807
NH556B
M NGOC THAM
(Co nhieu
CAU HOI Md
va GIAM TAI)
cum
theo chuan kien thiic
ki nang v|-;^
Ngfl van
NM3S>£>
ThS.
PHAM
NGOC
THAM
l^hUHQ 6tti VttH
theo
thttttH
Idek thUt la
HUMg
N G 0 VAN
11
(C6 N H I E U CAU H 6 I M d VA GIAM T A I NOI DUNG)
THt; VIE^ TINHSINH THUAN
N H A XUAT BAN DAI H Q C QUOC GIA IlA N d l
NHA XUAT BAN DAI HQC QUOC GIA HA NQI
16 Hang Chuoi - Hai Ba Trifng - Ha Npi
Dien thoai: Bien tap - Che ban: (04) 39714896
Hanh chinh: (04) 39714899; Tong bien tap: (04) 39714897
Fax: (04) 39714899
* * *
Chiu track nhiem xudt ban:
Gidm doc - Tong bi^n tap: P H A M T H I T R A M
Bien tap:
CM ban:
Trinh bay bia:
PHAN NGA - TUYET TRINH
NHA SACH HONG AN
V O T H I THLTA
ThUc hien lien ket:
N h a sach HONG A N
SACH LIEN KET
NhuTng bai van theo chuan kien thuTc kT nang
NGlTVANll
IVla s6': 2L-270DH2012
In 2.000 cuQ'n, i
t P h a n t f c h ThtCftng vtf ( T r a n T e XvTtfng)
I. T A G G I A
T r a n Te Xucfng ( 1 8 7 0 -
1 9 0 7 ) que d l a n g V i Xuyen, huyen M i L Q C , t i n h
N a m D i n h . O n g s i n h r a t r o n g gia d i n h n h a nho, tiT nho noi t i e n g la ngiTdi
t h o n g m i n h , g i o i t h a phii. Ong theo du6i con dudng cong danh t h i cijf k h a sdm,
1 5 t u o i ( 1 8 8 5 ) da d i t h i Hucfng n h u n g k h o n g dau. Tarn iSn vao trtfdng t h i , sU
nghiep t h i cijf cua T i i Xuang cung chi dat den d i n h cao n h a t 1^ dau t i i t a i v^o
n a m 1 8 9 4 . V i t h e , ngifdi ddi goi ong la T i i XiXOng. Ve sau ong t i e p tuc t h i cijf
n h a n n h u n g k h o n g d6. Ong m a t sdm ( 3 7 tuoi) t r o n g m g t I a n ve que ngoai an
gio, b i cam n a n g , chay chila k h o n g k i p .
Cupc d d i ng^n ngui cua T i i Xucfng n k m t r o n g mot giai doan l i c h siif dac b i | t ,
nUdc t a dan r o i vao tay giac Phap, cac phong t r a o yeu nudc d i i n r a r a m rp
nhUng I a n l u p t t h a t b a i ; t h d i dai cdi cu chua m a t h i n , cai m d i dang t i m each
k h i n g d i n h gia t r i cua no. V o n l a ngudi nhay cam vdi t h d i cupc, T i i Xucfng da
phcfi bay thuc t r a n g xa h p i thuc dan nufa phong k i e n V i e t N a m n h i h i g n a m
cuoi the k i X I X , dau the k i X X qua t h o m i n h m o t each day an tUpng. Doi tUpng
de ong che' nhao l a bpn x a m lupc, bpn quan l a i phong k i e n tay sai, la xa hpi
t o n v i n h dong t i e n (/fc yeu ngUdi ghet hay gi chU - Diia trong tliAng khinh
vi tien), l a che dp t h i cijr H a n hpc cuoi mua {ChU y chtt chieu
chi
khong phe d^n -
()ng mdi quen phe mot chU tien). Biirc t r a n h h i e n thUc t r o n g buoi giao t h d i ay
c h i CO m p t g a m m a u x a m x i t , den t o i .
Ngoai r a , m ^ g thcf t a m t i n h cung la m6t m a n g thcf giiip chiing ta hieu ro
hcfn ve con ngUdi T i i Xuong. Ong dua m i n h vao thcf, t r o n g thcf, ong la ngUdi
phong t i n h , ke ddi lUng ton vdi, \k chii M a n ngheo liic tung toan len ban cd trdi,
la a n h hpc t r d ho but ho nghien,
tui leu tui chong,
la con ngifdi day t a m t r a n g
d&m ndo d&m nao td cung buon, la ke chan chudng muon ngu qudch sU ddi thay
ke thvtc. Chong cha't len cupc ddi T i i Xtfcfng l a b i k i c h , do la b i k i c h cua mpt con
ngudi c6 t a i , c6 t a m , song giOfa t h d i cupc m d i , cu d6i t h a y ma khong t i m th^y
hudng d i cho cupc ddi m i n h . B d i vay, c6 liic n h a t h o da phai thSt len: Muon
mil
trdi chdng cho mu nhi - Giuang mdt trong chi buoi bgc tinh.
T i i Xucfng c h i sang tAc thcf N o m , b k n g cac the quen thupc n h u Dudng luat,
t h a t ngon b a t cii, tuT t u y p t , v a n te, cau d o i , luc bat,... O the loai nao T i i XUdng
cung la m p t bac t h a y , dupc N g u y i n Cong H o a n suy t o n la bac thdn tha
thdnh
chU. T h a ong da t h a n h , n h i e u gipng: t r U t i n h sau M n g , trao p h i i n g sac sao, da
k i c h m a n h me. N h i l u b a i t h o trOr t i n h cua T i i Xucfng dat den dp sau s^c n h a t
cua t a m t r a n g , c6n m a n g t h d t r a o p h i i n g dUa t e n tuoi ciia ong l e n h a n g nhUng
16
nha thcf trao phiing hang dau Viet Nam. Ngon ngOr, he thong hinh anh, de
tai,... trong tho Tii Xuofng that la phong phu, sinh dong nha cuoc song binh
thifdng, dan da. Ngirdi ta xem Tii Xucrng la ngifcri md dau cho khuynh hudrng
thcf hien thuc phe phan or Viet Nam giai doan sau.
I I . TAC PHAM
Mot mang tho dac biet trong sang tAc cua Tii Xucfng la mang tho viet ve
ngudi vot than yeu cua ong. 6ng lay vo tir nam 16 tuoi, ba la Pham T h i MSn,
sinh ra tiT mot dong ho noi tieng nhieu ngiTdi d6 dat. Ba da di vao thd Tii
Xucfng nhir mot nhan vat dien hinh cua ngudi phu nC Viet Nam tan tao, thuy
chung. Tii Xucfng da pha vS quy pham cua van hoc phong kien, dua vao thcf
hinh anh ciia ngudi vg ddi thudng. Ong t u nhan minh la ngu&i ninh vo iVudt
rdu ninh vg con bu no), dua vo minh ra de te song (Con gdi nha dong Idy
chSng ke chg - Tieng c6 mieng khong dxlgc chang hay cha), ong an lifcfng ciia
vc(, lam thay do ddi liing ton vdi ngay trong nha minh. Dtfa vo ra dua vui
chinh la each de quen bdt di cai ngheo, cai cay cUc ciia cuoc dcfi nha thcf; cung
chinh la each bay to long yeu thucfng tran trong vdi vg, the hien tam long
chan that nhat cua mot ke bat d^c chi trong ddi. Thuang vg la mot bai thcf dac
s^c nha't trong mang tho viet ve vcf ciia Tii Xucfng.
1. G i a tri npi dung
a) Hinh dnh ngUid vc/
- Bang cam xiic chan thanh, Tii Xifong da tac khac A\Sgc hinh anh ngudi
phu nu: nong thon Viet Nam qua vcf ciia minh ngay tCr nhOfng cau tho dau. Do
la mgt ngirdi phu nuT tan tao khong ngcfi nghi (quanh nam buon ban d mom
song); la mot ngUcfi phu nii gdnh tren vai ganh nang gia dinh {Nuoi du nam
con vai mot chong), mot dan con vdi mot ong chong deu cay nhcf vao than c6
kho kiet ay; la mot ngvfcfi phu niJ day nghi luc, chiu thucfng chiu kho, bat chap
hoan canh v i chong con (Ldn Igi thdn cd khi quang vdng - Eo seo mdt niidc
budi dd ddng); mot ngifcri phu nU cam phan, chap nhan hoan canh (Mot duyen
hai ng du ddnh phdn - Nam nang milai mUa dam qudn cong).
- Hinh anh ba Tii khong con la ngiTcfi cu the nOfa ma mang ve dep ciia ngUcfi
phu nOf Viet Nam xUa. NhOttig chi tiet nghe thuat dat gia, giau y nghia bieu cam
nhiT mom song, than cd quang vdng, eo seo mdt nitac,... gcfi hinh anh ngifcfi phu nuT
trong thcf ca dan gian. TCr mom song, thdn cd, eo seo vCra c6 tac dung chi sir va't va
nhoc nhan ciia ba Tii lai vtfa tang them cam giac ve sii be nho, yeu crt, chenh venh
6 ngucfi phu nOf nay. NhiJng tix tren khi duoc dat ben canh nhOttig ttr chi so xuat
hi^n day dac trong bai thcf {ndm con, mdt chSng, mot duyen, hai ng, ndm ndng,
mitdi mita,...) lam tang them sufc nang de len doi vai nho be ay.
b) Tinh cam cua nhd thcf
- Hinh anh ba Tii duoc nhin nhan bkng cam xiic ciia mot ong chong luon
cam thay phai chiu an vg, tao nen nhitog cau thcf tuyet hay viet ve t i n h cam
vcf ch6ng trong nen van hoc trung dai Viet Nanx. Theo quan niem truyen
• THUAi-i
. 1
17
t h o n g , n g i r d i p h u n f f d i g i c6 dMc
m o t cai n h i n day t r a n t r o n g nhix t h e , n h a t
l a t r o n g c o n m i t cua cac bac n a m n h i t h e o n h o hoc. T i n h c a m c h a n t h a n h sau
sdc cua T u XUOng d a x u a t h i e n n g a y tiT n h i J n g cau t h o d a u t i e n . H i e u dirge c d i
v a t v a , l o t o a n , h i e u d u g c g a n h n a n g g i a d i n h , h i e u d u g c t h a i do c a m c h i u cua
v g m i n h c6 n g h i a l a T i i X u c m g l u o n m u o n c h i a se v d i b a n h O n g k h o k h a n a y .
- T r o n g c a m x i i c c6 p h a n de cao,
n g U 9 n g m o n g i / d i v g l a m l u , t a o tAn, T i i
Xucfng k h o n g t h e che g i a u c a i c h u a c h a t k h i n g h i ve b a n t h a n m i n h . S^c
t r a o l o n g t r o n g c a u Nudi
mot
chong,
du nam
con vai mdt chSng,
thdi
c a i e a c h k e o d a i chijf v&i
Tu X u c f n g viTa n h a n m i n h l a v 6 t i c h sU, k h o n g g i i i p g i cho v g
con
l a i v i f a t h e h i e n c a i cUdi m i a m a i c h u a c h a t ve so p h a n cua m o t t r a n g n a m n h i
bat die
c h i t r o n g dcfi. C a m
xiie t r o n g b a i thcf k h o n g c h i hiTdng t d i t h e h i | n
t i n h c a m v6\, t U x e m m i n h l a g a n h n a n g eiia g i a d i n h m a c o n x o a y sau
n6i dau t r i e n m i e n
khong
duft t r o n g o n g :
vao
n o i d a u d d i . V i e t ve v g , n g a m
m i n h , x o t x a cho so p h a n , bao u a t iife b i d o n n e n d a b a t r a t i e n g ehijfi dcji:
me thoi dai an a bac ~ Co chong
ha hUng cung
nhu khong.
T a t ea l a do c a i
ve
Ch
bac
beo cua t r o d 6 i .
K h i n h a n r a t i n h c a n h v g m i n h : cd chSng
hd hUng cung
nhu khong,
chinh
l a l i i c n h a thcf t h e h i e n cao d o n h a t t i n h c a m c h a n t h a n h , sau sac ciia m i n h \k
c u n g l a l i i c o n g n h a n r a m o t c d c h t h a m t h i a n h a t n 6 i x o t x a ve t h a n p h a n .
2. G i a t r i n g h ?
thuat
- D e t a i dcfi t h t r g n g , n g o n ngijf g i a n d i , k h o n g cau k i , e h a u c h u o t , h i n h thiJc
thcf p h a v a q u y t i c c i i a m o t n h a thcf l u a t ( t h a t n g o n b a t c i i ) , T i i Xucfng d a d i f a
v a o thcf t r u n g d a i m o t c a m x i i c d a y m d i l a : thcf v i e t ve v g v d i t i n h c a m
ch&n
th^nh, ton trong.
- C h a t trOf t i n h v a t r a o p h i i n g h o a q u y e n , d a n c k i v a o n h a u l a m n e n m g t b a i
thcf d a n g h i a , d a t a n g ; Thuang
vg l a m g t t r o n g nhOfng b a i thcf h a y n h a t v i e t ve
v g t r o n g n e n v S n hoc V i e t N a m .
1. P h a n t i c h h i n h a n h b a T u t h e h i ^ n t r o n g b a i thtf.
2. P h a n t i c h s t f v a n d u n g s a n g t a o h i n h a n h , n g o n n g t f v a n h o c d f i n
gian cua tac gia.
3. C a m n h $ n c u a a n h c h i v e v e d ^ p n h a n e a c h T i i Xifotag q u a b a i thtf.
Hl/CfNG D A N L A M B A I
1. Thcf xUa v i e t v e n g u d i v g d a i t , m a v i e t ve ngi/cfi v g k h i d a n g c 5 n
song
c 6 n i t hcfn. Cac t h i n h a n c h i l a m thcf k h o c v g k h i ngi/cfi b a n t r a m n S m d a q u a
d d i . B a T i i c6 t h e d a p h a i c h i u n h i e u n h g c n h a n g i a n k h o cua cugc s o n g n h i f t i g
b u l a i , b a c6 n i e m h a n h p h i i c m a r a t n h i e u p h u nCf n g a y x i f a k h o n g c6 duge:
n g a y l i i c eon s o n g b a d a di/gc d i v a o thcf o n g T i i v d i t a t ea n i e m thiTcfng y e u ,
t r S n t r o n g cua c h o n g .
18
Thucmg yeu, quy trong vo Ik cam xiic c6 phin mdi me so vcSi nhuTng cam xiic
quen thuoc trong van hoc trung dai. Vay mk trong tho Tii Xifcfng, da c6 hin
mot chum tho ve vo, va bai Thuang vg duoc xem la mot trong nhufng bai xua't
s^c nhat. Trong ThiCang vg cung nhu nhieu sang tac khac cua Tti Xucfng viet
ve ba Tii, bao gid cung c6 hai hinh anh: ba Tti duoc the hi§n mot each trUc
tiep, ong Tu duoc boc 16 mot ckch gikn tiep nhiftig vSn ro net, sau sic.
a) Hinh anh ba Tii hi$n len trong bai thcf v- Xem thêm -