Tài liệu Phân tích rủi ro trong kinh doanh gạo xuất khẩu tại công ty lương thực tiền giang

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, thông tin được sử dụng trong Luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và uế được phép công bố. Đánh giá rủi ro trong quá trình kinh doanh xuất khẩu gạo là một đề tài tế H tương đối khó vì nó mang tính tiềm ẩn và đa dạng. Hơn nữa, đề tài về gạo đã được rất nhiều người và nhiều cơ quan nghiên cứu, nhưng cho đến nay ít người nghiên cứu ở mảng sâu là nghiên cứu thuần túy rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu gạo. h Mặc dù vậy, việc tìm ra điểm mới và độc đáo của đề tài trong điều kiện có hạn là in một việc làm khó khăn. Tuy đã làm việc rất nghiêm túc với sự cố gắng cao nhất, đề tài sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết, số liệu có những lúc không nhất quán cK do thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, vả lại rủi ro là sự tổn thất của doanh nghiệp nên số liệu rất hạn chế công khai, nhưng cũng không làm sai lệch những kết luận họ rút ra của đề tài. Những giải pháp đề ra dựa trên tình hình thực tiễn nên có thể chưa mang tính lý luận cao. Rất mong nhận được sự góp ý của Thầy Cô, bạn bè và những người có quan tâm về lĩnh vực gạo xuất khẩu để đề tài thêm hoàn thiện. Huế, ngày 02 tháng 08 năm 2013 Học viên thực hiện ườ ng Đ ại Xin trân trọng! Tr MAI TẤN HOÀNG i LỜI CẢM ƠN Với tình cảm sâu sắc, chân thành, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tất cả những cá nhân và cơ quan đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình uế học tập và nghiên cứu đề tài. Lời đầu tiên, tôi cảm ơn đến quý Thầy, Cô đã giảng dạy và giúp đỡ tôi trong tế H suốt khoá học. Đặc biệt xin chân thành: - Cảm ơn PGS.TS Trần Văn Hòa, người Thầy đã hướng dẫn tận tình, đầy h trách nhiệm để tôi hoàn thành Luận văn. in - Cảm ơn Ban Giám Đốc Công ty Lương thực Tiền Giang, Lãnh đạo các Phòng ban, Trung Tâm Nông Sản Phú Cường, các Xí nghiệp, các chuyên viên đồng cK nghiệp và bạn bè đã nhiệt tình cộng tác ủng hộ, cung cấp những tài liệu thực tế và thông tin cần thiết để tôi hoàn thành Luận văn này. họ - Cảm ơn Quý lãnh đạo các đơn vị, ban ngành hữu quan. - Cảm ơn Trường Đại học Kinh tế Huế; Trường Đại học Tiền Giang; Phòng Khoa học công nghệ - Hợp tác quốc tế - Đào tạo sau đại học; các Khoa, Phòng ban Đ ại chức năng của Trường đã trực tiếp hoặc gián tiếp giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Cuối cùng, tôi xin chân thành cám ơn đến tất cả người thân, bạn bè đã nhiệt ng tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu đề tài. Tr ườ TÁC GIẢ MAI TẤN HOÀNG ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ : MAI TẤN HOÀNG Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh; niên khóa: 2011 - 2013 Mã số : 60 34 01 02 Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS. TRẦN VĂN HÒA uế Họ và tên học viên Tên đề tài: “PHÂN TÍCH RỦI RO TRONG KINH DOANH XUẤT KHẨU tế H GẠO TẠI CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG” 1. Tính cấp thiết của đề tài Với môi trường kinh doanh ngày càng khó khăn và cạnh tranh gay gắt đòi hỏi h các doanh nghiệp phải có chiến lược kinh doanh phù hợp trên cơ sở phát huy điểm in mạnh, khắc phục điểm yếu tận dụng thời cơ và hạn chế những mối đe doạ về rủi ro. Việc phân tích, đánh giá và phân loại những rủi ro trong quá trình kinh cK doanh gạo xuất khẩu trong tình hình hiện nay là một việc làm cấp bách mang ý nghĩa thực tiễn cao, từ đó làm cơ sở đề ra những giải pháp để tăng cường năng lực họ quản trị nhằm hạn chế rủi ro một cách có hiệu quả. 2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp: phân tích thống kê, phân tích kinh tế và Đ ại phân tích kinh doanh; phương pháp so sánh; phương pháp chuyên gia; phương pháp điều tra và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS. 3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp khoa học của luận văn ng Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn của các nhân tố ảnh hưởng dẫn đến rủi ro và những tác động của nó đến hiệu quả kinh doanh của doanh ườ nghiệp. Từ đó, khẳng định sự cần thiết cho việc nâng cao năng lực quản trị hạn chế rủi Tr ro của Công ty Lương thực Tiền Giang Luận văn đã đề xuất các giải pháp cơ bản mang tính hệ thống nhằm phát huy những lợi thế và khắc phục những hạn chế để nâng cao năng lực quản trị hạn chế rủi ro của Công ty. Đồng thời, đưa ra một số kiến nghị, đề xuất đối với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và đối với Công ty. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT CAD VIẾT ĐẦY ĐỦ Cash Against Documents - trả tiền lấy chứng từ Cán bộ công nhân viên CIF Cost Insurance and Freight - trách nhiệm chuyển từ người bán tế H sang người mua khi hàng nhập cảng đến uế CBCNV Doanh nghiệp tư nhân ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long ETA Estimed Time Arival - dự kiến ngày tàu cập cảng đến FOB Free On Board - miễn trách nhiệm trên boong tàu nơi đi GDP Tổng sản phẩm quốc nội HACCP Hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn HALAL Điều kiện cần để xuất khẩu vào các nước Hồi giáo ISO 9001-2008 Hệ thống quản lý chất lượng ISO 22000:2005 Hệ thống quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm XN 1 Xí nghiệp Chế biến lương thực số 1 XN 2 Xí nghiệp Chế biến lương thực số 2 XN 4 in cK họ Đ ại XN 3 h DNTN Xí nghiệp Chế biến lương thực số 3 Xí nghiệp Chế biến lương thực số 4 Xí nghiệp Chế biến Gạo chất lượng cao XN VN XN SX Xí nghiệp Nước giải khát Suối Xanh Xí nghiệp Chế biến Gạo Việt Nguyên XN TB Xí nghiệp Bánh tráng xuất khẩu Thuận Bình XNK Xuất nhập khẩu KDXK Kinh doanh xuất khẩu K. MPT Kho Mỹ Phước Tây LTTG Lương thực Tiền Giang L/C Letter of Credit - Thư tín dụng Tr ườ ng XN GCLC iv Nông nghiệp và phát triển nông thôn SXKD Sản xuất kinh doanh T/T Telegraphic Transfer - chuyển tiền bằng điện TTNS PC Trung tâm Nông sản Phú Cường UBND Uỷ ban nhân dân USDA Bộ Nông nghiệp Mỹ VFA Hiệp hội Lương thực Việt Nam VINAFOOD I Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc VINAFOOD II Tổng Công ty Lương thực Miền Nam VPĐD Văn phòng đại diện in h tế H uế NN & PTNT cK MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................ii họ TÓM LƯỢC LUẬN VĂN.....................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................................iv MỤC LỤC ................................................................................................................................. v Đ ại DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ.....................................................................................................ix DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU........................................................................................... x PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................................... 1 ng 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ...................................................................................... 1 2. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU................................................................................................... 2 ườ 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU................................................................................................ 2 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CÁCH TIẾP CẬNError! Bookmark not Tr defined. 5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.................................................................. 3 6. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN............................................................................................... 4 PHẦN 2: PHẦN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ..................................................................... 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH v XUẤT KHẨU GẠO................................................................................................................. 6 1.1 HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT KHẨU....................................................6 1.1.1 Khái quát về hoạt động kinh doanh xuất khẩu...................................................6 1.1.2 Vai trò của hoạt động kinh doanh xuất khẩu .....................................................6 uế 1.1.3 Các hình thức xuất khẩu chủ yếu .......................................................................9 1.