Tài liệu Ôn tập ngữ văn 9

Ôn tập Ngữ văn 9 PhÇn thø nhÊt «n tËp, tæng kÕt ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 9 A. V¨n häc I - Th¬ viÖt nam hiÖn ®¹i N¨m TT Tªn bµi th¬ T¸c gi¶ s¸ng t¸c 1 2 3 4 5 6 7 8 §ång chÝ ChÝnh H÷u §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ Huy CËn Con cß ChÕ Lan Viªn BÕp löa B»ng ViÖt Bµi th¬ vÒ Ph¹m tiÓu ®éi xe TiÕn kh«ng kÝnh DuËt Khóc h¸t ru NguyÔn nh÷ng em bÐ Khoa lín trªn lng §iÒm mÑ ViÕng l¨ng B¸c ¸nh tr¨ng ViÔn Ph¬ng NguyÔn Duy 1948 ThÓ th¬ Tù do Tãm t¾t néi dung §Æc s¾c nghÖ thuËt VÎ ®Ñp ch©n thùc gi¶n dÞ cña Chi tiÕt, h×nh ¶nh tù anh bé ®éi thêi chèng Ph¸p vµ nhiªn, b×nh dÞ, c« ®éng t×nh ®ång chÝ s©u s¾c, c¶m ®éng. gîi c¶m. 1958 7 ch÷ VÎ ®Ñp tr¸ng lÖ, giµu mµu s¾c Tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, l·ng m¹n cña thiªn nhiªn, vò sö dông c¸c biÖn ph¸p trô vµ con ngêi lao ®éng míi Èn dô, nh©n ho¸. 1982 Tù do Ca ngîi t×nh mÑ con vµ ý VËn dông s¸ng t¹o ca nghÜa lêi ru ®èi víi cuéc sèng dao. BiÖn ph¸p Èn dô, con ngêi. triÕt lý s©u s¾c. 7 ch÷ T×nh c¶m bµ ch¸u vµ h×nh Håi tëng kÕt hîp víi ¶nh ngêi bµ giµu t×nh th¬ng, c¶m xóc, tù sù, b×nh vµ 8 ch÷ giµu ®øc hy sinh. 1963 luËn. 1969 Tù do VÎ ®Ñp hiªn ngang, dòng c¶m Ng«n ng÷ b×nh dÞ, giäng cña ngêi lÝnh l¸i xe Trêng ®iÖu vµ h×nh ¶nh th¬ S¬n. ®éc ®¸o. 1971 7 ch÷ vµ 8 ch÷ T×nh yªu th¬ng con vµ íc Giäng th¬ tha thiÕt, väng cña ngêi mÑ d©n téc Tµ h×nh ¶nh gi¶n dÞ, gÇn ¤i trong cuéc kh¸ng chiÕn gòi. chèng MÜ. 1976 5 ch÷ Lßng thµnh kÝnh vµ niÒm xóc Giäng ®iÖu trang träng, ®éng s©u s¾c ®èi víi B¸c khi thiÕt tha, sö dông nhiÒu vµo th¨m l¨ng B¸c. Èn dô gîi c¶m. 5 ch÷ Gîi nhí nh÷ng n¨m th¸ng Giäng t©m t×nh, hån gian khæ cña ngêi lÝnh, nh¾c nhiªn. H×nh ¶nh gîi nhë th¸i ®é sèng "Uèng níc c¶m. nhí nguån" 1978 1 Ôn tập Ngữ văn 9 9 Nãi víi con Y Ph¬ng Sau 1975 5 ch÷ T×nh c¶m gia ®×nh Êm cóng, Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu truyÒn thèng cÇn cï, søc søc gîi c¶m sèng m¹nh mÏ cña quª h¬ng vµ d©n téc, sù g¾n bã víi truyÒn thèng. C¶m xóc tríc mïa xu©n cña H×nh ¶nh ®Ñp, gîi c¶m, 10 11 Mïa xu©n nho nhá Sang thu Thanh H¶i H÷u ThØnh 198 1998 5 ch÷ 5 ch÷ thiªn nhiªn, vò trô vµ kh¸t so s¸nh vµ Èn dô s¸ng väng lµm mïa xu©n nho nhá t¹o. GÇn gòi d©n ca. d©ng hiÕn cho ®êi. Nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña H×nh ¶nh th¬ giµu søc t¸c gi¶ vÒ sù chuyÓn biÕn nhÑ gîi c¶m. nhµng cña thiªn nhiªn tõ cuèi h¹ sang thu. S¾p xÕp theo c¸c giai ®o¹n lÞch sö 1. Tõ 1945 - 1954: §ång chÝ 2. Tõ 1954 - 1964: §oµn thuyÒn ®¸nh c¸, BÕp löa, Con cß. 3. Tõ 1965 - 1975; Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ, Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh. 4. Sau 1975: ¸nh tr¨ng, ViÕng l¨ng B¸c, Mïa xu©n nho nhá, Nãi víi con, Sang thu.  Ph¶n ¸nh t×nh c¶m t tëng cña con ngêi (t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc; t×nh c¶m ®ång chÝ g¾n bã víi B¸c, t×nh c¶m g¾n bã bÒn chÆt nh t×nh mÑ con, bµ ch¸u). mét sè néi dung, chñ ®Ò lín trong th¬ viÖt nam hiÖn ®¹i… 1. T×nh mÑ con: Con cß, Khóc h¸t ru, M©y vµ sãng - §iÓm chung (gièng nhau) ca ngîi t×nh mÑ con ®»m th¾m, thiªng liªng. Dïng lêi ru cña ngêi mÑ hoÆc ngêi con (em bÐ víi ngêi mÑ). - §iÓm kh¸c: (NÐt riªng trong néi dung vµ c¸ch biÓu hiÖn t×nh mÑ con). - Bµi "Khóc h¸t ru…" thÓ hiÖn sù thèng nhÊt cña t×nh yªu con víi lßng yªu níc, g¾n bã víi c¸ch m¹ng vµ ý chÝ chiÕn ®Êu cña ngêi mÑ d©n téc Tµ ¤i trong hoµn c¶nh hÕt søc gian khæ ë chiÕn khu miÒn T©y Thõa Thiªn trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. Bµi "Con cß" khai th¸c vµ ph¸t triÓn tø th¬ tõ h×nh tîng con cß trong ca dao h¸t ru ®Ó ngîi ca t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi h¸t ru. Bµi "M©y vµ sãng" ho¸ th©n vµo lêi trß chuyÖn hån nhiªn, ng©y th¬ cña em bÐ víi mÑ ®Ó thÓ hiÖn t×nh yªu mÑ th¾m thiÕt cña trÎ th¬. 2 Ôn tập Ngữ văn 9 2. Ngêi lÝnh vµ t×nh ®ång chÝ §ång chÝ, Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, ¸nh tr¨ng. (NÐt chung vµ nÐt riªng) 3. Bót ph¸p nghÖ thuËt (NÐt chung vµ nÐt riªng). II - TruyÖn viÖt nam hiÖn ®¹i Tªn TT T¸c gi¶ Níc N¨m s¸ng t¸c Tãm t¾t néi dung t¸c phÈm 1 Lµng Kim L©n Qua t©m tr¹ng ®au xãt, tñi hæ cña «ng Hai ë n¬i t¶n c khi nghe tin ®ån lµng m×nh theo ViÖt 1948 Nam giÆc, truyÖn thÓ hiÖn t×nh yªu lµng quª s©u s¾c, lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña ngêi n«ng d©n. 2 LÆng lÏ SaPa NguyÔn Thµnh Long Cuéc gÆp gì t×nh cê cña «ng ho¹ sÜ, c« kü s míi ra trêng víi ngêi thanh niªn lµm viÖc ViÖt Nam 1970 mét m×nh t¹i tr¹m khÝ tîng trªn nói cao SaPa. Qua ®ã, ca ngîi nh÷ng ngêi lao ®éng thÇm lÆng, cã c¸ch sèng ®Ñp, cèng hiÕn søc m×nh cho ®Êt níc. C©u chuyÖn Ðo le vµ c¶m ®éng vÒ hai cha 3 ChiÕc lîc ngµ NguyÔn Quang S¸ng ViÖt Nam 1966 con: «ng S¸u vµ bÐ Thu trong lÇn «ng vÒ th¨m nhµ ë khu c¨n cø. Qua ®ã, truyÖn ca ngîi t×nh cha con th¾m thiÕt trong hoµn c¶nh chiÕn tranh. 