Lêi MỞ ĐẦU
Tiến trình khu vực hoá và toàn cầu hoá nền kinh tế đang diễn ra
với tốc độ ngày càng nhanh và dưới nhiều hình thức khác nhau, không có
mét quốc gia nào tự tách mình ra khỏi tiến trình chung đó. Việt Nam đã
và đang từng bước thực hiện quá trình mở cửa, hội nhập với khu vực và
quốc tế. Kinh doanh XNK là ti ền đề để mở rộng các loại hình kinh doanh
quốc tế đa dạng khác.Trong khi hÇu hÕt các doanh nghiệp Việt Nam đang
nằm trong tình trạng thiếu vốn nªn hoạt động tµi trî xuất nhập khẩu đang
đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc đảm bảo vốn, và các dịch vụ
liên quan cho kinh doanh XNK. Víi bÒ dµy vµ kinh nghiÖp l©u n¨m trªn
lÜnh vùc XNK, hoạt động tµi trî xuất nhập khẩu là loại hình kinh doanh
được chú trọng tại Së. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng tµi trî XNK cña Së kh«ng thÓ
tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm ®ßi hái ph¶i ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn.
§ề tài chuyªn ®Ò “Những giải pháp nhằm n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông tµi
trî XNK tại Héi Së chÝnh - Ng©n Hµng Ngo¹i Th¬ng ViÖt Nam” xuÊt ph¸t
tõ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy.
Chuyªn ®Ò gồm 3 chương:
Ch¬ng I. Ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng vµ hiÖu qu¶ cña tÝn dông
XNK.
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK t¹i Héi së
chÝnh - NHNT ViÖt Nam.
Ch¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng tÝn dông tµi trî XNK t¹i SGD- NHNT ViÖt Nam.
Chuyªn ®Ò ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng tµi trî XNK t¹i Së giao dÞch
-NHNT trong 3 n¨m gÇn ®©y (2000-2002) ®ång thêi ®a ra mét sè gi¶i ph¸p
hoµn thÖn ho¹t ®éng nµy ë Së; c¸c kiÕn nghÞ víi Ng©n hµng Nhµ níc,
NHNT Trung ¦¬ng và ChÝnh Phủ nhằm tạo mäi trường cần thiết để thực
hiện c¸c giải ph¸p đã đề xuất
1
Chuyªn ®Ò ®îc hoµn thµnh víi nh÷ng cè g¾ng cña b¶n th©n vµ
sù gióp ®ì tËn t×nh cña gi¸o viªn híng dÉn lµ Th¹c sÜ Ph¹m Hång
V©n em nhng sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong
nhËn ®îc nhËn xÐt gãp ý cña c¸c thÇy c«, c¸c b¹n ®Ó chuyªn ®Ò ®îc
hoµn thiÖn h¬n.
2
Ch¬ng I: Ho¹t ®éng tÝn dông vµ hiÖu qu¶ cña tÝn
dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu cña NHTM
I. Tæng quan vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i:
1.1 Kh¸i niÖm Ng©n hµng th¬ng m¹i:
Cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i, trong ®ã quan niÖm
cña Ph¸p lµ mét trong nh÷ng quan niÖm tiÕn bé nhÊt: "Ng©n hµng th¬ng
m¹i lµ mét trong nh÷ng doanh nghiÖp hay c¬ së mµ nghÒ nghiÖp thêng
xuyªn lµ nhËn tiÒn cña c«ng chóng díi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc
kh¸c vµ sö dông tµi nguyªn ®ã cho chÝnh hä, trong c¸c nghiÖp vô vÒ chiÕt
khÊu, tÝn dông vµ tµi chÝnh".
Theo Ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh: "Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn
lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn
®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph¬ng tiÖn thanh
to¸n".
Nh vËy, ng©n hµng th¬ng m¹i tríc hÕt lµ tæ chøc kinh doanh, môc
tiªu cña nã lµ lîi nhuËn. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng th¬ng m¹i g¾n liÒn víi
sù vËn ®éng tiÒn tÖ, chu kú kinh doanh cña nã b¾t ®Çu tõ viÖc huy ®éng c¸c
nguån vèn kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ, sö dông sè vèn nµy thu lîi nhuËn
vµ cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i cho ngêi göi tiÒn, ngêi cho vay sau
kho¶ng thêi gian ®· tho¶ thuËn.
1.2 C¸c nghiÖp vô kinh doanh c¬ b¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i:
C¸c nghiÖp vô tæng qu¸t cña ng©n hµng th¬ng m¹i thùc chÊt thÓ hiÖn
ë néi dung c¸c kho¶n môc thuéc B¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña ng©n hµng, bao
gåm tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî.
B¶ng Tæng KÕt Tµi S¶n Ng©n Hµng .
C¸c kho¶n môc vÒ ng©n
TiÒn göi
quü
- TiÒn göi thanh to¸n
- Ng©n quü
- TiÒn göi cã kú h¹n .
- TiÒn göi ë Ng©n hµng TW
- TiÒn göi tÝch kiÖm .
3
- TiÒn göi ë Ng©n hµng kh¸c
- C¸c h×nh thøc huy ®éng
kh¸c.
TÝn dông
Vay c¸c Ng©n hµng .
- Ng¾n h¹n
- Vay Ng©n hµng TW
- Trung h¹n vµ dµi h¹n
- Vay Ng©n hµng kh¸c
- BÊt ®éng s¶n
- C¸c lo¹i kh¸c
§Çu t
Vèn Ng©n hµng
- Chøng kho¸n cña ChÝnh phñ
- Vèn ph¸p ®Þnh
- Chøng kho¸n cña C«ng ty .
- C¸c quü dù tr÷
- Hïn vèn díi thøc kh¸c
- C¸c lo¹i vèn kh¸c.
Tµi s¶n Cã kh¸c .
C©n sæ
C©n sæ
1.2.1 Huy ®éng vèn tõ kh¸ch hµng:
Vèn ®iÒu lÖ cã khi ng©n hµng ®îc thµnh lËp thêng chØ ®ñ dïng ®Ó
mua s¾m trang thiÕt bÞ trô së ng©n hµng, dông cô ng©n hµng, hÖ thèng m¸y
tÝnh … Sè tiÒn cho vay dùa trªn nguån vèn chñ yÕu tõ tiÒn göi cña kh¸ch
hµng. TiÒn göi c¸c lo¹i lµ tµi s¶n nî chñ yÕu cña ng©n hµng th¬ng m¹i vµ
nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi lµ lµ ®Æc trng c¬ b¶n trong kinh doanh cña
ng©n hµng.
1.2.2 Vay c¸c ng©n hµng
+ Vay b»ng viÖc ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸ nh chøng chØ tiÒn göi,
tr¸i phiÕu hay kú phiÕu ®èi víi nÒn kinh tÕ. Chøng chØ tiÒn göi vµ kú phiÕu
thêng lµ ng¾n h¹n vµ ®Çu tiªn ®îc ph¸t hµnh vµo n¨m 1961 víi quy ®Þnh
kh«ng thÓ chuyÓn thµnh tiÒn mÆt tríc khi ®Õn h¹n nªn kh¶ n¨ng huy ®éng
kÐm, ®Õn n¨m 1966 Citibank ®· ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi cã thÓ chuyÓn
thµnh tiÒn mÆt nªn trë thµnh mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u Ých cho c¸c ng©n
hµng.
+ ViÖc c¸c NHTM cæ phÇn ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu c¸c lo¹i còng cã
thÓ coi lµ mét h×nh thøc vay tõ nÒn kinh tÕ, ®iÓm dÆc biÖt lµ h×nh thøc nµy
lµm t¨ng vèn chñ së h÷u do ®ã kh«ng cã ¸p lùc tr¶ nî.
