Đăng ký Đăng nhập

Tài liệu ôn tập ngữ văn 11

.PDF
28
2776
105

Mô tả:

Ngữ văn 11 2 ĐỨA TRẺ - Thạch Lam I/T×m hiÓu chung 1.T¸c gØa Th¹ch Lam (1910 - 1942) tªn khai sinh lµ NguyÔn T-êng Vinh, sau ®æi thµnh NguyÔn T-êng L©n. Th¹ch Lam sinh ra ë Hµ Néi, khi cha mÊt viÖc, «ng vÒ sèng ë huyÖn CÈm Giµng, tØnh H¶i D-¬ng. Tuæi th¬ n¬i phè huyÖn nghÌo nµy ®· ®Ó l¹i dÊu Ên ®Ëm nÐt trong s¸ng t¸c cña Th¹ch Lam. Ông cïng víi NhÊt Linh vµ Hoµng §¹o lµ nh÷ng c©y bót chñ lùc cña nhãm Tù lùc v¨n ®oµn. Tuy vËy, s¸ng t¸c cña Th¹ch Lam cã phong c¸ch riªng so víi hÇu hÕt c¸c nhµ v¨n l·ng m¹n 1930 1945. T¸c phÈm cña Th¹ch Lam cã mét giäng ®iÖu tr÷ t×nh rÊt riªng. NhÑ nhµng, t×nh c¶m vµ giµu chÊt th¬, t¸c phÈm cña Th¹ch Lam cã kh¶ n¨ng ®i s©u vµo tr¸i tim ng-êi ®äc. ViÕt vÒ cuéc sèng khæ cùc hay vÒ nh÷ng nÐt ®Ñp cña Hµ Néi x-a, v¨n Th¹ch Lam ®Òu thÊm ®-îm tinh thÇn nh©n v¨n chñ nghÜa. 2.T¸c phÈm Hai ®øa trÎ lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c, tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt cña Th¹ch Lam. Mét c¸ch rÊt nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa, qua t©m tr¹ng cña hai ®øa trÎ vµ c¶nh sèng nghÌo cùc cña nh÷ng ng-êi d©n n¬i phè huyÖn, nhµ v¨n ®· thÓ hiÖn nh÷ng t- t-ëng nh©n ®¹o s©u s¾c vÒ th©n phËn con ng-êi. T¸c phÈm võa cã gi¸ trÞ hiÖn thùc, võa thÊm ®Ém tinh thÇn nh©n ®¹o. TruyÖn ng¾n cña Th¹ch Lam th-êng kh«ng cã cèt truyÖn, t¸c gi¶ th-êng ®i s©u vµo miªu t¶ néi t©m nh©n vËt víi nh÷ng c¶m xóc vµ c¶m gi¸c m¬ hå, mong manh. Miªu t¶ nh÷ng diÔn biÕn néi t©m tinh tÕ, s©u s¾c cña nh©n vËt lµ biÖt tµi cña Th¹ch Lam. Trong Hai ®øa trÎ, nhµ v¨n ®· sö dông thµnh c«ng thñ ph¸p nghÖ thuËt ®èi lËp, t-¬ng ph¶n, qua ®ã ®Æc t¶ ®-îc c¶nh nghÌo vµ t-¬ng lai kh«ng mÊy s¸ng sña cña nh÷ng ng-êi d©n phè huyÖn. Víi giäng ®iÖu t©m t×nh, ng«n ng÷, diÔn ®¹t tinh tÕ, giµu chÊt th¬, t¸c phÈm mang l¹i cho ng-êi ®äc nh÷ng rung ®éng hÕt søc tinh tÕ vµ nh©n b¶n. II/§äc hiÓu v¨n b¶n 1.Bøc tranh phè huyÖn Phè huyÖn nghÌo, ®×u hiu, v¾ng lÆng ®-îc ®Æt trong mét kh«ng gian vµ thêi gian nghÖ thuËt ®Æc biÖt, ®ã lµ lóc trêi nh¸ nhem cho ®Õn tèi h¼n. §©y lµ kho¶ng thêi gian gióp chóng ta nh×n thÊy râ nÐt nhÊt c¶nh kiÕm sèng vÊt v-ëng, lam lò cña con ng-êi. Kh«ng gian va thêi gian ®Æc biÖt nµy lµ c¸i nÒn hiªn thùc cho c©u chuyÖn, gi¸n tiÕp thÓ hiÖn t©m tr¹ng nh©n vËt, t¹o nªn chÊt tr÷ t×nh cho truyÖn ng¾n. a)Bøc tranh phè huyÖn nghÌo nµn, t¨m tèi Diện mao phố huyện được Thạch Lam tái hiện là một khung cảnh buồn, là cảnh chiều tàn đi dần vào đêm khuya. Hàng ngàn, những cái ồn ào của buổI sáng làm không khí bị nhoè đi trong nắng như đến chiều thì cái bộ mặt thật của phố huyện hiện ra vớI tất cả những c ái tiêu điều, xác xơ, tàn lụi. “Chiều chiều rồI” như là một lờI thảng thốt, bàng hoàng như một tiếng thơ dài. Thế là một buổI chiều nữa lạI đến, chiều là buồn. Ấn tượng về buổI chiều khá sâu đậm. Thạch Lam đã chọn một phiên chợ tàn để nói lên được tất cả bộ mặt của phố huyện. Chợ là nơi biểu hiện sức sống của một làng quê, biểu hiện thuần phong mĩ tục của làng quê. NgườI ở nông thôn thường trông chờ vào ngày chợ phiên đông vui tấp nập. Thạch Lam đã chọn ngày chợ phiên để nói cái xác xơ tiêu điều của phố huyện. Mặc dù không tả buổi chợ phiên nhưng ông đã tả những phế phẩm còn lạI của buổI chợ, đó cũng là cách biểu hiện sức sống đầy hay vơi của phố huyện. Tả những con ngườI cuốI cùng 1 Ngữ văn 11 trao đổI vớI nhaurồI bước vào các ngỏ tối. Rác chỉ là những thứ phế thảI vớ vẫn “rác rưởI, vỏ bưởI, vỏ thị, lá nhãn và bã mía, những thanh nứa thanh tre…Lũ trẻ vẫn còn ra bòn mót, nhặt nhạnh. Ngày chợ phiên như thế thì sức sống đã kém lắm, đã yếu lắm rồi. NgườI bán trông vào ngườI mua và ngược lạI nhưng chỉ là sự vô vọng, lẩn quẩn, trông chờ vào sự vô vọng. Mùi vị toả ra trong không gian này là một thứ mùi đặc trưng để nói tớI sự nghèo nàn. Đó là mùi bã mía, vỏ bưởI, vỏ thị, đất ẩm, mùi khói, mùi cỏ, mùi phân trâu nồng nồng ngai ngái… Cái mùi vị ấy cũng góp phần làm cho khung cảnh thêm phần tàn tạn héo úa, lụI dần. Có thể thấy xung đột giữa bóng tốI và ánh sáng khá mạnh mẽ. Ánh sáng và bóng tốI đang giao tranh nhau. Ánh sáng yếu dần ban đầu là “ bầu trờI đỏ rực như lửa cháy, mây ánh hồng như hòn than sắp tàn” sau đó là bóng tốI hiện dần ở bóng xẩm trên ngọn tre và cuốI cùng bao trùm lên khu phố huyện là cái bóng tốI mênh mông của nó, tín hiệu là ngọn đèn Hoa Kỳ của chị Tí. Ở đây ánh sáng và bóng tốI còn mang ý nghĩa tượng trưng, ánh sáng là ước mơ , bóng tốI là nghèo nàn và cô đơn; mở đầu chuyện ánh sáng tắt dần, bóng tốI chiếm lĩnh. Chính cái ánh sáng cuốI cùng ấy báo hiệu rõ màn đêm- màn đêm vừa sâu vừa dày sẽ diễn ra tiếp đó. Ánh sáng càng ngày càng thu nhỏ phạm vi hoặc ở xa manh mảnh, li ti như ánh sáng của ngôi sao trên bầu trờI hoặc yếu ớt ảm đạm lọt qua khe cửa khép hờ hoặc toả trên cái bóng tre của chị Tí. Ánh sáng ấy biểu hiện một sự tàn lụI ở cường độ thấp và khả năng thu hẹp của nó. Tiếng trống thu không rờI rạc, chậm, lẽ tẻ và cứ tắt lịm dần. Nhưng âm thanh nhỏ nhất như tiếng muỗI vo ve gợI cảm giác về sự ngưng đọng. Nó rơi tỏm vào trong không gian đang chết lặng. Đó là những âm thanh không có hồI âm, nó chỉ nhấn mạnh thêm cái buồn tẻ đến rợn ngườI của phố huyện lúc chiều tối. Tất cả hô ứng, qui tụ để cho ngườI đọc thấy rõ được khung cảnh thật của phố huyện một ngày tàn. Thạch Lam miêu tả nhận xét một cách tinh tế, sâu xa bước đi thờI gian của nơi phố nghèo. NgườI đọc dường như thấy được bước chuyển biến của thờI gian rung lên bằng ngôn ngữ riêng. Sức rung động của câu văn có khả năng đánh thức con ngườI hãy cảm nhận thật tinh tế khung cảnh phố huyện và tâm sự của Thạch Lam. b)Bøc tranh phè huyÖn nªn th¬, l·ng m¹n §an xen vµo gi÷a gam mµu tèi sÉm cña phè huyÖn nghÌo lµ mµu s¾c ªm ®Òm, nªn th¬ cña c¶nh vËt vµ lßng ng-êi. Bøc tranh phè huyÖn cã c¸i nghÌo khæ, tèi t¨m nh-ng trong c¸i buån Èn chøa vÎ ®Ñp l·ng m¹n. Bøc tranh c¶nh chiÒu tµn vµ ®ªm tèi ®Çy s¾c mµu, ©m thanh mïi vÞ. Tõ ng÷ chØ mµu s¾c vµ c¶m gÝac ®-îc sö dông víi tÇn sè cao (ph-¬ng T©y ®á rùc nh- löa ch¸y, nh÷ng ®¸m m©y hång nh- hßn than s¾p tµn,…). Trên cái nền ấy, những cảnh đờI, những con ngườI, đúng hơn là những phiến cảnh về cuộc đờI, về con ngườI bé mọn, hoàn toàn không có ước vọng, khát khao được khắc hoạ rõ nét. Họ nói chuyện vớI nhau nhưng dường như chẳng có nộI dung. Họ có đi lạI, ăn nói vớI nhau nhưng chỉ thấy họ vừa lòng thoả mãn vớI cảnh chật hẹp. Mua chịu nửa bánh xà phòng, bán đong hơn một ngấn rượu trong chiếc cút bé nhỏ …Chị Tí là điển hình cho ngườI dân phố huyện vớI nhịp sống quẩn quanh : ban ngày mò cua bắt tép, ban tốI chị mớI mở cái hàng bán nước. Cái đáng sợ là vẫn biết bán không được gì “sớm muộn mà có ăn thua gì?” mà vẫn cứ ra. Đây không phảI là sự sống thực sự mà là sự sống cầm chừng cầm cự vớI cuộc sống, giao tranh, tranh giành vớI cái đói,cái chết trông chờ vào những ngườI trên tàu là qua bấp bênh có khác gì trông chờ vào những ngườI khách ấy để sống. Cách chị Tí trả lờI câu hỏI của Liên: không trực tiếp trả lờI ngay mà còn làm thêm để chõng xuống đất, bày biện các bát uống nước mãi rồI mớI chép miệng trả lờI : “ỐI chao, sớm muộn mà có ăn thua gì”. Câu văn cho ta thấy nhịp sống chập chạp, lẩn quẩn của nhân vật. Bác phở Siêu có vẻ khá hơn nhưng nhưng nguy cơ lạI lớn hơn vì thứ mà bác bán là thứ quà xa xỉ mà ngay cả chị 2 Ngữ văn 11 em Liên cũng không dám ăn. Bác Xẩm góp tiếng đàn run bần bật trong đ êm tốI, mà không hề có tiếng động nào của một đồng xu. Bà cụ là một con ngườI bị tàn lụI, héo úa và cho ta cảm giác rợn ngườI, kinh hoàng. Bà là kiếp ngườI đáng sợ ở chi tiết vừa đi vào bóng tốI vừa cườI khanh khách. Cách xưng hô vớI Liên “chị” đã kéo xa khoảng cách tình giữa con ngườI vớI con gnườI vốn nó rất cần trong hoàn cảnh cầm chứng này. Cụ Thi điên là một nạn nhân đầy đủ nhất của kiếp ngườI, như một cái cây đã tàn lụI quá nhiều - kiếp ngườI héo hắt – tàn lụi. Cụ Thi xuất hiện chỉ trong mấy dòng truyện ít ỏI nhưng đã ám ảnh ngườI đọc, thức dậy trong ta lòng trắc ẩn chân thành. Th¹ch Lam khÐo lÐo lång c¸i l·ng m¹n, nªn th¬ vµo bøc tranh hiÖn thùc ®Çy ¶m ®¹m. Ngïa tµn lôi nh-ng ph¶ng phÊt bãng chiÒu tµ ªm ¶. §ªm tèi mÞt mï, dµy ®Æc nh-ng l¹i lµ ®ªm mïa h¹ ªm nh- nhung yªn ¶, thanh b×nh; con ng-êi mßn mái, lay l¾t nh-ng ®Çy t×nh ng-êi, ®Çy -íc m¬ vµ hy väng. Hai yÕu tè hiÖn thùc vµ tr÷ t×nh ®an cµi vµo nhau trong bøc tranh phè huyÖn t¹o nªn vÎ nªn th¬ cña nã. 2.T©m tr¹ng nh©n vËt Liªn Liªn lµ mét nh©n vËt ®Æc biÖt trong truyÖn ng¾n ®Ëm chÊt th¬, chÊt l·ng m¹n nµy. Liªn ®-îc x©y dùng nh- lµ mét nh©n vËt tr÷ t×nh c¶m nhËn thÕ giíi. T¸c gi¶ nh- ho¸ th©n vµo nh©n vËt ®Ó thÓ hiÖn suy nghÜ cña m×nh tr-íc c¶nh vµ ng-êi. Bøc tranh ngoÞa c¶nh thùc chÊt ®-îc nh×n vµ c¶m nhËn qua t©m