùc nghieäp vuï ngaân haøng goàm :
+ Caùc nghieäp vuï trong baûng toång keát taøi saûn
+ Caùc nghieäp vuï ngoaøi baûng toång keát taøi saûn
1.2.1.2 Dòch vuï ngaân haøng
Cho ñeán nay, ôû nöôùc ta vaãn chöa coù moät khaùi nieäm naøo ñöôïc neâu cuï theå veà
dòch vuï ngaân haøng. Coù khoâng ít quan nieäm cho raèng dòch vuï ngaân haøng khoâng
thuoäc phaïm vi kinh doanh tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï ngaân haøng theo
chöùc naêng cuûa moät trung gian taøi chính ( huy ñoäng tieàn gôûi, cho vay…), chæ
nhöõng hoaït ñoäng ngaân haøng khoâng thuoäc noäi dung treân môùi goïi laø dòch vuï ngaân
haøng nhö dòch vuï chuyeån tieàn, thu hoä uûy thaùc, mua baùn hoä, moâi giôùi kinh doanh
chöùng khoaùn … Moät soá khaùc laïi cho raèng taát caû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng phuïc
vuï cho khaùch haøng laø caù nhaân vaø doanh nghieäp ñeàu goïi laø dòch vuï ngaân haøng.
Ngay caû Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn cuûa ngaân haøng hieän nay cuõng ñaõ coù
söï phaân bieät dòch vuï ngaân haøng khoâng coù hoaït ñoäng töø tín duïng vaø caùc ngaân
haøng thöông maïi khi coâng boá thoâng tin veà tyû leä thu dòch vuï treân toång thu nhaäp
cuõng ñaõ bao haøm thu dòch vuï khoâng coù thu nhaäp töø tín duïng. Ñoái vôùi hoaït ñoäng
huy ñoäng voán vaø cho vay, caùc ngaân haøng thöôøng traùnh neù söû duïng thuaät ngöõ
“dòch vuï” maø thay vaøo ñoù laø cuïm töø “saûn phaåm”.
-9-
Theo Luaät caùc toå chöùc tín duïng do Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam ban
haønh, dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ñöôïc ñònh nghóa vaø giaûi thích cuï theå. Taïi
khoaûn 1 vaø khoaûn 7, ñieàu 20 thì hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân
haøng bao haøm caû ba noäi dung: nhaän tieàn gôûi, caáp tín duïng vaø cung öùng dòch vuï
thanh toaùn, nhöng ñaâu laø kinh doanh tieàn teä vaø ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng thì vaãn
chöa ñöôïc phaân ñònh roõ raøng.
Nhö vaäy, dòch vuï ngaân haøng seõ ñöôïc hieåu theo hai nghóa: nghóa roäng vaø
nghóa heïp.
Theo nghóa roäng, lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng laø toaøn boä hoaït ñoäng tieàn teä,
tín duïng, thanh toaùn, ngoaïi hoái…cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi khaùch haøng laø
doanh nghieäp vaø caù nhaân ( nhöng khoâng bao goàm hoaït ñoäng töï laøm cho mình cuûa
caùc toå chöùc tín duïng ). Quan nieäm naøy ñöôïc söû duïng ñeå xem xeùt lónh vöïc dòch vuï
ngaân haøng trong cô caáu cuûa neàn kinh teá quoác daân cuûa moät quoác gia. Quan nieäm
naøy phuø hôïp vôùi caùch phaân ngaønh dòch vuï ngaân haøng trong dòch vuï taøi chính cuûa
WTO vaø cuûa Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø, cuõng nhö cuûa nhieàu
nöôùc phaùt trieån treân Theá giôùi.
Theo nghóa heïp, dòch vuï ngaân haøng chæ bao goàm nhöõng hoaït ñoäng ngoaøi
chöùc naêng truyeàn thoáng cuûa ñònh cheá taøi chính trung gian ( huy ñoäng voán vaø cho
vay ). Quan nieäm naøy chæ neân duøng trong phaïm vi heïp, khi xem xeùt hoaït ñoäng
cuûa moät ngaân haøng cuï theå ñeå xem caùc dòch vuï môùi, phaùt trieån nhö theá naøo, cô
caáu ra sao trong hoaït ñoäng cuûa mình.
Khi noùi lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá, caùc nöôùc ñeàu
quan nieäm dòch vuï ngaân haøng theo nghóa roäng. Trong thöïc teá, moät ngaân haøng baùn
leû lôùn thöôøng coù treân 300 dòch vuï khaùc nhau cho khaùch haøng caù nhaân hay doanh
nghieäp. Dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng hieän ñaïi vaø khoâng coù giôùi haïn khi neàn
kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, xaõ hoäi ngaøy caøng vaên minh vaø nhu caàu cuûa con
ngöôøi ngaøy caøng cao vaø ña daïng.
