Tài liệu Phân tích hiệu quả sản xuất bưởi da xanh tại huyện mỏ cày tỉnh bến tre

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH -----
 ----- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT BƯỞI DA XANH TẠI HUYỆN MỎ CÀY TỈNH BẾN TRE Giáo viên hướng dẫn: LÊ NGUYỄN ĐOAN KHÔI Sinh viên thực hiện: BÙI THỊ KIM DUYÊN MSSV: 4077535 Lớp: KTNN 3 – K33 Caàn Thô, 2010 Luận văn tốt nghiệp LỜI CẢM TẠ Qua 4 năm học tập và rèn luyện tại Trường Đại Học Cần Thơ cùng với sự chỉ dạy và hướng dẫn nhiệt tình của các thầy cô khoa KT – QTKD, đã giúp cho tôi có những kiến thức quý báu để bước vào môi trường thực tế, những kiến thức để cho tôi hoàn thành đề tài của mình. Bên cạnh những kiến thức tại giảng đường cũng như kiến thức thực tế mà tôi đã nhận được từ phòng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn huyện Mỏ Cày cũng như qua quá trình đi phỏng vấn thực tế đã giúp cho tôi có những hiểu biết thêm về nông nghiệp và hiểu được thực trạng sản xuất nông nghiệp của bà con nông dân, sự hiểu biết đó sẽ làm hành trang cho tôi có thể ứng dụng chuyên ngành của mình vào thực tiễn để có thể làm việc và thích nghi tốt hơn với môi trường làm việc sau này. Xin chân thành cảm ơn chú Nguyễn Thanh Hùng, phó trưởng phòng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn huyện Mỏ Cày cùng các cô chú và anh chị trong phòng Nông Nghiệp huyện đã tận tình giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành đề tài này. Xin chân thành cảm ơn đến thầy Lê Nguyễn Đoan Khôi, người đã hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến để tôi có thể hoàn thành đề tài này. Xin chân thành cảm ơn các bạn cùng học đã góp ý kiến và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. Vì thời gian thực tập có hạn, thêm vào đó là lần đầu tiên tiếp xúc với thực tế nên không tránh khỏi những thiếu sót, mong được sự đóng góp của quý thầy cô và các bạn để đề tài này có thể hoàn thiện hơn. Kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khoẻ và niềm vui, chúc quý cô chú anh chị phòng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn huyện Mỏ Cày thật nhiêu sức khỏe và công tác thật tốt. Chân thành cảm ơn. Bùi Thị Kim Duyên GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi i SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN  Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày 10 tháng 11 năm 2010 Sinh viên thực hiện Bùi Thị Kim Duyên GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi ii SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... Ngày …. tháng …. năm … Thủ trưởng đơn vị (ký tên và đóng dấu) GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi iii SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... Ngày …. tháng …. năm … Giáo viên hướng dẫn (ký và ghi họ tên) GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi iv SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... Ngày …. tháng …. năm … Giáo viên phản biện (ký và ghi họ tên) GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi v SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp MỤC LỤC Trang Chương 1: GIỚI THIỆU.......................................................................................1 1.1. Sự cần thiết của đề tài.......................................................................................2 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... ..2 1.2.1. Mục tiêu chung..........................................................................................2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................2 1.4. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................2 1.4.1. Phạm vi không gian...................................................................................2 1.4.2. Phạm vi thời gian ......................................................................................2 1.4.3. Phạm vi nội dung .....................................................................................3 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....4 2.1. Phương pháp luận............................................................................................. 4 2.1.1. Các khái niệm cơ bản ................................................................................4 2.1.2. Khái niệm các chỉ tiêu kinh tế ...................................................................6 2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................7 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ....................................................................7 2.2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu ..................................................................8 2.3. Các công cụ thống kê........................................................................................8 2.3.1. Bảng thống kê mô tả..................................................................................8 2.3.2. Hồi qui tương quan....................................................................................8 2.3.3. Kỳ vọng của mô hình ................................................................................9 Chương 3: MÔ TẢ TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU......................12 3.1. Khái quát về tỉnh Bến Tre.................................................................................12 3.2. Khái quát về huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre........................................................13 3.2.1. Vị trí địa lí.................................................................................................13 3.2.2. Dân số - lao động......................................................................................13 3.2.3. Điều kiện tự nhiên .....................................................................................13 3.2.4. Đặc điểm văn hóa – xã hội ........................................................................14 3.2.5. Cơ sở hạ tầng............................................................................................. 16 GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi vi SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp 3.2.6. Công nghiệp – tiểu thủ công ngiệp............................................................ 16 3.3. Tình hình sản xuất nông nghiệp huyện Mỏ Cày................................................17 3.3.1. Khái quát tình hình nông nghiệp huyện Mỏ Cày........................................17 3.3.2. Tình hình sản xuất bưởi Da Xanh của huyện trong những năm gần đây.....19 Chương 4: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT BƯỞI DA XANH TẠI HUYỆN MỎ CÀY, TỈNH BẾN TRE ...................................................................23 4.1. Giới thiệu về cây bưởi da xanh .........................................................................23 4.1.1. Nguồn gốc giống bưởi Da Xanh................................................................ 23 4.1.2. Đặc điểm của giống bưởi Da Xanh............................................................ 23 4.1.3. Kỹ thuật trồng, chăm sóc và thu hoạch......................................................24 4.1.4. Thời vụ......................................................................................................27 4.2. Thực trạng sản xuất của các hộ tại địa bàn nghiên cứu....................................27 4.2.1. Nguồn lực lao động ...................................................................................27 4.2.2. Nguồn vốn đầu tư cho sản xuất bưởi..........................................................29 4.2.3. Nguồn lực đất đai canh tác ........................................................................33 4.2.4. Kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp .........................................................33 4.2.5. Thị trường tiêu thụ....................................................................................36 4.3. Đánh giá hiệu quả sản xuất...............................................................................37 4.3.1. Tình hình sản xuất chung của nông hộ......................................................37 4.3.2. Chi phí sản xuất cho mô hình trồng bưởi Da Xanh chuyên canh chưa áp dụng khoa học kỹ thật ............................................................................................. 