Tài liệu Phân tích tồn lưu của thuốc trừ sâu hạot chất quinalphos trong nước và trong cơ thịt cá

TR NG I H C C N TH KHOA TH Y S N NGUY N THANH BÌNH PHÂN TÍCH T N L U THU C TR SÂU HO T CH T QUINALPHOS TRONG N C VÀ TRONG C TH T CÁ NG H TH NG S C KÝ KHÍ LU N V N T T NGHI P IH C NGÀNH : CH BI N TH Y S N 2011-2012 TR NG I H C C N TH KHOA TH Y S N NGUY N THANH BÌNH PHÂN TÍCH T N L U THU C TR SÂU HO T CH T QUINALPHOS TRONG N C VÀ TRONG C TH T CÁ NG H TH NG S C KÝ KHÍ LU N V N T T NGHI P IH C NGÀNH : CH BI N TH Y S N CÁN B H NG D N ThS. NGUY N QU C TH NH 2011-2012 GI Y XÁC NH N tài nghiên c u: “Phân tích t n l u thu c tr sâu ho t ch t quinalphos trong n c và trong c th t cá ” do sinh viên Nguy n Thanh Bình th c hiên, theo h ng d n c a ThS. Nguy n Qu c Th nh ã c xem xét và ch nh s a theo góp ý c a cán b h ng d n. n Th , ngày 25 tháng 5 n m 2012 Cán b h ng d n Nguy n Qu c Th nh Sinh viên th c hi n Nguy n Thanh Bình IC MT hoàn thành tài lu n v n này, tôi xin chân thành c m n n: Quí th y cô, cán b b môn Dinh D ng và Ch Bi n khoa Th y S n Tr ng i h c C n Th ã t n tình truy n t nh ng ki n th c b ích, kinh nghi m h t s c quý báu cho tôi trong su t quá trình h c t p t i tr ng. Th y Nguy n Qu c Th nh-cán b h ng d n ã t n tình ch d y cho tôi ph ng pháp th c hi n trong su t quá trình th c hi n và n khi hoàn thành lu n v n này. Anh Nguy n Thanh Phong, cán b phòng thí nghi m ã nhi t tình giúp h ng d n tôi các thao tác th c nghi m trong su t quá th c hi n tôi có th hoàn thành lu n v n này Gia ình, ng i thân và toàn th b n bè l p Ch Bi n Th y S n K34 ã ng viên giúp tôi trong th i gian h c t p và th c hi n tài Kính chúc t t c s c kh e và thành công trong cu c s ng. n Th , ngày 25 tháng 05 n m 2012 Sinh viên th c hi n Nguy n Thanh Bình i TÓM T T tài : “phân tích t n l u thu c tr sâu ho t ch t Quinalphos trong n c và trong c th t cá b ng h th ng s c ký khí” c th c hi n nh m m c ích xây d ng quy trình phân tích d l ng c a ho t ch t quinalphos trong n c và trong c th t cá b ng ph ng pháp s c ký khí và xác nh cm c t n l u c a quinalphos trong n c và trong c th t cá. tài bao g m 2 thí nghi m: th nh t t i u hóa h th ng s c ký khí và quy trình phân tích ho t ch t quinalphos, th hai phân tích t n l u c a ho t ch t quinalphos trong n c và trong c th t cá. sau khi k t thúc quá trình thí nghi m tài ã xây d ng c quy trình phân tích quinalphos trong s n ph m th y s n và trong n c. Thí nghi m 1 ch n c ch ng trình nhi t 0 là nhi t ban u c a c t là 150 C gi trong 3 phút t ng lên 2000C gi (t c t ng 150C/phút), t ng 2500C gi 3 phút (t c t ng 100C/phút), t ng 2700C gi 2 phút(t c t ng 10 0C/phút), t ng 3000C gi trong 3 phút(t c t ng 0 20 C/phút) và c t s c ký A1 c t s c ký Equity-5, kích th c 30 m x 0,25 mm x 0,25 m và s d ng d u dò ECD thì s phát hi n t t thu c tr sâu ho t ch t quinalphos gi i h n phát hi n 3ppb. quy trình chi t tách i v i m u c cá d ng dung môi chi t tách n-Hecxane cho hi u su t thu h i cao 89.5% và quy trình chi t tách quinalphos trong n c s d ng dung môi chi t tách Acetone : Acetonitrile (1:1) cho hi u su t thu h i 82.6%. Thí nghi m 2; hàm ng quinalphos t n l u trong m u n c các n ng gây nhi m 86ppb,172ppb và 430ppb ã giãm d n theo th i gian n ngày 28 ch còn t n u n ng 172ppb là 1,1±0,5 ppb và n ng 430 ppb là 1,7±0,6ppb. hàm l ng quinalphos t n l u trên m u c cá sau ngày 1 gây nhi m v i các ng 86ppb, 172ppb và 430ppb thì t n l u c a quinalphos trong c cá c r t cao t ng ng là1375.03±5.8 ng/g, 2023.7±18.5 ng/g và 4738.3±56.3 ng/g, sau 28 ngày thì hàm l ng quinalphos trong c cá gi m và c