Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi më ®Çu
Trong sù ph¸t triÓn ®i lªn cña ®Êt níc ta, c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n
ph¶i phÊn ®Êu v¬n lªn ®Ó døng v÷ng trªn thÞ trêng, Doanh nghiÖp lµ mét
m¾t xÝch cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Doanh nghiÖp lµ n¬i trùc tiÕp s¶n xuÊt hµng ho¸, lµ n¬i trùc tiÕp kÕt hîp
lao ®éng cña con ngêi víi c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho
x· héi. Do ®ã muèn ®Êt níc ph¸t triÓn th× tríc tiªn lµ ph¶i ph¸t triÓn doanh
nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶
cao.
S¶n xuÊt kinh doanh lµ mét tr×nh bao gåm tõ kh©u nghiªn cøu, kh¶o
s¸t, n¾m b¾t nhu cÇu thÞ trêng ®Õn quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt, chuÈn bÞ tèt c¸c
®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, tæ chøc tiªu thô nh÷ng hµng ho¸ ®ã.
Muèn s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t ®îc hiÖu qu¶ th× doanh nghiÖp lu«n
ph¶i cã c¸c th«ng tin bªn ngoµi vµ th«ng tin bªn trong ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh
s¶n xuÊt kinh doanh. hÖ thèng th«ng tin bªn trong doanh nghiÖp lu«n ph¶n
¸nh chÝnh x¸c thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp t¹o cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ra c¸c
quyÕt ®Þnh kinh doanh. Do ®ã trong doanh nghiÖp cã mét bé phËn lµ kÕ
to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
KÕ to¸n qu¶n trÞ cã néi dung c¬ b¶n lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh vµ
kÕt qu¶ hay cßn gäi lµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh. Qu¶n trÞ chi phÝ kinh
doanh cung cÊp th«ng tin kinh tÕ bªn trong cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh
nghiÖp, lµm c¬ së cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ.
Qua nghiªn cøu thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng
ty c¬ khÝ 120, t«i xin ®Ò cÊp tíi vÊn ®Ò:
Mét sè gi¶i ph¸p Chñ yÕu nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ chi phÝ
kinh doanh t¹i c«ng ty c¬ khÝ 120.
Néi dung luËn v¨n nµy gåm 3 phÇn:
Ch¬ng I: N©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c tÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh
doanh ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó t¹o ra th«ng tin kinh tÕ bªn trong chÝnh x¸c lµm
c¬ së cho c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ khoa häc.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh t¹i C«ng ty c¬ khÝ
120.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ chi
phÝ kinh doanh t¹i C«ng ty c¬ khÝ 120.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c tÝnh vµ qu¶n trÞ
chi phÝ kinh doanh- ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó t¹o ra
th«ng tin kinh tÕ bªn trong chÝnh x¸c lµm c¬
së cho c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ khoa häc
1.1.
Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1.1. Kh¸i niÖm qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ c«ng cô
quan träng phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ. Trong lÜnh vùc kinh doanh vµ
qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ngêi qu¶n lý ph¶i hiÓu biÕt, tæ chøc, phèi hîp, tiªn
liÖu vµ kiÓm so¸t mäi vÊn ®Ò trong doanh nghiÖp, nh»m chØ ®¹o còng nh híng dÉn doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Muèn vËy c¸c nhµ
qu¶n trÞ kh«ng chØ cÇn n¾m v÷ng c¸c th«ng tin kÕ to¸n ®¬n thuÇn ph¶n ¸nh
sù kiÖn kinh tÕ tµi chÝnh ®· x¶y ra th«ng qua sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh,
®ång thêi cÇn ph¶i cã th«ng tin kÕ to¸n ®· thu thËp, xö lý, chän läc thµnh
c¸c mang riªng biÖt phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý mµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh
doanh- kÕ to¸n qu¶n trÞ cung cÊp. Do ®ã, cã thÓ nãi qu¶n trÞ chi phÝ kinh
doanh lµ ph¬ng ph¸p xö lý c¸c d÷ kiÖn kÕ to¸n ®Õ ®¹t ®îc c¸c môc tiªu
thiÕt lËp th«ng tin cho viÖc lËp dù to¸n ng©n s¸ch vÒ chi phÝ, doanh thu vµ
kÕt qu¶ trong mét thêi kú ho¹t ®éng, còng nh kiÓm so¸t mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp.
Theo Haberstock: “Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ tÝnh to¸n híng
néi, nã m« t¶- vÒ nguyªn t¾c ®îc thùc hiÖn hµng th¸ng- ®êng vËn ®éng cña
c¸c nh©n tè s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh kÕt hîp chóng vµ giíi h¹n ë viÖc tÝnh
to¸n mäi hao phÝ nh»m t¹o ra vµ thùc hiÖn c¸c kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp,
®ã chÝnh lµ chi phÝ kinh doanh”.
Nh vËy qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ lo¹i kÕ to¸n phôc vô cho c¸c
nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ nã ®îc xem nh lµ hÖ thèng trî gióp cho c¸c
nhµ qu¶n lý trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh.
1.1.2. Ph©n biÖt kÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh - kÕ
to¸n qu¶n trÞ
Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh vµ kÕ to¸n tµi chÝnh(KTTC) ®Òu lµ
nh÷ng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ rÊt h÷u hiÖu cña mçi doanh nghiÖp.
C¶ KTTC vµ QTCPKD cïng nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cïng sö dông
hÖ thèng ghi chÐp ban ®Çu vµ cïng thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña ngêi qu¶n lý.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh sö dông réng r·i c¸c sè liÖu ghi chÐp
hµng ngµy cña KTTC mÆc dï nã cã triÓn khai vµ lµm t¨ng sè liÖu nµy.
Ngoµi ra KTTC vµ QTCPKD ®Òu cã kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm vµ qu¶n lý, víi
KTTC ®ã lµ kh¸i niÖm qu¶n lý trªn toµn doanh nghiÖp vµ QTCPKD lµ
qu¶n lý tõng bé phËn cã tr¸ch nhiÖm víi chi phÝ. MÆc dï vËy gi÷a KTTC
vµ QTCPKD cã nh÷nh ®iÓm kh¸c biÖt kh¸ râ, së dÜ cã nh÷ng ®iÒu nµy lµ
do môc ®Ých cung cÊp th«ng tin cña chóng cho nh÷ng ®èi tîng sö dông
th«ng tin kh¸c nhau. Cô thÓ ph©n biÖt trªn nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau:
- KÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh cã ®èi tîng sö
dông kh¸c nhau, môc ®Ých sö dông th«ng tin kh¸c nhau. §èi tîng sö dông
th«ng tin cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ ë bªn trong
doanh nghiÖp, cßn ®èi tîng cña kÕ to¸n tµi chÝnh lµ nh÷ng ngêi bªn ngoµi
doanh nghiÖp, c¬ quan chøc n¨ng.
- Th«ng tin cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®Æt träng t©m chñ yÕu
cho t¬ng lai, th«ng tin lu«n cÇn ph¶i linh ho¹t, tèc ®é vµ thÝch hîp víi tõng
quyÕt ®Þnh, kh«ng buéc ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n còng nh
kh«ng buéc ph¶i cã ®é chÝnh x¸c gÇn nh tuyÖt ®èi vµ th«ng tin cña qu¶n trÞ
chi phÝ kinh doanh th× ®îc biÓu diÔn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ lÉn h×nh th¸i vËt
chÊt (hiÖn vËt).
§èi víi th«ng tin cña kÕ to¸n tµi chÝnh th× chñ yÕu ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô kinh tÕ ®· x¶y ra. Th«ng tin cña kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶i tu©n thñ
nguyªn t¾c kÕ to¸n, cã tÝnh ph¶n ¸nh kh¸ch quan sù kiÖn kinh tÕ ®· x¶y ra,
ph¶i cã ®é chÝnh x¸c gÇn nh tuyÖt ®èi vµ chñ yÕu ®îc biÓu diÔn díi h×nh
th¸i gi¸ trÞ.
