BÀI 2: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA
DUY VẬT LỊCH SỬ
MAI TRẦN HẢI ĐĂNG
Khoa LL Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh
VỊ TRÍ – TRỌNG TÂM CỦA BÀI 2
VỊ TRÍ
• Hoàn thiện – phát triển quan
điểm duy vật và phép biện
chứng đã đề cập ở bài 1
• Tạo lập tiền đề phương pháp
luận trực tiếp để nghiên cứu về
xã hội tư bản và xã hội XHCN
(bài 3 đến bài 6)
TRỌNG TÂM
• Xác lập quan điểm duy vật
khoa học trong nghiên cứu về
xã hội: cơ sở - nền tảng của
XH, cấu trúc tổng thể của XH,
những quy luật cơ bản của sự
phát triển XH,…
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
CÁC QUY LUẬT
QUY LUẬT
LƢỢNG - CHẤT
QUY LUẬT
MÂU THUẪN
MÂU THUẪN
QUY LUẬT
PHỦ ĐỊNH CỦA
PHỦ ĐỊNH CỦA
PHỦ ĐỊNH
PHỦ ĐỊNH
CÁC NGUYÊN LÝ
NGUYÊN LÝ
NGUYÊN LÝ
VỀ SỰ
VỀ SỰ
PHÁT TRIỂN
PHÁT TRIỂN
CÁC CẶP PHẠM TRÙ
NGUYÊN LÝ
NGUYÊN LÝ
VỀ MỐI
VỀ MỐI
LIỆN HỆ
LIỆN HỆ
PHỔ BIẾN
PHỔ BIẾN
CÁI RIÊNG – CÁI CHUNG
CÁI RIÊNG – CÁI CHUNG
NGUYÊN NHÂN – KẾT QUẢ
NGUYÊN NHÂN – KẾT QUẢ
TẤT NHIÊN – NGẪU NHIÊN
NỘI DUNG – HÌNH THỨC
NỘI DUNG – HÌNH THỨC
BẢN CHẤT – HIỆN TƢỢNG
BẢN CHẤT – HIỆN TƢỢNG
KHẢ NĂNG – HIỆN THỰC
KHẢ NĂNG – HIỆN THỰC
MỤC ĐÍCH - YÊU CẦU
1/- Hiểu được sản xuất vật chất là nền tảng của đời sống xã
hội. Giúp người học hiểu được biện chứng của LLSX và
QHSX.
2/- Nắm được mối quan hệ biện chứng của cơ sở hạ tầng và
kiến trúc thượng tầng. Sự quyết định của cơ sở hạ tầng đối
với kiến trúc thượng tầng? Giúp cho người học hiểu được
quá trình lịch sử tự nhiên của phát triển các hình thái kinh tế xã hội.
3/- Giúp cho học viên có cơ sở khoa học phân tích và hiểu
sâu hơn cương lĩnh, đường lối phát triển kinh tế - xã hội ở
nước ta trong thời kỳ quá độ lên CNXH. Củng cố niềm tin
vững chắc vào đường lối và sự lãnh đạo của Đảng, xây dựng
tinh thần quyết tâm thực hiện công cuộc đổi mới vì sự nghiệp
"dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh“.
TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
1. Tài liệu bắt buộc
Giáo trình Trung cấp LL CT-HC: Những
vấn đề cơ bản của Chủ nghĩa Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh.
Nxb. Lý luận Chính trị, Hà Nội, 2014.
TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2. Tài liệu tham khảo
1/- Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đại biểu
toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011.
2/- Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư
BCH TW khóa XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012.
3/- V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, M.1977, tập 39. (Sáng
kiến vĩ đại, tr. 18)
4/- C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, M.1981.
(Góp phần phê phán khoa KTCT)
5/- PGS,TS. Trần Văn Phòng (Chủ biên): Tìm hiểu môn học
Triết học Mác-Lênin, Nxb. CT-HC, H.2013.
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
CNDVLS là hệ thống quan điểm duy vật biện
chứng về xã hội, là sự vận dụng CNDVBC vào việc
nghiên cứu lĩnh vực đời sống xã hội, vạch ra cấu
trúc và quy luật phát triển của xã hội.
CNDVLS là một trong những phát minh vĩ đại của
C. Mác. Với CNDVLS, triết học Mác là một hệ thống
hoàn chỉnh, cân đối và duy vật triệt để.
CƠ SỞ - NỀN TẢNG QUYẾT ĐỊNH ĐỜI
SỐNG XÃ HỘI VÀ VAI TRÒ CỦA
PHƢƠNG THỨC SẢN XUẤT
“XÃ HỘI” ?
Cộng đồng ngƣời trong lịch sử
Bộ
tộc
Thị
tộc
Dân
tộc
Khu vực,
quốc tế
Bộ
lạc
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT
Sản xuất vật chất là gì? Tại sao nó có vai trò đó?
SẢN XUẤT VẬT CHẤT
SXVC ?
Hoạt động thực tiễn với mục đích cải biến giới tự nhiên
nhằm đáp ứng nhu cầu sinh tồn, phát triển của con người.
Sản xuất
Sản xuất vật chất
Sản xuất tinh thần
Sản xuất ra bản
thân con người
SẢN XUẤT VẬT CHẤT
Sản xuất vật chất là một loại hình
hoạt động đặc trưng của con người,
trong đó con người sử dụng công cụ
lao động tác động, biến đổi các đối
tượng tự nhiên tạo ra của cải vật chất
theo nhu cầu tồn tại, phát triển của
con người.
SẢN XUẤT VẬT CHẤT
Vì sao… ?
Lao động SXVC là một trong những nguồn
gốc dẫn đến sự xuất hiện loài người.
Nó là cơ sở đáp ứng nhu cầu sinh tồn, phát
triển của con người (Để sinh tồn…)
Nó là cơ sở làm nảy sinh các mối quan hệ
liên kết con người với con người: kinh tế, chính
trị, văn hóa, tôn giáo,… (Để cải biến tự nhiên)
SẢN XUẤT VẬT CHẤT
Mỗi thời kỳ lịch sử, người ta sản xuất theo
một cách thức cụ thể, tức là có một phương
thức sản xuất nhất định.
Phương thức sản xuất là sự sản xuất xã hội
theo một cách thức cụ thể của nó trong một giai
đoạn lịch sử nhất định.
Phương thức sản xuất gồm 2 mặt:
Quan hệ giữa người với tự nhiên biểu hiện
ở lực lượng sản xuất.
Quan hệ giữa người với người biểu hiện ở
quan hệ sản xuất.
1.2. BIỆN CHỨNG CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT VÀ
QUAN HỆ SẢN XUẤT
1.2.1. Các khái niệm
1.2.2.Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản
xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản
xuất
1.2.3. Sự vận dụng quy luật về sự phù hợp của
quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực
lượng sản xuất ở Việt Nam
Là cách thức con người thực hiện quá trình sản xuất vật chất
trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.
XÃ HỘI
Ngƣời
Ngƣời
SXVC
PT tổ chức kinh tế
PTSX
PT kỹ thuật công nghệ
PTSX CỔ XƢA NHẤT VÀ PTSX HiỆN ĐẠI NHẤT
Muốn sinh tồn, con người phải tiến hành sản xuất vật chất tuy nhiên có
sự khác nhau rất lớn về cách thức hái lượm và đánh bắt thời ở thời
nguyên thủy và phương thức công nghiệp ở thời hiện đại
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CÁC PTSX
??????
CNTB
Phong kiến
XÃ HỘI
Ngƣời
Ngƣời
CH nô lệ
Nguyên thủy
SXVC
PT tổ chức kinh tế
PTSX
PT kỹ thuật công nghệ
QUY LUẬT CƠ BẢN
CỦA SỰ PHÁT TRIỂN
CÁC PTSX CỦA XÃ HỘI
??????
Quy luật
nào ???
CNTB
Phong kiến
CH nô lệ
Nguyên thủy
Với trình độ LLSX thủ công, quy mô không lớn, NS lao động thấp,
tất yếu tồn tại các loại hình SH nhỏ, với cung cách quản lý theo
hinh thức kinh tế hộ gia đình và phân phối chủ yếu là hiện vật,
trực tiếp, tự cấp tự túc.
- Xem thêm -