4 Cè h¬ng Lç TÊn Trung Quèc Trong tËp "Gµo thÐt" 1923 Trong chuyÕn vÒ th¨m quª, nh©n vËt "t«i" ®· chøng kiÕn nh÷ng ®æi thay theo híng suy tµn cña lµng quª vµ cuéc sèng ngêi n«ng d©n. Qua ®ã, truyÖn miªu t¶ thùc tr¹ng cña x· héi n«ng th«n Trung Hoa ®¬ng thêi ®ang ®i vµo tiªu ®iÒu vµ suy ngÉm vÒ con ®êng ®i cña ngêi n«ng d©n vÒ con ®êng ®i cña ngêi n«ng d©n vµ c¶ x· héi. 5 Nh÷ng ®øa trÎ M¸c xim Gor¬ki Nga C©u chuyÖn vÒ t×nh b¹n n¶y në gi÷a chó bÐ TrÝch tiÓu thuyÕt Alis«sa víi nh÷ng ®øa trÎ con viªn sÜ quan "Thêi th¬ Êu" sèng thiÕu t×nh th¬ng bªn hµng xãm. Qua (1913 - 1914) ®ã, kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m hån nhiªn, trong 3 Ôn tập Ngữ văn 9 s¸ng cña trÎ em, bÊt chÊp nh÷ng c¶n trë cña quan hÖ x· héi. NguyÔn 6 BÕn quª Minh Ch©u ViÖt Nam Trong tËp "BÕn quª" (1985) Qua nh÷ng c¶m xóc vµ suy ngÉm cña nh©n vËt NhÜ vµo lóc cuèi ®êi trªn giêng bÖnh, truyÖn thøc tØnh ë mäi ngêi sù tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ vµ vÎ ®Ñp b×nh dÞ, gÇn gòi cña cuéc sèng, cña quª h¬ng. Cuéc sèng, chiÕn ®¸u cña ba c« g¸i thanh niªn xung phong trªn mét cao ®iÓm ë tuyÕn 7 Nh÷ng ng«i Lª Minh ViÖt sao xa x«i Khuª Nam 1971 ®êng Trêng S¬n trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc. TruyÖn lµm næi bËt t©m hån trong s¸ng giµu m¬ méng, tinh th©n dòng c¶m, cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ hy sinh nhng rÊt hån nhiªn, l¹c qua cña hä. III - Ch¬ng tr×nh v¨n häc viÖt nam (Tõ líp 6 - líp 9) v¨n häc d©n gian ThÓ §Þnh nghÜa C¸c v¨n b¶n ®îc häc lo¹i - TruyÒn thuyÕt: KÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã - Con Rång ch¸u Tiªn. liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø, thêng cã yÕu tè B¸nh chng, b¸nh giµy TruyÖn tëng tîng, k× ¶o. ThÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n vËt vÒ sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö ®îc kÓ. - Cæ tÝch: KÓ vÒ cuéc ®êi cña mét sè kiÓu nh©n vËt quen thuéc (bÊt h¹nh, dòng sÜ, tµi n¨ng, th«ng minh vµ ngèc nghÕch lµ ®éng vËt…) Cã yÕu tè hoang ®êng, thÓ hiÖn m¬ íc, niÒm tin chiÕn th¾ng… - Ngô ng«n: Mîn chuyÖn vÒ vËt, ®å vËt (hay chÝnh con ngêi) ®Ó nãi bãng, giã kÝn ®¸o chuyÖn vÒ con ngêi, ®Ó khuyªn nhñ r¨n d¹y mét bµi häc nµo ®ã. - TruyÖn cêi: KÓ vÒ nh÷ng hiÖn tîng ®¸ng cêi trong cuéc sèng nh»m t¹o ra tiÕng cêi mua vui hay phª ph¸n nh÷ng thãi h tËt xÊu trong x· héi. 4 Th¸nh Giãng S¬n Tinh - Thuû Tinh Sù tÝch Hå G¬m. - Sä Dõa Th¹ch Sanh Em bÐ th«ng minh. - Õch ngåi ®¸y giÕng Thµy bãi xem voi. §eo nh¹c cho mÌo T©y, ch©n, Tai, Mòi, MiÖng - Treo biÓn Ôn tập Ngữ văn 9 Lîn cíi, ¸o míi. ChØ c¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian, kÕt hîp lêi vµ Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh. Ca dao - nh¹c, diÔn t¶ ®êi sèng néi t©m cña con ngêi. d©n ca Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi. Nh÷ng c©u h¸t than th©n. Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm Lµ nh÷ng c©u nãi d©n gian ng¾n gän, æn ®Þnh, cã Tôc ng÷ nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh thÓ hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm cña nh©n d©n vÒ mäi mÆt (tù nhiªn, lao ®éng, x· héi…) ®îc nh©n d©n vËn dông vµo ®êi sèng, suy nghÜ vµ lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy. S©n khÊu (chÌo) Lµ lo¹i kÞch h¸t, móa d©n gian: kÓ chuyÖn diÔn tÝch b»ng h×nh thøc s©n khÊu (diÔn ë s©n ®×nh gäi lµ chÌo s©n ®×nh). Phæ biÕn ë B¾c Bé. V¨n häc trung ®¹i ThÓ lo¹i Tªn v¨n b¶n 1. Con Hæ cã nghÜa 2. ThÇy thuèc giái cèt ë tÊm lßng 3. ChuyÖn TruyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng ký (trÝch TruyÒn k× m¹n lôc) 4. ChuyÖn cò trong phñ chóa (trÝch Vò trung tuú bót) Thêi gian (NXB GD 1997 §Çu thÕ kû 15 Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt Vò Trinh Mîn chuyÖn loµi vËt ®Ó nãi chuyÖn con ngêi, ®Ò cao ©n nghÜa trong ®¹o lµm ngêi. Hå Nguyªn Ca ngîi phÈm chÊt cao quý cña vÞ th¸i Trõng y lÖnh hä Ph¹m: tµi ch÷a bÖnh vµ lßng th¬ng yªu con ngêi, kh«ng sî quyÒn uy. ThÕ kØ 16 NguyÔn D÷ Th«ng c¶m víi sè phËn oan nghiÖt vµ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ngêi phô n÷. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, miªu t¶ nh©n vËt… §Çu thÕ kØ 19 T¸c gi¶ Ph¹m §×nh Phª ph¸n thãi ¨n ch¬i cña vua chóa, Hæ quan l¹i qua lèi ghi chÐp sù viÖc cô thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng. 5 Sau phót chia ly (trÝch Chinh phô ng©m khóc) Ôn tập Ngữ văn 9 §Çu thÕ Ng« Gia Ca ngîi chiÕn c«ng cña NguyÔn HuÖ, kØ 19 V¨n Ph¸i sù thÊt b¹i cña qu©n Thanh. NghÖ thuËt viÕt tiÓu thuyÕt ch¬ng håi kÕt hîp tù sù vµ miªu t¶. 1077 Lý Thêng Tù hµo d©n téc, ý chÝ quyÕt chiÕn KiÖt quyÕt th¾ng víi giäng v¨n hµo hïng. TrÇn Quang Ca ngîi chiÕn th¾ng Ch¬ng D¬ng, Kh¶i Hµm Tö vµ bµi häc vÒ th¸i b×nh sÏ gi÷ cho ®Êt níc v¹n cæ. TrÇn Nh©n Sù g¾n bã víi thiªn nhiªn vµ cuéc T«ng sèng cña mét vïng quª yªn tÜnh mµ kh«ng ®×u hiu. NghÖ thuËt t¶ c¶nh tinh tÕ. Tríc NguyÔn Sù giao hoµ gi÷a thiªn nhiªn v íi mét 1442 Tr·i t©m hån nh¹y c¶m vµ nh©n c¸ch thanh cao. NghÖ thuËt t¶ c¶nh, so s¸nh ®Æc s¾c. §Çu TK §Æng TrÇn Nçi sÇu cña ngêi vî, tè c¸o chiÕn 18 C«n (§oµn tranh phi nghÜa. C¸ch dïng ®iÖp tõ tµi ThÞ §iÓm t×nh. dÞch) B¸nh tr«i níc §Çu TK 18 Hå Xu©n H¬ng Tr©n träng vÎ ®Ñp trong tr¾ng cña ngêi phô n÷ vµ ngËm ngïi cho th©n phËn m×nh. Sö dông cã hiÖu qu¶ h×nh ¶nh so s¸nh Èn dô. Qua ®Ìo ngang ThÕ kØ 19 Bµ HuyÖn Thanh Quan B¹n ®Õn ch¬i nhµ Cuèi TK 18 ®Çu TK 19 NguyÔn KhuyÕn VÎ ®Ñp cæ ®iÓn cña bøc tranh vÒ §Ìo Ngang vµ mét t©m sù yªu níc qua lêi th¬ trang träng, hoµn chØnh cña thÓ §êng luËt. T×nh c¶m b¹n bÌ ch©n thËt, s©u s¾c, hãm hØnh vµ mét h×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ, linh ho¹t. 5. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (trÝch) S«ng nói níc Nam Phß gi¸ vÒ kinh Buæi chiÒu ®øng ë phñ Thiªn Trêng Bµi ca C«n S¬n Th¬ 6 Ôn tập Ngữ văn 9 §Çu thÕ NguyÔn Du C¸ch miªu t¶ vÎ ®Ñp vµ tµi hoa cña chÞ em kØ 19 Thuý KiÒu.- C¶nh ®Ñp ngµy xu©n cæ ®iÓn, trong s¸ng. - Phª ph¸n, v¹ch trÇn b¶n chÊt M· Gi¸m Sinh vµ nçi nhí cña nµng KiÒu. - T©m tr¹ng vµ nçi nhí cña Thuý KiÒu víi lèi dïng ®iÖp tõ. - KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n víi giÊc m¬ thùc hiÖn c«ng lý qua ®o¹n trÝch kÕt hîp miªu t¶ víi b×nh luËn. TruyÖn KiÒu, trÝch: - ChÞ em Thuý KiÒu. - C¶nh ngµy xu©n - M· Gi¸m Sinh mua KiÒu. - KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. TruyÖn - Thuý KiÒu th¬ b¸o ©n b¸o o¸n. TruyÖn Lôc Gi÷a TK 19 V©n Tiªn trÝch: - Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga. - Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n. 1010 ChiÕu dêi ®« NghÞ luËn NguyÔn - VÎ ®Ñp cña søc m¹nh nh©n nghÜa §×nh ChiÓu cña ngêi anh hïng qua giäng v¨n vµ c¸ch biÓu c¶m cña t¸c gi¶. - Nçi khæ cña ngêi anh hïng gÆp n¹n vµ b¶n chÊt cña bän v« nh©n ®¹o. Lý C«ng UÈn HÞch tíng sÜ (trÝch) Tríc 1285 TrÇn Quèc TuÊn Níc §¹i ViÖt ta (trÝch B×nh Ng« ®¹i c¸o) Bµn luËn vÒ phÐp häc 1428 NguyÔn Tr·i 1791 NguyÔn ThiÕp LÝ do dêi ®« vµ nguyÖn väng gi÷ níc mu«n ®êi bÒn v÷ng vµ phån thÞnh. LËp luËn chÆt chÏ. Tr¸ch nhiÖm ®èi víi ®Êt níc vµ lêi kªu gäi thèng thiÕt ®èi víi tíng sÜ. LËp luËn chÆt chÏ, luËn cø x¸c ®¸ng, giµu søc thuyÕt phôc. Tù hµo d©n téc, niÒm tin chiÕn th¾ng, luËn cø râ rµng, hÊp dÉn. Häc ®Ó cã tri thøc, ®Ó phôc vô ®Êt níc chø kh«ng ph¶i cÇu danh. LËp luËn chÆt chÏ, thuyÕt phôc. V¨n häc hiÖn ®¹i 7 ThÓ lo¹i Ôn tập Ngữ văn 9 Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ T¸c gi¶ thuËt Ph¹m Tè c¸o tªn quan phñ v« nh©n ®¹o. Th«ng c¶m Duy Tèn víi nçi khæ cña nh©n d©n. NghÖ thuËt miªu t¶ t¬ng ph¶n, ®èi lËp vµ t¨ng cÊp. NguyÔn §èi lËp 2 nh©n vËt: Va ren- gian tr¸, lè bÞch; ¸i Quèc Phan Béi Ch©u- kiªn cêng bÊt khuÊt. Giäng v¨n s¾c s¶o, hãm hØnh… Tªn v¨n b¶n Sèng chÕt mÆc bay Thêi gian 1918 Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u Tøc níc vì bê (trÝch T¾t ®Ìn) 1925 1939 Ng« TÊt Tè Trong lßng mÑ (trÝch Nh÷ng ngµy th¬ Êu) TruyÖn T«i ®i häc kÝ Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn (trÝch DÕ MÌn phiªu lu ký) L·o H¹c 1940 Nguyªn Hång 1941 1941 Thanh TÞnh T« Hoµi KØ niÖm ngµy ®Çu ®i häc. NghÖ thuËt tù sù xen miªu t¶ vµ biÓu c¶m. VÎ ®Ñp cêng tr¸ng, tÝnh nÕt kiªu c¨ng vµ nçi hèi hËn cña DÕ MÌn khi g©y ra c¸i chÕt th¶m th¬ng cho DÕ Cho¾t. NghÖ thuËt nh©n ho¸, kÓ chuyÖn hÊp dÉn. 1943 Nao Cao Lµng 1948 Kim L©n S«ng níc Cµ Mau (trÝch §Êt rõng ph¬ng Nam) 1957 §oµn Giái Sè phËn ®au th¬ng vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña L·o H¹c, sù th«ng c¶m s©u s¾c cña t¸c gi¶. C¸ch miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt vµ c¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn. T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc cña nh÷ng ngêi ph¶i ®i t¶n c. T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o, hÊp dÉn. NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt. Chî N¨m C¨n, c¶nh s«ng níc Cµ Mau réng lín, hïng vÜ, ®Çy søc sèng hoang d·. NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn qua c¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c gi¶. 8 Tè c¸o x· héi phong kiÕn tµn b¹o, th«ng c¶m nçi khæ cña ngêi n«ng d©n, vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi phô n÷ n«ng th«n. NghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt… Nh÷ng cay ®¾ng tñi nhôc vµ t×nh yªu th¬ng ngêi mÑ cña t¸c gi¶ thêi th¬ Êu. NghÖ thuËt miªu t¶ diÔn biÕn t©m lý nh©n vËt. ChiÕc lîc ngµ 1966 LÆng lÏ sapa 1970 Tuú bót Ôn tập Ngữ văn 9 NguyÔn T×nh c¶m cha con s©u ®Ëm, ®Ñp ®Ï trong Quang c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. C¸ch kÓ S¸ng chuyÖn hÊp dÉn, kÕt hîp víi miªu t¶ vµ b×nh luËn. NguyÔn VÎ ®Ñp cña ngêi thanh niªn víi c«ng viÖc Thµnh thÇm lÆng. T×nh huèng truyÖn hîp lÝ, kÓ Long chuyÖn tù nhiªn. KÕt hîp tù sù víi tr÷ t×nh vµ b×nh luËn. Lª Minh VÎ ®Ñp t©m hån vµ tÝnh c¸ch cña nh÷ng c« Khuª g¸i thanh niªn xung phong trªn ®êng Trêng S¬n. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, ng«n ng÷ sinh ®éng, trÎ trung; miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt. Vâ VÎ ®Ñp th¬ méng, hïng vÜ cña thiªn nhiªn vµ Qu¶ng vÎ ®Ñp cña søc m¹nh con ngêi tríc thiªn nhiªn. Tù sù kÕt hîp víi tr÷ t×nh. Duy Bøc tranh cô thÓ, sinh ®éng vÒ thÕ giíi loµi Kh¸n chim ë mét vïng quª. C¸ch quan s¸t vµ miªu t¶ tinh tÕ NguyÔn Tr©n träng nh÷ng vÎ ®Ñp vµ gi¸ trÞ b×nh dÞ, Minh gÇn gòi cña gia ®×nh, quª h¬ng. T×nh huèng Ch©u truyÖn, h×nh ¶nh giµu tÝnh biÓu tîng, t©m lÝ nh©n vËt. Kh¸nh Th«ng c¶m víi nh÷ng em bÐ trong gia ®×nh Hoµi bÊt h¹nh. NghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt, kÓ chuyÖn hÊp dÉn. Nh÷ng ng«i sao xa x«i 1971 Vît th¸c (trÝch Quª néi) Lao Xao (trÝch Tuæi th¬ im lÆng) BÕn quª 1974 Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª Bøc tranh cña em g¸i t«i 1992 1999 T¹ Duy Anh T©m hån trong s¸ng, nh©n hËu cña ngêi em ®· gióp anh nhËn ra phÇn h¹n chÕ cña chÝnh m×nh.C¸ch kÓ chuyÖn theo ng«i thø nhÊt vµ miªu t¶ tinh tÕ t©m lÝ nh©n vËt. Mét mãn quµ cña lóa non: Cèm C©y tre ViÖt Nam 1943 Th¹ch Lam Thø quµ riªng biÖt, nÐt ®Ñp v¨n ho¸. C¶m gi¸c tinh tÕ, nhÑ nhµng mµ s©u s¾c. 1985 1985 1955 ThÐp Míi Qua h×nh ¶nh Èn dô, ca ngîi c©y tre (con ngêi ViÖt Nam) anh hïng trong lao ®éng vµ chiÕn ®Êu, thuû chung chÞu ®ùng gian khæ hi sinh… 9 Th¬ Mïa xu©n cña t«i Tríc 1975 C« T« 1976 Sµi Gßn t«i yªu 1990 Ôn tập Ngữ văn 9 Vò B»ng Nçi nhí Hµ Néi da diÕt cña ngêi xa quª tõ ®ã béc lé t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc. T©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m vµ ngßi bót tµi hoa. NguyÔn C¶nh ®Ñp thiªn nhiªn vµ vÎ ®Ñp cña con ngêi Tu©n vïng ®¶o C« T«, Ngßi bót ®iªu luyÖn, tinh tÕ cña t¸c gi¶. Minh H- Søc hÊp dÉn cña thiªn nhiªn, khÝ hËu Sµi ¬ng Gßn. Con ngêi Sµi Gßn cëi më, ch©n t×nh, träng ®¹o nghÜa. C¸ch c¶m nhËn tinh tÕ, ng«n ng÷ giµu søc biÓu c¶m. Phan Béi Phong th¸i ung dung, khÝ ph¸ch kiªn cêng Ch©u cña ngêi chÝ sÜ yªu níc vît lªn c¶nh tï ngôc. Giäng th¬ hµo hïng, cã søc l«i cuèn. Vµo nhµ 1914 ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c §Ëp ®¸ ë §Çu Phan Chu H×nh tîng ®Ñp lÉm liÖt, ngang tµn cña ngêi C«n L«n TK20 Trinh anh hïng cøu níc dï gÆp gian nguy. Bót ph¸p l·ng m¹n, giäng th¬ hµo hïng. Muèn lµm 1917 T¶n §µ BÊt hoµ víi thùc t¹i tÇm thêng muèn lªn cung th»ng Cuéi tr¨ng ®Ó bÇu b¹n víi chÞ H»ng. Hån th¬ l·ng m¹n pha chót ng«ng nghªnh. Hai ch÷ níc 1924 TrÇn Mîn c©u chuyÖn lÞch sö ®Ó béc lé c¶m xóc nhµ TuÊn vµ khÝch lÖ lßng yªu níc, ý chÝ cøu níc cña Kh¶i ®ång bµo. ThÓ th¬, giäng th¬ tr÷ t×nh thèng thiÕt. Quª h¬ng 1939 TÕ Hanh Bøc tranh t¬i s¸ng, sinh ®éng vÒ vïng quª. Nh÷ng con ngêi lao ®éng khoÎ m¹nh ®Çy søc sèng. Lêi th¬ b×nh dÞ, gîi c¶m, tha thiÕt. Khi con tu 1939 Tè H÷u Lßng yªu cuéc sèng nçi khao kh¸t tù do cña hó ngêi chiÕn sÜ gi÷a chèn lao tï. ThÓ th¬ lôc b¸t gi¶n dÞ, trong s¸ng mµ s©u s¾c. Tøc c¶nh 1941 Hå ChÝ VÎ ®Ñp hïng vÜ cña P¾c Bã, niÒm tin s©u s¾c P¾c Bã Minh cña B¸c vµo sù nghiÖp cøu níc. Lêi th¬ gi¶n dÞ, trong s¸ng mµ s©u s¾c. Ng¾m tr¨ng 1942- Hå ChÝ T×nh yªu thiªn nhiªn tha thiÕt gi÷a chèn tï 1943 Minh ngôc vµ lßng l¹c quan c¸ch m¹ng. Bµi th¬ sö dông biÖn ph¸p nh©n ho¸ rÊt linh ho¹t, tµi t×nh. §i ®êng 1942Hå ChÝ Nçi gian khæ khi bÞ gi¶i ®i vµ vÎ ®Ñp thiªn 1943 Minh nhiªn trªn ®êng. Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c. Nhí rõng 1943 ThÕ L÷ Mîn lêi con Hæ bÞ nhèt ®Ó diÔn t¶ nçi ch¸n 10 (Thi nh©n ViÖt Nam ¤ng ®å (Thi nh©n ViÖt Nam) C¶nh khuya 1943 R»m th¸ng giªng 1948 §ång chÝ 1948 Lîm 1949 §ªm nay B¸c kh«ng ngñ 1951 §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ Con cß 1958 BÕp löa 1963 Ma 1967 1948 1962 Ôn tập Ngữ văn 9 ghÐt thùc t¹i tÇm thêng, khao kh¸t tù do m·nh liÖt. ChÊt l·ng m¹n trµn ®Çy c¶m xóc trong bµi th¬. Vò §×nh Th¬ng c¶m víi «ng ®å, víi líp ngêi "®ang Liªn tµn t¹". Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c, gîi c¶m. Hå ChÝ Minh Hå ChÝ Minh C¶nh thiªn nhiªn, nçi lo vËn níc. H×nh ¶nh th¬ sinh ®éng, c¸ch so s¸nh ®éc ®¸o. C¶nh ®Ñp ®ªm r»m th¸ng giªng ë ViÖt B¾c, cuéc sèng chiÕn ®Êu cña B¸c, niÒm tin yªu cuéc sèng. Bót ph¸p cæ ®iÓn vµ hiÖn ®¹i. ChÝnh T×nh ®ång chÝ t¹o nªn søc m¹nh ®oµn kÕt, thH÷u ¬ng yªu, chiÕn ®Êu. Lêi th¬ gi¶n dÞ, h×nh ¶nh ch©n thùc. Tè H÷u VÎ ®Ñp hån nhiªn cña Lîm trong viÖc tham gia chiÕn ®Êu gi¶i phãng quª h¬ng. Sù hi sinh anh dòng cña Lîm. Th¬ tù sù kÕt hîp tr÷ t×nh. Minh HuÖ H×nh ¶nh B¸c Hå kh«ng ngñ, lo cho bé ®éi vµ d©n c«ng. NiÒm vui cña ngêi ®éi viªn trong ®ªm kh«ng ngñ cïng B¸c. Lêi th¬ gi¶n dÞ, s©u s¾c. Huy CËn C¶nh ®Ñp thiªn nhiªn vµ niÒm vui cña con ngêi trong lao ®éng trªn biÓn. Bµi th¬ giµu h×nh ¶nh s¸ng t¹o. ChÕ Lan Ca ngîi t×nh mÑ con vµ ý nghÜa lêi ru ®èi víi cuéc Viªn sèng con ngêi. VËn dông s¸ng t¹o ca dao, nhiÒu c©u th¬ ®óc kÕt nh÷ngsuy ngÉm s©u s¾c. B»ng ViÖt Nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ vÒ ngêi bµ, bÕp löa vµ nçi nhí quª h¬ng da diÕt. giäng th¬ truyÒn c¶m, da diÕt; h×nh ¶nh th¬ ch©n thùc giµu søc biÓu c¶m. TrÇn C¶nh vËt thiªn nhiªn tríc vµ trong c¬n ma §¨ng rµo ë lµng quª ViÖt Nam. ThÓ th¬ tù do, nhÞp Khoa nhµng, m¹nh, kh¶ n¨ng quan s¸t tinh tÕ; ng«n ng÷ phãng kho¸ng. 11 TiÕng gµ tra Ôn tập Ngữ văn 9 1968 Xu©n Nh÷ng kØ niÖm cña ngêi lÝnh trªn ®êng ra Quúnh Bµi th vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh 1969 Ph¹m Nh÷ng gian khæ hy sinh vµ niÒm l¹c quan TiÕn DuËt cña ngêi lÝnh l¸i xe. Lêi th¬ gi¶n dÞ, tù nhiªn dÔ ®i vµo lßng ngêi. Khóc h¸t ru 1971 NguyÔn nh÷ng em Khoa bÐ lín trªn §iÒm lng mÑ ViÕng L¨ng 1976 ViÔn PhB¸c ¬ng ¸nh tr¨ng 1978 NguyÔn Duy Mïa xu©n nho nhá 1980 Thanh H¶i Nãi víi 1945- Y Ph¬ng con (th¬ 1985 ViÖt Nam) Sang thu 1998 h÷u thØnh NghÞ luËn ThuÕ m¸u (trÝch B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p) TiÕng nãi cña v¨n nghÖ 1925 NguyÔn ¸i Quèc 1948 trËn vµ søc m¹nh chiÕn th¾ng kÎ thï. C¸ch sö dông ®iÖp ng÷ "TiÕng gµ tra" vµ ng«n ng÷ tù nhiªn. NguyÔn §×nh Thi 12 T×nh yªu con g¾n víi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc vµ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña ngêi mÑ Tµ ¤i. Giäng th¬ ngät ngµo, tr×u mÕn, giµu nh¹c tÝnh. T×nh c¶m nhí th¬ng, kÝnh yªu, tù hµo vÒ B¸c. Lêi th¬ tha thiÕt, ©n t×nh, giµu nh¹c tÝnh. Nh¾c nhë vÒ nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cña ngêi lÝnh, nh¾c nhë th¸i ®é sèng uèng níc nhí nguån. Giäng th¬ t©m t×nh, tù nhiªn, h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m. T×nh yªu vµ g¾n bã víi mïa xu©n, víi thiªn nhiªn. Tù nguyÖn lµm mïa xu©n nhá d©ng hiÕn cho ®êi.ThÓ th¬ 5 ch÷ quen thuéc ng«n ng÷ giµu søc truyÒn c¶m. T×nh c¶m gia ®×nh Êm cóng, truyÒn thèng cÇn cï, søc sèng m¹nh mÏ cña quª h¬ng, d©n téc. Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu søc gîi c¶m. Sù chuyÓn biÕn nhÑ nhµng tõ h¹ sang thu qua sù c¶m nhËn tinh tÕ, qua nh÷ng h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m. Tè c¸o thùc d©n ®· biÕn ngêi nghÌo ë c¸c níc thuéc ®Þa thµnh vËt hy sinh cho c¸c cuéc chiÕn tranh tµn khèc. LËp luËn chÆt chÏ, dÉn chøng x¸c thùc. V¨n nghÖ lµ sîi d©y ®ång c¶m k× diÖu. V¨n nghÖ gióp con ngêi sèng phong phó vµ tù hoµn thiÖn nh©n c¸ch. Bµi v¨n cã lËp luËn chÆt chÏ, giµu h×nh ¶nh vµ c¶m xóc. Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta Sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå 1951 ý nghÜa v¨n ch¬ng NXB GD 1998 ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi B¾c S¬n KÞch T«i vµ chóng ta 1967 1970 2001 Ôn tập Ngữ văn 9 Hå ChÝ Kh¼ng ®Þnh, ca ngîi tinh thÇn yªu níc cña Minh nh©n d©n ta. LËp luËn chÆt chÏ, giäng v¨n tha thiÕt, s«i næi, thuyÕt phôc. §Æng Tù hµo vÒ sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt trªn nhiÒu Thai Mai ph¬ng diÖn, biÓu hiÖn cña søc sèng d©n téc. LËp luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc cao. Ph¹m Gi¶n dÞ lµ ®øc tÝnh næi bËt nhÊt cña B¸c trong V¨n ®êi sèng, trong c¸c bµi viÕt. Nhng cã sù hµi §ång hoµ víi ®êi sèng tinh thÇn phong phó, cao ®Ñp. Lêi v¨n tha thiÕt, cã søc truyÒn c¶m. Hoµi Nguån gèc cña v¨n ch¬ng lµ vÞ tha, v¨n ch¬ng Thanh lµ h×nh ¶nh cña cuéc sèng phong phó. Lèi v¨n nghÞ luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc. Vò Chç m¹nh vµ yÕu cña tuæi trÎ ViÖt Nam. Khoan Nh÷ng yªu cÇu kh¾c phôc c¸i yÕu ®Ó bíc vµo thÕ kØ míi. Lêi v¨n hïng hån, thuyÕt phôc. 1946 NguyÔn Ph¶n ¸nh m©u thuÉn gi÷a c¸ch m¹ng vµ kÎ Huy Tëng thï cña c¸ch m¹ng; thÓ hiÖn diÔn biÕn néi t©m nh©n vËt Th¬m. NghÖ thuËt thÓ hiÖn t×nh huèng vµ m©u thuÉn. NXB Lu Quang Qu¸ tr×nh ®Êu tranh cña ngêi d¸m nghÜ d¸m s©n Vò lµm, cã trÝ tuÖ vµ b¶n lÜnh ®Ó ph¸ bá c¸ch khÊu nghÜ vµ c¬ chÕ l¹c hËu ®em l¹i h¹nh phóc cho 1994 mäi ngêi. C¸ch khai th¸c t×nh huèng kÞch Nh×n chung vÒ v¨n häc ViÖt Nam 1.C¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam. a. V¨n häc d©n gian. - Hoµn c¶nh ra ®êi: Trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Êu tranh x· héi…. - §íi tîng s¸ng t¸c: Chñ yÕu lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ë tÇng líp díi v¨n häc b×nh d©n, s¸ng t¸c mang tÝnh céng ®ång. - §Æc tÝnh: TÝnh tËp thÓ, tÝnh truyÒn miÖng, tÝnh dÞ b¶n, tÝnh tiÕp diÔn xíng. - ThÓ lo¹i: Phong phó (truyÖn, ca dao d©n ca, vÌ, c©u ®è, chÌo…), cã v¨n ho¸ d©n gian cña c¸c d©n téc (Mêng, Th¸i, Ch¨m…). - Néi dung: S©u s¾c, gåm: + Tè c¸o x· héi cò, th«ng c¶m víi nh÷ng nçi nghÌo khæ. + Ca ngîi nh©n nghÜa, ®¹o lý. 13 Ôn tập Ngữ văn 9 + Ca ngîi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, t×nh b¹n bÌ, gia ®×nh… + ¦íc m¬ cuéc sèng tèt ®Ñp, thÓ hiÖn lßng l¹c quan yªu ®êi, tin tëng ë t¬ng lai… b. V¨n häc viÕt: - VÒ ch÷ viÕt: Cã nh÷ng s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m, ch÷ quèc ng÷, tiÕng Ph¸p ( NguyÔn ¸i Quèc). Tuy viÕt b»ng tiÕng níc ngoµi nhng néi dung vµ nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt vÉn thuéc vÒ d©n téc  tÝnh d©n téc ®Ëm ®µ. - VÒ néi dung: B¸m s¸t cuéc sèng, biÕn ®éng cña mäi thêi kú, mäi thêi ®¹i. + §Êu tranh chèng x©m lîc, chèng phong kiÕn, chèng ®Õ quèc. + Ca ngîi ®¹o ®øc nh©n nghÜa, dòng khÝ. + Ca ngîi lßng yªu níc vµ anh hïng. + Ca ngîi lao ®éng dùng x©y. + Ca ngîi thiªn nhiªn. + Ca ngîi t×nh b¹n bÌ, t×nh yªu, t×nh vî chång, mÑ cha… 2. TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam. (Chñ yÕu lµ v¨n häc viÕt) a. Tõ thÕ kû X ®Õn thÕ kØ XIX. Lµ thêi k× v¨n häc trung ®¹i, trong ®iÒu kiÖn XHPK suèt 10 thÕ kØ c¬ b¶n vÉn gi÷ ®îc nÒn ®éc lËp tù chñ. - V¨n häc yªu níc chèng x©m lîc (Lý - Tr©n - Lª - NguyÔn) cã Lý Thêng KiÖt, TrÇn Quèc TuÊn, NguyÔn Tr·i, NguyÔn §×nh ChiÓu). - V¨n häc tè c¸o x· héi phong kiÕn vµ thÓ hiÖn kh¸t väng tù do, yªu ®¬ng, h¹nh phóc (Hå Xu©n H¬ng, NguyÔn Du, NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng…) b. Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn 1945. - V¨n häc yªu níc vµ c¸ch m¹ng 30 n¨m ®Çu thÕ kû (tríc khi §¶ng CSVN ra ®êi): cã T¶n §µ, Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh, vµ nh÷ng s¸ng t¸c cña NguyÔn ¸i Quèc ë níc ngoµi). - Sau 1930: Xu híng hiÖn ®¹i trong v¨n häc víi v¨n häc l·ng m¹n (Nhí rõng), v¨n häc hiÖn thùc (T¾t ®Ìn), v¨n häc c¸ch m¹ng (Khi con tu hó…) c. Tõ 1945 - 1975 - V¨n häc viÕt vÒ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (§ång chÝ, §ªm nay B¸c kh«ng ngñ, C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng…) - V¨n häc viÕt vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, Nh÷ng ng«i sao xa x«i, ¸nh tr¨ng…) - V¨n häc viÕt vÒ cuéc sèng lao ®éng (§oµn thuyÒn ®¸nh c¸, Vît th¸c…) d.Tõ sau 1975. - V¨n häc viÕt vÒ chiÕn tranh (Håi øc, KØ niÖm). - ViÕt vÒ sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc, ®æi míi… 3. MÊy nÐt ®Æc s¾c næi bËt cña v¨n häc ViÖt Nam. 14 Ôn tập Ngữ văn 9 (TruyÒn thèng cña v¨n häc d©n téc). a. T tëng yªu níc: Chñ ®Ò lín, xuyªn suèt trêng k× ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc (c¨m thï giÆc, quyÕt t©m chiÕn ®Êu, d¸m hi sinh vµ x¶ th©n, t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi, niÒm tin chiÕn th¾ng). b. Tinh thÇn nh©n ®¹o: Yªu níc vµ th¬ng yªu con ngêi ®· hoµ quyÖn thµnh tinh thÇn nh©n ®¹o. (Tè c¸o bãc lét, th«ng c¶m víi ngêi nghÌo khæ, lªn tiÕng bªnh vùc quyÒn lîi con ngêi - nhÊt lµ ngêi phô n÷, kh¸t väng tù do vµ h¹nh phóc… c. Søc sèng bÒn bØ vµ tinh thÇn l¹c quan: Tr¶i qua c¸c thêi k× dùng níc vµ gi÷ níc, lao ®éng vµ ®Êu tranh, nh©n d©n ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn sù chÞu ®ùng gian khæ trong cuéc sèng ®êi thêng vµ trong chiÕn tranh  T¹o nªn søc m¹nh chiÕn th¾ng. Tinh thÇn l¹c quan, tin tëng còng ®îc nu«i dìng tõ trong cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ, hy sinh vµ còng rÊt hµo hïng. Lµ b¶n lÜnh cña ngêi ViÖt, lµ t©m hån ViÖt Nam. d. TÝnh thÈm mÜ cao: TiÕp thu truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n häc níc ngoµi (Trung Quèc, Ph¸p, Anh…) v¨n häc ViÖt Nam kh«ng cã nh÷ng t¸c phÈm ®å sé, nhng víi nh÷ng t¸c phÈm quy m« võa vµ nhá, chó träng c¸i ®Ñp tinh tÕ, hµi hoµ, gi¶n dÞ (nh÷ng c©u ca dao tôc ng÷, nh÷ng pho sö thi, tiÓu thuyÕt, th¬ ca…) Tãm l¹i: + V¨n häc ViÖt Nam gãp phÇn båi ®¾p t©m hån, tÝnh c¸ch t tëng cho c¸c thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam. + Lµ bé phËn quan träng cña v¨n hãa tinh thÇn d©n téc thÓ hiÖn nh÷ng nÐt tiªu biÓu cña t©m hån, lèi sèng, tÝnh c¸ch vµ t tëng cña con ngêi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam trong c¸c thêi ®¹i. IV. V¨n häc níc ngoµi TT Tªn bµi ThÓ T¸c gi¶ lo¹i (Níc) TruyÖn D©n gian (Trung Quèc) TruyÖn D©n gian (Nga) 1 C©y bót thÇn 2 ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng Xa ng¾m Th¬ th¸c nói L 3 4 C¶m nghÜ Th¬ Néi dung chñ yÕu §Æc s¾c nghÖ thuËt Quan niÖm vÒ c«ng lý x· héi, vÒ môc ®Ých tµi n¨ng nghÖ thuËt, íc m¬ kh¶ n¨ng k× diÖu. Ca ngîi lßng biÕt ¬n ®èi víi nh÷ng ngêi nhËn hËu, phª ph¸n kÎ tham lam. TrÝ tëng tîng phong phó, truyÖn kÓ hÊp dÉn. LÆp l¹i t¨ng tiÕn cña cèt truyÖn, nh©n vËt ®èi lËp, yÕu tè hoang ®êng. LÝ B¹ch VÎ ®Ñp nói L vµ t×nh yªu H×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ, (Trung