tr¹ng cña Liªn. T©m tr¹ng nh©n vËt chÞu sù t¸c ®éng cña thiªn nhiªn vµ cuéc sèng n¬I phè huyÖn, v× thÕ cã mét sù hµi hoµ ®Æc biÖt gi÷a c¶nh vµ t©m tr¹ng con ng-êi theo tõng thêi kh¾c: ngúa tµn, ®ªm xuèng, phót ®îi tµu. a)T©m tr¹ng cña Liªn lóc ngµy tµn T©m tr¹ng chñ ®¹o cña Liªn vµo thêi ®iÓm ngµy tµn chÝnh lµ nçi buån tr-íc c¶nh vµ sù xãt th-¬ng tr-íc nh÷ng con ng-êi nghÌo khæ. Nçi buån ®ã ®-îc giíi thiÖu ngay tõ ®Çu truyÖn, ®ã lµ nçi buån man m¸c, nçi buån thÊm thÝa tõ c¶nh trµn vµo lßng ng-êi. C¶nh chî tµn gi÷a chiÒu hoµng h«n båi ®¾p thªm cho nçi buån m¬ hå cña lßng ng-êi. Liªn ®éng lßng th-¬ng cho lò trÎ nhµ nghÌo, båi håi nhËn ra mïi vÞ ra mïi vÞ quen thuéc cuéc sèng lÇm than. C¸i nh¹y c¶m, ®Çy c¶m th-¬ng cã trong Liªn chÝnh lµ v× t©m hån Êy ®· sím ph¶i chÞu mét cuéc sèng vÊt v¶. T©m tr¹ng nµy xuyªn suèt c¶ thiªn truyÖn. b)T©m tr¹ng cña Liªn khi bãng tèi bao trïm CaÝ yªn ¶, thanh b×nh cña ®ªm mïa h¹ ªm nh- nhung khiÕn cho nh÷ng nçi buån m¬ hå kh«ng cßn n÷a. Thay vµo ®ã lµ c¶m gi¸c yªn tÜnh. ChÞ c¶m thÊy quen víi ®ªm tèi vµ kh«ng cßn sî nã n÷a, cuéc sèng xung quanh chÞ c¶m thÊy trë nªn Êm ¸p h¬n. Khi bãng tèi bao trïm, t©m tr¹ng Liªn cã sù c¶m th«ng, gÇn gòi víi m¶nh ®Êt va con ng-êi n¬i ®©y. ¸nh s¸ng cña nh÷ng v× sao th× xa x«i, bÝ Èn, ¸nh s¸ng cña kØ niÖm chØ lµ mét vïng s¸ng rùc, ¸nh s¸ng cña ®oµn tµu l¹i l-ít qua, chØ cã thø ¸nh s¸ng yÕu ít, lay l¾t mßn mái trªn mÆt ®¸t lµ cã thùc. H×nh ¶nh ngän ®Ìn cña chÞ TÝ trong t¸c phÈm ®-îc nh¸c ®i nh¾c l¹i nh- nhÊn m¹nh thùc t¹i cña cuéc sèng mßn mái, buån tÎ mµ Êm ¸p t×nh ng-êi n¬i ®©y. H×nh ¶nh ngän ®Ìn cña chÞ TÝ trong c¶m nhËn cña Liªn ®· trë thµnh biÓu t-îng Êm ¸p cña t×nh ng-êi, biÓu t-îng cña sù n-¬ng tùa vµo nhau trong cuéc sèng khã kh¨n. T©m hån Liªn cã sù x¸o trén cña kû niÖm ®Ñp t-¬i s¸ng. Sù håi t-ëng mét qu¸ khø ngËp trµn ¸nh s¸ng vµ s¾c mµu( nh÷ng mãn quµ ngon, nh÷ng cèc kem xanh ®á,...) gióp chóng ta nhËn ra kh¸t väng ®Ñp ®Ï cña chÞ em Liªn gi÷a cuéc ®êi buån tÎ. T©m tr¹ng yªn ¶, thanh b×nh cña Liªn trong bãng tèi bao trïm lµ t©m tr¹ng cña nh÷ng con ng-êi hiÓu vµ ý thøc ®-îc cuéc sèng hiÖn t¹i cña hä. c)T©m tr¹ng Liªn nh÷ng phót ®îi tµu Cuéc sèng tï tóng, nhµm ch¸n kh«ng thÓ giam h·m ®ùoc t©m hån cña bän tÎ lu«n h-íng vÒ nh÷ng miÒn s¸ng. Bầu trêi ®Çy sao, kû niÖm ®Çy s¾c mµu, ®oµn tµu khuÊy ®éng phè huyÖn ®ªm ®ªm...®Òu 3 Ngữ văn 11 thÓ hiÖn c¸i kh¸t khao ®ã. Nh÷ng phuts ®îi tµu ®· trë thµnh thãi quen t©m lý, trë thµnh quy luËt trong cuéc sèng cña chÞ em Liªn. T©m trạng An vµ Liªn trong phót ®îi tµu rÊt thÊp thám, nÆng nÒ v× tµu ®Õn rÊt muén, hä phait chê ®î sau mét ngày mÖt nhäc buån ngñ rÝu c¶ m¸t mµ vÉn cè g-îng. Nh-ng ®ã lµ mét sù chê ®î bÒn bØ, nhÉn n¹i. C¶nh ®îi tµu ®-îc Th¹ch Lam miªu t¶ thËt c¶m ®éng thiªng liªng. Hä ®ãn ®oµn tµu tõ dÊu hiÖu ®µu tiªn cho ®Ðn khi mÊt hót. C¶m xóc cña Liªn vµ An h-íng ®Ðn thÕ giíi ®Çy ©m thanh vµ s¾c m¸u cßi rÝt lªn, tïa rÇm ré ®i qua, ®oµn xe vôt qua, ®Ìn s¸ng tr-ng, ®ång vµ kÒn lÊp l¸nh ...¢m thanh vµ ¸nh s¸ng lµ nh÷ng g× ®ãi lËp víi cuéc sèng buån tÎ n¬i phè huyÖn, ®ã lµ mét thÕ giíi kh¾c h¶n ®èi víi Liªn, kh¸c h¼n víi vÇng s¸ng ngä ®Ìn cña chÞ TÝ vµ ¸nh löa cña bac Siªu. Tµu ®-a c¸i thÕ giíi kh¸c h¶n Êy ®i qua nh-ng l¹i ®Î l¹i trong t©m hån hai ®øa tÎ giÊc m¬ vÒ ¸nh s¸ng, giÊc m¬ ®ã gióp c©n b»ng cuéc sèng thùc tai buån tÎ. T©m tr¹ng cña Liªn ®ùoc Th¹ch Lammiªu t¶ mét c¸ch tµi t×nh. C« sèng nh¹y c¶m gi÷a c¸i tµn lôi vµ hy väng giữa bãng tèi vµ nh÷ng giÊc m¬ vÒ ¸nh s¸ng, vÒ mét thÕ gi-ãi ý nghÜa h¬n. Th¹ch Lam dÉ n©ng niu tr©n träng nh÷ng giÊc m¬ bÐ nhá, m¬ hå cña con ng-êi b»ng mét giäng v¨n s©u l¾ng, gîi c¶m. III/Tæng kÕt 1.NghÖ thuËt Hai ®øa trÎ kh«ng cã hÖ thèng sù kiÖn, t×nh huèng g©y hãi hép cho ®éc gi¶ bëi truyÖn kh«ng cã cèt truyÖn râ rµng. C¸i hÊp dÉn cña truyÖn kh«ng ph¶i ë hÖ thèng sù kiÖn mµ chñ yÕu lµ b»ng søc nÆng cña giäng v¨n dÉn d¾t ng-êi ®äc t-îng tËn kh¸m ph¸ mét c¸ch t-îng tËn thÕ giíi nh©n vËt BiÖn ph¸p nghÖ thuËt tu¬ng ph¶n ®ãi lËp ®-îc sö dông nh- mét -u thÕ trong t¸c phÈm ®Ó lµm næi bËt cuéc sèng vµ t©m tr¹ng cña con ng-êi Bót ph¸p ®am xen gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh, ngßi bót - kh¸m ph¸ t©m lý cña Th¹c Lam ®· gióp ®éc gi¶ nhËn ra c¸i ®Ñp trong nh÷ng c¸i b×nh th-êng vµ gÇn gòi. Giäng v¨n ®µy c¶m xóc, nhÑ nhµng, s©u l¾ng t¹o søc lan to¶ cho c©u ch÷, cuèn hót ng-êi ®äc vµo mét thÕ giíi ®Çy sù hoµ ®iÖu. 2.Néi dung Hai ®øa trÎ thÓ hiÖn t×nh yªu quª h-¬ng tha thiÕt vµ tÊm lßng yªu th-¬ng cña nhµ v¨n ®ãi víi con ng-êi. Qua t¸c phÈm, nhµ v¨n ®· thÓ hiÖn sù xãt th-¬ng ®ång c¶m s©u s¾c ®ãi víi nh÷ng con ng-êi nhá nhoi cã kiÕp sèng quÈn quanh, buån tÎ n¬i phè huyÖn nghÌo, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh vµ ngîi ca kh¸tväng sèng m·nh liÖt cña con ng-êi. CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ – Nguyễn Tuân I/T×m hiÓu chung 1.T¸c gi¶ NguyÔn Tu©n (1910-1987) quª lµng Mäc, huyÖn Tõ Liªm, nay thuéc ph-êng Nh©n ChÝnh, quËn Thanh Xu©n, Hµ Néi, lµ nhµ v¨n cã tµi n¨ng vµ tµi hoa ®Æc biÖt cña v¨n häc ViÖt Nam. NguyÔn Tu©n sinh ra trong mét gia ®×nh nhµ nho vµo thêi buæi H¸n häc ®· lôi tµn, chÞu ¶nh h-ëng tõ ng-êi cha lµ mét nhµ nho tµi hoa bÊt ®¾c chÝ  «ng tó NguyÔn An Lan. NhiÒu t¸c phÈm cña NguyÔn Tu©n thÓ hiÖn sù hoµi niÖm vÒ nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸ cæ truyÒn ®· mÊt ®i. Trong ®ã, ti ªu biÓu nhÊt lµ tËp truyÖn Vang bãng mét thêi. 2.T¸c phÈm 4 Ngữ văn 11 Ch÷ ng-êi tö tï lµ mét truyÖn ng¾n tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n tr-íc C¸ch m¹ng. TruyÖn ng¾n nµy cã mét t×nh huèng truyÖn rÊt ®éc ®¸o. HuÊn Cao lµ mét tö tï nh-ng l¹i lµ ng-êi ®¹i diÖn cho thiªn l-¬ng, lµ mét nghÖ sÜ ban ph¸t c¸i ®Ñp. Viªn qu¶n ngôc lµ ng-êi ®¹i diÖn cho chÝnh quyÒn nh-ng l¹i lµ ng-êi ®-îc nhËn c¸i ®Ñp tõ ng-êi tö tï. HuÊn Cao vµ viªn qu¶n ngôc lµ hai h×nh t-îng nghÖ thuËt ®Ñp cña NguyÔn Tu©n. * C¶nh cho ch÷ lµ c¶nh t-îng x-a nay ch-a tõng cã, cuéc t-¬ng phïng k× ngé cña nh÷ng liªn tµi tri kØ gi÷a chèn ngôc tï xoay quanh viÖc xin ch÷ vµ cho ch÷ cña tö tï, qu¶n ngôc vµ thÇy th¬ l¹i. T×nh huèng ®éc ®¸o : c¸i ®Ñp ®-îc s¸ng t¹o trong tï ngôc.  Ng-êi cho ch÷ lµ tö tï, ng-êi nhËn ch÷ lµ qu¶n ngôc. C¸i ¸c cói ®Çu tr-íc thiªn l-¬ng, c¸i thiªn l-¬ng ®-îc t«n vinh n¬i c¸i ¸c ngù trÞ. VÎ ®Ñp cña tµi n¨ng vµ thiªn l-¬ng ®· to¶ s¸ng n¬i t¨m tèi nhÊt. §ã lµ sù v÷ng bÒn vµ bÊt khuÊt cña ch©n lÝ. II/§äc-hiÓu v¨n b¶n 1.T×nh hu«ng truyÖn ®Æc s¾c T×nh huèng truyÖn lµ "c¸i t×nh thÕ x¶y ra truyÖn", lµ "mét kho¶nh kh¾c mµ trong ®ã sù sèng hiÖn ra rÊt ®Ëm ®Æc", lµ c¸i "kho¶nh kh¾c chøa ®ùng c¶ mét ®êi ng-êi" (NguyÔn Minh Ch©u). T×nh huèng truyÖn cßn ®-îc hiÓu lµ mèi quan hÖ ®Æc biÖt gi÷a nh©n vËt nµy víi nh©n vËt kh¸c, gi÷a nh©n vËt víi hoµn c¶nh vµ m«i tr-êng sèng, qua ®ã, nh©n vËt béc lé t©m tr¹ng, tÝnh c¸ch, hay th©n phËn cña nã gãp phÇn thÓ hiÖn s©u s¾c t- t-ëng cña t¸c phÈm. Trong truyÖn ng¾n Ch÷ ng-êi tö tï, NguyÔn Tu©n ®· x©y dùng ®-îc mét t×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o. Hai nh©n vËt HuÊn Cao vµ qu¶n ngôc, trªn b×nh diÖn x· héi, hä hoµn toµn ®èi lËp nhau. Mét ng-êi lµ tªn "®¹i nghÞch", cÇm ®Çu cuéc næi lo¹n nay bÞ b¾t giam, ®ang chê ngµy ra ph¸p tr-êng ®Ó chÞu téi ; cßn mét ng-êi lµ qu¶n ngôc, kÎ ®¹i diÖn cho c¸i trËt tù x· héi ®-¬ng thêi. Nh-ng hä ®Òu cã t©m hån nghÖ sÜ. Trªn b×nh diÖn nghÖ thuËt, hä lµ tri ©m, tri kØ víi nhau. T¹o dùng t×nh thÕ nhvËy, ®ång thêi cho hä gÆp nhau gi÷a chèn ngôc tï, tèi t¨m nh¬ bÈn, t¹o nªn mét cuéc k× ngé k× l¹ vµ ®¸ng nhí. T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o thÓ hiÖn ë mèi quan hÖ Ðo le, ®Çy trí trªu gi÷a nh÷ng t©m hån tri kØ. Hai nh©n vËt ®-îc ®Æt trong mét t×nh thÕ ®èi ®Þch : tö tï vµ qu¶n ngôc. ChÝnh t×nh huèng ®éc ®¸o nµy ®· gióp lµm næi bËt trän vÑn vÎ ®Ñp cña h×nh t-îng HuÊn Cao, ®ång thêi còng lµm s¸ng tá tÊm lßng biÖt nhìn liªn tµi cña viªn qu¶n ngôc. Tõ ®ã mµ chñ ®Ò cña t¸c phÈm còng ®-îc thÓ hiÖn s©u s¾c. 2.H×nh t-îng HuÊn Cao a)HuÊn Cao-con ng-êi tµi hoa xuÊt chóng Tµi hoa cña HC ®-îc giíi thiÖu ngay tõ ®Çu truyÖn qua lêi cña c¸c nh©n vËt kh¸c. Nh©n vËt chÝnh ch-a xuÊt hiÖn nh-ng ®· ®-îc giíi thiÖu lµ mét ng-êi mµ vïng tØnh S¬n ta vÉn khen c¸i tµi viÕt ch÷ nhanh mµ rÊt ®Ñp lµ ng-¬× v¨n vâ ®Òu cã tµi. NguyÔn Tu©n ®· chó ý gi¬Ý thiÖu c¸i tµi hoa cña HC tr-¬c khi giíi thiÖu nh©n vËt. C¸i tµi hoa cña HC næi tiÕng ®Õn møc viªn qu¶n ngôc ph¶i ®·i ngé «ng c¶ th¸ng giêi ®Ó hy väng xin ®-îc ch÷ bÊt chÊp th¸i ®é khinh b¹c cña kÎ d-íi quyÒn Trong c¶nh cho ch÷, tµi hoa ®· thùc sù to¶ s¸ng ®· t¹o nªn kh«ng khÝ thiªng liªng khiÕn cho nh÷ng ng-êi xa c¸ch vÞ thÕ x· héi ®· chôm ®µu vµo say x-a h-íng tãi c¸i ®Ñp. Miªu t¶ c¸i tµi hoa tuyÖt ®Ých cña HC còng chÝnh lµ c¸ch ®Ó NguyÔn Tu©n thÓ hiÖn