Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ ổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở việt nam hiện nay...

Tài liệu ổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở việt nam hiện nay

.PDF
164
79
143

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐINH VĂN LIÊM TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 62.38.01.02 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. THÁI VĨNH THẮNG HÀ NỘI, 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận án là trung thực, đảm bảo độ chính xác cao nhất có thể. Các tài liệu tham khảo, trích dẫn có xuất xứ rõ ràng. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình. Hà Nội, tháng 9 năm 2017 Tác giả Đinh Văn Liêm DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. CQĐP: Chính quyền địa phƣơng 2. HĐND: Hội đồng nhân dân 3. MTTQ: Mặt trận Tổ quốc 4. TBCN: Tƣ bản chủ nghĩa 5. UBND: Ủy ban nhân dân 6. XHCN: Xã hội chủ nghĩa MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1 ...................................................................................................................... 8 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN............ 8 1.1. Tình hình nghiên cứu nƣớc ngoài .............................................................................. 8 1.2. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc ............................................................................. 13 1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu và các vấn đề tiếp tục nghiên cứu trong luận án. ... 25 CHƢƠNG 2 ..................................................................................................................... 29 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH ........................................................................... 29 2.1. Khái niệm, vai trò và phân loại chính quyền thành phố thuộc tỉnh ......................... 29 2.2. Nội hàm tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh. ................... 40 2.3. Các mối quan hệ của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở địa phƣơng ......................... 48 2.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ......................................................................................................................... 51 CHƢƠNG 3 .................................................................................................................... 57 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ........................................................... 57 3.1. Sự hình thành và phát triển của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ......................... 57 3.2. Pháp luật hiện hành về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ................................................................................................................................... 62 3.3. Thực tiễn tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh .................. 76 CHƢƠNG 4 .................................................................................................................. 106 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH Ở VIỆT NAM ................................. 106 4.1. Sự cần thiết đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh hiện nay .................................................................................................................. 106 4.2. Quan điểm đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh..110 4.3. Giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh hiện nay ......................................................................................................................... 115 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 149 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ .............................. 151 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 152 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phƣơng, trong đó có chính quyền thành phố thuộc tỉnh nhằm đáp ứng các yêu cầu dân chủ, minh bạch, phục vụ nhân dân và quản lý nhà nƣớc có hiệu lực, hiệu quả ở địa phƣơng, là một trong những nội dung cơ bản của việc xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân ở nƣớc ta. Sau hơn 30 năm đổi mới và hội nhập quốc tế, đô thị hóa ở nƣớc ta đã và đang diễn ra nhanh chóng thể hiện là quá trình có tính tất yếu. Phát triển kinh tế - xã hội sẽ dẫn đến việc đô thị hóa và đô thị hóa ngƣợc lại, phục vụ phát triển xã hội. Theo tổng hợp của Cục Phát triển đô thị Bộ Xây dựng thì hệ thống đô thị quốc gia đang có sự chuyển biến nhanh về lƣợng và chất. Năm 1990 cả nƣớc mới có khoảng 500 đô thị, đến năm 2010 là 755, và đến tháng 12 năm 2016 cả nƣớc có 787 đô thị; trong đó, có 67 thành phố thuộc tỉnh. Theo pháp luật hiện hành, chính quyền địa phƣơng gồm 3 cấp là chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Chính quyền thành phố thuộc tỉnh là loại hình chính quyền đô thị cấp huyện. Vị trí, vai trò của chính quyền thành phố thuộc