Tài liệu Phân tích rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh hoằng lộc - hoằng hóa

BỘ CÔNG THƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH CƠ SỞ THANH HÓA- KHOA KINH TẾ ---------d&c--------- BÁO CÁO THỰC TẬP ĐỀ TÀI:PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HOẰNG LỘC - HOẰNG HÓA Giáo viên hướng dẫn: TRẦN THỊ YẾN Sinh viên thực hiện : LÊ THỊ NGA Mã số sinh viên : 10007973 Lớp : CDTN12TH Thanh Hóa, tháng 03 năm 2013 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Thanh Hóa, ngày …tháng….năm 2013 Thủ trưởng đơn vị SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến MỤC LỤC NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP........................................................................i NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN...............................................................ii MỤC LỤC........................................................................................................................ iii LỜI NÓI ĐẦU...................................................................................................................1 1: LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.............................................................................................1 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu..............................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................................2 5. Kết cấu của đề tài.......................................................................................................3 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VÀ RỦI RO TÍN DỤ NG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG ..................................4 1.1. TÍN DỤNG NGÂN HÀNG: KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ.........................4 1.1.1. Khái niệm tín dụng Ngân hàng.............................................................................4 1.1.2. Phân loại tín dụng Ngân hàng...............................................................................4 1.1.2.1. Căn cứ vào mục đích tín dụng:..........................................................................4 1.1.2.2. Căn cứ vào thời hạn tín dụng:............................................................................4 1.1.2.3. Căn cứ vào bảo đảm của tín dụng:.....................................................................4 1.1.2.4. Căn cứ vào phương pháp hoàn trả:.....................................................................4 1.1.2.5. Căn cứ vào tính chất hoàn trả:............................................................................5 1.1.3. Đặc điểm của tín dụng Ngân hàng........................................................................5 1.1.4. Vai trò của tín dụng Ngân hàng trong nền kinh tế................................................5 1.2. Rủi ro tín dụng và các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng....................................6 1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng.................................................................................6 1.2.2. Các tiêu chí đo lường rủi ro tín dụng Ngân hàng..................................................6 1.2.2.1 Tỷ lệ nợ quá hạn = Dư nợ quá hạn / Tổng dư nợ.............................................6 1.2.2.2 Tỷ lệ nợ xấu = Dư nợ xấu / Tổng dư nợ............................................................10 SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến 1.2.2.3 Tỷ lệ mất vốn = Dư nợ mất vốn / Tổng dư nợ...................................................10 1.2.2.4 Tỷ lệ dự phòng rủi ro đó trích = Dự phòng rủi ro đó trích / Tổng dư nợ...........10 1.2.3. Tác hại của rủi ro tín dụng..................................................................................11 1.2.3.1. Đối với Ngân hàng...........................................................................................11 1.2.3.2. Đối với khách hàng..........................................................................................11 1.2.3.3. Đối với nền kinh tế- xã hội..............................................................................12 1.2.4. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng.....................................................................12 1.2.4.1. Nguyên nhân khách quan................................................................................12 1.2.4.1.1. Môi trường chính trị, luật pháp....................................................................12 1.2.4.1.2. Môi trường kinh tế.......................................................................................13 1.2.4.1.3. Môi trường công nghệ..................................................................................13 1.2.4.2. Nguyên nhân bất khả kháng.............................................................................13 1.2.4.3. Nguyên nhân từ phía khách hàng....................................................................13 1.2.4.3.1. Khách hàng là cá nhân.................................................................................14 1.2.4.3.2. Khách hàng là doanh nghiệp........................................................................14 1.2.4.4.Nguyên nhân từ phía Ngân hàng.......................................................................14 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁTTRIỂN NÔNG THÔN................................16 CHI NHÁNH HOẰNG LỘC -HOẰNG HÓA.................................................................16 2.1 KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHNN&PTNT CHI NHÁNH HOẰNG LỘC-HOẰNG HÓA.....................................16 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của NHNo&PTNT chi nhánh......................16 2.1.2 Tình hình hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT Hoằng Lộc-Hoằng Hóa.......17 2.1.2.1. Về nguồn vốn...................................................................................................18 2.1.2.2. Tình hình sử dụng vốn.....................................................................................19 2.1.2.3. Hoạt động kinh doanh khác..............................................................................20 SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến 2.1.2.3. Nghiệp vụ thanh toán và ngân quỹ...................................................................21 2.1.2.4. Kết quả kinh doanh:.........................................................................................22 2.2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG CỦA NHNN&PTNT HOẰNG LỘC-HOẰNG HÓA...................................................22 2.2.1 Chất lượng tín dụng của Ngân hàng.....................................................................23 2.2.2. Tình hình nợ quá hạn tại NHNo&PTNT Hoằng Lộc-Hoằng Hóa.......................25 2.2.3. Tình hình nợ xấu.................................................................................................27 2.2.4. Thực tế trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng........................................28 2.3. NHỮNG KHÓ KHĂN, TỒN TẠI VÀ NGUYÊN NHÂN GÂY RA RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NHNo&PTNT HOẰNG LỘC-HOẰNG HÓA.................................29 2.3.1 Một số tồn tại và khó khăn của Ngân hàng..........................................................29 2.3.2 Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng tại Ngân hàng..............................................30 2.3.2.2. Nguyên nhân từ phía Ngân hàng.....................................................................31 2.3.2.3. Nguyên nhân do môi trường sản xuất kinh doanh...........................................31 CHƯƠNG 3: GIẢIPHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HẠN CHẾ RỦIRO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG HOẰNG LỘC-HOĂNG HÓA................................................................................................................................. 33 3.1 ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN....................................................33 3.1.1 Định hướng chung...............................................................................................33 3.1.2 Mục tiêu cụ thể:...................................................................................................33 3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................33 3.2.1 Giải pháp đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn...................33 3.2.2. Một số giải phápphòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Hoằng Lộc-Hoằng Hóa.................................34 3.2.2.1 Thực hiện phân tích tín dụng chính xác đảm bảo quyết định cho vay đúng đắn. ...................................................................................................................................... 