38 4.3.3. So sánh hiệu quả giữa các mô hình sản xuất bưởi Da Xanh .......................42 4.3.4. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến lợi nhuận.....................................48 4.3.5. Biện luận kết quả phương trình hồi qui tương quan .................................49 4.3.6. Phân tích những thuận lợi và khó khăn trong quá trình sản xuất bưởi của nông dân ...........................................................................................................51 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CỦA NÔNG DÂN..................................................................................................54 5.1. Kỹ thuật............................................................................................................54 5.2. Nhận thức của nông dân ...................................................................................54 5.3. Vốn ..................................................................................................................55 5.4. Thị trường ........................................................................................................55 GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi vii SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ............................................................ 56 6.1. Kết luận............................................................................................................56 6.2. Kiến nghị..........................................................................................................57 6.2.1. Kiến nghị đối với Nhà nước và các cấp chính quyền địa phương...............57 6.2.2. Kiến nghị đối với nông dân .......................................................................58 GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi viii SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Tổng hợp tình hình thực hiện dự án từ 2006-2009 ................................20 Bảng 2: Tỷ lệ phần trăm số nhân khẩu của hộ....................................................28 Bảng 3: Tỷ lệ lao động trực tiếp sản xuất...........................................................28 Bảng 4 : Tỷ lệ phần trăm trình độ học vấn của nông hộ .....................................29 Bảng 5 : Tình hình vay vốn của nông hộ ...........................................................30 Bảng 6: Lượng tiền mỗi lần vay ........................................................................30 Bảng 7: Đối tượng cho vay................................................................................32 Bảng 8: Diện tích đất sản xuất của nông hộ .......................................................32 Bảng 9: Kinh nghiệm sản xuất trong nông nghiệp .............................................33 Bảng 10: Tổng hợp các hộ tham gia tập huấn kĩ thuật........................................34 Bảng 11: Thống kê các hộ áp dụng mô hình ......................................................34 Bảng 12: Nguồn cung cấp thông tin về khoa học kĩ thuật ..................................35 Bảng 13: Các hình thức bán bưởi của nông hộ...................................................36 Bảng 14: Tuổi cây của các nông hộ ...................................................................37 Bảng 15: Tổng hợp các khoản mục chi phí........................................................39 Bảng 16: Chi phí, doanh thu và lợi nhuận của nông hộ trung bình 1 năm/công..40 Bảng 17: Các chỉ số tài chính ............................................................................41 Bảng 18: So sánh các chỉ số tài chính giữa mô hình xen canh và chuyên canh...44 Bảng 19: So