-10-
Theo Toå chöùc thöông maïi Theá Giôùi ( WTO ): moät dòch vuï taøi chính laø baát
kyø dòch vuï naøo coù tính chaát taøi chính, ñöôïc moät nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính
cung caáp. Dòch vuï taøi chính bao goàm moïi dòch vuï baûo hieåm vaø dòch vuï lieân quan
ñeán baûo hieåm, moïi dòch vuï ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính khaùc ( ngoaïi tröø baûo
hieåm). Nhö vaäy dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän caáu thaønh neân dòch vuï taøi
chính vaø cuõng khoù phaân ñònh roõ ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng vaø ñaâu laø dòch vuï taøi
chính nhö :
- Nhaän tieàn gôûi
- Taát caû caùc loaïi hình cho vay
- Cho thueâ taøi chính
- Dòch vuï thanh toaùn vaø chuyeån tieàn
- Baûo laõnh vaø cam keát
- Buoân baùn cho chính taøi khoaûn cuûa mình hoaëc cho taøi khoaûn cuûa ngöôøi tieâu
duøng hoaëc laø taïi sôû giao dòch, taïi thò tröôøng phi taäp trung hoaëc ôû caùc nôi khaùc caùc
saûn phaåm sau: caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä, ngoaïi teä, caùc saûn phaåm phaùi
sinh, tyû giaù vaø caùc coâng cuï laõi suaát, caùc chöùng khoaùn chuyeån nhöôïng ñöôïc, caùc
coâng cuï mua baùn ñöôïc khaùc vaø caùc taøi saûn chính
- Tham döï vaøo taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chöùng khoaùn, bao goàm nhaän
baûo laõnh vaø ñaàu tö nhö moät ñaïi lyù vaø cung caáp caùc dòch vuï coù lieân quan
- Moâi giôùi tieàn teä
- Quaûn lyù taøi saûn
- Caùc dòch vuï thanh toaùn ñoái vôùi taøi saûn chính
- Caùc dòch vuï tö vaán vaø phuï trôï khaùc
- Cung caáp vaø chuyeån thoâng tin taøi chính vaø xöû lyù caùc döõ lieäu taøi chính vaø
phaàn meàm lieân quan ñöôïc cung caáp bôûi caùc nhaø cung öùng dòch vuï taøi chính khaùc.
-11-
Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam - Hoa Kyø vaø Hieäp ñònh khung ASEAN veà
dòch vuï ( AFAS ) ñaõ ñöôïc kyù keát cuõng hieåu vaø phaân loaïi dòch vuï taøi chính ( trong
ñoù coù dòch vuï ngaân haøng ) töông töï nhö WTO.
Toùm laïi, dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính vaø caàn
phaûi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng nhö Luaän vaên ñaõ ñeà caäp ôû phaàn treân.
1.2.1.3 Phaân bieät nghieäp vuï ngaân haøng vaø dòch vuï ngaân haøng
Nghieäp vuï ngaân haøng laø caùc coâng vieäc chuyeân moân maø caùn boä, coâng nhaân
vieân chức ngaønh ngaân haøng phaûi thöïc hieän trong quaù trình taùc nghieäp. Dòch vuï
ngaân haøng laø caùc coâng vieäc ngaân haøng phuïc vuï tröïc tieáp cho nhöõng nhu caàu nhaát
ñònh cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc vaø ñöôïc thu phí.
1.2.2 Caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng
Dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính neân dòch vuï ngaân
haøng raát ña daïng. Vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi, dòch vuï ngaân haøng
ngaøy caøng phaùt trieån keå caû veà maët löôïng vaø chaát, neân khoâng theå thoáng keâ heát
toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Maët khaùc vieäc aùp duïng töøng loaïi dòch vuï ngaân
haøng coøn tuyø thuoäc vaøo naêng löïc, quy moâ… cuûa töøng ngaân haøng khaùc nhau vaø taäp
quaùn, thoùi quen, caùch soáng, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân nhöng cô baûn dòch vuï ngaân
haøng bao goàm nhöõng loaïi dòch vuï nhö huy ñoäng tieàn gôûi, caáp tín duïng, dòch vuï
thanh toaùn vaø ngaân quyõ vaø caùc dòch vuï khaùc.
1.2.2.1 Dòch vuï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng
a/- Thöïc hieän trao ñoåi ngoaïi teä . Lòch söû cho thaáy raèng moät trong nhöõng dòch
vuï ngaân haøng ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän laø trao ñoåi ngoaïi teä - moät nhaø ngaân haøng
ñöùng ra mua, baùn moät loaïi tieàn naøy, chaúng haïn USD laáy moät loaïi tieàn khaùc,
chaúng haïn Euro hay Pesos vaø höôûng phí dòch vuï. Söï trao ñoåi ñoù laø raát quan troïng
ñoái vôùi khaùch du lòch vì hoï seõ caûm thaáy thuaän tieän vaø thoaûi maùi hôn khi coù trong
tay ñoàng baûn teä cuûa quoác gia hay thaønh phoá hoï ñeán. Trong thò tröôøng taøi chính
-12-
ngaøy nay, mua baùn ngoaïi teä thöôøng chæ do caùc ngaân haøng lôùn nhaát thöïc hieän bôûi
vì nhöõng giao dòch nhö vaäy coù möùc ñoä ruûi ro cao, ñoàng thôøi yeâu caàu phaûi coù trình
ñoä chuyeân moân cao.