- B¸o c¸o cña kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶n ¸nh t×nh h×nh cña doanh nghiÖp
nãi chung, cßn b¸o c¸o cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®i s©u vµo tõng bé
phËn, tõng kh©u c«ng viÖc cña doanh nghiÖp. C¸c b¸o c¸o kÕ ho¹ch tµi
chÝnh chñ yÕu lµ b¶ng c©n ®èi tµi s¶n, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh, b¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ cña toµn doanh nghiÖp. B¸o c¸o qu¶n trÞ
chi phÝ kinh doanh lµ c¸c b¸o c¸o thùc hiÖn cña tõng bé phËn, tõng kh©u
c«ng viÖc trong doanh nghiÖp.
- VÒ nguyªn t¾c, kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ tµi chÝnh
gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i trêng xung quanh th× qu¶n trÞ chi phÝ kinh
doanh chØ tËp hîp c¸c qu¸ tr×nh liªn doanh ®Õn sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt ë bªn trong doanh nghiÖp.
- Trong khi kÕ to¸n tµi chÝnh tiÕn hµnh theo ®Þnh kú th× qu¶n trÞ chi
phÝ kinh doanh chi phÝ kinh doanh tiÕn hµnh thêng xuyªn liªn tôc. Qu¶n trÞ
chi phÝ kinh doanh lµ nh»m phôc vô th«ng tin cho chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh
cña nhµ qu¶n trÞ vµ thêng kh«ng cã s½n nªn ngoµi viÖc dùa vµo hÖ thèng
ghi chÐp ban ®Çu cña kÕ to¸n, qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh cßn ph¶i kÕt hîp
víi nhiÒu ngµnh kh¸c nh thèng kª, qu¶n lý ®Ó tæng hîp, ph©n tÝch vµ xö lý
th«ng tin thµnh d¹ng cã thÓ sö dông ®îc.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- KÕ to¸n tµi chÝnh cã tÝnh ph¸p lÖnh, nghÜa lµ sæ s¸ch, b¸o c¸o cña
kÕ t¸on tµi chÝnh ë mäi doanh nghiÖp ®Òu mang tÝnh b¾t buéc. Tr¸i l¹i, sæ
s¸ch, b¸o c¸o cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ riªng biÖt, hoµn toµn tïy
thuéc vµo c¸ch thiÕt kÕ cña nhµ qu¶n trÞ tõng doanh nghiÖp sao cho phï
hîp vµ cã t¸c dông gióp nhµ qu¶n trÞ ra ®îc c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n.
Ta cã thÓ m« pháng c¬ së ph©n biÖt kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n
qu¶n trÞ qua b¶ng s¬ ®å sau:
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¨n cø ph©n
biÖt
KÕ to¸n Qu¶n
trÞ
kÕ to¸n tµi
chÝnh
§èi tîng phôc
vô
Nhµ qu¶n trÞ bªn
trong DN
Thµnh phÇn bªn
ngoµi DN
§Æc ®iÓm cña
th«ng tin
híng vÒ t¬ng lai
linh ho¹t tèc ®é,
thÝch hîp biÓu diÔn
b»ng gi¸ trÞ vµ
hiÖn vËt
Ph¶n ¸nh qu¸ khø
chÝnh x¸c. Tu©n thñ
nguyªn t¾c kÕ to¸n
biÓu diÔn díi mäi
h×nh th¸i gi¸ trÞ
Ph¹m vi b¸o
c¸o
Tõng bé phËn kh©u
c«ng viÖc
Toµn Doanh nghiÖp
Kú b¸o c¸o
thêng xuyªn
Thêng lµ mét n¨m
TÝnh ph¸p lÖnh
kh«ng cã tÝnh ph¸p
lÖnh
cã ph¸p lÖnh
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.1.3. NhiÖm vô cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh
* NhiÖm vô 1: Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ mét c«ng cô ®¾c lùc
cung cÊp nh÷ng tµi liÖu phôc vô cho qu¶n trÞ.
§©y lµ nhiÖm vô cã tÝnh chÊt bao trïm cña c«ng t¸c Qu¶n trÞ chi phÝ
kinh doanh. Nhê qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mµ toµn bé hao phÝ ®îc tËp
hîp vµ h¹ch to¸n kh«ng phô thuéc vµo viÖc chóng cã g¾n liÒn víi c¸c dßng
vËn ®éng cña tiÒn tÖ hay kh«ng vµ còng kh«ng phô thuéc vµo viÖc liÖu cã
dÉn ®Õn gi¸ trÞ chi phÝ tµi chÝnh t¬ng ®¬ng hay kh«ng? Nhê ®ã c¸c th«ng
tin chi phÝ kinh doanh kh¸c nhau ®îc tËp hîp l¹i, chÕ biÕn, lu tr÷ vµ tiÕp
tôc ®a vµo sö dông cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau. V× hÖ thèng th«ng tin
phôc vô cho toµn bé qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn doanh nghiÖp ®ãng vai trß cùc kú
quan träng, nªn nhiÖm vô chñ yÕu cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh doanh
nghiÖp.
*NhiÖm vô 2: NhiÖm vô kÕ ho¹ch ho¸.
§Ó ®iÒu khiÓn cã kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ diÔn ra
bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh tríc ®îc qu¸
tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ vµ cÇn ph¶i diÔn ra trong t¬ng lai
nh thÕ nµo? §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã
c¸c th«ng tin võa ph¶i ®a d¹ng võa ph¶i ®Çy ®ñ. Nhê cã nhiÖm vô kÕ ho¹ch
ho¸ cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc c¸c ph¬ng ¸n
hµnh ®éng cã thÓ vµ dù ®o¸n tríc ®îc kÕt qu¶ còng nh hËu qu¶ cña ph¬ng
¸n ®ã. NhiÖm vô nµy lu«n g¾n chÆt víi môc tiªu kinh doanh vµ phï hîp
víi môc tiªu ®· ®Ò ra. Nã t¹o ra mét c¬ së ®Ó lùa chän vµ ra quyÕt ®Þnh lùa
chän ph¬ng ¸n kinh tÕ tèi u.
* NhiÖm vô 3: NhiÖm vô kiÓm tra.
Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ph¶i tr¶ lêi cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh
nghiÖp c¸c vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu
khiÓn ®îc c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh, kÕt hîp c¸c yÕu tè kinh tÕ víi nhau ®Ó
thùc hiÖn môc tiªu kinh doanh víi thêi h¹n g¾n nhÊt. Nhê cã nhiÖm vô
kiÓm tra mµ cã thÓ lo¹i bá nhanh nhÊt nh÷ng khuynh híng ph¸t triÓn kh«ng
may m¾n vµ tõ ®ã cã thÓ “ l¸i” qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c yÕu tè trë l¹i theo kÕ
ho¹ch v¹ch ra. Bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã c¸c
tÝnh to¸n kiÓm tra phôc vô c¸c c¬ quan kiÓm tra nhê viÖc tríc hÕt chóng m« t¶
ch©n thùc c¸c hiÖn tîng vµ qu¸ tr×nh x¶y ra trong kinh doanh.
Ngoµi ra cßn kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mçi lîng chi phÝ: chi
phÝ kinh doanh ®îc quy ®Þnh tõ kÕ ho¹ch, ®îc dùa trªn c¬ së c¸c ph©n tÝch
cã tÝnh chÊt kinh tÕ kü thuËt. C¸c lîng chi phÝ nµy®îc so s¸nh víi c¸c chi
phÝ thùc tÕ.
1.2.
Sù cÇn thiÕt ph¶i tÝnh chi phÝ kinh doanh mét c¸ch
chÝnh x¸c ë c¸c doanh nghiÖp
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¬ chÕ thÞ trêng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam ®· ®Èy c¸c
doanh nghiÖp tõ chç ®îc bao cÊp hoµn toµn sang viÖc h¹ch to¸n ®éc lËp lêi
¨n lç chÞu theo ®óng qui luËt cña thÞ trêng. Tõ chç chØ lo lµm theo kÕ
ho¹ch kh«ng ph¶i lo ®Çu vµo, ®Çu ra còng kh«ng ph¶i tr¶ lêi c©u hái s¶n
xuÊt kinh doanh c¸i g×? Nh thÕ nµo? Cho ai? C¸c doanh nghiÖp hiÖn nay
®· ph¶i tr¶ lêi c©u hái nµy vµ ph¶i xem xÐt, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò nµy
mét c¸ch kü lìng. Muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng víi sù
c¹nh tranh quyÕt liÖt th× doanh nghiÖp ph¶i tù kh¼ng ®Þnh chÝnh b¶n th©n
m×nh. C¬ chÕ thÞ trêng b¸n khã h¬n mua th× sù c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó b¸n
®îc hµng lµ ®iÒu tÊt yÕu. §Ó cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng doanh nghiÖp
cÇn ph¶i ®æi míi, c¶i tiÕn s¶n xuÊt kinh doanh, më réng n©ng cÊp trang
thiÕt bÞ cò, tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n trÞ vµ ®iÒu quan träng h¬n lµ doanh
nghiÖp cÇn ph¶i h¹ch to¸n thu chi mét c¸ch chÝnh x¸c vµ cã c¸c quyÕt
®Þnh ®óng ®¾n kÞp thêi. §Ó ®¹t ®îc c¸c ®iÒu kiÖn trªn doanh nghiÖp cÇn
ph¶i cã c¸c th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt. Th«ng tin kÝnh tÕ nµy cã hai lo¹i:
+ Th«ng tin phôc vô bªn ngoµi.