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu ............................................11 tế H 1.2 RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT KHẨU.....................17 1.2.1 Khái niệm về rủi ro ..........................................................................................17 1.2.2 Phân loại rủi ro .................................................................................................18 1.3 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO TRONG KINH DOANH in h XUẤT KHẨU GẠO .................................................................................................20 1.3.1 Các nhân tố từ môi trường bên ngoài doanh nghiệp ........................................20 cK 1.3.2 Các nhân tố từ môi trường bên trong doanh nghiệp ........................................23 1.4 NỘI DUNG QUẢN TRỊ RỦI RO.......................................................................23 1.5 CÁC PHƯƠNG THỨC QUẢN TRỊ RỦI RO ....................................................24 họ 1.5.1 Quản trị rủi ro chủ động ...................................................................................24 1.5.2 Quản trị rủi ro thụ động....................................................................................24 Đ ại 1.5.3 Các phương pháp kiểm soát rủi ro ...................................................................25 1.6 KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG KINH DOANH GẠO XUẤT KHẨU TẠI MỘT SỐ NƯỚC HÀNG ĐẦU THẾ GIỚI ..........................................26 ng 1.6.1 Thái Lan ...........................................................................................................26 1.6.2 Hoa Kỳ .............................................................................................................28 ườ KẾT LUẬN CHƯƠNG I .......................................................................................................31 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH RỦI RO TRONG KINH DOANH XUẤT KHẨU GẠO Tr TẠI CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG................................................................32 2.1 TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG.........................32 2.1.1 Giới thiệu Công ty............................................................................................32 2.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty Lương thực Tiền Giang ...........32 2.1.3 Cơ cấu tổ chức của Công ty .............................................................................33 vi 2.2 TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG............................................................................................................35 2.2.1 Năng lực thiết bị kỹ thuật và đầu tư .................................................................35 2.2.2 Các chỉ tiêu kết quả kinh doanh gạo đạt được trong thời gian qua..................37 uế 2.2.3 Thị trường, phương thức kinh doanh và phương thức thanh toán ...................41 2.2.4 Những thuận lợi và những tồn tại của công ty.................................................41 tế H 2.3 PHÂN TÍCH RỦI RO TRONG KINH DOANH XUẤT KHẨU GẠO CỦA CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG..............................................................43 2.3.1 Những rủi ro bên ngoài Công ty ......................................................................43 2.3.2 Những rủi ro bên trong Công ty.......................................................................61 in h 2.4 Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA CÁC CHUYÊN GIA VỀ RỦI RO TRONG KINH DOANH XUẤT KHẨU GẠO TẠI CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG ....78 cK 2.4.1 Thông tin chung về các chuyên gia được điều tra, phỏng vấn.........................79 2.4.2 Kiểm định độ tin cậy của các biến số phân tích với hệ số Cronbach’s Alpha .79 2.4.3 Phân tích các nhóm nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu họ gạo của Công ty.........................................................................................................82 2.4.4 Kiểm định giả thuyết về trị trung bình của các nhân tố thành viên .................84 Đ ại 2.4.5 Phân tích hồi qui tương quan các yếu tố tác động đến mức độ ảnh hưởng của rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu gạo của Công ty Lương thực Tiền Giang... Error! Bookmark not defined. ng 2.5 ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG KINH DOANH GẠO XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG ...........................90 ườ 2.5.1 Những mặt tích cực trong công tác quản trị rủi ro trong kinh doanh gạo xuất khẩu ...................................................................................................................90 Tr 2.5.2 Những hạn chế trong công tác quản trị rủi ro trong kinh