34 3.2.2.2 Thực hiện các biện pháp đảm bảo tín dụng.......................................................35 SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến 3.2.2.2.1. Đối với đảm bảo tín dụng bằng thế chấp tài sản yêu cầu:............................35 3.2.2.2.2. Đối với đảm bảo tín dụng bằng cầm cố tài sản.............................................36 3.2.2.2.3. Đối với khoản vay không có tài sản đảm bảo...............................................36 3.2.2.3 Phân loại nợ và xử lý nợ quá hạn khó đòi.........................................................36 3.2.2.4 Xây dựng phát triển hệ thống khách hàng và thực hiện tốt chính.....................36 3.2.2.5 Giới hạn tín dụng và cơ cấu tín dụng hợp lý.....................................................37 3.2.2.6 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ...............................................37 3.2.2.7 Nguồn nhân lực.................................................................................................38 3.2.2.8 Công tác huy động vốn.....................................................................................38 3.2.2.9 Nâng cao năng lực tài chính..............................................................................39 3.2.3. Một số kiến nghị.................................................................................................39 3.2.3.1 Đối với Chính phủ và các bộ ngành liên quan..................................................39 3.2.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà Nước..........................................................................40 3.2.3.3 Đối với NHNN&PTNT Việt Nam....................................................................41 3.2.3.4.Đối với NHNN&PTNT Hoằng Lộc-Hoằng Hóa...............................................42 KẾT LUẬN...................................................................................................................... 44 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................46 SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến LỜI NÓI ĐẦU 1: LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong nền kinh tế thị trường rủi ro kinh doanh là điều không tránh khỏi mà đặc biệt rủi ro trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng có phản ứng dây chuyền, lây lan và có nhiều biểu hiện phức tạp. Thực tiễn hoạt động của các NHTMVN trong hơn 20 năm đổi mới vừa qua đã cho chúng ta thấy tình trạng khó khăn về tình trạng tài chính của một ngân hàng thường phát sinh từ những khoản cấp tín dụng khó đòi,điển hình như:việc đỗ vỡ hàng loạt quỹ tín dụng hay những vụ án lớn và việc tiến hành xử lý một khối lượng nợ tồn đọng khá lớn của NHTMVN.Thêm vào đó nhìn kết cấu tài sản của NHTMVN chúng ta nhận thấy:tài sản sinh lời của các khoản cấp tín dụng luôn chiếm tỷ trọng khá lớn (60%-70%). Hệ thống NHTM nước ta đang trong quá trình từng bước đổi mới và hoàn thiện để thích ứng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế. Ngày 07/11/2006 Việt Nam chính thức là thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại thế giới WTO. WTO mở ra cho nền kinh tế Việt Nam những cơ hội và những thách thức lớn. Thị trường tài chính tiền tệ theo đó cũng phát triển là sóng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam tăng mạnh, thị trường chứng khoán khởi sắc, các ngân hàng mở rộng mạnh lưới lãi suất liên tục tăng ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển nông thôn Việt Nam nói chung và ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông thôn chi nhánh Hoằng Lộc-Hoằng Hóa nói riêng. Ngoài ra,sự cạnh tranh quyết liệt giữa các ngân hàng cũng tác động không nhỏ. Từ những tác động như vậy đã buộc các ngân hàng phải nới lỏng các điều kiện khi cho cũng như phải liên tục điều chỉnh lãi suất cho vay, lãi suất huy động vốn. Điều này tạo ra rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng. Việc khách hàng sử dụng