+ Th«ng tin phôc vô bªn trong .
C¸c th«ng tin phôc vô bªn ngoµi chñ yÕu phôc vô c¸c c¬ quan qu¶n
lý vÜ m« cña nhµ níc, c¬ quan chñ qu¶n do ®ã nã mang tÝnh b¾t buéc
thèng nhÊt vµ kiÓm tra ®îc. Ngoµi ra c¸c th«ng tin phôc vô bªn ngoµi cßn
phôc vô cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c nh b¹n hµng; kh¸ch hµng... Tuy nhiªn c¸c
doanh nghiÖp còng ph¶i hiÓu biÕt hÕt søc râ rµng vÒ b¶n th©n m×nh th× míi
cã c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. VÒ b¶n chÊt th× ho¹t ®éng qu¶n trÞ chi phÝ
kinh doanh lµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ do vËy bé
m¸y qu¶n trÞ cÇn n¾m rÊt râ c¸c th«ng tin hÕt søc quan träng ¶nh hëng trùc
tiÕp tíi c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ.
Nh vËy cã thÓ nãi th«ng tin bªn trong ®Æc biÖt quan träng hay qu¶n
trÞ chi phÝ kinh doanh lµ c«ng cô chñ yÕu cung cÊp th«ng tin kinh tÕ bªn
trong cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµm c¬ së cho viÖc ra quyÕt ®Þnh
qu¶n trÞ nªn nã trë thµnh mét c«ng cô chñ yÕu kh«ng thÓ thiÕu cña qu¶n trÞ
doanh nghiÖp. Qu¶n trÞ lµ quan träng do vËy khi ra c¸c quyÕt ®Þnh nhµ
qu¶n trÞ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ cña quyÕt ®Þnh ®Ò ra.
Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c vÊn ®Ò chi phÝ kinh
doanh mµ b¶n chÊt cña nã lµ m« t¶ c¸c qu¸ tr×nh cã ý nghÜa kinh tÕ diÔn ra
trong kinh doanh.
Trong c¸c doanh nghiÖp níc ta hiÖn nay n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
®Ó gi¶m lç trong kinh doanh (®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc) ®ang
hÕt søc ®îc quan t©m chñ yÕu ®Õn. Nguån thu chñ yÕu cña doanh nghiÖp lµ
b¸n c¸c s¶n phÈm dÞch vô v× thÕ bÊt cø nghµnh nµo còng ph¶i tÝnh ®Õn c¸c
chi phÝ bá ra ®Ó tÝnh to¸n xem lç hay l·i. H¬n thÕ n÷a ph¶i cßn biÕt râ khèi
lîng s¶n phÈm hµng ho¸ lµ bao nhiªu vµ gi¸ c¶ cña nã nh thÕ nµo lµ phï
hîp. Khi gi¸ c¶ cña thÞ trêng ®ang cao h¬n th× ®iÒu chØnh gi¸ c¶ vµ sè läng
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®Ó h¹n chÕ thua lç. ViÖc tÝnh chi phÝ kh«ng chÝnh x¸c sÏ dÉn tíi ®Þnh gi¸
b¸n kh«ng chÝnh x¸c do ®ã kh«ng thÓ ®a ra mét quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c ®îc.
H¹ch to¸n gi¸ thµnh tu©n theo nguyªn t¾c b¾t buéc vµ ®îc qui ®Þnh thèng
nhÊt nªn nã mang b¶n chÊt cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ nã mang Ýt th«ng tin
kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c mµ cÇn ph¶i
tÝnh chi phÝ kinh doanh th«ng qua c¸c sè liÖu th«ng tin tõ kÕ to¸n tµi chÝnh.
H¹ch to¸n gi¸ thµnh mang trong ®ã qu¸ nhiÒu nhîc ®iÓm vµ sù l¹c hËu. Tù
b¶n th©n nã kh«ng thÓ tù hoµn thiÖn thµnh tÝnh to¸n chi phÝ kinh doanh ®îc mµ nã ph¶i x©y dùng nªn QTCPKD-KTQT (kÕ to¸n qu¶n trÞ).
Qua ph©n tÝch lý thyÕt vµ thùc tÕ tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ ®i ®Õn kÕt
luËn lµ viÖc x©y dùng c«ng t¸c qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh kh«ng ®îc phÐp
xem nhÑ ngay tõ kh©u ®Çu tiªn mµ cÇn ph¶i x©y dùng c¸c c¬ së lý luËn
nkhoa häc lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c.
Do vËy tÝnh chi phÝ kinh doanh lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ bÊt kú mét xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp
kinh doanh nµo. TÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c®¶m b¶o nguyªn t¾c “võa ®ñ” tøc b¶o ®¶m ®îc bÝ mËt trong th«ng tin kinh
doanh, nã sÏ t¹o ra cho doanh nghiÖp c¸c ®iÒu kiÖn n¾m b¾t c¸c c¬ héi míi
vµ tr¸nh ®îc nguy c¬ cã thÓ x¶y ra. Ngoµi ra tÝnh chi phÝ kinh doanh cßn
cung cÊp th«ng tin mét c¸ch nhanh chãng, liªn tôc vµ thêng xuyªn cho bé
m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Gióp cho nhµ qu¶n trÞ lu«n cã th«ng tin cËp
nhËt vÒ t×nh h×nh doanh nghiÖp ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ chÝnh x¸c.
V× vËy tÝnh chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ qu¶n trÞ chi
phÝ kinh doanh lµ mét c«ng cô quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi
doanh nghiÖp.
1.3.
C«ng cô kÕ to¸n qu¶n trÞ víi c¸c doanh nghiÖp
KÕ to¸n lµ mét c«ng cô cung cÊp th«ng tin kinh tÕ cÇn tiÕt ®Ó qu¶n
trÞ doanh nghiÖp. Víi ý nghÜa ®ã, nhiÖm vô cña kÕ to¸n lµ ph¶n ¸nh mét
c¸ch liªn tôc toµn bé c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ diÔn ra trong doanh nghiÖp b»ng
®¬n vÞ tiÒn tÖ. Tuy nhiªn, hiÖn nµy viÖc sö dông c«ng cô nµy cã kh¸c nhau
gi÷a c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn vµ níc ta. ë c¸c níc nµy kÕ
to¸n trong c¸c doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh theo hai ph¬ng ph¸p cô thÓ
hoµn toµn kh¸c nhau c¶ vÒ môc ®Ých, nguyªn t¾c, néi dung, ph¬ng ph¸p
tiÕn hµnh lµ kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ. VÒ lý thuyÕt, díi ®©y cã
thÓ ®Ò cËp ®Õn mét vµi luËn cø chñ yÕu ®Ó h×nh thµnh hai ph¬ng ph¸p kÕ
to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
Thø nhÊt, nhu cÇu cung cÊp th«ng tin cña kÕ to¸n doanh nghiÖp. Ngêi ta ph©n c¸c ®èi tîng cÇn nhËn th«ng tin cña doanh nghiÖp thµn
h hai lo¹i lµ ®èi tîng bªn ngoµi vµ ®èi tîng bªn trong. §èi tîng bªn
ngoµi tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. ë c¸c níc c¬
quan tµi chÝnh lu«n lµ c¬ quan cÇn cã th«ng tin ®Ó x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nghÜa vô nép thuÕ cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, tuú theo tõng níc mµ ngêi
ta quy ®Þnh doanh nghiÖp cã nghÜa vô cung cÊp th«ng tin cho c¸c c¬ quan
qu¶n lý kh¸c cña Nhµ níc, c¸c viÖn nghiªn cøu kinh tÕ... C¸c th«ng tin
lo¹i nµy ph¶i ph¶n ¸nh c¸c t×nh tr¹ng tµi s¶n, tµi chÝnh vµ s¶n lîng cña
doanh nghiÖp, ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý, ph¶i ®îc tÝnh to¸n tõ hÖ thèng tµi
kho¶n víi chÕ ®é h¹ch to¸n kÐp, v× thÕ mäi níc ®Òu gäi ph¬ng ph¸p t¹o ra
nguån th«ng tin lo¹i nµy lµ kÕ to¸n tµi chÝnh. Nh thÕ kÕ to¸n tµi chÝnh lu«n
cã ®Æc ®iÓm: chØ ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tµi chÝnh diÔn ra trong doanh nghiÖp
theo c¸c quy ®Þnh thèng nhÊt cña Nhµ níc.