4
1.2.3 Tµi s¶n cña ng©n hµng.
H¹ng môc cuèi cïng trong phÇn tµi s¶n Nî cña b¶ng tæng kÕt tµi s¶n
cña c¸c ng©n hµng, tøc lµ cña c¶i thùc cña ng©n hµng ®ã. Nã b»ng hiÖu sè
gi÷a tæng tµi s¶n Cã víi tæng tµi s¶n Nî. Vèn ng©n hµng thêng chiÕm tû
träng nhá díi 10% so víi tµi s¶n Cã cña ng©n hµng. Vèn cña ng©n hµng bao
gåm: vèn ph¸p ®Þnh, c¸c quü dù tr÷, lîi nhuËn cßn l¹i vµ c¸c quü kh¸c.
1.2.4 Ng©n hµng th¬ng m¹i sö dông c¸c nguån vèn huy ®éng vµ ®i
vay ®Ó sinh lîi nhuËn.
ViÖc huy ®éng c¸c lo¹i tiÒn göi, viÖc t¹o ra tiÒn míi, viÖc Ng©n hµng
Trung ¬ng hç trî cho c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i, viÖc vay vèn cña c¸c ng©n
hµng kh¸c, thu hót ®Çu t tõ níc ngoµi ®· ®em ®Õn cho ng©n hµng søc m¹nh
tµi chÝnh.
* Cho vay cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
Trong c¸c kho¶n môc thuéc tµi s¶n Cã, nghiÖp vô cho vay chiÕm tû
träng lín nhÊt, kho¶ng 70% vµ lµ nghiÖp vô sinh lêi chñ yÕu cña ng©n hµng,
t¹o ra h¬n 60% thu nhËp cña ng©n hµng.
NÕu xem xÐt thêi h¹n th× nghiÖp vô tÝn dông chñ yÕu cña Ng©n hµng
th¬ng m¹i lµ nghiÖp vô cho vay ng¾n h¹n (díi 12 th¸ng). Tuy nhiªn, ®èi víi
c¸c ng©n hµng kinh doanh tæng hîp, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i lín, khi tû
träng c¸c lo¹i tiÒn göi dµi h¹n t¨ng lªn th× ng©n hµng còng më réng c¸c
kho¶n tÝn dông trung vµ d¹i h¹n cÊp cho nÒn kinh tÕ.
* TÝn dông dùa trªn viÖc chuyÓn nhîng tr¸i quyÒn
Thùc chÊt ®©y lµ lo¹i tÝn dông chiÕt khÊu th¬ng phiÕu. ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu lµ nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n, trong ®ã kh¸ch hµng chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u th¬ng phiÕu cha ®Õn h¹n cho ng©n hµng ®Ó nhËn mét sè
tiÒn b»ng mÖnh gi¸ cña th¬ng phiÕu trõ ®i møc tiÒn chiÕt khÊu vµ phÝ hoa
hång, phÝ dÞch vô. ChiÕt khÊu lµ mét nghiÖp vô Ýt gÆp rñi ro vµ kh«ng lµm
®ãng b¨ng tÝn dông cña ng©n hµng.
* TÝn dông qua ch÷ ký
Trong h×nh thøc tÝnh dông nµy, ng©n hµng kh«ng øng tiÒn ra, mµ chØ
cam kÕt sÏ tr¶ mét kho¶n nî cña kh¸ch hµng trong trêng hîp kh¸ch hµng
kh«ng tr¶ ®îc. Nh vËy, tÝn dông lµ sù tiÒm tµng vµ cã nhiÒu d¹ng: B¶o l·nh
ng©n hµng, tÝn dông chÊp nhËn… B¶o l·nh ng©n hµng lµ viÖc ng©n hµng sÏ
thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng cña m×nh khi kh¸ch
5
hµng kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô ®· cam kÕt víi ®èi t¸c, ng©n hµng nhËn
phÝ b¶o l·nh.
* TÝn dông thuª mua
TÝn dông thuª mua lµ h×nh thøc cho thuª ®éng s¶n vµ bÊt ®éng s¶n
nh nhµ cña m¸y mãc, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ, kh¸ch s¹n, kho
hµng… Hîp ®ång cho thuª cã quy ®Þnh møc khÊu hao vµ thêi h¹n cña hîp
®ång t¬ng øng víi tuæi thä kinh tÕ cña thiÕt bÞ. TiÒn thuª bao giê còng lín
do gåm kho¶n gèc, l·i suÊt cho vay cïng kú h¹n vµ chi phÝ qu¶n lý.
* Tµi trî cho ngo¹i th¬ng
TÝn dông mang tÝnh chÊt tµi trî cho ngo¹i th¬ng bao gåm:
- Thanh to¸n vµ tµi trî cho nhËp khÈu (trong ®ã cã c¸c lo¹i tÝn dông
th kÌm chøng tõ, tÝn dông ng©n quü)
- TÝn dông xuÊt khÈu ng¾n h¹n (bao gåm tÝn dông cÊp vèn tríc, tÝn
dông huy ®éng c¸c kho¶n cho vay ng¾n h¹n)
- TÝn dông xuÊt khÈu trung vµ dµi h¹n (bao gåm tÝn dông ngêi b¸n vµ
tÝn dông ngêi mua)
* NghiÖp vô ®Çu t :
Trong nghiÖp vô nµy, ng©n hµng tham gia vèn vµo hai lo¹i chøng
kho¸n: thø nhÊt lµ ®Çu t vµo chøng kho¸n Nhµ níc, thø hai lµ ®Çu t vµo
chøng kho¸n doanh nghiÖp. Trong viÖc ®Çu t vµo chøng kho¸n Nhµ níc,
ng©n hµng th¬ng m¹i tham gia chñ yÕu vµo tÝn phiÕu kho b¹c. ViÖc mua dù
tr÷ tÝn phiÕu kho b¹c mét mÆt t¹o thu nhËp cho ng©n hµng v× tÝn phiÕu lµ
c«ng cô dÔ lu ®éng ho¸. Ngoµi ra ng©n hµng cßn ®Çu t vµo cæ phiÕu ®Ó võa
cã thu nhËp hµng n¨m mÆt kh¸c víi sè cæ phÇn lín th× ng©n hµng cã tham
gia qu¶n lý doanh nghiÖp ®¶m b¶o thùc hiÖn tÝn dông an toµn.
1.2.5 C¸c ho¹t ®éng kÕt hîp.
Ngoµi c¸c nghiÖp vô trªn ng©n hµng th¬ng m¹i cßn thùc hiÖn c¸c
ho¹t ®éng kÕt hîp kh¸c:
+ Giao dÞch hèi ®o¸i: Lµ thµnh viªn tham gia thÞ trêng hèi ®o¸i, ng©n
hµng th¬ng m¹i tiÕn hµnh víi t c¸ch trung gian ®îc uû quyÒn mäi giao dÞch
hèi ®o¸i th«ng thêng vµ liªn tôc.
6
+ Giao dÞch vÒ vµng kim lo¹i vµ ®¸ quý: Thùc hiÖn nghiÖp vô nµy,
ng©n hµng th¬ng m¹i t¹o ra sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh
doanh cã thÓ chuyÓn ho¸ ®îc cho nhau.
+ T vÊn kinh doanh: c¸c ng©n hµng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau
thêng xuyªn th«ng tin cho nhau, kÓ c¶ trong níc lÉn níc ngoµi. Do ®ã, ng©n
hµng cã thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng t vÊn gióp cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®Þnh híng vµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qña nhÊt.
