Tài liệu Phát hành và thanh toán thẻ tại vietcombank

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng thËp kû cuèi cïng cña thÕ kû 20, loµi ngêi ®· ®îc chøng kiÕn nh÷ng bíc ph¸t triÓn mang tÝnh ®ét ph¸ cña nhiÒu nghµnh khoa häc vµ c«ng nghÖ, trong ®ã cã c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc. C¸ch ®©y h¬n 10 n¨m, m¹ng Internet cßn lµ mét lÜnh vùc bÝ Èn cña riªng c¸c nhµ vËt lý th× nay nã ®· trë thµnh cuèn b¸ch khoa toµn th b×nh thêng cña hµng triÖu häc sinh trªn toµn thÕ giíi. C¸c nhµ khoa häc vµ kinh tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng, sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña cuéc c¸ch m¹nh th«ng tin ®îc ®¸nh dÊu b»ng sù ra ®êi cña m¹ng internet, c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c nh Email, m¸y vi tÝnh c¸c thÕ hÖ, t¹p chÝ ®iÖn tö, lµ mét bíc tiÕn ®¸ng kÓ, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cña con ngêi, n©ng cao ®¸ng kÓ n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho thÕ giíi ngµy cµng hÑp l¹i, chÊt lîng vµ tèc ®é truyÒn tin ngµy cµng nhanh. ChÝnh nh÷ng ph¸t triÓn ®ã ®· gãp phÇn t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu hãa, nÒn kinh tÕ m¹ng vµ nÒn kinh tÕ tri thøc. §¬ng nhiªn, thõa hëng thµnh tùu cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ khoa häc ng©n hµng, thÎ thanh to¸n, mét lo¹i thanh to¸n an toµn, nhanh chãng, tiÖn lîi, gän nhÑ mµ kh«ng ph¶i dïng tiÒn mÆt ®· ra ®êi, tõng bíc thay thÕ cho mét sè kiÓu thanh to¸n cò lçi thêi, kh«ng cßn thÝch hîp ë nh÷ng lóc vµ n¬i cã thÓ. Cïng víi thêi gian, c¸c lo¹i thÎ cø lÇn lît ra ®êi vµ ®îc ®a vµo sö dông víi quy m« ngµy cµng lín, ®Æc biÖt lµ trong hÖ thèng thanh to¸n toµn cÇu trong mÊy thËp kû qua. ThËm chÝ ë nhiÒu níc nh÷ng lo¹i thÎ nµy kh«ng cßn lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®éc t«n cña ng©n hµng mµ nã ®· trë thµnh phæ biÕn, quen thuéc víi c¶ nhiÒu d©n thêng. Lµ con chim ®Çu ®µn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trong giao dÞch thanh to¸n quèc tÕ, ®îc phÐp cña Ng©n hµng Nhµ níc, Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn chÕ ®é thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ tï n¨m 1990. Kh«ng dõng ë ®ã, h¬n 10 n¨m qua, Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam cßn ph¸t hµnh thÎ t¹i ViÖt Nam. Lµ ngêi ®i sau vµ cßn Ýt kinh nghiÖm, trong h¬n 10 n¨m thùc hiÖn chÕ ®é thanh to¸n thÎ, Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng bì ngì, vÊp v¸p, thËm chÝ c¶ th¨ng trÇm. VÝ nh c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 1 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ch©u ¸ n¨m 1997 ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ doanh sè thanh to¸n thÎ. Tõ nh÷ng vÊp v¸p vµ th¨ng trÇm Êy, ®iÒu cÇn thiÕt cã ý nghÜa sèng cßn lµ t×m ra cho ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch øng cã hiÖu qu¶ ®Ó lÊy l¹i ®îc thÕ c©n b»ng, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn h×nh thøc thanh to¸n nµy trong thêi gian tíi. Víi nhËn thøc ®ã, t«i m¹nh d¹n nghiªn cøu qua tµi liÖu vµ thùc tÕ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng trong thêi gian qua ®Ó ®a ra mét sè gi¶i ph¸p trong chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh víi tùa ®Ò “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh c«ng t¸c ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam”. Kho¸ luËn gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ thÎ thanh to¸n Ch¬ng II: Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh c«ng t¸c ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi, t«i ®· nhËn ®îc sù ®éng viªn, gióp ®ì chØ b¶o vµ hç trî nhiÖt t×nh , sù ®éng viªn khÝch lÖ cña nh÷ng ngêi th©n gia ®×nh, cña c¸c thÇy c«, cña c¸c bé Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng. Nh©n dÞp nµy , t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o híng dÉn NguyÔn ThÞ Thu Th¶o vÒ sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh vµ cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, viÕt vµ hiÖu chØnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy. T«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« NguyÔn ThÞ T©m, Phã tæng Gi¸m ®èc Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt nam, chó Hµ V¨n HiÓu- Trëng phßng qu¶n lý thÎ vµ c¸c c¸n bé kh¸c cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt nam ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong qua tr×nh thùc tËp, nghiªn cøu, cung cÊp cho t«i tµi liÖu, sè liÖu vµ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c. Hµ Néi, ngµy 27, th¸ng 4, n¨m 2003. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 2 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp CH¦¥NG I LÝ LUËN CH UNG VÒ TH Î TH ANH TO¸ N I.tæng quan vÒ thÎ thanh to¸n 1.1 lÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÎ thanh to¸n ThÎ thanh to¸n lµ mét ph¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt hiÖn ®¹i vµ h÷u Ých. ThÎ ra ®êi vµo n¨m 1949 do «ng Frank Mc Namara, mét doanh nh©n ngêi Mü s¸ng chÕ. Cã mét lÇn sau khi dïng b÷a tèi t¹i mét nhµ hµng, «ng bçng ph¸t hiÖn ra m×nh kh«ng mang theo tiÒn mÆt. ¤ng ph¶i gäi ®iÖn cho vî nhanh chãng mang tiÒn ®Õn thanh to¸n. T×nh tr¹ng khã xö nµy ®· khiÕn «ng mµy mß chÕ t¹o mét ph¬ng tiÖn chi tr¶ tiÒn mÆt trong nh÷ng trêng hîp t¬ng tù nh thÕ. ThÕ lµ lÇn ®Çu tiªn Mc Namara cho ra ®êi lo¹i thÎ mang tªn “Diners Club”. Theo ch©n “Diners Club”, hµng lo¹t thÎ míi ra ®êi nh Trip Charge, Golden Key, Gourmet Club, Espire Club vµ ®Õn n¨m 1995, Carte Blanche vµ American Express ra ®êi (1958) vµ thèng lÜnh thÞ trêng. Lóc ®Çu phÇn lín thÎ chØ dïng cho giíi doanh nh©n nhng c¸c ng©n hµng ®· thÊy r»ng giíi b×nh d©n míi lµ ®èi tîng sö dông chñ yÕu trong t¬ng lai. Víi sù thay ®æi chiÕn lîc kh¸ch hµng cña m×nh, c¸c ng©n hµng nhanh chãng th©m nhËp vµo thÞ trêng thÎ vµ coi ®©y lµ thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 3 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ng©n hµng Mü quèc lµ n¬i ®Çu tiªn ph¸t hµnh thÎ Bank Americard mµ ngµy nay lµ Visa Card. N¨m 1966, Bank Americard b¾t ®Çu liªn kÕt víi c¸c liªn bang kh¸c ®Ó ph¸t triÓn m¹ng líi thÎ nµy. Trong khi thÎ Bank Americard ®ang thµnh c«ng rùc rì th× c¸c tæ chøc ph¸t hµnh thÎ kh¸c còng ®ang t×m kiÕm kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi lo¹i thÎ nµy. n¨m 1966, mét hiÖp héi ng©n hµng míi, trong ®ã gåm 14 ng©n hµng cña Mü ®· x©y dùng mét hÖ thèng giao dÞch tù ®éng nèi m¹ng trong thanh to¸n thÎ tÝn dông. Ngay sau ®ã, n¨m 1967, cã bèn ng©n hµng bang Califonia cã hiÖp héi thÎ mang tªn Wessten States Bank Card Association ®· liªn kÕt víi hiÖp héi ng©n hµng Interbank ph¸t hµnh thÎ Master Charge mµ ngµy nay cã tªn lµ Master Card. N¨m 1979, tæ chøc thÎ quèc tÕ Master Card ®îc thµnh lËp. HiÖn nay hiÖp héi cã tíi 29000 thµnh viªn. Bªn c¹nh Visa Card vµ Master Card, thÎ American Express (Amex) vµ JCB cña NhËt B¶n còng v¬n lªn m¹nh mÏ. Doanh thu cña c¸c lo¹i thÎ nµy còng lªn tíi hµng tr¨m tû USD víi hµng chôc triÖu thÎ lu hµnh. Víi sù ph¸t triÓn cña thÎ thanh to¸n, c¸c hiÖp héi ®ang c¹nh tranh nhau quyÕt liÖt nh»m dµnh phÇn lín thÞ trêng cho m×nh. Sù c¹nh tranh nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho thÎ thanh to¸n cã c¬ héi ph¸t triÓn nhanh chãng trªn ph¹m vi toµn cÇu. 1.2. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ ph©n lo¹i thÎ: 1.2.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña thÎ ThÎ thanh to¸n lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®îc cung cÊp bëi ng©n hµng hoÆc c¸c c«ng ty lín. ThÎ ®îc dïng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô mµ kh«ng dïng tiÒn mÆt. ThÎ còng ®îc dïng ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c ng©n hµng ®¹i lý hoÆc c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng. Sè tiÒn thanh to¸n hay rót ra ph¶i n»m trong ph¹m vi sè d trong tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc h¹n møc tÝn dông ng©n hµng cho phÐp. KÓ tõ khi ra ®êi, cÊu t¹o cña thÎ lu«n ®îc c¶i tiÕn ®Ó phï hîp vµ thuËn lîi cho viÖc sö dông, thanh to¸n thÎ. ThÎ ®îc chÕ t¹o dùa trªn nh÷ng thµnh tùu to lín cña c«ng nghÖ th«ng tin ®iÖn tö. ThÎ ®îc lµm b»ng nhùa cøng, h×nh ch÷ nhËt víi kÝch thíc 9,6 cm x 5,4 cm x 0,076 cm. MÆt tríc cña thÎ cã NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 4 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp in huy hiÖu lµ tªn cña tæ chøc ph¸t hµnh thÎ (VÝ dô: Viªtcombank), sè thÎ, ngµy hiÖu lùc cña thÎ, hä vµ tªn, ¶nh cña chñ thÎ, sè mËt m· cña ngµy ph¸t hµnh, ngoµi ra cßn mét ®Æc ®iÓm kh«ng thÓ thiÕu, ®ã lµ biÓu tîng riªng cña tæ chøc thÎ quèc tÕ (VÝ dô: Tæ chøc thÎ Master Card cã biÓu tîng lµ hai h×nh trßn giao nhau n»m ë gãc díi bªn ph¶i cña thÎ. H×nh trßn bªn ph¶i mµu vµng cam, bªn tr¸i lµ mµu ®á, cã ch÷ Master Card mµu tr¾ng ch¹y ngang gi÷a. PhÝa bªn trªn hai h×nh trßn nµy lµ hai nöa h×nh trßn giao nhau in ch×m). Riªng sè thÎ, ngµy hiÖu lùc vµ tªn sè thÎ ®îc in næi, MÆt sau cña thÎ lµ mét d¶i b¨ng tõ cã kh¶ n¨ng lu gi÷ th«ng tin cÇn thiÕt. PhÝa díi b¨ng tõ lµ d¶i « ch÷ ký cña chñ thÎ. Trªn thÕ giíi hiÖn nay, cã nhiÒu lo¹i thÎ do c¸c tæ chøc kh¸c nhau ph¸t hµnh nhng dï lµ lo¹i thÎ nµo th× vÒ c¬ b¶n còng cã ®Æc ®iÓm nªu trªn nh»m ®¶m b¶o an toµn vµ thuËn tiÖn cho c¸c bªn tham gia. 1.2.2 Ph©n lo¹i thÎ Ph©n lo¹i theo c«ng nghÖ ThÎ kh¾c ch÷ næi: §©y lµ lo¹i thÎ ®îc lµm dùa trªn kü thuËt kh¾c ch÷ næi. §ã còng lµ lo¹i thÎ ®Çu tiªn ®îc s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn nµy. Trªn bÒ mÆt thÎ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®îc kh¾c næi. HiÖn nay ngêi ta kh«ng dïng lo¹i thÎ nµy n÷a v× kü thuËt s¶n xuÊt qua th« s¬, dÔ bÞ lµm gi¶. ThÎ b¨ng tõ: ThÎ nµy ®îc s¶n xuÊt dùa trªn kü thuËt th tÝn víi hai b¨ng tõ chøa th«ng tin ë mÆt sau cña thÎ. ThÎ lo¹i nµy ®îc sö dông phæ biÕn trong vßng 20 n¨m trë l¹i ®©y nhng ®· béc lé mét sè ®iÓm yÕu: dÔ bÞ lîi dông do th«ng tin ghi trong thÎ kh«ng tù m· ho¸ ®îc, cã thÓ ®äc thÎ dÔ dµng nhê thiÕt bÞ ®äc g¾n víi m¸y vi tÝnh; thÎ chØ mang th«ng tin cè ®Þnh; khu vùc chøa tin hÑp, kh«ng ¸p dông c¸c kü thuËt ®¶m baá an toµn. ThÎ th«ng minh (Smart Card): §©y lµ thÕ hÖ míi nhÊt cña thÎ thanh to¸n. ThÎ th«ng minh ®îc s¶n xuÊt dùa trªn kü thuËt vi xö lý tin häc, nhê g¾n vµo thÎ mét chÝp ®iÖn tö mµ thÎ cã cÊu t¹o gièng nh mét m¸y tÝnh hoµn h¶o. ThÎ th«ng minh cã nhiÒu nhãm víi dung lîng nhí kh¸c nhau. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 5 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp HiÖn nay, thÎ th«ng minh ®uîc sö dông rÊt phæ biÕn trªn thÕ giíi v× cã u ®iÓm vÒ mÆt kü thuËt ®é an toµn cao, khã lµm gi¶ ®îc, ngoµi ra cßn lµm cho qu¸ tr×nh thanh to¸n thuËn tiÖn, an toµn vµ nhanh chãng h¬n. Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: §©y lµ lo¹i thÎ do ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng, gióp kh¸ch hµng sö dông linh ho¹t tµi kho¶n cña m×nh hoÆc sö dông sè tiÒn do ng©n hµng cÊp tÝn dông. ThÎ nµy ®îc ph¸t triÓn réng kh«ng chØ trong ph¹m vi mét quèc gia mµ ®· ph¸t triÓn trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. - ThÎ do c¸c tæ chøc phi ng©n hµng ph¸t hµnh: §©y lµ thÎ du lÞch, gi¶i trÝ cho c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín nh Diners Club, Amex. ThÎ còng ®îc sö dông trªn ph¹m vi toµn cÇu víi c¸c quy tr×nh thanh to¸n kh«ng kh¸c nhiÒu so víi thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt thanh to¸n cña thÎ - ThÎ tÝn dông: §©y lµ lo¹i thÎ ®îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay. Chñ thÎ ®îc sö dông mét h¹n møc tÝn dông tuÇn hoµn kh«ng ph¶i tr¶ l·i ®Ó mua hµng ho¸ vµ dÞch vô. Cuèi th¸ng, kh¸ch hµng sÏ nhËn ®îc mét b¸ng sao kª (sao kª lµ mét b¶ng kª chi tiÕt c¸c kho¶n chi tiªu vµ tr¶ nî cña chñ thÎ cïng l·i vµ phÝ ph¸t sinh trong mét chu kú sö dông thÎ. Sao kª ®îc göi cho chñ thÎ hµng th¸ng ngay sau ngµy lËp b¶ng sao kª) do ng©n hµng göi tíi. NÕu kh¸ch hµng thanh to¸n ®îc hÕt sè tiÒn nî th× sÏ kh«ng ph¶i tr¶ l·i. Cßn nÕu tr¶ ®îc mét phÇn (hiÖn nay quy ®Þnh thÊp nhÊt lµ 20% sè tiÒn nî) th× chñ thÎ ph¶i tr¶ l·i, tr¶ phÝ hoÆc bÞ ph¹t theo quy ®Þnh cña ng©n hµng trong tõng thêi kú. - ThÎ ghi nî: Lo¹i thÎ nµy cã quan hÖ trùc tiÕp vµ g¾n liÒn víi tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc tµi kho¶n sÐc. Khi mua hµng ho¸, dÞch vô, gi¸ trÞ giao dÞch sÏ ®îc khÊu trõ ngay lËp tøc vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ th«ng qua c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö ®Æt t¹i n¬i tiÕp nhËn thÎ. - ThÎ rót tiÒn mÆt tù ®éng: (ThÎ ATM) : Lµ lo¹i thÎ ghi nî cho phÐp chñ thÎ sö dông thÎ ®Ó rót tiÒn mÆt tõ tµi kho¶n cña chñ thÎ t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng (ATM) hoÆc sö dông c¸c dÞch vô kh¸c mµ m¸y ATM cung øng. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 6 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ph©n lo¹i theo ph¹m vi l·nh thæ: - ThÎ trong níc: Lµ lîi thÎ ®îc sö dông trong ph¹m vi mét quèc gia, do vËy ®ång tiÒn giao dÞch lµ ®ång b¶n tÖ. ThÎ còng cã c¸c ®Æc ®iÓm nh c¸c lo¹i thÎ kh¸c, song ®iÓm kh¸c chñ yÕu lµ ph¹m vi sö dông. - ThÎ quèc tÕ: Lµ lo¹i thÎ ®îc chÊp nhËn thanh to¸n trªn toµn cÇu, sö dông ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó thanh to¸n. Thr nµy ®îc kh¸ch hµng a chuéng do tÝnh thuËn lîi, an toµn. C¸c ng©n hµng còng cã ®îc lîi Ých ®¸ng kÓ víi lo¹i thÎ nµy nh nhËn ®îc nhiÒu sù gióp ®ì trong nghiªn cøu thÞ trêng, chi phÝ x©y dùng c¬ së chÊp nhËn thÎ thÊp h¬n so víi tù ho¹t ®éng... Nh vËy, mÆc dï cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i thÎ kh¸c nhau nhng c¸c lo¹i thÎ trªn ®Òu cã ®Æc ®iÓm chung lµ dïng ®Ó thanh to¸n hµng hãa vµ rót tiÒn mÆt. Do v©y, mét c¸ch tæng qu¸t ngêi ta gäi lµ thÎ thanh to¸n. 1.3 Quy tr×nh ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ 1.3.1 Mét sè kh¸i niÖm vÒ c¸c chñ thÓ tham gia vµo c«ng t¸c ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ - Ng©n hµng ph¸t hµnh (NHPH): lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ, lµ ng©n hµng tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ®Ó in thÎ cho kh¸ch hµng. Ng©n hµng ph¸t hµnh cã tr¸ch nhiÖm: xem xÐt viÖc ph¸t hµnh thÎ, híng dÉn chñ thÎ sö dông vµ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cÇn thiÕt khi sö dông thÎ, thanh to¸n sè tiÒn trªn ho¸ ®¬n do ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn ®Õn, cÊp phÐp cho c¸c th¬ng vô vît h¹n møc. Tõng ®Þnh kú, ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i lËp sao kª ghi râ vµ ®Çy ®ñ c¸c giao dÞch ph¸t sinh vµ yªu cÇu thanh to¸n ®èi víi chñ thÎ tÝn dông hoÆc khÊu trõ trôc tiÕp vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ ®èi víi thÎ ghi nî. - Chñ thÎ: lµ ngêi cã tªn ghi trªn thÎ, ®îc dïng thÎ ®Ó thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô thay tiÒn mÆt. Do vËy kh«ng ¸p dông chÕ ®é uû quyÒn sö dông thÎ cho ngêi thø hai. ChØ cã chñ thÎ míi cã quyÒn sö dông thÎ. Mçi khi thanh tãan cho c¬ së chÊp nhËn thÎ, chñ thÎ xuÊt tr×nh thÎ ®Ó c¬ së kiÓm tra NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 7 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp theo quy ®Þnh vµ lËp biªn lai thanh to¸n. Ngoµi ra chñ thÎ cã thÓ sö dông thÎ ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hoÆc t¹i c¸c ng©n hµng ®¹i lý. - §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ (§VCNT): lµ ®¬n vÞ b¸n hµng hãa, dÞch vô cã ký kÕt víi ng©n hµng thanh to¸n vÒ viÖc chÊp nhËn thanh to¸n thÎ nh: cöa hµng, kh¸ch s¹n, nhµ hµng...Th«ng thõêng c¸c ®¬n vÞ nµy ®îc ng©n hµng trang bÞ m¸y mãc kü thuËt ®Ó chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng hãa, dÞch vô b»ng thÎ. - Ng©n hµng thanh to¸n (NHTT): lµ ng©n hµng trùc tiÕp ký hîp ®ång víi §VCNT vµ thanh to¸n c¸c chøng tõ giao dÞch do §VCNT xuÊt tr×nh. §èi víi thÎ Visa Card vµ Master Card th× ng©n hµng thanh to¸n ph¶i lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ quèc tÕ ®ã. Mét ng©n hµng võa cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng©n hµng thanh to¸n võa ®ãng vai trß lµ ng©n hµng ph¸t hµnh. - Tæ chøc thÎ quèc tÕ: lµ tæ chøc cho phÐp ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ vµ lµm trung t©m xö lý, cÊp phÐp, th«ng tin giao dÞch, thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng thµnh viªn trªn toµn thÕ giíi. Mçi tæ chøc thÎ quèc tÕ ®Òu cã tªn trªn s¶n phÈm cña m×nh. Kh¸c víi ng©n hµng thµnh viªn, tæ chøc thÎ quèc tÕ kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi chñ thÎ hay ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ, mµ chØ cung cÊp mét m¹ng líi viÔn th«ng toµn cÇu phôc vô cho quy tr×nh thanh to¸n, cÊp phÐp cho ng©n hµng thµnh viªn mét c¸ch nhanh chãng. * Mét sè kh¸i niÖm kh¸c -Danh s¸ch Buletin: lµ danh s¸ch b¸o ®éng khÈn cÊp, liÖt kª nh÷ng thÎ kh«ng ®îc cÊp phÐp, thanh to¸n. §ã lµ nh÷ng thÎ chi tiªu qu¸ h¹n møc, thÎ gi¶ ®ang lu hµnh, thÎ bÞ lé mËt m· c¸ nh©n, thÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c... -Sè PIN: lµ m· sè c¸ nh©n riªng chØ dµnh cho chñ thÎ nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c giao dÞch rót tiÒn t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng. M· sè nµy do ng©n hµng ph¸t hµnh cung cÊp cho chñ thÎ nªn chØ mét m×nh chñ thÎ ®îc biÕt... 1.3.2 Ph¸t hµnh thÎ Khi muèn sö dông thÎ, kh¸ch hµng ph¶i ®Õn ng©n hµng ®Ó lµm mét sè thñ tôc cÇn thiÕt nh ®iÒn vµo giÊy xin ph¸t hµnh thÎ. Khi ®Õn ng©n hµng ®Ó NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 8 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp xin ph¸t hµnh thÎ, chñ thÎ cÇn xuÊt tr×nh c¸c giÊy tê tuú th©n nh chøng minh th nh©n d©n hoÆc qu©n ®éi hoÆc hé chiÕu. Ngoµi ra cßn ph¶i xuÊt tr×nh mét sè giÊy tê kh¸c nh: giÊy th«ng hµnh, biªn lai tr¶ l¬ng, nép thuÕ thu nhËp... Khi nhËn ®ñ hå s¬, ng©n hµng tiÕn hµnh thÈm ®Þnh l¹i. Th«ng thêng ng©n hµng xem xÐt tÝnh chÝnh x¸c cña hå s¬, t×nh h×nh tµi chÝnh (nÕu kh¸ch hµng lµ c«ng ty), hay c¸c kho¶n thu nhËp thêng xuyªn cña kh¸ch hµng (nÕu lµ c¸ nh©n) hoÆc sè d trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng, mèi quan hÖ tÝn dông tríc ®©y (nÕu cã). NÕu hå s¬ xin ph¸t hµnh thÎ ®· phï hîp th× ng©n hµng sÏ tiÕn hµnh ph©n lo¹i kh¸ch hµng. §èi víi thÎ ghi nî, viÖc ph¸t hµnh thÎ ®¬n gi¶n v× kh¸ch hµng ®· cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. Cßn ®èi víi thÎ tÝn tông, ng©n hµng ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i kh¸ch hµng ®Ó cã mét chÝnh s¸ch tÝn dông riªng. Th«ng thêng cã hai lo¹i h¹n møc tÝn dông: + H¹n møc theo thÎ vµng: Thêng cÊp cho nh©n vËt quan träng, cã quan hÖ tèt víi ng©n hµng hoÆc cã thu nhËp cao vµ æn ®Þnh. H¹n mùc tÝn dông theo thÎ vµng thêng cao h¬n nhiÒu so víi thÎ chuÈn (hiÖn nay quy ®Þnh tèi ®a lµ 90.000.000 VND, tèi thiÓu lµ 50.000.000 VND). + Theo h¹n møc chuÈn: H¹n møc tÝn dông theo thÎ chuÈn thÊp h¬n so víi thÎ vµng, chñ yÕu cung cÊp cho giíi b×nh d©n nhng kh¸ch hµng ë ®©y còng ph¶i ®ñ tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn ®Ó nhËn thÎ tÝn dông (quy ®Þnh tõ 50.000.000 VND vµ tèi thiÓu lµ 10.000.000 VND). Sau khi thÈm ®Þnh vµ ph©n lo¹i kh¸ch hµng, nÕu kh¸ch hµng ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn th× ng©n hµng tiÕn hµnh in thÎ cho kh¸ch hµng. Tríc khi ph¸t hµnh thÎ, ng©n hµng yªu cÇu chñ thÎ ký tªn vµ ®¨ng ký ch÷ ký mÉu ë ng©n hµng. Sau ®ã b»ng kü thuËt riªng cña tõng ng©n hµng ph¸t hµnh, ng©n hµng tiÕn hµnh ®a nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt lªn thÎ, ®ång thêi m· ho¸ vµ Ên ®Þnh m· sè c¸c nh©n (PIN) cho chñ thÎ, nhËp c¸c th«ng tin, d÷ liÖu cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý sau nµy. Khi ng©n hµng giao thÎ cho kh¸ch hµng th× giao lu«n sè PIN, yªu cÇu chñ thÎ gi÷ bÝ mËt. NÕu ®Ó lé sè PIN th× mäi rñi ro g©y nªn chñ thÎ ph¶i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 9 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Sau khi giao thÎ cho kh¸ch hµng, coi nh nghiÖp vô ph¸t hµnh thÎ ®· kÕt thóc. Thêi gian kÓ tõ khi kh¸ch hµng ®Ò nghÞ mua thÎ ®Õn khi nhËn ®îc thÎ th«ng thêng kh«ng qua 5 ngµy. 1.3.3. Thanh to¸n thÎ S¬ ®å quy tr×nh thanh to¸n thÎ Chñ thÎ §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ Ng©n hµng thanh to¸n Ng©n hµng ph¸t hµnh Tæ chøc thÎ quèc tÕ + ChÊp nhËn thÎ Kh¸ch hµng sau khi mua thÎ cã thÓ sö dông ngay thÎ ®ã ®Ó mua hµng ho¸, dÞch vô t¹i c¸c §VCNT. Kh¸ch hµng xuÊt tr×nh thÎ, §VCNT sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña thÎ. Sau khi kiÓm tra xong, §VCNT sÏ lËp hãa + Xin cÊp phÐp Trêng hîp gi¸ trÞ giao dÞch b»ng hoÆc vît møc thanh to¸n, §VCNT ph¶i liªn hÖ víi ng©n hµng ph¸t hµnh th«ng qua ng©n hµng thanh to¸n vµ trung t©m xö lý sè liÖu thuéc tæ chøc thÎ quèc tÕ ®Ó xin cÊp phÐp. Ng©n hµng NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 10 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ph¸t hµnh sau khi kiÓm tra h¹n møc tÝn dông sÏ tr¶ lêi cÊp phÐp cho §VCNT th«ng qua trung t©m vµ ng©n hµng thanh to¸n. S¬ ®å tæng qu¸t vÒ cÊp phÐp Ng©n hµng thanh to¸n Trung t©m xö lý sè liÖu Ng©n hµng ph¸t hµnh §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ +Thanh to¸n T¹i ng©n hµng thanh to¸n: khi tiÕp nhËn ho¸ ®¬n vµ b¶ng kª, ng©n hµng ph¶i tiÕn hµnh tÝnh hîp lÖ cña c¸c th«ng tin trªn ho¸ ®¬n. NÕu kh«ng cã vÊn ®Ò g× th× ng©n hµng tiÕn hµnh ghi nî vµo tµi kho¶n cña m×nh vµ ghi cã vµo tµi kho¶n cña §VCNT. ViÖc ghi sæ nµy ph¶i tiÕn hµnh ngay trong ngµy nhËn ®îc ho¸ ®¬n vµ chøng tõ cña §VCNT. Sau ®ã ng©n hµng thanh to¸n tæng hîp d÷ liÖu göi ®Õn trung t©m xö lý d÷ liÖu (trêng hîp nèi m¹ng trùc tiÕp). NÕu ng©n hµng thanh to¸n kh«ng ®îc nèi m¹ng trùc tiÕp th× göi ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Õn ng©n hµng mµ m×nh lµm ®¹i lý thanh to¸n Trung t©m sÏ tiÕn hµnh chän läc d÷ liÖu, ph©n lo¹i ®Ó bï trõ gi÷a c¸c ng©n hµng thanh to¸n vµ ng©n hµng ph¸t hµnh, ®ång thêi thùc hiÖn b¸o cã vµ b¸o nî trùc tiÕp cho c¸c ng©n hµng thµnh viªn. ViÖc xö lý bï trõ, thanh to¸n ®îc thùc hiÖn th«ng qua ng©n hµng thanh to¸n vµ ng©n hµng bï trõ. Ng©n hµng ph¸t hµnh khi nhËn th«ng tin, d÷ liÖu sÏ tiÕn hµnh thanh to¸n. §Þnh kú trong th¸ng, ng©n hµng ph¸t hµnh lËp b¶ng sao kª b¸o cho chñ thÎ c¸c kho¶n chñ thÎ ®· sö dông vµ yªu cÇu chñ thÎ thanh to¸n (®èi víi thÎ tÝn dông).  1.4 C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 11 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  1.4.1 C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t hµnh cña thÎ * Tr×nh ®é d©n trÝ vµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Tr×nh ®é nhËn thøc cña ngêi d©n lµ yÕu tè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña mét x· héi. Tr×nh ®é d©n trÝ cao còng ®ång nghÜa víi mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt, tiÕp cËn ®îc víi nÒn v¨n minh thÕ giíi, øng dông ®îc nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i nhÊt phôc vô nhu cÇu cÇn thiÕt cña con ngêi. V× vËy, khi tr×nh ®é d©n trÝ cña mét níc ph¸t triÓn ch¾c ch¾n ngêi ta sÏ tiÕp cËn víi mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n nhanh chãng, hiÖu qu¶ vµ an toµn nhÊt, ®ã lµ thÎ- mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®a tiÖn Ých, cïng víi sù ph¸t triÓn nµy th× tÊt yÕu doanh sè ph¸t hµnh thÎ lóc nµy sÏ t¨ng cao. * Quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng©n hµng Ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i cã mét quy m« ho¹t ®éng réng vµ uy tÝn cao kh«ng nh÷ng t¹i thÞ trêng trong níc mµ trªn c¶ thÞ trêng quèc tÕ. Cã mèi quan hÖ víi t c¸ch lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña c¸c tæ chøc thÎ Quèc tÕ næi tiÒng nhÊt trªn thÕ giíi, cã mét hÖ thèng c¸c ph¬ng tiÖn cËp nhËt nhanh chãng, hiÖn ®¹i, an toµn. Cã nh vËy míi cã thÓ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng mét c¸ch m¹nh mÏ. * M«i trêng ph¸p lý M«i trêng ph¸p lý ®îc xem lµ mét yÕu tè quan träng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÎ. Mét m«i trêng ph¸p lý hoµn thiÖn, chÆt chÏ, ®Çy ®ñ, hiÖu lùc míi cã thÓ ®¶m b¶o ®Çy ®ñ quyÒn lîi cña c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t hµnh thÎ. 1.4.3 C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù thanh to¸n thÎ * Thu nhËp cña ngêi dïng thÎ Thu nhËp cao ®ång nghÜa víi møc sèng cao h¬n. khi ®ã, nhu cÇu cña con ngêi kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mua ®îc hµng ho¸ mµ hä yªu cÇu ph¶i mua hµng ho¸ ®ã víi mét ®ä tho¶ dông tèi ®a. ThÎ thanh to¸n sÏ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña hä. Khi møc sèng ®îc n©ng cao, nhu cÇu du lÞch, gi¶i trÝ cña con ngêi còng cao h¬n. Khi Êy thÎ thanh to¸n lµ ph¬ng tiÖn h÷u hiÖu nhÊt ®¸p øng NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 12 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nhu cÇu nµy cña hä. V× vËy, thu nhËp cña ngêi dïng thÎ cµng cao th× nhu cÇu thanh to¸n b»ng thÎ cµng nhiÒu. * Tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cña ng©n hµng Thanh to¸n thÎ g¾n liÒn víi c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. NÕu hÖ thèng m¸y mãc nµy cã trôc trÆc th× sÏ g©y ra ¸ch t¾c trong toµn hÖ thèng. V× vËy, ®· ®a ra dÞch vô thÎ th× ng©n hµng ph¶i ®¶m b¶o mét c«ng nghÖ thanh to¸n hiÖn ®¹i theo kÞp c«ng nghÖ cña thÕ giíi. H¬n n÷a, chØ cã tr×nh ®é kü thuËt cao th× viÖc vËn hµnh, b¶o sìng vµ duy tr× hÖ thèng m¸y mãc phôc vô cho ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ míi cã hiÖu qu¶ cao, gi¶m ®îc gi¸ thµnh phôc vô, tõ ®ã thu hót thªm ®îc ngêi sö dông nã. * Thãi quen tiªu dïng cña ngêi d©n §©y lµ yÕu tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÎ. Thãi quen tiªu dïng cña ngêi d©n sÏ t¹o ra mét m«i trêng thanh to¸n cho thanh to¸n thÎ. NÕu nh mét thÞ trêng mµ ngêi d©n chØ cã thãi quen tiªu dïng b»ng tiÒn mÆt sÏ kh«ng thÓ lµ mét m«i trêng tèt ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng thÎ, chØ khi mµ viÖc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn chñ yÕu qua hÖ thèng ng©n hµng th× thÎ thanh to¸n míi thùc sù ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶ cña nã. * Sè lîng c¸c ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ Sè c¸c ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ ®ãng vai trß r¸t quan träng trong nghiÖp vô thanh to¸n thÎ, lµ cÇu nèi cña ho¹t ®éng thanh to¸n gi÷a ng©n hµng vµ chñ thÎ. NÕu trong mét m«i trêng kh«ng tån t¹i mét m¹ng líi §VCNT ®a d¹ng, chÊt lîng th× sÏ kh«ng thÓ ®¶m b¶o “lîng cung” ®Ó kÝch thÝch d©n chóng trong vµ ngoµi níc sö