tỉnh phụ thuộc vào việc xác định vị trí, tính chất của đơn vị hành chính thành phố thuộc tỉnh. Theo đó, thành phố thuộc tỉnh đƣợc Nhà nƣớc xác định là trung tâm chính trị, kinh tế - xã hội hoặc là trung tâm kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học kỹ thuật, du lịch, dịch vụ, đầu mối giao thông của tỉnh và giao lƣu trong nƣớc, quốc tế; có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội liên huyện, liên tỉnh và vùng lãnh thổ. Tƣơng ứng với điều đó là đòi hỏi chính quyền thành phố thuộc tỉnh phải thể hiện mình trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc, đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy và phƣơng thức hoạt động để thúc đẩy phát triển mọi mặt ở địa phƣơng, khắc phục các hạn chế trong quản lý đô thị. Những năm qua, sự phát triển mạng lƣới đô thị Việt Nam đã góp phần quan trọng trong tăng trƣởng kinh tế - xã hội, là nơi tập trung các ngành kinh tế trọng điểm, thu hút hầu hết các nguồn vốn đầu tƣ, tạo ra phần lớn các sản phẩm quốc nội. Theo nhận định của các nhà khoa học trong và ngoài nƣớc đô thị hoá ở Việt Nam sẽ diễn ra rất nhanh chóng trong vòng 30 năm tới, chủ yếu do quá trình ngƣời dân nhập cƣ từ nông thôn ra thành thị và quá trình phát triển mở rộng diện tích đô thị ra các vùng 1 nông nghiệp. Quá trình đô thị hóa và sự gia tăng dân số đô thị đó tạo ra triển vọng tăng trƣởng kinh tế, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức về sự kết hợp hài hoà giữa phát triển kinh tế bền vững, tổ chức cung ứng tốt các dịch vụ với nhu cầu ngày càng cao của ngƣời dân, đảm bảo môi trƣờng đô thị, trật tự trị an. Thực tiễn hiện nay cho thấy, quản lý nhà nƣớc đối với đô thị nói chung, thành phố thuộc tỉnh nói riêng bên cạnh các kết quả tích cực, thể hiện vai trò “trung tâm” phát triển ở địa phƣơng cũng còn có không ít các hạn chế. Hạn chế lớn nhất trong quản lý của chính quyền đô thị nói chung, chính quyền thành phố thuộc tỉnh nói riêng trƣớc hết là quy hoạch phát triển đô thị bất cập. Do quy hoạch thiếu đồng bộ giữa diện tích dành cho giao thông và xây dựng nhà ở, công viên, khu vui chơi giải trí, cây xanh trong thành phố nên không chỉ các thành phố lớn nhƣ Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh mà cả các thành phố thuộc tỉnh nhƣ thành phố Vinh, Thái Nguyên, Nha Trang… đã xẩy ra tình trạng ách tắc giao thông vào giờ cao điểm. Cùng với điều đó, là tình trạng các khu nhà cao tầng chung cƣ, trung tâm thƣơng mại liên tục mọc lên, thu nhập bình quân đầu ngƣời tăng lên, nhƣng chất lƣợng cuộc sống kém đi do không khí ngày càng ô nhiễm, các dòng sông, hồ nƣớc trở thành con sông chết, việc xử lý rác thải, cấp thoát nƣớc, cây xanh còn quá nhiều bất cập… Bên cạnh đó là tình trạng nhập cƣ ồ ạt vào đô thị khiến cơ sở hạ tầng kỹ thuật và cơ sở hạ tầng xã hội quá tải. Sau một quá trình đổi mới, hƣớng cải cách chính quyền địa phƣơng, trong đó có thành phố thuộc tỉnh đƣợc Đảng xác định tại Đại hội XI: “Tiếp tục đổi mới tổ chức hoạt động của chính quyền địa phương. Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp, bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong việc quyết định và tổ chức thực hiện những chính sách trong phạm vi được phân cấp. Nghiên cứu tổ chức, thẩm quyền của chính quyền ở nông thôn, đô thị, hải đảo”.[32] Thể chế hóa quan điểm của Đảng, Hiến pháp năm 2013 đƣợc Quốc hội thông qua ngày 28/11/2013 giành chƣơng riêng quy định về tổ chức chính quyền địa phƣơng, với nhiều điểm mới mở đƣờng cho việc đổi mới mạnh mẽ hơn tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phƣơng nói chung, chính quyền thành phố thuộc tỉnh nói riêng. Cụ thể hóa quy định của Hiến pháp, Quốc hội đã thông qua Luật Tổ chức Chính quyền địa phƣơng năm 2015. Tuy nhiên, Luật Tổ chức Chính quyền địa phƣơng năm 2015 vẫn chỉ là một đạo luật khung, nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của chính quyền 2 địa phƣơng, chính quyền thành phố thuộc tỉnh cần đƣợc tiếp tục làm rõ, cần có quy định cụ thể hơn. Đối với tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh, một số vấn đề đặt ra cần xem xét nhƣ: tổ chức và hoạt động của chính quyền gần giống với tổ chức và hoạt động của các chính quyền cùng cấp, chƣa thể hiện rõ sự phân định rõ chính quyền đô thị với chính quyền nông thôn, không phản ánh đầy đủ tính chất và đáp ứng yêu cầu phát triển của một cộng đồng đô thị; do đó, không bảo đảm chức năng của một cấp chính quyền đô thị. Mô hình tổ chức các cấp chính quyền thành phố thuộc tỉnh hiện nay có tình trạng thiếu đồng bộ; chƣa dựa vào các thành tố quan trọng của đô thị nhƣ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, phúc lợi công cộng… Hệ quả là chức năng điều hòa và phối hợp của bộ máy hành chính càng yếu, hiệu lực và hiệu quả quản lý hành chính thấp, giữa khung pháp lý với yêu cầu phát triển trong quản lý đô thị, hoạt động quản lý các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội còn lỏng lẻo, việc cung cấp các dịch vụ công còn nhiều lúng túng, chất lƣợng thấp, chi phí cao… Từ đó, tiếp tục đổi mới chính quyền thành phố thuộc tỉnh là vấn đề cấp thiết. Xuất phát từ những lý do nêu trên, Nghiên cứu sinh chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sỹ luật học. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh, luận án đề xuất các giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh đáp ứng các yêu cầu quản lý nhà nƣớc ở đô thị, góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Để đạt đƣợc mục đích trên, nhiệm vụ đặt ra cho luận án là: - Làm rõ những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam. - Phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam, chỉ ra các ƣu điểm và hạn chế của chính quyền thành phố thuộc tỉnh hiện nay. - Trên cơ sở nhận thức lý luận và đánh giá thực tiễn kể trên, luận án đề xuất các giải pháp tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam. 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: luận án nghiên cứu, khảo sát thực tiễn tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh trên phạm vi cả nƣớc. Phạm vi thời gian: luận án nghiên cứu tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh từ khi thành lập nƣớc Việt Nam đến nay, nhƣng chủ yếu nghiên cứu tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh từ khi Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân năm 2003 đƣợc ban hành đến nay. 4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài đƣợc thực hiện trên cơ sở phƣơng pháp luận của Chủ nghĩa Mác – Lê Nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà nƣớc và pháp luật, về tổ chức bộ máy nhà nƣớc, về chính quyền địa phƣơng trong xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Luận án sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu: phƣơng pháp kết hợp lý luận và thực tiễn; phƣơng pháp phân tích và tổng hợp; phƣơng pháp luật học so sánh; phƣơng pháp hệ thống; phƣơng pháp tọa đàm, trao đổi với chuyên gia; phƣơng pháp lịch sử… Cụ thể nhƣ sau: - Phương pháp kết hợp lý luận với thực tiễn: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng trong tất cả các chƣơng của luận án. Cụ thể, tác giả sử dụng lý luận về Hiến pháp, về bộ máy nhà nƣớc, về chính quyền địa phƣơng và thực tiễn tổ chức và hoạt động của chính quyền để đánh giá tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh trên thực tế. Từ đó khái quát thành những vấn đề có tính lý luận về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh (chƣơng 1, chƣơng 2). Kết hợp lý luận và thực tiễn làm cơ sở đề xuất các phƣơng hƣớng và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam hiện nay. - Phương pháp phân tích và tổng hợp: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng trong tất cả các chƣơng của luận án. Cụ thể, đƣợc sử dụng để đi sâu tìm tòi, trình bày các hiện tƣợng, các quan điểm về chính quyền địa phƣơng, về chính quyền thành phố thuộc tỉnh, các quan điểm về mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động của chính quyền thành phố 4 thuộc tỉnh. Khái quát lại để phân tích, rút ra những vấn đề thuộc về bản chất của các hiện tƣợng, các quan điểm, quy định và hoạt động thực tiễn (chƣơng 1, chƣơng 2). Từ đó rút ra các đánh giá, kết luận và kiến nghị phù hợp nhằm tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam hiện nay. - Phương pháp hệ thống: đƣợc sử dụng xuyên suốt toàn bộ luận án nhằm trình bày các vấn đề, các nội dung trong luận án theo một trình tự, bố cục chặt chẽ, hợp lý. Mỗi vấn đề lý luận, thực tiễn về chính quyền thành phố thuộc tỉnh đƣợc xem xét trong mối quan hệ chặt chẽ với các vấn đề khác có tính toàn diện. - Phương pháp luật học so sánh: Phƣơng pháp này chủ yếu đƣợc sử dụng tại chƣơng 2 của luận án. Đƣợc sử dụng trong việc tham khảo kinh nghiệm xây dựng chính quyền địa phƣơng trên thế giới. Rút ra những điểm tƣơng đồng, khác biệt trong tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở nƣớc ta trong từng giai đoạn lịch sử. Ngoài ra, tại chƣơng 3, tác giả luận án cũng sử dụng phƣơng pháp này để so sánh và rút ra các bài học kinh nghiệm và kiến nghị cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh trong Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam phù hợp truyền thống lịch sử, văn hóa chính trị - pháp lý của dân tộc ta cũng nhƣ với điều kiện thực tế của đất nƣớc trong giai đoạn hiện nay. - Phương pháp chuyên gia: đƣợc sử dụng trong luận án nhằm tiếp thu kinh nghiệm, vốn hiểu biết của chuyên gia để xử lý những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn. Đặc biệt là các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh các cấp đƣợc trình bày tại chƣơng 4. 