b/- Chieát khaáu thöông phieáu vaø cho vay thöông maïi. Ngay ôû thôøi kyø ñaàu, caùc
ngaân haøng ñaõ chieát khaáu thöông phieáu maø thöïc teá laø cho vay ñoái vôùi caùc doanh
nhaân ñòa phöông nhöõng ngöôøi baùn caùc khoaûn nôï ( khoaûn phaûi thu ) cuûa khaùch
haøng cho ngaân haøng ñeå laáy tieàn maët. Ñoù laø böôïc chuyeån tieáp töø chieát khaáu
thöông phieáu sang cho vay tröïc tieáp ñoái vôùi caùc khaùch haøng, giuùp hoï coù voán ñeå
mua vaät tö, haøng hoùa döï tröõ hoaëc mua saém thieát bò saûn xuaát vaø xaây döïng vaên
phoøng .
c/- Nhaän tieàn göûi. Cho vay ñöôïc coi laø hoaït ñoäng sinh lôøi cao, do ñoù caùc ngaân
haøng ñaõ tìm kieám moïi caùch ñeå huy ñoäng nguoàn voán cho vay. Moät trong nhöõng
nguoàn voán quan troïng laø caùc khoaûn tieàn göûi tieát kieäm cuûa khaùch haøng – moät quyõ
sinh lôïi ñöôïc göûi taïi ngaân haøng trong khoaûng thôøi gian nhieàu tuaàn, nhieàu thaùng,
nhieàu naêm, ñoâi khi ñöôïc höôûng möùc laõi suaát töông ñoái cao. Trong lòch söû ñaõ coù
nhöõng kyû luïc veà laõi suaát, chaúng haïn caùc ngaân haøng Hy Laïp ñaõ traû laõi suaát 16%
moät naêm ñeå thu huùt caùc khoaûn tieát kieäm nhaèm muïc ñích cho vay ñoái vôùi caùc chuû
taøu ôû Ñòa Trung Haûi vôùi laõi suaát gaáp ñoâi hay gaáp ba laõi suaát tieát kieäm.
d/- Baûo quaûn vaät coù giaù trò: Ngay töø thôøi Trung Coå, caùc ngaân haøng ñaõ baét ñaàu
thöïc hieän vieäc löu giöõ vaøng vaø caùc vaät coù giaù khaùc cho khaùch haøng trong kho baûo
quaûn. Moät ñieàu haáp haãn laø caùc giaáy chöùng nhaän do ngaân haøng kyù phaùt cho khaùch
haøng ( ghi nhaän veà caùc taøi saûn ñang ñöôïc löu giöõ ) coù theå ñöôïc löu haønh nhö tieàn
– ñoù laø hình thöùc ñaàu tieân cuûa seùc vaø theû tín duïng. Ngaøy nay, nghieäp vuï baûo
quaûn vaät coù giaù trò cho khaùch haøng thöôøng do phoøng “Baûo quaûn” cuûa ngaân haøng
thöïc hieän.
e/- Taøi trôï caùc hoaït ñoäng cuûa Chính phuû. Trong thôøi kyø Trung Coå vaø vaøo
nhöõng naêm ñaàu caùch maïng Coâng nghieäp, khaû naêng huy ñoäng vaø cho vay vôùi khoái
-13-
löôïng lôùn cuûa ngaân haøng ñaõ trôû thaønh troïng taâm chuù yù cuûa caùc Chính phuû AÂu –
Myõ. Thoâng thöôøng, ngaân haøng ñöôïc caáp giaáy pheùp thaønh laäp vôùi ñieàu kieän laø hoï
phaûi mua traùi phieáu Chính phuû theo moät tyû leä nhaát ñònh treân toång löôïng tieàn göûi
maø ngaân haøng huy ñoäng ñöôïc. Caùc ngaân haøng ñaõ cam keát cho Chính phuû Myõ vay
trong thôøi kyø chieán tranh. Ngaân haøng Bank of North America ñöôïc Quoác hoäi cho
pheùp thaønh laäp naêm 1781, ngaân haøng naøy ñöôïc thaønh laäp ñeå taøi trôï cho cuoäc ñaáu
tranh xoùa boû söï ñoâ hoä cuûa nöôùc Anh vaø ñöa Myõ trôû thaønh quoác gia coù chuû quyeàn.