+ NghiÖp vô tÝn th¸c: §©y lµ dÞch vô qu¶n lý hé tµi s¶n ®èi víi c¸c
nh©n vµ c¶ doanh nghiÖp, thêng ®îc tæ chøc ë nh÷ng khu vùc tËp trung tµi
s¶n vµ tËp trung d©n sè.
+ Ng©n hµng nhËn vèn uû th¸c tõ uû th¸c cho vay, ®Çu t vµ hëng phÝ
uû th¸c mµ kh«ng chÞu rñi ro.
+ C¸c ho¹t ®éng kh¸c: cã nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c phèi hîp nghiÖp vô
kinh doanh chÝnh nh: dÞch vô trän gãi, dÞch vô qu¶n lý vµ b¶o qu¶n tµi s¶n
(cho thuª kÐt s¾t ®Ó gi÷ kim lo¹i quý, giÊy tê cã gi¸...).
1.3 Xu thÕ ph¸t triÓn vµ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i:
Trong xu thÕ kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay lµ quèc tÕ ho¸ th× c¸c ng©n
hµng còng ph¸t triÓn rÊt nh¹y bÐn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng.
1.3.1 Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng ®¬n n¨ng.
§©y lµ nh÷ng ng©n hµng chØ ho¹t ®éng trong mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh.
+ Ng©n hµng ®Çu t chuyªn thùc hiÖn tµi trî c¸c dù ¸n trung vµ dµi
h¹n. Nguån vèn gåm vèn ®iÒu lÖ, quü dù tr÷, tiÒn göi dµi h¹n vµ ph¸t hµnh
tr¸i phiÕu. Ngoµi c¸c nghiÖp vô tÝn dông, cßn cã c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh vµ
c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn lÜnh vùc ®Çu t.
+ Ng©n hµng tiÕt kiÖm chuyªn huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm cña c¸
nh©n vµ sö dông nguån vèn nµy ®Ó mua chøng kho¸n, chñ yÕu lµ tÝn phiÕu
kho b¹c, cho vay s¶n xuÊt vµ tiªu dïng dùa trªn c¬ së thÕ chÊp vµ cÇm cè
tµi s¶n.
+ Ng©n hµng ®Þa èc chuyªn cho vay dµi h¹n, cã ®¶m b¶o b»ng bÊt
®éng s¶n nh ®Êt ®ai, nhµ cöa vµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng kh¸c. Nguån vèn
gåm vèn riªng vµ vèn huy ®éng th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. TÝn dông
chñ yÕu lµ cÊp cho c¸c nhµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n.
7
+ C¸c ng©n hµng chuyªn doanh chuyªn huy ®éng tiÒn göi vµ cho vay
kh¸ch hµng ë nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh nh: Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng, Ng©n
hµng N«ng nghiÖp, Ng©n hµng C«ng nghiÖp…
1.3.2 Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng ®a n¨ng.
§©y lµ nh÷ng ng©n hµng ho¹t ®éng ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cho c¸c ®èi
tîng, bao gåm c¶ c¸c nghiÖp vô cña nh÷ng ng©n hµng ho¹t ®éng ®¬n n¨ng.
Trong xu thÕ hiÖn nay, c¸c NHTM trªn thÕ giíi ®Òu më réng c¸c
nghiÖp vô cña m×nh theo híng ®a n¨ng vµ ®a d¹ng ho¸. Sù më réng thÞ trêng giao dÞch vµ sù ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh sÏ t¨ng thªm nghiÖp vô
cña ng©n hµng. Mét mÆt gia t¨ng thªm nguån lîi nhuËn ng©n hµng tõ c¸c
nghiÖp vô, mÆt kh¸c cung cÊp c¸c dÞch vô hç trî ho¹t ®éng chÝnh t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi trong giao dÞch më réng ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh, thu
hót kh¸ch hµng míi. C¸c NHTM chiÕm vÞ trÝ träng yÕu nhÊt thùc hiÖn
nhiÖm vô giao dÞch trùc tiÕp, vµ kinh doanh víi kh¸ch hµng. §æi míi ho¹t
®éng kinh doanh NHTM theo híng ®a n¨ng sÏ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn
nÒn kinh tÕ. Bëi v×, ng©n hµng vµ ngµnh kinh tÕ cïng song hµnh ph¸t triÓn
nh nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ t¸ch rêi, ng©n hµng ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng cña
c¸c ngµnh kinh tÕ còng tÊt yÕu ph¸t triÓn.
II. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
2.1 Kh¸i niÖm, b¶n chÊt tÝn dông ng©n hµng:
TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u mét lîng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh
díi hÞnh thøc hiÖn vËt hay tiÒn tÖ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh tõ ngêi së
h÷u sang ngêi sö dông vµ khi ®Õn h¹n ngêi sö dông ph¶i hoµn tr¶ l¹i cho
ngêi së h÷u víi mét lîng gi¸ trÞ lín h¬n. Kho¶n gi¸ trÞ d«i ra nµy gäi lµ lîi
tøc tÝn dông. Theo nghÜa réng quan hÖ tÝn dông gåm hai mÆt: huy ®éng vèn
vµ tiÕn hµnh cho vay. Tuy nhiªn tÝn dông ng©n hµng chØ xÐt ®Õn c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ mµ ng©n hµng chuyÓn quyÒn sö dông tiÒn cho ®¬n vÞ kinh
tÕ kh¸c theo nh÷ng ®iÒu kiÖn hai bªn tho¶ thuËn. LuËt ng©n hµng c¸c níc
®Þnh nghÜa tÝn dông: " CÊu thµnh mét nghiÖp vô tÝn dông bÊt cø t¸c ®éng
nµo, qua ®ã mét ngêi ®a hoÆc høa ®a vèn cho mét ngêi kh¸c dïng, hoÆc
cam kÕt b»ng ch÷ ký cho ngêi vay nh b¶o ®¶m, b¶o chøng hay b¶o l·nh mµ
cã thu tiÒn ", hinh thµnh nªn ba nghiÖp vô tÝn dông c¬ b¶n cña ng©n hµng
lµ: Cho vay, chiÕt khÊu, b¶o l·nh. B¶n chÊt tÝn dông lµ h×nh thøc vËn ®éng
cña vèn tiÒn tÖ trong x· héi theo nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ nh»m thóc ®Èy s¶n
xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng cho ngêi d©n.
8
2.2 C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng:
+ Cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ:
Nh trªn ®· ®Ò cËp, cho vay trùc tiÕp ®èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ khi c¸c
yªu cÇu xin vay ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn cho vay cña ng©n hµng lµ ho¹t ®éng
sinh lêi chñ yÕu cña c¸c ng©n hµng thêng m¹i. Cã rÊt nhiÒu tiªu thøc ®Ó
ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng nh»m c¸c môc ®Ých qu¶n lý rñi
ro vµ më réng c¸c kho¶n tÝn dông theo c¸c chiÕn lîc thÝch hîp.
+ TÝn dông b¶o l·nh:
Ng©n hµng sÏ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ®· cam kÕt cña kh¸ch
hµng víi ®èi t¸c cña hä chØ khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc nî th× ngêi b¶o
l·nh míi ph¶i tr¶ nî hé vµ khi ®ã th× ngêi ®îc b¶o l·nh ®¬ng nhiªn nh©n
mét kho¶n tÝn dông tõ ng©n hµng. B¶o l·nh thêng ®îc thùc hiÖn trong c¸c
trêng hîp sau:
. B¶o l·nh ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ ®i vay ng©n hµng kh¸c hay mua chÞu
hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ ®Ó vay c¸c ng©n hµng, h·ng níc ngoµi;
. B¶o l·nh vÒ ®ãng thuÕ cho nhµ níc;
. B¶o l·nh vÒ c¸c hîp ®ång ®Êu thÇu;
+ ChiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸:
ChiÕt khÊu cã thÓ ®îc ®Þnh nghÜa nh lµ mét nghiÖp vô tÝn dông ng¾n
h¹n mµ ng©n hµng tr¶ cho kh¸ch hµng trÞ gi¸ cña th¬ng phiÕu, tr¸i phiÕu ...
tríc ngµy ®¸o h¹n, thùc chÊt lµ ng©n hµng mua nh÷ng giÊy nî tõ kh¸ch
hµng vµ dµnh cho m×nh mét sè lêi b»ng chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cña giÊy nî
vµ sè tiÒn mµ ng©n hµng tr¶ cho kh¸ch hµng. Sè lêi chiÕt khÊu nhiÒu hay Ýt
phô thuéc vµo kho¶ng thêi gian ng©n hµng ph¶i ®îi cho ®Õn khi l·nh ®îc
mãn tiÒn.
2.3 Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
NÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n híng c¸c chñ thÓ kinh tÕ tíi tËn dông triÖt
®Ó mäi nguån lùc cña x· héi ®Ó ph¸t triÓn. Vèn nhµn rçi cña c¸c c¸ nh©n, tæ
chøc ®îc ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng ®Ó ®¸p øng vèn, duy tr× qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt liªn tôc lµm cho ®ång tiÒn quay vßng nhanh hiÖu qu¶n h¬n.
TÝn dông ng©n hµng lµ c«ng cô ®Ó tµi trî cho c¸c ngµnh, vïng kinh tÕ
mòi nhän kh«ng chØ trong níc mµ cßn v¬n ra níc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ nh÷ng vïng kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn qua ®ã n©ng
cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña toµn nÒn kinh tª.
9
§Ó nhËn ®îc c¸c kho¶n tÝn dông sÏ buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m
mäi biÖn ph¸p tèi ®a ho¸ thu nhËp, tèi thiÓu ho¸ chi phi ®Ó s¶n xuÊt kinh
doanh ®¹t hiÖu qu¶ tèi u gióp t¨ng cêng chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh ®Ó
thùc hiÖn ®óng cam kÕt víi ng©n hµng.
III. TÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu cña NHTM:
3.1 Quan niÖm vÒ tÝn dông tµi trî XNK:
Ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng nãi
riªng cã tÝnh chÊt sèng cßn ®èi víi c¸c quèc gia v× trong mét nÒn kinh tÕ
héi nhËp toµn cÇu, c¹nh tranh quèc gia chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi cã sù giao
lu víi khu vùc vµ thÕ giíi. Ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng (xuÊt nhËp khÈu) më
réng kh¶ n¨ng tiªu dïng vµ s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu
h¬n møc cã thÓ tiªu dïng víi giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong níc díi chÕ
®é tù cung, tù cÊp kh«ng tham gia vµo bu«n b¸n quèc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu ph¸t triÓn m¹nh mÏ t¹o kh¶ n¨ng thu hót ngo¹i tÖ vµ phôc vô cho
ho¹t ®éng nhËp khÈu nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ, vËt t, hµng ho¸ cÇn thiÕt cho
ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc vµ thu nhËp quèc d©n còng sÏ t¨ng lªn. Bªn
c¹nh ®ã viÖc nhËp khÈu nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m sÏ n©ng cao tr×nh ®é
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong níc vµ cßn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi,
t¨ng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong níc víi chÊt lîng ngµy cµng tèt trªn thÞ trêng
trong vµ ngoµi níc.
Muèn t¨ng kinh ng¹ch xuÊt khÈu ®ßi hái ph¶i cã hµng hãa chÊt lîng
cao víi gi¸ thµnh c¹nh tranh ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi.
§Ó n©ng cao chÊt lîng cña hµng ho¸ buéc ph¶i ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ
th«ng qua con ®êng xuÊt nhËp khÈu trong khi ®ã khã kh¨n nhÊt ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hiÖn nay lµ vÊn ®Ò vèn.
Ngoµi ra s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn khiÕn c¸c mèi
quan hÖ gi÷a nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng trë nªn ®a d¹ng
phong phó vµ sù kh«ng ®ång nhÊt vÒ thêi gian cña c¸c chu kú s¶n xuÊt vµ
tiªu thô hµng ho¸. Ho¹t ®«ng tÝn dông (kh©u më ®Çu mét hîp ®ång xuÊt
nhËp khÈu) lµ nhu cÇu thêng xuyªn vµ bøc thiÕt, yªu cÇu ph¶i ®îc xem xÐt
®Ó ®æi míi cho phï hîp víi thc tiÔn ph¸t triÓn th¬ng m¹i hiÖn nay.
Tµi trî xuÊt nhËp khÈu ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cã tÝnh chÊt ®éc lËp t¬ng ®èi cña vèn trong qu¸ tr×nh chu chuyÓn hµng ho¸ vµ t b¶n gi÷a c¸c
quèc gia. Nh vËy, nÕu kh©u tµi trî ®îc thùc hiÖn nhanh chãng, an toµn th×
nã ®· trùc tiÕp t¸c ®éng vµo viÖc rót ng¾n thêi gian sö dông vµ chu chuyÓn
vèn cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, gi¶m
10
bít vµ kh¾c phôc nh÷ng rñi ro liªn quan tíi sù biÕn ®éng cña tiÒn tÖ, tíi kh¶
n¨ng thanh to¸n cña con nî, t¹o diÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng
ngo¹i th¬ng cña mçi níc.
C¸c ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung còng nh XNK tÊt yÕu sÏ g©y ra
t×nh tr¹ng thõa, thiÕu vèn t¹m thêi ®Ó thanh to¸n hµng nhËp khÈu hay thu
mua hµng xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp sÏ cã
quan hÖ vay mîn lÉn nhau trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi. Bªn cho vay ®ùoc
hëng l·i, bªn ®i vay ®¬c hëng quyÒn sö dông vèn ®ã vµo s¶n xuÊt kinh
doanh nh»m t¨ng lîi nhuËn vµ nhu cÇu vay vèn vµ ®i vay vèn lµ kh¸ch
quan, lµ tÊt yÕu.
Th«ng qua viÖc tµi trî XNK, ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t b»ng tiÒn
®èi víi c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó gióp ®¬n vÞ sö dông vèn vay tèt
nhÊt, thc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. NÕu viÖc tæ
chøc cho vay ®îc tiÕn hµnh nhanh chãng, an toµn vµ chÝnh x¸c lµ ®¶m b¶o
gi¶i quyÕt ®îc mèi quan hÖ lu th«ng tiÒn tÖ gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n vÒ
mÆt kinh doanh.
Tãm l¹i, tµi trî XNK trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i nãi riªng vµ
kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung cã mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng. Nã lµ mét m¾t
xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong toµn bé sîi d©y chuyÒn, mµ l¹i lµ m¾t xÝch ®Çu
tiªn quan träng nhÊt chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt tÊt yÕu ®Ó s¶n xuÊt ra
hµng ho¸ ®Õn kh©u ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, b¸n ®îc hµng ho¸ vµ ®ång
tiÒn vÒ tay ngêi xuÊt khÈu. nhanh vÒ sè lîng lÉn quy m«..
Néi dung cña tµi trî XNK ®îc hiÓu lµ cho vay ®Ó hoµn tÊt nghÜa vô
thanh to¸n vµ s¶n xuÊt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i còng nh ®¶m b¶o c¸c
qu¸ tr×nh thanh to¸n liªn quan. TÝn dông tµi trî XNK lµ mét m¶ng dÞch vô
thuéc hÖ thèng c¸c dÞch vô chuyªn biÖt cña ng©n hµng nh»m hç trî c¸c
doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng XNK vµ cã nÐt chung lµ ng©n hµng cung øng
vèn b»ng tiÒn hoÆc b¶o l·nh gióp cho c¸c doanh nghiÖp gia t¨ng hiÖu qu¶
kinh doanh vµ thùc hiÖn th¬ng vô thµnh c«ng.
TÝn dông tµi trî XNK cã vai trß quan trong ®èi víi ngµnh ngo¹i th¬ng
còng nh sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung thÓ hiÖn qua c¸c
mÆt sau:
- Ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp vay ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt
bÞ hiÖn ®¹i, ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt, d©y truyÒn s¶n xuÊt chÕ biÕn
hµng xuÊt khÈu nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm hµng ho¸, h¹ gi¸ thµnh
11
s¶n phÈm t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng nhËp kh©ñ vµ kinh doanh cã l·i;
nhËp khÈu c¸c hµng ho¸ tiªu dïng cÇn thiÕt cho ®êi sèng cña nh©n d©n;
- §¸p øng nhu cÇu vèn cho doanh nghiÖp tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®Ó më
réng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ra nhiÒu s¶n phÉm xuÊt khÈu, t¹o c«ng ¨n
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, ®ång thêi thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ cho ng©n
s¸ch nhµ níc;
- TÝn dông xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn quan träng phôc vô ch¬ng tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, gãp phÇn më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i víi c¸c níc
trªn thÕ giíi;
3.2 C¸c h×nh thøc tÝn dông tµi trî XNK cña NHTM:
Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ mËu dÞch quèc tÕ
khiÕn cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, liªn kÕt kinh tÕ diÔn ra trªn thÕ giíi ngµy
c¸ng nhanh vµ s©u réng ®ßi hái ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cÇn ph¸t triÓn rÊt
nhanh c¶ quy m« vµ chÊt lîng. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy cÇn sù trî gióp lín cña
ng©n hµng vÒ kh«ng nh÷ng vèn mµ cßn c¶ kü thuËt thanh to¸n.
3.2.1 Tµi trî b»ng c¸ch cho vay:
3.2.1.1 Cho vay trong khu«n khæ ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng L/ C:
a. §èi víi nhµ nhËp khÈu:
- Ng©n hµng më L/C theo yªu cÇu cña nhµ nhËp khÈu:
Mäi th tÝn dông ®Òu ®îc më theo yªu cÇu cña nhµ nhËp khÈu. Khi
®ång ý më L/C cho nhµ nhËp khÈu nghÜa lµ ng©n hµng cam kÕt thanh to¸n
cho ngêi hëng lîi L/C nÕu bé chøng tõ hîp lý, hîp lÖ. ViÖc më L/C thÓ hiÖn
sù tµi trî cña ng©n hµng cho nhµ nhËp khÈu vµ ng©n hµng sÏ g¸nh chÞu rñi
ro nÕu nhµ nhËp khÈu kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n v× ng©n hµng sÏ ph¶i
thanh to¸n cho phÝa níc ngoµi theo ®óng L/C ®· quy ®Þnh.
§Ó gi¶m thiÓu rñi ro cho m×nh, ng©n hµng ph¶i kiÓm tra t×nh h×nh tµi
chÝnh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ho¹t ®éng cña nhµ nhËp khÈu tríc khi nhËn
më L/C.
6
Nhµ xuÊt
khÈu
5
Nhµ nhËp
khÈu
1
7
4
3
Ng©n hµng
phôc vô nhµ
xuÊt khÈu
9
Ng©n hµng
phôc vô nhµ
nhËp khÈu
12
8
9
2
(1) Theo yªu cÇu nhµ xuÊt khÈu, nhµ nhËp khÈu ®Ò nghÞ ng©n hµng
phôc vô m×nh më th tÝn dông.
(2) Ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu sau khi xem xÐt vµ yªu cÇu
møc ký quü sÏ th«ng b¸o cho ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu.
(3) Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu th«ng b¸o cho nhµ xuÊt khÈu
vÒ viÖc më th tÝn dông cña nhµ nhËp khÈu.
(4) Nhµ xuÊt khÈu cã thÓ xin ng©n hµng phôc vô m×nh cÊp tÝn dông
tµi trî cho viÖc xuÊt khÈu hµng dùa trªn L/c ®îc ph¸t hµnh bëi ng©n hµng
phôc vô nhµ nhËp khÈu.
(5) Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu xem xÐt vµ ra quyÕt ®Þnh tµi trî
cho nhµ xuÊt khÈu phôc vô cho l« hµng xuÊt khÈu.
(6) §Õn h¹n nhµ xuÊt khÈu tiÕn hµnh giao hµng cho nhµ nhËp khÈu.
(7) Nhµ xuÊt khÈu chuyÓn bé chøng tõ cho ng©n hµng phôc vô m×nh
nhê thu hé tiÒn hµng tõ nhµ nhËp khÈu.
(8) Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu chuyÓn bé chøng tõ cho ng©n
hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu nhê thu hé tiÒn hµng.
(9) Ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu kiÓm tra ®èi chiÕu bé chøng tõ
víi ®iÒu kiÖn L/c nÕu hîp lÖ th× ng©n hµng sÏ chuyÓn tiÒn thanh to¸n cho
ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu, ghi nî vµ th«ng b¸o cho nhµ nhËp khÈu.
- Cho vay ký quü L/C:
Ký quü lµ mét quy ®Þnh cña ng©n hµng ph¸t sinh trong trêng hîp
kh¸ch hµng xin ®îc b¶o l·nh vµ tríc khi ng©n hµng ®ång ý më L/C ( nÕu
kh¸ch hµng kh«ng ®ñ tÝn nhiÖm ). Kh¸ch hµng ph¶i nép mét kho¶n tiÒn
nhÊt ®Þnh vµo tµi kho¶n cña hä t¹i ng©n hµng mµ hä xin b¶o l·nh vµ kho¶n
tiÒn sÏ bÞ phong to¶ ®Õn khi nghÜa vô b¶o l·nh, thanh to¸n cña ng©n hµng
hoµn thµnh. Møc ký quü cao hay thÊp phô thuéc vµo quan hÖ gi÷a ng©n
hµng víi kh¸ch hµng vµ ®é rñi ro cña th¬ng vô ( 0 % ®Õn 100% ).
Ký qòy gióp ng©n hµng h¹n chÕ rñi ro khi b¶o l·nh cho kh¸ch hµng
vµ rµng buéc kh¸ch hµng lµm trßn nghÜa vô cña ngêi ®îc b¶o l·nh nhng g©y
trë ng¹i cho kh¸ch hµng v× vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp bÞ thu hÑp do tiÒn
13
ký quü lµ mãn tiÒn bÞ phong to¶ trong suèt thêi gian ®îc ng©n hµng b¶o
l·nh.
Cho vay ký quü gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn lu ®éng cho
doanh nghiÖp vµ t¨ng tÝnh an toµn vµ hiÖu qu¶ cho ng©n hµng. Ngoµi ra, cho
vay ký quü cßn gióp ng©n hµng thùc hiÖn ®îc nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vÒ ký
quü b¶o l·nh.
- Cho vay thanh to¸n hµng nhËp khÈu hoÆc tµi trî thanh to¸n bé
chøng tõ giao hµng:
Kh¸ch hµng ph¶i lËp ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh kh¶ thi
cho l« hµng nhËp vÒ phôc vô s¶n xuÊt hoËc kinh doanh. Kh¸ch hµng ph¶i
lªn kÕ ho¹ch tµi chÝnh nh»m x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ®Õn thêi ®iÓm
thanh to¸n dù kiÕn x¸c ®Þnh kho¶n thiÕu hôt cÇn ng©n hµng tµi trî.
ViÖc xem xÐt vµ ph©n tÝch kÕ ho¹ch cña kh¸ch hµng ®Ó ra quyÕt ®Þnh
tµi trî vµ møc tµi trî cña ng©n hµng ph¶i ®îc hoµn thµnh tríc khi bé chøng
tõ giao hµng cña ngêi xuÊt khÈu vÒ ®Õn ng©n hµng tµi trî nÕu kh«ng ng©n
hµng sÏ gÆp rñi ro cao do thiÕu thêi gian ®¸nh gi¸.
Khi hµng ho¸, bé chøng tõ vÒ ®Õn n¬i, nhµ nhËp NK cã thÓ nhËn ®îc
sù tµi trî cña ng©n hµng th«ng qua h×nh thøc vay thanh to¸n L/C tr¶ ngay
hoÆc ng©n hµng thay mÆt nhµ nhËp khÈu ký ch©p nhËn thanh to¸n trªn hèi
phiÕu trong trßng hîp L/C tr¶ chËm.
- Cho vay b¾t buéc:
Cho vay b¾t buéc cã néi dung lµ cho vay thanh to¸n bé chøng tõ giao
hµng nhng nhu cÇu vay b¾t buéc ph¸t sinh khi ngêi nhËp khÈu kh«ng thanh
to¸n hoÆc kh«ng tËp trung ®ñ tiÒn ®Ó thanh to¸n bé chøng tõ giao hµng.
Ng©n hµng khi ®ã sÏ cho vay sè tiÒn cßn thiÕu ®Ó thanh to¸n ®óng h¹n cho
ng©n hµng níc ngoµi.
Khi vay b¾t buéc kh¸ch hµng ph¶i chÞu ¸p lùc tr¶ nî rÊt lín tõ ng©n
hµng v× thêi gian kh«ng qu¸ 30 ngµy kÓ tõ ngµy ng©n hµng tr¶ ngay vµ l·i
suÊt t¬ng øng víi l·i suÊt vay qu¸ h¹n theo quy ®Þnh cña ng©n hµng.
b. §èi víi nhµ xuÊt khÈu:
- Cho vay thùc hiÖn hµng xuÊt khÈu theo L/C ®· më:
Nhµ XK sau khi nhËn ®îc th«ng b¸o ®· më L/C tõ ng©n hµng ngêi
NK cã nghÜa lµ ®îc ®¶m b¶o thanh to¸n sau khi giao hµng vµ suÊt tr×nh ®äc
bé chøng tõ phï hîp víi L/C . §Ó ®¸p øng vèn cho nhu cÇu s¶n xuÊt thùc
14
hiÖn l« hµng ®· ký kÕt nhµ xuÊt khÈu cã thÓ xin ng©n hµng phôc vô m×nh
cÊp kho¶n tÝn dông. Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vµ c¸c ®iÒu kho¶n ghi trong
L/C sÏ lµ mét ®¶m b¶o ®Ó ng©n hµng cÊp tÝn dông cho nhµ xuÊt khÈu tiÕp
tôc s¶n xuÊt.
- Cho vay chiÕt khÊu hoÆc øng tríc chøng tõ hµng xuÊt khÈu:
§Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn, nhµ XK sau khi giao hµng xong cã thÓ th¬ng lîng víi ng©n hµng thùc hiÖn chiÕt khÊu bé chøng tõ hoÆc øng tríc tiÒn
khi bé chøng tõ ®îc thanh to¸n.
ChiÕt khÊu bé chøng tõ hµng XK lµ viÖc ng©n hµng mua l¹i hoÆc cho
vay trªn c¬ së bé chøng tõ hoµn h¶o ®îc ngêi XK tr×nh. Cã hai h×nh thøc:
+ ChiÕt khÊu miÒn truy ®ßi ( chiÕt khÊu ®ãng ):
Thùc chÊt lµ ng©n hµng mua h¼n bé chøng tõ xuÊt khÈu hoµn h¶o cña
ngêi xuÊt khÈu víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ bé chøng tõ ( do ng©n hµng chÞu
chi phÝ chiÕt khÊu vµ thêi gian cÇn thiÕt trung b×nh ®Ó ®ßi tiÒn nhµ nhËp
khÈu níc ngoµi). Ngêi xuÊt khÈu kh«ng cßn nghÜa vô hoµn tr¶ vµ tr¸ch
nhiÖm thu tiÒn vµ sö dông sè tiÒn thu ®îc thuéc vÒ ng©n hµng. C¸c NHTM
ë níc ta Ýt sö dông h×nh thøc nµy v× rñi ro cao.
+ ChiÕt khÊu truy ®ßi ( chiÕt khÊu më ):
§iÒu kiÖn vÉn ph¶i lµ bé chøng tõ hoµn h¶o ®îc xuÊt tr×nh. Thêi gian
cho vay ®îc tÝnh lµ thêi gian trung b×nh ®Ó ®ßi tiÒn ngêi NK níc ngoµi.
Tr¸ch nhiÖm cña nhµ NK vÉn cßn ®Õn khi ng©n hµng ®ßi ®îc tiÒn tõ ngêi
nhËp khÈu. L·i suÊt sö dông lµ l·i suÊt chiÕt khÊu vµ møc phÝ sÏ thÊp h¬n
cña møc chiÕt khÊu miÔn truy ®ßi v× rñi ro thÊp h¬n.
C¶ hai hinh thøc chiÕt khÊu nµy gióp tµi trî vèn lu ®éng cho nhµ XK
®Ó s¶n xuÊt kinh doanh liªn tôc kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n trong thêi gian chê ngêi
NK thanh to¸n tiÒn hµng nhng chØ ®îc ¸p dông trong ph¬ng thøc thanh to¸n
tÝn dông chøng tõ ( cã sù rµng buéc chÆt chÏ viÖc giao hµng cña ngêi XK
vµ tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cña ngêi NK th«ng qua ng©n hµng phôc vô c¸c
bªn ) rñi ro thÊp so víi c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c.
TÝn dông thanh to¸n tríc tiÒn tríc khi bé chøng tõ ®îc thanh to¸n lµ
viÖc t¹m øng tríc cho quyÒn ®îc thanh to¸n trong khu«n khæ tÝn dông
chøng tõ do thêi gian chê thanh to¸n rÊt dµi. ViÖc cÊp vèn tÝn dông øng tríc
tiÒn tríc khi bé chøng tõ ®îc thanh to¸n phô thuéc vµo:kh¶ n¨ng thanh to¸n
cña nhµ XK, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ gi¸ trÞ cña hµng ho¸ dù
kiÕn, chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña níc nhËp khÈu ®èi víi ng©n hµng
15
nhµ xuÊt khÈu, nh÷ng rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i (®èi víi ng©n hµng nhµ nhËp
khÈu).
TÝn dông øng tríc díi h×nh thøc mua l¹i bé chøng tõ thanh to¸n ph¸t
sinh khi nhµ XK cÇn vèn ®Ó tiÕp tôc kinh doanh nªn mang bé chøng tõ
thanh to¸n (gåm chøng tõ liªn quan ®Õn hµng ho¸ vµ hèi phiÕu th¬ng m¹i )
b¸n cho ng©n hµng. Th«ng thêng c¸c ng©n hµng mua víi gi¸ kho¶ng 70%
®Õn 80% trÞ gi¸ bé chøng tõ vµ vÉn cã quyÒn truy ®ßi ®èi víi ngêi xuÊt
khÈu khi bé chøng tõ göi ®i kh«ng thu ®îc tiÒn.