§èi tîng nhËn th«ng tin bªn trong lµ bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù m×nh n¾m b¾t
thÞ trêng vµ thËt am hiÓu vÒ thùc tr¹ng kinh tÕ - kü thuËt bªn trong cña
m×nh ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ ®óng ®¾n. C¸c th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh
bªn trong cña doanh nghiÖp kh«ng thÓ lµ c¸c th«ng tin ®èi ngo¹i ë trªn bëi
lÏ thø nhÊt, nh trªn ®· tr×nh bµy, c¸c th«ng tin ®èi ngo¹i chØ ®Ò cËp ®Õn c¸c
qu¸ tr×nh vËn ®éng tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i trêng chø kh«ng
ph¶n ¸nh mét c¸ch cô thÓ qu¸ tr×nh bªn trong cña doanh nghiÖp: thø hai, v×
th«ng tin ®èi ngo¹i mang tÝnh thèng nhÊt vµ ph¸p lý nªn chØ cã thÓ ph¶n
¸nh theo nguyªn t¾c “trung b×nh”, chØ trªn c¬ së nguyªn t¾c “b×nh qu©n”
nµy th× c¸c quy ®Þnh míi dÔ ®îc chÊp nhËn nhÊt. MÆc dï vËy, møc “b×nh
qu©n” nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng ph¶n ¸nh ®îc thùc tÕ ë tõng doanh
nghiÖp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi tîng nhËn th«ng tin
lµ mèi quan hÖ m©u thuÉn: nÕu c¸c th«ng tin ®· ®îc t¹o ra theo nguyªn t¾c
thèng nhÊt sÏ phï hùp vµ ®¸p øng ®îc tèt nhÊt yªu cÇu cña c¸c ®èi tîng
bªn ngoµi doanh nghiÖp, l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng cña tõng
doanh nghiÖp c¸ biÖt vµ do ®ã kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu th«ng tin néi
bé. §èi lËp víi kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶n ¸nh
qu¸ tr×nh kinh tÕ t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp, tøc lµ nã dùa trªn c¬ së
sè liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ó tiÕp tôc tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chi tiÕt c¸c
qu¸ tr×nh kinh tÕ s¶n xuÊt diÔn ra trong doanh nghiÖp. Hoµn toµn kh¸c vÒ
b¶n chÊt víi kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh
xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu th«ng tin vµ t×nh h×nh thùc tÕ tõng doanh nghiÖp,
kh«ng cã khu«n mÉu b¾t buéc vµ quy ®Þnh chung.
Thø hai, xÐt trªn gi¸c ®é b¶o toµn vèn cña doanh nghiÖp lý thuyÕt kÕ
to¸n ®· ®Ò cËp ®Õn hai nguyªn t¾c b¶o toµn vèn lµ b¶o toµn vèn vÒ mÆt gi¸
trÞ vµ b¶o toµn vèn vÒ mÆt hiÖn vËt. Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tµi chÝnh diÔn ra
gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i trêng kinh doanh kÕ to¸n tµi chÝnh ®· tu©n thñ
nguyªn t¾c b¶o toµn vèn vÒ mÆt gi¸ trÞ. Nguyªn t¾c b¶o toµn vèn vÒ mÆt
hiÖn vËt l¹i kh«ng chó ý ®Õn viÖc x¸c ®Þnh xem víi c¸c kÕt qu¶ thu ®îc
b¶o ®¶m vÒ mÆt hiÖn vËt trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ hoµn toµn æn ®Þnh. Còng v×
thÕ bªn c¹nh kÕ to¸n tµi chÝnh kh«ng thÓ kh«ng x©y dùng kÕ to¸n qu¶n trÞ
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
doanh nghiÖp theo nguyªn t¾c riªng, nguyªn t¾c b¶o toµn tµi s¶n doanh
nghiÖp vÒ mÆt hiÖn vËt.
Tõ nhiÒu n¨m chóng ta chØ duy tr× chÕ ®é kÕ to¸n thèng nhÊt mµ nÕu
xÐt vÒ b¶n chÊt ®ã lµ kÕ to¸n tµi chÝnh. Song nÕu xÐt cô thÓ h¬n vÒ néi
dung, chÕ ®é kÕ to¸n cña níc ta ®· quy ®Þnh vît qua khái giíi h¹n cña kÕ
to¸n tµi chÝnh, tøc lµ nã kh«ng dõng ë viÖc ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh diÔn ra gi÷a
doanh nghiÖp vµ m«i trêng kinh doanh mµ cßn quy ®Þnh ph¶i ph¶n ¸nh c¶
néi dung kinh tÕ thuéc vÒ qu¸ tr×nh t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp, vÝ dô
®iÓn h×nh lµ chÕ ®é h¹ch to¸n gi¸ thµnh. Quan niÖm vµ c¸ch lµm nµy ®Õn
nay kh«ng phï hîp bëi trong c¬ chÕ kinh tÕ míi bÝ mËt vÒ th«ng tin kinh tÕ
ë tõng doanh nghiÖp ph¶i ®îc b¶o vÖ nÕu ®Ó lät c¸c th«ng tin quan träng
cña doanh nghiÖp ra ngoµi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh sÏ tiªu diÖt doanh
nghiÖp. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng g©y thiÖt h¹i tµi s¶n cña b¶n th©n doanh
nghiÖp mµ cßn g©y thiÖt h¹i trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ.
Tõ sù ph©n tÝch trªn chóng ta thÊy: thø nhÊt, trong c¬ chÕ kinh tÕ
míi tÊt yÕu ph¶i h×nh thµnh vµ duy tr× ë c¸c doanh nghiÖp hai ph¬ng ph¸p
kÕ to¸n lµ kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ, thø hai, kÕ to¸n qu¶n trÞ
hoµn toµn ®èi lËp víi kÕ to¸n tµi chÝnh ë chç nã kh«ng mang tÝnh “b¾t
buéc” mµ do doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh; trong khi kÕ to¸n tµi chÝnh lÊy b¶o
toµn vèn cña doanh nghiÖp vÒ mÆt gi¸ trÞ th× kÕ to¸n qu¶n trÞ lÊy b¶o toµn
vèn vÒ mÆt hiÖn vËt lµm nguyªn t¾c; trong khi kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ò cËp chñ
yÕu ®Õn c¸c qu¸ tr×nh tµi chÝnh diÔn ra gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i trêng
kinh doanh th× kÕ to¸n qu¶n trÞ ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ
diÔn ra bªn trong qu¸ tr×nh t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp vµ trong khi
c¸c b¸o c¸o cña kÕ to¸n tµi chÝnh chØ thùc hiÖn ë nh÷ng mèc thêi gian nhÊt
®Þnh th× kÕ to¸n qu¶n trÞ tiÕn hµnh thêng xuyªn.