doanh gạo xuất khẩu ......91 KẾT LUẬN CHƯƠNG II......................................................................................................93 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU HẠN CHẾ RỦI RO TRONG KINH DOANH XUẤT KHẨU GẠO CỦA CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG........95 3.1 ĐỊNH HƯỚNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA CÔNG TY LƯƠNG vii THỰC TIỀN GIANG ĐẾN NĂM 2020 ...................................................................95 3.2 MỤC TIÊU CỦA NHỮNG GIẢI PHÁP............................................................96 3.3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU HẠN CHẾ RỦI RO TRONG KINH DOANH XUẤT KHẨU GẠO CỦA CÔNG TY LƯƠNG THỰC TIỀN GIANG..................96 uế 3.3.1 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức nâng cao năng lực, chất lượng nguồn nhân lực và thực hiện chính sách thu hút chiêu mộ nhân tài ........................................................97 tế H 3.3.2 Thành lập chuyên ban nghiên cứu thị trường, tư vấn pháp luật quản trị rủi ro ..........................................................................................................................99 3.3.3 Nghiên cứu khách hàng và đàm phán chủ động, ký kết hợp đồng chặt chẽ hai bên cùng có lợi ........................................................................................................100 in h 3.3.4 Giải pháp bảo quản tốt ngay từ khâu thu mua ...............................................103 3.3.5 Cập nhật thời gian tàu vào trước khi phương tiện rời bến vận chuyển hàng cK hoá, đa dạng hóa cảng xếp hàng và phương thức giao hàng...................................106 3.3.6 Đảm bảo an toàn trong thanh toán và sử dụng ngoại tệ có hiệu quả .............107 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................................107 họ PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..........................................................................109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................113 Tr ườ ng Đ ại PHỤ LỤC...............................................................................................................................115 viii ix ng ườ Tr Đ ại h in cK họ uế tế H DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng Tên bảng trang Bảng 2.1: Năng lực thiết bị chế biến lương thực, tích lượng kho đến 31/12/2012 uế ...............................................................................................................35 Bảng 2.2: Diện tích và giá trị đầu tư phát triển cánh đồng mẫu lớn năm 2012 .....37 tế H Bảng 2.3: Số lượng gạo mua vào bán ra giai đoạn 2008 – 2012 ...........................38 Bảng 2.4: Cơ cấu gạo bán ra giai đoạn 2008 - 2012 .............................................40 Bảng 2.5: Số lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo 2008 - 2012 ..............................40 Bảng 2.6: Cơ cấu chênh lệch số lượng gạo và giá xuất khẩu gạo qua các năm 2008 in h - 2012 .....................................................................................................41 Bảng 2.7: Các nước sản xuất nông sản lớn nhất thế giới .......................................45 cK Bảng 2.8: Mười quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới năm 2011 ....................45 Bảng 2.9: Dự báo xuất khẩu gạo thế giới năm 2013 ..............................................46 Bảng 2.10 : Dự báo nhập khẩu gạo thế giới năm 2013.............................................46 họ Bảng 2.11: Tỷ lệ hao hụt trong bảo quản lúa gạo ....................................................68 Bảng 2.12: Kiểm định độ tin cậy tổng thể của các biến điều tra..............................80 Đ ại Bảng 2.13: Bảng phân tích nhân tố đối với các biến điều tra ..................................83 Bảng 2.14: Kết quả kiểm định ý kiến đánh giá của các chuyên gia về những rủi ro xuất phát từ năng lực cơ sở vật chất, thiết bị kỹ thuật công nghệ và khả ng năng huy động vốn.................................................................................86 Bảng 2.15: Kết quả kiểm định ý kiến đánh giá của các chuyên gia về những rủi ro ườ xuất phát từ năng lực nội tại của Công ty ..............................................88 Tr Bảng 2.16: Kết quả kiểm định ý kiến đánh giá của các chuyên gia về những rủi ro xuất phát từ những yếu tố khách quan và tác động bên ngoài...............89 Bảng 2.17: Kết quả mô hình hồi quy tương quan theo bước các nhân tố tác động đến mức độ ảnh hưởng của rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu gạo của Công ty...................................................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.18: Phân tích hồi quy tương quan theo bước các nhân tố tác động đến mức x độ ảnh hưởng của rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu gạo của Công ty ...............................................................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.19: Ý kiến đánh giá của các chuyên gia về những những mặt còn hạn chế tác động đến công tác quản trị rủi ro trong kinh doanh gạo xuất khẩu tại uế Công ty Lương thực Tiền Giang............................................................91 Bảng 3.1: Ý kiến đánh giá của các chuyên gia về sự hài lòng của các giải pháp DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Tên sơ đồ h Số hiệu sơ đồ tế H nhằm hạn chế rủi ro ...............................................................................97 Trang Tr ườ ng Đ ại họ cK in Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức ...........................................................................................34 xi PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Ở Việt Nam, từ xa xưa lúa gạo đã là cây lương thực thiết yếu, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong đời sống và phát triển xã hội. Sản xuất lúa gạo là sản xuất uế quan trọng nhất trong ngành nông nghiệp của Việt Nam từ trước tới nay và những tế H năm sắp tới. Có khoảng 70% dân số tập trung ở nông thôn và là nơi cung cấp nguồn lương thực cho nhu cầu của trên 87 triệu người Việt Nam. Diện tích đất canh tác lúa gạo chiếm tới 64% toàn bộ diện tích trồng cây lương thực của cả nước, đưa Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới [4]. h Ngày nay hoạt động xuất khẩu trở nên vô cùng quan trọng trong hoạt động in thương mại đối với bất kỳ một quốc gia nào trên thế giới. Với nền kinh tế mở cửa thông qua hoạt động kinh doanh xuất - nhập khẩu, các quốc gia khai thác được lợi thế cK của mình trong phân công lao động, tạo nguồn thu ngoại tệ quan trong cho đất nước, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và đặc biệt là tạo công ăn việc làm cho người lao động. Đối với Việt Nam, hoạt động xuất khẩu thực sự có ý nghĩa chiến lược trong họ sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế, tạo tiền đề vững chắc để thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Có đẩy mạnh xuất khẩu, mở Đ ại cửa nền kinh tế thì Việt Nam mới có điều kiện thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và ổn định đời sống nhân dân. Trong những năm qua, được sự hỗ trợ của Nhà nước, sản xuất và xuất khẩu gạo đã đạt được những thành tựu rực rỡ, sản lượng lương thực ngày càng tăng, ng lượng gạo xuất khẩu ngày càng dồi dào, chất lượng và giá cả xuất khẩu ngày càng được cải thiện. Mức sống của nông dân từ đó được nâng lên và xã hội đã hình thành ườ nghề mới đó là nghề kinh doanh gạo xuất khẩu mang tính chuyên nghiệp. Khi phải tự vận động trong điều kiện nền kinh tế thị trường, các doanh Tr nghiệp ngày càng quan tâm nhiều hơn đến chiến lược, nhất là trong quá trình hội nhập kinh tế khu vực và trên thế giới. Với môi trường kinh doanh ngày càng khó khăn và cạnh tranh gay gắt, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có chiến lược kinh doanh phù hợp trên cơ sở phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu tận dụng thời cơ và hạn chế những mối đe doạ về rủi ro. 1 Sản xuất và xuất khẩu gạo có vị trí đặc biệt quan trọng đối với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, thực trạng xuất khẩu gạo trong thời gian qua đã cho thấy đây là một nghề mang tính rủi ro cao, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh cũng như hoạt động của các doanh nghiệp. uế Bản thân là một thành viên của đơn vị, với tâm huyết mong muốn góp phần vào sự phát triển của Công ty Lương Thực Tiền Giang (LTTG) nói riêng cũng như tế H sự phát triển ngành gạo xuất khẩu nói chung. Việc phân tích, đánh giá và phân loại những rủi ro trong quá trình kinh doanh xuất khẩu (KDXK) gạo trong tình hình hiện nay là một việc làm cấp bách mang ý nghĩa thực tiễn cao, từ đó làm cơ sở đề ra những giải pháp nhằm tăng cường năng lực quản trị hạn chế rủi ro một cách có hiệu h quả. Vì vậy tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Phân tích rủi ro trong kinh doanh gạo in xuất khẩu tại Công ty Lương Thực Tiền Giang ” làm luận văn thạc sĩ của mình. cK 2. Câu hỏi nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả sử dụng một số câu hỏi sau đây để tiếp cận và giải quyết vấn đề: họ - Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) gạo xuất khẩu của Công ty LTTG giai đoạn 2008 – 2012? LTTG? Đ ại - Các nhân tố ảnh hưởng dẫn đến rủi ro trong KDXK gạo của Công ty - Những khó khăn nào cần phải giải quyết? ng - Những giải pháp nào để hạn chế và phòng chống rủi ro trong KDXK gạo của Công ty LTTG? ườ 3. Mục tiêu nghiên cứu Tr 3.1 Mục tiêu chung Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và phân tích thực trạng quản trị rủi ro của Công ty, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro để hạn chế những tổn thất trong KDXK gạo của Công ty LTTG. 3.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về rủi ro và quản trị rủi ro của các 2 doanh nghiệp xuất khẩu gạo. - Phân tích thực trạng họat động KDXK gạo và quản trị rủi ro của Công ty LTTG. - Đề xuất định hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm giảm thiểu rủi ro trong uế xuất khẩu gạo của Công ty LTTG. 4. Phương pháp nghiên cứu và cách tiếp cận tế H 4.1 Thu thập thông tin, tài liệu, số liệu: + Đối với tài liệu thứ cấp: Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, báo cáo tổng kết và các tài liệu khác của Công ty trong các năm 2008-2012; số liệu in Internet và các nguồn tài liệu liên quan khác. h Niên giám thống kê, báo cáo ngành lương thực, thông tin truyền tải trên mạng + Đối với số liệu sơ cấp: Điều tra bằng phiếu điều tra lấy ý kiến. Thông tin số cK liệu sơ cấp được thu thập làm căn cứ cho việc đánh giá mức độ ảnh hưởng của rủi ro trong KDXK gạo của Công ty LTTG. Do tính chất của đề tài nên số phiếu điều tra họ được phát ra trên phạm vi tập trung, vừa phải, bao gồm các chuyên gia về lương thực, chuyên viên của các phòng chuyên môn nghiệp vụ Công ty LTTG, Sở NN & PTNT Tiền Giang; các vị lãnh đạo đã có tiếp xúc nhiều với Công ty LTTG và có Đ ại thời gian làm việc trong lĩnh vực kinh thực từ 2 năm trở lên. Tổng số phiếu điều tra phát ra cho các đối tượng là 100 phiếu, số thu về 88 phiếu, đạt 88%; hoàn toàn thích hợp cho phân tích trong nghiên cứu này (phụ lục 2.1). ng + Xử lý số liệu: được thực hiện với sự hỗ trợ của phần mềm SPSS và EXCEL. ườ 4.2 Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu: Tr - Phương pháp nghiên cứu tài liệu được sử dụng để hệ thống hóa các vấn đề lý luận về rủi ro trong KDXK gạo của doanh nghiệp. - Phương pháp khảo sát thực tế được sử dụng để khảo sát thực trạng hoạt động SXKD của doanh nghiệp. - Phương pháp hạch toán kinh tế được sử dụng để đánh giá thực trạng hoạt động SXKD của doanh nghiệp. 3 - Các phương pháp phân tích, tổng hợp, đối chiếu, so sánh được sử dụng trong việc xem xét, đánh giá, phân tích kết quả hoạt động SXKD của doanh nghiệp qua từng giai đoạn, từ đó rút ra những kết luận khoa học cần thiết phục vụ cho các luận điểm được triển khai trong luận văn. uế - Các phương pháp điều tra xã hội học, phỏng vấn sâu được sử dụng đối với những nhà quản lý, chuyên gia của các đơn vị kinh doanh lương thực trên địa bàn tỉnh Tiền Giang để từ đó thu thập những ý kiến thực tế, cung cấp cho việc triển khai tế H các luận điểm khoa học cần thiết trong luận văn. - Phương pháp kiểm định giả thuyết thống kê: dùng để kiểm định sự khác biệt về giá trị trung bình của các biến nghiên cứu được đưa vào kiểm định dựa trên số liệu thu thập được hoặc các biến bổ sung đã được tính toán. in h Tất cả các phương pháp nêu trên đều có tác động tích cực và hiệu quả vào kết quả nghiên cứu. Các phương pháp trên đều dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện cK chứng và phương pháp tiếp cận lịch sử cụ thể; xem xét đối tượng nghiên cứu theo quan điểm toàn diện, phát triển và hệ thống. họ 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1 Đối tượng nghiên cứu Đ ại - Nghiên cứu những vấn đề liên quan đến rủi ro trong hoạt động KDXK gạo của Công ty LTTG và các công ty xuất khẩu gạo trên địa bàn tỉnh. - Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng dẫn đến rủi ro trong hoạt động KDXK gạo của Công ty LTTG. ng 5.2 Phạm vi nghiên cứu ườ 5.2.1 Không gian Đề tài tập trung nghiên cứu và phân tích các vấn đề liên quan đến rủi ro trong Tr hoạt động KDXK gạo của Công ty LTTG. 5.2.2 Thời gian Đánh giá thực trạng hoạt động KDXK gạo của Công ty LTTG trong giai đoạn 2008-2012; phân tích nhu cầu sử dụng gạo năm 2013 và đề xuất các giải pháp chủ yếu giảm thiểu rủi ro trong xuất khẩu gạo của Công ty LTTG đến năm 2020. 6. Bố cục của luận văn 4 Ngoài phần đặt vấn đề và kết luận, phần nội dung của luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về rủi ro trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu. Chương 2: Phân tích những rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu gạo tại Công uế ty Lương Thực Tiền Giang. Chương 3: Những giải pháp nâng cao quản trị rủi ro trong kinh doanh xuất Tr ườ ng Đ ại họ cK in h tế H khẩu gạo tại Công ty Lương Thực Tiền Giang. 5 PHẦN 2: PHẦN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG HOẠT uế ĐỘNG KINH DOANH XUẤT KHẨU GẠO 1.1 Hoạt động kinh doanh xuất khẩu tế H 1.1.1 Khái quát về hoạt động kinh doanh xuất khẩu Hoạt động KDXK là việc bán hàng hóa hoặc dịch vụ cho nước ngoài trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán theo nguyên tắc ngang giá. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với ít nhất một bên trong mối quan hệ này. h Mục đích của hoạt động xuất khẩu là khai thác được lợi thế của từng quốc gia in trong phân công lao động quốc tế. Việc trao đổi hàng hóa mang lại lợi ích cho các cK quốc gia, do đó các quốc gia đều tích cực tham gia mở rộng hoạt động này. Hoạt động xuất khẩu là hình thức cơ bản của hoạt động ngoại thương, đã xuất hiện từ rất lâu và ngày càng phát triển. Hoạt động này diễn ra trên mọi lĩnh vực, họ trong mọi điều kiện từ sản xuất hàng tiêu dùng cho đến máy móc thiết bị, tư liệu sản xuất và cả công nghệ kỹ thuật cao. Dù ở lĩnh vực nào thì hoạt động xuất khẩu cũng Đ ại đều nhằm mục đích mang lại lợi nhuận cho các quốc gia tham gia. Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên phạm vi rất rộng, cả về không gian lẫn thời gian. Nó có thể chỉ diễn ra trong thời gian ngắn song cũng có thể kéo dài hàng năm. Nó có thể được tiến hành trên phạm vi lãnh thổ của một quốc gia hay nhiều quốc ng gia khác nhau. ườ 1.1.2 Vai trò của hoạt động kinh doanh xuất khẩu 1.1.2.1 Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với một quốc gia Tr a) Xuất khẩu tạo nguồn thu ngoại tệ để đảm bảo nhu cầu nhập khẩu Sự tăng trưởng kinh tế của một quốc gia phụ thuộc chủ yếu vào 4 nhân tố đó là: vốn, công nghệ, nhân lực và tài nguyên. Song không phải quốc gia nào cũng có đầy đủ cả 4 yếu tố này đặc biệt là đối với các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển. 6 Hiện nay hầu hết các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển đều thiếu vốn, thế nên họ không có cơ hội để nhập khẩu công nghệ hiện đại và không thể đầu tư nâng cao trình độ nguồn nhân lực do đó trình độ sản xuất của họ kém. Ngược lại trình độ sản xuất kém lại chính là nguyên nhân làm cho quốc gia này thiếu vốn. Vì vậy, đây chính uế là một vòng luẩn quẩn của các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển. Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn này buộc các quốc gia phải có vốn để nhập khẩu công nghệ tiên tế H tiến mà trong nước chưa sản xuất được và nâng cao trình độ nguồn nhân lực, qua đó nâng cao khả năng sản xuất. Nhưng một câu hỏi được đặt ra với các quốc gia là làm thế nào để có một lượng ngoại tệ cần thiết đáp ứng cho nhu cầu này? Thực tiễn cho thấy, để có đủ một lượng ngoại tệ đáp ứng cho nhu cầu này in h các quốc gia có thể sử dụng các nguồn huy động vốn chính sau: - Nguồn thu từ hoạt động xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ. cK - Nguồn đầu tư nước ngoài. - Nguồn vay nợ, viện trợ. - Nguồn từ các dịch vụ thu ngoại tệ như dịch vụ ngân hàng, dịch vụ du lịch. họ Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới bị khủng hoảng và dần đang phục hồi phát triển chậm lại như hiện nay, thì các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển Đ ại sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc huy động được nguồn vốn từ các hoạt động đầu tư, vay nợ, viện trợ và các dịch vụ thu ngoại tệ. Thêm vào đấy, với các nguồn vốn này các quốc gia phải chịu những thiệt thòi và những ràng buộc về chính trị ng nhất định. Vì vậy nguồn vốn quan trọng nhất mà các quốc gia này có thể trông chờ là nguồn thu từ hoạt động xuất khẩu. ườ b) Hoạt động xuất khẩu phát huy được lợi thế của quốc gia Để hoạt động xuất khẩu có hiệu quả thì các quốc gia thường phải lựa chọn Tr các mặt hàng sản xuất ở quốc gia đó có lợi thế hơn so với sản xuất tại các quốc gia khác. Đây chính là những mặt hàng có sử dụng nguồn nguyên liệu dồi dào, lao động rẻ, ứng dụng nền sản xuất trong nước. Chính vì vậy mà hoạt động xuất khẩu phát huy được lợi thế của quốc gia. Điều này cho thấy hoạt động xuất khẩu sẽ phát tạo cơ hội cho một quốc gia phát huy được lợi thế của mình. 7 c) Hoạt động xuất khẩu góp phần chuyển dịch cơ cấu sản xuất Thông thường các nhà xuất khẩu sẽ tập trung vào xuất khẩu những mặt hàng có lợi thế của đất nước. Khi lợi nhuận thu được từ xuất khẩu mặt hàng ấy càng lớn thì số người tập trung vào sản xuất mặt hàng ấy ngày càng nhiều. Do vậy, cơ cấu uế sản xuất trong nước sẽ thay đổi. Sự thay đổi này không chỉ diễn ra trong ngành mà còn diễn ra ở cả những ngành phụ trợ cho ngành hàng xuất khẩu. Chẳng hạn, khi tế H hoạt động xuất khẩu hàng nông sản phát triển thì nó kéo theo sự phát triển của ngành sản xuất phân bón, ngành công nghiệp thực phẩm phát triển kéo theo ngành trồng trọt chăn nuôi phát triển, ngành dệt may phát triển kéo theo ngành trồng bông đay cũng phát triển. in h d) Hoạt động xuất khẩu giải quyết công ăn việc làm, tạo nguồn thu nhập, nâng cao mức sống và trình độ của người lao động cK Hoạt động xuất khẩu là một trong những hoạt động mang lại nguồn lợi nhuận lớn trong các hoạt động SXKD. Chính vì vậy số lượng lao động hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu hàng hóa không ngừng tăng. Hàng năm ngành xuất họ khẩu giải quyết việc làm cho một số lượng lớn lao động. Thêm vào đó do có điều kiện tiếp xúc với thị trường mới, phương thức quản lý mới, khoa học công nghệ Đ ại hiện đại nên trình độ của người lao động cũng được cải thiện để đáp ứng với yêu cầu chung của thị trường quốc tế. e) Hoạt động xuất khẩu nâng cao uy tín của quốc gia trên trường quốc tế ng Để đánh giá uy tín của một quốc gia người ta thường dựa vào bốn điều kiện đó là: Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), lạm phát, thất nghiệp và cán cân thanh toán. ườ Hoạt động xuất khẩu đem lại nguồn thu ngoại tệ, góp phần làm cân bằng cán cân thanh toán do vậy là một trong bốn điều kiện đánh giá sự phát triển kinh tế của một Tr quốc gia. Cao hơn nữa, hoạt động xuất khẩu làm tăng tích lũy ngoại tệ của một quốc gia và có thể biến quốc gia trở thành quốc gia xuất siêu và tạo sự đảm bảo trong thanh toán cho đối tác, tăng được uy tín trong kinh doanh. Qua hoạt động xuất khẩu, hàng hóa của quốc gia được bày bán trên thị trường thế giới, khuyếch trương thương hiệu và sự tiếp cận những khoa học tiên tiến từ nước ngoài. Ngoài ra hoạt 8 động xuất khẩu làm tiền đề cho các hoạt động kinh tế đối ngoại khác như: Dịch vụ, ngân hàng, đầu tư, hợp tác liên doanh...và làm cho quan hệ giữa các nước trở nên chặt chẽ và thân thiết hơn. 1.1.2.2 Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với doanh nghiệp uế - Hoạt động xuất khẩu tạo cơ hội cho các doanh nghiệp tham gia vào cuộc cạnh tranh về giá cả, chất lượng, mẫu mã hàng hóa trên thị trường thế giới. Chính tế H yếu tố này buộc doanh nghiệp phải năng động, sáng tạo hơn, phải không ngừng nâng cao trình độ quản trị kinh doanh, tăng cường đầu tư đổi mới trang thiết bị... để tự hoàn thiện mình. - Hoạt động xuất khẩu tạo cơ hội cho các doanh nghiệp mở rộng quan hệ in h buôn bán với nhiều đối tác nước ngoài từ đó người lao động trong doanh nghiệp có của đối tác. cK thể nâng cao năng lực chuyên môn của mình, tiếp thu, học hỏi kinh nghiệm quản lý - Hoạt động xuất khẩu tạo nguồn thu ngoại tệ cho doanh nghiệp để mở rộng và nâng cao trình độ sản xuất đồng thời tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người họ lao động trong doanh nghiệp. 1.1.3 Các hình thức xuất khẩu chủ yếu Đ ại 1.1.3.1 Xuất khẩu trực tiếp Là hình thức xuất khẩu các hàng hóa hoặc dịch vụ do doanh nghiệp sản xuất ra hoặc thu mua từ các đơn vị sản xuất trong nước tới các khách hàng nước ngoài ng thông qua các tổ chức của mình. Ưu điểm của hình thức xuất khẩu này là các doanh nghiệp có thể liên hệ trực tiếp và đều đặn với khách hàng, với thị trường nước ườ ngoài, biết được yêu cầu của khách hàng và tình hình bán hàng ở đó nên có thể chủ động trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Ngoài ra hình thức xuất khẩu này làm Tr tăng lợi nhuận của doanh nghiệp do giảm chi phí trung gian. 1.1.3.2 Xuất khẩu ủy thác Trong hình thức này, đơn vị xuất khẩu (bên nhận ủy thác) nhận xuất khẩu một lô hàng nhất định với danh nghĩa của mình và nhận được một khoản thù lao theo thỏa thuận với đơn vị có hàng xuất khẩu (bên ủy thác). Ưu điểm của hình thức 9