sánh các chỉ số tài chính trước và sau khi áp dụng mô hình IPM ...47 Bảng 20: Tổng hợp các chỉ số............................................................................48 Bảng 21: Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận trong phương trình hồi quy .................................................................................................................50 GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi ix SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1: Biểu đồ cơ cấu diện tích trồng trọt của huyện Mỏ Cày năm 2009 .........17 Hình 2: Biểu đồ cơ cấu ngành chăn nuôi của huyện Mỏ Cày năm 2009.............18 Hình 3: Biểu đồ so sánh tình hình thực hiện dự án các xã trong huyện Mỏ Cày từ năm 2007-2009 .................................................................................................21 Hình 4: Biểu đồ so sánh các khoản mục chi phí giữa mô hình chuyên canh và xen canh .................................................................................................................42 Hình 5: Biểu đồ so sánh các loại chi phí trước và sau khi áp dụng mô hình IPM .................................................................................................................46 GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi x SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Việt Nam là nước đang phát triển với nền nông nghiệp lâu đời. Ở nông thôn Việt Nam hiện nay, vẫn còn hơn 78% hộ nông thôn vẫn dựa vào nguồn doanh thu chính từ sản xuất nông, lâm nghiệp do quá trình chuyển đổi kinh tế diễn ra rất chậm, trồng trọt vẫn là ngành sản xuất chính trong nông nghiệp. Trước xu thế quốc tế hóa và hội nhập các nền kinh tế chúng ta gặp phải những thách thức lớn về khả năng cạnh tranh trong sản xuất và xuất khẩu nông sản mà chúng ta chưa có mấy lợi thế, thể hiện trên các mặt: chất lượng, mẫu mã, quy cách và tính đa dạng của sản phẩm. Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của miền Nam. Cây trồng giữ vị trí hàng đầu là lúa, kế đến là rau màu và cây ăn trái. Năm 2008, tổng diện tích cây ăn trái của các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long là 282.200 ha chiếm 36,4% tổng diện tích cây ăn trái cả nước (nguồn: số liệu thống kê năm 2008), trong đó cây ăn trái là thế mạnh của một số địa phương như Vĩnh Long, Tiền Giang, Bến Tre… Cũng như nhiều địa phương khác ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, Bến Tre có nhiều tiềm năng phát triển các loại trái cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, trong đó có bưởi Da Xanh, một loại cây ăn trái đặc sản của tỉnh Bến Tre đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn xác định là một trong 12 loại cây ăn trái có tiềm năng xuất khẩu. Hiện nay, diện tích và sản lượng sản xuất bưởi Da Xanh của tỉnh khá lớn nhưng chưa đồng đều, đa số qui mô sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún. Hiện toàn tỉnh có gần 4000 ha diện tích đất trồng bưởi Da Xanh, năng suất bình quân 14 tấn/ha/năm. Phần lớn diện tích và năng sản lượng bưởi tập trung nhiều nhất tại các huyện Mỏ Cày (gồm Mỏ Cày Nam và Mỏ Cày Bắc mới được tách riêng), Chợ Lách, Châu Thành…Trong đó Mỏ Cày được xem là nguồn gốc của giống bưởi Da Xanh đặc sản này. Thực tế, sản phẩm bưởi Da Xanh của tỉnh Bến Tre nói chung và huyện Mỏ Cày nói riêng đạt năng suất và chất lượng cao nhưng chưa đồng nhất và còn hạn chế GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 1 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp về số lượng, ứng dụng tiến bộ KH&CN đã được chú trọng nhưng ở mức nhỏ lẻ, chưa đủ rộng. Vì vậy việc nâng cao chất lượng quả, tiến tới ổn định chất lượng, đem lại hiệu quả sản xuất cao cho người trồng bưởi, đảm bảo an toàn thực phẩm là vấn đề sống còn của trái cây Việt Nam nói chung và bưởi Da Xanh Bến Tre nói riêng, đặc biệt là bưởi Da Xanh của huyện Mỏ Cày. Đó cũng là lí do để đề tài “Phân tích hiệu quả sản xuất bưởi Da Xanh huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre” hình thành. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích hiệu quả sản xuất mô hình trồng bưởi Da Xanh của nông dân ở huyện Mỏ Cày tỉnh Bến Tre trong giai đoạn từ năm 2007-2009, nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng bưởi. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của mô hình trồng bưởi, khắc phục khó khăn trong quá trình sản xuất của nông dân để nâng cao doanh thu, cải thiện cuộc sống. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ě Mô tả thực trạng sản xuất của nông hộ. ě Phân tích hiệu quả sản xuất của các hộ điều tra. ě Đề xuất các giải pháp phát huy các mặt tích cực và khắc phục những hạn chế trong quá trình sản xuất. 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Qua các mục tiêu nghiên cứu cụ thể, để giải quyết vấn đề nghiên cứu ta cần trả lời các câu hỏi sau: ě Thực trạng sản xuất bưởi Da Xanh trên địa bàn huyện Mỏ Cày hiện nay như thế nào? ě Hiệu quả của việc trồng bưởi Da Xanh tại huyện Mỏ Cày ra sao? ě Cần có các giải pháp, đề xuất gì để nâng cao hơn nữa hiệu quả trong sản xuất? 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4.1. Phạm vi không gian Luận văn được thực hiện dựa trên số liệu điều tra tại 6 xã là Thanh Tân, Nhuận Phú Tân, Đa Phước Hội, An Thạnh, Tân Trung và Minh Đức, huyện Mỏ GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 2 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp Cày, Tỉnh Bến Tre. Sau đó số liệu được xử lý, phân tích và hoàn thành tại khoa Kinh Tế & Quản Trị Kinh Doanh, Đại học Cần Thơ. 1.4.2. Phạm vi thời gian ě Số liệu thứ cấp được thu thập qua các năm 2008-2009 đến tháng 6/2010. ě Số liệu sơ cấp được thực hiện từ việc điều tra trực tiếp các nông hộ trồng bưởi của 6 xã thuộc huyện Mỏ Cày trong vụ trồng từ 9/2010 đến 11/2010. ě Luận văn được thực hiện từ 23/9/2010 đến 20/11/2010. 1.4.3. Phạm vi nội dung Luận văn phản ánh những nội dung sau: ě Mô tả thực trạng sản xuất của nông hộ trong địa bàn nghiên cứu. ě Phân tích hiệu quả sản xuất của các hộ điều tra. ě Đề xuất các giải pháp phát huy các mặt tích cực và khắc phục những hạn chế trong quá trình sản xuất. GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 3 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN 2.1.1. Các khái niệm cơ bản 2.1.1.1. Hiệu quả Hiệu quả bao gồm cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội có quan hệ mật thiết với nhau như một thể thống nhất không tách rời nhau, chúng là tiền đề của nhau và là phạm trù thống nhất. 2.1.1.2. Hiệu quả kinh tế Hiệu quả kinh tế được hiểu là mối tương quan so sánh giữa lượng kết quả đạt được và lượng chi phí bỏ ra, nó là một phạm trù kinh tế chung nhất, liên quan trực tiếp tới nền kinh tế hàng hóa với tất cả các phạm trù và các qui luật kinh tế khác. Một phương án có hiệu quả kinh tế cao hoặc một giải pháp kỹ thuật có hiệu quả kinh tế cao là một phương án đạt được tương quan tối ưu giữa kết quả mang lại và chi phí đầu tư. Bản chất của hiệu quả kinh tế xuất phát từ mục đích của sản xuất và phát triển kinh tế xã hội, là đáp ứng ngày càng cao nhu cầu về vật chất và tinh thần của mọi thành viên trong xã hội. Hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp nó gắn liền với những đặc điểm của sản xuất nông nghiệp. Trước hết là ruộng đất, tư liệu sản xuất không thể thay thế được, nó vừa là sản phẩm của tự nhiên, vừa là sản phẩm của lao động. Theo lý thuyết thì hiệu quả kinh tế được đo lường bằng sự so sánh kết quả sản xuất kinh doanh với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó, hiệu quả kinh tế được thể hiện qua các chỉ tiêu như: + Chi phí sản xuất trên một công trong mô hình + Lợi nhuận trên một công trong mô hình + Tỷ suất lợi nhuận GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 4 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp 2.1.1.3. Hiệu quả xã hội Hiệu quả xã hội là mối tương quan so sánh giữa kết quả xã hội và tổng chi phí bỏ ra. Thể hiện: + Nâng cao doanh thu, cải thiện đời sống nhân dân + Tạo việc làm, giảm bớt lao động nhàn rỗi trong nông thôn và hạn chế tệ nạn xã hội trong nông thôn. 2.1.1.4. Hiệu quả sản xuất Hiệu quả sản xuất bằng doanh thu trừ đi các chi phí đầu vào của quá trình sản xuất. ě Doanh thu ở đây bằng sản lượng nhân với giá bán ě Chi phí ở trong bài viết này chỉ đề cập đến các loại chi phí như sau: chi phí giống; chi phí phân bón; chi phí thuốc bảo vệ thực vật; chi phí chuẩn bị đất; chi phí chăm sóc và thu hoạch; chi phí về năng lượng, nhiên liệu và chi phí vận chuyển và thu hoạch; lãi suất; chi phí khác. ě Lợi nhuận sẽ bằng doanh thu trừ đi các khoản chi phí trên. 2.1.1.5. Mô hình IPM IPM là chữ viết tắt của chữ Intergrated Pest Managerment nghĩa là quản lý dịch hại tổng hợp là một hệ thống điều khiển dịch hại bằng cách sử dụng hài hoà những biện pháp kỹ thuật một cách thích hợp trên cơ sở phân tích hệ sinh thái đồng ruộng một cách hợp lý để giữ cho chủng quần dịch hại luôn ở dưới ngưỡng gây hại kinh tế. Có 5 biện pháp cơ bản trong IPM: ě Biện pháp canh tác kỹ thuật: Sử dụng thực tiễn canh tác có liên quan tới sản xuất cây trồng, hạn chế tối đa môi trường sống và sinh sản của các loài dịch hại, đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho cây trồng phát triển khỏe, có sức chống dịch hại cao. ě Biện pháp sử dụng giống: Sử dụng các loại giống mà khi dịch hại tấn công thường ít hay không gây ảnh hưởng thiệt hại về mặt kinh tế. ě Ðấu tranh sinh học và cách phòng trừ sinh học: Trong hệ sinh thái luôn có mối quan hệ dinh dưỡng, các thành phần trong chuỗi dinh dưỡng luôn khống chế lẫn GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 5 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp nhau để chúng hài hòa về số lượng, đó là sự đấu tranh sinh học trong tự nhiên. Trong sản xuất nên lợi dụng đặc tính này để hạn chế sự can thiệp của con người. ě Biện pháp điều hòa: Tổ chức việc kiểm dịch, khử trùng nhằm ngăn chặn dịch hại. ě Biện pháp sử dụng hóa chất khi cần thiết và hợp lý: Ðây là biện pháp cuối cùng sau khi áp dụng các biện pháp trên không có hiệu quả, khi mật độ dịch hại phát triển đến ngưỡng gây thiệt hại về kinh tế. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc phải cân nhắc kỹ theo nguyên tắc 4 đúng và nhớ đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng. Các nguyên tắc cơ bản của chương trình IPM đó là: ě Trồng cây khỏe: cây có sức chống chịu cao. ě Làm giàu thiên địch, tạo điều kiện cho thiên địch phát triển và nhân giống. ě Thường xuyên thăm vườn để có biện pháp cụ thể, kịp thời. ě Nông dân trở thành chuyên gia đồng ruộng. 2.1.2. Khái niệm các chỉ tiêu kinh tế Tất cả các chỉ tiêu này đều tính cho một công (một công bằng 1.000m2). ě Doanh thu trên chi phí (DT/CP): Tỷ số này phản ánh một đồng chi phí bỏ ra thì thu được bao nhiêu đồng. Doanh thu DT/CP = Chi phí ě Lợi nhuận trên chi phí (LN/CP): Tỷ số này phản ánh một đồng chi phí bỏ ra thì chủ thể đầu tư sẽ thu lại đươc bao nhiêu đồng lợi nhuận. Lợi nhuận LN/CP = Chi phí ě Lợi nhuận trên ngày công lao động (LN/NC): Chỉ tiêu này phản ánh trong một ngày công lao động (lao động gia đình) bỏ ra tạo được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau khi trừ đi tổng chi phí trên một ngày công. GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 6 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp Lợi nhuận LN/NC = Ngày công lao động gia đình ě Doanh thu / ngày công lao động gia đình (DT/NC): Chỉ tiêu này phản ánh trong một ngày công lao động sẽ tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu. Doanh thu DT/NC = Ngày công lao động gia đình ě Lợi nhuận /ngày (tính cho một năm): Chỉ tiêu này phản ánh trong một ngày sẽ tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận. Lợi nhuận LN/Ngày = Ngày ě Tổng doanh thu: là toàn bộ lượng tiền thu được sau khi nông hộ thu hoạch bưởi. ě Tổng chi phí: là toàn bộ các khoản đầu tư mà nông hộ bỏ ra trong quá trình sản xuất bưởi để đạt được mục tiêu mong muốn. ě Lợi nhuận: là lượng tiền doanh thu thực mà nông hộ có được sau khi đã trừ đi các khoản chi phí đầu tư ban đầu. ě Tổng lao động : là số ngày công (lao động gia đình) cần thiết bỏ ra để chăm sóc và thu hoạch cây trồng hay vật nuôi. Lao động được tính là ngày công và mỗi ngày làm việc là 8 giờ. 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Dữ liệu của đề tài sẽ được thu thập từ hai nguồn chủ yếu là: dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp. GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 7 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp ě Số liệu sơ cấp: Thu thập trực tiếp thông qua các bản phỏng vấn trực tiếp đối với nông hộ trong vùng nghiên cứu đề cập đến các thông tin liên quan mục tiêu nghiên cứu. Điều tra ngẫu nhiên tại sáu xã là: xã Thanh Tân, xã Nhuận Phú Tân, xã An Thạnh, xã Minh Đức, xã Tân Trung và xã Đa Phước Hội huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre. Đề tài nghiên cứu hiệu quả sản xuất của cây trồng nên số liệu thu thập được lấy trong khoảng thời gian trong năm gần nhất. Để có ý nghĩa trong việc phân tích hồi qui tương quan và kiểm định giả thuyết, cỡ mẫu được chọn là 45. ě Dữ liệu thứ cấp: thu thập từ các tài liệu, niên giám thống kê của huyện trong năm 2009, các nghiên cứu trước đây của huyện Mỏ Cày cũng như tham khảo các nhận định, đánh giá của các nhà chuyên môn, quản lý trong lĩnh vực nông nghiệp và kinh tế. 2.2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu Công cụ thống kê sẽ được sử dụng để phân tích và xác định sự tác động của dữ liệu liên quan đến việc đánh giá hiệu quả sản xuất bao gồm: thống kê mô tả và hồi quy tuyến tính. ě Phương pháp thống kê mô tả: mô tả tổng quan địa bàn nghiên cứu. ě Phương pháp hồi quy tuyến tính: để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất. 2.3. CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ 2.3.1. Bảng thống kê mô tả Bảng thống kê là một hình thức trình bày số liệu thống kê và thông tin đã thu thập làm cơ sở để phân tích và kết luận. 2.3.2. Hồi qui tương quan Mục đích của phương pháp hồi qui tương quan là ước lượng mức độ liên hệ (tương quan) giữa các biến độc lập (các biến giải thích) đến biến phụ thuộc (biến được giải thích), hoặc ảnh hưởng của các biến độc lập với nhau (các yếu tố nguyên nhân). Phương pháp này được ứng dụng trong kinh doanh và kinh tế để phân tích mối liên hệ giữa hai hay nhiều biến ngẫu nhiên. GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 8 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên Luận văn tốt nghiệp Công thức hồi qui tuyến tính có dạng: Y = a + b1x1 + b2x2 +... + bixi Trong đó: Y: là biến phụ thuộc (biến được giải thích) a: là hệ số tự do, nó cho biết giá trị trung bình của biến Y khi các biến x1, x2,...xk bằng 0. x1, x2,... xi: là các biến độc lập (biến được giải thích) b1, b2,..bi: gọi là hệ số hồi qui riêng. Hệ số hồi qui riêng cho biết ảnh hưởng từng biến độc lập lên giá trị trung bình của biến phụ thuộc khi các biến còn lại được giữ cố định. Cụ thể: b1, b2… bi cho biết khi biến x1, x2… xi tăng (hay giảm) 1 đơn vị thì trung bình của Y sẽ thay đổi (tức là tăng hay giảm) bao nhiêu đơn vị, với điều kiện các biến khác không đổi. Hệ số xác định R2: (Multiple coefficient of determination) được định nghĩa như là tỷ lệ (hay phần trăm) biến động của biến phụ thuộc (Y) được giải thích bởi các biến độc lập xi. Chẳng hạn, R2 = 0,50 có nghĩa là 50% sự thay đổi trong doanh thu là do ảnh hưởng bởi số lượng và giá cả của sản phẩm bán ra. R 2 = SSR SSE = 1 = 1− SST SST ( 0 ≤ R ≤ 1) 2 Hệ số tương quan bội R: (Multiple Correlation Corfficient) nói lên tính chặt chẽ của mối quan hệ giữa biến phụ thuộc (Y) và biến độc lập (xi). R= R 2 Mục tiêu phân tích mô hình: nhằm giải thích biến phụ thuộc (Y: biến được giải thích) bị ảnh hưởng bởi nhiều biến độc lập xi (xi: còn được gọi là biến giải thích). 2.3.3. Kỳ vọng của mô hình Trong quá trình sản xuất nông nghiệp, để sản xuất được 1 sản phẩm đầu ra thì người sản xuất cần kết hợp một cách hợp lí nhiều yếu tố đầu vào để đạt được lợi GVHD: Lê Nguyễn Đoan Khôi 9 SVTH: Bùi Thị Kim Duyên