KÕ to¸n qu¶n trÞ lµ mét ph¹m trï hoµn toµn míi. MÆc dï néi dung
c¬ b¶n lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh vµ kÕt qu¶ song kÕ to¸n qu¶n trÞ hoµn
toµn kh«ng ph¶i lµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh còng nh tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt mµ
chóng ta vÉn ¸p dông cho tíi nay xÐt trªn mäi ph¬ng diÖn nh: VÒ nguyªn
t¾c; vÒ môc ®Ých; néi dung vµ ph¬ng ph¸p. Trong néi dung vµ ph¬ng ph¸p
tiÕn hµnh tÝnh chi phÝ kinh doanh còng hoµn toµn kh¸c víi h¹ch to¸n gi¸
thµnh. TÝnh chi phÝ kinh doanh chØ sö dông sè liÖu ban ®Çu cña kÕ to¸n tµi
chÝnh vµ tõ ®ã nã ®îc tiÕn hµnh theo néi dung vµ ph¬ng ph¸p phï hîp víi
®Æc ®iÓm, ý ®å cña tõng doanh nghiÖp; tríc kia nã còng cã thÓ ®îc tiÕn
hµnh bëi hÖ thèng kÕ to¸n kÐp song ngµy nay ngêi ta ®· ph¸t triÓn sang ph¬ng ph¸p míi ®¬n gi¶n h¬n.
Bªn c¹nh kÕ to¸n tµi chÝnh, viÖc thùc hiÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ ®ßi hái
cña c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp hiÖn ®¹i bëi chØ cã nh thÕ kÕ to¸n míi
võa ®¸p øng ®îc nhu cÇu th«ng tin ®Ó c¸c ®èi tîng liªn quan kiÓm tra vµ
kiÓm so¸t doanh nghiÖp l¹i võa ®¸p øng ®îc nhu cÇu th«ng tin ®Çy ®ñ, ®Ó
bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. ë c¸c níc cã
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng chó ý tíi
kÕ to¸n qu¶n trÞ. KÕ to¸n qu¶n trÞ mang néi dung tÝnh chi phÝ kinh doanh
vµ kÕt qu¶ vµ v× thÕ thêng ®îc gäi lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh. MÆc dï ®Õn
nay kÕ to¸n qu¶n trÞ ë nhiÒu níc kh¸c rÊt ph¸t triÓn, bao hµm nhiÒu néi
dung vµ ph¸t triÓn nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau song lu«n tu©n thñ mét
nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ tù nguyÖn. C¸c doanh nghiÖp ¸p dông c«ng t¸c kÕ
to¸n qu¶n trÞ ë ph¹m vi réng hay hÑp, n«ng hay s©u cßn tuú thuéc vµo c¸c
®Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt riªng còng nh môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p tæ chøc
c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ ë doanh nghiÖp m×nh. §Æc ®iÓm nµy hoµn toµn
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tõng bíc tæ chøc vµ ph¸t triÓn kÕ to¸n qu¶n trÞ ë
c¸c doanh nghiÖp níc ta. Bªn c¹nh ®ã, nguyªn t¾c hiÖu qu¶ còng ph¶i ®îc
chó ý tíi khi tæ chøc kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
Tuy kh«ng ®îc c«ng bè vµ kh«ng ai ngoµi bé m¸y qu¶n trÞ doanh
nghiÖp ®îc biÕt song kÕ to¸n qu¶n trÞ còng kh«ng thÓ ®ång nghÜa víi viÖc
lËp “sæ ®en” bëi v× nguyªn t¾c cña nã lµ ph¶i dùa vµo hÖ thèng sè liÖu cña
kÕ to¸n tµi chÝnh vµ chØ thùc hiÖn lµm c¬ së cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh
qu¶n trÞ.
V× kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ hoµn toµn kh¸c nhau nªn
nhiÒu ph¹m trï ®îc sö dông trong tõng lÜnh vùc còng kh«ng gièng nhau,
ch¼ng h¹n chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh... §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i
cã sù nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ngay tõ c¸c c¬ së lý thuyÕt cña khoa häc kÕ
to¸n ®Ó tõ ®ã cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
§ång thêi nguyªn t¾c hiÖu qu¶ còng ®ßi hái kÕ to¸n qu¶n trÞ ph¶i sö dông
sè liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh mµ ®iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc ngay tõ
khi h×nh thµnh hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n.
1.4.
KÕ to¸n qu¶n trÞ víi chøc n¨ng qu¶n lý
§Ó ®iÒu hµnh c¸c mÆt ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp, tr¸ch nhiÖm
thuéc vÒ c¸c nhµ qu¶n trÞ c¸c cÊp trong doanh nghiÖp ®ã. C¸c chøc n¨ng
c¬ b¶n cña nhµ qu¶n trÞ gióp hä qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra, chóng ®îc kh¸i qu¸t trong s¬ ®å sau
®©y:
S¬ ®å 1 - 1 S¬ ®å chu kú kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra
LËp kÕ ho¹ch
§¸nh gi¸
Ra quyÕt ®Þnh
KiÓm tra
11
Thùc hiÖn
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Qua s¬ ®å trªn ta thÊy sù liªn tôc cña ho¹t ®éng qu¶n lý tõ kh©u lËp
kÕ ho¹ch ®Õn thùc hiÖn, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ råi sau ®ã quay trë l¹i kh©u lËp
kÕ ho¹ch cho kú sau, tÊt c¶ ®Òu xoay quanh trôc ra quyÕt ®Þnh. §Ó lµm tèt
c¸c chøc n¨ng nµy ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng
®¾n nhÊt cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Muèn cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cã
hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc, nhµ qu¶n trÞ cã nhu cÇu vÒ th«ng tin rÊt lín. KTQT lµ
nguån chñ yÕu, dï kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt, cung cÊp nhu cÇu th«ng tin ®ã.
1.4.1. LËp kÕ ho¹ch vµ dù to¸n
LËp kÕ ho¹ch x©y dùng c¸c môc tiªu ph¶i ®¹t vµ v¹ch ra c¸c bíc
thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®ã. C¸c kÕ ho¹ch nµy cã thÓ dµi hay
ng¾n h¹n. KÕ ho¹ch mµ nhµ qu¶n trÞ ph¶i lËp thêng cã d¹ng lµ dù to¸n. Dù
to¸n lµ sù liªn kÕt c¸c môc tiªu l¹i víi nhau vµ chØ râ c¸ch huy ®éng vµ sö
dông nh÷ng nguån lùc s½n cã ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. Trong sè
c¸c ban dù to¸n th× ban dù to¸n vÒ lu chuyÓn tiÒn tÖ lµ quan träng nhÊt v×
nÕu thiÕu tiÒn do kh«ng ®îc dù trï ®Çy ®ñ, doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã kh¶
n¨ng t¹o ra lîi nhuËn theo kÕ ho¹ch, dï kÕ ho¹ch x©y dùng rÊt hîp lý.
1.4.2. Tæ chøc thùc hiÖn
Víi chøc n¨ng tæ chøc thùc hiÖn, nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt c¸ch liªn kÕt
tèt nhÊt gi÷a tæ chøc, con ngêi víi c¸c nguån lùc l¹i víi nhau sao cho kÕ
ho¹ch ®îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nhÊt. §Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng nµy, nhµ
qu¶n trÞ còng cã nhu cÇu rÊt lín ®èi víi th«ng tin kÕ to¸n, nhÊt lµ th«ng tin
KTQT. Nhµ qu¶n trÞ cÇn ®îc kÕ to¸n cung cÊp th«ng tin ®Ó ®Ò ra quyÕt
®Þnh kinh doanh ®óng ®¾n trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o ho¹t ®éng hµng ngµy,
phï hîp víi môc tiªu chung.
1.4.3. KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸
Nhµ qu¶n trÞ sau khi ®· lËp kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ vµ hîp lý, tæ chøc thùc
hiÖn kÕ ho¹ch ®ßi hái ph¶i kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn nã. Ph¬ng
ph¸p thêng dïng lµ so s¸nh sè liÖu kÕ ho¹ch hoÆc dù to¸n víi sè liÖu thùc
hiÖn, ®Ó tõ ®ã nhËn diÖn c¸c sai biÖt gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc víi môc tiªu ®· ®Ò
ra. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, nhµ qu¶n trÞ cÇn ®îc c¸c kÕ to¸n viªn cung cÊp c¸c
b¸o c¸o thùc hiÖn, cã t¸c dông nh mét bíc ph¶n håi gióp nhµ qu¶n trÞ nhËn
diÖn ra nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ cÇn cã t¸c ®éng cña qu¶n lý.