5. Đóng góp mới về khoa học của Luận án Thứ nhất, Luận án góp phần làm rõ, hoàn chỉnh các khía cạnh lý luận về chính quyền thành phố thuộc tỉnh trên các mặt: khái niệm, đặc điểm, phân loại chính quyền thành phố thuộc tỉnh, nội hàm tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh; thực hiện việc so sánh, đối chiếu chính quyền thành phố thuộc tỉnh với tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị một số nƣớc trên thế giới để chỉ ra các tƣơng đồng, khác biệt, các gợi ý cho hoàn chỉnh tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam, làm rõ các mối quan hệ của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở địa phƣơng; các yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam. Thứ hai, phân tích, đánh giá toàn diện pháp luật và thực tiễn tổ chức và hoạt động 5 của chính quyền thành phố thuộc tỉnh Việt Nam chủ yếu trong giai đoạn hiện nay. Từ đó, tạo dựng bức tranh sát thực về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam hiện nay với những ƣu điểm, hạn chế về pháp luật và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh. Thứ ba, xuất phát từ nhận thức lý luận và thực trạng chính quyền thành phố thuộc tỉnh, luận án chỉ ra sự cần thiết phải tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh phù hợp với yêu cầu, điều kiện cụ thể của Việt Nam, có tính xu hƣớng chung của chính quyền đô thị các nƣớc; đồng thời đề xuất các quan điểm và giải pháp nhằm đổi mới hơn nữa tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh theo hƣớng năng động, sáng tạo, dân chủ và quản lý có hiệu quả. Luận án hƣớng đến việc đề xuất các giải pháp đƣa ra có tính toàn diện, đồng bộ, khả thi cho đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh trong Nhà nƣớc pháp quyền Việt Nam hiện nay 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận án góp phần làm phong phú các vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh gắn với quản lý nhà nƣớc về đô thị và quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận án là cung cấp luận cứ khoa học về đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh; là tài liệu tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà làm luật trong việc soạn thảo, ban hành chính sách, pháp luật về tổ chức chính quyền thành phố thuộc tỉnh trên các phƣơng diện tổ chức và hoạt động theo các yêu cầu cải cách chính quyền địa phƣơng nói chung hiện nay và đặc điểm của chính quyền thành phố thuộc tỉnh. Luận án có giá trị khoa học phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, đào tạo đại học và sau đại học các ngành luật học, hành chính học, là tài liệu giúp các nhà thực tiễn trong việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh trong cơ cấu bộ máy nhà nƣớc nói chung. 7. Cơ cấu của Luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận án gồm bốn chƣơng nhƣ sau: 6 Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án Chương 2: Những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh. Chương 3: Thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam. Chương 4: Quan điểm và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam hiện nay 7 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tình hình nghiên cứu nƣớc ngoài Trên thế giới, có rất nhiều công trình nghiên cứu về chính quyền địa phƣơng (CQĐP), các mô hình tổ chức và hoạt động chính quyền thành phố, tự quản địa phƣơng, chức năng, nhiệm vụ, các mối quan hệ của CQĐP... Những vấn đề đƣợc nghiên cứu này đều rất hữu ích giúp Nghiên cứu sinh nhận thức, làm rõ vấn đề trong tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố thuộc tỉnh ở nƣớc ta. Xin đƣợc nêu một số công trình điển hình: Sách “The Trends of the local Government in Japan for the early years of XIX century” (định hƣớng cải cách trong lĩnh vực quản trị địa phƣơng của Nhật Bản cho những năm đầu thế kỷ XIX) của GS. Koju Kuroda, Đại học Tokyo, NXB Đại học Tokyo, năm 2001. Trong cuốn sách, tác giả đã đi sâu phân tích những nội dung quá trình cải cách nền hành chính, quản trị ở địa phƣơng, công trình có ảnh hƣởng sâu rộng trong việc hoạch định chính sách tự quản, đổi mới tổ chức chính quyền ở Nhật Bản. Theo tác giả quy tắc về tổ chức, điều hành bộ máy CQĐP đƣợc pháp luật quy định phù hợp với nguyên tắc tự trị địa phƣơng, CQĐP có thẩm quyền quản lý tài sản của mình, thực thi công việc, quản trị hành chính và ban hành các quyết định của mình phù hợp với quy định của pháp luật. Quốc hội không thể ban hành một đạo luật để áp dụng cho một địa phƣơng bất kỳ nếu nhƣ không đƣợc đa số cử tri của địa phƣơng đó đồng ý. Sách “Khái quát về chính quyền Mỹ” của Rich Ard C.Schroeder. NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 1999. Đây là cuốn sách trình bày một cách có hệ thống về bộ máy nhà nƣớc ở Mỹ. Đây là hệ thống bộ máy nhà nƣớc đƣợc xây dựng trên tƣ tƣởng của các nhà khai sáng, đƣợc vận dụng một các linh hoạt để phù hợp với một nhà nƣớc liên bang và một cộng đồng dân tộc có đời sống chính trị - xã hội – văn hóa sinh động, đa dạng, phong phú nhƣng hòa hợp. Tác phẩm đã phân tích một cách khách quan về những ƣu điểm và hạn chế của sự phát huy đến mức tối đa nguyên tắc tự quản địa phƣơng ở nƣớc Mỹ - một nguyên tắc đang là xu thế chung của một nền hành chính – chính trị hiện đại. Sách “Local Government and Urban Affairs in International Perspective”. Edition by Joachim Jens Hesse, Published Nomos verlagsgesellschaft Baden-Baden, 8 1991. Sách: “CQĐP và các vấn đề đô thị trong viễn cảnh quốc tế” của tác giả, Joachim Jens Hesse (chủ biên), NXB Nomos Verlagsgesellschaft Baden-Baden, năm 1991. Trong sách, các tác giả đã tập trung phân tích CQĐP và các vấn đề đô thị trong viễn cảnh quốc tế của 20 quốc gia công nghiệp phát triển trên thế giới nhƣ Mỹ, Anh, Pháp... Trong đó, các tác giả tập trung phân tích sự hình thành, phát triển của các CQĐP, các vấn đề đặt ra đối với đô thị trong viễn cảnh quốc tế, đƣa ra các định hƣớng xây dựng và hoàn thiện mô hình đô thị phù hợp với sự phát triển của bối cảnh quốc tế. Sách “Local Government Law (Cases and Materials)”. Davies K.L, Nxb ButterWorth; Gerald E.Frug, Richard T.Ford, David J.Barron (2005). Sách: “Luật CQĐP (án lệ và dẫn chứng)” của tác giả, Davies K.L (chủ biên), NXB ButterWorth. Đây là cuốn sách tập hợp những án lệ của nƣớc Mỹ về CQĐP. Thông qua hệ thống án lệ, các tác giả làm rõ những quy định của pháp luật Mỹ về mối quan hệ giữa CQĐP và chính quyền trung ƣơng, mối quan hệ giữa các thành phố (Cities) với nhau, giữa thành phố với các vùng phụ cận (Suberb) khác; giữa chính quyền với công dân của mình. Những án lệ với sự luận giải của chúng đã làm rõ các mối quan hệ giữa các chủ thể với nhau (chính quyền trung ƣơng – các CQĐP – công dân). Các mối quan hệ đã đƣợc điều chỉnh trên nguyên tắc bảo đảm tính chủ động, linh hoạt của CQĐP và đảm bảo tôn trọng các quyền và nghĩa vụ của công dân. Sách “Phân cấp Đông Á, tăng cường hiệu lực CQĐP” của Ngân hàng thế giới, NXB Văn hóa thông tin dịch và xuất bản năm 2005 là công trình nghiên cứu công phu, đa dạng của tập thể 12 tác giả nƣớc ngoài về phân cấp cho CQĐP ở các nƣớc Đông Á. Công trình chỉ rõ một hệ thống phân cấp giữa cấp trên xuống cấp dƣới đƣợc thiết kế tốt sẽ mang lại nhiều lợi ích trong việc đẩy mạnh tăng trƣởng và ổn định, phát triển kinh tế địa phƣơng. Tuy nhiên, các tác giả phân tích rõ nếu phân cấp đƣợc thiết kế không tốt hoặc không giám sát hợp lý sẽ ảnh hƣởng đến tăng trƣởng và quản lý nhà nƣớc và dịch vụ công. Công trình của ngân hàng thế giới là tài liệu tham khảo cho chƣơng 3 của luận án về phân cấp CQĐP. Sách “CQĐP của Thụy Điển – truyền thống và cải cách” của tập thể tác giả: Soren Haggroth, Curt Riberdah và Karin Rudebeck. Ngƣời dịch Victor Kayfets, nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1997. Công trình đề cập tổ chức bộ máy CQĐP Thụy Điển với 7 chƣơng, trong đó đáng chú ý nhất các chƣơng: chƣơng 3 cơ cấu pháp lý của CQĐP; chƣơng 4 cơ cấu tổ chức CQĐP; chƣơng 6 dân chủ địa phƣơng trên 9 thực tế. Trên cơ sở trình bày một số cải cách về ranh giới, cơ cấu pháp lý, cơ cấu tổ chức, những nguyên tắc tài chính của CQĐP của Thụy Điển, công trình đã khái quát nguồn gốc lịch sử, quá trình phát triển, những thay đổi trong tổ chức bộ máy cũng nhƣ quản lý hành chính của các cấp chính quyền ở Thụy Điển là các Hội đồng thành phố, thị xã và huyện. Công trình đã chỉ ra rằng, hoạt động của CQĐP có đặc tính là có sự khác nhau và đa dạng mà trƣớc đây Thụy Điển chƣa bao giờ có. Vì vậy, cơ cấu tổ chức, hoạt động của CQĐP cần đƣợc quy định hợp lý nhằm phát huy hiệu quả của CQĐP trong quản lý hành chính. Theo đó, để tổ chức việc tham gia của các đại biểu dân cử vào chính quyền thì có ba mô hình chủ yếu: mô hình lĩnh vực, mô hình lãnh thổ và mô hình chức năng. Đồng thời thiết lập nguyên tắc phi tập trung hóa trong quản lý hành chính, gắn với nguyên tắc tự quản địa phƣơng. Tác giả Lian Yuming (Liên Ngọc Minh), năm 2009 đã cho ra sách: Lý luận và thực tiễn quản lý đô thị, Nxb Kinh tế thời đại, Bắc Kinh. Cuốn sách đã phân tích và chỉ ra rằng quản lý đô thị nói chung và quản lý xã hội đô thị nói riêng vừa là một vấn đề lịch sử lâu đời, vừa là vấn đề mới mẻ. Cuộc cách mạng công nghiệp đã khởi đầu cho tiến trình đô thị hóa mạnh mẽ diễn ra, đồng thời nó đem lại cho xã hội đô thị hàng loạt các vấn đề phát sinh nhƣ dân số, giao thông, ô nhiễm môi trƣờng, bạo loạn xã hội, phát triển kinh tế, dịch vụ xã hội, phúc lợi xã hội... Cuốn sách đặt ra các câu hỏi lớn nhƣ thành thị nhƣ thế nào mới là thành thị lý tƣởng, làm sao để xây dựng và quản lý các vấn đề xã hội mới phát sinh. Trên cơ sở thực tiễn thành thị Trung Quốc và những lý luận trên thế giới cuốn sách đã giới thiệu và tổng kết một số vấn đề lý luận liên quan đến quản lý xã hội ở đô thị, cách thức hình thành bộ máy ở CQĐP từ thực tiễn đô thị ở Trung Quốc. Bài viết A theory of the organization of state and local government employees, Journal of labour research, Volum 3, No. 2, 1982 (lý thuyết về tổ chức nhà nƣớc và công chức chính quyền địa phƣơng), trong đó, Amy Dalton cho rằng sự gia tăng về số lƣợng của lực lƣợng lao động trong khu vực công buộc nhà quản lý phải quan tâm tới việc thiết lập một tổ chức khác, ngoài tổ chức công đoàn lao động thông thƣờng. Mô hình giải thích hiện tƣợng này ở chính quyền trung ƣơng và chính quyền địa phƣơng, các số liệu thu thập đƣợc từ năm 1977 trở lại đây (năm 1982). Tổ chức lao động trong khu vực công ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, chính trị, buộc chính quyền trung ƣơng và chính quyền địa phƣơng phải quan tâm. Sự phát triển của 10 tổ chức này trong hai thập kỷ qua là một trong những phƣơng diện thú vị nhất của sự dịch chuyển lao động. Nhìn xa hơn nữa về tổ chức công đoàn, ta thấy rằng 50 phần trăm ngƣời lao động trong chính quyền trung ƣơng và chính quyền địa phƣơng đều gia nhập tổ chức cho ngƣời lao động trong khu vực công này. Sự mở rộng tổ chức lao động trong khu vực công là dấu hiệu điển hình cho các nhà kinh tế có thể nhìn thấy sự tác động của nó lên thị trƣờng lao động và sức khoẻ của nền kinh tế ở trung ƣơng và địa phƣơng. Trong bài Local government, local economic development and quality of life in Poland, GeoJournal 90, 225 - 234, 2000 (CQĐP, sự phát triển kinh tế địa phƣơng và chất lƣợng cuộc sống ở Ba Lan), Craig Young và Sylwia Kaczmarek cho rằng việc thành lập chính quyền tự trị ở địa phƣơng là một phần quan trọng trong quá trình chuyển đổi ở các nƣớc Đông u và Trung u vào năm 1989. Chính quyền địa phƣơng cả ở Tây u, Đông u và Trung u đều phát triển và đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phƣơng. Chính quyền địa phƣơng là một yếu tố quan trọng trong tiến trình xây dựng bề dày thể chế để phát triển kinh tế địa phƣơng một cách vững trãi và nâng cao chất lƣợng cuộc sống của nhân dân. Local government finance and industrial policy in China, Economics of Planning (tài chính của CQĐP và chính sách công nghiệp ở Trung Quốc), là công trình của Christopher Heady (1998). Trong đó, tác giả nhận xét rằng nghiên cứu cho thấy hệ thống tài chính của chính quyền địa phƣơng ở Trung Quốc ảnh hƣởng tới chính sách công nghiệp địa phƣơng. Bắt đầu bằng việc thu thập các số liệu từ các thành phố gần đây để chứng minh cho tầm quan trọng của thuế gián tiếp đối với dịch vụ tài chính địa phƣơng. Andy Smith trong “Regional government in France and Spain” (chính quyền cấp vùng ở Pháp và Tây Ban Nha), Joseph Rowntree Foundation, 2000 Công trình khoa học đã phân tích tổ chức chính quyền ở Pháp, trong đó đất nƣớc Pháp là nƣớc có tới ba cấp CQĐP. Toàn thể nƣớc Pháp lục địa đƣợc chia thành 22 vùng. Mỗi vùng đƣợc chia thành một số tỉnh, mỗi tỉnh đƣợc chia thành các công xã. Công xã là đơn vị hành chính thấp nhất và cũng là cấp CQĐP thấp nhất trong cấu trúc bộ máy nhà nƣớc theo chiều dọc của Pháp. Công xã là một đơn vị tƣơng đối, trong đó có các xã ở nông thôn và các thành phố khu vực thành thị. Trong bài viết: Central-local government relations in transition: the case of 11 Swedish child care, (mối quan hệ giữa chính quyền trung ƣơng và chính quyền địa phƣơng: ví dụ về chăm sóc trẻ em ở Thụy Điển), Bjorn Gustafsson nhận định rằng trong những thập kỷ gần đây, chế độ cấp dƣ ng cho trẻ em ở Thụy Điển chiếm tỷ trọng ngày càng nhiều trong các hoạt động kinh tế. Nghiên cứu này cho thấy mối quan hệ tài chính giữa chính quyền trung ƣơng và CQĐP và ảnh hƣởng của chế độ chăm sóc trẻ em đối với ứng xử của chính quyền địa phƣơng. Nghiên cứu chỉ ra rằng trong những thập kỷ trƣớc vai trò của chính quyền địa phƣơng là rất lớn. Tại các nƣớc Châu u, các nƣớc Châu Á các công trình nghiên cứu về CQĐP, chính quyền thành phố thuộc tỉnh chủ yếu tập trung vào vấn đề tự quản ở địa phƣơng nhƣ các công trình: “Quản lý địa phương ở các nước” của M.A.Shtalin; “nhà nước và CQĐP” của Adrian là những tài liệu tham khảo có giá trị để nghiên cứu và đề xuất giải pháp cải cách CQĐP, chính quyền thành phố ở Việt Nam. Công trình nghiên cứu của Hội luật gia Trung Quốc “Nghiên cứu cải cách cơ cấu CQĐP” do Trƣơng Chí Kiên và Đƣờng Thiết Hán chủ biên, đã đề cập đến bức tranh khá khái quát về tổ chức CQĐP ở Trung Quốc. Còn có các công trình nghiên cứu về mô hình tổ chức chính quyền đô thị, thành phố thông qua các báo cáo khoa học, tạp chí khoa học nhƣ: Một số đặc điểm của đặc khu hành chính thủ đô Bangkok – mô hình quản lý đô thị tiêu biểu. Kỷ yếu hội thảo khoa học của TS.Thaveporn Vasavakul. Công trình nghiên cứu cách toàn diện hệ thống chính quyền ở Thái Lan, đặc biệt nghiên cứu mô hình chính quyền đô thị ở Bangkok, tác giả đƣa ra các mô hình, và hƣớng gợi mở để xây dựng mô hình tổ chức chính quyền thành phố ở Việt Nam. Báo cáo hội đồng nhân quyền thế giới: “Local Rule – Decentralization and Human ringts (quản lý địa phƣơng – phân cấp và quyền con ngƣời), năm 2002. Báo cáo đã đƣa ra vấn đề phân chia đơn vị hành chính, lãnh thổ, phân cấp quản lý ở CQĐP và bảo đảm quyền con ngƣời trên thế giới. Các công trình nghiên cứu nêu trên đƣợc nghiên cứu ở nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau. Các tác giả đã đã đề cập một cách trực tiếp hoặc gián tiếp đến vấn đề tổ chức và hoạt động chính quyền đô thị, kể cả chính quyền thành phố thuộc tỉnh trên thế giới. Những quan điểm, nội dung trong các công trình nghiên cứu là những tài liệu có giá trị cả về lý luận và thực tiễn để nghiên cứu sinh có thể chọn lọc, kế thừa, phát triển trong quá trình nghiên cứu đề tài luận án của mình, khả năng áp dụng trong các điều kiện ở Việt Nam. 12 2. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc Những năm qua, ở nƣớc ta có khối lƣợng lớn các công trình nghiên cứu liên quan tổ chức và hoạt động của CQĐP, trong đó có chính quyền thành phố thuộc tỉnh. Các công trình nghiên cứu đề cập nhiều phƣơng diện khác nhau của CQĐP, chính quyền thành phố thuộc tỉnh thể hiện ở các đề tài khoa học cấp nhà nƣớc, cấp bộ, sách chuyên khảo, bài viết trên các tạp chí nghiên cứu, tham luận tại các hội thảo khoa học của các nhà lý luận, nhà quản lý. Dƣới đây là một số công trình nghiên cứu đó. 1.2.1. Các sách nghiên cứu Cuốn sách: “Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chính quyền địa phương ở Việt Nam hiện nay” do PGS.TS. Lê Minh Thông và PGS.TS Nguyễn Nhƣ Phát đồng chủ biên (Nxb Chính trị Quốc gia năm 2002). Các tác giả đã phân tích về CQĐP trên thế giới và Việt Nam, đem đến cho chúng ta những nhận thức mới, đúng đắn hơn, toàn diện hơn về CQĐP nói chung và chính quyền đô thị nói riêng. Đây là công trình nghiên cứu thể hiện tính sâu sắc của tập thể các nhà khoa học, cuốn sách bao gồm 8 chƣơng, đƣợc trình bày công phu trong đó đáng chú ý chƣơng 1 một số vấn đề lý luận và thực tiễn về CQĐP ở nƣớc ta hiện nay, chƣơng 5 đổi mới mô hình tổ chức chính quyền đô thị, chƣơng 7 mô hình tổ chức CQĐP một số nƣớc trên thế giới, trong công trình này đã đề cập đến nhiều vấn đề về tổ chức và hoạt động của CQĐP và đặc biệt là công trình nghiên cứu đã đƣa mô hình chính quyền đô thị cần đƣợc xây dựng và hoàn thiện, cần có sự phân biệt chính quyền các cấp khi đất nƣớc phát triển. Những nội dung nghiên cứu của nhóm tác giả sẽ là tài liệu bổ ích để tôi có thể kế thừa và phát triển trong chƣơng 2 của luận án. Sách:“cải cách chính quyền địa phương, lý luận và thực tiễn” do tập thể tác giả Tô Tự Hạ, Nguyễn Hữu Trị, Nguyễn Hữu Đức đồng chủ biên (Nxb Chính trị Quốc gia, 1998). Công trình đã đƣa ra những biện pháp cải cách bộ máy CQĐP ở nƣớc ta, trong đó công trình đã nghiên cứu khá toàn diện về tổ chức, tài chính, chính sách, quy trình cán bộ... Trong công trình nghiên cứu này đã đề cập đến nội dung xây dựng chính quyền đô thị trong quá trình cải cách hành chính nhƣng chƣa đề cập một cách sâu và toàn diện về tổ chức chính quyền đô thị. Trong cuốn sách nhóm tác giả đã đƣa ra nhiều giải pháp đổi mới tổ chức bộ máy hành chính, đó là nguồn tài liệu kế thừa và phát triển trong việc xây dựng mô hình CQĐP phù hợp. “Đổi mới nội dung hoạt động của các cấp chính quyền địa phương trong kinh 13 tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế” là tên cuốn sách do TS. Nguyễn Hữu Đức và ThS. Đinh Xuân Hà (đồng chủ biên). Nxb Chính trị Quốc gia, 2006. Công trình đã đi phân tích lịch sử hình thành và phát triển của các cấp hành chính; phân tích yêu cầu, đòi hỏi, cần thiết phải đổi mới hoạt động của CQĐP trong quá trình hội nhập và toàn cầu hóa, từ đó tác giả đƣa ra một số giải pháp, kiến nghị đổi mới tổ chức chính quyền nhƣ: Nâng cao chất lƣợng hoạt động của Hội đồng nhân dân (HĐND) qua chất lƣợng kỳ họp, hoạt động chất vấn, kiểm tra và giám sát. Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho Ủy ban nhân dân (UBND) về các lĩnh vực kinh tế ở địa phƣơng. Tác giả đề cập xây dựng chính quyền phù hợp, năng động hơn với tổ chức và hoạt động các cấp chính quyền. Cuốn sách “Đổi mới, hoàn thiện bộ máy nhà nước trong giai đoạn hiện nay” của PGS.TS Bùi Xuân Đức, Nxb Tƣ pháp năm 2004, cuốn sách gồm 458 trang. Cuốn sách cung cấp những tri thức quan trọng, những vấn đề chung về đổi mới, hoàn thiện bộ máy nhà nƣớc đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền XHCN Việt Nam, tổ chức và cơ thế thực hiện quyền lực nhà nƣớc ở nƣớc ta, đổi mới, hoàn thiện hệ thống các cơ quan hành chính, những quan điểm tổng thể về đổi mới CQĐP các cấp, chính quyền đô thị, thành phố trong điều kiện hội nhập quốc tế và xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền ở Việt Nam, bảo đảm tăng cƣờng hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nƣớc trong giai đoạn mới. Theo tác giả chính quyền đô thị có thể đƣợc tổ chức một các linh hoạt, không nhất thiết cấp nào cũng giống nhau, có thể có một hoặc hai cấp dƣới thành phố, có thể là quận hoặc có thể là phƣờng, chính quyền đô thị không nhất thiết là cứ phải ba cấp nhƣ hiện nay, cuốn sách là tài liệu tham khảo quan trọng để luận giải các cơ sở lý luận và đề xuất các giải pháp tổ chức và hoạt động của chính quyển thành phố thuộc tỉnh. Trực tiếp đề cập nhiều vấn đề chính quyền đô thị “Vấn đề quản lý nhà nước ở đô thị và phương hướng đổi mới mô hình tổ chức chính quyền địa phương trong cải cách hành chính địa phương: lý luận và thực tiễn”, là tên cuốn sách của tác giả Nguyễn Hữu Trị, Nxb Chính trị Quốc gia, 1998. Tác giả đã đi phân tích và làm rõ những cơ sở khoa học và thực tiễn về xây dựng mô hình chính quyền đô thị, cũng nhƣ đƣa ra các định hƣớng, giải pháp đổi mới mô hình chính quyền đô thị. Tác giả khẳng định với sự phát triển và quá trình đô thị hóa diễn ra rất nhanh thì hoạt động quản lý nhà nƣớc ở đô thị và thành phố hết sức quan trọng, cần xây dựng chính quyền cơ sở 14 phải phù hợp, năng động, tính tự chủ, gọn nhẹ và hiệu quả, xây dựng độ ngũ cán bộ công chức có trình độ và năng lực. Năm 2017, nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh đã cho ra đời cuốn sách bàn nhiều vấn đề của chính quyền đô thị “Một số vấn đề xây dựng chính quyền đô thị từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh”, của tác giả Phan Xuân Biên. Cuốn sách là tập hợp các bài tham luận của các nhà lãnh đạo, nhà hoạt động chính trị - xã hội, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trên mọi miền đất nƣớc trình bày tại hội thảo khoa học: “Xây dựng chính quyền đô thị thành phố Hồ Chí Minh – một yêu cầu cấp thiết của cuộc sống”. Các tác giả đã nêu lên các vấn đề lý luận, những kinh nghiệm thực tiễn của các nƣớc trên thế giới, những bài học rút ra từ thực tiễn vận hành của chính quyền thành phố hiện nay, những ý tƣởng, gợi ý về việc xây dựng mô hình chính quyền đô thị hiện đại cho thành phố Hồ Chí Minh. Trong cuốn sách có nhiều tác giả đƣa ra quan điểm xây dựng chính quyền đô thị là chính quyền một cấp, tức là thành phố chỉ có một cấp chính quyền hoàn chỉnh gồm có HĐND và UBND, còn dƣới thành phố là quận, phƣờng chỉ là cánh tay nối dài của thành phố với chức danh đứng đầu quận trƣởng, phƣờng trƣởng. Những bài tham luận của các tác giả đã góp phần tìm ra những cơ sở khoa học, những tiền đề mang tính gợi mở, định hƣớng cho việc xây dựng mô hình chính quyền đô thị hiện đại nhƣ thành phố thuộc thành phố ở thành phố Hồ Chí Minh, thành phố thuộc tỉnh ở Việt Nam. Sách: “Chính quyền địa phương với việc bảo đảm thi hành Hiến Pháp và pháp luật” do PGS.TS Trƣơng Đắc Linh biên soạn, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia năm 2006. Nội dung chính của cuốn sách vai trò, chức năng và nhiệm vụ của CQĐP đƣợc nêu rõ khía cạnh: Cơ sở lý luận về vai trò của CQĐP với việc bảo đảm thi hành hiến pháp và pháp luật. Thực trạng hoạt động của CQĐP trong việc bảo đảm thi hành hiến pháp và pháp luật. Phƣơng hƣớng tăng cƣờng vai trò của CQĐP trong việc bảo đảm thi hành hiến pháp và pháp luật ở nƣớc ta hiện nay. Cuốn sách “Phân định thẩm quyền giữa chính quyền trung ương và CQĐP tại Việt Nam hiện nay” do TS. Nguyễn Văn Cƣơng chủ biên, Nxb Chính trị Quốc gia năm 2005 gồm 320 trang. Cuốn sách gồm 4 chƣơng đã phân tích làm rõ những vấn đề lý luận và lịch sử phân cấp giữa chính quyền trung ƣơng và CQĐP ở Việt nam trong đó đáng chú ý các khái niệm phân công, phân quyền, phi tập trung hóa... Thực trạng phân định thẩm quyền giữa chính quyền trung ƣơng và CQĐP ở Việt Nam hiện nay, kinh 15 nghiệm trên thế giới về phân định thẩm quyền giữa chính quyền trung ƣơng và CQĐP, những vấn đề đặt ra và giái pháp kiến nghị về phân quyền cụ thể trên một số lĩnh vực... Các cuốn sách khác “Một số lý thuyết và kinh nghiệm tổ chức bộ máy nhà nước trên thế giới” của tác giả Thang Văn Phúc và Nguyễn Đăng Thành (2005), Nxb Chính trị quốc gia. Hà Nội. Trong công trình này tác giả trình bày lý luận về mô hình tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nƣớc, trong đó đặc biệt nhấn mạnh việc tổ chức và hoạt động CQĐP, trong đó nên lên kinh nghiệm tổ chức chức chính quyền trên thế giới, vấn đề dân chủ bầu cử, phân cấp, chính quyền tự chủ... Sách “về cải cách bộ máy nhà nước”; “về cải cách bộ máy hành chính nhà nước và xây dựng đội ngũ công chức nhà nước” của Học viện hành chính Quốc gia (Nxb Sự thật, 1994) đã đƣa ra các góc nhìn khác nhau về quá trình cải cách nền hành chính quốc gia, tinh giảm bộ máy, phát huy nền dân chủ, công trình đã đề cập đến đổi mới tổ chức chính quyền ở địa phƣơng, xây dựng chính quyền đô thị. 1.2.2 Các đề tài nghiên cứu và hội thảo khoa học Đề tài khoa học cấp bộ: “Nghiên cứu mối quan hệ hành chính giữa UBND thành phố với UBND quận và phường trong điều kiện không tổ chức HĐND quận, phường” do PGS.TS Nguyễn Hữu Hải, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh làm chủ nhiệm đề tài. Đề tài hệ thống hóa lý thuyết về CQĐP và cơ cấu tổ chức của CQĐP dựa trên kinh nghiệm một số nƣớc trên thế giới và các quan niệm trong lịch sử Việt Nam. Phân tích và đánh giá một cách khoa học mối quan hệ giữa UBND thành phố với UBND quận và phƣờng ở Việt Nam trong điều kiện CQĐP tồn tại và không tồn tại HĐND các cấp. Đƣa ra các phƣơng án xây dựng mô hình chính quyền đô thị ở thành phố khi không tổ chức HĐND. Đề tài khoa học cấp nhà nhà nƣớc “Cải cách tổ chức và hoạt động của CQĐP đáp ứng các yêu cầu của nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do dân, vì dân” của PGS.TS Lê Minh Thông làm chủ nhiệm đề tài cùng với các tập thể các nhà khoa học, bảo vệ thành công năm 2004. Đề tài khoa học đã đi sâu phân tích những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của CQĐP, kinh nghiệm xây dựng CQĐP trong lịch sử phong kiến nƣớc ta và mô hình CQĐP ở một số nƣớc trên thế giới, công trình làm rõ sâu quá trình xây dựng, phát triển hệ thống CQĐP từ sau cách mạng tháng Tám năm 1945 và thực trạng tổ chức CQĐP, từ đó đƣa ra phƣơng hƣớng cải cách tổ chức và hoạt động của CQĐP đáp ứng nhu cầu của nhà nƣớc pháp quyền XHCN. Đây là công 16
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan