Luận văn Xã hội học tham khảo
0
1
2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
LUẬN VĂN THẠC SỸ
NHẬN THỨC VÀ HÀNH VI CỦA NGƯỜI DÂN VỀ SỬ DỤNG TÚI NILON
GÂY Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
Giảng viên hướng dẫn: TS. Phạm Tất Thắng
Học viên :
Nguyễn Thị Hương
Khoa:
Xã hội học
Khóa:
QHX - 2009
Hà Nội, tháng 9 - 2013
3
MỞ ĐẦU...........................................................................................................4
1. Lý do chọn đề tài......................................................................................4
2. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài..................................6
2.1. Ý nghĩa khoa học................................................................................6
2.2. Ý nghĩa thực tiễn.................................................................................6
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................7
3.1. Mục đích nghiên cứu..........................................................................7
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................7
4. Câu hỏi nghiên cứu..................................................................................8
5. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu........................................8
5.1. Đối tượng: ..........................................................................................8
5.2. Khách thể: ..........................................................................................8
5.3. Phạm vi nghiên cứu............................................................................8
6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................8
6.1. Phương pháp luận..............................................................................8
6.2. Phương pháp xã hội học.....................................................................9
7. Giả thuyết nghiên cứu và khung lý thuyết...........................................12
7.1. Giả thuyết nghiên cứu......................................................................12
7.2 Khung lý thuyết..................................................................................12
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI....................14
1.1 Cơ sở lý luận của đề tài........................................................................14
1.2. Một số lý thuyết có liên quan.............................................................14
1.2.1. Lý thuyết hành động xã hội...........................................................14
1.2.2. Lý thuyết Hành vi lựa chọn của George Homans........................15
4
1.2.3. Lý thuyết hành vi............................................................................16
1.3. Các khái niệm công cụ........................................................................16
1.4. Lịch sử vấn đề nghiên cứu..................................................................19
Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ HÀNH VI CỦA NGƯỜI DÂN..................23
VỀ SỬ DỤNG TÚI NILON...........................................................................23
2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.............................................................23
2.1.1 Phường Ngã Tư Sở.........................................................................23
2.1.2. Xã Dương Xá, huyện Gia Lâm....................................................23
2.2 Thực trạng sử dụng túi nilon trong sinh hoạt hàng ngày của các hộ
gia đình hiện nay........................................................................................23
2.3. Hành vi sử dụng túi nilon...................................................................28
CHƯƠNG 3: NHẬN THỨC CỦA NGƯỜI DÂN VỀ...................................41
TÁC HẠI TÚI NILON...................................................................................41
3.1. Mức độ hiểu biết của người dân về tác hại sử dụng túi nilon.........41
3.2. Nhận thức tác hại của túi nilon đến môi trường và sức khỏe.........59