quan niÖm liªn tµi cña m×nh. C¸i tµi lµ thø quý hiÕm ®¸ng ®-îc t«n thê vµ ng-ìng mé; ph¶i lµ c¸i ph¸t lé ®Õn tuyÖt ®Ých; ph¶i cã gi¸ trÞ thanh läc t©m hån con ng-êi. b)HuÊn Cao-ng-êi cã khÝ ph¸ch phi th-êng 5 Ngữ văn 11 KhÝ ph¸ch kh¸c ng-êi cña HC còng ®-îc giíi thiÖu ngay tõ ®µu truyÖn, lµ ng-êi cã nghÜa khÝ chäc trêi khuÊy n-íc. KhÝ ph¸ch Êy cßn thÓ hiÖn râ rµng b»ng nh÷ng hµnh ®éng vµ c¸ch øng xö cña Hc trong ngôc. Th¸i ®é th¶n nhiªn ®Õn l¹nh lïng nhËn r-îu thÞt suèt nöa th¸ng trêi, khinh b¹c tr-íc kÎ tiÓu nh©n, kh«ng v-íng bËn h¹ thÊp m×nh khi r¬i vµp c¶nh ngôc tï. HC vÉn sèng ung dung ®-êng hoµng trong nh÷ng ngµy chê ra ph¸p tr-êng. Trong c¶nh cho ch÷ con ng-êi ngang tµn Êy cæ ®eo g«ng, ch©n v-íng xiÒng vÉn say x-a s¸ng t¹o, kh«ng thÌm nghÜ ®Õn c¸i chÕt ®ang kÒ cæ c)HuÊn Cao-ng-êi cã thiªn l-¬ng rùc rì ¤ng lµ ng-êi cã nh©n c¸ch cao c¶,ch÷ chÝnh lµ c¸i t©m cña «ng. §èi víi HC ch÷ lµ thø quý nhÊt trªn ®êi song kh«ng v× thÕ mµ ®æi ch÷ lÊy vµng b¹c, quyÒn thÕ . Ch÷ chØ dµnh cho nh÷ng ng-êi tri kû, cho ch÷ viªn qu¶n ngôc tøc lµ HC ®· xem qu¶ ngôc lµ ng-êi tri kû. Ch÷ kh«ng thÓ treo n¬i tèi t¨m, bÈn thØu còng cã nghÜa lµ c¸i ®Ñp kh«ng thÓ tån t¹i bªn c¸i xÊu xa. Ch÷ thÓ hiÖn hoµi bo· cña mét ®êi ng-êi.NÐt ch÷ vu«ng vøc,tu¬i t¾n chÝnh lµ tinh hoa cña ®êi HC khiÕn qu¶n ngôc ph¶i nghÑn ngµo v¸i l¹y. Qua h×nh t-îng nh©n vËt HuÊn Cao, NguyÔn Tu©n muèn bµy tá nh÷ng quan niÖm cña m×nh vÒ c¸i ®Ñp. Trong truyÖn, HuÊn Cao ®-îc x©y dùng kh«ng chØ lµ ng-êi cã tµi mµ cßn cã t©m, cã "thiªn l-¬ng" (b¶n tÝnh tèt lµnh). HuÊn Cao kh«ng chØ cã th¸i ®é hiªn ngang, bÊt khuÊt, coi th-êng c¸i chÕt vµ tiÒn b¹c mµ cßn cã tÊm lßng yªu quý c¸i thiÖn, mÒm lßng tr-íc tÊm lßng "biÖt nhìn liªn tµi" cña viªn qu¶n ngôc (s½n lßng cho ch÷ khi hiÓu râ thiÖn c¨n vµ së thÝch cao quý cña «ng ta) vµ thËm chÝ cßn biÕt sî c¸i viÖc chót n÷a "phô mÊt mét tÊm lßng trong thiªn h¹". Cã thÓ nãi ®ã lµ hai mÆt thèng nhÊt cña mét nh©n c¸ch lín. Nh- thÕ, trong quan ®iÓm cña NguyÔn Tu©n, c¸i tµi ph¶i ®i ®«i víi c¸i t©m. C¸i ®Ñp vµ c¸i thiÖn kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau. §ã lµ mét quan ®iÓm thÈm mÜ tiÕn bé cña t¸c gi¶. 3.H×nh t-îng viªn qu¶n ngôc Dï cã thÓ ®-îc coi lµ nh©n vËt phô, song qua ngßi bót cña NguyÔn Tu©n, viªn qu¶n ngôc còng lµ mét nh©n vËt ®éc ®¸o :  Lµ mét ng-êi lµm nghÒ coi ngôc, lµ c«ng cô trÊn ¸p cña bé m¸y thèng t rÞ ®-¬ng thêi, nh-ng viªn qu¶n ngôc l¹i cã thó ch¬i thanh cao, tao nh·  thó ch¬i ch÷. Ngay tõ khi cßn trÎ, khi míi "biÕt ®äc vì nghÜa s¸ch th¸nh hiÒn", «ng ®· cã c¸i së nguyÖn "mét ngµy kia ®-îc treo ë nhµ riªng m×nh mét ®«i c©u ®èi do tay «ng HuÊn Cao viÕt".  Viªn qu¶n ngôc lµ ng-êi biÕt tr©n träng gi¸ trÞ con ng-êi. §iÒu ®ã thÓ hiÖn râ qua hµnh ®éng "biÖt ®·i" cña «ng ®èi víi HuÊn Cao – mét kÎ tö tï ®¹i nghÞch.  C¸i së nguyÖn thanh cao muèn cã ®-îc ch÷ cña HuÊn Cao ®Ó treo bÊt chÊp nguy hiÓm, cïng th¸i ®é thµnh kÝnh ®ãn nhËn ch÷ tõ tay HuÊn Cao cho thÊy, viªn qu¶n ngôc lµ mét ng-êi cã tÊm lßng "biÖt nhìn liªn tµi", lµ ng-êi biÕt tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸.  DiÔn biÕn néi t©m, hµnh ®éng vµ c¸ch øng xö cña viªn qu¶n ngôc cho thÊy ®©y còng lµ mét nh©n c¸ch ®Ñp, mét "tÊm lßng trong thiªn h¹" tri ©m, tri kØ víi HuÊn Cao. §ã lµ "mét thanh ©m trong trÎo chen vµo gi÷a mét b¶n ®µn mµ nh¹c luËt ®Òu hçn lo¹n x« bå".  Cã thÓ nãi, viªn qu¶n ngôc lµ mét ng-êi biÕt gi÷ "thiªn l-¬ng", biÕt tr©n träng gi¸ trÞ v¨n ho¸ vµ tµi n¨ng, lµ ng-êi cã t©m hån nghÖ sÜ, kh«ng cã tµi nh-ng yªu tµi, kh«ng s¸ng t¹o ®-îc c¸i ®Ñp nh-ng biÕt yªu vµ tr©n träng thËt lßng c¸i ®Ñp. VÎ ®Ñp cña h×nh t-îng nh©n vËt HuÊn Cao ®-îc béc lé mét c¸ch chãi s¸ng, rùc rì nhÊt trong c¸i ®ªm «ng cho ch÷ viªn qu¶n ngôc. C¶m høng m·nh liÖt tr-íc mét "c¶nh t-îng x-a nay ch-a tõng cã" ®· khiÕn NguyÔn Tu©n tho¶ søc thÓ hiÖn kh¶ n¨ng sö dông vèn ng«n tõ phong phó, s¾c s¶o cña «ng. 6 Ngữ văn 11 Nh÷ng líp ng«n tõ võa trang träng cæ kÝnh, võa sèng ®éng nh- cã hån, cã nhÞp ®iÖu riªng, giµu søc truyÒn c¶m. Bót ph¸p dùng ng-êi, dùng c¶nh cña nhµ v¨n ®¹t ®Õn møc ®iªu luyÖn. Nh÷ng nÐt vÏ cña nhµ v¨n trong ®o¹n nµy rÊt giµu søc t¹o h×nh. Thñ ph¸p t-¬ng ph¶n ®-îc sö dông réng r·i vµ cã hiÖu qu¶ ®· lµm næi bËt h¬n bao giê hÕt vÎ ®Ñp trang träng, uy nghi, rùc rì hµo quang bÊt tö cña h×nh t-îng nh©n vËt HuÊn Cao. 4.C¶nh cho ch÷-"c¶nh t-îng x-a nay ch-a tõng cã" Cã thÓ nãi : c¶nh HuÊn Cao cho ch÷ viªn qu¶n ngôc lµ mét "c¶nh t-îng x-a nay ch-a tõng cã", v× :  ViÖc cho ch÷ vèn lµ mét viÖc thanh cao, mét ho¹t ®éng s¸ng t¹o nghÖ thuËt l¹i diÔn ra trong mét c¨n buång tèi t¨m, chËt hÑp, Èm -ít, h«i h¸m cña nhµ tï (t-êng ®Çy m¹ng nhÖn, tæ rÖp, ®Êt bõa b·i ph©n chuét, ph©n gi¸n). C¸i ®Ñp l¹i ®-îc s¸ng t¹o gi÷a chèn h«i h¸m, nh¬ bÈn ; thiªn l- ¬ng cao c¶ l¹i to¶ s¸ng ë chÝnh c¸i n¬i mµ bãng tèi vµ c¸i ¸c ®ang ngù trÞ. - Ng-êi nghÖ sÜ tµi hoa ®ang say mª t« tõng nÐt ch÷ kh«ng ph¶i lµ ng-êi ®-îc tù do mµ lµ mét kÎ tö tï ®ang trong c¶nh cæ ®eo g«ng, ch©n v-íng xiÒng, vµ chØ sím tinh m¬ ngµy mai ®· bÞ gi¶i vµo kinh ®Ó chÞu ¸n tö h×nh. Trong c¶nh nµy, ng-êi tï th× næi bËt lªn uy nghi, lång léng, cßn qu¶n ngôc, th¬ l¹i (nh÷ng kÎ ®¹i diÖn cho quyÒn thÕ) th× l¹i "khóm nóm", "run run" bªn c¹nh ng-êi tï ®ang bÞ g«ng xiÒng kia...  TrËt tù, kØ c-¬ng trong nhµ tï hoµn toµn bÞ ®¶o ng-îc : tï nh©n trë thµnh ng-êi ban ph¸t c¸i ®Ñp, r¨n d¹y ngôc quan ; cßn ngôc quan th× khóm nóm, v¸i l¹y tï nh©n. Th× ra, gi÷a chèn ngôc tï tµn b¹o, kh«ng ph¶i nh÷ng kÎ ®¹i diÖn cho quyÒn lùc thèng trÞ lµm chñ mµ lµ ng-êi tö tï lµm chñ. §ã lµ sù chiÕn th¾ng cña ¸nh s¸ng ®èi víi bãng tèi, cña c¸i ®Ñp ®èi víi c¸i xÊu xa, nh¬ bÈn, cña c¸i thiÖn ®èi víi c¸i ¸c,... §ã lµ sù t«n vinh c¸i ®Ñp, c¸i thiÖn vµ nh©n c¸ch cao c¶ cña con ng-êi b»ng mét bøc tranh nghÖ thuËt ®Çy Ên t-îng. 5.Bót ph¸p miªu t¶ nh©n vËt C¸c nh©n vËt cña NguyÔn Tu©n tuy chØ ®-îc miªu t¶ trong nh÷ng kho¶nh kh¾c nh-ng ®ã lµ nh÷ng kho¶nh kh¾c ®Æc biÖt, bëi thÕ ®Òu rÊt Ên t-îng. Nh©n vËt rÊt giµu tÝnh c¸ch, rÊt ngang tµng, rÊt tµi n¨ng nh-ng c¸i t©m còng lu«n trong s¸ng. §ã lµ nh÷ng biÓu t-îng vÒ c¸i ®Ñp, lµ nh÷ng con ng-êi hoµn mÜ. Trong truyÖn, ®¸ng chó ý nhÊt lµ ®o¹n miªu t¶ c¶nh vËt vµ kh«ng khÝ thiªng liªng, cæ kÝnh cña c¶nh cho ch÷. §o¹n v¨n nµy thÓ hiÖn tµi n¨ng s¾c s¶o cña NguyÔn Tu©n kh«ng chØ trong viÖc sö dông ng«n ng÷ mét c¸ch ®iªu luyÖn mµ cßn ë kh¶ n¨ng sö dông bót ph¸p ®èi lËp trong t¹o dùng c¶nh. ChÝnh nhê thñ ph¸p ®èi lËp (mét thñ ph¸p ®Æc tr-ng cña v¨n häc l·ng m¹n) mµ c¶nh t-îng nµy hiÖn lªn víi ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp trang träng, uy nghi, rùc rì cña nã. 6. Quan ®iÓm nghÖ thuËt Quan ®iÓm nghÖ thuËt cña NguyÔn Tu©n ®-îc thÓ hiÖn ë chç nhµ v¨n lu«n tiÕp cËn ®èi t-îng tõ ph-¬ng diÖn v¨n ho¸ thÈm mÜ. ¤ng ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸i tµi vµ c¸i t©m cña nh©n vËt. Tr-íc C¸ch m¹ng, nhµ v¨n ®Æc biÖt chó ý ®Ò cao c¸i ®Ñp, nhÊt lµ nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸ truyÒn thèng. Quan ®iÓm nghÖ thuËt cña nhµ v¨n ®-îc tËp trung thÓ hiÖn ë nh©n vËt HuÊn Cao. Qua nh©n vËt nµy, nhµ v¨n ®Ò cao vÎ ®Ñp cña tµi n¨ng, thiªn l-¬ng vµ khÝ ph¸ch. HuÊn Cao lµ sù kÕt hîp hoµn mÜ gi÷a tµi vµ t©m. Cßn nh©n vËt viªn qu¶n ngôc lµ mét chøng minh cña nhµ v¨n vÒ søc m¹nh c¶m hãa cña c¸i ®Ñp. Ng-êi s¸ng t¹o ra c¸i ®Ñp lµ ng-êi tµi vµ ng-êi biÕt th-ëng thøc c¸i ®Ñp còng lµ ng-êi cã thiªn l-¬ng. III/Tæng kÕt 1.Néi dung 7 Ngữ văn 11 Qua hai nh©n vËt HC, viªn qu¶n ngôc vµ c¶nh cho ch÷, t¸c phÈm tËp trung ca ngîi vÎ ®Ñp cña tµi n¨ng vµ thiªn l-¬ng. NguyÔn Tu©n ®· thÓ hiÖn quan ®iÓm tiÕn bé vµ nh©n v¨n: caÝ ta×, c¸i ®Ñp ph¶i g¾n liÒn víi c¸i thiÖn. C¸i ®Ñp vµ tµi n¨ng kh«ng chØ cã søc m¹nh to¶ s¸ng ë mäi n¬i mµ cßn cã søc m¹nh c¶m ho¸ vµ chiÕn th¾ng c¸i xÊu, c¸i ¸c. 2.NghÖ thuËt NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt: Bót ph¸p l·ng m¹n dùng nh©n vËt HC víi nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch ®-îc lý t-ëng ho¸, ®èi lËp víi hoµn c¶nh, døng cao h¬n hoµn c¶nh. NÐt tÝnh c¸ch nµo cña nh©n vËt còng ®-îc tuyÖt ®èi ho¸ ®Õn ®é phi th-êng. NÕu HC ®-îc kh¾c ho¹ thiªn vÒ hµnh ®éng th× viªn qu¶n ngôc ®-îc kh¾c ho¹ thiªn vÒ chiÒu s©u t©m lÝ. §éc tho¹i néi t©m ®-îc sö dông ®Ó soi râ tõng biÕn ®éng tinh vi nhÊt trong t©m hån nh©n vËt. Qua ®ã nh©n vËt tù thÓ hiÖn m×nh mét c¸ch c h©n thµnh nhÊt. TruyÖn ®· x©y dùng mét t×nh huèng ®Æc biÖt, ®ã lµ c¶nh cho ch÷ - mét c¶nh t-îng tõ x-a ®Õn nay ch-a tõng cã, ®-îc dùng b»ng bót ph¸p ®èi lËp, chøa ®ùng yÕu tè kh¸c th-êng ®Ó lµm næi bËt c¸i ®Ñp, c¸i lý t-ëng; qua ®ã thÓ hiÖn tÝnh c¸ch nh©n vËt, thÓ hiÖn quan ®iÓm cña t¸c gi¶ vÒ c¸i ®Ñp Ng«n ng÷ giµu tÝnh t¹o h×nh, sö dông nhiÒu tõ H¸n ViÖt tõ cæ ®Ó t¹o dùng kh«ng khÝ thêi ®¹i vµ con ng-êi vang bãng. HẠNH PHÚC CỦA 