sai mục đích, đầu tư không hiệu quả thu nhập không đủ bù đắp chi phí … dẫn đến việc trả nợ không đúng hạn. Tất cả những điều SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 1 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến đó gián tiếp gây ra rủi ro cho ngân hàng đặcbiệt là rủi ro tín dụng. Vì vậy,việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là việc làm luôn được quan tâm hàng đầu đối với ngân hàng khi cho vay, đó cũng là vấn đề nan giải cho các ngân hàng thương mại Vệt Nam. Các nhà quản trị của hệ thống ngân hàng luôn mong muốn tìm được những giải pháp tốt nhất cho vấn đề này. Chất lượng kinh doanh ngân hàng trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay phụ thuộc rất nhiều yếu tố một trong những yếu tố quyết định đó là chất lượng của công tác quản lý rủi ro. Trong điều kiện kinh tế Việt Nam hiện nay ,hoạt động của các ngân hàng nói chung và hoạt động của ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển nông thôn chi nhánh Hoằng Lộc-Hoằng Hóa tập trung vào vẫn là hoạt động tín dụng thì việc quản lý rui ro tín dụng có vai trò hết sức quan trọng. Nhận thức được tầm quan trọng đó kết hợp với những kiến thức đã được học và thời gian thực tập tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển nông thôn chi nhánh Hoằng Lộc-Hoằng Hóa em đã lựa chọn đề tài: “Rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Hoằng Lộc- Hoằng Hóa ”làm báo cáo thực tập của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Báo cáo sẽ hệ thống lại những vấn đề có tình lý luận về rủi ro tín dụng để khẳng định rằng rủi ro tín dụng là một sự tất yếu song có thể hạn chế được để đảm bảo tính an toàn và khả năng sinh lời cho ngân hàng. Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động của NHNo&PTNT Hoằng Lộc Hoằng Hóa, báo cáo sẽ rút ra những tồn tại và đưa ra những biện pháp,kiến nghị nhằm hạn chế rủi ro tín dụng cho ngân hàng. 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là rủi ro tín dụng Phạm vi nghiên cứu là hoạt động tín dụng tại NHNo&PNT chi nhánh Hoằng Lộc-Hoằng Hóa từ năm 2010 đến 2012 4. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng các phương pháp duy vật biện chứng, suy luận logic kết hợp với SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 2 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến phương pháp duy vật lịch sử. Sử dụng số liệu thực tế để luận chứng thông qua các phương pháp so sánh, thống kê, … 5. Kết cấu của đề tài Vấn đề quản lý rủi ro tín dụng là vấn đề phức tạp và rộng lớn do đó trong báo cáo này em chỉ tập trung vào thực trạng nguyên nhân dẫn tới rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Hoằng Lộc- Hoằng Hóa từ đó đưa ra một số giải pháp và kiến nghị về việc phòng ngừa rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển nông thôn Việt Nam nói chung và ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển nông thôn chi nhánh Hoằng Lộc - Hoằng Hóa . ∞∞ BÁO CÁO GỒM ∞∞ ‫٭٭‬ PHẦN MỞ ĐẦU: ‫٭٭‬ PHẦN NỘI DUNG: ● Chương 1:Cơ sở lý thuyết: rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam. ● Chương 2: Thực trạng rủi ro và quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hoằng Lộc- Hoằng Hóa. ●Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hoằng Lộc- Hoằng Hóa. ‫٭٭‬ PHẦN KẾT LUẬN: SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 3 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VÀ RỦI RO TÍ N DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG . 1.1. TÍN DỤNG NGÂN HÀNG: KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ. 1.1.1. Khái niệm tín dụng Ngân hàng Tín dụng Ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa Ngân hàng với các chủ thể khác trong nền kinh tế. Ngân hàng là một định chế tài chính trung gian,hay nói cách bản chất của ngân hàng là đi vay để cho vay do vậy trong quan hệ tín dụng với các chủ thể kinh tế, các cá nhân Ngân hàng vừa là người đi vay, vừa là người cho vay. 1.1.2. Phân loại tín dụng Ngân hàng Có nhiều căn cứ để phân loại tín dụng Ngân hàng: 1.1.2.1. Căn cứ vào mục đích tín dụng:  Cho vay bất động sản.  Cho vay công nghiệp và thương mại.  Cho vay nông nghiệp.  Cho vay tiêu dùng.  Cho vay khác. 1.1.2.2. Căn cứ vào thời hạn tín dụng:  Cho vay ngắn hạn.  Cho vay trung hạn.  Cho vay dài hạn. 1.1.2.3. Căn cứ vào bảo đảm của tín dụng:  Cho vay có tài sản đảm bảo.  Cho vay không có tài sản đảm bảo. 1.1.2.4. Căn cứ vào phương pháp hoàn trả: SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 4 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến  Cho vay trả góp.  Cho vay phi trả góp.  Cho vay hoàn trả theo yêu cầu. 1.1.2.5. Căn cứ vào tính chất hoàn trả:  Cho vay hoàn trả trực tiếp.  Cho vay hoàn trả gián tiếp 1.1.3. Đặc điểm của tín dụng Ngân hàng. Chủ thể tham gia gồm một bên là Ngân hàng và một bên là các chủ thể khác trong nền kinh tế, như các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân, vv… Vốn tín dụng cấp chủ yếu là tiền tệ, cũng có thể là tài sản. Thời hạn của tín dụng Ngân hàng rất linh hoạt,có thể là ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn. Công cụ của tín dụng Ngân hàng cũng rất linh hoạt, có thể là kỳ phiếu trái phiếu Ngân hàng, các hợp đồng tín dụng, vv… Là hình thức tín dụng mang tính chất gián tiếp, trong đó Ngân hàng là trung gian tín dụng giữa những người tiết kiệm và những người cần vốn để sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng. Mục đích của tín dụng Ngân hàng là nhằm phụcvụ sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng qua đó thu được lợi nhuận. 1.1.4. Vai trò của tín dụng Ngân hàng trong nền kinh tế. Tín dụng Ngân hàng thúc đẩy quá trình tập trung và điều hoà nguồn vốn giữa các chủ thể trong nền kinh tế, tăng nhanh tốc độ lưu thông hàng hoá, chu chuyển tiền tệ. Tín dụng Ngân hàng là công cụ chủ yếu để tài trợ, đầu tư cho các ngành kinh tế then chốt, các ngành kinh tế kém phát triển. Tín dụng Ngân hàng góp phần tác động các đơn vị sử dụng nguồn vốn vay Ngân hàng có hiệu quả. Tín dụng Ngân hàng thúc đẩy sự mở rộng và phát triển ngành ngoại thương. SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 5 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến Tín dụng Ngân hàng góp phần nâng cao chế độ hoạch toán kinh tế, bình ổn giá cả, chống lạm phát trong nền kinh tế. Do vậy tín dụng Ngân hàng có vai trò tạo tiền trong nền kinh tế. 1.2. Rủi ro tín dụng và các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng. 1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng. Trong bất kỳ hoạt động kinh doanh nào thì lợi nhuận và rủi ro đều luôn song hành cùng nhau. Lợi nhuận càng cao thì rủi ro càng cao, đó là quy luật mà bất cứ một người làm kinh tế nào cũng biết. Và hoạt động kinh doanh Ngân hàng cũng không nằm ngoại quy luật đó. Hoạt động tín dụng trong Ngân hàng là hoạt động chiếm tỷ trọng lớn và quan trọng. Hoạt động này mang lại nhiều lợi nhuận nhưng cũng đem lại khá nhiều rủi ro cho Ngân hàng. Để hạn chế tối đa rủi ro tín dụng cần phải hiểu rõ bản chất và nguyên nhân gây ra những rủi ro đó. Rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động Ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết. ( Điều 2, Chương I -Quyết định 493/2005/QĐNHNN/2005/QĐ-NHNN). 1.2.2. Các tiêu chí đo lường rủi ro tín dụng Ngân hàng. 1.2.2.1 Tỷ lệ nợ quá hạn = Dư nợ quá hạn / Tổng dư nợ. Theo quyết định 493/2005/QĐNHNN/2005/QĐNHNN thì nợ quá hạn là khoản nợ mà một phần hay toàn bộ nợ gốc hoặc lãi đã quá hạn. Để cụ thể và hiểu rõ hơn ta có thể dựa vào quyết định số 18/2007/QĐ-NH về việc bổ sung và sửa đổi một số điều trong quyết định 493/2005/QĐ-NHNN/2005/QĐ-NHNN.Theo điều 6 chương 2 trong quyết định sửa đổi này có thể xác định nợ quá hạn. Nội dung của điều 6 sau khi sửa đổi như sau: Khoản 1: Tổ chức tín dụng thực hiện phân loại nợ. * Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn bao gồm: - Các khoản nợ trong hạn và tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn; SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 6 Báo cáo thực tập tốt nghiệp - GVHD: Trần Thị Yến Các khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn; - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 1 theo quy định tại khoản 2 điều này; * Nhóm 2: Nợ cần chú ý bao gồm - Các khoản nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày; - Các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu (đối với khách hàng là doanh nghiệp, tổ chức thì tổ chức tín dụng phải có hồ sơđánh giá kháchhàng về kh ả năng trả nợ đầy đủ nợ gốc và lãi đúng kỳ hạn được điều chỉnh lầnđầu); - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 2 theo quy định tại khoản 3 điều này; * Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn từ 91 đến 180 ngày. Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu, trừ các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lầnđầu phân loại vào nhóm 2 theo quy định trên. - Các khoản nợ đựơc miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng. - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 3 theo quy định tại khoản 3 điều này. * Nhóm 4: Nợ nghi ngờ bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn từ 180 đến 360 ngày. - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu. - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai. - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 4 theo quy định tại khoản 3 điều này. * Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày. - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 7 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến ngày trở lên theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu. - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần hai. - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên, kể cả chưa bị quá hạn hoặc đã quá hạn. - Các khoản nợ khoanh, nợ chờ xử lý. - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 5 theo quy định tại khoản 3 điều này. Khoản 2: Tổ chức tín dụng có thể phân loại lại các khoản nợ vào nhóm nợ có rủi ro thấp hơn trong các trường hợp sau đây: ● Đối với các khoản nợ quá hạn, tổ chức tín dụng phân loại lại vào nhóm nợ có rủi ro thấp hơn( kể cả nhóm 1) khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau đây: + Khách hàng trả đầy đủ phần nợ gốc và lãi bị quá hạn (kể cả lãi áp dụng đối với nợ gốc quá hạn) và nợ gốc và lãi của các kỳ hạn trả nợ tiếp theo trong thời gian tối thiểu sáu (06) tháng đối với khoản nợ trung và dài hạn, ba (03) tháng đối với khoản nợ ngắn hạn, kể cả ngày bắt đầu trả đầy đủ nợ gốc và lãi bị quá hạn. + Có tài liệu, hồ sơ chứng minh các nguyên nhân làm khoản nợ bị quá hạn đã được xử lý, khắc phục. +Tổ chức tín dụng có đủ cơ sở (thông tin, tài liệu kèn theo) đánh giá là khách hàng có khả năng trả đầy đủ nợ gốc và lói đỳng kỳ hạn còn lại. ● Đối với các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ, tổ chức tín dụng phân loại lại vào nhóm nợ có rủi ro thấp hơn (kể cả nhóm 1) khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau đây: + Khách hàng trả đầy đủ nợ gốc và lãi theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại trong thời gian tối thiểu sáu (06) tháng đối với khoản nợ trung và dài hạn,ba (03) tháng đối với các khoản nợ ngắn hạn, kể cả ngày bắt đầu trả đầy đủ nợ gốc và lãi theo thời hạn được cơ cấu lại. + Có tài liệu, hồ sơ chứng minh các nguyên nhân làm khoản nợ bị quá hạn đã được xử lý, khắc phục. SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 8 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến +Tổ chức tín dụng có đủ cơ sở (thông tin, tài liệu kèn theo) đánh giá là khách hàng có khả năng trả đầy đủ nợ gốc và lói đỳng kỳ hạn còn lại. ◙ Khoản 3: Tổ chức tín dụng phải chuyển khoản nợ vào nhóm có rủi ro cao hơn trong các trường hợp sau đây: +Toàn bộ dư nợ của một khách hàng tại một TCTD phải được phân loại vào cùng một nhóm nợ. Đối với khách hàng có từ hai (02) khoản nợ trở trên tại TCTD mà có bất kỳ khoản nợ nào bị phân loại theo quy định tại khoản 1 điều này vào nhóm có rủi ro cao hơn các khoản nợ khác, TCTD phải phân loại lại các khoản nợ còn lại của khách hàng vào nhóm có rủi ro cao nhất đó. + Đối với khoản cho vay hợp vốn, TCTD làm đầu mối phải thực hiện phân loại nợ đối với khoản cho vay hợp vốn theo các quy định tại điều này và phải thông báo kết quả phân loại nợ cho các TCTD tham gia cho vay hợp vốn. Trường hợp khách hàng vay hợp vốn có một hoặc một số khoản nợ khách tại TCTD tham gia cho vay hợp vốn đã phân loại vào nhóm nợ không cùng nhóm nợ của khoản vay hợp vốn do TCTD làm đầu mối phân loại, TCTD tham gia cho vay hợp vốn phân loại lại toàn bộ dư nợ ( kể cả phần dư nợ cho vay hợp vốn) của khách hàng vay hợp vốn vào nhóm nợ do TCTD đầu mối phân loại hoặc do TCTD tham gia cho vay hợp vốn phân loại tuỳ theo nhóm nợ nào córủi ro cao hơn. +TCTD phải chủ động phân loại các khoản nợ được phân loại vào các nhóm theo quy định tại khoản 1 điều này vào nhóm nợ có rủi ro cao hơn theo đánh giá của TCTD khi xảy ra một trong các trường hợp sau đây: - Có những diễn biến bất lợi tác động tiêu cực đến môi trường, lĩnh vực kinh doanh của khách hàng. - Các khoản nợ của khách hàng bị các TCTD khác phân loại vào nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn (nếu có thông tin). - Các chỉ tiêu tài chính của khách hàng (về khả năng sinh lời, khả năng thanh toán, tỷ nợ trên vốn và dòng tiền) hoặc khả năng trả nợ của khách hàng bị suy giảm liên tục hoặccó biến động lớn theo chiều hướng suy giảm. - Khách hàng không cung cấp đầy đủ, kịp thời và trung thực các SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 9 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến thông tin tài chính theo yêu cầu của TCTD để đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng. Từ nội dung trên ta có thể xác định cụ thể được nợ quá hạn gồm nhóm 2, nhóm 3, nhóm 4, nhóm 5. Ngân hàng nào có tỷ lệ nợ quá hạn càng cao thì tỷ lệ gặp rủi ro càng lớn. Tỷ lệ nợ quá hạn chiếm tỷ lệ cao cũng đồng nghĩa với chi phí của Ngân hàng nhiều hơn, cả chi phí thực tế và chi phí cơ hội. Với một khoản nợ tốt Ngân hàng dễ dàng thu được nợ và tiếp tục thực hiện những khoản cho vay mới, vòng quay vốn tín dụng của Ngân hàng nhanh tạo thu nhập cao hơn cho Ngân hàng nhưng với một khoản nợ có nguy cơ rủi ro như: khách hàng chậm rả lãi, gốc và lãi, tình hình khách hàng không tốt thì Ngân hàng tốn thêm nhiều chi phí khác như: chi phí giám sát khoản vay, chi phí xử lý tài sản đảm bảo, chi phí pháp lý …bên cạnh đó phải tập trung quản lý những khoản nợ đó, cán bộ tín dụng khôngcó thời gian để tìm hiểu và cho vay những khách hàng khác.Mặt khác, CBTD còn có cảm giác lo ngại không muốn cho vay những khoản vay mới của những khách hàng mới. Điều đó làm tăng chi phí cơ hội cho Ngân hàng. 1.2.2.2 Tỷ lệ nợ xấu = Dư nợ xấu / Tổng dư nợ. Theo quyết định 493/2005/QĐNHNN nợ xấu được định nghĩa như sau: Nợ xấu là khoản nợ thuộc nhóm 3, 4 và 5 quy định tại điều 6 hoặc điều 7 quy định này Tỷ lệ nợ xấu cũng là một chỉ tiêu để đánh giá chất lượng tín dụng của TCTD. Nếu tỷ lệ này cao thì rủi ro tín dụng cao vì đây là những khách hàng có dấu hiệu khó khăn về tài chính nên không trả nợ cho Ngân hàng. 1.2.2.3 Tỷ lệ mất vốn = Dư nợ mất vốn / Tổng dư nợ. Dư nợ mất vốn chính là các khoản nợ thuộc nhóm 5 Tỷ lệ này càng cao thì thiệt hại cho Ngân hàng càng lớn và nó phản ánh những khoản tín dụng mà Ngân hàng bị mất hoặc phải dùng quỹ dự phòng để bù đắp. 1.2.2.4 Tỷ lệ dự phòng rủi ro đó trích = Dự phòng rủi ro đó trích / Tổng dư nợ Theo quy định 18/2007/QĐ-NHNN sửa đổi bổ xung quy định SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 10 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến 493/2005/QĐ-NHNN thì tỷ lệtrích lập dự phòng cho từng nhóm nợ như sau: - Nhóm 1: 0% - Nhóm 2: 5% - Nhóm 3: 20% - Nhóm 4: 50% - Nhóm 5: 100% Số tiền dự phòng cụ thể phải được tính theo công thức sau: R = max {0,(A-C)}*r Trong đó:  R: số tiền dự phòng cụ thể phải trích.  A: số dư nợ gốc của khoản nợ.  C: giá trị khấu trù của tài sản đảm bảo.  r: tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể. Dự phòng chung: TCTD thực hiện trích lập và duy trì dự phòng chung bằng 0.75% tổng giá trị của các khoản nợ từ nhóm 1 đến nhóm 4 quy định tại điều 6 hoặc điều 7 quy định 493/2005/QĐ-NHNN. Tỷ lệ này càng cao chứng tỏ rủi ro càng cao vì dự phòng trích lập sẽ làm tăng chi phí của Ngân hàng dẫn đến lợi nhuận giảm thậm chí có thể dẫn tới thua lỗ cho Ngân hàng. 1.2.3. Tác hại của rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng khi xảy ra có những tác hại vô cùng to lớn không chỉ đối với Ngân hàng mà còn có ảnh hưởng không nhỏ tới kinh tế, xã hội quốc gia. 1.2.3.1. Đối với Ngân hàng. Ngân hàng là đối tượng trực tiếp chịu ảnh hưởng của rủi ro tín dụng. Thiệt hại đầu tiên mà Ngân hàng phải gánh chịu là sự tổn thất về tài chính. Bên cạnh đó cũng làm ảnh hưởng tới uy tín của Ngân hàng, làm ảnh hưởng tới niềm tin vào sự lành mạnh của hệ thống Ngân hàng. Nguy hiểm hơn là sự rút tiền ồ ạt của khách hàng dẫn rủi ro thanh khoản. Điều này có thể đẩy Ngân hàng tới bờ vực của sự phá sản và sự ổn định của toàn hệ thống Ngân hàng. SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 11 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến 1.2.3.2. Đối với khách hàng. Tại thời điểm chưa thanh toán được khoản nợ khách hàng sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ của Ngân hàng. Uy tín của người đi vay giảm sút khó có thể có được một khoản vay mới nào khác ở Ngân hàng đó cũng như ở những Ngân hàng khác. Đồng thời, khách hàng cũng gặp khó khăn trong việc kinh doanh của mình với các đối tác của khách hàng có thể nghĩ rằng khách hàng đang làm ăn kém hiệu quả. 1.2.3.3. Đối với nền kinh tế- xã hội. Khi khoản vay không được hàng hoàn trả sẽ ảnh hưởng tới lợi ích kinh tế xã hội của Quốc gia vì những kỳ vọng khi khoản vay giải ngân sẽ đem lại một phần lợi ích cho xã hội đã không còn nữa. Quyền lợi của người gửi tiền không được đảm bảo, ảnh hưởng xấu tới tiết kiệm và mở rộng đầu tư.Cỏc tác động của ngành Ngân hàng thường có phản ứng dây chuyền. Do đó, một Ngân hàng gặp quá nhiều rủi ro tín dụng dẫn đến phá sản cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn tới những Ngân hàng khỏc, gõy mất ổn định thị trường tiền tệ, khủng hoảng và khó khăn trong nền kinh tế. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và mọi tầng lớp nhân dân đều bị ảnh hưởng . Khó khăn khủng hoảng về kinh tế có khả năng sẽ dẫn tới khó khăn và khủng hoảng trong đời sống chính trị xã hội.Các tác động của ngành Ngân hàng thường có phản ứng dây chuyền. Do đó, một Ngân hàng gặp quá nhiều rủi ro tín dụng dẫn đến phá sản cũng sẽ hưởng rất lớn tới những Ngân hàng khác, gây mất ổn định thị trường tiền tệ, khủng hoảng và khó khăn trong nền kinh tế. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và mọi tầng lớp nhân dân đều bị ảnh hưởng. Khó khăn khủng hoảng về kinh tế có khả năng sẽ dẫn tới khó khăn và khủng hoảng trong đời sống chính trị xã hội. Tóm lại, rủi ro tín dụng có tác hại rất lớn vì vậy cần có sự quan tâm chỉ đạo đúng lúc của lãnh đạo các Ngân hàng nói chung và các ban ngành có liên quan nói riêng nhằm hạn chế tối đa rủi ro tín dụng có thể xảy ra. 1.2.4. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng. 1.2.4.1. Nguyên nhân khách quan. SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 12 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: Trần Thị Yến 1.2.4.1.1. Môi trường chính trị, luật pháp. Sự ổn định hay bất ổn củachính trị sẽ ảnh hưởng và có tính chất quyết định đến rủi ro tín dụng ít hay nhiều. Một đất nước bất ổn về chính trị thường xuyên xảy ra các cuộc bạo động ,khủng bố từ đó làm cho kinh doanh sẽ ảnh hưởng rất lớn, làm ăn kém hiệu quả,có khả năng bị thua lỗ do đó không có tiền để trả nợ cho Ngân hàng và rủi ro tín dụng xảy ra là điều khó tránh khỏi..Hệ thống pháp luật đồng bộ và thống nhất sẽ giúp ích rất nhiều cho nền kinh tế và cũng làm hạn chế được rủi ro có thể xảy ra. Hệ thống pháp luật đồng bộ và thống nhất sẽ giúp ích rất nhiều cho nền kinh tế và cũng làm hạn chế được rủi ro có thể xảy ra. 1.2.4.1.2. Môi trường kinh tế. Chính sách tiền tệ, chu kỳ kinh tế, tỷ giá hối đoái, lạm phát, lãi suất… là những nguyên nhân có tác động gây nên rủi ro tín dụng. Chính sách tiền tệ: khi NHTW muốn thực hiện chính sách nới lỏng thì sẽ nới rộng các điều kiện cấp tín dụng cho khách hàng ở NHTM. Sẽ có nhiều khách hàng đến ký hợp đồng tín dụng hơn điều này làm gia tăng rủi ro tín dụng hơn. Chu kỳ kinh tế: một chu kỳ kinh tế thường là hưng thịnh -khủng hoảng suy thoái phát triển hưng thịnh…Trong thời kỳ hưng thịnh và phát triển thì rủi ro tín dụng ít xảy ra. Trong các giai đoạn còn lại thì tỷ lệ xảy ra tín dụng là rất lớn. 1.2.4.1.3. Môi trường công nghệ Khoa học công nghệ phát triển nhanh chưa từng thấy đã góp phần rất lớn trong đời sống kinh tế xã hội nhưng bên cạnh đó nó cũng đem lại rất nhiều khó khăn. Khi các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh theo kịp được sự phát triển của KH-CN thì ngày càng phát triển và có những thành quả rất đáng mừng. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi doanh nghiệp đều có khả năng để theo kịp được KH-CN và như vậy vô tình KH-CN đã làm cho việc sản xuất kinh doanh của những doanh nghiệp này gặp khó khăn, dẫn đến khó khăn trong việc trả nợ vay Ngân hàng. 1.2.4.2. Nguyên nhân bất khả kháng. Hạn hán, thiên tai, bão lũ, động đất, núi lửa, bệnh dịch…. Là những hiện tượng thường xảy ra ở nhiều nước trên thế giới.Điều này ảnh hưởng rất lớn tới SVTH: Lê Thị Nga MSSV: 10007973 Trang: 13