dông thÎ. V× vËy, mét m«i trêng víi mét m¹ng líi c¬ së chÊp nhËn thÎ dµy ®Æc sÏ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng thanh to¸n thÎ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. * C¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cña nhµ níc Trong khi thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña m×nh nhµ níc lu«n cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ can thiÖp nh t¨ng thuÕ, hay cã nh÷ng biÖn ph¸p NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 13 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cøng r¾n ®èi víi c¸c nghµnh hay ®èi víi tõng ngêi d©n nh»m duy tr× mét mÆt b»ng kinh tÕ chÝnh trÞ cña toµn x· héi. 1.5 Mét sè tiÖn Ých cña thÎ thanh to¸n 1.5.1 §èi víi chñ thÎ (Cardholder) ThÎ tÝn dông lµ h×nh thøc chi tiªu tríc, tr¶ tiÒn sau. Kh¸c víi cho vay th«ng thêng, thÎ cho phÐp kh¸ch hµng sö dông tÝn dông cña ng©n hµng mµ kh«ng ph¶i ®Õn ng©n hµng xin vay. Kh¸c víi cho vay th«ng thêng khi ®Õn h¹n kh¸ch hµng ph¶i thanh to¸n hÕt mét lÇn th× thÎ tÝn dông cho phÐp kh¸ch hµng cã thÓ thanh to¸n mét lîng tèi thiÓu (hiÖn nay kho¶ng 20%) hoÆc cã thÓ tr¶ h¬n h¹n møc nµy mµ kh«ng ph¶i chÞu mét kho¶n ph¹t nµo tõ ng©n hµng. Th«ng thêng kh¸ch hµng kh«ng tr¶ hÕt ngay mét lÇn mÆc dï hä cã ®ñ tiÒn thanh to¸n. Theo thèng kª, kho¶n 70% kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ngay toµn bé sè tiÒn thanh to¸n. XÐt vÒ khÝa c¹nh an toµn, viÖc thÎ bÞ r¬i hoÆc mÊt c¾p cha ch¾c ®· bÞ rñi ro mÊt tiÒn. §iÒu nµy kh¸c víi tiÒn mÆt khi mÊt nghÜa lµ kh¶ n¨ng mÊt tiÒn lµ ch¾c ch¾n. Khi sö dông thÎ tÝn dông, kh¸ch hµng kh«ng ph¶i mang theo mét lîng tiÒn mÆt lín dÔ g©y rñi ro bÞ mÊt còng nh viÖc b¶o qu¶n còng rÊt phøc t¹p. Cha kÓ ®Õn viÖc rÊt bÊt tiÖn khi sö dông tiÒn mÆt khi tiªu ë c¸c níc kh¸c nhau. ViÖc dïng thÎ tÝn dông hoÆc thÎ thanh to¸n ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tiÕu ®a ngo¹i tÖ, kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo ngo¹i tÖ cña níc nµo. Víi viÖc ra ®êi Internet vµ c¸c dÞch vô toµn cÇu kh¸c, thÎ tÝn dông ®ãng vai trß rÊt lín trong viÖc cho phÐp ngêi mua hµng cã thÓ ®Æt mua hµng qua Internet. Cã thÓ nãi th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn dùa vµo rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng sö dông tiÒn ®iÖn tö, ®Æc biÖt lµ thÎ thanh to¸n. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 14 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.5.2 §èi víi ngßi b¸n hµng (§VCNT) (Merchant hay Retailer) ViÖc sö dông thÎ lµm c«ng cô thanh to¸n lµm cho ngêi tiªu dïng thuËn tiÖn vµ dÔ dµng h¬n trong viÖc mua hµng. §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi b¸n hµng cã c¬ héi t¨ng doanh sè b¸n hµng cña m×nh. T¹o c¬ héi më réng thÞ trêng b¸n hµng cho ngêi b¸n. ThÞ tríng sÏ trë thµnh toµn cÇu ®èi víi hä mét khi cho phÐp ngêi tiÕu dïng mua b¸n hµng ho¸ trªn Internet hoÆc trong kinh doanh th¬ng m¹i ®iÖn tö. Víi viÖc chÊp nhËn thÎ thanh to¸n, ngêi b¸n hµng cã kh¶ n¨ng gi¶m thiÓu c¸c chi phÝ vÒ qu¶n lý tiÒn mÆt nh b¶o qu¶n, kiÓm ®Õm nép vµo tµi kho¶n ë ng©n hµng...Ngoµi ra, viÖc thanh to¸n gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ®îc ng©n hµng b¶o ®¶m võa nhanh chãng, thuËn tiÖn vµ chÝnh x¸c. 1.5.3 §èi víi ng©n hµng ThÎ tÝn dông lµ mét c¸ch dÔ nhÊt cho ng©n hµng më réng tÝn dông vµ còng lµ mét ph¬ng thøc t¹o thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng muèn vay ng©n hµng. Do h¹n møc tÝn dông lµ tuÇn hoµn nªn kh¸ch hµng cã thÓ vay tiÒn, hoµn tr¶ vµ vay l¹i tiÕp mµ kh«ng ph¶i ®Õn ng©n hµng xin kho¶n vay míi. Mét khi kh¸ch hµng ®· thanh to¸n, h¹n møc tÝn dông tù ®éng ®îc t¨ng lªn. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc kh¸ch hµng ®· ®îc ng©n hµng chÊp nhËn mét kho¶n vay míi (h¹n møc tÝn dông míi). ViÖc sö dông thÎ thanh to¸n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng cã thÓ më réng thÞ trêng vµ t¨ng thªm kh¸ch hµng mµ kh«ng cÇn ph¶i më thªm nhiÒu chi nh¸nh. Ngoµi ra, mét c¸ch gi¸n tiÕp, lîng tiÒn göi cña kh¸ch hµng xÐt trªn c¶ hai ®èi tîng: chñ thÎ (ngêi mua) vµ ngêi b¸n sÏ t¨ng lªn v× c¶ hai ®èi tîng nµy ®Òu ®îc nh÷ng lîi Ých nhÊt ®Þnh khi chÊp nhËn sö dông thÎ thanh to¸n. ViÖc thanh to¸n b»ng thÎ t¹o ®iÒu kiÖn huy ®éng vèn cho ng©n hµng, bæ sung nguån vèn cho ng©n hµng. Ng©n hµng cã thÓ sö dông tèt nguån vèn thanh to¸n nµy ®Ó phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt doanh. §©y lµ mét nguån vèn rÊt lín cÇn ®îc khai th¸c. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 15 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.6 Mét sè rñi ro trong ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ Nh phÇn trªn ®· tr×nh bµy, thÎ thanh to¸n cã rÊt nhiÒu u ®iÓm. ChÝnh nhê cã nh÷ng u ®iÓm ®ã mµ hiÖn nay trªn thÕ giíi, dÞch vô thÎ thanh to¸n rÊt ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn cßn xuÊt hiÖn mét sè rñi ro vµ nguy c¬ rñi ro cÇn quan t©m. VÒ c¬ b¶n cã t¸m lo¹i rñi ro chÝnh. Nh÷ng rñi ro nµy ®Òu cã thÓ x¶y ®Õn víi mét hoÆc nhiÒu bªn tham gia. - Lo¹i rñi ro thø nhÊt: §¬n ph¸t hµnh víi c¸c th«ng tin gi¶ m¹o: Ng©n hµng cã thÓ ph¸t hµnh thÎ cho kh¸ch hµng cã ®¬n xinh ph¸t hµnh víi c¸c th«ng tin gi¶ m¹o do kh«ng thÈm ®Þnh kü c¸c th«ng tin mµ kh¸ch hµng ®a ®Õn. Trêng hîp