phát hi n m c 31.3±38.7 ng/g, 77.5±27.1 ng/g và 112.5±27.4 ng/g ii CL C I C M T ................................................................................................ i TÓM T T..................................................................................................... ii C L C ................................................................................................... iii DANH SÁCH B NG.....................................................................................v DANH SÁCH HÌNH ................................................................................... vi CH VI T T T......................................................................................... vii CH NG 1: GI I THI U...........................................................................1 I. t v n ................................................................................................1 II. M c tiêu ..................................................................................................2 III. N i dung tài ......................................................................................2 CH NG 2: L C KH O TÀI LI U ......................................................3 2.1 Gi i thi u v i t ng thí nghi m.........................................................3 2.1.1. Cá mè vinh .....................................................................................3 2.1.2. Hình thái.........................................................................................3 2.1.3 c m dinh d ng .......................................................................3 2.2 Gi i thi u v thu c tr sâu ho t ch t quinalphos ....................................4 2.2.1. Khái ni m .......................................................................................4 2.2.2. Phân lo i theo g c hóa h c [5] ........................................................4 2.2.3 T ng quan v ho t ch t quinalphos ..................................................4 2.2.4 nh h ng ng i và th y s n ...........................................................5 2.3 Gi i thi u v ph ng pháp s c ký ..........................................................7 2.3.1 Khái ni m v ph ng pháp s c ký ...................................................7 2.3.2 S c ký khí........................................................................................8 2.5 Ph ng pháp xác nh quinalphos........................................................13 2.5.1 u ki n s c ký khí ......................................................................13 2.5.2 Cách xây d ng ng chu n .........................................................13 2.5.3 Tính toán k t qu ...........................................................................13 CH NG 3: PH NG PHÁP NGHIÊN C U .......................................14 3.1 Th i gian và a m .........................................................................14 3.2. V t li u nghiên c u .............................................................................14 3.2.1 Cá thí nghi m ................................................................................14 3.2.2Thu c thí nghi m ...........................................................................14 3.2.3 D ng c thí nghi m .......................................................................15 3.2.4 Hóa ch t ........................................................................................15 3.3. Ph ng pháp nghiên c u .....................................................................15 3.3.1 Thí nghi m 1: T i u hóa h th ng s c ký khí cho quy trình phân tích quinalphos .......................................................................................15 3.3.2. Thí nghiêm 2 : phân tích t n l u ho t ch t quinalphos trong c th t cá tr c khi ti p xúc hóa ch t và sau khi ti p xúc hóa ch t: nh m xác nh iii l ng thu c tr sâu ho t ch t quinalphos trong n c và trong c th t cá theo th i gian. ........................................................................................22 CH NG 4: K T QU VÀ TH O LU N ..............................................23 4.1 K t qu t i u hóa h th ng s c ký khí cho quy trình phân tích quinalphos .................................................................................................23 4.1.1 K t qu ch y s c ký khí áp d ng cho các ch ng trình nhi t khác nhau .......................................................................................................23 4.1.2 K t qu ch y s c ký khí cho dung d ch chu n quinalphos trên hai c t Equity-5 và SPB-1 .................................................................................25 4.2 Thí nghi m xác nh th i gian t n l u c a quinalphos trong s n ph m cá mè vinh và trong m u n c........................................................................26 4.2.1 k t qu kh o sát các quy trình chi t tách Quinalphos i v i m u c .......................................................................................................26 4.2.2 K t qu kh o sát quy trình chi t tách quinalphos i v i m u c ...27 4.3 Xây d ng ph ng trình ng chu n ...................................................27 4.3.1 ng chu n Quinalphos trên m u n c .......................................27 t qu ch y chu n Quinalphos th hi n qua b ng sau ..............................27 4.3.2 ng chu n Quinalphos trên m u c cá ......................................29 4.4 K t qu phân tích .................................................................................30 4.4.1 Phân tích m u n c .......................................................................30 4.4.2 Phân tích m u c ...........................................................................31 CH NG 5: K T LU N VÀ XU T .................................................33 5.1 K t lu n ...............................................................................................33 5.2 xu t ................................................................................................36 TÀI LI U THAM KH O ...........................................................................37 PH L C 1..................................................................................................39 PH L C 2..................................................................................................40 PH L C 3..................................................................................................41 PH L C 4..................................................................................................42 PH L C 5..................................................................................................43 PH L C 6..................................................................................................44 PH L C 7..................................................................................................45 iv DANH SÁCH B NG ng 2.1 M c c h i c a thu c tr sâu .................................................... 6 ng 3.1 Ch gradient 1 ...........................................................................15 ng 3.2 Ch gradient 2 ...........................................................................16 ng 3.3 Ch gradient 3 ...........................................................................16 ng 3.4 Ch gradient 4 ...........................................................................16 ng 3.5 Ch gradient 5 ...........................................................................16 ng 3.6 Ch gradient 6 ...........................................................................16 ng 3.7 Ch gradient 7 ...........................................................................17 ng 3.8 Ch gradient 8 ...........................................................................17 ng 3.9 Ch gradient 9 ...........................................................................17 ng 4.1 K t qu ch y s c ký khí cho dung d ch chu n quinalphos áp d ng các gradient nhi t khác nhau .....................................................................23 ng 4.2 K t qu ch y s c ký c a hai c t n ng chu n 50ppb.................25 ng 4.3 Di n tích peak c a hai quy trình chi t tách trên m u n c ..............26 ng 4.4 K t qu di n tích peak c a các l n spike chu n...............................27 ng 4.4 Di n tích peak t ng ng v i n ng chu n trên m u n c ..........27 ng 4.4 Di n tích peak t ng ng v i n ng chu n trên m u c ..............29 ng 4.6 S t n l u c a Quinalphos trong n c theo th i gian .....................30 ng 4.6 S t n l u c a Quinalphos trong c cá theo th i gian .....................30 v DANH SÁCH HÌNH Hình 2.1 Cá mè vinh (Barbonymus gonionotus) ............................................. 3 Hình 2.2 Công th c c u t o c a quinalphos .................................................... 5 Hình 2.3 Quy trình phân tích quinalphos trên m u c th t cá .........................11 Hình 2.4. Quy trình phân tích quinalphos trên m u n c ...............................12 Hình 3.1 S thí nghi m ch y gradient nhi t .........................................17 Hình 3.2 s thí nghi m cho c t s c ký ......................................................18 Hình 3.3 S quy trình chi t tách 1 ............................................................19 Hình 3.4 S quy trình chi t tách 2 ............................................................20 Hình 3.5 S quy trình chi t tách m u c ...................................................21 Hình 4.1 S c ký cho ch ng trình nhi t CT7 ............................................24 Hình 4.2 S c ký cho ch ng trình nhi t CT8 ............................................24 Hình 4.3 S c ký c a ch ng trình nhi t CT9 ............................................26 Hình 4.4 ng chu n Quinalphos trên m u n th c ..............................28 Hình 4.5 S c ký ch y v i các n ng Hình 4.6 ng chu n Quinalphos trên m u c ..................................29 th Hình 4.7 S c ký chu n trên m u n ch y v i các n ng c.....................28 chu n trên m u c .........................30 Hình 4.8 S ào th i c a quinalphos trong môi tr Hình 4.8 S ào th i c a quinalphos trên cá mè vinh.....................................31 Hình 5.1 Quy trình chi t tách quinalphos trong n ng n c .........................31 c.....................................34 Hình 5.1 Quy trình chi t tách quinalphos trong c th t cá ..............................35 vi CH VI T T T WHO World Health Organization. LC50 Lethal Concentration. PPM Parts Per Million. GC Gas Chromatography. LC Liquid Chromatography. ECD Electron Capture Detection. FID Flame Ionization Detector. LOD Limit Of detection. TCD Thermal Conductivity Detector BVTV B o v th c v t ChE cholinesterase EC Emulsinable concentrate NC Nôi Chu n vii CH I. NG 1: GI I THI U tv n khi Vi t Nam gia nh p vào t ch c th ng m i th gi i (WTO), ngành th y s n vi t nam có nhi u c h i v n ra th tr ng th gi i góp ph n thúc y kinh t phát tri n. Tuy nhiên, các doanh nghi p th y s n Vi t Nam ph i tuân th nghiêm ng t các quy nh v k thu t nêu không s b t ch i và có th c m xu t kh u sang các n c ó nh Hoa K , các n c châu Âu… Ng i dân các n c ti n ti n c c nh báo nh ng nguy c nhi m hóa ch t c h i trong th c ph m, có th có t các m t hàng th y s n nh Chloramphinecol, Nitrofuran, quinalphos,.. sang c th con ng i. Theo Gs Frederick Vom Saal ( i h c Missouri ) thì không có m t n ng nào c a hóa ch t , dù cho th t nh n âu , mà l i không gây h i n s c kh e con ng i. u không s d ng thu c BVTV thì m t n a mùa màng và n ng su t c tính b phá ho i [3] và vì th vi c s d ng thu c BVTV ã không ng ng ng lên. Hi n t i Vi t Nam m i n m tiêu th không d i 50 ngàn t n thu c BVTV và t ng g p 5 l n so v i nh ng n m 80. D l ng thu c BVTV và phân bón có th gây nh h ng n s n xu t th y s n c bi t là nh ng vùng n ho c có h th ng kinh r ch g n li n v i vùng s n xu t nông nghi p. Quinalphos là ho t ch t c a thu c tr sâu g c lân h u c hi n ang c s d ng r ng rãi trên rau, trái cây, bông và lúa (Sofian, 2008). Ho t ch t quinalphos có th hi n di n trong nhi u s n ph m th ng m i khác nhau và nó phá h y hoomon và có th nh h ng nghiêm tr ng n h th n kinh trung ng, h mi n d ch, h n i ti t, h sinh d c, làm gi m s l ng tinh trùng , làm bi n i gen gây ra hi n t ng quái thai , và c ng có th gây ra b nh ung th ,…[13] Vì v y vi c xác nh m c t n l u c a ho t ch t quinalphos trong th y s n là m t trong nh ng yêu c u c n thi t hi n nay m b o v an toàn sinh th c ph m c ng nh ch t l ng s n ph m th y s n xu t kh u. nên tài “Phân tích t n l u c a thu c tr sâu ho t ch t quinalphos trong n c và trong c th t cá ” c th c hi n nh m m c ích ánh giá m c t nl u a ho t ch t quinalphos trong n c và trong c th t cá. 1 II. M c tiêu Phân tích t n l u c a thu c tr sâu ho t ch t quinalphos phù h p b ng ph pháp s c ký. III. N i dung ng tài - T i u hóa các thông s phân tích ho t ch t quinalphos trên thi t b s c ký khí - Phân tích t n l u c a thu c tr sâu ho t ch t quinalphos trong n th t cá. 2 c và trong CH 2.1 Gi i thi u v it NG 2: L C KH O TÀI LI U ng thí nghi m 2.1.1. Cá mè vinh Có tên khoa h c (Barbonymus gonionotus), thu c h Cá Cyprinidae. Cá mè vinh Là loài cá th c ph m ph bi n các t nh ng b ng sông c u long. Cá c ng phân b t i l u v c sông Hình 2.1 Cá mè vinh(Barbonymus gonionotus ) chao Phraya (Thái Lan), Bán o Mã lai, Sumatra và Java. Cá có th s ng t i các vùng h l u sông l n, nhánh sông nh , ao m ng, n i có mu i th p, h , và có l thích ng v i các n i n c tù ng. [14] 2.1.2. Hình thái Lo i cá c nh , có thân r ng b ngang, l ng nhô t o thành m t m cao là n i vây l ng b t u Vây b ng có 8 tia, vây h u môn dài. Thân cá màu c, l ng x m h n. Mi ng không có n p. Cá tr ng thành và phát d c khi c 1 n m, b t u tr ng.[17] 2.1.3 c m dinh d ng Thành ph n dinh d ng c a Cá Mè vinh, g n nh t ng ng v i cá Thát lát (Notopterus pallas) Vi n Nghiên c u Các lo i cá nuôi nhi t i t i Malacca, Mã lai ã so sánh thành ph n dinh d ng c a 3 lo i cá: Trám c (Ctenopharyngodon idella), Mè vinh và Rô phi (Tilapia). K t qu ghi nh n: ph n th t c a cá (b n i t ng), s y khô Ch t m: t 57.36 - 75.92 %. Ch t béo: t 4.48 - 31.84 % Tro: 10.68 - 22.88 % Cá rô phi có nhi u ch t béo h n là Mè vinh , Trám c (n c nh t) nh ng ng c i Trám c có nhi u ch t m h n và Mè vinh l i ch a nghi u khoáng ch t. Cách th c nuôi và thành ph n th c n c a cá c ng t ng i nh h ng n thành ph n dinh d ng trong cá. Mè vinh c xem là b d ng h n trám c và rô phi [15] 3 2.2 Gi i thi u v thu c tr sâu ho t ch t quinalphos 2.2.1. Khái ni m Thu c tr sâu: là nh ng thu c phòng tr các lo i côn trùng gây h i cây trông, nông s n, gia súc, con ng i. các lo i thu c tr sâu nói chung d u r t c v i ng i và môi tr ng. [5] 2.2.2. Phân lo i theo g c hóa h c [5] a theo c u trúc hóa h c, chia thu c tr sâu thành nhi u nhóm: Nhóm thu c th o m c: là nh ng ch t tr sâu có trong th c v t. ít i ng i và mau phân h y trong môi tr ng. các c Nhóm chlor h u c : trong thành ph n hóa h c có ch t chlor, nhóm này có c tính t ng i th p nh ng t n l u trong c th ng i, ng v t, môi tr ng, gây c mãn tính Nhóm lân h u c : trong thành ph n hóa h c có ch t phospho. c tính ng i cao i v i ng i và ng có th i gian phân h y mau h n nhóm clo uc . Nhóm carbamate: là d n xu t c a acid carbamic, cao kh n ng phân h y t ng t nh nhóm lân h u c . c c p tính t ng i Nhóm cúc t ng h p ( Pyrethroide); là nhóm thu c tr sâu t ng h p d vào c u t o ch t Pyrethroide có trong hoa cây cúc sát trùng Pyrethroide. Công th c c u t o ph c t p. di t sâu ch y u b ng ng ti p xúc và v c, hi u c nhanh, d bay h i và t ng i mau phân h y trong môi tr ng và c th . 2.2.3 T ng quan v ho t ch t quinalphos Tên hóa h c: lân h u c ( Organopphosphorus) Công th c phân t : C12H22N2O3PS Kh i l ng phân t : 298,3 g/mol [11] 4 Công th c hóa h c Hình 2.2 Công th c c u t o c a quinalphos Tính ch t: là ch t nhân t o, th r n, nhi t nóng ch y 31-32oC, m sôi 142 oC. Tan ít trong n c, tan nhi u trong dung môi h u c nh toluene, actone, methanol,... thu c nhóm c II Công d ng: Kinalux 25 EC có ho t ch t quinalphos th ng c dùng tr nhi u lo i sâu h i nh nh n gié, sâu phao, sâu c b , sâu cu n lá trên lúa, p sáp trên cà phê,... [16] 2.2.4 nh h 2.2.4.1. c ng ng i và th y s n i v i con ng i và ng v t Theo t ch c y t th gi i (WHO) thì quinalphos không gây nguy hi m p tính nên v n c s d ng bình th ng [20] Tuy không coi nh là thu c tr sâu r t c h i ki m tra trên ng t. nh ng c tính c a m t s dung môi hòa tan có ch a ho t ch t quinalphos có th c h i h n c quinalphos. Trong ó li u LC50 =62 mg/kg ( n ng gây ch t 50% cá th qua ng mi ng) chu t, organophosphorus có tác ng c ch steroidogenic c a tinh hoàn chu t(Ray et al.1988), ngoài ra chúng c ng gây ra các tác ng áng k n ho t ng acetylholinesterase c a chu t trong h ng c u và b não c a chu t lang l n(Dikshith et al.,1980a). i i nh ng ng i có da nh y c m có th b d ng da nhân khi ti p xúc v i quinalphos, Các tri u ch ng th ng g p khi b ng c thu c tr sâu có ho t ch t quinalphos là nhi u n c b t, m hôi, s m i, ch y n c m t, suy hô p, co gi t,… c bi t n u tích t u trong c th nó s phá h y hoomon và nh h ng n h th n kinh trung ng, h mi n d ch, có th gây ung th ,…[20] 5 2.2.4.2. i v i th y s n a) nh h ng c a thu c BVTV i v i m t s loài th y s n nh h ng c a nông d c trong vi c xác nh c c p tính c a cá Henderson và c ng s (1959) thông báo giá tr LC50-96 gi c a Endrin i v i các loài cá n c ng t là 0,7-2,1µg/l thí nghi m c b trí trong u ki n c t nh. Arsenia G. Cagawan và công s (1992) tìm c giá tr LC50-96 gi a ,m t s thu c tr sâu i v i cá Rô Phi v n(Oreochromis niloticus ) nh sau: + Endosulfan: 1,3 mg/l + permethrin: 0,7 mg/l +Cyperthmerin: 0,63mg/l Theo Hanumante và Kulkani (1979) thì giá tr LC50-96 gi c a sodium pentachlorophemate i v i loài cá có c quan hô h p ph nh cá Trê cá Lóc là 0,39 mg/l. Theo