thiªn nhiªn ®»m th¾m béc huyÒn ¶o. Quèc) lé tÝnh c¸ch phãng kho¸ng cña nhµ th¬. LÝ B¹ch T×nh c¶m quª h¬ng cña Tõ ng÷ gi¶n dÞ, tinh 15 5 6 7 trong ®ªm thanh tÜnh NgÉu nhiªn viÕt nh©n Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ M©y vµ sãng Th¬ Th¬ Th¬ H¹ Tri Ch¬ng (Trung Quèc) §ç Phñ (Trung Quèc) Ta - go (Ên §é) 8 ¤ng Giuèc KÞch M«-li-e §anh mÆc (Ph¸p) lÔ phôc 9 Buæi häc TruyÖn §« - ®ª cuèi cïng (Ph¸p) 10 C« bÐ b¸n TruyÖn Andiªm ®Ðc-xen (§an M¹ch) 11 §¸nh TrÝch XÐcnhau víi tiÓu van-tÐc cèi xay thuyÕt (T©y giã Ban Nha) 12 ChiÕc l¸ TruyÖn O.Hencuèi cïng ri (MÜ) 13 Hai c©y phong 14 Cè h¬ng TruyÖn Ai-matèp (C r¬ -gi¬ -xtan) TruyÖn Lç TÊn (Trung Quèc) Ôn tập Ngữ văn 9 ngêi sèng xa nhµ trong mét ®ªm tr¨ng yªn tÜnh. T×nh c¶m s©u s¾c mµ chua xãt cña ngêi sèng xa quª l©u ngµy trong kho¶nh kh¾c míi vÒ quª. Nçi khæ nghÌo tóng vµ íc m¬ cã ng«i nhµ v÷ng ch¾c ®Ó che chë cho nh÷ng ngêi nghÌo. Ca ngîi t×nh mÉu tö thiªng liªng, bÊt diÖt. Phª ph¸n tÝnh c¸ch lè l¨ng cña tªn trëng gi¶ häc lµm sang. Yªu níc lµ yªu c¶ tiÕng nãi d©n téc. Nçi bÊt h¹nh, c¸i chÕt ®au khæ vµ niÒm tin yªu cuéc sèng cña em bÐ b¸n diªm. Sù t¬ng ph¶n vÒ nhiÒu mÆt gi÷a gi÷a 2 nhËn vËt §«n -ki-h«-tª, Xan -ch«Phan- xa qua ®ã ngîi ca mÆt tèt, phª ph¸n c¸i xÊu. T×nh yªu th¬ng cao c¶ gi÷a nh÷ng con ngêi nghÌo khæ: Cô B¬-men, Gi«n Xi vµ Xiu. T×nh yªu quª h¬ng vµ c©u chuyÖn vÒ ngêi thÇy vun trång m¬ íc, hy väng cho HS. Sù thay ®æi cña lµng quª, cña nh©n vËt NhuËn Thæ phª ph¸n x· héi phong kiÕn, ®Æt vÊn ®Ò 16 luyÖn. C¶m xóc ch©n thµnh. C¶m xóc ch©n thµnh, hãm hØnh; kÕt hîp víi tù sù. KÕt hîp tr÷ t×nh víi tù sù, nghÞ luËn. H×nh ¶nh thiªn nhiªn giµu ý nghÜa tîng trng. KÕt hîp biÓu c¶m víi kÓ chuyÖn. Chän t×nh huèng t¹o tiÕng cêi s¶ng kho¸i ch©m biÕm s©u cay. X©y dùng nh©n vËt thÇy gi¸o vµ cËu bÐ Ph¨ng. KÓ chuyÖn hÊp dÉn, ®an xen gi÷a hiÖn thùc vµ méng tëng. NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, nghÖ thuËt g©y cêi. T×nh tiÕt hÊp dÉn, kÕt hîp cÊu ®¶o ngîc t×nh huèng 2 lÇn. Lèi kÓ chuyÖn hÊp dÉn, lèi miªu t¶ theo phong c¸ch héi ho¹, g©y Ên tîng m¹nh. Lèi têng thuËt hÊp dÉn, kÕt hîp kÓ vµ b×nh…ng«n ng÷ gi¶n dÞ, giµu h×nh ¶nh. 15 16 17 18 19 Ôn tập Ngữ văn 9 con ®êng ®i cho n«ng d©n, cho x· héi. Nh÷ng TruyÖn Gor¬ki T×nh b¹n th©n thiÕt gi÷a ®øa trÎ (Nga) nh÷ng ®øa trÎ (t¸c gi¶, 3 ®øa trÎ con 1 ®¹i t¸) sèng thiÕu t×nh th¬ng, bÊt chÊp c¶n trë cña x· héi). R« bin TrÝch §i-ph« Cuéc sèng khã kh¨n vµ x¬n ngoµi tiÓu (Anh) tinh thÇn l¹c quan cña ®¶o thuyÕt nh©n vËt gi÷a vïng hoang hoang ®¶o trªn 10 n¨m trêi. Bè cña TruyÖn M«-pa- Nçi tuyÖt väng cña Xi Xi-m«ng x¨ng m«ng, t×nh c¶m ch©n t×nh (Ph¸p) cña ngêi mÑ (Bl¨ng - sèt), sù bao dung cña Phi- lÝp. Con chã TrÝch L©n T×nh c¶m yªu th¬ng cña BÊc tiÓu ®¬n t¸c gi¶ ®èi víi loµi vËt. thuyÕt (MÜ) Lßng yªu níc NghÞ luËn E ren bua (Nga) §i bé ngao du NghÞ luËn Ru X« (Ph¸p) Chã sãi vµ Cõu… NghÞ luËn Ten (Ph¸p) Lèi kÓ chuyÖn giµu h×nh ¶nh, ®an xen chuyÖn ®êi thêng víi cæ tÝch. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn cña nh©n vËt " t«i" tù ho¹, kÕt hîp miªu t¶. NghÖ thuËt miªu t¶ diÔn biÕn t©m tr¹ng 3 nh©n vËt; kÕt hîp tù sù víi nghÞ luËn. TrÝ tëng tîng khi ®i s©u vµo "thÕ giíi t©m hån"cña chã BÊc. Lßng yªu níc b¾t ®Çu tõ lßng yªu nhµ, yªu lµng xãm, yªu miÒn quª…nh suèi ch¶y ra s«ng, s«ng ®i ra bÓ… Ca ngîi sù gi¶n dÞ, tù do, thiªn nhiªn muèn ngao du cÇn ®i bé  tù do… C¶m xóc ch©n thµnh, m·nh liÖt. BiÖn ph¸p so s¸nh hîp lÝ. Nªu lªn ®Æc trng cña s¸ng t¸c nghÖ thuËt lµm ®Ëm dÊu Ên, c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ riªng cña nhµ v¨n. NghÖ thuËt so s¸nh, nghÖ thuËt lËp luËn cña bµi nghÞ luËn v¨n häc hÊp dÉn. LËp luËn chÆt chÏ, luËn cø sinh ®éng  cã søc thuyÕt phôc. Ghi chó: (VÒ thêi gian s¸ng t¸c ®· ®îc SGK tæng hîp, trang 181) Nh÷ng néi dung chñ yÕu 17 Ôn tập Ngữ văn 9 1. Nh÷ng s¾c th¸i vÒ phong tôc, tËp qu¸n cña nhiÒu d©n téc, nhiÒu ch©u lôc trªn thÕ giíi (C©y bót thÇn, ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng, Bè cña Xi m«ng, §i bé ngao du..) 2. Thiªn nhiªn vµ t×nh yªu thiªn nhiªn (§i bé ngao du, Hai c©y phong, Lßng yªu níc, Xa ng¾m th¸c nói L…) 3. Th¬ng c¶m sè phËn nh÷ng ngêi nghÌo khæ, kh¸t väng gi¶i phãng ngêi nghÌo (Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸, Em bÐ b¸n diªm, ChiÕc l¸ cuèi cïng, Cè h¬ng…) 4. Híng tíi c¸i thiÖn, ghÐt c¸i ¸c c¸i xÊu (C©y bót thÇn, ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng, ¤ng Giuèc §anh mÆc lÔ phôc…) 5. T×nh yªu lµng xãm quª h¬ng, t×nh yªu ®Êt níc (Cè h¬ng, C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh, Lßng yªu níc..) Nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c 1. VÒ truyÖn d©n gian: NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, trÝ tëng tîng, c¸c yÕu tè hoang ®êng (so s¸nh víi mét sè truyÖn d©n gian ViÖt Nam). 2. VÒ th¬: - NÐt ®Æc s¾c cña 4 bµi th¬ §êng (Ng«n ng÷, h×nh ¶nh, hµm sóc, biÖn ph¸p tu tõ…) - NÐt ®Æc s¾c cña th¬ tù do (M©y vµ sãng) - So s¸nh víi th¬ ViÖt Nam? 3. VÒ truyÖn: - Cèt truyÖn vµ nh©n vËt. -YÕu tè h cÊu. - Miªu t¶, biÓu c¶m vµ nghÞ luËn trong truyÖn? 4. VÒ nghÞ luËn: - NghÞ luËn x· héi vµ nghÞ luËn v¨n häc. - HÖ thèng lËp luËn (luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng). - yÕu tè miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m, thuyÕt minh hay nghÞ luËn. 5. VÒ kÞch. M©u thuÉn kÞch, ng«n ng÷ vµ hµnh ®éng kÞch? ( Mçi thÓ lo¹i cã thÓ híng dÉn HS ph©n tÝch vµ so s¸nh íi v¨n häc ViÖt Nam). V. V¨n b¨n nhËt dông Tªn v¨n b¶n H×nh thøc (Ph¬ng Líp Néi dung nhËt dông thøc biÓu ®¹t) CÇu Long Biªn N¬i chøng kiÕn nh÷ng sù kiÖn lÞch sö Tù sù, miªu t¶ vµ biÓu - chøng nhËn hµo hïng, bi tr¸ng cña Hµ Néi. c¶m. 6 lÞch sö §éng Phong Lµ k× quan thÕ giíi, thu hót kh¸ch du ThuyÕt minh, miªu t¶ Nha lÞch, tù hµo vµ b¶o vÖ danh th¾ng nµy. 18 Ôn tập Ngữ văn 9 Bøc th cña thñ Con ngêi ph¶i sèng hoµ hîp víi thiªn lÜnh da ®á nhiªn lo b¶o vÖ m«i trêng… Cæng trêng më T×nh c¶m thiªng liªng cña cha mÑ víi ra con c¸i. Vai trß cña nhµ trêng ®èi víi mçi con ngêi. 7 8 9 MÑ t«i Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000 ¤n dÞch thuèc l¸ Bµi to¸n d©n sè Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng cßn, quyÒn ®îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cña trÎ em §Êu tranh cho mét thÕ gi¬i hoµ b×nh Phong c¸ch Hå ChÝ Minh NghÞ luËn vµ biÓu c¶m Tù sù, miªu t¶ thuyÕt minh, nghÞ luËn, biÓu c¶m. T×nh yªu th¬ng kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh c¶m thiªng liªng cña con c¸i. T×nh c¶m th©n thiÕt cña 2 anh em vµ nçi ®au chua xãt khi ë trong hoµn c¶nh gia ®×nh bÊt h¹nh. VÎ ®Ñp cña sinh ho¹t v¨n ho¸ vµ nh÷ng con ngêi tµi hoa xø HuÕ. T¸c h¹i cña viÖc sö dông bao ni l«ng ®èi víi m«i trêng. Tù sù, miªu t¶ nghÞ luËn, biÓu c¶m. Tù sù, nghÞ luËn, biÓu c¶m. T¸c h¹i cña thuèc l¸ (kinh tÕ vµ søc khoÎ) Mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ sù ph¸t triÓn x· héi. Tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn trÎ em cña céng ®ång quèc tÕ. ThuyÕt minh, nghÞ luËn vµ biÓu c¶m. ThuyÕt minh vµ nghÞ luËn. nghÞ luËn, thuyÕt minh vµ biÓu c¶m. Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n vµ tr¸ch nhiÖm ng¨n chÆn chiÕn tranh v× hoµ b×nh thÕ giíi. VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh; tù hµo, kÝnh yªu vµ tù hµo vÒ B¸c NghÞ luËn vµ biÓu c¶m. ThuyÕt minh, nghÞ luËn, tù sù, biÓu c¶m. NghÞ luËn vµ hµnh chÝnh. NghÞ luËn vµ biÓu c¶m. + Lu ý néi dung c¸c chó thÝch cña v¨n b¶n nhËt dông. + Liªn hÖ c¸c vÊn ®Ò trong v¨n b¶n nhËt dông vµ ®êi sèng x· héi. + Cã ý kiÕn, quan ®iÓm tríc c¸c vÊn ®Ò ®ã. + VËn dông tæng hîp kiÕn thøc c¸c m«n häc kh¸c ®Ó lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra trong v¨n b¶n nhËt dông. +C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ ph¬ng thøc biÓu hiÖn ®Ó ph©n tÝch mét v¨n b¶n nhËt dông. 19 Ôn tập Ngữ văn 9 B. TiÕng ViÖt I. Tõ ng÷: §¬n vÞ bµi häc Tõ ®¬n Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y Kh¸i niÖm C¸ch sö dông Lµ tõ chØ gåm mét tiÕng Lµ tõ gåm hai hay nhiÒu tiÕng Lµ nh÷ng tõ phøc ®îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa Lµ nh÷ng tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng Thµnh ng÷ Lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè ®inh, biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chØnh (t¬ng ®¬ng nh mét 1 tõ) NghÜa cña tõ Lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t ®éng, quan hÖ…) mµ tõ biÓu thÞ. Tõ nhiÒu Lµ tõ mang nh÷ng s¾c th¸i ý nghÜa nghÜa kh¸c nhau do hiÖn tîng chuyÓn nghÜa HiÖn tîng Lµ hiÖn tîng ®æi nghÜa cña chuyÓn tõ t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu nghÜa cña tõ nghÜa (nghÜa gèc  nghÜa chuyÓn) Tõ ®ång ©m Lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau. Tõ ®ång Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng 20 Thêng dïng ®Ó t¹o tõ ghÐp, tõ l¸y lµm cho vèn tõ thªm phong phó. Dïng ®Þnh danh sù vËt, hiÖn tîng… rÊt phong phó trong ®êi sèng. Dïng ®Þnh danh sù vËt, hiÖn tîng…rÊt phong phó trong ®êi sèng, sö dông ®óng c¸c lo¹i tõ ghÐp trong giao tiÕp, trong lµm bµi. T¹o nªn nh÷ng tõ tîng thanh, tîng h×nh trong v¨n miªu t¶, trong th¬ ca…sö dông ®óng tõ l¸y trong giao tiÕp, trong lµm bµi. Lµm cho c©u v¨n thªm h×nh ¶nh, sinh ®éng, t¨ng tÝnh h×nh tîng vµ tÝnh biÓu c¶m. Dïng tõ ®óng chç, ®óng lóc, hîp lý. Dïng nhiÒu trong v¨n ch¬ng, ®Æc biÖt trong th¬ ca. HiÓu hiÖn tîng chuyÓn nghÜa trong nh÷ng v¨n c¶nh nhÊt ®Þnh. Khi dïng tõ ®ång ©m ph¶i chó ý ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh g©y hiÓu nhÇm. Thêng dïng trong th¬ trµo phóng. Dïng tõ ®ång nghÜa vµ c¸c lo¹i tõ ®ång