1 TANG GIA – Vũ Trọng Phụng I/T×m hiÓu chung 1.T¸c gi¶ Vò Träng Phông (1912-1939) quª ë lµng H¶o (BÇn Yªn Nh©n), huyÖn MÜ Hµo, tØnh H-ng Yªn, nh-ng sinh ra, lín lªn vµ mÊt ë Hµ Néi. Må c«i cha tõ thuë Êu th¬, gia ®×nh nghÌo, Vò Träng Ph ông ®-îc bµ mÑ tÇn t¶o nu«i cho ¨n häc. «ng viÕt v¨n sím, cã truyÖn ®¨ng b¸o tõ n¨m 1930. Vò Träng Phông viÕt nhiÒu thÓ lo¹i nh-ng næi tiÕng víi hai thÓ tiÓu thuyÕt vµ phãng sù. T¸c phÈm cña Vò Träng Phông tËp trung v¹ch trÇn nh÷ng ung nhät thèi tha tron g x· héi ViÖt Nam nh÷ng n¨m ba m-¬i. Nh÷ng lè l¨ng, kÖch cìm cña lèi sèng ¢u ho¸ nöa vêi, nh÷ng s¶n phÈm nhôc nh· cña v¨n ho¸ n« dÞch ®· ®-îc ghi nhËn b»ng mét ngßi bót s¾c s¶o, cay nghiÖt vµ ®anh ®¸. Nh÷ng phãng sù, tiÓu thuyÕt cña Vò Träng Phông thÓ hiÖn th¸i ®é gay g¾t cña «ng víi x· héi ®-¬ng thêi. V× lao ®éng qu¸ søc, nhµ v¨n ®· m¾c bÖnh lao vµ mÊt khi cßn rÊt trÎ, lóc míi 27 tuæi. 2.T¸c phÈm Sè ®á Sè ®á lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt cña Vò Träng Phông. T¸c phÈm lµ mét vë ®¹i hµi kÞch nhiÒu mµn ph¶n ¸nh chi tiÕt mét “tÊn trß ®êi” . Mçi ch-¬ng lµ mét tiÕng c-êi s©u cay cña t¸c gi¶ nÐm vµo mÆt x· héi ®-¬ng thêi. B»ng nghÖ thuËt trµo phóng bËc thÇy, nhµ v¨n ®· lªn ¸n gay g¾t c¸i x· héi t- s¶n thµnh thÞ ®ang ®ua ®ßi lèi sèng v¨n minh rëm, hÕt søc lè l¨ng ®åi b¹i ®-¬ng thêi. Nh÷ng lèi häc ®ßi ngu si ®· huû ho¹i nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸ truyÒn thèng vµ c¶ x· héi nhbän hÒ tranh nhau nh¶y móa. 3.§o¹n trÝch H¹nh phóc cña mét tang gia “ Hạnh phúc của một tang gia” , trích toàn bộ chương 15 tiểu thuyết “ Số đỏ” , một kiệt tác của Vũ Trọng Phụng, xuất bản năm 1936.Qua miªu t¶ mét ®¸m tang, nhµ v¨n ®· v¹ch trÇn thãi ®¹o ®øc gi¶ cña mét ®¹i gia ®×nh bÊt hiÕu, tõ ®ã ph¶n ¸nh sù xuèng cÊp cña ®¹o ®øc x· héi. II/Đọc-hiểu văn bản Nguyªn v¨n tªn ch-¬ng XV lµ H¹nh phóc cña mét tang gia  V¨n Minh n÷a còng nãi vµo  Mét ®¸m ma g-¬ng mÉu. Ngay tªn nhan ®Ò ®· thÓ hiÖn tÝnh chÊt trµo phóng. T×nh huèng ®Ó t¹o nªn tÝnh 8 Ngữ văn 11 trµo phóng th-êng lµ nh÷ng t×nh huèng cã m©u thuÉn vµ bÊt b×nh th-êng, cµng bÊt th-êng th× cµng trµo phóng. H¹nh phóc cña mét tang gia lµ mét m©u thuÉn râ rµng vµ kh«ng cÇn gi¶i thÝch t¹i sao. H¹nh phóc lµ khi ng-êi ta ®-îc tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã, khi thùc hiÖn ®-îc mong muèn cña b¶n th©n. Tang gia th× bao giê còng ®au ®ín. Mét ng-êi th©n mÊt ®i lµ nçi ®au "sinh li tö biÖt" cña c¶ ®¹i gia ®×nh. ThÕ nh-ng, thËt ng-îc ®êi, c¸i chÕt cña cô cè tæ l¹i mang ®Õn h¹nh p hóc cho c¶ mét ®¹i gia ®×nh, mµ l¹i lµ mét gia ®×nh danh gi¸, ®¹i diÖn cho c¶ mét nÒn v¨n minh. KÕt hîp mét tr¹ng th¸i t©m lÝ víi mét hiÖn t-îng hoµn toµn c¸ch xa nhau, nhµ v¨n ®· t¹o nªn mét t×nh huèng g©y c-êi ®éc ®¸o, g©y c-êi mµ chua xãt, ®¾ng cay. 1.NiÒm vui cña tang gia C¸i chÕt cña cô cè tæ lµ t×nh huèng ®¾c ®Þa vµ cay nghiÖt khi ®-îc dïng ®Ó thÓ hiÖn sù ®¹i bÊt hiÕu cña ®¸m con ch¸u. Gi¸ chØ mét ng-êi h¹nh phóc ®· ®µnh, ë ®©y l¹i c¶ mét tang gia h¹nh phóc. C¸i chÕt nµy ®· ®-îc ®¸m con ch¸u mong ®îi tõ rÊt l©u v× rÊt nhiÒu lÝ do kh¸c nhau. Sèt ruét, kh«ng thÓ chê ®îi l©u h¬n, chóng ®· thuª ng-êi can thiÖp ®Ó c¸i chÕt ®Õn nhanh h¬n. Chóng thuª hai thÇy lang b¨m cã nhiÒu thµnh tÝch giÕt ng-êi nhÊt ®Õn ch÷a bÖnh vµ c¶ Xu©n Tãc §á ®Õn giÕt chÕt cô cè tæ b»ng nh÷ng lêi tè c¸o ch¸u g¸i cô ®· h- háng. Ng-êi cuèi cïng trong gia ®×nh cßn biÕt xÊu hæ khi danh dù gia ®×nh bÞ hoen è ®· ra ®i nhê sù can thiÖp nhiÖt t×nh vµ hiÖu qu¶ cña ®¸m con ch¸u. Sù bÊt hiÕu cña hai c« con g¸i l·o G«-ri-« ®· kh«ng thÓ tha thø nh-ng sù bÊt hiÕu cña ®¸m con ch¸u v¨n minh cña cô cè Hång cßn ®¸ng sî h¬n. Cha chÕt, hai c« con g¸i kh«ng ®Õn mµ chØ göi ®Õn hai chiÕc xe cã treo huy hiÖu cña nhµ chång. Cßn ®¸m con ch¸u kia th× rÊt tÊp nËp, nhén nhÞp, hä n¸o nøc chuÈn bÞ. Trong ®¸m tang chóng còng than khãc, nh-ng than khãc mét c¸ch gi¶ dèi. Sù gi¶ dèi Êy míi lµ ®iÒu ®¸ng bµn vµ lµ ®iÒu mµ nhµ v¨n rÊt chó ý miªu t¶. Nhµ v¨n ®· kh«ng bá phÝ mét chi tiÕt nµo. Liªn tôc vµ th-êng xuyªn t¹o t×nh huèng g©y c-êi vµ nh- v« t×nh lµm lé tÈy nh÷ng ®iÒu xÊu xa nhÊt cña ®¸m ng-êi v« ®¹o, häc ®ßi v¨n minh rëm. Mçi ng-êi mét c¸ch, nhµ v¨n ®· ®Ó cho hä thi nhau thùc hiÖn mong -íc cña m×nh, thi nhau h-ëng thô niÒm h¹nh phóc mµ hä mong ®îi tõ l©u. NiÒm h¹nh phóc lín nhÊt, l©u bÒn nhÊt vµ chung nhÊt mµ c¸i ch Õt cô cè tæ mang l¹i cho mäi thµnh viªn trong gia ®×nh lµ ®-îc thõa h-ëng tµi s¶n. Hä ®-îc chia tµi s¶n vµ ai còng ®-îc phÇn. Ngoµi ra, mçi ng-êi cßn cã mét niÒm h¹nh phóc riªng, c¶ ng-êi trong gia ®×nh vµ nh÷ng ng-êi ngoµi gia ®×nh. Trong gia ®×nh, lín nhÊt lµ cô cè Hång, con trai cña ng-êi chÕt. Bè chÕt, cô h¹nh phóc v× ®-îc mÆc ¸o x« gai, chèng gËy lô khô, ®Ó mäi ng-êi nh×n vµo cô mµ trÇm trå. §îi ph¸t phôc, cô "nh¾m nghiÒn m¾t l¹i ®Ó m¬ mµng ®Õn c¸i lóc cô mÆc ®å x« gai…". Cßn ®¸m con ch¸u, chóng la ã v× ch-a thÊy ph¸t phôc, ch-a ®-îc thÓ hiÖn tµi hoÆc ®-îc diÖn nh÷ng bé ®å tang thêi trang nhÊt mµ chóng võa s¸ng t¹o ra ®Ó khai ho¸ v¨n minh. §øng ®Çu lµ V¨n Minh, ch¸u ®Ých t«n cña ng-êi chÕt. ¤ng lo l¾ng v× kh«ng biÕt ®èi xö víi Xu©n nh- thÕ nµo cho ph¶i bëi "Xu©n tuy ph¹m téi quyÕn rò mét em g¸i «ng, tè c¸o c¸i téi tr¹ng hoang d©m cña mét em g¸i kh¸c n÷a cña «ng, nh-ng t×nh cê ®· g©y ra c¸i chÕt cña «ng cô giµ ®¸ng chÕt. Hai c¸i téi nhá, mét c¸i ¬n to…". Vµ nçi lo tr¶ ¬n cho ph¶i ®¹o víi ng-êi ®· gióp m×nh giÕt chÕt «ng néi khiÕn V¨n Minh cã ®-îc bé mÆt rÊt hîp víi gia ®×nh "®-¬ng lµ tang gia bèi rèi". §¸m ch¸u g¸i, ch¸u d©u th× h¹nh phóc v× ®-îc mÆc nh÷ng bé ®å x« gai thêi trang, ®-îc khoe m×nh cßn "mét nöa ch÷ trinh" víi nh÷ng ng-êi ®Õn ®-a tang. CËu tó T©n, ch¸u néi ng-êi chÕt, th× sung s-íng v× ®-îc træ tµi chôp ¶nh. Qu¶ thËt nùc c-êi vµ cay ®¾ng v× nh÷ng h¹nh phóc cña ®¸m con ch¸u. Nhµ v¨n ®· kh«ng thÓ kh«ng nãi th¼ng ra ®iÒu ®ã : "… mét bÇy con ch¸u chÝ hiÕu chØ nãng ruét ®em ch«n cho chãng c¸i x¸c chÕt cña cô cè tæ". Chóng ®óng lµ "mét bÇy" thó chø kh«ng 9 Ngữ văn 11 ph¶i con ng-êi. Ch¾c ph¶i chøng kiÕn nh÷ng ®iÒu ngang tai tr¸i m¾t l¾m nhµ v¨n míi cã c¸i nh×n vµ th¸i ®é cay nghiÖt nh- vËy. 2.Cảnh đưa đám Cảnh đưa đám hướng tới đám đông hơn 300 người. Đám tang là sự tập trung đông đủ mọi thành phần trong xã hội thượng lưu. Hình ảnh đám đông hơn 300 người chính là hình ảnh thu nhỏ của xã hội thượng lưu nhồn nhạo và đồi truỵ kia. Thật khéo léo, VTP đã dừng lại cho hai tầng lớp tiêu biểu ấy cho tầng lớp trên là những ông bạn thân của cụ cố Hồng và những ông tai to mặt lớn. Hä ®Õn ®¸m tang víi kiÓu c¸ch loÌ loÑt, ngùc ®eo ®Çy hu©n ch-¬ng, r©u ria tØa tãt, nh÷ng «ng tai to mÆt lín tr«ng thÊy lµn da tr¾ng thËp thß trªn c¸nh tay vµ ngùc tuyÕt ai nÊy ®Òu c¶m ®éng. Bé mÆt hä to¸t lªn vÎ ®¹o ®øc gi¶. Loai ng-êi thø 2 ®ã lµ phô n÷ t©n thêi( mét nöa trong sè hä lµ phô n÷ t©n thêi). TuyÕt, bµ Minh, c« Hoµng H«n, bµ Phã §oan,... ®· ®-a ®Õn ®¸m ma ®ñ c¸c läai t rang phôc lè bÞch cña tiÖm may ¢u ho¸. TuyÕt mÆc trang phôc ng©y th¬ máng ®Ó chøng tá sù trong tr¾ng cña m×nh. Hä ®Õn ®¸m ma ®Ó khoe thêi trang, nãi ®ñ thø chuyÖn trªn ®êi, hä chim nhau, b×nh phÈm nhau, c-êi t×nh víi nhau, chª bai nhau b»ng vÎ m¹t cña nh÷n g ng-êi ®-a ®¸m. C¶ ®¸m ®«ng nhèn nhaã Êy ®i ®Õn ®©u lµm huyªn n¸o ®Õn ®Êy, ®ã lµ bé m¹t sinh ®éng nhÊt cña XH th-îng l-u. Ng-êi ta ®Õn ®¸m ma lµ ®Ó khoe khoang nh÷ng c¸i ®¹o ®øc gi¶, ®Ó lµm nh÷ng trß ®åi b¹i Khi miªu t¶ c¶nh ®¸m tang nhµ v¨n ®· lÆp l¹i ®iÖp khóc "§¸m cø ®i…". §iÖp khóc nµy cã ý nghÜa ch©m biÕm, hµi h-íc. Mét ®¸m ma hçn ®én vµ hµi h-íc, pha t¹p ®ñ thø, häc ®ßi ®ñ kiÓu ®Ó khoe khoang. Xe chë ng-êi chÕt cø ®i, ng-êi ®-a cø chim chuét nhau, con ch¸u cø h-ëng thô niÒm h¹nh phóc sung s-íng cña m×nh. Mçi ng-êi mét t©m lÝ, mét môc ®Ých kh¸c nhau, héi tô l¹i ®Ó thùc hiÖn "nghÜa tö lµ nghÜa tËn" víi ng-êi chÕt. §iÓm næi bËt nhÊt vµ chung nhÊt cña ®¸m ng-êi nµy lµ sù gi¶ dèi, thãi ®¹o ®øc gi¶. 