Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
Ph©n tÝch tµi chÝnh lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh
®· qua vµ hiÖn t¹i còng nh- dù ®o¸n t×nh h×nh tµi chÝnh trong t-¬ng lai, gióp cho
nhµ qu¶n lý ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý chÝnh x¸c vµ ®¸nh gi¸ ®-îc doanh
nghiÖp, ®ång thêi gióp c¸c ®èi t-îng quan t©m ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý,
phï hîp víi môc tiªu mµ hä quan t©m.
Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ d-íi h×nh thøc
gi¸ trÞ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi cña c¶i x· héi g¾n liÒn víi t¹o lËp vµ
sö dông c¸c quü tiÒn tÖ cña doanh nghiÖp ®Ó phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp vµ nhu cÇu cña x· héi.
Ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cã mèi quan hÖ h÷u c¬ chÆt chÏ vµ
biÖn chøng víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. Do vËy, viÖc
nhËn thøc ®-îc b¶n chÊt, tÝnh chÊt vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña tµi chÝnh doanh
nghiÖp lµ mét ®ßi hái th-êng xuyªn vµ liªn tôc
ChÝnh v× thÕ ,ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp ®ãng vai trß v«
cïng quan träng vµ cÇn thiÕt.Nã gióp cho doanh nghiÖp nh×n nhËn mét c¸ch
®óng ®¾n,kh¸ch quan nhÊt vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña m×nh ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng
h-íng gi¶i quyÕt cô thÓ phï hîp víi doanh nghiÖp trong tõng giai ®o¹n.
Do vËy sau qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i tr-êng §¹i häc Th-¬ng
M¹i,kÕt hîp víi thêi gian thùc tËp t¹i trung t©m du lÞch thanh liªn viÖt nam
cïng víi sù h-íng dÉn tËn t×nh cña c«-Th.S. L-¬ng ThÞ Tr©m em ®· m¹nh d¹n
lùa chän ®Ò tµi “ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao
kh¶ n¨ng tµi chÝnh t¹i trung t©m du lÞch thanh niªn viÖt nam “lµm ®Ò tµi
chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cuèi kho¸ cña m×nh.
Chuyªn ®Ò gåm cã 3phÇn:
Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ph©n tÝch t×nh h×nh tµi
chÝnh doanh nghiÖp
Ch-¬ng II: Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña trung t©m du lÞch
thanh liªn ViÖt Nam.
Ch-¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
t¹i trung t©m du lÞch thanh niªn viÖt nam
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña
ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp
I. b¶n chÊt vµ néi dung cña tµi chÝnh doanh nghiÖp
1. B¶n chÊt cña tµi chÝnh doanh nghiÖp
Mçi mét mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi cô thÓ ®Òu ®-îc th«ng qua mét h×nh
thøc trªn c¬ së cña mét hÖ thèng mèi quan hÖ cô thÓ nµo ®ã .tµi chÝnh doanh
nghiÖp lµ mét hÖ thèng nh÷ng mçi quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh cña doanh ngiÖp th«ng qua viÖc h×nh thµnh
vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh ,nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu d· ®-îc ®Þnh
tr-íc cña doanh nghiÖp,mµ ë ®ã môc tiªu chñ yÕu lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn ,gi¶m
chi phÝ kinh doanh
BÊt k× tån t¹i d-íi h×nh thøc nµo doanh nghiÖp ®-îc thµnh lËp còng nh»m
môc ®Ých chñ yÕu lµ thùc hiÖn mét ,mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸
tr×nh tõ ®Çu t- ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c dÞch vô trªn
thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých kiÕm lêi.
§Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ,®ßi hái c¸c doanh nghiÖp
ph¶i cã mét l-îng vèn nhÊt ®Þnh , ®ã lµ tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña doanh nghiÖp .trong thùc tÕ vèn lµ h×nh thøcbiÓu hiÖn bªn ngoµi cña
tµi chÝnh doanh nghiÖp .Vèn tiÒn tÖ trong doanh nghiÖp lu«n®-îc vËn ®éng vµ
lu©n chuyÓn kh«ng ngõng qua c¸c giai ®o¹n tõ viÖc dù tr÷ ®Ó s¶n xuÊt ®Õn khi
h×nh thµnh s¶n phÈm vµ ®-a ®Õn tay ng-êi tiªu dïng.Qu¸ tr×nh vËn ®éng nµy lµ
qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch gi¸ trÞ tõ chñ thÓ nµy sang chñ thÓ kh¸c,®©y lµ qu¸ tr×nh
h×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh theo tõng chu kú.Cã thÓ
hiÓu r»ng tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ tiÒn tÖ hay c¸c quü tiÒn tÖ tån t¹i trong
doanh nghiÖp ,nh-ng thùc chÊt tiÒn tÖ hay c¸c quü tiÒn tÖ chØ lµ h×nh thøc .§ã lµ
c¸c mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi ng©n s¸ch nhµ n-íc ,doanh nghiÖp vèi
cac doanh nghiÖp ,c¸c tæ chøc ,c¸ nh©n,Còng th«ng qua c¸c mèi quan hÖ king tÕ
nµy mµ qu¸ tr×nhphèi h¬p l¹i ®-îc thùc hiÖn vµ lµ tiÒn ®Ò cho t¸i s¶n xuÊt më
réng cña doanh nghiÖp ®-îc thùc hiÖn.
Tõ ®ã cho thÊy b¶n chÊt tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ hÖ thèng nh÷ng
mèi quan hÖ kinh tÕ biÓu hiÖn d-íi h×nh th¸i gi¸ trÞ ph¸t sinh trong qóa tr×nh
h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ cña doanh nghiÖp,®Ó phôc vô cho môc
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®Ých cña s¶n xuÊt k×nh doanh vµ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu cña x· héi .Hay nãi
c¸ch kh¸c :TµichÝnh doanh nghiÖp lµ hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ tiÒn tÖ g¾n trùc
tiÕp v«i c¸c viÖc tæ chøc,huydéng ,ph©n phèi ,sö dông vµ qu¶n lý vèn trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
2. Néi dung cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
G¾n liÒn víi qu¸ tr×nh t¹o lËp, ph©n phèi vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ cña
doanh nghiÖp lµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®-îc biÓu hiÖn d-íi h×nh thøc gi¸ trÞ;
hay ®ã lµ c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh trong doanh nghiÖp. C¸c mèi quan hÖ nµy
chÝnh lµ néi dung cña tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ ®-îc thÓ hiÖn d-íi nh÷ng h×nh
thøc sau:
2.1. Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp víi Ng©n s¸ch Nhµ n-íc.
Mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi Ng©n s¸ch Nhµ n-íc lµ mèi quan hÖ
vÒ ph©n phèi thu nhËp do Nhµ n-íc ®iÌu tiÕt th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ,
vÒ c¸c kho¶n ph¶i nép Ng©n s¸ch Nhµ n-íc theo luËt ®Þnh vµ theo nh÷ng chÝnh
s¸ch hiÖn hµnh. §©y lµ c¸c kho¶n ph¶i nép mang tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp, ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt nh»m duy tr× ho¹t ®éng cña bé m¸y
nhµ n-íc. Giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cã nghÜa vô ph¶i nép Nhµ n-íc
nh-: thuÕ doanh thu, thuÕ VAT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ XK, thuÕ NK, thuÕ
lîi tøc, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n phô thu (nÕu cã), cïng víi c¸c
kho¶n lÖ phÝ kh¸c.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc ®-îc nhµ n-íc cÊp ph¸t vèn kinh
doanh khi míi thµnh lËp, doanh nghiÖp nµy ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t cña nhµ n-íc
víi t- c¸ch nhµ n-íc lµ chñ së h÷u doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, thùc chÊt ®©y lµ h×nh thøc ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt
chÊt d-íi h×nh thøc gi¸ trÞ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi Nhµ n-íc.
2.2. Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c doanh nghiÖp, tæ
chøc vµ c¸ nh©n kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Lµ mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸ch quan nhquan hÖ vÒ mÆt thanh to¸n tiÒn mua, b¸n tµi s¶n, vËt t- hµng ho¸ vµ dÞch vô.
§©y lµ nh÷ng quan hÖ mua b¸n trao ®æi c¸c yÕu tè phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, kinh doanh vµ tiªu thô s¶n phÈm hay dÞch vô cña doanh nghiÖp.
Lµ mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c tæ chøc ng©n hµng, tæ chøc tÝn
dông trong viÖc vay vèn vµ tr¶ nî. §©y lµ nguån cung cÊp vèn ng¾n h¹n cña
doanh nghiÖp. Do vËy, yªu cÇu ®Æt ra trong t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
viÖc ®Çu t- tµi chÝnh cã hiÖu qu¶ th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh to¸n, lùa chän
nguån vay vµ møc ®é vay cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp m×nh. §Ó viÖc kinh doanh diÔn ra thuËn lîi vµ h¹n chÕ ®-îc
nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c biÖn ph¸p phßng
ngõa, biÖn ph¸p hç trî ®ã lµ mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc c¸c C«ng ty b¶o hiÓm
trong viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh vµ tham gia mua b¶o hiÓm ®Ó h¹n chÕ tæn thÊt
xuèng møc thÊp nhÊt cã thÓ víi møc mua b¶o hiÓm ®· x¸c ®Þnh.
Ngoµi nh÷ng mèi quan hÖ kÓ trªn doanh nghiÖp cßn cã mèi quan hÖ víi
thÞ tr-êng søc lao ®éng, thÞ tr-êng tµi chÝnh, trong c¸c mèi quan hÖ liªn doanh
liªn kÕt víi c¸c C«ng ty, c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n-íc hay víi c¸c tÇng líp
nh©n d©n trong viÖc thu hót vµ huy ®éng vèn d-íi h×nh thøc mua b¸n chøng
kho¸n hay gãp vèn liªn doanh.
Tãm l¹i, c¸c mèi quan hÖ trªn gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ
kh¸c ®Òu nh»m môc ®Ých t×m kiÕm vèn vµ bæ xung vèn cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt.
2.3. Quan hÖ tµi chÝnh ph¸t sinh trong néi bé doanh nghiÖp.
Mèi quan hÖ nµy ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc ph©n phèi thu nhËp, trªn
c¬ së tiÒn thu vÒ tõ b¸n hµng sau khi bï ®¾p cho chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh
cßn l¹i sÏ ®-îc h×nh thµnh quü tÝch luü tµi s¶n cña doanh nghiÖp. §©y còng lµ
mèi quan hÖ ph©n phèi lîi nhuËn cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, tr¶ l-¬ng, tr¶
th-ëng cho c¸c ng-êi lao ®éng vµ h×nh thµnh nªn c¸c quü cña doanh nghiÖp tõ
mét phÇn lîi nhuËn th«ng qua tØ lÖ trÝch lËp. Trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i ngoµi quèc doanh cßn h×nh thµnh nªn c¸c mèi quan hÖ thanh to¸n hîp ®ång
lao ®éng gi÷a chñ doanh nghiÖp víi c«ng nh©n, viªn chøc vµ thanh to¸n tiÒn l·i
vay, tr¶ l·i cæ tøc... cho c¸c cæ ®«ng.
Tãm l¹i, tõ c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong doanh nghiÖp nªu trªn chóng ta cã
thÓ thÊy: Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét hÖ thèng c¸c luång chuyÓn dÞch gi¸ trÞ,
c¸c luång vËn ®éng cña c¸c nguån tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh t¹o lËp hoÆc sö
dông c¸c quü tiÒn tÖ hay vèn huy ®éng ®-îc cña doanh nghiÖp nh»m ®¹t tíi
môc tiªu lîi nhuËn trong khu«n khæ cña ph¸p luËt.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3. Chøc n¨ng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Nãi ®Õn chøc n¨ng lµ nãi ®Õn kh¶ n¨ng kh¸ch quan ph¸t huy t¸c dông x·
héi cña nã hay lµ sù cô thÓ ho¸ b¶n chÊt cña tµi chÝnh doanh nghiÖp. Tµi chÝnh
doanh nghiÖp cã nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau:
3.1. Chøc n¨ng chu chuyÓn vèn tiÒn tÖ.
§Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp lu«n
cÇn ph¶i cã mét l-îng vèn tiÒn tÖ ®ñ lín ®Ó ho¹t ®éng vµ cã quyÒn sö dông
nguån vèn ®ã mét c¸ch chñ ®éng. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cua doanh nghiÖp lu«n
n¶y sinh c¸c nhu cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho ho¹t ®éng kinh doanh
th-êng xuyªn cña doanh nghiÖp còng nh- cho ®Çu t- ph¸t triÓn. Do vËy chøc
n¨ng nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®-îc nhu cÇu vèn cÇn thiÕt cho s¶n
xuÊt kinh doanh trong tõng thêi kú. MÆt kh¸c, nã cßn gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý
hay c¸c chñ ®Çu t- n¾m ®-îc t×nh h×nh tµi chÝnh ®Ó tæ chøc nguån vèn nh»m
®Çu t- ®óng h-íng vµ kÞp thêi nhu cÇu vèn khi cÇn thiÕt.
Víi c¬ chÕ "më" hiÖn nay, nguån tµi chÝnh ho¹t ®éng kh«ng chØ trong
giíi h¹n ë nguån cÊp ph¸t cña ng©n s¸ch, nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp
hay nguån vèn tÝn dông ng©n hµng mµ cßn cã thÓ ®-îc h×nh thµnh tõ thÞ tr-êng
vèn hay huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong nh©n d©n vµ c¸c kho¶n ®Çu t- n-íc
ngoµi. ViÖc h×nh thµnh thÞ tr-êng tµi chÝnh song song víi thÞ tr-ên hµng ho¸, t¹o
ra c¬ chÕ "b¬m - hót" vèn mét c¸ch hîp lý vµ ®Èy nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn
trong c¸c doanh nghiÖp, thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cua doanh
nghiÖp ph¸t triÓn.
§iÒu ®ã cho thÊy chøc n¨ng chu chuyÓn vèn tiÒn tÖ lµ mét chøc n¨ng
quan träng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp v× nã t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy, quyÕt
®Þnh sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp hay nãi c¸ch kh¸c nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù tån t¹i
vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
3.2. Chøc n¨ng ph©n phèi.
Ph©n phèi lµ mét chøc n¨ng quan träng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp, dùa
trªn c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, khi chu kú kinh doanh kÕt thóc, s¶n phÈm hµng
ho¸ ®-îc tiªu thô trªn thÞ tr-êng, doanh nghiÖp cã thu nhËp thu vÒ tõ b¸n hµng
hoÆc dÞch vô. Nãi c¸ch kh¸c, chøc n¨ng ph©n phèi lµ c¸i vèn cã n»m s½n trong
ph¹m trï tµi chÝnh vµ biÓu hiÖn b¶n chÊt cña tµi chÝnh trong ®êi sèng kinh tÕ x·
héi khi ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt d-íi h×nh thøc gi¸ trÞ. Còng tõ chøc n¨ng
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ph©n phèi mµ c¸c nguån tµi lùc lµ ®¹i diÖn cho cña c¶i cña x· héi ®-îc ®-a vµo
nh÷ng môc ®Ých sö dông kh¸c nhau ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau vµ
nh÷ng lîi Ých kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi. Chøc n¨ng ph©n phèi cña doanh
nghiÖp chñ yÕu lµ ph©n phèi thu nhËp bëi v× viÖc ph©n phèi cã t¸c ®éng tíi toµn
bé qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã thóc ®Èy
doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®¶m b¶o cho doanh
nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã thÓ tiÕp tôc t¸i
s¶n xuÊt më réng. H×nh thøc ph©n phèi thÓ hiÖn theo quy tr×nh sau khi thu tiÒn
tõ ho¹t ®éng b¸n hµng hay dÞch vô, doanh nghiÖp ph¶i ph©n phèi theo c¬ chÕ:
- Mét phÇn dïng ®Ó bï ®¾p vèn ®· bá ra mua hµng vµ còng ®Ó nh»m môc
®Ých b¶o toµn vèn l-u ®éng.
- Bï ®¾p mét phÇn chi phÝ thuéc c¸c yÕu tè vËt chÊt ®· sö dông trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh- chi phÝ bï ®¾p hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ
vËt liÖu, nhiªn liÖu, chi phÝ lao ®éng trong ®ã bao gåm c¶ chi phÝ tiÒn l-¬ng, chi
phÝ vËn t¶i, chi phÝ bèc dì hµng ho¸,... mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong kú kinh
doanh.
- Thanh to¸n c¸c kho¶n thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ n-íc kh¸c nh-:
thuÕ VAT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ XNK, vµ c¸c kho¶n lÖ phÝ vµ phô thu
kh¸c...
- Sè cßn l¹i sau khi bï ®¾p ®-îc c¸c kho¶n chi phÝ gäi lµ lîi nhuËn tr-íc
thuÕ cña doanh nghiÖp. Lîi nhuËn nµy sau khi ®· trõ ®i thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý nh- nép tiÒn ph¹t, hao hôt v-ît qu¸
møc quy ®Þnh, tiÒn l·i vay qu¸ h¹n... phÇn cßn l¹i sÏ ®-îc doanh nghiÖp ph©n
phèi vµo c¸c quü nh-: quü ®Çu t- ph¸t triÓn, quü dù phßng tµi chÝnh, quü khen
th-ëng phóc lîi...
3.3. Chøc n¨ng gi¸m ®èc tµi chÝnh.
§©y lµ chøc n¨ng mang tÝnh chÊt kh¸ch quan ®-îc sö dông trong kiÓm
tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh doanh nghiÖp, chøc n¨ng gi¸m ®èc tµi chÝnh ph¶n ¸nh
tÝnh chÊt kh¸ch quan cña ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ th«ng qua ®ã cã thÓ ph¶n ¸nh
®-îc tr×nh ®é sö dông vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh. Qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ sö
dông c¸c quü tiÒn tÖ cña doanh nghiÖp h-íng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c yªu cÇu
cña c¸c quy luËt kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ trÞ tr-êng. Trong ®ã ®Æc ®iÓm c¬ b¶n
nhÊt cña gi¸m ®èc tµi chÝnh lµ gi¸m ®èc b»ng tiÒn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Gi¸m ®èc tµi chÝnh cho thÊy ®-îc kh¶ n¨ng sö dông vèn cã hiÖu qu¶ hay
kh«ng vµ viÖc ph©n phèi chóng nh- thÕ nµo ®èi víi mçi ®ång vèn mµ doanh
nghiÖp ®· bá ra. §ång thêi th«ng qua mét sè chØ tiªu vÒ sö dông vèn, mét sè chØ
tiªu vÒ chi phÝ hay lîi nhuËn... mµ cã thÓ ph¸t hiÖn ra c¸c hiÖn t-îng sö dông
vèn bÊt hîp lý, sö dông chi phÝ kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ ®Ó t- vÊn cho l·nh ®¹o
hoÆc chñ doanh nghiÖp cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ tµi chÝnh ®¶m b¶o cho
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ cao. Vµ còng cã thÓ n¾m mét c¸ch
chÝnh x¸c, toµn diÖn t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp ®Ó lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh
doanh nghiÖp vµ b¸m s¸t môc tiªu kinh doanh. Còng th«ng qua chøc n¨ng nµy
mµ qu¸ tr×nh kinh doanh ®-îc chñ ®éng, kh«ng ngõng ®-îc më réng vµ ph¸t
triÓn theo ®Þnh h-íng, ®¶m b¶o viÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn yªu cÇu
cña chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, ®¶m b¶o ®êi sèng cña ng-êi lao ®éng trong doanh
nghiÖp, tr¸nh tham « l·ng phÝ vµ nh÷ng tæn thÊt kh«ng ®¸ng cã do ho¹t ®éng tµi
chÝnh g©y nªn.
4. Vai trß cña tµi chÝnh doanh nghiÖp ®èi víi qu¸ tr×nh H§KD
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, tµi chÝnh doanh nghiÖp cã mét vai trß hÕt
søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã cã t¸c dông
thóc ®Èy hoÆc k×m h·m qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Trong ho¹t ®éng
kinh doanh ngµy nay, tµi chÝnh gi÷ nh÷ng vai trß chñ yÕu sau:
§¶m b¶o huy ®éng ®Çy ®ñ, kÞp thêi vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th-êng xuyªn n¶y
sinh c¸c nhu cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
th-êng xuyªn cña doanh nghiÖp còng nh- cho ®Çu t- ph¸t triÓn.
Vai trß tµi chÝnh doanh nghiÖp tr-íc hÕt ®-îc thÓ hiÖn ë viÖc x¸c ®Þnh
®óng ®¾n c¸c nhu cÇu vÒ vèn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong
tõng thêi kú vµ sau ®ã lùa chän h×nh thøc huy ®éng vèn phï hîp (huy ®éng tõ
bªn trong hay bªn ngoµi doanh nghiÖp). ChÝnh v× thÕ vai trß cña tµi chÝnh doanh
nghiÖp ngµy cµng trë nªn quan träng h¬n trong viÖc chñ ®éng lùa chän c¸c h×nh
thøc vµ ph-¬ng ph¸p huy ®éng vèn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh huy ®éng nhÞp
nhµng, liªn tôc víi chi phÝ thÊp nhÊt. Bªn c¹nh ®ã, tµi chÝnh doanh nghiÖp cã vai
trß trong viÖc tæ chøc, sö dông vèn tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶. ViÖc tæ chøc sö dông
vèn cña doanh nghiÖp cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, tµi chÝnh doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ lùa
chän dù ¸n ®Çu t- trªn c¬ së ph©n tÝch mét sè chØ tiªu kinh tÕ nh- kh¶ n¨ng sinh
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lêi, møc ®é rñi ro,... ®Ó lùa chän ra mét dù ¸n ®Çu t- tèi -u. Huy ®éng kÞp thêi
c¸c nguån vèn cã ý nghÜa rÊt lín ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ n¾m b¾t kÞp thêi c¸c
c¬ héi kinh doanh. MÆt kh¸c, huy ®éng tèi ®a nguån vèn hiÖn cã vµo ho¹t ®éng
kinh doanh ®Ó cã thÓ gi¶m bít vµ tr¸nh ®-îc nh÷ng thiÖt h¹i do ø ®äng vèn g©y
ra, ®ång thêi gi¶m bít ®-îc nhu cÇu vay vèn, tõ ®ã gi¶m ®-îc kho¶n chi phÝ tr¶
l·i tiÒn vay. ViÖc h×nh thµnh vµ sö dông tèt c¸c quü doanh nghiÖp cïng víi viÖc
sö dông c¸c h×nh thøc th-ëng ph¹t vËt chÊt nghiªm minh vµ hîp lý sÏ lµ ®éng
lùc thóc ®Èy c¸n bé c«ng nh©n viªn quan t©m tíi c«ng viÖc, g¾n bã víi doanh
nghiÖp tõ ®ã n©ng cao s¶n xuÊt lao ®éng gãp phÇn c¶i tiÕn vµ hîp lý hãa trong
s¶n xuÊt kinh doanh nh»m sö dông vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
Gi¸m s¸t, kiÓm tra chÆt chÏ c¸c mÆt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
còng lµ mét vai trß quan träng ®èi víi doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn hµng
lo¹t chØ tiªu kÕ ho¹ch tµi chÝnh ®· ®-îc x©y dùng. Th-êng xuyªn gi¸m s¸t, kiÓm
tra vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t c¸c mÆt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ång
thêi ph¸t hiÖn ra nh÷ng tån t¹i v-íng m¾c trong kinh doanh ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng
biÖn ph¸p kh¾c phôc gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng sao cho phï hîp víi thùc tÕ kinh doanh.
II. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh
nghiÖp.
1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh
nghiÖp.
1.1. Kh¸i niÖm.
Mäi sù vËt vµ hiÖn t-îng ®Òu tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan, muèn n¾m
b¾t, nhËn thøc vµ c¶i t¹o ®-îc chóng ®Ó ®-a vµo sö dông phôc vô cho lîi Ých cña
con ng-êi th× cÇn ph¶i hiÓu biÕt vÒ b¶n chÊt sù vËt vµ hiÖn t-îng còng nh- quy
luËt vËn ®éng cña nã. V× vËy, ®Ó hiÓu biÕt ®-îc chóng ta cÇn ph¶i sö dông nhiÒu
ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nhau trong ®ã cã ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch.
VËy ph©n tÝch cã thÓ hiÓu lµ sù bãc t¸ch, chia nhá sù vËt hiÖn t-îng trong
mèi quan hÖ trong mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh cña sù vËt,
hiÖn t-îng; tõ ®ã cho ta nhËn thøc ®-îc vÒ h×nh d¸ng, kÝch th-íc, tÝnh chÊt cña
chóng trong ®èi t-îng nghiªn cøu vµ thÊy ®-îc mèi liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i
gi÷a chóng. §ång thêi qua ph©n tÝch quy luËt cña sù vËt hiÖn t-îng. §ã lµ ph©n
tÝch trong lÜnh vùc tù nhiªn, cßn trong lÜnh vùc kinh tÕ x· héi th× c¸c hiÖn t-îng
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cÇn ph©n tÝch chØ tån t¹i b»ng nh÷ng kh¸i niÖm trõu t-îng. C.M¸c ®· chØ ra
r»ng:
"Khi ph©n tÝch c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi th× kh«ng thÓ sö dông hoÆc
kÝnh hiÓn vi hoÆc nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc. Lùc l-îng trõu t-îng ph¶i thay thÕ
c¸i nµy hoÆc c¸i kia".
Ph©n tÝch kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng kh¸i niÖm chung, tuú theo ph¹m vi
cña ®èi t-îng nghiªn cøu mµ ta chia ra thµnh ph©n tÝch kinh tÕ vÜ m« hay ph©n
tÝch kinh tÕ vi m«.
- Ph©n tÝch kinh tÕ vÜ m« cã ph¹m vi nghiªn cøu réng trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n hay mét vïng l·nh thæ.
- Ph©n tÝch kinh tÕ vi m« hay cßn gäi lµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ cã
ph¹m vi lµ c¸c hiÖn t-îng vµ qu¸ tr×nh kinh tÕ ph¸t sinh trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp hay mét tæ chøc kinh tÕ cô thÓ.
Ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ c¸c mèi quan hÖ tiÒn
tÖ g¾n liÒn víi viÖc h×nh thµnh nªn vèn, ph©n phèi, qu¶n lý vµ sö dông vèn trong
qu¸ tr×nh kinh doanh vµ ®-îc biÓu hiÖn b»ng viÖc h×nh thµnh vµ sö dông c¸c
quü tiÒn tÖ.
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh lµ qu¸ tr×nh xem xÐt kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ
so s¸nh sè liÖu vÒ tµi chÝnh hiÖn hµnh víi qu¸ khø. Th«ng qua ph©n tÝch t×nh
h×nh tµi chÝnh mµ ng-êi sö dông th«ng tin cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc tiÒm n¨ng, hiÖu
qu¶ kinh doanh hay nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong t-¬ng lai hoÆc triÓn väng
ph¸t triÓn cã thÓ ®¹t ®-îc cña doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp ®· vµ ngµy
cµng trë thµnh mét c«ng cô quan träng trong hÖ thèng c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh
tÕ x· héi. H¬n thÕ nã ®· ph¸t triÓn thµnh mét m«n khoa häc kinh tÕ ®éc lËp cã
®èi t-îng nghiªn cøu riªng.
§èi t-îng nghiªn cøu cña ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ viÖc ®i
ph©n tÝch nh÷ng kÕt qu¶ kinh doanh g¾n liÒn víi viÖc huy ®éng, sö dông vµ
qu¶n lý vèn, ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu kinh tÕ vµ c¸c nh©n tè t¸c
®éng tíi nã.
Nãi tãm l¹i, ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ tæng thÓ c¸c
ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó nghiªn cøu c¸c mèi quan hÖ nãi trªn nh»m nhËn
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thøc vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n trong qu¶n lý kinh tÕ nãi chung vµ trong ®ã
cã qu¶n lý tµi chÝnh.
1.2. Môc ®Ých cña ph©n tÝch tµi chÝnh.
Víi nÒn kinh tÕ "më" cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n-íc, c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng nhnhau, ®-îc tù do c¹nh tranh víi nhau. V× thÕ, nh÷ng th«ng tin vÒ tµi chÝnh
kh«ng chØ ®-îc nh÷ng ®èi t-îng cã vai trß qu¶n lý trong doanh nghiÖp quan
t©m nh-: b¸n gi¸m ®èc (héi ®ång qu¶n trÞ) mµ cßn lµ nh÷ng th«ng tin h÷u Ých
cho c¸c chñ ®Çu t-, nhµ cho vay, c¸c cæ ®«ng, c¸c chñ nî, c¸c nhµ qu¶n lý liªn
quan kh¸c, c¸c nhµ b¶o hiÓm, ®èi thñ c¹nh tranh... Mçi nhãm ®èi t-îng nµy cã
nh÷ng nhu cÇu vÒ th«ng tin kh¸c nhau vµ do vËy mçi nhãm cã xu h-íng sö
dông th«ng tin kh¸c nhau, do ®ã mçi nhãm cã xu h-íng tËp trung vµo nh÷ng
khÝa c¹nh riªng trong "bøc tranh" toµn c¶nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. VËy, ph©n
tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh nh»m c¸c môc ®Ých sau:
- Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin h÷u Ých
cho c¸c nhµ ®Çu t-, c¸c tÝn chñ vµ ng-êi sö dông th«ng tin tµi chÝnh kh¸c ®Ó hä
cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n khi ra quyÕt ®Þnh ®Çu t- hoÆc cho vay.
- Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh ph¶i cung cÊp cho c¸c th«ng tin cho c¸c
chñ doanh nghiÖp, c¸c nhµ cho vay... trong viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh æn ®Þnh vµ kh¶
n¨ng cña c¸c dßng tiÒn ra - vµo, t×nh h×nh sö dông cã hiÖu qu¶ vèn kinh doanh,
t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp.
- ViÖc ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh ph¶i cung cÊp ®-îc c¸c th«ng tin vÒ
nguån vèn chñ së h÷u, c¸c kho¶n nî, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c t×nh
huèng lµm biÕn ®æi c¸c nguån vèn vµ c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp.
Nh- vËy, cã thÓ nãi môc ®Ých tèi cao vµ quan träng nhÊt cña ph©n tÝch tµi
chÝnh doanh nghiÖp lµ gióp ng-êi ra quyÕt ®Þnh lùa chän ph-¬ng ¸n kinh doanh
tèi -u vµ ®¸nh chÝnh x¸c thùc tr¹ng, tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp. Hay nãi c¸ch
kh¸c, ®©y còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra, xem xÐt, ®èi chiÕu, ®¸nh gi¸ thùc
tr¹ng vµ so s¸nh sè liÖu vÒ tµi chÝnh hiÖn t¹i víi qu¸ khø nh»m x¸c ®Þnh ®óng
tiÒm n¨ng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh còng nh- nh÷ng triÓn väng trong t-¬ng lai
cua doanh nghiÖp hay nh÷ng hiÖn t-îng rñi ro tiÒm Èn cã thÓ x¶y ra cho c¸c
doanh nghiÖp cã nh÷ng biÖn ph¸p tèi -u, ®¹t hiÖu qña trong kinh doanh.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2. ý nghÜa vµ nhiÖm vô ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp.
2.1. ý nghÜa.
Ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi chñ
doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t-, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh... trong viÖc ®¸nh gi¸ c¸c
th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp ë hiÖn t¹i vµ t-¬ng lai ®Ó cã nh÷ng
quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong lùa chän ph-¬ng ¸n kinh doanh hoÆc ph-¬ng ¸n ®Çu
t- mét c¸ch tèt nhÊt. Do vËy, ý nghÜa cña ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp ®-îc
thÓ hiÖn:
- §èi víi c¸c chñ doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp mèi
quan t©m lín nhÊt cña hä lµ t×m kiÕm kh¶ n¨ng tr¶ nî cïng víi nhiÒu mèi quan
t©m kh¸c nh- t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, cung cÊp
c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô víi chi phÝ thÊp nhÊt... Tuy nhiªn mét doanh
nghiÖp chØ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc c¸c môc tiªu trªn khi c¸c ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp cã l·i, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî vµ
cã tÝch luü tõ lîi nhuËn cña m×nh. Cßn nÕu lµ mét doanh nghiÖp lu«n lµm ¨n
thua lç th× c¸c nguån lùc sÏ bÞ c¹n kiÖt dÇn cïng víi kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh
to¸n nî ®Õn h¹n ®iÒu ®ã sÏ dÉn ®Õn viÖc doanh nghiÖp buéc ph¶i ngõng ho¹t
®éng vµ ®ãng cöa. V× vËy, c¸c chñ doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ rÊt quan
t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ hiÓu râ vµ ®¸nh gi¸
chÝnh x¸c kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cho ho¹t ®éng
cña m×nh.
- §èi víi c¸c chñ ng©n hµng vµ c¸c nhµ cho vay tÝn dông th× mèi quan
t©m hµng ®Çu cña hä lµ t×m kiÕm kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Do vËy hä
®Æc biÖt quan t©m víi sè l-îng tiÒn vµ c¸c tµi s¶n kh¸c cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh
tiÒn nhanh; tõ ®ã ®em so s¸nh víi sè nî ng¾n h¹n ®Ó biÕt ®-îc kh¶ n¨ng thanh
to¸n tøc thêi cña doanh nghiÖp. Mét mÆt hä cßn quan t©m ®Õn vèn chñ së h÷u
cña doanh nghiÖp bëi ®©y lµ kho¶n mang tÝnh chÊt b¶o hiÓm cho hä trong
tr-êng hîp doanh nghiÖp gÆp rñi ro. Hä sÏ s½n sµng kh«ng cho vay khi thÊy c¸c
th«ng tin cña ng-êi ®i vay kh«ng ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng khi kho¶n vay ®ã ®Õn
h¹n mµ doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Ó thanh to¸n. Nãi c¸ch kh¸c, lµ
doanh nghiÖp kh«ng ®ñ vËt t- ®Ó ®¶m b¶o th× c¸c nhµ ®Çu t- hay c¸c nhµ cung
cÊp tÝn dông sÏ kh«ng ra quyÕt ®Þnh ®Çu t- hoÆc cho vay.
- §èi víi c¸c nhµ cung cÊp vËt t- hµng ho¸, dÞch vô... tr-íc khi quyÕt
®Þnh hä cÇn ph¶i xem xÐt vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr-êng hîp mua chÞu hµng ho¸. Nhãm ng-êi nµy còng gièng nh- chñ ng©n
hµng, hä muèn biÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng ë hiÖn vµ t-¬ng lai ra
sao, liÖu cã ®ñ c¬ së ®Ó tin cËy khi giao hµng hay kh«ng?
- §èi víi c¸c nhµ ®Çu t- th× mèi quan t©m cña hä chñ yÕu h-íng vµo viÖc
ph¸n ®o¸n c¸c yÕu tè rñi ro cã thÓ x¶y ra, thêi gian hoµn vèn vµ kh¶ n¨ng sinh
lêi, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña mçi ®ång vèn ®Çu t-. Do vËy hä cÇn cã nh÷ng
th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng, kÕt qu¶ kinh doanh vµ c¸c
tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. §ång thêi ®Ó ®¶m b¶o cho sù an toµn
cña ®ång vèn ®Çu t-, hä còng rÊt quan t©m ®Õn viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng vµ tÝnh
hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý. Nh÷ng ®iÒu ®ã nh»m ®¶m b¶o sù an toµn vµ tÝnh
hiÖu qu¶ cho c¸c nhµ ®Çu t-.
- Bªn c¹nh chñ doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t-,... cßn cã nhiÒu nhãm ng-êi
kh¸c còng quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp nh- c¬ quan thuÕ, c¸c
tæ chøc tµi chÝnh, thèng kª, nh÷ng ng-êi lao ®éng... nh÷ng ng-êi nµy còng cÇn
cã nh÷ng th«ng tin gièng nh- c¸c ng©n hµng, c¸c nhµ ®Çu t-... v× nã liªn quan
®Õn quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña hä ë hiÖn t¹i vµ trong t-¬ng lai nh-:
- §èi víi c¬ quan qu¶n lý nhµ n-íc, qua viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh
doanh nghiÖp, sÏ ®¸nh gi¸ ®-îc n¨ng lùc l·nh ®¹o cña ban gi¸m ®èc, tõ ®ã cã
thÓ ra nh÷ng quyÕt ®Þnh nh- bæ sung vèn cho c¸c doanh nghiÖp....
- §èi víi nh÷ng C«ng ty cã ph¸t hµnh chøng kho¸n th× nh÷ng cæ ®«ng
cÇn th«ng tin tµi chÝnh ®Ó xem xÐt hiÖu qu¶ ®Çu t- vèn vµo ®ã liÖu cã tèt hay
kh«ng? §èi víi c¸c nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh th× hä sÏ quan t©m h¬n ®Õn viÖc
®¸nh gi¸ c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra, th«ng qua ph©n tÝch c¸c chi tiªu vÒ kh¶ n¨ng
thanh to¸n, kh¶ n¨ng c©n ®èi vÒ vèn, kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. §ång
thêi còng qua ph©n tÝch cã thÓ ®-a ra dù ®o¸n vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp trong t-¬ng lai.
Nãi tãm l¹i, ph©n tÝch tµi chÝnh kh«ng chØ quan träng ®èi víi doanh
nghiÖp mµ nã cßn rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c ®èi t-îng kh¸c cã liªn quan ®Õn
t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Víi c¬ chÕ c¹nh tranh hiÖn nay th× viÖc
ph©n tÝch t×nh tµi chÝnh cña mçi doanh nghiÖp ngµy cµng trë nªn quan träng vµ
cÇn thiÕt h¬n.
2.2. NhiÖm vô ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp cã nh÷ng nhiÖm vô sau:
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- §¸nh gi¸ chÝnh x¸c toµn diÖn vµ kh¸ch quan t×nh h×nh tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp trªn c¸c mÆt huy ®éng c¸c nguån vèn vµ ph©n phèi vµ sö dông
vèn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
- §¸nh gi¸ t×nh h×nh c«ng nî ph¶i tr¶, ph¶i thu, t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng
thanh to¸n c¸c kho¶n nî, t×nh h×nh b¶o toµn vµ t¨ng tr-ëng vèn kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
- §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö
dông cña tõng bé ph©n vèn nãi riªng.
III. Néi dung ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp
(TCDN).
1. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n vµ nguån vèn.
Qua ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n vµ nguån vèn cña
doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc t×nh h×nh huy ®éng vèn vµ c¸c nguån vèn
hay cã thÓ nhËn thøc ®-îc viÖc ph©n phèi vµ sö dông hîp lý c¸c nguån vèn cña
doanh nghiÖp trong kinh doanh. §ång thêi còng thÊy ®-îc kh¶ n¨ng ®¸p øng vÒ
vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n vµ nguån vèn (TCDN) ®-îc dùa trªn
sè liÖu ®· ®-îc tæng hîp trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh
kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh-: doanh thu b¸n
hµng, lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh...
§Ó cã thÓ ph©n tÝch ®-îc t×nh h×nh TCDN, ph-¬ng ph¸p th-êng ®-îc sö
dông lµ ph-¬ng ph¸p so s¸nh. Víi ph-¬ng ph¸p nµy ng-êi sö dông cã thÓ tÝnh
c¸c chØ tiªu, tØ lÖ t¨ng gi¶m, sè chªnh lÖch t¨ng gi¶m... ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t
t×nh h×nh biÕn ®éng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng TCDN ë c¸c thêi kú.
1.1. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi s¶n trong doanh nghiÖp nh»m môc ®Ých thÊy ®-îc
sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña tµi s¶n, c¬ cÊu ph©n bæ tµi s¶n vµ sù t¸c ®éng ¶nh
h-ëng ®Õn t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, qua ®ã
thÊy ®-îc tÝnh tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n doanh nghiÖp ®Ó
cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.2. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh biÕn ®éng nguån vèn cña doanh
nghiÖp.
Khi xem xÐt nguån vèn cña doanh nghiÖp, ng-êi xem cã thÓ thÊy ngay
®-îc thùc tr¹ng vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §ång thêi còng qua viÖc xem
xÐt nµy ng-êi ta thÊy ®-îc t×nh h×nh huy ®éng c¸c nguån vèn cña doanh nghiÖp
trong kú nh- vèn cña doanh nghiÖp, vèn vay ng©n hµng, vèn vay cña c¸c ®èi
t-îng kh¸c... NÕu nh- doanh nghiÖp huy ®éng tèt nguån tù cã trong kinh doanh
sÏ gióp cho c«ng ty n©ng cao ®-îc kh¶ n¨ng tù chñ vÒ tµi chÝnh. Hay nh×n vµo
®ã mµ ng-êi sö dông thÊy ®-îc tr¸ch nhiÖm ph¶i thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña
doanh nghiÖp víi ng-êi lao ®éng, víi nhµ cung øng hay víi ng©n s¸ch.
2. Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n.
Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ sù
biÕn ®éng cña c¸c bé phËn cÊu thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã thÊy ®-îc
tr×nh ®é sö dông vèn, viÖc ph©n bæ gi÷a c¸c lo¹i tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, ®ång thêi ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. VËy ®Ó nhËn râ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n
chóng ta nªn ®i s©u ph©n tÝch vµo tõng bé phËn cÊu thµnh nªn tµi s¶n.
2.1. Ph©n tÝch chung vÒ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n l-u ®éng
(TSL§).
Tµi s¶n l-u ®éng (TSL§) lµ nh÷ng tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp, cã thêi gian ho¹t ®éng trong vßng mét n¨m hoÆc mét chu kú kinh
doanh. TSL§ cña doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i d-íi h×nh th¸i tiÒn, hiÖn vËt vµ c¸c
kho¶n nî ph¶i thu ng¾n h¹n; bao gåm vèn b»ng tiÒn, c¸c kho¶n nî ph¶i thu,
hµng tån kho vµ c¸c kho¶n øng tr-íc.
2.1.1. Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn b»ng tiÒn.
Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp
nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông, sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m,
nguyªn nh©n biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña tiÒn trong kú kinh doanh hay kh¶ n¨ng
®¸p øng nhu cÇu phôc vô cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c
kú kinh doanh tíi.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.1.2. Ph©n tÝch vÒ c¸c kho¶n ph¶i thu.
Ph©n tÝch c¸c kho¶n ph¶i thu nh»m môc ®Ých thÊy ®-îc nh÷ng kho¶n tiÒn
hoÆc tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®· vµ ®ang bÞ doanh nghiÖp, c¸ nh©n kh¸c chiÕm
dông mét c¸ch hîp ph¸p hoÆc bÊt hîp ph¸p mµ doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm
ph¶i thu håi.
2.1.3. Ph©n tÝch t×nh h×nh hµng tån kho.
Ph©n tÝch t×nh h×nh hµng tån kho nh»m môc ®Ých ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸
t×nh h×nh biÕn ®éng c¬ cÊu vµ thùc tr¹ng cña hµng tån kho vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng
nhu cÇu cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi còng qua ph©n tÝch t×nh
h×nh hµng tån kho sÏ cho ta thÊy ®-îc hÖ sè vßng quay tèc ®é chu chuyÓn hµng
tån kho trong kú, nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i cña hµng ho¸ tån kh« ®Ó ®-a ra
nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi vµ ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p, qu¶n
lý hµng tån kho mét c¸ch tèt nhÊt cho mét qu¸ tr×nh kinh doanh hîp lý.
2.2. Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§).
Môc ®Ých ph©n tÝch t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ c¬ cÊu cña TSC§ cho thÊy sau
mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh TSC§ cña doanh nghiÖp t¨ng hay gi¶m? vµ c¬
cÊu ph©n bæ cña chóng ra sao? ViÖc ph©n bæ ®ã cã hîp lý hay kh«ng? ®Ó tõ ®ã
t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n tån t¹i ®Ó kh¾c phôc hay phts huy nh÷ng thÕ m¹nh
s½n cã cña m×nh.
3. Ph©n tÝch t×nh h×nh nguån vèn (NV) cña doanh nghiÖp.
Ph©n tÝch t×nh h×nh nguån vèn cña doanh nghiÖp lµ viÖc ®i ®¸nh gi¸ sù
biÕn ®éng c¸c lo¹i NV cña doanh nghiÖp nh»m thÊy ®-îc t×nh h×nh huy ®éng vµ
sö dông c¸c lo¹i NV ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh.
3.1. Ph©n tÝch t×nh h×nh c«ng nî ph¶i tr¶ vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng
nî.
Môc ®Ých cña c«ng t¸c ph©n tÝch c«ng nî ph¶i tr¶ lµ nh»m nhËn thøc vµ
®¸nh gi¸ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m c¬ cÊu vµ tÝnh chÊt cña c¸c kho¶n nî;
qua ®ã thÊy ®-îc nh÷ng nguyªn nh©n cña sù t¨ng g¶m. §ång thêi qua ph©n tÝch
sÏ thÊy ®-îc t×nh h×nh tr¶ nî vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña doanh nghiÖp ë hiÖn t¹i vµ
t-¬ng lai ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®Ò xuÊt, gi¶i ph¸p vµ kÕ ho¹ch tr¶ nî, tr¸nh t×nh
tr¹ng tr¶ nî chËm cã thÓ lµm ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp trong viÖc huy ®éng vèn cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3.2. Ph©n tÝch t×nh h×nh nguån vèn chñ së h÷u (nguån vèn CSH).
Ph©n tÝch t×nh h×nh nguån vèn chñ së h÷u nh»m nhËn thøc, ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m, nguyªn nh©n cña sù biÖn ®éng ®ã, qua ®ã thÊy ®-îc
kh¶ n¨ng ®¸p øng cho nh÷ng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã kÕ ho¹ch huy
®éng tèt c¸c nguån vèn.
IV. C¸c ph-¬ng ph¸p vµ nguån tµi liÖu sö dông ph©n tÝch
t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp (TCDN).
C¸c ph-¬ng ph¸p vµ nguån tµi liÖu sö dông ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh TCDN
lµ mét hÖ thèng bao gåm c¸c c«ng cô, c¸c biÖn ph¸p nh»m tiÕp cËn c¸c sù kiÖn,
hiÖn t-îng, c¸c mèi liªn hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi, c¸c luång chuyÓn dÞch vµ
biÕn ®æi tµi chÝnh, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh tæng hîp vµ chi tiÕt nh»m ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh TCDN. Trªn thùc tÕ tån t¹i rÊt nhiÒu ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch t×nh h×nh
TCDN kh¸c nhau tuú theo mèi quan t©m vµ yªu cÇu cña nghiªn cøu ®Ó lùa chän
ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch. Trong giíi h¹n cña chuyªn ®Ò nµy, em xin tr×nh bµy mét
sè ph-¬ng ph¸p sau:
1. C¸c ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch t×nh h×nh TCDN.
1.1. Ph-¬ng ph¸p so s¸nh.
So s¸nh lµ mét ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông rÊt phæ biÕn trong ph©n tÝch ®Ó
x¸c ®Þnh xu h-íng, møc ®é biÕn ®éng cña ph©n tÝch.
So s¸nh lµ mét ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ó nhËn thøc ®-îc c¸c sù vËt
hiÖn t-îng th«ng qua quan hÖ ®èi chiÕu t-¬ng hç gi÷a sù vËt hiÖn t-îng nµy víi
sù vËt vµ hiÖn t-îng kh¸c. Môc ®Ých cña viÖc so s¸nh lµ t×m ra ®-îc nh÷ng ®iÓm
gièng vµ kh¸c nhau gi÷a nh÷ng sù vËt vµ hiÖn t-îng ®-îc ®em ra so s¸nh. So
s¸nh lµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®-îc coi träng trong lÜnh vùc khoa häc trong
®ã cã ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ doanh nghiÖp. §Ó tiÕn hµnh so s¸nh ®-îc
ng-êi ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nh- x¸c ®Þnh ®-îc sè gèc ®Ó
so s¸nh, x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn so s¸nh vµ x¸c ®Þnh ®-îc môc tiªu so s¸nh, ®Æc biÖt
lµ ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn ®ång bé ®Ó cã thÓ so s¸nh ®-îc c¸c chØ tiªu tµi
chÝnh. Ch¼ng h¹n nh- quy sù thèng nhÊt vÒ mÆt kh«ng gian, vÒ thêi gian, néi
dung, tÝnh chÊt hay ®¬n vÞ tÝnh to¸n. MÆt kh¸c, dùa vµo môc ®Ých ph©n tÝch ®Ó
x¸c ®Þnh kú gèc vµ kú b¸o c¸o cho hîp lý. Do vËy ph©n tÝch TCDN cã nhiÒu néi
dung so s¸nh kh¸c nhau nh-:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- So s¸nh gi÷a sè thùc hiÖn cña kú b¸o c¸o so víi kú kÕ ho¹ch hoÆc sè
®Þnh møc ®Ó thÊy ®-îc møc ®é h×nh thµnh b»ng tØ lÖ phÇn tr¨m (%) hoÆc sè
chªnh lÖch t¨ng gi¶m.
- So s¸nh gi÷a sè thùc hiÖn kú b¸o c¸o víi sè thùc hiÖn kú cïng n¨m
tr-íc hoÆc c¸c n¨m tr-íc ®Ó thÊy ®-îc sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña c¸c chØ tiªu
kinh tÕ qua c¸c thêi kú vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña nã ë t-¬ng lai.
- So s¸nh gi÷a sè liÖu thùc hiÖn cña ®¬n vÞ nµy víi mét ®¬n vÞ kh¸c ®Ó
thÊy ®-îc sù kh¸c nhau, møc ®é vµ kh¶ n¨ng phÊn ®Êu cña tõng ®¬n vÞ. Th«ng
th-êng sè liÖu so s¸nh th-êng ®-îc lÊy lµ sè liÖu b×nh qu©n cña c¸c doanh
nghiÖp hay cña ngµnh.
- So s¸nh gi÷a bé phËn vµ tæng thÓ ®Ó x¸c ®Þnh tû träng cña nã trong chØ
tiªu chung.
Ngoµi ra cßn so s¸nh gi÷a chØ tiªu nµy víi chØ tiªu kh¸c cã mèi quan hÖ
chÆt chÏ vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh nªn chØ tiªu míi.
1.2. Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch tû lÖ.
Tû lÖ lµ chØ tiªu t-¬ng ®èi ph¶n ¸nh møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch so víi
kú tr-íc. Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch tû lÖ cho thÊy râ h¬n sù biÕn ®æi cña c¸c chØ
tiªu kinh tÕ trong kú ph©n tÝch.
Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch tû lÖ yªu cÇu ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc c¸c ®Þnh møc,
c¸c ng-ìng cïng víi sù so s¸nh c¸c tû lÖ cña doanh nghiÖp víi gi¸ trÞ tû lÖ tµi
chÝnh ®-îc ph©n thµnh c¸c nhãm tû lÖ ®Æc tr-ng ®Ó nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ theo
nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n ®Æt ra cña doanh nghiÖp. C¸c nhãm tû lÖ ®-îc ph©n
thµnh:
- Nhãm tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh: §©y lµ nhãm chØ tiªu
®Æc tr-ng cho viÖc sö dông nguån lùc cña doanh nghiÖp.
- Nhãm tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n: §©y lµ nhãm chØ tiªu ®-îc sö dông
®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp.
- Nhãm kh¶ n¨ng sinh lêi: §©y lµ nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- Nhãm tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn, c¬ cÊn vèn vµ nguån vèn; lµ nh÷ng
chØ tiªu ph¶n ¸nh møc ®é æn ®Þnh vµ tù chñ tµi chÝnh còng nh- kh¶ n¨ng chiÕm
dông nî vay cña doanh nghiÖp.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Mçi nhãm chØ tiªu trªn phôc vô cho môc ®Ých kh¸c nhau cña ng-êi ph©n
tÝch nh- trong khi ban gi¸m ®èc quan t©m tíi kh¶ n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp m×nh th× c¸c nhµ ®Çu t- l¹i chó träng xem xÐt nhãm chØ tiªu
kh¶ n¨ng sinh lêi, cßn c¸c chñ nî l¹i ®Æc biÖt quan t©m tíi nhãm tû lÖ vÒ kh¶
n¨ng thanh to¸n...
1.3. Ph-¬ng ph¸p c©n ®èi.
Ph-¬ng ph¸p c©n ®èi lµ ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ m« t¶ c¸c hiÖn t-îng
kinh tÕ tån t¹i trong mèi quan hÖ c©n b»ng hoÆc ph¶i tån t¹i d-íi sù c©n b»ng.
Mäi sù vËt vµ hiÖn t-îng ®Òu tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã mèi quan hÖ
biÖn chøng lÉn nhau; do vËy trong ph©n tÝch kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
cã nhiÒu chØ tiªu cã liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau b»ng mèi quan hÖ mang tÝnh chÊt
c©n ®èi. C¸c quan hÖ c©n ®èi trong doanh nghiÖp cã hai lo¹i. C©n ®èi mang tÝnh
chÊt tæng thÓ vµ c©n ®èi c¸ biÖt.
- C©n ®èi mang tÝnh chÊt tæng thÓ lµ mèi quan hÖ c©n ®èi cña c¸c chØ tiªu
kinh tÕ tæng hîp. VÝ dô, mèi liªn hÖ gi÷a tµi s¶n vµ nguån vèn ®-îc thÓ hiÖn qua
c«ng thøc Tµi s¶n = Nguån vèn hay mèi quan hÖ gi÷a doanh thu vµ chi phÝ thÓ
hiÖn qua c«ng thøc Doanh thu = Chi phÝ + KÕt qu¶.
- C©n ®èi c¸ biÖt lµ mèi quan hÖ c©n ®èi cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ c¸ biÖt
nh- mèi quan hÖ sau:
Nî ph¶i thu
kh¸ch hµng
®Çu kú
+
Nî ph¶i thu
kh¸ch hµng
trong kú
=
Nî ph¶i thu
cña kh¸ch
hµng ®· thu
trong kú
+
Nî ph¶i thu
cña kh¸ch
hµng cßn ph¶i
thu ë cuèi kú
Do chóng cã mèi quan hÖ c©n ®èi, v× vËy chØ cÇn cã mét chØ tiªu thay ®æi
sÏ lµm cho c¸c chØ tiªu kh¸c thay ®æi theo.
1.4. Ph-¬ng ph¸p biÓu mÉu.
Ng-êi ta th-êng dïng biÓu mÉu trong ph©n tÝch TCDN ®Ó ph¶n ¸nh mét
c¸ch trùc quan c¸c sè liÖu ph©n tÝch.
C¸c biÓu mÉu ph©n tÝch nh×n chung ®-îc thiÕt lËp theo c¸c dßng cét ®Ó
ghi chÐp c¸c chØ tiªu vµ sè liÖu ph©n tÝch. C¸c biÓu ph©n tÝch th-êng ph¶n ¸nh
mèi quan hÖ so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu kinh tÕ cã liªn quan víi nhau nh- sè kú
gèc víi kú b¸o c¸o, sè kú kÕ ho¹ch víi kú b¸o c¸o... hay so s¸nh gi÷a c¸c chØ
tiªu c¸ biÖt hoÆc c¸c chØ tiªu tæng thÓ. Tuú theo néi dung ph©n tÝch mµ c¸c biÓu
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cã tªn gäi kh¸c nhau nh- biÓu ph©n tÝch t×nh h×nh c«ng nî ph¶i tr¶, biÓu ph©n
tÝch t×nh h×nh nguån vèn së h÷u... cïng víi c¸c ®¬n vÞ tÝnh kh¸c nhau.
2. Nguån tµi liÖu ph©n tÝch.
Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp
ngµy nay chÞu sù rÊt nhiÒu t¸c ®éng ë bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp. C¸c
yÕu tè bªn trong nh- c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y, kh¶ n¨ng t¨ng tr-ëng vµ n¨ng suÊt
lao ®éng... C¸c yÕu tè bªn ngoµi nh- luËt ph¸p, khoa häc kü thuËt, sù c¹nh tranh
cña c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh vµ kh¸c ngµnh. §Ó tiÕn hµnh ®-îc c«ng viÖc
ph©n tÝch ng-êi ta cßn ph¶i dùa trªn nhiÒu nguån tµi liÖu kh¸c nhau còng nhph¶i l-êng ®-îc sù ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè bªn trong néi bé doanh nghiÖp vµ
c¸c yÕu tè bªn ngoµi; nh-ng chñ yÕu ng-êi ph©n tÝch dùa vµo c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp. §©y lµ nguån th«ng tin mµ kh«ng chØ chñ doanh
nghiÖp cÇn mµ cßn rÊt h÷u Ých ®èi víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c.
Tµi liÖu ®-îc sö dông trong ph©n tÝch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp chñ yÕu
sö dông hai lo¹i sau: B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh.
2.1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t
toµn bé tµi s¶n hiÖn cã vµ nguån h×nh thµnh nªn tµi s¶n cña doanh nghiÖp t¹i
mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ theo mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh. Sè liÖu trªn b¶ng
c©n ®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh ®-îc toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp
còng nh- c¬ cÊu tµi s¶n, nguån vèn vµ c¬ cÊu h×nh thµnh nªn tµi s¶n ®ã.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ tµi liÖu quan träng ®Ó nghiªn cøu ®¸nh gi¸ mét
c¸ch tæng qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh, tr×nh ®é sö dông vèn vµ nh÷ng
triÓn väng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®-îc chia
thµnh hai phÇn: phÇn tµi s¶n vµ phÇn nguån vèn.
* PhÇn tµi s¶n: PhÇn nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh
nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o. PhÇn tµi s¶n cña doanh nghiÖp bao gåm hai
môc:
+ Môc A: TSL§ vµ ®Çu t- ng¾n h¹n: lo¹i nµy ph¶n ¸nh tæng gi¸ trÞ TSL§
vµ c¸c kho¶n ®Çu t- ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp ®Õn thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o.
+ Môc B: TSC§ vµ ®Çu t- dµi h¹n: ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ TSC§ mµ
doanh nghiÖp dang cã t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o vµ c¸c kho¶n ®Çu t- tµi chÝnh
dµi h¹n nh- c¸c kho¶n ký quü, ký c-îc, c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n dë dang...
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* PhÇn nguån vèn: PhÇn nµy cho ng-êi xem th©y ®-îc thùc tr¹ng vÒ tµi
chÝnh doanh nghiÖp, nã ph¶n ¸nh nguån h×nh thµnh nªn tµi s¶n hiÖn cã cña
doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o. PhÇn nguån vèn ®-îc chia thµnh hai
môc:
+ Môc A: "Nî ph¶i tr¶" bao gåm nî ng¾n h¹n, nî dµi h¹n vµ nî kh¸c mµ
tÝnh ®Õn thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o doanh nghiÖp cßn ch-a tr¶.
+ Môc B: "Nguån vèn chñ së h÷u" ®©y lµ c¸c chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh
toµn bé nguån vèn thuéc chñ së h÷u cña doanh nghiÖp vµ phÇn kinh phÝ sù
nghiÖp ®-îc ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp.
2.2. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp ph¶n
¸nh tæng qu¸t kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n
vµ t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nh©n s¸ch Nhµ n-íc.
C¨n cø vµo sè liÖu trªn b¸o c¸o nµy, ng-êi sö dông th«ng tin cã thÓ
kiÓm tra, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
trong kú,so s¸nh sè liÖu víi c¸c kú tr-íc hay víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c ®Ó thÊy ®-îc
kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ra sao vµ
su h-íng tíi sÏ nh- thÕ nµo ®Ó ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ phï hîp
víi yªu cÇu cña thùc tiÔn.
B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®-îc chia thµnh ba phÇn:
*PhÇn I: B¸o c¸o l·i lç:phÇn nµy ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh
doanh,kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng bÊt th-êng cña
kú tr-íc so víi kú nµy vµ ®-îc luü kÕ tõ ®Çu n¨m.
*PhÇn II: Ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n-íc.PhÇn
nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n-íc theo tõng chØ tiªu
nh- nép thuÕ, b¶o hiÓm x· héi,b¶o hiÓm y tÕ ,kinh phÝ c«ng ®oµn…
C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh trong phÇn nµy theo râi sè cßn ph¶i nép k× tr-íc
chuyÓn sang, sè ph¸t sinh trong kú,vµ sè cßn ph¶i nép chuyÓn sang kú sau theo
tõng cét t-¬ng øng.
Sè cßn ph¶i
nép chuyÓn
sang kú sau
Sè cßn ph¶i nép
=
Sè ph¸t sinh
kú tr-íc chuyÓn + trong kú
sang
20
Sè ®· nép
- cuèi kú