3.2.1.2 Cho vay trong theo ph¬ng thøc nhê thu kÌm chøng tõ:
a. Nhê thu ®Õn trong thanh to¸n hµng NK:
Ng©n hµng tiÕp nhËn chøng tõ tõ ng©n hµng níc ngoµi, xuÊt tr×nh hèi
phiÕu ®ßi tiÒn nhµ nhËp khÈu. NÕu nhµ nhËp khÈu kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh
to¸n th× cÇn ph¶i cã sù tµi trî cña ng©n hµn gcho vay thanh to¸n hµng nhËp
khÈu.
b. Nhê thu ®i trong thanh to¸n hµng XK:
Nhµ XK cã thÓ chuyÓn nhîng quyÒn lîi tõ sù uû nhiÖm cho ng©n
hµng thu chøng tõ vµ nÕu ng©n hµng chÊp nhËn øng tríc khi thu tiÒn vÒ tõ
ng©n hµng níc ngoµi (ng©n hµng nhµ nhËp khÈu th× cã nghÜa lµ nã tµi trî
cho nhµ xuÊt khÈu.
c. NÕu nhµ nhËp khÈu ®îc giao c¸c chøng tõ khi hä chÊp nhËn mét
hèi phiÕu ®ßi nî th× cã thÓ kÌm theo viÖc chiÕt khÊu hèi phiÕu ë ng©n hµng
nhµ xuÊt khÈu còng nh ë ng©n hµng nhµ nhËp khÈu.
Ngoµi viÖc ph©n lo¹i cho vay b»ng ph¬ng thøc thanh to¸n nh trªn cßn
cã thÓ ph©n lo¹i theo tiªu thøc thêi h¹n cho vay (ng¾n h¹n, trung vµ dµi
h¹n ), hoÆc tiªu thøc ®é tÝn nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng ( cho vay cã b¶o ®¶m
vµ cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m).
3.2.2 Cho vay trªn c¬ së hèi phiÕu:
Trong kinh doanh ngo¹i th¬ng, hèi phiÕu ®ãng vai trß rÊt quan träng
do c¸c quy ®Þnh vµ h×nh thøc cña hèi phiÕu lµ chuyÓn nhîng ®îc, chÊt lîng
b¶o ®¶m, chèng rñi ro tèt vµ nã cã ba chøc n¨ng: chøc n¨ng b¶o ®¶m; chøc
n¨ng thanh to¸n; chøc n¨ng tµi chÝnh . §èi víi nhµ NK th× hèi phiÕu nh mét
c«ng cô ®Ó cÊp vèn cßn ®èi víi nhµ xuÊt khÈu ®©y lµ c«ng cô ®Ó t¸i cÊp tµi
chÝnh.
3.2.2.1 ChiÕt khÊu hèi phiÕu:
16
TÝn dông chiÕt khÊu th¬ng phiÕu lµ nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n ®îc
thùc hiÖn díi h×nh thøc kh¸ch hµng chuyÓn quyÒn së h÷u th¬ng phiÕu cha
®¸o h¹n cho ng©n hµng ®Ó nhËn mét sè tiÒn b»ng mÖnh gi¸ cña th¬ng phiÕu
trõ ®i l·i suÊt chiÕt khÊu vµ hoa hång phÝ chiÕt khÊu. ChiÕt khÊu th¬ng
phiÕu lµ h×nh thøc tÝn dông phæ biÕn trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ c¶ néi
th¬ng.
C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh khèi lîng tÝn dông lµ gi¸ cña hèi phiÕu sau khi trõ
®i gi¸ trÞ chiÕt khÊu vµ lÖ phÝ nhê thu mµ ng©n hµng chiÕt khÊu hëng. Ng©n
hµng x¸c ®Þnh khèi lîng tÝn dông theo c«ng thøc:
Trong ®ã :
Tck : gi¸ trÞ chiÕt khÊu
M
: mÖnh gi¸ hèi phiÕu .
Lck : l·i suÊt chiÕt khÊu .
t
: thêi gian chiÕt khÊu .
P
: lÖ phÝ .
* L·i suÊt chiÕt khÊu lµ yÕu tè quan träng nhÊt phô thuéc vµo kh¶
n¨ng truy hoµn cña nhµ XK, ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu, thêi gian
chiÕt khÊu hèi phiÕu, mÖnh gi¸ hèi phiÕu vµ h×nh thøc hèi phiÕu (hèi phiÕu
th¬ng m¹i hay tµi chÝnh).
* Trong nghiÖp vô chiÕt khÊu, ng©n hµng cã thÓ gÆp c¸c rñi ro
+ Ngêi cã nghÜa vô tr¶ tiÒn hèi phiÕu tõ chèi viÖc tr¶ tiÒn hèi phiÕu
hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n kÞp thêi khi hèi phiÕu ®Õn h¹n.
+ ChiÕt khÊu ph¶i nh÷ng hèi phiÕu kh«ng hîp lÖ.
C¸c bíc thùc hiÖn tÝn dông chiÕt khÊu hèi phiÕu.
Chó thÝch:
(1) Nhµ xuÊt khÈu sau khi giao hµng, chuyÓn chøng tõ giao hµng vµ
hèi phiÕu ®ßi nî tíi nhµ nhËp khÈu.
(2) Nhµ nhËp khÈu chÊp nhËn hèi phiÕu vµ chuyÓn hèi phiÕu ®· chÊp
nhËn cho nhµ xuÊt khÈu.
(3) Nhµ xuÊt khÈu ®Ò nghÞ ng©n hµng phôc vô m×nh cÊp tÝn dông
chiÕt khÊu trªn c¬ së hèi phiÕu ®îc chÊp nhËn.
(4) Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu ®ång ý cÊp tÝn dông cho
nhµ xuÊt khÈu.
17
(5) Khi tíi kú h¹n thanh to¸n, Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu
chuyÓn hèi phiÕu cho ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu vµ nhê thu kho¶n
nî ghi trªn hèi phiÕu.
(6) Ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu xuÊt tr×nh hèi phiÕu cho nhµ
nhËp khÈu vµ ®Ò nghÞ thanh to¸n.
(7) Nhµ nhËp khÈu chÊp nhËn thanh to¸n.
(8) Ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu th«ng b¸o vµ chuyÓn cho
ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu kho¶n thu ®· thùc hiÖn sau khi trõ ®i
lÖ phÝ nhê thu.
(9) Trêng hîp nhµ nhËp khÈu kh«ng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc
kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, nhµ NK chuyÓn hèi phiÕu trë l¹i cho ng©n
hµng m×nh vµ tõ ®ã chuyÓn tr¶ l¹i cho ng©n hµng phôc vô nhµ XK. Sau ®ã,
ng©n hµng phôc vô nhµ XK truy ®ßi nhµ XK nÕu hèi phiÕu chiÕt khÊu ®îc
truy ®ßi vµ nhµ XK ph¶i tù gi¶i quyÕt mäi viÖc víi nhµ NK.
3.2.2.2 TÝn dông chÊp nhËn hèi phiÕu:
TÝn dông chÊp nhËn hèi phiÕu lµ kho¶n tÝn dông ph¸t sinh do bªn b¸n
thiÕu tin tëng ë bªn mua vµ yªu cÇu mét ng©n hµng ký chÊp nhËn hèi phiÕu.