3.C¶nh bªn huyÖt C¶nh bªn huyÖt ®-îc xem lµ kho¶nh kh¾c trµo phóng xuÊt thÇn lµm hoµn h¶o thªm mµn ®¹i kÞch nµy. Mµn kÞch nµy ®-îc ®Èy kÞch tÝnh lªn ®Ønh ®iÓm ®Ó h¹ bÖ nh©n vËt. C¶nh tËp trung vµo hµnh ®éng cña c¸c nh©n vËt Tó T©n, Xu©n Tãc §á, Ph¸n mäc sõng. CËu tó T©n s¾p xÕp sù ®au khæ ®Ó cã nh÷ng bøc ¶nh ®Ñp. Nçi ®au hoµn toµn lµ gi¶ dèi. Cô cè Hång ho khac mÕu m¸o vµ ngÊt ®i. ¤ng Ph¸n mét sõng diÔn mét mµn kÞch xuÊt s¾c. ¤ng khãc to høt!høt!høt, khãc muèn lÆng ®i suýt ng·, kh«ng thÓ ®øng lªn ®-îc, khãc ®Õn oÆt ng-êi, khãc m·i kh«ng th«i. Xu©n Tãc §á ®øng nghiªm trang. Tï ®Çu ®Õn cuèi ®o¹n trÝch, ®©y lµ c¶nh hîp lý nhÊt víi ®¸m tang, cã tiÕng khãc ,cã ngÊt xØu, cã sù nghiªm trang. VËy mµ mµn kÞch nhanh chãng h¹, t¹o nªn c¸i hÉng cho ®éc gi¶. Lóc Xu©n Tãc §á muèn ®Èy cho «ng ph¸n ng· qu¸ch ®i th× chît thÊy «ng dói vµo tay nã tê giÊy n¨m ®ång b¹c gÊp t-. Còng bØ æi nh- nhau, Xu©n Tãc §á n¾m tay cho khái cã ng-êi tr«ng thÊy. ChØ b»ng mét chi tiÕt nhá th«i, mäi hµnh ®éng cña c¸c nh©n vËt bªn huyÖt ®Òu bÞ lËt tÈy. Cô cè Hång ®· bao ®au khæ mµ ngÊt xØu, ®»ng sau d¸ng ®øng nghiªm trang cña Xu©n, ®»ng sau c¸i l¶ ng-êi khãc lãc cña ®øa ch¸u rÓ lµ sù gi¶ dèi, gi¶ dèi ®Õn cùc ®é. III/Tæng kÕt 1.NghÖ thuËt Gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®éc ®¸o næi bËt cña H¹nh phóc cña mojt tang gia thÓ hiÖn ë nh÷ng m©u thuÉn trong ®o¹n trÝch. M©u thuÉn Êy ®-îc thÓ hiÖn ngay ë nhan ®Ò tang gia mµ l¹i h¹nh phóc. Nhµ v¨n ®· t¹o ra mét sù kÕt hîp cã mét kh«ng hai nh-ng l¹i rÊt hîp lý. Toµn bé ®o¹n trÝch ®· chøng minh rµng tang gia vÉn cã h¹nh phóc, thËm chÝ cßn lµ niÒm h¹nh phóc ®Çy phÊn khÝch cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh. 10 Ngữ văn 11 Khi miªu t¶ c¶nh chuÈn bÞ, c¶nh ®-a tang, c¶nh h¹ huyÖt, t¸c gi¶ rÊt chó träng ®Õn viÖc chän chi tiÕt, h×nh ¶nh, miªu t¶ tØ mØ, cô thÓ cña bän con ch¸u trong nhµ ®Ó tõ ®ã lËt tÈy c¸i thãi ®¹o ®øc gi¶ cña chóng Lêi v¨n giÔu nh¹i ®Ëm chÊt trµo phóng ®· hiÕn c¸c nh©n vËt trë nªn v« cïng lè bÞch, hµi h-íc. ThÕ giíi nh©n vËt trong ®o¹n trÝch hiÖn lªn mét c¸ch sinh ®éng víi sù gi¶ dèi vµ thãi ®¹o ®øc gi¶. Ng-êi kÓ chuyÖn cã mét giäng ®iÖu rÊt l¹nh lïng, kh¸ch quan, ®an xen nh÷ng c©u b×nh luËn dÝ dám nh-ng chua ch¸t…tõ c¸nh miªu t¶ ®Õn c¸ch ®Æt tªn c¸c ®å vËt, lèi so s¸nh vÝ von, c¸ch t¹o giäng v¨n. T¸c gi¶ ®Æc biÖt chó ý miªu t¶ c¸c chi tiÕt hµi h-íc, dïng nh÷ng c©u v¨n miªu t¶ ®µy tÝnh ch©m biÕm ®Ó ®¶ kÝch, bãc trÇn bé mÆt ®¹o ®øc gi¶ cña ®¸m con ch¸u ®¹i bÊt hiÕu, nh÷ng kÎ ®i ®-a ®¸m v« t×nh. KÕt hîp t¶ toµn c¶nh vµ cËn c¶nh khi miªu t¶ ®¸m tang gióp ng-êi ®äc cã thÓ h×nh dung râ rµng vµ c¶m nhËn ®-îc bÇu kh«ng khÝ nhèn nh¸o, pha t¹p cña ®¸m tang. Mèi khi ®ang say s-a miªu t¶ vÒ nh÷ng cuéc trß chuyÖn cña kÎ ®-a tang, t¸c gi¶ nh- chît bõng tØnh mµ nh¾c nhë ®¸m cø ®i. D-êng nh- ®¸m tang vµ nh÷ng ng-êi ®i ®-a ch¼ng liªn quan g× ®Õn nhau. Tõ ®ã t¸c gi¶ v¹ch trÇn thãi ®¹o ®øc gi¶ cña bän ®-a ®¸m. Nhµ v¨n ®· x©y dùng thµnh c«ng c¸c bøc ch©n dung biÕm ho¹ b»ng biÖn ph¸p phãng ®¹i c-êng ®iÖu. §ã lµ tªn ma cµ b«ng v« häc d-íi h×nh thøc mét ®èc tê, mét ®¸m con ch¸u chØ hiÕu, nh÷ng kÎ v« t©m häc ®ßi. 2.Néi dung Qua ®o¹n trÝch H¹nh phóc cña mét tang gia, t¸c gi¶ ®· t¹p trung phª ph¸n thãi ®¹o ®øc gi¶ cña mét líp ng-êi trong x· héi VN nh÷ng n¨n ®µu thÕ kû XX. §ã lµ thãi h¸m danh, h¸m lîi, hîm hÜnh,...Tõ ®Çu ®Õn cuèi t¸c phÈm lµ tiÕng c-êi ch©m biÕm, chÕ giÔu rÊt cay ®éc cña nhµ v¨n ®èi víi nh÷ng kÎ häc ®ßi mét c¸ch v« häc. CHÍ PHÈO – Nam Cao I/ T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ Nam Cao (1917 - 1951) tªn thËt lµ TrÇn H÷u Tri, sinh ra trong mét gia ®×nh n«ng d©n lµng §¹i Hoµng, thuéc tæng Cao §µ, huyÖn Nam Sang, phñ LÝ Nh©n, (nay thuéc x· Hoµ HËu, huyÖn LÝ Nh©n, tØnh Hµ Nam). Lµng §¹i Hoµng n»m trong vïng ®ång chiªm tròng, n«ng d©n khi x-a quanh n¨m nghÌo ®ãi, l¹i bÞ bän c-êng hµo øc hiÕp, ®ôc khoÐt tµn tÖ. Nam Cao lµ ng-êi duy nhÊt trong gia ®×nh ®-îc ¨n häc tö tÕ. Cuéc sèng cña «ng còng kh¸ lËn ®Ën. Tr-íc n¨m 1943, Nam Cao s èng cuéc sèng cña mét trÝ thøc tiÓu t- s¶n nghÌo, khi lµ anh gi¸o khæ tr-êng t-, khi lµ nhµ v¨n sèng lay l¾t b»ng ngßi bót. Cuéc sèng khèn khã vµ bÕ t¾c mµ hµng ngµy ®-îc chøng kiÕn vµ tr¶i qua ®· lµ nh÷ng chÊt liÖu hiÖn thùc quan träng ®Ó Nam Cao viÕt nªn nh÷ng t¸c phÈm cã gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ t- t-ëng nh©n ®¹o s©u s¾c. Tõ 1943, Nam Cao tham gia nhãm V¨n ho¸ cøu quèc do §¶ng Céng s¶n tæ chøc vµ l·nh ®¹o. Tõ ®ã «ng tÝch cùc tham gia c¸ch m¹ng. Víi t©m huyÕt vµ tµi n¨ng cña mét nhµ v¨n ch©n chÝnh, lu«n cã tr¸ch nhiÖm víi ngßi bót cña m×nh, nhµ v¨n ®· ®Ó l¹i nh÷ng t¸c phÈm cã gi¸ trÞ cho v¨n häc ViÖt Nam. 2. T¸c phÈm Tr-íc C¸ch m¹ng, s¸ng t¸c cña Nam Cao tËp trung khai th¸c ®Ò tµi ®êi sèng ng-êi n«ng d©n vµ 11 Ngữ văn 11 trÝ thøc tiÓu t- s¶n nghÌo. Trong ®ã, nhµ v¨n chó ý ®Õn tÊn bi kÞch tinh thÇn cña con ng-êi. Víi giäng v¨n l¹nh vµ s¾c, Nam Cao ®· l¸ch s©u vµo nçi ®au Èn chøa trong s©u th¼m t©m hån nh÷ng sè phËn nhá bÐ trong x· héi cò ®Ó c¶m th«ng, ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ ®Ñp ®Ï vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc ®· tµn ph¸ nh÷ng phÈm chÊt ®Ñp ®Ï trong con ng-êi. ChÝ PhÌo lµ t¸c phÈm thùc hiÖn xuÊt s¾c môc ®Ých nghÖ thuËt rÊt nh©n b¶n Êy. Nh©n vËt ChÝ PhÌo thÓ hiÖn tÊn bi kÞch tinh thÇn lín nhÊt cña con ng-êi, ®ã lµ bi kÞch bÞ tha ho¸. Nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o ®· t-íc ®o¹t cña ng-êi n«ng d©n chÊt ph¸c hiÒn lµnh nh÷ng kh¸t väng vµ -íc m¬ vÒ mét cuéc sèng l-¬ng thiÖn, biÕn hä thµnh kÎ l-u manh. Vµ khi l-¬ng t©m thøc tØnh, hä ®· ph¶i tù kÕt thóc ®êi m×nh khi nhËn ra r»ng m×nh kh«ng cßn con ®-êng trë vÒ víi cuéc sèng l-¬ng thiÖn. Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña t¸c phÈm ®Òu ®-îc tËp trung ë nh©n vËt ChÝ PhÌo. T¸c phÈm ph¶n ¸nh hai m©u thuÉn gay g¾t vµ tiªu biÓu nhÊt trong x· héi n«ng th«n ViÖt Nam tr-íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m : m©u thuÉn gi÷a giai cÊp thèng trÞ víi nhau vµ m©u thuÉn gi÷a bän c-êng hµo ¸c b¸ víi ng-êi n«ng d©n. C¸c nh©n vËt trong truyÖn ®Òu ®¹t ®Õn tr×nh ®é ®iÓn h×nh. II/ §äc-hiÓu v¨n b¶n 1.Giá trị tố cáo hiện thực – nhât vật bá Kiến: * Nhân vật tiêu biểu cho gia cấp thống trị là bá Kiến được Nam Cao vạch trần bộ mặt tàn ác, xấu xa của hắn. Đây là một tên cường hào cáo già trong “nghề” thống trị dân đen, được khắc hoạ qua những chi tiết ngoạI hình thật độc đáo, từ giọng quát rất sang, lốI nói ngọt nhạt đến cái cườI Tào Tháo. Bằng cách để nhân vật độc thoạI, tự phơi ra những tính toán, thủ đoạn, âm mưu thâm độc trong việc đàn áp, thống trị tầng lớp nông dân, tác giả đã lột trần bản chất gian hùng của bá Kiến : mềm nắn rắn buông, sợ kẻ cố cùng liều thân, bám thằng có tóc, một ngườI khôn ngoan thì chỉ bóp đến nửa chừng, ngấm ngầm đẩy ngườI ta xuống sông, nhưng rồI lạI dắt nó lên để nó đền ơn… Bản chất gian hùng ấy của bá Kiến tập trung đầy đủ trong cái cách đốI xử của hắn vớI Chí Phèo. * Trước hết, Chí Phèo là một sản phẩm của tình trạng áp bức bóc lột ở nông thôn nước ta trước Cách mạng tháng Tám 1945. Đó là hiện tượng ngườI lao động lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh dần dần bị tha hoá. Vì hờn ghen vớ vẫn. Lí Kiến đẩy anh canh điền vào nhà tù. Nhà tù thực dân đã tiếp tay lão cường hào thâm độc để giết anh chết phần “ngườI” trong con ngườI Chí Phèo, biến Chí thành Phèo, biến ngườI nông dân lương thiện thành quỷ dữ. Chi tiết kết thúc tác phẩm đầy ngụ ý, biết đâu lạI chẳng có một “Chí Phèo con” bước từ cái lò gạch cũ vào đờI để “nốI nghiệp bố” Hiện tượng Chí Phèo chưa thể hết khi xã hộI tàn bạo vẫn không cho con ngườI được sống hiền lành, tử tế, vẫn còn những ngườI dân lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh, tộI lỗi. Sức mạnh phê phán, ý nghĩa điển hình của hình tượng Chí Phèo chính là vạch ra được cái quy luật tàn bạo, bi thảm này trong cái xã hộI tốI tăm của nông thôn nước ta thờI đó. 2.Giá trị nhân đạo – nhân vật Chí Phèo * Nam Cao đã cho thấy tất ca nỗI thống khổ ghê gớm của nhân vật Chí Phèo. NỗI thống khổ đó không phảI là không nhà không cửa, không cha không mẹ, không họ hàng thân thích… mà chính là Chí Phèo bị xã hộI vằm nát cả một mặt ngườI, cướp đi linh hồn ngườI, phảI sống kiếp sốn g tốI tăm của con vật lạ. Đó chính là nỗI thống khổ của cá thể sinh ra là ngườI nhưng lạI không được làm ngườI và bị xã hộI từ chốI, xua đuổI. Tình trạng bi thảm này được tác giả minh chứng trong đoạn mở đầu giớI thiệu một chân dung, một tính cách “hấp dẫn”, vừa hé cho thấy một số phận bi đát. Dù say rượu đến điên khùng, Chí Phèo vẫn như cảm nhận thấm thía “nông nỗI” khốn khổ của thân phận mình. Anh chửI trờI, chửI đờI rồI chuyển sang chửI tất cả làng Vũ ĐạI, cuốI cùng anh chửI 12 Ngữ văn 11 thằng cha con mẹ nào đẻ ra cái thằng Chí Phèo. Không ai chửI lạI anh vì rất đơn giãn là không ai coi anh như con người. * Nam Cao có vài cái nhìn đầy chiều sâu nhân đạo khi đi vào nộI tâm nhân vật để phát hiện và khẳng định bản chất lương thiện của những con ngườI khốn khổ. Chí Phèo đ ến vớI thị Nở trong một đêm trăng say rượu. Như điều kì diệu là thị Nở không phảI chỉ khơi dậy bản năng ở gã đàn ông say, mà lòng yêu thương mộc mạc chân thành, sự chăm sóc giản dị của ngườI đàn bà khốn khổ ấy đã làm thức tỉnh Chí Phèo. Trong tâm hồn tưởng chừng như chai đá thậm chí bị huỷ hoạI của Chí Phèo, phần bản chất lương thiện ngày thường bị lấp đi vẫn le lói một ánh sáng lương tri, sẽ bừng sáng lên lúc gặp cơ hội. Lúc được thị Nở chăm sóc, Chí Phèo thật sự ngạc nhiên vì xưa nay, nào có thấy ai tự nhiên cho cái gì, mà hắn phãi doạ nạt hay là giật cướp mớI có được. Lần đầu tiên khi tỉnh giấc, anh bâng khuâng nghe tiếng chim hót (…) tiếng cườI nói của những ngườI đi chợ, thì niềm ao ước có một gia đình nho nhỏ trỗI dậy trong lòng anh. Nam Cao viết : “… hắn có thể tìm bạn được, sao lạI chỉ gây kẻ thù ? (…) Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hoà vớI mọI ngườI biết bao!” * Còn thị Nở, một ngườI phụ nữ bị ngườI làng xa lánh như tránh một con vật nào rất tởm, khi được yêu thương thì tình yêu làm cho có duyên, chị biết lườm, biết thẹn thùng, tiếng “vợ chồng” thấy ngường ngượng mà thinh thích. Nam Cao tự hỏI : “Đó vẫn là điều mong muốn âm thầm của con ngườI khốn nạn ấy chăng?” * VớI một tình cảm nhân đạo sâu sắc, Nam Cao đã phát hiện phần sâu kín đang âm ỉ cháy trong tâm hồn của kẻ bị tha hoá là Chí Phèo, của kẻ u mê là thị Nở : họ luôn tha thiết mong được thương yêu, được cảm thông và được sống hoà nhập vớI mọI người. * Nhưng con đường trở lạI làm ngườI lương thiện vừa mở ra trước mắt Chí Phèo bị chặn đứng lại. Bà cô của thị Nở dứt hoát không cho cháu bà đâm đầu đi lấy một thằng không cha. Ai lạI đi lấy thằng chỉ có một nghề là rạch mặt ra ăn vạ. Bà ta cũng giống như mọI ngườI, quen coi Chí Phèo là “ con quỷ dữ” từ lâu rồi. Thế là Chí Phèo bị rơi vào một bi kịch tâm hồn đau đớn, bi kịch của con ngườI không được nhận làm người. Ngay trong phút giây tuyệt vọng đó, anh xách dao đến nhà Bá Kiến, không chỉ vì say mà chủ yếu vì lòng căm thù vẫn âm ỉ lâu nay trong đầu óc u tốI của anh giờ đây đã bừng lên. Những lờI lẽ cuốI cùng của Chí Phèo bộc lộ tất cả bi kịch nộI tâm đau đớn đó : “Tao muốn làm ngườI lương thiện (…) Không đựơc ! Ai cho tao lương thiện ? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là ngườI lương thiện được nữa. Biết không !”. Sau khi đâm chết Bá Kiến, Chí Phèo chỉ còn một cách là tự sát. Thế là trước đây, để bám lấy sự sống, Chí Phèo đã từ bỏ nhân phẩm, bán linh hồn cho quỷ; giờ đây ý thức về nhân phẩm thức dậy, linh hồn đã trở về, Chí Phèo lạI phảI tự huỷ diệ cuộc sống của mình. Chí Phèo là một tác phẩm xuất sắc, thể hiện nghệ thuật viết truyện độc đáo cùa Nam Cao. 3.Giá trị nghệ thuật * Trước hết là cách xây dựng nhân vật điển hình. Bá Kiến, Chí Phèo vừa tiêu biểu cho những loạI ngườI có bề dầy trong xã hộI, vừa là những cá tính độc đáo và có sức sống mạnh mẽ. Tâm lí nhân vật được miêu tả thật tinh tế sắc sảo, tác giả có khả năng đi sâu vào nộI tâm để diễn tả những diễn biến tâm lí phức tạp của nhân vật. * Cách dẫn dắt tình tiết toàn truyện thật linh hoạt, không theo trật tự t hờI gian mà vẫn rành mạch, chặt chẽ, lôi cuốn : cảnh Chí Phèo trở về làng, lai lịch Chí Phèo, cảnh Chí Phèo gây sự, nằm vạ ở nhà Bá Kiến, từ tên cường hào bá Kiến dẫn tớI các tên sừng sỏ khác ở làng Vũ ĐạI, rồI Chí Phèo biến thành tay chân đắc lực cho Bá Kiến, bị tha hoá… 13 Ngữ văn 11 * Ngôn ngữ thật tự nhiên sống động, khẩu ngữ được sử dụng nhuần nhị, mang hơi thở của đờI sống. Ngôn ngữ kể chuyện vừa là ngôn ngữ tác giả, có khi vừa là ngôn ngữ nhân vật. * Giọng văn biến hoá, không đơn điệu. tác giả như nhập vai vào từn g nhân vật, chuyển từ vai này sang vai khác một cách linh hoạt, tự nhiên.- Tác phẩm Chí Phèo mang giá trị nhân đạo sâu sắc, thể hiện tấm lòng yêu thương, trân trọng của Nam Cao đốI vớI những ngườI khốn khổ.- Chí Phèo còn là tiếng kêu cứu thiết tha của những ngướI bất hạnh. Hãy bảo vệ và đấu tranh cho quyền được làm ngườI của những con ngườI kương thiện. Họ phảI được sống và sống hạnh phúc, không còn những thế lực đen tốI của xã hộI đẩy họ vào chổ cùng khốn, bế tắc, đầy bi kịch xót xa… VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI – Nguyễn Huy Tưởng I/ Tìm hiểu chung 1. T¸c gi¶ NguyÔn Huy T-ëng (1912 - 1960) lµ mét nhµ v¨n, nhµ viÕt kÞch tµi n¨ng. ¤ng sinh ra trong mét gia ®×nh nhµ nho kh¸ gi¶ cã tinh thÇn yªu n-íc ë lµng Dôc Tó, phñ Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh (nay thuéc §«ng Anh, Hµ Néi). ¤ng tham gia c¸ch m¹ng rÊt sím, gia nhËp tæ chøc V¨n ho¸ cøu quèc vµ s¸ng t¸c v¨n häc phôc vô c¸ch m¹ng. ¤ng ®Æc biÖt thµnh c«ng víi ®Ò tµi lÞch sö ë c¶ hai thÓ lo¹i tiÓu thuyÕt vµ kÞch. 2. T¸c phÈm Vë kÞch gåm n¨m håi, viÕt vÒ mét sù kiÖn x¶y ra ë Th¨ng Long kho¶ng n¨m 1516 - 1517. Nh©n vËt chÝnh cña vë kÞch lµ Vò Nh- T«, lµ mét nhµ kiÕn tróc tµi giái, mét nghÖ sÜ cã chÝ lín, tÝnh t×nh c-¬ng trùc, träng nghÜa khinh tµi. Lª T-¬ng Dùc, mét h«n qu©n b¹o chóa, sai Vò NhT« x©y dùng Cöu Trïng §µi ®Ó lµm n¬i ¨n ch¬i víi ®¸m cung n÷. Vò ®· tõ chèi dï bÞ ®e do¹ kÕt téi tö h×nh. Song §an ThiÒm, mét cung n÷ tµi s¾c nh-ng ®· bÞ ruång bá, ®· khuyªn Vò nªn nhËn lêi x©y dùng Cöu Trµng §µi v× ®©y lµ c¬ héi ®Ó Vò ®em tµi ra phôc vô ®Êt n-íc, “ ¤ng cø x©y lÊy mét toµ ®µi cao c¶. Vua Hång ThuËn vµ lò cung n÷ kia råi mÊt ®i, nh-ng sù nghiÖp cña «ng cßn l¹i vÒ mu«n ®êi. D©n ta ngh×n thu ®-îc h·nh diÖn...” . Vò ®· nhËn lêi vµ dån hÕt søc x©y Cöu Trïng §µi. Nh-ng Cöu Trïng §µi ®· lµm cho d©n chóng thªm cùc khæ. Hä ®· næi dËy. Vò Nh- T« bÞ giÕt, Cöu Trïng §µi bÞ thiªu trôi. §o¹n trÝch thuéc håi V cña vë kÞch, c¶nh diÔn ra trong cung cÊm. ViÖc x©y dùng Cöu Trïng §µi ®· khiÕn cho nh©n d©n v« cïng cùc khæ. TrÞnh Duy S¶n ®· lîi dông t×nh h×nh dÊy binh næi lo¹n. Nh©n d©n, binh lÝnh vµ thî x©y dùng Cöu Trïng §µi ®· næi dËy. Chóng b¾t giÕt Vò NhT«, §an ThiÒm vµ huû diÖt Cöu Trïng §µi. II/ Ph©n tÝch Mèi quan hÖ gi÷a nghÖ thuËt vµ cuéc sèng lµ mét vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p. NghÖ thuËt vµ cuéc sèng kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau lµ ®iÒu ®-¬ng nhiªn nh-ng chóng quan hÖ víi nhau nh- thÕ nµo lµ ®iÒu ®-îc nhiÒu ng-êi quan t©m. Cuéc tranh luËn gi÷a hai tr-êng ph¸i “ NghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt” vµ “ NghÖ thuËt vÞ nh©n sinh” lµ cè g¾ng cña c¸c nhµ nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh mèi quan hÖ nµy. C¸c nhµ v¨n ViÖt Nam sau nµy còng vÉn cè g¾ng kh«ng ngõng ®Ó lÝ gi¶i quan niÖm cña m×nh. Víi kÞch Vò Nh- T«, mét mÆt nµo ®Êy còng lµ cè g¾ng vµ quan niÖm cña NguyÔn Huy T-ëng vÒ quan hÖ gi÷a nghÖ thuËt vµ cuéc sèng. Vò Nh- T« lµ mét vë bi kÞch. Nh©n vËt chÝnh lµ mét ng-êi nghÖ sÜ ®Çy tµi n¨ng vµ t©m huyÕt víi kh¸t väng s¸ng t¹o nghÖ thuËt rÊt lín vµ ch©n chÝnh. T¸c phÈm ®· ®Æt ra vÊn ®Ò lín, ®ã lµ 14 Ngữ văn 11 m©u thuÉn gi÷a quan niÖm nghÖ thuËt thuÇn tuý cña mu«n ®êi vµ lîi Ých thiÕt thùc cña nh©n d©n. Vò Nh- T« lµ mét tµi n¨ng nh-ng chÝnh v× kh«ng gi¶i quyÕt ®-îc m©u thuÉn gi÷a nghÖ thuËt vµ cuéc sèng mµ «ng ®· thÊt b¹i. §o¹n trÝch t¸i hiÖn cuéc næi dËy cña binh lÝnh vµ d©n chóng d-íi sù cÇm ®Çu cña Lª Duy S¶n. Vò Nh- T« x©y Cöu Trïng §µi theo lêi khuyªn cña §an ThiÒm víi môc ®Ých x©y dùng cho ®Êt n-íc mét c«ng tr×nh nghÖ thuËt. §ã lµ môc ®Ých nghÖ thuËt cña ng-êi nghÖ sÜ. Cßn ®iÒu mµ nh©n d©n vµ binh lÝnh tr«ng thÊy ngay tr-íc m¾t lµ Vò Nh- T« ®ang dïng c«ng søc vµ x-¬ng m¸u cña nh©n d©n ®Ó phôc vô môc ®Ých ¨n ch¬i sa ®o¹ cña tªn h«n qu©n Lª T-¬ng Dùc. ChØ lµ mét trÝch ®o¹n nh-ng ®o¹n kÞch nµy còng cã kÕt cÊu nh- mét vë kÞch : cã th¾t nót (m©u thuÉn), xung ®ét, cao trµo vµ më nót. Víi c¶ vë kÞch, ®o¹n trÝch nµy lµ phÇn cao trµo, råi gi¶i quyÕt m©u thuÉn lín nhÊt cña c¶ vë kÞch. Cuéc ®èi tho¹i gi÷a §an ThiÒm vµ Vò Nh- T« ë líp I cña håi kÞch cho thÊy Vò Nh- T« lµ mét ng-êi nghÖ sÜ chØ chó ý ®Õn nghÖ thuËt. Tr«ng coi viÖc x©y Cöu Trïng §µi mµ «ng kh«ng biÕt r»ng t¸c phÈm nghÖ thuËt cña «ng ®· g©y ra bao nhiªu lÇm than cùc khæ cho d©n chón g. Môc ®Ých nghÖ thuËt cña «ng m©u thuÉn víi quyÒn lîi thiÕt thùc cña d©n chóng mµ «ng l¹i kh«ng nhËn ra. ¤ng lµ ng-êi nghÖ sÜ qu¸ quan t©m ®Õn nghÖ thuËt mµ quªn ®i quan hÖ cña nghÖ thuËt víi ®êi sèng. V× thÕ «ng kh«ng thÓ hiÓu ®iÒu §an ThiÒm nãi. Vò Nh- T« thµ chÕt víi Cöu Trïng §µi chø kh«ng chÞu ch¹y trèn. §©y còng chÝnh lµ phÇn th¾t nót cña ®o¹n kÞch. Cuéc næi lo¹n cña binh lÝnh, thî thuyÒn lµ tÊt yÕu. Víi hä, Cöu Trïng §µi ®¬n gi¶n lµ nguyªn nh©n g©y nªn lÇm than cùc khæ, lµ biÓu hiÖn cña sù ¨n ch¬i sa ®o¹ cña tªn h«n qu©n. Gi÷a Vò Nh- T«, ng-êi nghÖ sÜ cã môc ®Ých nghÖ thuËt tèt ®Ñp vµ nh©n d©n lao ®éng ®· kh«ng cã tiÕng nãi chung bëi ng-êi nghÖ sÜ nh- «ng Vò kh«ng hiÓu vµ kh«ng gi¶i quyÕt ®-îc mèi quan hÖ gi÷a nghÖ thuËt vµ cuéc sèng. Cao trµo cña håi kÞch ®-îc tËp trung ë ba líp kÞch cuèi cïng, ®ã lµ cuéc ®èi ®Çu gi÷a Vò Nh- T« vµ nh÷ng ng-êi næi dËy. §an ThiÒm vµ Nh- T« lµ hai ng-êi tri ©m, tri kØ, cïng cã mét môc ®Ých nghÖ thuËt tèt ®Ñp nh-ng cuèi cïng ®Òu thÊt b¹i. Vµ c¶ Cöu Trïng §µi, t©m huyÕt cña hai ng-êi còng bÞ ph¸ huû. §o¹n ®èi tho¹i gi÷a Vò vµ Ng« H¹ch cïng ®¸m qu©n sÜ thÓ hiÖn cao trµo cña m©u thuÉn. Gi÷a hä kh«ng cã tiÕng nãi chung. Sù thÊt b¹i cña Vò Nh- T« ®· nãi lªn mét ®iÒu r»ng, khi nghÖ thuËt m©u thuÉn víi cuéc sèng, nghÖ thuËt khã tån t¹i. §ång thêi, th¸i ®é cña binh lÝnh ®èi víi Cöu Trïng §µi cßn thÓ hiÖn nh÷ng tr¨n trë cña chÝnh NguyÔn Huy T-ëng vÒ nghÖ thuËt, vÒ v¨n ho¸ d©n téc. Kh«ng thÓ tr¸ch nh÷ng ng-êi næi dËy bëi hµnh ®éng ®Ëp ph¸ cña hä. Hµnh ®éng ®ã lµ tÊt yÕu. Nh-ng nã vÉn gîi sù xãt xa, tiÕc nuèi cho ng-êi ®äc. ViÖc ®èt Cöu Trïng §µi víi ®¸m binh sÜ chØ lµ mét hµnh ®éng tr¶ thï bëi víi hä Cöu Trïng §µi lµ nguyªn nh©n cña mäi nçi khæ cùc. Hä kh«ng hiÓu g× vÒ ý nghÜa lín lao cña c«ng tr×nh kiÕn tróc nµy. Víi Vò Nh- T«, C öu Trïng §µi lµ tÊt c¶. §o¹n trÝch cã ®ñ c¸c yÕu tè cña mét vë kÞch : biÕn cè, xung ®ét vµ gi¶i quyÕt xung ®ét. Kh«ng khÝ, nhÞp ®iÖu cña sù viÖc ®-îc diÔn t¶ theo chiÒu t¨ng tiÕn møc ®é dån dËp ®· thÓ hiÖn ®-îc tÝnh chÊt gay g¾t cña m©u thuÉn vµ dÇn ®Èy xung ®ét kÞch lªn cao trµo. Cöu Trïng §µi vµ Vò NhT« lµ c¸i nót cña m©u thuÉn. Xung ®ét ®· ®-îc gi¶i quyÕt b»ng sù ra ®i vÜnh viÔn cña c¶ hai. §an ThiÒm vµ Vò Nh- T« võa ®¸ng khen võa ®¸ng tr¸ch. §¸ng khen bëi hä lµ nh÷ng ng-êi nghÖ sÜ biÕt t«n träng tµi n¨ng vµ yªu nghÖ thuËt. Hä lµ nh÷ng ng-êi cã kh¸t väng cao quý, ®ã lµ x©y dùng cho ®Êt n-íc mét c«ng tr×nh nghÖ thuËt lín. Nh-ng hä còng ®¸ng tr¸ch bëi v× khi quan t©m ®Õn nghÖ thuËt hä ®· quªn tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh©n d©n. NghÖ thuËt lµ kÕt qu¶ cña lao ®é ng nghÖ thuËt nh-ng nghÖ thuËt kh«ng thÓ lµ nguyªn nh©n cña lÇm than, kh«ng thÓ ®-îc x©y dùng bëi m¸u vµ n-íc m¾t cña ng-êi lao ®éng. 15 Ngữ văn 11 Víi ®o¹n trÝch nµy, NguyÔn Huy T-ëng ®· gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a nghÖ thuËt vµ cuéc sèng. NghÖ thuËt ®Ých thùc ph¶i thèng nhÊt víi quyÒn lîi cña con ng-êi. NghÖ thuËt ch©n chÝnh lµ nghÖ thuËt v× con ng-êi. Ng-êi nghÖ sÜ khi lµm nghÖ thuËt ph¶i chó ý ®Õn ®iÒu ®ã. Nam Cao tõng nãi : “ NghÖ thuËt chØ cã thÓ lµ tiÕng ®au khæ kia tho¸t ra tõ nh÷ng kiÕp lÇm than” ®Ó kh¼ng ®Þnh nghÖ thuËt ph¶i xuÊt ph¸t tõ cuéc sèng vµ v× cuéc sèng. VÒ mét ph-¬ng diÖn nµo ®ã, víi kÞch Vò Nh- T«, nhµ v¨n NguyÔn Huy T-ëng ®· thÓ hiÖn sù nhÊt trÝ víi quan niÖm cña Nam Cao. VỘI VÀNG –Xuân Diệu I/ Tìm hiểu chung 1. T¸c gi¶ Xu©n DiÖu (1916 1985) tªn ®Çy ®ñ lµ Ng« Xu©n DiÖu. Cha «ng lµ thÇy ®å xø NghÖ (quª ë Can Léc, Hµ TÜnh), mÑ «ng quª B×nh §Þnh. Xu©n DiÖu ®-îc thõa h-ëng sù uyªn th©m, cÇn cï cña nhµ nho ë ng-êi cha ; lµ trÝ thøc T©y häc, «ng ®-îc hÊp thô nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ ph-¬ng T©y. V× thÕ, th¬ ca Xu©n DiÖu lµ sù kÕt hîp hµi hoµ hai yÕu tè §«ng T©y, trong ®ã yÕu tè T©y häc ®-îc tiÕp thu trong nhµ tr-êng chÝnh thøc cã ¶nh h-ëng ®Ëm h¬n. Sau mét thêi gian lµm c«ng chøc ë MÜ Tho, «ng th«i viÖc ra Hµ Néi sèng b»ng nghÒ viÕt v¨n. 2. T¸c phÈm Véi vµng lµ bµi th¬ tiªu biÓu nhÊt cho nÐt phong c¸ch næi bËt trong th¬ Xu©n DiÖu. T¸c phÈm ®-îc rót trong tËp Th¬ th¬, tËp th¬ xuÊt s¾c vµ tiªu biÓu nhÊt cho th¬ Xu©n DiÖu tr-íc C¸ch m¹ng. Bµi th¬ thÓ hiÖn mét t×nh yªu cuéc sèng tha thiÕt, qua ®ã thÓ hiÖn mét quan niÖm nh©n sinh míi mÎ ch-a tõng thÊy trong th¬ ca truyÒn thèng. So víi th¬ ca truyÒn thèng, bµi th¬ míi mÎ vÒ c¶ t- t-ëng vµ thi ph¸p. T×nh yªu cuéc sèng tha thiÕt m·nh liÖt ®· dÉn ®Õn quan niÖm sèng hÕt m×nh, sèng b»ng mäi gi¸c quan. C¸i cuèng quýt véi vµng trong c¸ch sèng mµ Xu©n DiÖu thÓ hiÖn trong bµi th¬ kh«ng ph¶i lµ lèi sèng véi vµng, h-ëng thô c¸ nh©n, mµ lµ sèng hÕt m×nh. Cã thÓ hiÓu néi dung nµy theo bè côc hai phÇn cña bµi th¬ :  PhÇn 1 (30 c©u th¬ ®Çu) : tËp trung luËn gi¶i c¸c lÝ do v× sao ph¶i véi vµng  ë ®ã chøa ®ùng mét quan niÖm triÕt häc vÒ vò trô, nh©n sinh míi mÎ ch-a thÊy trong th¬ ca truyÒn thèng. Cuéc ®êi t-¬i ®Ñp vµ v« h¹n, thêi gian cña con ng-êi lµ h÷u h¹n.  PhÇn 2 (®o¹n th¬ cßn l¹i) : gi¶i ph¸p sèng. V× cuéc sèng v« cïng t-¬i ®Ñp nh- vËy nªn ph¶i sèng thËt nhiÖt thµnh, ph¶i hÕt m×nh, hoµ m×nh cïng thiªn nhiªn, cïng cuéc ®êi th× míi c¶m nhËn hÕt ý nghÜa cña sù sèng. Quan niÖm míi mÎ cña nhµ th¬ thÓ hiÖn ë hÖ thèng h×nh ¶nh th¬ míi l¹, nhiÒu s¾c mµu vµ trµn ®Çy c¶m xóc. Bµi th¬ lµ tiÕng ca thóc giôc mäi ng-êi, nhÊt lµ nh÷ng ng-êi trÎ tuæi h·y hÕt m×nh víi cuéc ®êi, sèng thËt nhiÒu vµ thËt cã ý nghÜa. II/ §äc hiÓu v¨n b¶n 1. Nh÷ng kh¸t khao tËn h-ëng cuéc sèng trÇn thÕ Víi giäng ®iÖu th«i thóc, c¶m xóc gäi nhau tu«n trµo tõ c©u ®Çu ®Õn c©u cuèi, Véi vµng l«i cuèn ng-êi ®äc ngay tõ nh÷ng dßng ®Çu tiªn. Bµi th¬ më ®Çu rÊt ®ét ngét b»ng mét kh¸t väng lín : T«i muèn t¾t n¾ng ®i 16 Ngữ văn 11 Cho mµu ®õng nh¹t mÊt ; T«i muèn buéc giã l¹i Cho h-¬ng ®õng bay ®i. Kh¸t väng ®-îc nhÊn m¹nh bëi sù lÆp l¹i cÊu tróc “ T«i muèn...” trong mét ®o¹n bèn c©u th¬ n¨m ch÷. NhÞp th¬ vµ cÊu tróc Êy ®· gîi vÎ cuèng quýt, véi vµng. Néi dung cña ý muèn Êy l¹i cµng ®éc ®¸o, ®ã lµ “ t¾t n¾ng” vµ “buéc giã” . §ã lµ kh¸t väng nÝu gi÷ nh÷ng vÎ ®Ñp cña cuéc ®êi. “ Mµu” vµ “ h-¬ng” lµ nh÷ng tinh tuý cña ®Êt trêi. Nhµ th¬ muèn nÝu gi÷ l¹i vÎ ®Ñp ®ã. Nh-ng “t¾t n¾ng” , “ buéc giã” lµ ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn. Ngay nh÷ng dßng th¬ ®Çu tiªn ®· ph¶ng phÊt sù bÊt lùc vµ nuèi tiÕc cña nh©n vËt tr÷ t×nh. Vµ còng ngay ë ®©y, c¸i T«i c¸ nh©n cña thi sÜ ®· xuÊt hiÖn víi t- thÕ chñ ®éng tr-íc cuéc ®êi. Nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo lÝ gi¶i cô thÓ nguyªn nh©n dÉn ®Õn kh¸t väng cã vÎ “ ng«ng cuång” ë nh÷ng c©u ®Çu. Bøc tranh thiªn nhiªn t-¬i ®Ñp ®-îc miªu t¶ sinh ®éng vµ ®¸ng yªu : Cña ong b-ím nµy ®©y tuÇn th¸ng mËt, Nµy ®©y hoa cña ®ång néi xanh r×, Nµy ®©y l¸ cña cµnh t¬ ph¬ phÊt ; Cña yÕn anh nµy ®©y khóc t×nh si ; Vµ nµy ®©y ¸nh s¸ng chíp hµng mi, Mçi buæi sím, thÇn Vui h»ng gâ cöa ; Th¸ng giªng ngon nh- mét cÆp m«i gÇn ; BiÖn ph¸p ®iÖp tõ l¹i xuÊt hiÖn. Nµy ®©y cã tÝnh chÊt nh- mét lêi liÖt kª, mét sù x¸c nhËn vÒ sù hiÖn h÷u cña nh÷ng sù vËt ®-îc nãi tíi. TÊt c¶ c¸c sù vËt Êy l¹i ®Òu ®ang ë th× ®Ñp nhÊt, t-¬i non nhÊt : tuÇn th¸ng mËt, ®ång néi xanh r×, cµnh t¬, khóc t×nh si... Mïa xu©n ®-îc hiÖn ra b»ng vÎ ®Ñp cña th¸ng giªng trµn trÒ søc sèng xu©n th× vµ t×nh tø giao hoµ quÊn quýt. Ong b-ím, hoa cá, chim mu«ng, ©m thanh vµ ¸nh s¸ng... hiÖn ra qua nh÷ng h×nh ¶nh nh©n ho¸ ®Òu trµ n ®Çy h¹nh phóc, t-¬i non m¬n mën, d¹t dµo søc sèng trong mét thÕ giíi ngÊt ng©y méng ¶o. Trong con m¾t xanh non h¸o høc cña thi nh©n, ngµy th¸ng trë thµnh "tuÇn th¸ng mËt", ©m thanh cña thiªn nhiªn trë thµnh nh÷ng giai ®iÖu v« cïng t×nh tø. Ta ®· tõng ngh e ®Õn "khóc nh¹c h-êng", "khóc nh¹c th¬m" (Nµy l¾ng nghe em khóc nh¹c th¬m  Say ng-êi nh- r-îu tèi t©n h«n) vµ giê ®©y lµ mét "khóc t×nh si". Cßn ¸nh b×nh minh l¹i hiÖn lªn ®éc ®¸o qua hµng mi dµi cña ng-êi thiÕu n÷ chíp m¾t lµm duyªn  "¸nh s¸ng chíp hµng mi". NhÞp th¬ dån dËp, ®iÖu th¬, ý th¬ kh«ng døt ®· diÔn t¶ ®-îc sù vui mõng, niÒm khao kh¸t ®Õn cuèng quýt cña nh©n vËt tr÷ t×nh tr-íc vÎ hÊp dÉn cña thiªn nhiªn. Vµ bøc tranh thiªn nhiªn mu«n mµu mu«n vÎ hiÖn lªn ®Ñp vµ trµn ®Çy søc sèng. Xu©n DiÖu ®· chän tõ ng÷, h×nh ¶nh vµ c¸ch diÔn ®¹t giµu tÝnh h×nh t-îng, gîi c¶m vµ rÊt hiÖn ®¹i ®Ó béc lé nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña m×nh vÒ cuéc sèng. Cao trµo cña c¶m xóc ®· gióp nhµ th¬ s¸ng t¹o nªn mét h×nh ¶nh thËt ®¾t vÒ vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn : Th¸ng giªng ngon nh- mét cÆp m«i gÇn §©y lµ mét h×nh ¶nh so s¸nh t¸o b¹o vµ ®éc ®¸o, nã còng thÓ hiÖn ®-îc quan ®iÓm thÈm mÜ hiÖn ®¹i cña Xu©n DiÖu. Quan ®iÓm nµy tr¸i ng-îc víi quan ®iÓm cña th¬ ca truyÒn thèng. Nhµ th¬ ®· dïng vÎ ®Ñp cña con ng-êi, thËm chÝ rÊt con ng-êi (cÆp m«i gÇn) ®Ó diÔn t¶ vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn. Nhµ th¬ ®· cô thÓ ho¸ c¸i khao kh¸t cña con ng-êi vµ vÎ ®Ñp cña tù nhiªn víi tõ ngon. Ch÷ ngon ®-îc dïng rÊt tµi hoa. Nhµ th¬ c¶m nhËn c¸i ®Ñp cña mïa xu©n kh«ng ph¶i b»ng thÞ gi¸c mµ b»ng c¶ vÞ gi¸c, xóc gi¸c, b»ng c¶ t©m hån lu«n "thøc nhän gi¸c quan" ®Ó s¸ng t¹o nªn mét h×nh ¶nh th¬ khoÎ kho¾n ®Çy søc sèng kh«ng chØ biÓu thÞ niÒm vui say ngÊt ng©y tr-íc thiªn nhiªn mµ cßn thÓ hiÖn mét quan ®iÓm mÜ häc míi : Con ng-êi lµ th-íc ®o thÈm mÜ cña vò trô, vÎ ®Ñp con ng-êi 17 Ngữ văn 11 trÇn thÕ lµ t¸c phÈm k× diÖu cña ho¸ c«ng, thÕ giíi nµy ®Ñp nhÊt, mª hån nhÊt lµ v× cã con ng-êi gi÷a tuæi trÎ, mïa xu©n, t×nh yªu. Th¸ng giªng lµ mïa xu©n, mïa cña sù ®©m chåi n¶y léc, cña sù håi sinh, vµ ®©y lµ thêi gian v¹n vËt sinh s«i n¶y në. Cho nªn víi thi sÜ, xu©n lu«n lµ thêi gian ®Ñp nhÊt trong n¨m. Vµ ®Ó thÓ hiÖn ®iÒu ®ã, Xu©n DiÖu ®· chän mét h×nh ¶nh so s¸nh thËt ®¾t. Bøc tranh thiªn nhiªn Êy ®· ®ñ cho thÊy nhµ th¬ yªu cuéc sèng ®Õn nh-êng nµo ! Nhµ th¬ viÕt tiÕp : T«i sung s-íng. Nh-ng véi vµng mét nöa : T«i kh«ng chê n¾ng h¹ míi hoµi xu©n. C©u th¬ ®-îm mµu triÕt lÝ. Sau phót gi©y ®Ó c¶m xóc th¨ng hoa cïng vÎ ®Ñp cña ®Êt trêi, xóc c¶m cña nh©n vËt tr÷ t×nh t¹m l¾ng xuèng vµ chuyÓn sang chiÒu h-íng suy t-. Nhµ th¬ ®· h×nh ¶nh ho¸ triÕt lÝ Êy : kh«ng thÓ ®Ó nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp (xu©n) qua ®i råi míi thÊy nuèi tiÕc. T©m tr¹ng “ n¾ng h¹ míi hoµi xu©n” lµ t©m tr¹ng rÊt phæ biÕn cña con ng-êi. Bëi th«ng th-êng, trong cuéc sèng, con ng-êi th-êng kh«ng coi träng nh÷ng g× m×nh ®ang cã, chØ khi nã ®· qua ®i míi thÊy nã cã ý nghÜa quan träng vµ l¹i nuèi tiÕc. VËy “ xu©n” kh«ng chØ lµ h×nh ¶nh kh¸i qu¸t cho nh÷ng vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ®· ®-îc nhµ th¬ nãi ®Õn ë ®o¹n th¬ trªn mµ cã ý nghÜa kh¸i qu¸t chØ tÊt c¶ nh÷ng g× mµ t¹o ho¸ ban tÆng cho con ng-êi. 2. Quan niÖm ch¹y ®ua víi thêi gian vµ triÕt lý sèng gÊp g¸p tËn h-ëng cña t¸c gi¶ Mçi bµi th¬ cña Xu©n DiÖu bao giê còng lµ mét m¹ch c¶m xóc liªn tôc. ý th¬ nä gäi vµ nèi víi ý th¬ kia b»ng mét mèi liªn kÕt tinh tÕ. Sau triÕt lÝ rÊt kh¸i qu¸t Êy lµ nh÷ng dßng lÝ gi¶i t¹i sao ph¶i véi vµng : Xu©n ®-¬ng tíi, nghÜa lµ xu©n ®-¬ng qua, Xu©n cßn non, nghÜa lµ xu©n sÏ giµ, Vµ xu©n hÕt, nghÜa lµ t«i còng mÊt. Nh÷ng c©u th¬ lµ lêi béc b¹ch ch©n thµnh cña chñ thÓ tr÷ t×nh. §o¹n th¬ tËp trung thÓ hiÖn vµ lÝ gi¶i quan niÖm míi cña nhµ th¬ vÒ thêi gian. Theo ®ã, thêi gian tr«i ®i th× kh«n g bao giê trë l¹i. Nhµ th¬ ®Æt thêi gian cña vò trô trong mèi quan hÖ víi thêi gian cña ®êi ng-êi ®Ó gi¶ng gi¶i quan niÖm vÒ sù kh«ng tuÇn hoµn cña v¹n vËt : Nãi lµm chi r»ng xu©n vÉn tuÇn hoµn, NÕu tuæi trÎ ch¼ng hai lÇn th¾m l¹i ! §óng vËy, cã thÓ trêi ®Êt cßn m·i nh-ng con ng-êi kh«ng thÓ sèng hai lÇn nªn sù tuÇn hoµn Êy lµ v« nghÜa. Mäi ng-êi vÉn nãi, Xu©n DiÖu lµ nhµ th¬ cña “c¶m thøc vÒ thêi gian” qu¶ kh«ng sai. Nhµ th¬ rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng b-íc ®i v« h×nh cña thêi gian. V× thÕ, mçi thêi kh¾c qua ®i lµ mét cuéc chia li ®Çy nuèi tiÕc vµ c¶m gi¸c mÊt m¸t trµn ngËp trong t©m hån thi sÜ. Nh¹y c¶m vÒ sù mÊt m¸t ®Õn møc c¶m nhËn ®-îc c¶ “ Mïi th¸ng n¨m ®Òu rím vÞ chia ph«i  Kh¾p s«ng nói vÉn than thÇm tiÔn biÖt” . T©m tr¹ng cña con ng-êi ®· thÊm sang c¶ c¶nh vËt. Thiªn nhiªn ®-îc nh©n ho¸, còng biÕt hên, biÕt sî nh- con ng-êi. T×nh yªu thiÕt tha ®èi víi cuéc sèng ®· khiÕn chñ thÓ véi vµng, cuèng quýt ®Õn gÇn nh- bÞ ¸m ¶nh. Nã cho thÊy con ng-êi Êy yªu cuéc sèng vµ quý träng nh÷ng gi©y phót cña cuéc ®êi ®Õn nh-êng nµo. Th¸i ®é Êy cña thi nh©n thÓ hiÖn mét quan ®iÓm sèng rÊt tÝch cùc vµ tiÕn bé. Véi vµng kh«ng cã nghÜa lµ chØ lo h-ëng thô, lµ sèng gÊp, mµ lµ sèng hÕt m×nh, sèng tèt, nghÜa lµ ph¶i biÕt quý träng nh÷ng gi©y phót cña cuéc ®êi m×nh ®Ó khi thêi gian tr«i ®i kh«ng cßn ph¶i nuèi tiÕc qu¸ nhiÒu. Nhµ th¬ ®· cÊt tiÕng giôc gi· : Mau ®i th«i ! Mïa ch-a ng¶ chiÒu h«m Thêi gian vÉn cßn, cuéc sèng vÉn lu«n rÊt ®¸ng yªu v× thÕ h·y sèng b»ng mäi gi¸c quan, b»ng c¶ tr¸i tim vµ khèi ãc, ®Ó h-ëng tô cuéc sèng quý gi¸ nµy. Khæ th¬ cuèi cïng ®· diÔn t¶ ®Æc 18 Ngữ văn 11 biÖt thµnh c«ng kh¸t väng sèng ®ang s«i trµo m¹nh mÏ trong tr¸i tim thi sÜ trÎ : Ta muèn «m... Tõ T«i muèn ®· chuyÓn thµnh Ta muèn, thÓ hiÖn sù t¨ng tiÕn cña kh¸t väng. Lóc ®Çu cßn e dÌ, lµ “ t¾t n¾ng” , “ buéc giã” . Kh¸t väng lín nh-ng cßn trõu t-îng vµ chung chung. Vµ d-êng nhchØ míi dõng l¹i ë kh¸t väng nÝu gi÷ vÎ ®Ñp cuéc sèng. Cßn b©y giê lµ kh¸t khao h-ëng thô. Vµ khao kh¸t ®ã trµo d©ng rÊt m·nh liÖt. 3. Mét c¸i t«i ý thøc r¸o riÕt vÒ gi¸ trÞ ®êi sèng cña mét c¸ thÓ, mét t©m thÕ sãng cuång nhiÖt tÝch cùc C¶m xóc ®ã ®-îc thÓ hiÖn ë viÖc chän dïng tõ, cÊu tróc, biÖn ph¸p tu tõ trong ®o¹n th¬ cuèi cïng : Ta muèn «m C¶ sù sèng míi b¾t ®Çu m¬n mën ; Ta muèn riÕt m©y ®-a vµ giã l-în, Ta muèn say c¸nh b-ím víi t×nh yªu, Ta muèn th©u trong mét c¸i h«n nhiÒu Vµ non n-íc, vµ c©y, vµ cá r¹ng Cho chÕnh cho¸ng mïi th¬m, cho ®· ®Çy ¸nh s¸ng, Cho no nª thanh s¾c cña thêi t-¬i ;  Hìi xu©n hång, ta muèn c¾n vµo ng-¬i ! §o¹n th¬ xuÊt hiÖn hµng lo¹t ®éng tõ vµ ®Òu lµ ®éng tõ m¹nh cïng víi nh÷ng tÝnh tõ cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn c¶m xóc m¹nh ®· béc lé ®-îc tr¹ng th¸i c¶m xóc cao trµo cña nh©n vËt tr÷ t×nh. D-êng nh- anh muèn hoµ tan m×nh vµo ®Êt trêi c©y cá. NiÒm khao kh¸t sèng, khao kh¸t giao c¶m víi ®Êt trêi vµ cuéc ®êi ®-îc béc lé m¹nh mÏ nhÊt ë c©u th¬ cuèi :  Hìi xu©n hång, ta muèn c¾n vµo ng-¬i ! Cã lÏ chØ cã Xu©n DiÖu víi mét t×nh yªu cuéc sèng ®Õn cuång nhiÖt say mª míi cã thÓ t¸ o b¹o vµ t¹o ®-îc sù th¨ng hoa c¶m xóc tíi møc nµy. Kh«ng cßn lµ «m, lµ riÕt n÷a mµ lµ c¾n. Xu©n DiÖu ®· s¸ng t¹o cho th¬ ViÖt Nam mét h×nh ¶nh th¬ v« cïng ®éc ®¸o vµ ®· chøng minh r»ng t×nh yªu cuéc sèng cã thÓ ®Èy c¶m xóc cña thi nh©n ®Õn ®Ønh cao cña s¸ng t¹o. Véi vµng lµ mét dßng c¶m xóc ch©n thµnh thÓ hiÖn t×nh yªu cuéc sèng tha thiÕt cña nhµ th¬. Giäng ®iÖu, h×nh thøc c©u th¬ thay ®æi linh ho¹t víi mét thÕ giíi h×nh ¶nh ®a d¹ng vµ phong phó ®· t¹o nªn søc hÊp dÉn cña thi phÈm. Xu©n DiÖu ®· s¸ng t¹o mét h×nh thøc ®éc ®¸o ®Ó thÓ hiÖn nh÷ng triÕt lÝ nh©n sinh vµ quan niÖm sèng tÝch cùc vµ s©u s¾c. §Æt bµi th¬ trong kh«ng khÝ cña Th¬ míi th× míi c¶m nhËn ®-îc t×nh yªu cuéc sèng cña nhµ th¬ m·nh liÖt ®Õn chõng nµo. Nh÷ng s¸ng t¹o cña Xu©n DiÖu trong Véi vµng ®· gãp phÇn ®¸nh dÊu b-íc ph¸t triÓn míi cña th¬ ca ViÖt Nam nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kØ XX. C¸i T«i c¸ nh©n vèn cßn xuÊt hiÖn dÌ dÆt trong th¬ ca truyÒn thèng, ®Õn Xu©n DiÖu ®· cã nh÷ng b-íc ®i ®µng hoµng vµ ch¾c ch¾n lªn v¨n ®µn v¨n häc ViÖt Nam. III/ Tæng kÕt 1. Néi dung Véi vµng chÊt chøa mét t×nh yªu cuéc sèng thiÕt tha, qua ®ã thÓ hiÖn mét quan niÖm nh©n sinh míi mÎ ch-a tõng thÊy trong th¬ ca truyÒn thèng. C¸i cuèng quýt véi vµng trong c¸ch c¶m , c¸ch nghÜ mµ Xu©n DiÖu thÓ hiÖn trong bµi th¬ kh«ng ph¶i lµ lèi sèng h-ëng thô c¸ nh©n, mµ lµ sèng hÕt m×nh dµnh tÊt c¶ cho cuéc ®êi. 19 Ngữ văn 11 2. NghÖ thuËt M¹ch c¶m xóc hèi h¶ tu«n trµo nh- mét dßng ch¶y kÕt hîp víi m¹ch luËn lÝ chÆt chÏ lµm nªn chiÒu s©u cña thi tø. Nh¹c ®iÖu say mª hèi h¶ giôc gi· cïng víi nh÷ng h×nh ¶nh s¸ng t¹o ®éc ®¸o t-¬i míi ®· lµm nªn c¸i riªng ch-a tõng cã trong hån th¬ Xu©n DiÖu. ĐÂY THÔN VĨ DẠ - Hàn Mặc Tử I/ T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ Hµn MÆc Tö (1912 - 1940) lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ lín cña phong trµo Th¬ míi (1932 - 1945). ¤ng còng lµ nhµ th¬ cã sè phËn bÊt h¹nh hiÕm cã. Hµn MÆc Tö lµ mét tµi n¨ng ®éc ®¸o, mét tiÕng th¬ l¹, thÓ hiÖn râ tÊn bi kÞch cña mét con ng-êi bÊt h¹nh. M¾c ph¶i c¨n bÖnh phong qu¸i ¸c, ph¶i sèng trong sù c¸ch li khi ®ang trµn trÒ nhùa sèng ®· khiÕn th¬ «ng nhiÒu kh i nh- ®iªn lo¹n víi mét thÕ giíi h×nh ¶nh th¬ ®Çy ma qu¸i. Th¬ Hµn MÆc Tö võa gîi cho ng-êi ta nçi sî h·i, võa ®em ®Õn niÒm say mª. ChÕ Lan Viªn tõng qu¶ quyÕt r»ng : "T«i xin høa hÑn víi c¸c ng-êi r»ng, mai sau, nh÷ng c¸i tÇm th-êng, mùc th-íc kia sÏ biÕn tan ®i, vµ cßn l¹i cña c¸i thêi k× nµy chót g× ®¸ng kÓ ®ã lµ Hµn MÆc Tö. Bªn c¹nh th¬ ®iªn, Hµn MÆc Tö cßn cã nh÷ng vÇn th¬ tr÷ t×nh rÊt dÞu dµng vµ duyªn d¸ng. Trong sè ®ã cã §©y th«n VÜ D¹” . 2. T¸c phÈm Bµi th¬ ®-îc s¸ng t¸c khi nhµ th¬ ®· l©m bÖnh nÆng vµ kh«ng cßn c¬ héi ®Ó trë l¹i víi cuéc sèng ®êi th-êng. Bµi th¬ mang vÎ ®Ñp huyÒn ¶o vµ trong s¸ng. Thùc vµ h- hoµ quyÖn t¹o nªn vÎ riªng cho c¶m xóc. Bµi th¬ thÓ hiÖn t×nh yªu tha thiÕt cña t¸c gi¶ ®èi víi xø HuÕ, n¬i nhµ th¬ ®· tõng cã nhiÒu kØ niÖm ngät ngµo, ®ång thêi thÓ hiÖn kh¸t khao ®-îc sèng, ®-îc yªu. §©y còng lµ nh÷ng cè g¾ng cuèi cïng cña thi sÜ ®Ó nÝu l¹i trong m×nh nh÷ng gi©y phót ngät ngµo cña cuéc sèng trÇn thÕ. C¶nh th× ®Ñp mµ t×nh th× buån lµ sù thÓ hiÖn ®Çy ®ñ nhÊt t×nh yªu cuéc sèng cña t hi sÜ bÊt h¹nh mµ ®Çy tµi n¨ng nµy. II/ §äc-hiÓu v¨n b¶n 1. VÎ ®Ñp cña th«n VÜ D¹ hiÖn lªn nh- mét ph-¬ng diÖn ®éc ®¸o cña c¶nh HuÕ Më ®Çu bµi th¬ lµ khæ th¬ viÕt vÒ thiªn nhiªn th«n VÜ víi nh÷ng vÎ ®Ñp ®Çy th¬ méng qua dßng håi t-ëng cña nhµ th¬. C©u th¬ ®Çu cã mét kh¶ n¨ng gîi më rÊt lín : Sao anh kh«ng vÒ ch¬i th«n VÜ ? C©u th¬ lµ lêi mêi, lêi tr¸ch hay sù nuèi tiÕc ? Cã lÏ lµ c¶ ba. §ã lµ lêi mêi cña c« g¸i nµo ®ã ®ang tr¸ch hên "anh"  chñ thÓ tr÷ t×nh cña bµi th¬ hay c©u th¬ chÝnh lµ sù ph©n th©n cña nh©n vËt tr÷ t×nh ®Ó béc lé t©m tr¹ng nuèi tiÕc cña m×nh v× kh«ng ®-îc trë l¹i th«n VÜ n÷a. Ba c©u sau ®-îc nèi víi c©u tr-íc bëi nghÖ thuËt "v¾t dßng" cña c©u hai. Nh×n n¾ng hµng cau lµ lêi gi¶i thÝch "sao anh kh«ng vÒ ®Ó nh×n n¾ng" cßn n¾ng míi lªn tån t¹i ®éc lËp. §©y lµ lêi cña c« g¸i hay chµng trai. Lêi cña c« g¸i nh-ng b¾t ®Çu cã sù xuÊt hiÖn cña nh©n vËt tr÷ t×nh. C¶nh vµ ng-êi th«n VÜ hiÖn lªn râ dÇn. B¾t ®Çu lµ h×nh ¶nh hµng cau  mét lo¹i c©y quen thuéc trong nh÷ng khu nhµ v-ên xø HuÕ. Ta ®· tõng gÆp h×nh ¶nh hµng cau trong Nhí cña Hång Nguyªn : Cã n¾ng chiÒu ®ét kÝch mÊy hµng cau 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan