Tài liệu Nội dung cơ bản của học thuyết giá trị thặng dư

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu Tõ gi÷a thÕ kû XVII ®Õn nay, c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc t- s¶n trong chõng mùc nhÊt ®Þnh ®· nghiªn cøu vÊn ®Ò gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t¹o ra nh­ thÕ n¯o. Nh­ng ‚tÊt c¶ c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc ®Òu ph¹m ph¶i c¸i sai lÇm lµ ®· kh«ng xÐt gi¸ trÞ thÆng d- d-íi d¹ng thuÇn tuý, víi tc¸ch lµ gi¸ trÞ thÆng d- mµ xÐt d-íi h×nh th¸i ®Æc thï lµ lîi nhuËn v¯ ®Þa t«‛. Ch¼ng h¹n nh­ W.Petty v¯ tr­êng ph¸i träng n«ng Ph¸p ®· coi ®Þa t« lµ h×nh th¸i chung cña gi¸ trÞ thÆng d-. A. Smith tuy lµ ng-êi ®Çu tiªn nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng c¸c ph¹m trï lîi nhuËn, ®Þa t« vµ lîi tøc, nh-ng «ng kh«ng coi b¶n th©n gi¸ trÞ thÆng d- lµ mét ph¹m trï chuyªn m«n cã h×nh th¸i ®Æc thï kh¸c víi lîi nhuËn vµ ®Þa t« . VÒ sau Ricardo l¹i nghiªn cøu s©u thªm c¸c h×nh th¸i ®Æc thï nµy; nh-ng «ng chØ chó ý nghiªn cøu 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 mèi quan hÖ vÒ l-îng, lîi tøc vµ ®Þa t« vµ vÉn kh«ng ph¸t hiÖn ra ph¹m trï chung- gi¸ trÞ thÆng d-. Trong lÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, rÊt nhiÒu c¸c nhµ kinh tÕ ph¹m ph¶i c¸c sai lÇm nµy. Kh«ng kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n nh- häc thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng cña hä bÞ h¹n chÕ vÒ tÝnh giai cÊp vµ thiÕu tÝnh khoa häc, th× mét nguyªn nh©n quan träng kh¸c lµ sù vËn dông sai lÇm ph-¬ng ph¸p luËn cña hä ®-îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt: Thø nhÊt, hä kh«ng thÓ v¹ch ra tÝnh quy ®Þnh b¶n chÊt tõ c¸c hiÖn t­îng kinh tÕ, ‚hä chép lÊy mét c¸ch th« b¹o nh÷ng tµi liÖu do kinh nghiÖm ®em l¹i vµ hä chØ quan t©m ®Õn thø t¯i liÖu n¯y m¯ th«i‛. Thø hai, hä chØ xem xÐt mét c¸ch c« lËp c¸c hiÖn t-îng c¸ biÖt trong vËn hµnh kinh tÕ, kh«ng thÓ v¹ch ra quan hÖ néi t¹i cña c¸c hiÖn t-îng nµy vµ sù chuyÓn ho¸ quan hÖ cña chóng. Hä kh«ng th«ng qua bÊt cø kh©u trung gian chuyÓn tiÕp nµo, mµ lÉn lén trùc tiÕp gi¸ trÞ thÆng d- víi c¸c h×nh th¸i cô thÓ cña nã tøc lµ lîi 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhuËn, lîi tøc vµ ®Þa t«, do ®ã n¶y sinh mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò: Tr×nh bµy kh«ng m¹ch l¹c, c¸c m©u thuÉn kh«ng ®-îc gi¶i quyÕt vµ nh÷ng ®iÒu nh¶m nhÝ kh¸c. Vµ chØ ®Õn khi M¸c ph¸t hiÖn ra lý luËn gi¸ trÞ thÆng d- th× mäi vÊn ®Ò khoa häc, b¶n chÊt míi ®-îc lµm s¸ng tá. Theo ®¸nh gi¸ cña V.I Lªnin th× lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ chÝnh l¯ ‚hßn ®¸ t°ng cña häc thuyÕt kinh tÕ cña M¸c‛ v¯ häc thuyÕt kinh tÕ cña C. M¸c l¯ ‚néi dung c¨n b°n cña chñ nghÜa M¸c‛. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng dC. M¸c ®· hoµn chØnh lý luËn gi¸ trÞ thÆng d- sau khi lÊy ®iÓm xuÊt ph¸t lµ ®i tõ lý luËn gi¸ trÞ, gi¸ trÞ thÞ tr-êng (gi¸ trÞ trao ®æi) vµ gi¸ c¶. Së dÜ nh- vËy lµ v× gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ trÞ thÆng d-. Phñ nhËn lý luËn gi¸ trÞ còng ®ång nghÜa víi phñ nhËn lý luËn gi¸ trÞ thÆng d- vµ ng-îc l¹i. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-íc hÕt, C.M¸c nghiªn cøu sù chuyÓn ho¸ cña tiÒn thµnh t- b¶n (tr×nh bµy trong phÇn 2, quyÓn 1, tËp 23). Th«ng qua sù ph©n tÝch ph©n biÖt tiÒn th«ng th-êng vµ tiÒn lµ t- b¶n tõ hai c«ng thøc: H-T-H vµ T-H-T’, M¸c kh¼ng ®Þnh: tiÒn chØ biÕn thµnh t- b¶n khi ®-îc sö dông ®Ó bãc lét lao ®éng cña ng-êi kh¸c. Gäi lµ c«ng thøc chung cña tb¶n v× mäi t- b¶n dï kinh doanh trong ngµnh nµo (c«ng nghiÖp, th-¬ng nghiÖp, ng©n hµng…) ®Òu vËn ®éng theo c«ng thøc chung. BÊt cø tiÒn nµo vËn ®éng theo c«ng thøc T-H-T ®Òu ®-îc chuyÓn ho¸ thµnh t- b¶n. Do môc ®Ých cña l-u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n lµ gi¸ trÞ sö dông nªn vßng l-u th«ng chÊm døt ë giai ®o¹n hai. Khi nh÷ng ng-êi trao ®æi ®· cã ®-îc gi¸ trÞ sö dông mµ ng-êi ®ã cÇn ®Õn. Cßn môc ®Ých l-u th«ng cña tiÒn tÖ víi t- c¸ch lµ t- b¶n kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông, mµ lµ gi¸ trÞ, h¬n n÷a lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm. V× vËy nÕu sè tiÒn thu b»ng sè tiÒn øng ra th× qu¸ tr×nh vËn ®éng trë nªn v« nghÜa. Do ®ã, sè tiÒn thu vÒ 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ph¶i lín h¬n sè tiÒn øng ra, nªn c«ng thøc vËn ®éng ®Çy ®ñ cña t- b¶n lµ: T-H-T’, trong ®ã T’= T + ∆ T. ∆ T lµ sè tiÒn tréi h¬n so víi sè tiÒn øng ra, C. M¸c gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d-. VËy t- b¶n lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d-. Môc ®Ých cña l-u th«ng T-H-T’ l¯ sù lín lªn cña gi¸ trÞ, l¯ gi¸ trÞ thÆng d-, nªn sù vËn ®éng T-H-T’ l¯ kh«ng cã giíi h¹n, v× sù lín lªn cña gi¸ trÞ lµ kh«ng cã giíi h¹n. Sau khi ®-a ra c«ng thøc chung M¸c ph©n tÝch lµ trong l-u th«ng 2 tr-êng hîp: ngang gi¸ vµ kh«ng ngang gi¸, kÓ c¶ gian lËn trong mua b¸n ®Òu kh«ng lµm tiÒn tÖ lín lªn (®Òu kh«ng sinh ra ∆ T). Vµ tõ ®©y, C.M¸c chØ ra m©u thuÉn cña c«ng thøc chung t­ b°n: ‚ VËy l¯ t­ b°n kh«ng thÓ xuÊt hiÖn tõ l-u th«ng vµ còng kh«ng thÓ xuÊt hiÖn ë bªn ngoµi l-u th«ng. Nã ph¶i xuÊt hiÖn trong l-u th«ng v¯ ®ång thêi kh«ng ph°i trong l­u th«ng‛ (C.M¸c: T- b¶n. NXB Sù thËt, HN, 1987, Q1, tËp 1,tr 216). Vµ 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 M¸c ®· gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã xuÊt ph¸t tõ yÕu tè H, H chia thµnh 3 lo¹i: hµng ho¸ t- liÖu s¶n xuÊt, hµng ho¸ tliÖu tiªu dïng vµ hµng ho¸ søc lao ®éng, ¸p dông ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ dÇn vµ t×m ra hµng ho¸ søc lao ®éng: mét thø hµng ho¸ cã thuéc tÝnh ®¨c biÖt – t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ b¶n th©n nã, nguån gèc sinh ra ∆ T vµ lµm cho T lín lªn. C.M¸c ®· nhÊn m¹nh søc lao ®éng chØ trë thµnh hµng ho¸ khi cã ®ñ hai ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò: Mét lµ, ng-êi lao ®éng ph¶i tù do vÒ th©n thÓ, ph¶i lµm chñ ®-îc søc lao ®éng cña m×nh vµ cã quyÒn ®em b¸n cho ng-êi kh¸c. VËy ng-êi cã søc lao ®éng ph¶i cã quyÒn së h÷u søc lao ®éng cña m×nh. Hai lµ, ng-êi lao ®éng ph¶i t-íc hÕt t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó trë thµnh ng-êi v« s¶n vµ b¾t buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng, v× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ®Ó sinh sèng. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Còng nh- nh÷ng hµng ho¸ kh¸c, hµng ho¸ - søc lao ®éng còng cã hai thuéc tÝnh lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éng lµ gi¸ trÞ cña nh÷ng tliÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó nu«i sèng ng-êi c«ng nh©n, vî con anh ta; nh÷ng yÕu tè tinh thÇn, d©n téc, t«n gi¸o cña ng-êi c«ng nh©n, nh÷ng chi phÝ ®µo t¹o ng-êi c«ng nh©n. Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng gièng gi¸ trÞ hµng ho¸ th«ng th-êng ë chç: Nã ph¶n ¸nh mét l-îng lao ®éng hao phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o ra nã. Nh-ng gi÷a chóng cã sù kh¸c nhau c¨n b¶n: Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ th«ng th-êng biÓu thÞ hao phÝ lao ®éng trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ nh-ng hµng ho¸ - søc lao ®éng l¹i lµ sù hao phÝ lao ®éng gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng vËt phÈm tiªu dïng ®Ó nu«i sèng ng-êi c«ng nh©n. Cßn hµng ho¸ søc lao ®éng ngoµi yÕu tè vËt chÊt, nã cßn cã yÕu tè tinh thÇn lÞch sö, 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 d©n téc, yÕu tè gia ®×nh vµ truyÒn thèng, nghÒ nghiÖp mµ hµng ho¸ th«ng th-êng kh«ng cã. Còng gièng nh- c¸c hµng ho¸ th«ng th-êng, hµng ho¸ søc lao ®éng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh nµo ®ã cña ng-êi mua. Nh-ng gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng cã thuéc tÝnh ®Æc biÖt, nã kh¸c hoµn toµn víi hµng ho¸ th«ng th-êng ë chç: Khi ®em tiªu dïng hay sö dông nã th× kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ tiªu biÕn theo thêi gian vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông mµ ng-îc l¹i nã l¹i t¹o ra mét l-îng gi¸ trÞ míi c + m ( c + m > v, víi v lµ gi¸ trÞ sö dông cña b¶n th©n nã). Kho¶n lín lªn ®-îc sinh ra trong qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng chÝnh lµ ∆ T hay gi¸ trÞ thÆng d-. Tõ ®ã M¸c kÕt luËn: Hµng ho¸ - søc lao ®éng lµ nguån gèc t¹o ra gi¸ trÞ h¬n thÕ n÷a lµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 d- cho nhµ t- b¶n. Vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d®-îc thùc hiªn nh- thª nµo? M¸c cho r»ng: Môc ®Ých cña s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ gÝa trÞ sö dông mµ lµ gi¸ trÞ, nh-ng còng kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ ®¬n thuÇn mµ lµ gi¸ trÞ thÆng d-. Song, ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d- th× tr-íc hÕt nhµ tb¶n ph¶i s¶n xuÊt ra mét gÝa trÞ sö dông nµo ®ã, v× gÝa trÞ sö dông lµ vËt mang gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d-. Nh- vËy: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa lµ sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gÝa trÞ sö dông vµ qóa tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d- b»ng c¸ch bãt lét lao ®éng c«ng nh©n lµm thuª. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong xÝ nghiÖp t- b¶n ®ång thêi lµ qóa tr×nh nhµ t- b¶n tiªu dïng søc lao ®éng vµ t- liÖu s¶n xuÊt mµ nhµ t- b¶n ®· mua nªn cã hai ®Æc ®iÓm: 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Mét lµ, ng-êi c«ng nh©n lao ®éng d-íi sù kiÓm so¸t cña nhµ t- b¶n nh- nh÷ng yÕu tè kh¸c cña s¶n xuÊt ®-îc nhµ t- b¶n sö dông sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Hai lµ, s¶n phÈm lµm ra thuéc së h÷u nhµ t- b¶n chø kh«ng thuéc vÒ c«ng nh©n. C. M¸c ®· lÊy viÖc s¶n xuÊt sîi cña mét nhµ t- b¶n ë n-íc Anh lµm vÝ dô ®Ó nghiªn cøu qóa tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d-. Ph-¬ng ph¸p gi¶ ®Þnh khoa häc mµ C.M¸c ®Æt ra ®Ó nghiªn cøu lµ: Kh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th-¬ng; gi¸ c¶ thèng nhÊt víi gi¸ trÞ; toµn bé gi¸ trÞ t- liÖu s¶n xuÊt ®em tiªu dïng chuyÓn hÕt mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ chØ nghiªn trong kinh tÕ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Tõ c¸c gi¶ ®Þnh nµy, C. M¸c ®-a ra mét lo¹t c¸c gi¶ thiÕt ®Ó nghiªn cøu: Nhµ t- b¶n muèn s¶n xuÊt 10kg sîi ®· mua 10kg b«ng, gi¸ 1$/kg b«ng, ®Ó biÕn sè b«ng ®ã thµnh sîi ng-êi c«ng nh©n ph¶i lao ®éng trong 6h, gi¸ trÞ søc lao ®éng lµ 3$/ ngµy, ngµy lao ®éng la 12giê, mçi giê lao ®éng ng-êi 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c«ng nh©n t¹o ra 1 l-îng gi¸ trÞ lµ: 0,5$ vµ hao mßn m¸y mãc lµ: 2$ NÕu c«ng nh©n chØ lao ®éng cho nhµ t- b¶n 6h th× chi phÝ nhµ t- b¶n øng ra lµ: 15$, vµ gi¸ trÞ cua s¶n phÈm míi (10kg sîi) b¸n ®i thu ®-îc: 15$, nhµ t- b¶n kh«ng thu lîi g×, tiÒn ch-a biÕn thµnh t- b¶n. Nh-ng tr-íc khi mua søc lao ®éng nhµ t- b¶n ®· tÝnh ®Õn tr¶ tiÒn mua søc lao ®éng trong 1 ngµy vµ viÖc sö dông søc lao ®éng trong ngµy ®ã lµ thuéc quyÒn nhµ t- b¶n. Khi ®ã, ta cã: Chi phÝ s¶n xuÊt TiÒn mua 20kg Gi¸ trÞ s¶n phÈm míi 20 Gi¸ trÞ cña b«ng 12 20 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 b«ng $ chuyÓn vµo sîi $ TiÒn hao mßn 4$ Gi¸ trÞ m¸y mãc 4$ m¸y mãc TiÒn mua søc lao chuyÓn vµo sîi 3$ ®éng 1 ngµy Gi¸ trÞ míi do lao 6$ ®éng cña c«ng nh©n t¹o ra trong 12h lao ®éng Tæng céng Tæng céng 27 $ 30 $ Tõ sù nghiªn cøu trªn rót ra mét sè nhËn xÐt: Thø nhÊt, khi ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra (20kg sîi), chóng ta thÊy cã 2 phÇn: Gi¸ trÞ nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt nhê lao ®éng cô thÓ cña c«ng nh©n mµ ®-îc b¶o tån vµ di chuyÓn vµo s¶n phÈm míi, gäi lµ gi¸ trÞ cò (24$). 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Gi¸ trÞ do lao ®éng trõu t-îng cña c«ng nh©n t¹o ra trong qóa tr×nh s¶n xuÊt gäi lµ gi¸ trÞ míi (6$), phÇn gi¸ trÞ míi nµy lín h¬n gi¸ trÞ søc lao ®éng, nã b»ng gi¸ trÞ søc lao ®éng céng víi gi¸ trÞ thÆng d-. Tõ ®ã, C. M¸c ®i ®Õn kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ thÆng d-: Gi¸ trÞ thÆng d- lµ phÇn gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra mµ nhµ t- b¶n chiÕm kh«ng. Vµ: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d- lµ qóa tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ kÐo dµi v-ît khái giíi h¹n t¹i mét ®iÓm mµ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®-îc tr¶ ngang gi¸. Thø hai, ngµy lao ®éng cña c«ng nh©n ®-îc chia thµnh 2 phÇn: PhÇn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt: phÇn ngµy lao ®éng mµ c«ng nh©n t¹o ra l-îng gi¸ trÞ ngang víi gi¸ trÞ søc lao 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®éng cña m×nh (3$), lao ®éng trong kho¶ng thêi gian ®ã gäi lµ lao ®éng cÇn thiÕt. PhÇn thêi gian lao ®éng thÆng d-: t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d- (3$) vµ bÞ nhµ t- b¶n chiÕm kh«ng, lao ®éng trong kho¶ng thêi gian ®ã gäi lµ lao ®éng thÆng d-. Thø ba, qua nghiªn cøu qóa tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d- cho thÊy: m©u thuÉn c«ng thøc chung cña t- b¶n ®· ®-îc gi¶i quyÕt. ViÖc chuyÓn ho¸ tiÒn thµnh t- b¶n diÔn ra trong l-u th«ng, ®ång thêi kh«ng diÔn ra trong lÜnh vùc ®ã: ChØ cã trong l-u th«ng nhµ t- b¶n míi mua ®-îc thø hµng ho¸ ®Æc biÖt, ®ã la hµng ho¸ søc lao ®éng. Sau ®ã nhµ t- b¶n sö dông hµng ho¸ ®Æc biÖt ®ã trong s¶n xuÊt, tøc lµ ngoµi l-u th«ng ®Ó s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d- cho nhµ tb¶n. Tõ ®ã tiÒn cña nhµ t- b¶n míi trë thµnh t- b¶n. Môc ®Ých cña c¸c nhµ t- b¶n lµ s¶n xuÊt ra nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d-, do ®ã giai cÊp t- s¶n ®· kh«ng tõ bÊt cø mét 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thñ ®o¹n nµo ®Ó bãc lét gi¸ trÞ thÆng d-. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých ®ã lµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d- tuyÖt ®èi vµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d- t-¬ng ®èi. Mét lµ, Ph-¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d- tuyÖt ®èi: Bãc lét gi¸ trÞ thÆng d- tuyÖt ®èi ®-îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch kÐo dµi tuyÖt ®èi thêi gian lao ®éng trong ngµy cña ng-êi c«ng nh©n trong ®iÒu kiÖn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt (hay møc tiÒn c«ng mµ nhµ t- b¶n tr¶ cho c«ng nh©n lµ kh«ng ®æi). Gi¶ sö ngµy lao ®éng lµ 8 giê, trong ®ã 4 giê lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ 4 giê lµ thêi gian lao ®éng thÆng d-, khi ®ã tr×nh ®é bãc lét cña nhµ t- b¶n lµ 100%. Gi¶ ®Þnh ngµy lao ®éng ®-îc kÐo dµi thªm 2 giê trong khi thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt kh«ng ®æi th× thêi gian lao ®éng 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thÆng d- t¨ng lªn mét c¸ch tuyÖt ®èi, v× thÕ gi¸ trÞ thÆng d­ còng t¨ng lªn, tr×nh ®é bãc lét t¨ng lªn ®¹t 200% (m’ = 200%) Víi sù thÌm kh¸t gi¸ trÞ thÆng d-, nhµ t- b¶n ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó kÐo dµi ngµy lao ®éng vµ ph-¬ng ph¸p bãc lét nµy ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao cho c¸c nhµ t- b¶n. Nh-ng d-íi chñ nghÜa t- b¶n mÆc dï søc lao ®éng cña c«ng nh©n lµ hµng ho¸, nh-ng nã l¹i tån t¹i trong c¬ thÓ sèng cña con ng-êi. V× vËy, ngoµi thêi gian ng-êi c«ng nh©n lµm viÖc cho nhµ t- b¶n trong xÝ nghiÖp, ng-êi c«ng nh©n ®ßi hái cßn ph¶i cã thêi gian ®Ó ¨n uèng nghØ ng¬i nh»m t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng. MÆt kh¸c, søc lao ®éng lµ thø hµng ho¸ ®Æc biÖt v× vËy ngoµi yÕu tè vËt chÊt ng-êi c«ng nh©n ®ßi hái cßn ph¶i cã thêi gian cho nh÷ng nhu cÇu sinh ho¹t vÒ tinh thÇn, vËt chÊt, t«n gi¸o cña m×nh. Tõ ®ã tÊt yÕu dÉn 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Õn phong trµo cña giai cÊp v« s¶n ®Êu tranh ®ßi giai cÊp t- s¶n ph¶i rót ng¾n thêi gian lao ®éng trong ngµy. V× vËy, giai cÊp t- s¶n ph¶i chuyÓn sang mét ph-¬ng ph¸p bãc lét míi tinh vi h¬n, ®ã lµ ph-¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d- t-¬ng ®èi. Hai lµ, Ph-¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d- t-¬ng ®èi: Bãc lét gi¸ trÞ thÆng d- t-¬ng ®èi ®-îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó trªn c¬ së ®ã mµ kÐo dµi t-¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d-, trong ®iÒu kiÖn ®é dµi cña ngµy lao ®éng lµ kh«ng ®æi. Gi¶ sö ngµy lao ®éng lµ 8 giê, trong ®ã 4 giê lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ 4 giê lµ thêi gian lao ®éng thÆng d-, tr×nh ®é bãc lét lµ 100%. B©y giê chóng ta l¹i gi¶ thiÕt r»ng, c«ng nh©n chØ cÇn 2 giê lao ®éng ®· t¹o ra ®-îc mét 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gi¸ trÞ b»ng víi gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh. Do ®ã, tû lÖ ph©n chia ngµy lao ®éng thµnh thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ thêi gian lao ®éng thÆng d- trong tr-êng hîp ®ã còng thay ®æi. Khi ®ã thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt lµ 2 giê, thêi gian lao ®éng thÆng d- lµ 6 giê, tr×nh ®é bãc lét cña nhµ tb°n lóc n¯y l¯ 300% (m’ = 300%). §Ó cã thÓ rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt th× c¸c nhµ t- b¶n ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p, ®Æc biÖt lµ ph¶i ¸p dông tiÕn bé vµ c«ng nghÖ vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, gi¶m gi¸ thµnh vµ tiÕn tíi gi¶m gi¸ c¶ thÞ tr-êng cña s¶n phÈm. §Æc biÖt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi trong nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt ra vËt phÈm tiªu dïng ®Ó nu«i sèng ng-êi c«ng nh©n. Tõ ®ã tiÕn tíi h¹ thÊp gi¸ trÞ søc lao ®éng. NÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa t- b¶n, s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d- tuyÖt ®èi chiÕm -u thÕ, th× ®Õn giai 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®o¹n tiÕp sau, khi mµ kü thuËt ph¸t triÓn, s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d- t-¬ng ®èi chiÕm vÞ trÝ chñ yÕu. Hai ph-¬ng ph¸p trªn ®-îc c¸c nhµ t- b¶n sö dông kÕt hîp víi nhau ®Ó n©ng cao tr×nh ®é bãc lét c«ng nh©n lµm thuª trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t- b¶n. Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d- - hßn ®¸ t¶ng trong toµn bé häc thuyÕt cña c.m¸c. 20