Ngêi vay kho¶n tÝn dông nµy chÝnh lµ nhµ nhËp khÈu chø kh«ng ph¶i nhµ
xuÊt khÈu vµ ®iÓm kh¸c biÖt thø hai lµ tÝn dông nµy chØ lµ h×nh thøc, mét sù
®¶m b¶o vÒ tµi chÝnh, ng©n hµng cha ph¶i xuÊt tiÒn thùc sù cho ngêi vay nh
trong chiÕt khÊu hèi phiÕu. Tuy nhiªn, khi ®Õn h¹n, nÕu nhµ nhËp khÈu
kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n th× ng©n hµng chÊp nhËn hèi phiÕu ph¶i tr¶
nî thay. ý nghÜa cña tÝn dông chÊp nhËn hèi phiÕu:
Hèi phiÕu cã sù chÊp nhËn thanh to¸n cña ng©n hµng lµ sù ®¶m b¶o
ch¾c ch¾n vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ nhµ xuÊt khÈu cã thÓ ®em chiÕt khÊu
hèi phiÕu ®ã ë bÊt kú ng©n hµng nµo. Kh¶ n¨ng th¬ng m¹i cña hèi phiÕu v«
cïng lín t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ xuÊt khÈu ®îc hëng mét tû lÖ
chiÕt khÊu u ®·i.
§èi víi nhµ nhËp khÈu thi cã thÓ coi ®©y lµ mét tho¶ thuËn ngÇm,
mét nghÖ thuËt vay vèn. Sau khi cã ®îc hèi phiÕu chÊp nhËn cña ng©n hµng
th× nhµ nhËp khÈu cã thÓ ®em chiÕt khÊu nã ë bÊt kú ng©n hµng nµo ®Ó cã
tiÒn thanh to¸n tríc h¹n cho nhµ xuÊt khÈu vµ cã thÓ sÏ ®îc nhËn hoa hång
tõ nhµ xuÊt khÈu.
C¸c bíc thùc hiÖn tÝn dông chÊp nhËn hèi phiÕu:
18
* Trêng hîp nhµ xuÊt khÈu ph¸t hµnh hèi phiÕu.
(1) Nhµ xuÊt khÈu chuyÓn giao hµng vµ ph¸t hµnh hèi phiÕu ®a tíi
nhµ nhËp khÈu ®Ò nghÞ cã sù chÊp nhËn thanh to¸n cña ng©n hµng phôc vô
nhµ nhËp khÈu.
(2) Nhµ nhËp khÈu sau khi kiÓm tra hµng sÏ chuyÓn hèi phiÕu tíi
ng©n hµng phôc vô m×nh xin x¸c nhËp sù chÊp nhËn thanh to¸n trªn hèi
phiÕu .
(3) Ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu sau khi xem xÐt, ký chÊp nhËn
thanh to¸n trªn hèi phiÕu chuyÓn tr¶ l¹i cho nhµ nhËp khÈu.
(4) Nhµ nhËp khÈu chuyÓn hèi phiÕu ®îc ng©n hµng chÊp nhËn thanh
to¸n cho nhµ xuÊt khÈu ®Ó lÊy bé chøng tõ giao hµng.
(5) §Õn h¹n, nhµ xuÊt khÈu chuyÓn hèi phiÕu cho ng©n hµng phôc vô
m×nh nhê thu hé tiÒn hµng nhµ nhËp khÈu.
(6) Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu chuyÓn hèi phiÕu sang ng©n
hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu nhê thu hé tiÒn hµng nhµ nhËp khÈu.
(7) Ng©n hµng nhµ nhËp khÈu sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña hèi
phiÕu th«ng b¸o cho nhµ nhËp khÈu.
(8) Ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu tiÕn hµnh chuyÓn tiÒn thanh
to¸n hèi phiÕu cho ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu nÕu nhµ nhËp khÈu
chÊp nhËn thanh to¸n.
() NÕu nhµ nhËp khÈu kh«ng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc kh«ng cã
kh¶ n¨ng thanh to¸n th× ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu (ng©n hµng chÊp
nhËn hèi phiÕu) vÉn ph¶i chuyÓn tiÒn cña m×nh thanh to¸n cho ng©n hµng
phôc vô nhµ xuÊt khÈu.
* Trßng hîp nhµ nhËp khÈu ph¸t hµnh hèi phiÕu.
1) Nhµ xuÊt khÈu giao hµng cho nhµ nhËp khÈu.
2) Nhµ nhËp khÈu ph¸t hµnh hèi phiÕu kÌm theo ®¬n xin vay tÝn
dông qua ch÷ ký chuyÓn tíi ng©n hµng chÊp nhËn hèi phiÕu.
(3) Ng©n hµng chÊp nhËn hèi phiÕu xem xÐt vµ ký chÊp nhËn thanh
to¸n lªn hèi phiÕu vµ chuyÓn tr¶ l¹i cho nhµ nhËp khÈu sau khi thu phÝ.
(4) Nhµ nhËp khÈu chuyÓn hèi phiÕu ®ù¬c ng©n hµng chÊp nhËn
thanh to¸n xin chiÕt khÊu t¹i ng©n hµng chiÕt khÊu.
19
(5) Ng©n hµng chiÕt khÊu hèi phiÕu xem xÐt vµ cÊp mét kho¶n tÝn
dông sau khi chiÕt khÊu hèi phiÕu cho nhµ nhËp khÈu.
(6) §Õn h¹n nhµ xuÊt khÈu chuyÓn bé chøng tõ cho ng©n hµng phôc
vô m×nh ®Ó nhê thu hé tiÒn hµng nhµ nhËp khÈu.
(7) Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu chuyÓn bé chøng tõ cho ng©n
hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu (ng©n hµng chiÕt khÊu) nhê thu hé tiÒn hµng .
(8) Ng©n hµng chiÕt khÊu kiÓm tra tÝnh hîp lÖ bé chøng tõ vµ th«ng
b¸o cho nhµ nhËp khÈu.
(9) Ng©n hµng chiÕt khÊu chuyÓn kho¶n tiÒn chiÕt khÊu thanh to¸n
tiÒn hµng cho ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu sau khi nhµ nhËp khÈu chÊp
nhËn thanh to¸n. Trong trêng hîp nhµ nhËp khÈu kh«ng chÊp nhËn thanh
to¸n th× ng©n hµng phôc vô nhµ nhËp khÈu (ng©n hµng chiÕt khÊu) chuyÓn
tr¶ l¹i bé chøng tõ cho nhµ xuÊt khÈu qua ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt
khÈu.
3.2.3 Tµi trî qua nghiÖp vô b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh:
Nhu cÇu b¶o l·nh thanh to¸n ®èi víi nhµ nhËp khÈu lµ do kh«ng n¾m
ch¾c ch¾n ®îc kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó thanh to¸n vµ møc ®é tÝn nhiÖm cña
nhµ nhËp khÈu. Nhµ xuÊt khÈu th× cã nhu cÇu b¶o l·nh giao hµng vµ b¶o
l·nh thùc hiÖn hîp ®ång.
Tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng b¶o l·nh lµ b¶o ®¶m thi hµnh ®óng cam
kÕt víi níc ngoµi trong trêng hîp ngêi xin b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ
mét nghÜa vô nµo ®ã víi bªn níc ngoµi.
C¸c h×nh thøc b¶o l·nh cña ng©n hµng:
- Më th tÝn dông tr¶ chËm
- Ký b¶o l·nh hay ký chÊp nhËn trªn c¸c hèi phiÕu
- Ph¸t hµnh th b¶o l·nh víi níc ngoµi hay t¸i b¶o l·nh
- LËp giÊy cam kÕt tr¶ nî víi níc ngoµi...
* ý nghÜa cña nghiÖp vô nµy:
- §èi víi nhµ nhËp khÈu ( bªn ®îc b¶o l·nh): ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu
cÇu ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, t¹o ®îc
nguån nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸, m¸y mãc phôc vô cho s¶n xuÊt kinh
doanh vµ tiªu dïng; ®îc hëng mét kho¶n vèn cña bªn xuÊt khÈu mµ kh«ng
ph¶i tr¶ l·i ( cã thÓ l·i ®îc tÝnh trong gi¸ b¸n); chi tr¶ mét kho¶n phÝ cho
20
- Xem thêm -
.DOC 
79 
67184 
161 