Th Thanh H ng và c ng s (1997) cho r ng c tính c a thu c BVTV lên cá c ng khac nhau tùy thu c vào t ng lo i ho t ch t, thu c tính có g c Chlor h u c là c cao nh t k n là lân h u c và sau cùng là g c carbamate. Kh n ng nh h ng c a thu c tr sâu lên cá c ng khác nhau tùy theo kích c , thông th ng kh n ng ch u ng c a cá l n cao h n cá nh (Murty, 1988) Trong nghiên c u khoa h c, ánh giá c tính c a hóa ch t nói chung hay thu c BVTV nói riêng thì ng i ta th ng s d ng giá tr LC50-96 Theo h th ng phân lo i trên tôm cá thì c tính thu c tr sâu c chia làm 4 nhóm ng 2.1 M c c h i c a thu c tr sâu c c LC50-96h(mg/l) 1 c c <1 2 c cao 1-10 3 c trung bình 10-100 4 c ích >100 (ngu n: koesoemadinata and Djajadirecdja,1976) Theo Murty(1988) khi ti p xúc v i thu c n ng d i ng ng gây ch t s gia t ng ho t ng hô h p d n n làm t ng c ng trao i oxy và u qu làm cá h p th nhi u ch t c vào máu. Thu c tr sâu thu c nhóm Chlor h u c lam t ng c ng hô h p c a cá n ng gây ch t. nh ng i i nhóm lân h u c thì c ng hô h p c a cá suy gi m liên t c, nh ng ng có tr ng h p ng c l i nên r t khó xác nh c qui lu t chung. 6 b) nh h ng c a nông d c lên sinh tr ng c a tôm, cá Cá b ch t là d u hi u d nh n bi t v c tính c a thu c, tuy nhiên nguyên nhân c a nó có th là tr c ti p hay gián ti p qua kh n ng b t m i hay gi m kh n ng c nh tranh th c n v i các cá khác, gi m kh n ng ch ng ch u i các thay i bình th ng c a môi tr ng s ng. nh h ng c a thu c tr sâu lên cá c ng khác nhau theo kích c , Muont và c ng s (1962) cho bi t LC50-96 gi c a cá Pimeohales notatus i v i Endrin là 0,27mg/l ( cá có chi u dài 30mm) và 0,47 mg/l (cá chi u dài 60mm). Thí nghi m trên cá trê vàng (gold fish) n th c n viên có ch a endrin li u ng 430 µg/kg c th làm gi m t ng tr ng c a cá sau 157 ngày nuôi (Grant and Mehole, 1970). Theo Th Thanh H ng(1997) nghiên c u v nh h ng c a Basudin 40EC lên sinh tr ng c a cá chép, cá rô phi, cá Mè Vinh cho bi t ng tr ng v tr ng l ng cá th bình quân c a ba lo i cá thí nghi m có s khác bi t theo n ng thu c s d ng, n ng thu c s d ng, n ng thu c càng t ng thì sinh tr ng c a cá càng ch m c) nh h ng c a quinalphos lên th y s n Quinalphos r t c v i cá và các th y sinh v t. c c p tính c a quinalphos LC50 0,76 mg/L cá chép và cá tra gi ng kích c 14,3 g/con (std=1,36) g và n ng gây ch t 50% cá sau 96 gi (LC50-96h) là 0,13 mg/l,… nh h ng men cholinesterase (ChE) c a cá khi ti p xúc v i thu c tr sâu Kinalux.[3] 2.3 Gi i thi u v ph 2.3.1 Khái ni m v ph ng pháp s c ký ng pháp s c ký c ký là k thu t phân tích ch t khai thác s khác bi t trong phân b gi a pha ng và pha t nh tách các thành ph n trong h n h p. Các thành ph n c a h n h p có th t ng tác v i pha t nh d a trên n tích, tan ng i và tính h p th . Trong ó, pha ng mang ch t phân tích di chuy n qua pha t nh, pha nh trì hoãn s di chuy n c a các thành ph n trong m u. Khi các thành ph n này di chuy n qua h th ng v i t c khác nhau, chúng s c tách kh i nhau theo th i gian. M t cách lí t ng, m i thành ph n i qua h th ng trong t kho ng th i gian riêng bi t, g i là “ th i gian l u” 7 c ký là k thu t tách và phân tích các ch t trong h n h p m u d a theo nh ng tính ch t hóa h c, v t lý c a ch t trong nh ng u ki n nh t nh. Các tính ch t ó là Tính ch t h p th c a các ch t Tính ch t trao i ion hay c p ion rây phân t theo kích th c c a chúng t o ph c và liên h p các phân t phân b c a các ch t c a hai pha không tan vào nhau. [10] 2.3.2 S c ký khí c ký khí là ph ng pháp tách nh ng ch t bay h i (hay c làm bay i) qua m t c t. Nh ng ch t này c d n i b ng m t khí tr g i là khí mang. c