1.4.4. Ra quyÕt ®Þnh
PhÇn lín th«ng tin do KTQT cung cÊp nh»m phôc vô chøc n¨ng ra
quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ. §ã lµ mét chøc n¨ng quan träng xuyªn suèt
c¸c kh©u qu¶n trÞ doanh nghiÖp, tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc thùc hiÖn
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cho ®Õn kiÓm tra ®¸nh gi¸. Chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh ®îc vËn dông liªn tôc
trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Mét sè quyÕt ®Þnh kh¸c ®îc lËp kh«ng thêng xuyªn nh quyÕt ®Þnh
vÒ viÖc cã nªn x©y dùng thªm ph©n xëng míi hay kh«ng, hay cã nªn th©m
nhËp vµo thÞ trêng míi hay kh«ng.
§Ó cã th«ng tin thÝch hîp, ®¸p øng cho nhu cÇu thÝch hîp cña qu¶n
lý. KDQT sÏ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô ph©n tÝch chuyªn m«n v× nh÷ng
th«ng tin nµy thêng kh«ng cã s½n. KDQT sÏ chän läc nh÷ng th«ng tin cÇn
thiÕt, thÝch hîp råi tæng hîp, tr×nh bµy chóng theo mét tr×nh tù dÔ hiÓu
nhÊt, vµ gi¶i thÝch qu¸ tr×nh ph©n tÝch ®ã cho c¸c nhµ qu¶n trÞ.
KDQT gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh kh«ng chØ
b»ng c¸ch cung cÊp th«ng tin thÝch hîp, mµ cßn b»ng c¸ch vËn dông c¸c
kü thuËt ph©n tÝch vµo nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau, ®Ó tõ ®ã nhµ qu¶n trÞ
lùa chän, ra quyÕt ®Þnh thÝch hîp nhÊt.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.4.5. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng qu¶n lý víi qu¸ tr×nh kÕ to¸n
S¬ ®å cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng qu¶n lý víi qu¸
tr×nh kÕ to¸n.
S¬ ®å: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh kÕ to¸n
C¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ
Qu¸ tr×nh kÕ to¸n
X¸c ®Þnh môc tiªu
ChÝnh thøc ho¸ thµnh c¸c
chØ tiªu kinh tÕ
LËp kÕ ho¹ch
TriÓn khai b¶n dù to¸n chung
vµ c¸c b¶n dù to¸n chi tiÕt
Tæ chøc thùc hiÖn
Thu nhËp kÕt qu¶ thùc hiÖn
KiÓm tra, ®¸nh gi¸
So¹n th¶o b¸o c¸o vµ thùc
hiÖn
§èi víi mçi doanh nghiÖp, sau khi ®· x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu chung
chóng sÏ ®îc chÝnh thøc ho¸ b»ng chØ tiªu kinh tÕ, thÝ dô: doanh thu t¨ng
10% lîi tøc t¨ng 12%...C¸c chØ tiªu nµy trë thµnh c¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch
chÝnh thøc. Trªn c¬ së ®ã, kÕ to¸n so¹n th¶o vµ triÓn khai b¶n dù to¸n
chung vµ c¸c b¶n dù to¸n chi tiÕt ®Ó lµm c¨n cø tæ chøc thùc hiÖn theo dâi,
vµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Sau ®ã kÕ to¸n thu nhËp kÕt qu¶
thùc hiÖn vµ so¹n th¶o b¸o c¸o thùc hiÖn, cung cÊp cho nhµ qu¶n trÞ ®Ó anh
ta ®¸nh gi¸, kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc c¸c ®iÓm yÕu kÐm.
Chu kú qu¶n lý vµ qu¸ tr×nh kÕ to¸n vËn ®éng liªn tôc, lËp ®i lËp l¹i
kh«ng ngõng, ®iÒu nµy ®ái hái c¶i tiÕn n©ng cao chÊt lîng c«ng viÖc ®Ó
ngµy cµng qu¶n lý tèt h¬n vµ doanh nghiÖp ngµy cµng lµm ¨n ph¸t ®¹t.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.5. Chi phÝ kinh doanh vµ mét vµi nguyªn t¾c tÝnh c¬
b¶n
1.5.1 Kh¸i niÖm chi phÝ, chi phÝ kinh doanh
*Kh¸i niÖm chi phÝ
Trong sæ s¸ch kÕ to¸n - tµi chÝnh - gi¸ thµnh ®· ®Þnh nghÜa: " Chi phÝ
lµ mét thíc ®o b»ng nh÷ng kho¶n tiÒn cña mét sè c¸c nguån ®îc sö dông
cho mét môc ®Ých"
Cßn cã khaÝ niÖm: " Chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm cña kÕ to¸n cã chi phÝ
giíi h¹n trong xÝ nghiÖp, g¾n víi c¸c môc tiªu cña xÝ nghiÖp vµ chi phÝ
ngoµi xÝ nghiÖp, cã c¬ së ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc c¸c nguyªn nh©n
kh¸c".
Nh vËy, chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm mang tÝnh kh¸i qu¸t cao, trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn cña kÕ to¸n doanh nghiÖp, kh¸i niÖm chi phÝ ®· ®îc ph¸t
triÓn thµnh c¸c kh¸i niÖm cô thÓ lµ chi ra, chi phÝ kinh doanh vµ chi phÝ tµi
chÝnh.
* Kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh
" Chi phÝ kinh doanh lµ sù tiªu phÝ ( th«ng thêng) gi¸ trÞ cÇn thiÕt cã
tÝnh chÊt xÝ nghiÖp vÒ vËt phÈm vµ dÞch vô ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cña xÝ
nghiÖp" Tõ kh¸i niÖm trªn cho thÊy chi phÝ kinh doanh ph¶i lµ sù hao phÝ
vÒ vËt phÈm vµ dÞch vô. Sù hao phÝ vÒ vËt phÈm vµ dÞch vô ph¶i liªn quan
®Õn kÕt qu¶. Do ®ã, kh«ng ph¶i mäi sù hao phÝ vÒ vËt phÈm ®Òu lµ ®èi tîng
cña tÝnh chi phÝ kinh doanh mµ chØ hao phÝ nµo cã liªn quan ®Õn môc tiªu
t¹o ra vµ thùc hiÖn kÕt qu¶ hoÆc duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cÇn thiÕt cña xÝ
nghiÖp míi n»m trong kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh.
H¬n n÷a, nh÷ng hao phÝ vËt phÈm cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ xÝ
nghiÖp ph¶i ®îc ®¸nh gi¸, nghÜa lµ ph¶i ®îc ®o b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ .
* Ph©n biÖt chi phÝ kinh doanh víi chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh
V× qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®îc x©y dùng trªn c¬ së sö dông sè
liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh do ®ã nã cã quan hÖ chÆt chÏ víi chi ra vµ chi
phÝ tµi chÝnh.
Chi ra lµ mäi kho¶n tiÒn ®· tr¶ cña xÝ nghiÖp. Do vËy, chi ra lµ sù
gi¶m tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, t¨ng tæn thÊt díi d¹ng nî, vay ng¾n h¹n,
gi¶m ph¬ng tiÖn thanh to¸n, gi¶m nî cña ngêi kh¸c. Chi ra lµ mét kh¸i
niÖm hoµn toµn mang b¶n chÊt tµi chÝnh, nã m« t¶ hµnh ®éng ph¶i bá tiÒn
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ra díi mäi h×nh thøc nh»m mét môc ®Ých nµo dã. Ta cã s¬ ®å thÓ hiÖn mèi
quan hÖ gi÷a chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh.
Chi ra nhng kh«ng lµ chi
phÝ tµi chÝnh
Chi ra lµ chi phÝ tµi chÝnh
Chi phÝ tµi chÝnh nhng
kh«ng ph¶i lµ chi ra
Chi phÝ (thêi kú) = gi¶m tµi s¶n
Chi phÝ tµi chÝnh lµ chi ra
B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh
Chi phÝ tµi chÝnh bao gåm nh÷ng hao phÝ vËt phÈm theo thùc tÕ vµ
qui ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra kÕt qu¶ cña mét thêi kú g¾n víi viÖc chi
ra. Chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú x¸c ®Þnh lµ sù chi g¾n víi kÕt qu¶ cña thêi
kú ®ã. Nã lµ sù hao phÝ hoÆc tiªu phÝ gi¸ trÞ cña mét thêi kú tÝnh to¸n nhÊt ®Þnh
®îc tËp hîp ë kÕ to¸n tµi chÝnh vµ cã mÆt trong tÝnh lç l·i cuèi n¨m.
Cã thÓ ph©n biÖt chi phÝ kinh doanh vµ chi phÝ tµi chÝnh ë b¶ng sau:
Tæng chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú
Chi phÝ kinh doanh kh«ng
Chi phÝ tµi chÝnh xÝ nghiÖp cña thêi kú
trïng chi phÝ tµi chÝnh
Chi phÝ
Chi
phÝ
tµi
chÝnh
Cho
phÝ
tµi
Chi phÝ
tµi chÝnh
xÝ
nghiÖp
cã
tÝnh
chÝnh
kh¸c
chi
phÝ
tµi
doanh
bæ
cña thêi
Chi phÝ kinh
chÊt
dÆc
biÖt
chÝnh
cña
sung
kú ë c¸c
doanh kh¸c
( vÝ dô :
thêi kú
(vÝ dô:
lÜnh vùc
(
vÝ dô: KhÊu TiÒn
Kh«ng
Ngoµi
khÊu
hao
b»ng
chi
c«ng
ho¹t
hao cã tÝnh
b×nh th- kú tÝnh
cã tÝnh
phÝ qu¶n
cña
chñ
®éng
êng
to¸n
chÊt tµi
trÞ cña kú chÊt qu¶n trÞ)
doanh
phô
chÝnh)
nghiÖp)
Chi phÝ tµi chÝnh trung tÝnh cña kú
Toµn bé chi phÝ kinh doanh cña kú
B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.3.2. Mét vµi nguyªn t¾c tÝnh c¬ b¶n
* Nguyªn t¾c ph©n bæ theo quan hÖ nh©n qu¶
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái tríc hÕt khi ph©n bæ chi phÝ gi¸n tiÕp ph¶i
tu©n thñ: ChØ tÝnh cho c¸c ®iÓm chi phÝ hoÆc ®èi tîng chi phÝ ( kÕt qu¶)
nh÷ng chi phÝ ®îc x¸c ®Þnh râ rµng x¶y ra cho ®iÓm hoÆc ®èi tîng ®ã. §©y
lµ nguyªn t¾c ®¸p øng tèt nhÊt tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh chi phÝ kinh
doanh trong qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh nªn chØ ¸p dông nguyªn t¾c kh¸c
khi kh«ng thÓ ¸p dông nguyªn t¾c nµy.(Kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña
nguyªn t¾c nµy)
* Nguyªn t¾c kh¶ n¨ng "chøa" hay lîi nhuËn th«
V× c¸c chi phÝ kinh doanh cè ®Þnh kh«ng cã quan hÖ tû lÖ víi kÕt
qu¶ t¹o ra nªn ph¶i ¸p dông nguyªn t¾c lîi nhuËn th«. Víi nguyªn t¾c nµy
th× chi phÝ kinh doanh ®îc ph©n bæ theo mét quan hÖ tû lÖ víi møc lîi
nhuËn th«. Ngêi ta gäi hiÖu sè gi÷a gi¸ b¸n s¶n phÈm vµ chi phÝ kinh
doanh biÕn ®æi cña ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ lîi nhuËn th« hay lîng bï ®¾p.
* Nguyªn t¾c trung b×nh
Nguyªn t¾c nµy ®îc sö dông khi mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ kinh
doanh vµ ®iÓm chi phÝ hoÆc chi phÝ theo ®èi tîng kh«ng chÆt chÏ hoÆc
kh«ng x¸c ®Þnh ®îc. ë ®©y, ngêi ta ph©n bæ chi phÝ kinh doanh vµo c¸c ®èi
tîng nhËn chi phÝ kinh doanh mét c¸ch b×nh qu©n.
* Nguyªn t¾c thèng nhÊt
Nguyªn t¾c nµy ph¶i cã sù thèng nhÊt gi÷a kÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n
trÞ chi phÝ kinh doanh mµ thÓ hiÖn lµ chi phÝ kinh doanh sö dông sè liÖu
ban ®Çu do kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp.
* Nguyªn t¾c tÝnh hiÖu qu¶
§©y lµ nguyª t¾c cao nhÊt ®èi víi tæ chøc qu¶n trÞ chi phÝ kinh
doanh vµ lu«n ph¶i tr¶ lêi c©u hái: cã ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng?
1.6.
Mét sè néi dung vµ ph¬ng ph¸p chñ yÕu cña qu¶n
trÞ chi phÝ kinh doanh
1.6.1. Mét sè néi dung chñ yÕu
Ta ®· biÕt do QTCPKD lµ tÝnh to¸n híng néi, nã m« t¶ ®êng vËn
®éng cña c¸c nh©n tè s¶n xuÊt kinh doanh trong qu¸ tr×nh kÕt hîp chóng
vµ giíi h¹n ë viÖc thanh to¸n mäi hao phÝ trong viÖc t¹o ra vµ thùc hiÖn c¸c
kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp ®ã lµ chi phÝ kinh doanh QTCPKD cña tÊt c¶ c¸c
nghµnh nãi chung ®Òu bao gåm mét sè néi dung chñ yÕu sau vµ dùa trªn
c¬ së ba bíc.
+ TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i.
+ TÝnh
TÝnhchi
chiphÝ
phÝkinh
kinhdoanh
doanhtheo
theo®iÓm.
lo¹i
+ TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®èi tîng.
Chi phÝ trùc tiÕp Chi phÝ gi¸n tiÕp
TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®iÓm
17
TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®èi tîng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
* Bíc 1: tÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i.
TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i lµ tÝnh CPKD m« t¶ vµ tËp hîp c¸c
hao phÝ xuÊt hiÖn x¸c ®Þnh chi phÝ cho yÕu tè s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Tuú
thuéc vµo m«i trêng kinh doanh mµ cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau. Mét
sù ph©n chia khoa häc c¸c chi phÝ kinh doanh ph¸t sinh theo lo¹i ph¶i t¹o
®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕp tôc cña tÝnh chi phÝ kinh doanh. Ph©n
chia lo¹i CPKD lu«n phô thuéc vµo h×nh thøc môc vµ tiªu cña c¶ hÖ thèng
toµn doanh nghiÖp.
C¨n cø ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña c¸c nh©n tè tiªu dïng trong s¶n xuÊt ta
cã thÓ mét vµi tiªu thøc.
+ TÝnh chi phÝ kinh doanh vÒ lao ®éng.
+ TÝnh chi phÝ kinh doanh vÒ vËt t.
+ TÝnh chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh.
+ TÝnh chi phÝ kinh doanh vÒ dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n ph¶i nép.
- C¨n cø vµo chøc n¨ng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
+ CPKD trong lÜnh vùc mua s¾m
+ CPKD trong lÜnh vùc chÕ biÕn.
+ CPKD qu¶n trÞ.
+ CPKD trong lÜnh vùc tiªu thô.
Ngoµi ra cßn nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nh: CPKD trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp...
TËp hîp chi phÝ kinh doanh quan träng.
* TËp hîp c¸c chi phÝ kinh doanh vÒ lao ®éng
Bé phËn chñ yÕu vµ quan träng nhÊt ®ã lµ tiÒn l¬ng vµ c¸c ®ãng gãp
b¶o hiÓm liªn quan trùc tiÕp ®Õn ngêi lao ®éng ®îc qui ®Þnh theo luËt. C¨n
cø ®Ó x¸c ®Þnh nã lµ dùa vµo b¶ng l¬ng vµ c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng (Cã thÓ
tr¶ l¬ng thêi gian hay theo s¶n phÈm). Ta nhËn thÊy r»ng c¨n cø ®Ó x¸c
®Þnh chi phÝ kinh doanh vÒ lao ®éng vµ chi phÝ tµi chÝnh vÒ lao ®éng lµ nh
nhau. Tõ c¸c c¨n cø ®ã tËp hîp ®îc c¸c chi phÝ kinh doanh víi néi dung lµ
tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc. Cßn b¶o hiÓm ®· ®îc qui ®Þnh b»ng
ph¸p luËt cña nhµ níc.
TËp hîp chi phÝ kinh doanh kh¸c liªn qun trøc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn
viÖc sö dông lao ®éng. §ã lµ c¸c lo¹i chi phÝ cho thÓ thao v¨n ho¸, nhµ trÎ,
th viÖn, nhµ ¨n... vµ cho c¸c lo¹i chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc båi dìng vµ ®µo
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t¹o nghÒ nghiÖp. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c lo¹i chi phÝ nµy c¨n cø vµo c¸c chøng
tõ liªn quan ®Ó tËp hîp.
§èi víi mét sè lo¹i phÝ kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp v× nÕu tËp hîp
trùc tiÕp sÏ dÉn ®Õn sai lÖch vÒ kÕt qu¶ nh tiÒn nghØ phÐp, lÔ tÕt, tiÒn nghØ
èm ®au ®ã ph¶i tËp hîp nh nhau:
- ¦íc tÝnh cho c¶ n¨m.
- ¦íc tÝnh cho mçi th¸ng b»ng1/2 tæng sè c¶ n¨m.
- ë th¸ng cuèi cïng th× ®iÒu chØnh l¹i.
* TËp hîp chi phÝ kinh doanh vÒ vËt t.
(®îc tiÕn hµnh theo hai bíc)
- Bíc 1: TËp hîp vËt t cÇn dïng.
Cã thÓ tiÕn hµnh mét trong ba ph¬ng ph¸p sau:
+ Ph¬ng ph¸p 1: Ph¬ng ph¸p nµy thùc hiÖn qua chøng tõ kÕ to¸n
(ghi chÐp liªn tôc). Ph¬ng ph¸p nµy còng t¬ng tù nh h¹ch to¸n gi¸ thµnh.
Trong ph¬ng ph¸p nµy chøng tõ cÇn ph¶i ®Ò cËp ®îc mét sè néi dung c¬
b¶n sau:
- Ngµy th¸ng xuÊt kho.
- Lo¹i vËt t.
- §iÓm sö dông vËt t.
- §èi tîng sö dông vËt t.
Ph¬ng ph¸p nµy rÊt chÝnh x¸c nh÷ng nã ®ßi hái chi phÝ kinh doanh
lín. Ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ ¸p dông trong ngµnh c¬ khÝ.
- Ph¬ng ph¸p 2: Ph¬ng ph¸p tÝnh theo møc chªnh lÖch.
Ph¬ng ph¸p nµy kh«ng sö dông c¸c chøng tõ xuÊt nhËp vËt t nªn
kh«ng cÇn ghi chÐp mét c¸ch liªn tôc.
Néi dung cña ph¬ng ph¸p nµy lµ x¸c ®Þng lîng vËt t sö dông ë cuèi
kú c¨n cø:
- Sè lîng vËt t khi kiÓm kª (®Çu vµo cuèi kú)
- Chøng tõ nhËp vËt t.
ViÖc tÝnh to¸n ®îc sö dông theo c«ng thøc:
NVLtdi = NVL®ki +NVLni - NVLcki
Trong ®ã
NVLtdi: Lîng nguyªn vËt liÖu tiªu dïng thø i.
NVL®ki: Lîng nguyªn vËt liÖu ë ®Çu kú cña lo¹i nguyªn vËt liÖu i.
NVLni: Lîng nguyªn vËt liÖu nhËp (t¨ng) trong kú cña lo¹i nguyªn
vËt liÖu i.
NVLcki: Lîng nguyªn vËt liÖu cã ë cuèi kú cña lo¹i nguyªn vËt liÖu i.
- ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy: ®¬n gi¶n nªn tèn Ýt chi phÝ tr«ng
kho theo dâi vËt t.
- Nhîc ®iÓm: Kh«ng theo dâi ®îc c¸c nguyªn nh©n g©y hao hôt, mÊt
m¸t vËt t, viÖc kiÓm kª theo qui ®Þnh thêng chØ tiÕn hµnh vµo cuèi n¨m
trong kú, khi tÝnh chi phÝ kinh doanh thêng ph¶i ng¾n h¬n vµ kh«ng x¸c
®Þnh chi phÝ vËt t trùc tiÕp vµ chi phÝ chung vÒ vËt t. Do vËy, ph¬ng ph¸p
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kh«ng ¸p dông ®îc cho c¸c doanh nghiÖp lín, s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n
phÈm.
+ Ph¬ng ph¸p 3: Ph¬ng ph¸p tÝnh ngîc (®Þnh møc)
Nguyªn t¾c tÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ lîng s¶n phÈm (dÞch vô) ®·/ sÏ s¶n
xuÊt ra ®Ó tÝnh ngîc l¹i sè vËt t mçi lo¹i cÇn sö dông theo c¸c tiªu chuÈn
®Þnh møc cã s½n vµ theo qui tr×nh ngîc tõ vËt mang chi phÝ ®Õn ®iÓm chi
phÝ vµ cuèi cïng lµ chi phÝ theo lo¹i:
ViÖc tÝnh to¸n sö dông theo c«ng thøc:
NVLtdi= Spj x NVL®mi
(J=1,m)
Trong ®ã:
Spj: Lîng s¶n phÈm thø j s¶n xuÊt ra trong kú.
NVL®mi: ®Þnh møc tiªu dïng nguyªn vËt liÖu i cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm J.
- Phong ph¸p nµy cã u ®iÓm: CÇn Ýt chi phÝ cho c«ng viÖc tÝnh to¸n.
- Nhîc ®iÓm: Kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ chÝnh x¸c, kÕt qu¶ tÝnh kh«ng
râ rµng v× kh«ng thÓ tÝnh trùc tiÕp cho chi phÝ vËt t chung ®îc vµ kh«ng thÓ
x¸c ®Þnh ®îc sù gi¶m kho vËt t do c¸c nguyªn nh©n kh¸c nÕu kh«ng bæ
xung b»ng ph¬ng ph¸p kiÓm kª kho.
Ph¬ng ph¸p nµy chØ nªn sö dông víi c¸c doanh nghiÖp cã c¬ cÊu s¶n
xuÊt ®¬n gi¶n.
- Bíc 2: TÝnh gi¸ trÞ vËt t tiªu hao.
Nguyªn t¾c cña tÝnh gi¸ trÞ vËt t hao phÝ lµ ph¶i b¶o vÖ tµi s¶n cña
doanh nghiÖp vÒ mÆt hiÖn vËt.
Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n gi¸ thµnh, ngêi ta chØ sö dông gi¸ trÞ trung
b×nh cña kú tÝnh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ vËt t. Gi¸ trÞ trung b×nh cña kú
tÝnh to¸n chØ cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh vµo cuèi kú nªn trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n
ph¶i sö dông mét lo¹i gi¸ t¹m thêi lµ lo¹i gi¸ t¹m tÝnh. §Õn cuèi kú tÝnh
to¸n ngêi ta míi x¸c ®Þnh ®îc chªnh lÖch gi÷a gi¸ t¹m tÝnh vµ gi¸ trÞ trung
b×nh kú tÝnh to¸n ®Ó ®iÒu chØnh phï hîp. Gi¸ trÞ trung b×nh nµy thùc chÊt lµ
gi¸ mua trung b×nh cña kú tÝnh to¸n.
Nh÷ng trong tÝnh chi phÝ kinh doanh cã thÓ cã rÊt nhiÒu lo¹i gi¸
kh¸c nhau.
TÝnh chi phÝ kinh doanh sö dông c¸c lo¹i gi¸ nh:
- Gi¸ mua vµo.
- Gi¸ mua l¹i: lµ gi¸ ®¶m b¶o mua l¹i lîng vËt t ®· ®a vµo sö dông
trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- Gi¸ cËp nhËt: Gi¸ tÝnh theo ngµy xuÊt vËt t, ngµy xuÊt kho s¶n
phÈm, ngµy thu tiÒn.
- Gi¸ tÝnh to¸n: gi¸ tÝnh to¸n ph¶i ®¶m b¶o môc ®Ých duy tr× tµi s¶n
cña doanh nghiÖp vÒ mÆt hiÖn vËt, ngêi ta cßn gäi lµ gi¸ bï ®¾p, gi¸ tÝnh
to¸n sö dông trong CPKD kh¸c vÒ b¶n chÊt c¸ch tÝnh trong h¹ch to¸n gi¸
thµnh. Gi¸ tÝnh trong h¹ch to¸n gi¸ thµnh lµ gi¸ tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c
20