3.2.1 Tác hại của túi nilon đến môi trường............................................59
3.2.2 Tác hại của túi nilon đến sức khỏe................................................62
3.3. Nhận thức về sản phẩm thay thế......................................................65
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................................71
1. Kết luận...................................................................................................71
2. Khuyến nghị:..........................................................................................73
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Danh mục bảng biểu:
76
Biểu đồ:
Biểu đồ 2.2.1: Số túi nilon trung bình mỗi gia đình sử dụng
Biểu đồ 2.3.1: Xử lý túi nilon sau khi sử dụng
5
Biểu đồ 2.3.2: Mối quan hệ giữa giới tính và hành vi xử lý rác thải túi nilon
Biểu đồ 3.1.1:Nghe tuyên truyền về tác hại của túi nilon tới môi trường
Biểu đồ 3.1.2: Mức độ nghe tuyên truyền của người dân giữa hai Phường
Ngã Tư Sở và Xã Dương Xá
Biểu 3.1.3: Mức độ nghe tuyên truyền giữa nam và nữ
Biểu đồ 3.1.4: Mức độ nghe tuyên truyền giữa các độ tuổi
Biểu đồ 3.1.5: Mối liên hệ giữa địa bàn nghiên cứu và nội dung tuyên truyền
phân loại rác thải túi nilon ngay tại gia đình
Biểu đồ 3.1.5: Mối quan hệ giữa giới tính
Bảng biểu:
Bảng 2.2.1: Mối quan hệ giữa số túi nilon sử dụng và số thành viên
trong gia đình
Bảng 2.3.1: Lý do sử dụng túi nilon
Bảng 2.3.2: Mối quan hệ giữa các lứa tuổi và hành vi xử lý rác
Bảng 2.3.4: Quan điểm về sử dụng sản phẩm thay thế túi nilon
của những người đã từng sử dụng qua
Bảng 2.3.5: Mối quan hệ giữa giới tính và hiểu biết về túi nilon gây ra bệnh
tật
Bảng 3.1.1: Nghe tuyên truyền qua các kênh thông tin
Bảng 3.1.2: Mức độ nghe tuyên truyền qua các phương tiện truyền thông
giữa hai địa bàn nghiên cứu
Bảng 3.1.3: Mối quan hệ giữa giới tính và kênh tiếp cận thông tin
Bảng 3.1.4: Mối quan hệ giữa lứa tuổi và các kênh thông tin
Bảng 3.1.5: Mối quan hệ giữa trình độ học vấn và tiếp cận qua kênh thông
tin
6
Bảng 3.1.6: Nội dung tuyên truyền tác hại của túi nilon
Bảng 3.1.7: Mối quan hệ giữa giới tính và hiểu biết tác hại của túi nilon đến
sức khỏe cộng đồng
Bảng 3.2.1.1: Sử dụng túi nilon gây ảnh hưởng đến môi trường
Bảng 3.2.1.2: Mối quan hệ giữa học vấn và nhận thức sử dụng túi nilon gây ô
nhiễm môi trường
Bảng 3.2.1.3: Mối quan hệ giữa giới tính và nhận thức ảnh hưởng của túi
nilon
Bảng 3.2.1: Sử dụng túi nilon gây ra bệnh tật
Bảng 3.2.2.2: Mối quan hệ giữa giới tính và hiểu biết về túi nilon gây ra bệnh
tật
Bảng 3.2.2.3: Địa điểm sử dụng túi thân thiện với môi trường
Bảng 3.2.2.4: So sánh sản phẩm thay thế (SPTT) và túi nilon
Bảng 3.2.2.5: Mối quan hệ giữa giới tính và so sánh SPTT với túi nilon
Bảng 3.2.2.6: Mối quan hệ giữa yếu tố tuổi và quan điểm sử dụng sản phẩm
thay thế với nội dung tuyên truyền
7
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Việt Nam là nước có dân số đứng thứ 3 Đông Nam Á, thứ 14 trên thế giới,
và là một trong những nước có mật độ dân số cao nhất trên thế giới. Quá trình
gia tăng dân số nhanh kéo theo những đòi hỏi, yêu cầu về đáp ứng các nhu
cầu về sinh hoạt, giáo dục, đào tạo, chăm sóc y tế, giao thông vận tải, nhà ở,
việc làm… đồng thời làm gia tăng sức ép với môi trường tự nhiên và môi
trường xã hội. Trong khi đó, môi trường tự nhiên có khả năng chịu tải nhất
định, khi dân số tăng nhanh và chất thải không xử lý xả thải vào môi trường
nhiều làm vượt quá khả năng tự làm sạch và phục hồi của môi trường tự
nhiên, tất yếu sẽ dẫn đến ô nhiễm môi trường.
Cũng như nhiều nước đang phát triển khác trên thế giới có thu nhập
thấp với số dân đông, Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn khi đối mặt với vấn
đề tài nguyên thiên nhiên bị suy giảm và ô nhiễm môi trường. Để giải quyết
những khó khăn trên nhà nước đã đưa ra chiến lược quốc gia về môi trường
và phát triển bền vững được xây dựng từ năm 1985, sau đó là Chương trình
hành động quốc gia về môi trường và phát triển bền vững, đã và đang được
thực hiện theo lộ trình.
Môi trường đang từng ngày, từng giờ bị chính các hoạt động sản xuất
và sinh hoạt của chúng ta làm cho ô nhiễm nghiêm trọng hơn.