ký khí là ph ng pháp phân tích có nguyên lý d a trên nhi t bay i khác nhau c a các ch t phân tích và ái l c c a ch t phân tích v i pha t nh a c t s c ký. pha ng hoàn toàn không t ng tác v i ch t phân tích nên th i gian l u gi c a các ch t trong c t phân tích ph thu c vào b n ch t ng tác gi a ch t phân tích v i pha t nh. d a vào s khác bi t v ái l c gi a các ch t c n phân tích v i pha t nh và nhi t bay h i mà ch t c n phân tích trong m u c tách ra kh i nhau nh s chuy n d ch liên t c c a pha ng c l p pha t nh. Các b ph n c b n. 2.3.2.1 Lò c t Là m t lò u nhi t. Ng i ta t c t s c ký vào lò, m t i v i b ph n tiêm m u và u kia n i v i detector. uc t c 2.3.2.2 Ngu n khí mang (khí tr ) Th ng dùng là khí nit . Trong m t vài tr helium, argon do tinh khi t h n khi dùng khí nit . ng h p ng i ta dùng khí Khí c nén trong bình khí có áp l c u ra l n h n áp su t u vào. u l ng khí mang i ngang qua c t c u ch nh b ng nút u ch nh và có th o l u l ng b ng cách t u m t l u l ng k . L u l ng này không nh ng u ki n hóa th tích mà còn u ki n hóa t c r a gi i c a p ch t. Khi liên t c tc t nhi t cao thì khí mang ph i 8 c l u thông qua c t 2.3.2.3 Bu ng tiêm m u Là b ph n có m t u n i v i u c t và u kia có m t b ph n àn i cho phép a vào nh ng m u phân tích ã hòa trong dung môi có th bay i. Nhi t c a bu ng tiêm m u ph i cao h n nhi t c t hóa h i nhanh chóng m u phân tích. Th tích b m t 1 – 10 l. Vi c b m m u có th th c hi n b ng tay hay t ng hóa. 2.3.2.4 B ph n phát hi n hay u dò (detector) a. u dò d n nhi t TCD (Thermal Conductivity Detector): Nguyên c ho t ng d a vào s gi m d n nhi t c a khí mang khi có l n nh ng phân t l c r a gi i t c t. nh y trung bình (kho ng vài ng). u dò này không chuyên bi t nh ng có l i khi phát hi n nh ng phân t h u c , n c và m t vài h p ch t khác. b. u dò ion hóa ng n l a FID (Flame Ionization Detector): Nguyên t c ho t ng c a lo i u dò này là các phân t h u c b y ra kh i t b ion hóa trong m t ng n l a. Ng n l a này c nuôi b ng m t h n h p khí Hydrogen và c t gi a hai n c c. Dòng ion d ng t o thành c nh n vào n c c thu th p s t l v i kh i l ng ch t c y ra. L u ng khí hydrogen và không khí c u ch nh c n th n nh y t t i a. Lo i u dò này không chuyên bi t nh ng hay c dùng vì trong th c có th phát hi n t t c phân t h u c , nó không nh y v i m t vài h p ch t ch a n c, CO2, CO, N2... c. u dò c ng k t n t ECD (Electron Capture Detection): u dò c ng k t n t : phân tích các h p ch t có kh n ng b t gi nt l n nh các h p ch t d nguyên, h p ch t có ch a nhóm ch c hay các a liên k t, c bi t là các ch t có các nguyên t halogen cho áp ng t t v i u dò c ng t n t . Là u dò có nh y r t cao, vì v y r t phù h p v i yêu c u phân tích l ng v t các h p ch t có ch a halogen, các thu c tr sâu, di t c ... 2.3.2.5 B ph n ghi nh n tín hi u Các u dò c n i v i m t máy o n t khu ch i nh ng tín hi u n và chuy n thành th b ng b ph n ghi nh n. M i ch t c tách ra s ng ng v i m t peak có di n tích b m t t l v i n ng .[2] 9 2.3.2.6 C t s c ký t nh i: c thép không r hay th y tinh pyrex, chi u dài thay i t 1 – 4 m, ng kính trong t 1 àm y b i pha t nh ã c nh trên ch t mang n. C t th ng dùng b ng c t 1– 4 mm. C u t o xo n chi m ít ch trong lò u nhi t. Pha t nh hai d ng là l ng và khí. t mao qu n: pha t nh c t tr c ti p trên thành c t. C o b ng ng Silice có ng kính trong t 0,1 – 0,5 mm, dài t Silice này ch a r t ít ion kim lo i và silanoic t do, do ó r t tr mang lý t ng cho pha t nh không phân c c b ng cách t m vào phim m ng t o thành c t h c áo trên thành c t.[2]. 10 t cc u 5 – 50 m. và là giá d i d ng