Cuõng nhö vaäy, trong thôøi kyø noäi chieán, Quoác hoäi ñaõ laäp ra moät heä thoáng ngaân
haøng lieân bang môùi, chaáp nhaän caùc ngaân haøng quoác gia ôû moïi tieåu bang mieãn laø
caùc ngaân haøng naøy phaûi laäp Quyõ phuïc vuï chieán tranh.
f/- Cung caáp caùc taøi khoaûn giao dòch. Cuoäc caùch maïng coâng nghieäp ôû Chaâu
AÂu vaø Chaâu Myõ ñaõ ñaùnh daáu söï ra ñôøi nhöõng hoaït ñoäng vaø dòch vuï ngaân haøng
môùi. Moät dòch vuï môùi, quan trong nhaát ñöôïc phaùt trieån trong thôøi kyø naøy laø taøi
khoaûn tieàn göûi giao dòch ( demand deposit ) – moät taøi khoaûn tieàn göûi cho pheùp
ngöôøi göûi tieàn vieát seùc thanh toaùn cho vieäc mua haøng hoùa vaø dòch vuï. Vieäc ñöa
ra loaïi taøi khoûan tieàn göûi môùi naøy ñöôïc xem laø moät trong nhöõng böôùc ñi quan
troïng nhaát trong coâng nghieäp ngaân haøng bôûi vì noù caûi thieän ñaùng keå hieäu quaû cuûa
quaù trình thanh toaùn, laøm cho caùc giao dòch kinh doanh trôû neân deã daøng hôn,
nhanh choùng hôn vaø an toaøn hôn.
g/- Cung caáp dòch vuï uûy thaùc . Töø nhieàu naêm nay, caùc ngaân haøng ñaõ thöïc hieän
vieäc quaûn lyù taøi saûn vaø quaûn lyù hoaït ñoäng taøi chính cho caù nhaân vaø doanh nghieäp
thöông maïi. Theo ñoù ngaân haøng seõ thu phí treân cô sôû giaù trò cuûa taøi saûn hay quy
moâ hoï quaûn lyù. Chöùc naêng quaûn lyù taøi saûn naøy ñöôïc goïi laø dòch vuï uûy thaùc ( trust
service ). Haàu heát caùc ngaân haøng ñeàu cung caáp caû hai loaïi: dòch vuï uûy thaùc thoâng
thöôøng cho caù nhaân, hoä gia ñình; vaø uûy thaùc thöông maïi cho caùc doanh nghieäp.
Thoâng qua phoøng UÛy thaùc caù nhaân, caùc khaùch haøng coù theå tieát kieäm caùc khoaûn
tieàn ñeå cho con ñi hoïc. Ngaân haøng seõ quaûn lyù vaø ñaàu tö khoaûn tieàn ñoù cho ñeán
-14-
khi khaùch haøng caàn. Thaäm chí phoå bieán hôn, caùc ngaân haøng ñoùng vai troø laø ngöôøi
ñöôïc uûy thaùc trong di chuùc quaûn lyù taøi saûn cho khaùch haøng ñaõ qua ñôøi baèng caùch
coâng boá taøi saûn, baûo quaûn caùc taøi saûn coù giaù, ñaàu tö coù hieäu quaû, vaø ñaûm baûo cho
ngöôøi thöøa keá hôïp phaùp vieäc nhaän ñöôïc khoaûn thöøa keá. Trong phoøng uûy thaùc
thöông maïi, ngaân haøng quaûn lyù danh muïc ñaàu tö chöùng khoaùn vaø keá hoaïch tieàn
löông cho caùc coâng ty kinh doanh. Ngaân haøng ñoùng vai troø nhö nhöõng ngöôøi ñaïi
lyù cho caùc coâng ty trong hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu. Ñieàu naøy ñoøi
hoûi phoøng uûy thaùc traû laõi hoaëc coå töùc cho chöùng khoaùn cuûa coâng ty, thu hoài caùc
chöùng khoaùn khi ñeán haïn baèng caùch thanh toaùn toaøn boä cho ngöôøi naém giöõ
chöùng khoaùn.
1.2.2.2 Nhöõng dòch vuï ngaân haøng môùi phaùt trieån gaàn ñaây
a/- Cho vay tieâu duøng. Trong lòch söû, haàu heát caùc ngaân haøng khoâng tích cöïc
cho vay ñoái vôùi caù nhaân vaø hoä gia ñình bôûi vì hoï tin raèng caùc khoaûn cho vay tieâu
duøng noùi chung coù quy moâ raát nhoû vôùi ruûi ro vôõ nôï töông ñoái cao vaø do ñoù laøm
cho chuùng trôû neân coù möùc sinh lôøi thaáp. Ñaàu theá kyû naøy, caùc ngaân haøng baét ñaàu
döïa nhieàu hôn vaøo tieàn göûi cuûa khaùch haøng ñeå taøi trôï cho nhöõng moùn vay thöông
maïi lôùn. Vaø roài söï caïnh tranh khoác lieät trong vieäc giaønh giaät tieàn göûi vaø cho vay
ñaõ buoäc caùc ngaân haøng phaûi höôùng tôùi ngöôøi tieâu duøng nhö laø moät khaùch haøng
trung thaønh tieàm naêng. Cho tôùi nhöõng naêm 1920 vaø 1930, nhieàu ngaân haøng lôùn
do Citicorp vaø Bank of America daãn ñaàu ñaõ thaønh laäp nhöõng phoøng tín duïng tieâu
duøng lôùn maïnh. Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, tín duïng tieâu duøng ñaõ trôû thaønh
moät trong nhöõng loaïi hình tín duïng coù möùc taêng tröôûng nhanh nhaát. Maëc daàu
vaäy, toác ñoä taêng tröôûng naøy gaàn ñaây ñaõ chaäm laïi do caïnh tranh veà tín duïng tieâu
duøng ngaøy caøng trôû neân gay gaét trong khi neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån chaäm laïi. Tuy
nhieân, ngöôøi tieâu duøng vaãn tieáp tuïc laø nguoàn voán chuû yeáu cuûa ngaân haøng vaø taïo
ra moät trong soá nhöõng nguoàn thu quan troïng nhaát.