nµy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro vÒ tÝn dông cho ng©n hµng ph¸t hµnh khi chñ thÎ sö dông thÎ hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. - Lo¹i rñi ro thø hai: ThÎ gi¶: ThÎ do c¸c tæ chøc téi ph¹m hoÆc c¸c c¸ nh©n lµm gi¶ víi c¸c th«ng tin cã ®îc tõ c¸c chøng tõ giao dÞch hoÆc thÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c. ThÎ gi¶ ®îc sö dông t¹o ra c¸c giao dÞch gi¶ m¹o g©y tæn thÊt cho ng©n hµng ph¸t hµnh bëi theo quy ®Þnh cña tæ chøc thÎ quèc tÕ, ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm víi mäi giao dÞch sö dông thÎ gi¶ cã m· sè (PIN) cña ng©n hµng ph¸t hµnh. §©y lµ rñi ro ®Æc biÖt nguy hiÓm khã qu¶n lý v× n»m ngoµi sù tiªn liÖu cña ng©n hµng ph¸t hµnh. - Lo¹i rñi ro thø ba: ThÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c: Chñ thÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c thÎ vµ bÞ ngêi kh¸c sö dông tríc khi chñ thÎ kÞp th«ng b¸o cho ng©n hµng ph¸t hµnh ®Ó cã biÖn ph¸p h¹n sö dông thÎ hoÆc thu håi thÎ. C¸c tæ chøc téi ph¹m cã thÓ in næi vµ m· ho¸ l¹i c¸c thÎ ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch gi¶. Trêng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho chñ thÎ hoÆc ng©n hµng ph¸t hµnh. Lo¹i rñi ro nµy chiÕm tû lÖ lín trong c¸c lo¹i, xÊp xØ 49%. - Lo¹i rñi ro thø t: Chñ thÎ kh«ng nhËn ®îc thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh göi ®Õn: Ng©n hµng ph¸t hµnh göi thÎ cho chñ thÎ bµng ®êng bu ®iÖn nhng thÎ bÞ ®¸nh c¾p trªn ®êng göi. ThÎ bÞ sö dông trong khi chñ thÎ chÝnh thøc kh«ng biÕt g× vÒ viÖc thÎ ®· ®îc göi cho m×nh. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p g× qu¶n lý ®¶m b¶o, ng©n hµng ph¸t hµnh chÞu mäi rñi ro ®èi víi c¸c giao dÞch trong trêng hîp nµy. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 16 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - Lo¹i rñi ro thø n¨m: Thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô qua th, ®iÖn tho¹i: C¬ së chÊp nhËn thÎ cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô qua th, ®iÖn tho¹i trªn s¬ së th«ng tin vÒ thÎ nh: lo¹i thÎ, sè thÎ, ngµy hiÖu lùc, tªn chñ thÎ. Trong trêng hîp chñ thÎ chÝnh thøc kh«ng ph¶i lµ ngêi ®Æt mua hµng th× giao dÞch ®ã c¬ së chÊp nhËn thÎ bÞ ng©n hµng thanh to¸n tõ chèi thanh to¸n. Trêng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho c¬ së chÊp nhËn thÎ hoÆc ng©n hµng thanh to¸n. - Lo¹i rñi ro thø s¸u: Tµi kho¶n cña chñ thÎ bÞ lîi dông: §Õn k× ph¸t hµnh l¹i thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh nhËn ®îc th«ng b¸o thay ®èi ®Þa chØ cña chñ thÎ vµ ®îc yªu cÇu göi vÒ ®Þa chØ míi. Do kh«ng kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña th«ng b¸o ®ã nªn ng©n hµng ph¸t hµnh ®· göi thÎ vÒ ®Þa chØ theo yªu cÇu nhng thùc ra ®©y kh«ng ph¶i lµ yªu cÇu cña chñ thÎ ®Ých thùc. Tµi kho¶n cña chñ thÎ ®· bÞ ngêi kh¸c sö dông vµ chØ ®îc ph¸t hiÖn khi chñ thÎ kh«ng nhËn ®îc thÎ nªn liªn l¹c víi ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc khi ng©n hµng yªu cÇu chñ thÎ thanh to¸n sao kª. Trêng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho chñ thÎ hoÆc ng©n hµng ph¸t hµnh. - Lo¹i rñi ro thø b¶y: Nh©n viªn c¬ së chÊp nhËn thÎ in nhiÒu ho¸ ®¬n thanh to¸n cña chñ thÎ. Khi thùc hiÖn giao dÞch, nh©n viªn c¬ së chÊp nhËn thÎ ®· cè t×nh in nhiÒu bé ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ nhng chØ giao mét bé ho¸ ®¬n cho chñ thÎ ký ®Ó hoµn thµnh giao dÞch. Sau ®ã nh©n viªn c¬ së chÊp nhËn thÎ m¹o ch÷ ký thËt cña chñ thÎ ®Ó nép ho¸ ®¬n thanh to¸n cho ng©n hµng thanh to¸n. Trêng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc c¬ së chÊp nhËn thÎ. - Lo¹i rñi ro thø t¸m:T¹o b¨ng tõ gi¶: Lµ lo¹i giao dÞch thÎ sö dông kü thuËt c«ng nghÖ cao, trªn c¬ së thu thËp c¸c th«ng tin trªn b¨ng tõ cña thÎ thËt thanh to¸n t¹i c¬ së chÊp nh¹n thÎ, c¸c tæ chøc téi ph¹m lµm thÎ gi¶ ®· sö dông phÇn mÒm riªng ®Ó m· ho¸ vµ in t¹o ra c¸c b¨ng tõ trªn thÎ gi¶. Sau ®ã chóng thùc hiÖn giao dÞch gi¶ m¹o thÎ. Lo¹i gi¶ m¹o nµy ®ang t¨ng nhanh ë c¸c níc tiªn tiÕn. Tãm l¹i, song song víi nh÷ng lîi Ých mµ dÞch vô thÎ mang l¹i cho chñ thÎ, cho ng©n hµng...vÉn cßn cã nh÷ng rñi ro vµ nguy c¬ rñi ro ®èi víi hä. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 17 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Tuy nhiªn, nÕu c¸c bªn liªn quan cïng phèi hîp th«ng tin cho nhau, cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa tèt th× vÉn cã thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro trªn. II. kinh nghiÖm vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña c«ng t¸c ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ trªn thÕ giíi 2.1 Kinh nghiÖm cña tæ chøc thÎ American Express Mü lµ n¬i sinh ra thÎ ®ång thêi còng lµ n¬i ph¸t triÓn nhÊt cña c¸c lo¹i thÎ. Khu vùc nµy dêng nh ®· b·o hoµ vÒ thÎ tÝn dông, do ®ã sù c¹nh tranh vµ ph©n chia thÞ trêng rÊt khèc liÖt. Do vËy, viÖc häc hái kinh nghiÖm cña nh÷ng tæ chøc thÎ cña Mü lµ kh«ng thÓ kh«ng thÓ nãi tíi. ë ®©y em xin tr×nh bµy nh÷ng chiÕn lîc kinh doanh thÎ næi bËt cña tæ chøc thÎ American express ®· lµm cho tæ chøc thÎ du lÞch vµ gi¶i trÝ cña Mü nµy trë thµnh mét tËp ®oµn kinh doanh thÎ lín trªn thÕ giíi: Ngay tõ khi chiÕc thÎ Amex ra ®êi lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1958, Tæ chøc nµy ®· x¸c ®Þnh cho m×nh thÞ trêng chñ yÕu ®ã lµ giíi b×nh d©n. Hä cho r»ng ®©y míi lµ ®èi tîng sö dông thÎ chñ yÕu. §Ó c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc lín nh Visa Card vµ Master Card, tæ chøc nµy ®· kh«ng ngõng nghiªn cøu ph¸t hµnh c¸c lo¹i thÎ míi nh»m ®¸p øng tèt h¬n cho nhu cÇu cña thÞ trêng. N¨m 1987, American express cho ra ®êi lo¹i thÎ tÝn dông míi cã kh¶ n¨ng cung cÊp tÝn dông tuÇn hoµn cho kh¸ch hµng cã tªn lµ Optima Card ®Ó c¹nh tranh víi Visa vµ Master Card. American Express kh«ng ngõng më réng thÞ trêng b»ng nhiÒu h×nh thøc qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i. Th¸ng 11 n¨m 1998, khi American Express tung ra thÞ trêng thÎ Ên §é c¸c thÎ tÝn dông cña m×nh, hä ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nh: thu nhËp cã thÓ dïng ®Ó chi tiªu cña d©n níc nµy kh«ng cao, trong ®ã cã 30 triÖu ngêi lín cã thÓ sö dông thÎ tÝn dông. Ngoµi ra ngêi Ên §é thÝch sö dông tiÒn mÆt vµ hÇu hÕt ngêi sö dông thÎ tÝn dông ®Òu thanh to¸n c¸c ho¸ ®¬n thanh to¸n cña hä tríc khi chóng b¾t ®Çu ph¸t sinh c¸c kho¶n l·i ph¶i tr¶ ng©n hµng. §øng tríc th¸ch thøc nµy, American Express ®· quyÕt t©m tËp trung vµo nh÷ng ngêi ®ang sö dông thÎ tÝn dông b»ng c¸ch cung cÊp cho hä nh÷ng kho¶n tÝn dông rÎ h¬n. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 18 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Khi míi x©m nhËp vµo thÞ trêng Canada, American Express thÊy kh¸ch hµng ë ®©y kh¸ trung thµnh víi ng©n hµng cña hä nªn hä chØ chÊp nhËn thÎ cña hiÖp héi Visa vµ Master ®· ho¹t ®éng l©u ®êi ë ®©y. §¸nh gi¸ ®îc thuËn lîi cña ®èi thñ, American Express ®· t¹m thêi híng vµo môc tiªu chÝnh lµ ngêi du lÞch Canada vµ nghµnh hµng kh«ng níc nµy. Víi mét sè nh÷ng gi¶i ph¸p ®· thùc hiÖn, American Express hiÖn nay ®· thùc sù trë thµnh mét tæ chøc thÎ lín trªn thÕ giíi. 2.2 Xu thÕ ph¸t triÓn thÎ tÝn dông t¹i mét sè khu vùc trªn thÕ giíi Víi tèc ®é ph¸t triÓn nhanh chãng nh hiÖn nay, trong t¬ng lai thÎ thanh to¸n vÉn sÏ lµ mét ph¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®îc a chuéng, nhÊt lµ trong tÇng líp d©n c. Sè lîng thÎ sÏ tiÕp tôc t¨ng ë c¸c thÞ trêng trªn thÕ giíi. Nhng tèc ®é ph¸t triÓn cña thÎ t¹i c¸c khu vùc cô thÓ sÏ cã nh÷ng thay ®æi râ rÖt. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ qua b¶ng tæng kÕt vµ dù b¸o sau: B¶ng 1: B¶ng tæng kÕt vµ dù b¸o c¸c thÞ trêng thÎ trªn thÕ giíi ThÞ trêng N¨m 1995 N¨m 2000 N¨m 2005 DS thanh to¸n Tû lÖ (%) (tû USD) DS thanh to¸n (tû USD) Tû lÖ (%) DS thanh to¸n (tû USD) Tû lÖ (%) Mü 547,53 6 1246,1 44 2200,79 39 Ch©u ©u 352,85 8 728,16 6 1420,73 26 Ch©u ¸-TBD 206,52 7 594,84 1 1407,33 25 Canada 50,85 4 81,21 3 121,54 2 Mü la tinh 41,23 3 109,36 4 283,57 5 Trung ®«ng 19,65 2 55,2 2 144,51 3 Ch©u phi Tæng céng 1245,67 00 2815,41 100 5585,47 100 Nguån: Vietcombank NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 19 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Theo b¶ng tæng kÕt dù b¸o trªn, trong thêi gian tíi, Mü vÉn lµ níc cã doanh sè thanh to¸n thÎ lín nhÊt trªn thÕ giíi, mçi n¨m doanh sè nµy vÉn t¨ng 20%. §iÒu nµy dÔ hiÓu bëi Mü lµ quª h¬ng cña thÎ thanh to¸n. Trong n¨m 1995, Mü lµ níc cã doanh sè thanh to¸n thÎ lín nhÊt trªn thÕ giíi (chiÕm 46%). Tuy n¨m 2000, doanh sè cã t¨ng nhiÒu so víi n¨m 1995 nhng tû träng l¹i gi¶m xuèng cßn 44%, chøng tá thÞ phÇn cña Mü cã xu híng gi¶m vµ dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 gi¶m xuèng cßn 39%. Nguyªn nh©n lµ do sù v¬n lªn cña c¸c thÞ trêng míi kh¸c. Ch©u ©u lµ thÞ trêng lý tëng cho c¸c tæ chøc thÎ ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. Ngêi d©n ë ®©y sö dông thÎ do sù tiÖn lîi nhiÒu h¬n lµ ®îc cÊp tÝn dông vµ thÎ ®îc xem nh lµ mét ph¬ng thøc thanh to¸n cña tÇng líp thîng lu. V× vËy thÎ vÉn lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®îc a chuéng. Doanh sè thanh to¸n thÎ trong n¨m n¨m tõ 2000 ®Õn 2005 t¨ng kho¶ng 195% (tõ 728,16 tû USD n¨m 2000 lªn ®Õn 1420,73 tû USD n¨m 2005). Nhng gièng nh thÞ trêng Mü thÞ phÇn cña nã còng gi¶m ®i ®Ó nhêng chç cho nh÷ng thÞ trêng tiÒm n¨ng kh¸c. Khu vùc Ch©u ¸ -TBD lµ mét khu vùc réng lín víi kho¶ng 41 quèc gia. §©y chÝnh lµ m¶nh ®Êt tiÒm n¨ng ®èi víi thÞ trêng thÎ bëi sù chuyÓn m×nh v¬n lªn vÒ mÆt kinh tÐe cña nhiÒu níc trong khu vùc nh TriÒu Tiªn, Trung Quèc... ThÎ hiÖn nay chñ yÕu ®îc sö dông ë mét sè níc nh NhËt B¶n, Singapo... nªn doanh sè thanh to¸n cßn thÊp so víi thÞ trêng kh¸c. Nhng víi nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nh hiÖn nay, thÞ trêng thÎ khu vùc sÏ ®uæi kÞp vµ vît Mü vµ Ch©u ©u trong thêi gian kh«ng xa. Ch©u Mü La Tinh lµ ch©u lôc cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu. Cho ®Õn ®Çu thËp niªn 90, kinh tÕ ë ®©y míi b¾t ®Çu æn ®Þnh vµ cã ®Çu t níc ngoµi. §iÒu nµy më ra mét thÞ trêng míi ®Çy hÊp dÉn cho dÞch vô thÎ. ThÎ ë ®©y vÉn cßn t¬ng ®èi xa l¹ nhng víi viÖc æn ®Þnh kinh tÕ nh hiÖn nay, trong t¬ng lai sÏ trë thµnh mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n chñ yÕu. Doanh sè thanh to¸n thÎ sÏ t¨ng m¹nh, n¨m 1995 con sè nµy ë møc 41,23 tû USD nhng ®Õn n¨m 2005 sÏ lµ 238,57 tû USD víi tèc ®é t¨ng 259%. §©y lµ thÞ trêng cã tèc ®é t¨ng trëng m¹nh nhÊt trong thêi gian tíi. NguyÔn ThÞ Thu HiÒn – Líp Ng©n hµng 41A 20