-15-
b/- Tö vaán taøi chính: Caùc ngaân haøng töø laâu ñaõ ñöôïc khaùch haøng yeâu caàu thöïc
hieän hoaït ñoäng tö vaán taøi chính, ñaëc bieät laø veà tieát kieäm vaø ñaàu tö. Ngaân haøng
ngaøy nay cung caáp nhieàu dòch vuï tö vaán taøi chính ña daïng, töø chuaån bò veà thueá vaø
keá hoaïch taøi chính cho caùc caù nhaân ñeán tö nhaân veà caùc cô hoäi thò tröôøng trong
nöôùc vaø ngoaøi nöôùc cho caùc khaùch haøng kinh doanh cuûa hoï.
c/- Quaûn lyù tieàn maët. Qua nhieàu naêm, caùc ngaân haøng ñaõ phaùt hieän ra raèng moät
soá dòch vuï maø hoï laøm cho baûn thaân mình cuõng coù ích ñoái vôùi caùc khaùch haøng.
Moät trong nhöõng ví duï noåi baät nhaát laø dòch vuï quaûn lyù tieàn maët, trong ñoù ngaân
haøng ñoàng yù quaûn lyù vieäc thu vaø chi cho moät coâng ty kinh doanh vaø tieán haønh
ñaàu tö phaàn thaëng dö tieàn maët taïm thôøi vaøo caùc chöùng khoaûn sinh lôïi vaø tín duïng
ngaén haïn cho ñeán khi khaùch haøng caàn tieàn maët ñeå thanh toaùn.
Trong khi caùc ngaân haøng coù khuynh höôùng chuyeân moân hoùa vaøo dòch vuï
quaûn lyù tieàn maët cho caùc toå chöùc, hieän nay coù moät xu höôøng ñang gia taêng veà
vieäc cung caáp caùc dòch vuï töông töï cho ngöôøi tieâu duøng. Sôû dó khuynh höôùng naøy
ñang lan roäng laø do caùc coâng ty moâi giôùi chöùng khoaùn, caùc taäp ñoaøn taøi chính
khaùc cuõng caáp cho ngöôøi tieâu duøng taøi khoaûn moâi giôùi vôùi haøng loaït dòch vuï taøi
chính lieân quan. Moät ví duï laø taøi khoaûn quaûn lyù tieøn maët cuûa Merrill Lynch, cho
pheùp khaùch haøng cuûa noù mua vaø baùn chöùng khoaùn, di chuyeån voán trong nhieàu
quó töông hoã, vieát seùc, vaø söû duïng theû tín duïng cho khoaûn vay töùc thôøi.
d/- Dòch vuï thueâ mua thieát bò. Raát nhieàu ngaân haøng tích cöïc cho khaùch haøng
kinh doanh quyeàn löïa choïn mua caùc thieát bò, maùy moùc caàn thieát thoâng qua hôïp
ñoàng thueâ mua, trong ñoù ngaân haøng mua thieát bò vaø cho khaùch haøng thueâ. Ban
ñaàu caùc qui ñònh yeâu caàu khaùch haøng söû duïng dòch vuï thueâ mua thieát bò phaûi traû
tieàn thueâ ( maø cuoái cuøng seõ ñuû ñeå trang traûi chi phí mua thieát bò ) ñoàng thôøi phaûi
chòu chi phí söûa chöõa vaø thueá. Naêm 1987, quoác hoäi Myõ ñaõ boû phieáu cho pheùp
ngaân haøng quoác gia sôû höõu ít nhaát moät soá taøi saûn cho thueâ sau khi hôïp ñoàng thueâ
mua ñaõ heát haïn. Ñieàu ñoù coù lôïi cho caùc ngaân haøng cuõng nhö khaùch haøng bôûi vì
-16-
bôùi tö caùch laø moät ngöôøi chuû thöïc söï cuûa taøi saûn cho thueâ, ngaân haøng coù theå khaáu
hao chuùng nhaèm laøm taêng lôïi ích veà thueá.
e/- Cho vay taøi trôï döï aùn. Caùc ngaân haøng ngaøy caøng trôû neân naêng ñoäng trong
vieäc taøi trôï cho chi phí xaây döïng nhaø maùy môùi ñaëc bieät laø trong caùc ngaønh coâng
ngheä cao. Do ruûi ro trong loaïi hình tín duïng naøy noùi chung laø cao neân chuùng
thöôøng ñöôïc thöïc hieän qua moät coâng ty ñaàu tö, laø thaønh vieân cuûa coâng sôû höõu
ngaân haøng, cuøng vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø thaàu, laø thaønh vieân cuûa coâng ty sôû
höõu ngaân haøng, cuøng vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö khaùc ñeå chia seû ruûi ro.
Nhöõng ví duï noåi baät veà loaïi hình coâng ty ñaàu tö naøy laø Bankers Trust Venture
Capital and Citicorp Venture,Inc.
f/- Baùn caùc dòch vuï baûo hieåm. Töø nhieàu naêm nay, caùc ngaân haøng ñaõ baùn baûo
hieåm tín duïng cho khaùch haøng, ñieàu ñoù baûo ñaûm vieäc hoøan traû trong tröôøng hôïp
khaùch haøng vay voán bò cheát hay bò taøn pheá. Trong khi caùc quy ñònh ôû Myõ caám
ngaân haøng thöông maïi tröïc tieáp baùn caùc dòch vuï baûo hieåm, nhieàu ngaân haøng hi
voïng coù theå ñöa ra caùc hôïp ñoàng baûo hieåm caù nhaân thoâng thöôøng vaø hôïp ñoàng
baûo hieåm toån thaát taøi saûn nhö oâtoâ hay nhaø cöûa trong töông lai. Hieän nay, ngaân
haøng thöôøng baûo hieåm cho khaùch haøng thoâng qua caùc lieân doanh hoaëc caùc thoûa
thuaän ñaïi lyù kinh doanh ñoäc quyeàn theo ñoù moät coâng ty baûo hieåm ñoàng yù ñaët moät
vaên phoøng ñaïi lyù taïi haønh lang cuûa ngaân haøng vaø ngaân haøng seõ nhaän moät phaàn
thu nhaäp töø caùc dòch vuï ôû ñoù. Moät soá bang nhö Delawake vaø South Dakota ñaõ
cho pheùp ngaân haøng cung caáp caùc dòch vuï baûo hieåm ñöôïc quy ñònh treân toaøn
quoác. Nhöõng ngaân haøng hoaït ñoäng treân toaøn quoác neáu ñöôïc pheùp seõ coù theå cung
caáp caùc dòch vuï veà baûo hieåm thoâng qua caùc chi nhaùnh rieâng bieät, nhöõng quy moâ
ñaàu tö cuûa noù chæ ñöôïc giôùi haïn ôû möùc 10% toång soá voán chuû sôû höõu. Gaàn ñaây,
Citicorp ñaõ thoâng baùo keá hoaïch saùp nhaäp vôùi coâng ty baûo hieåm Travelers tromg
moät soá noã löïc nhaèm ñöa ra caùc dòch vuï baûo hieâm ña daïng hôn.
-17-
g/- Cung caáp caùc keá hoaïch höu trí: Phoøng uûy thaùc ngaân haøng raát naêng ñoäng
trong vieäc quaûn lyù keá hoaïch höu trí maø haàu heát caùc doanh nghieäp laäp cho ngöôøi
lao ñoäng, ñaàu tö voán vaø phaùt löông höu cho nhöõng ngöôøi ñaõ nghæ höu hoaëc taøn
pheá. Ngaân haøng cuõng baùn caùc keá hoaïch tieàn göûi höu trí ( ñöôïc bieát nhö IRAS vaø
Keogle ) cho caùc caù nhaân vaø giöõ nguoàn tieàn göûi cho ñeán khi ngöôøi sôû höõu caùc keá
hoaïch naøy caàn ñeán.
h/- Cung caáp caùc dòch vuï moâi giôùi ñaàu tö chöùng khoaùn . Treân thò tröôøng taøi
chính hieän nay, nhieàu ngaân haøng ñang phaán ñaáu ñeå trôû thaønh moät “ baùch hoùa taøi
chính ” thöïc söï, cung caáp ñuû caùc dòch vuï taøi chính cho pheùp khaùch haøng thoûa
maõn moïi nhu caàu taïi moät ñòa ñieåm. Ñaây laø moät trong nhöõng lyù do chính khieán
caùc ngaân haøng baét ñaàu baùn caùc dòch vuï moâi giôùi chöùng khoaùn, cung caáp cho
khaùch haøng cô hoäi mua coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng khoaùn khaùc maø khoâng
phaûi nhôø ñeán ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, caùc
ngaân haøng mua laïi moät coâng ty moâi giôùi ñang hoaït ñoäng ( ví duï Bank of America
mua Robertson Stephens Co.) hoaëc thaønh laäp caùc lieân doanh vôùi moät coâng ty moâi
giôùi.
i/- Cung caáp dòch vuï quyõ töông hoã vaø trôï caáp . Do ngaân haøng cung caáp caùc taøi
khoaûn tieàn göûi truyeàn thoáng vôùi laõi suaát quaù thaáp, nhieàu khaùch haøng ñaõ höôùng
tôùi vieäc söû duïng caùi goïi laø saûn phaåm ñaàu tö ( investment products ) ñaëc bieät laø
caùc taøi khoaûn cuûa quyõ töông hoã vaø hôïp ñoàng trôï caáp, nhöõng loaïi hình cung caáp
trieån voïng thu nhaäp cao hôn taøi khoaûn tieàn göûi daøi haïn cam keát thanh toaùn moät
khoaûn tieàn maët haøng naêm cho khaùch haøng baét ñaàu töø moät ngaøy nhaát ñònh trong
töông lai ( chaúng haïn ngaøy nghæ höu ). Ngöôïc laïi, quyõ töông hoã bao goàm caùc
chöông trình ñaàu tö ñöôïc quaûn lyù moät caùch chuyeân nghieäp nhaèm vaøo vieäc mua
coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng khoaùn phuø hôïp vôùi muïc tieâu cuûa quyõ ( ví duï:
Toái ña hoùa thu nhaäp hay ñaït ñöôïc söï taêng giaù trò voán ). Trong khi quaù trình phaùt
trieån cuûa caùc keá hoaïch trôï caáp dieãn ra khaù chaäm do nhöõng vuï kieän tuïng bôûi caùc
-18-
ñoái thuû caïnh tranh choáng laïi söï môû roäng cuûa ngaân haøng sang lónh vöïc dòch vuï
môùi naøy thì vieäc cung caáp coå phieáu trong quyõ voán ngaân haøng quaûn lyù chieám 15%
toång giaù trò taøi saûn cuûa quyõ töông hoã trong nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû tröôùc. Moät
vaøi ngaân haøng ñaõ toå chöùc nhöõng chi nhaùnh ñaëc bieät ñeå thöïc hieän nhieäm vuï naøy
( ví duï: Citicorp’s Investment Services ) hoaëc lieân doanh vôùi caùc nhaø kinh doanh
vaø moâi giôùi chöùng khoaùn. Gaàn ñaây, hoaït ñoäng cung caáp nghieäp vuï quyõ töông hoã
cuûa ngaân haøng ñaõ coù nhieàu giaûm suùt do möùc thu nhaäp khoâng coøn cao nhö tröôùc,
do nhöõng qui ñònh nghieâm ngaét hôn vaø ñoàng thôøi do söï thay ñoåi trong quan ñieåm
ñaàu tö cuûa coâng chuùng.
j/- Cung caáp dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö vaø ngaân haøng baùn buoân . Ngaân haøng
ngaøy nay ñang theo chaân caùc toå chöùc taøi chính haøng ñaàu trong vieäc cung caáp dòch
vuï ngaân haøng ñaàu tö vaø dòch vuï ngaân haøng baùn buoân cho caùc taäp ñoaøn lôùn.
Nhöõng dòch vuï naøy bao goàm xaùc ñònh muïc tieâu hôïp nhaát, taøi trôï mua laïi Coâng ty,
mua baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng (ví duï: baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn ),
cung caáp coâng cuï Marketing chieán löôïc, caùc dòch vuï haïn cheá ruûi ro ñeå baûo veä
khaùch haøng. Caùc ngaân haøng cuõng daán saâu vaøo thò tröôøng baûo ñaûm, hoã trôï caùc
khoaûn nôï do chính phuû vaø coâng ty phaùt haønh ñeå nhöõng khaùch haøng naøy coù theå
vay voán vôùi chi phí thaáp nhaát töø thò tröôøng töï do hay töø caùc toå chöùc cho vay khaùc.
ÔÛ Myõ, caùc dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö ( nhö baûo laõnh phaùt haønh chöùng
khoaùn ) lieân quan tôùi vieäc mua baùn coå phieáu môùi vaø nôï do ngaân haøng thöông maïi
thöïc hieän thay maët cho caùc coâng ty ñaõ bò caám sau khi Quoác hoäi thoâng qua caùc
Ñaïo luaät Glass-Steagall naêm 1933. Tuy nhieân, tröôùc aùp löïc lôùn töø caùc coâng ty
ngaân haøng trong nöôùc haøng ñaàu, vaø do thaønh coâng cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh
nöôùc ngoaøi, vaøo nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX Cuïc Döï tröõ lieân bang ñaõ baét ñaàu
nôùi loûng caùc quy ñònh ñoái vôùi vieäc ngaân haøng kinh doanh chöùng khoaùn do khaùch
haøng cuûa chuùng phaùt haønh. Thoâng qua nghieäp vuï baûo laõnh phaùt haønh, ngaân haøng
ñaõ taïo cho caùc coâng ty moät keânh huy ñoäng voán môùi beân caïnh hình thöùc cho vay
-19-
voán truyeàn thoáng. Nhieàu coâng ty ñaõ ñaùnh giaù raát cao nghieäp vuï naøy cuûa ngaân
haøng, hôn caû hình thöùc cho vay truyeàn thoáng bôûi vì noù cung caáp cho hoï moät
nguoàn voán daøi haïn vôùi chi phí thaáp hôn. Cho tôùi cuoái nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû
XX, Cuïc Döï tröõ Lieân bang Myõ ñaõ caáp cho hôn 40 ngaân haøng ñaëc quyeàn cung caáp
dòch vuï baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn. Treân thöïc teá, ñieàu naøy cho pheùp nhaân
vieân tín duïng ngaân haøng coäng taùc chaët cheõ vôùi giôùi kinh doanh chöùng khoaùn
trong quaù trình tìm nguoàn taøi trôï cho khaùch haøng. Naêm 1996, Cuïc quaûn lyù tieàn teä
Myõ ra quy ñònh môùi cho pheùp caùc ngaân haøng coù giaáy pheùp hoaït ñoäng treân toaøn
quoác coù theå cung caáp dòch vuï baûo laõnh phaùt haønh neáu nhö dòch vuï naøy ñöôïc thöïc
hieän thoâng qua caùc coâng ty con, vôùi ñieàu kieän ngaân haøng khoâng ñöôïc ñaàu tö quaù
10% voán coå phaàn vaøo moät coâng ty. Moät söï nôùi loûng hôn nöõa trong lónh vöïc kinh
doanh chöùng khoaùn vaø nhö vaäy, ngaân haøng coù theå cung caáp toaøn boä dòch vuï taøi
trôï vaø tö vaán quaûn lyù ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn. Moät ví vuï gaàn
ñaây laø söï kieän ngaân haøng NationBank mua Mortgetary Security Inc., Bank
America mua coâng ty Robertson Stephens vaø ngaân haøng Banker Trust of New
York mua coâng ty Alex Brao.
Toång hôïp taát caû caùc dòch vuï ngaân haøng, roõ raøng laø khoâng phaûi taát caû moïi
ngaân haøng ñeàu cung caáp nhieàu dòch vuï taøi chính nhö danh muïc dòch vuï maø chuùng
toâi ñaõ mieâu taû ôû treân, nhöng quaû thaät danh muïc dòch vuï ngaân haøng ñang taêng leân
nhanh choùng. Nhieàu loaïi hình tín duïng vaø taøi khoaûn tieàn göûi môùi ñang ñöôïc phaùt
trieån, caùc loaïi dòch vuï môùi nhö giao dòch qua Internet vaø theû thoâng minh
( Smart ) ñang ñöôïc môû roäng vaø caùc dòch vuï môùi ( nhö baûo hieåm vaø kinh doanh
chöùng khoaùn ) ñöôïc tung ra haøng naêm. Nhìn chung, daïnh muïc caùc dòch vuï ñaày aán
töôïng do ngaân haøng cung caáp taïo ra söï thuaän lôïi raát lôùn hôn cho khaùch haøng.
Khaùch haøng coù theå hoaøn toaøn thoûa maõn taát caû caùc nhu caàu dòch vuï taøi chính cuûa
mình thoâng qua moät ngaân haøng vaø taïi moät ñòa ñieåm. Thöïc söï ngaân haøng ñaõ trôû
thaønh
-20-
“ baùch hoùa taøi chính ” ôû kyû nguyeân hieän ñaïi, coâng vieäc hôïp nhaát caùc dòch vuï
ngaân haøng, baûo hieåm, moâi giôùi chöùng khoaùn… döôùi moät maùi nhaø chính laø xu
höôùng maø ngöôøi ta thöôøng goïi laø Universal Banking ôû Myõ, Canada vaø Anh, laø
Allginanz ôû Ñöùc, vaø laø Bancassurance ôû Phaùp.
1.3 Taùc ñoäng cuûa quaù trình toaøn caàu hoùa ñeán hoïat ñoäng vaø phaùt trieån caùc
dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam
1.3.1 Hoäi nhaäp Quoác teá
1.3.1.1 Gia nhaäp WTO
Quaù trình gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam khoâng chæ lieân quan ñeán lónh vöïc
kinh teá ñoái ngoaïi maø coøn taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø
goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa ôû Vieät Nam.
Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi ( WTO ) thaønh laäp ngaøy 01/01/1995 laø keát
quaû cuûa voøng ñaøm phaùn Uruguay keùo daøi trong suoát 8 naêm ( 1986 – 1994 ). Söï ra
ñôøi cuûa toå chöùc naøy nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuûa thöông maïi theá giôùi.
Noù keá thöøa Hieäp ñònh chung veà thueá quan vaø thöông maïi ( GATT ) naêm 1947.
Nhöng noù môû roäng caùc lónh vöïc thöông maïi veà noâng nghieäp, haøng deät may, dòch
vuï, ñaàu tö sôû höõu trí tueä maø GATT chöa ñeà caäp ñeán. Söï ra ñôøi cuûa WTO taïo neân
moät cô cheá phaùp lyù töông ñoái hoaøn chænh, ñieàu chænh caùc quan heä thöông maïi vaø
haøng hoùa toaøn caàu. WTO laø moät toå chöùc lieân chính phuû hoaït ñoäng ñoäc laäp vôùi toå
chöùc Lieân hieäp quoác ( UN ). Cô quan cao nhaát cuûaWTO laø Hoäi nghò Boä tröôûng
kinh teá thöông maïi cuûa taát caû caùc thaønh vieân, thöôøng hai naêm hoïp moät laàn.
Vieät Nam ñaõ noäp ñôn xin gia nhaäp WTO vaøo naêm 1995 vaø chính thöùc gia
nhaäp WTO vaøo thaùng 11 naêm 2006.
- Xem thêm -