Một trong những chất thải sinh hoạt có tác hại với môi trường hiện nay
là túi nilon mà người dân vẫn sử dụng hàng ngày. Túi nilon xuất hiện cách
đây khoảng 150 năm – do nhà hóa học người Anh Alexander Parkes phát
minh. Sự ra đời của túi nilon đã mang lại nhiều tiện lợi sinh hoạt trong đời
sống, nhất là trong việc bao gói hàng hóa. Hiện nay, túi nilon đã trở nên quen
thuộc trong đời sống sinh hoạt hàng ngày của cộng đồng, đặc biệt là trong các
8
hoạt động thương mại dân sinh. Với ưu điểm tiện dụng, khá bền và giá thành
thấp, túi nilon, đặc biệt là các loại túi siêu mỏng được sử dụng phổ biến và
hầu như có mặt ở mọi nơi, từ các siêu thị, trung tâm thương mại đến các khu
chợ buôn bán nhỏ lẻ. Do đó, số lượng túi nilon được sử dụng và thải ra môi
trường ngày một gia tăng, gây ô nhiễm môi trường nặng nề, gây nên hiện
tượng tắc nghẽn cống rãnh, ngập lụt, xói mòn đất, thoái hóa đất đai, ứ đọng
nước thải, hạn chế sự phát triển của cây trồng, đặc biệt có thể gây ung thư,
gây độc cho con người... Đây là những tác hại mà túi nilon gây ra cho môi
trường sinh thái trở thành một vấn đề môi trường được nhiều người quan tâm.
Trào lưu chung và sự phát triển của kinh tế Thế giới túi nilon chủ yếu
sử dụng một lần rồi bị thải ra môi trường ngày một gia tăng. Việc này không
chỉ gây lãng phí về kinh tế mà còn là hiểm hoạ khôn lường cho nhân loại.
Nhận thức được tác hại của túi nilon đối với môi trường và sức khỏe cộng
đồng, nhiều quốc gia trên thế giới đã có những giải pháp mạnh để giải quyết
vấn đề này như: Ban hành lệnh cấm sản xuất túi nilon khó phân hủy; đánh
thuế nặng đối với sản xuất túi ni lông khó phân hủy đã được áp dụng tại Đài
Loan, Trung Quốc, Vương quốc Anh và một số bang ở Hoa kỳ, Thụy Sỹ, Nam
Phi, Đan Mạch…; ngoài ra các nước này cũng yêu cầu người tiêu dùng phải
trả tiền mua túi nilon khi mua hàng để khuyến khích người dân tái sử dụng túi
nilon hoặc sử dụng các loại túi thân thiện với môi trường. Một số quốc gia ở
châu Phi, như Uganda, Kenya, Tanzania... cũng đã bắt đầu cấm nhập khẩu,
sản xuất, tăng thuế đối với túi ni lông nhằm hạn chế tối đa những ảnh hưởng
tiêu cực đối với môi trường.
Tại Việt Nam, trong những năm gần đây, các cơ quan quản lý nhà nước,
cộng đồng xã hội đã và đang quan tâm tới vấn đề tác hại chất thải túi nilon
với nhiều giải pháp được đưa ra áp dụng bao gồm cả các giải pháp hành chính
cũng như các biện pháp tuyên truyền, nâng cao nhận thức như tổ chức các
9
chiến dịch truyền thông “nói không với túi ni lông”, “ngày không túi ni
lông”, “ngày hội tái chế chất thải” … ; hoặc việc khuyến khích áp dụng các
giải pháp sản xuất túi sinh học tự phân hủy, túi thân thiện với môi trường ở
một số doanh nghiệp,… nhằm hạn chế tác động tiêu cực của loại rác thải này
tới môi trường. Thời gian qua giới khoa học có nhiều nghiên cứu về tác hại
của túi nilon tới môi trường và cũng có những cuộc vận động, tuyên truyền
người dân sử dụng các sản phẩm thay thế cho túi nilon nhưng việc làm thay
đổi nhận thức và hành vi của người dân và sử dụng túi nilon vẫn chưa đạt kết
quả như mong muốn. Do đó, tôi lựa chọn đề tài “Nhận thức và hành vi của
người dân về sử dụng túi nilon gây ô nhiễm môi trường” với mục đích tìm
hiểu nhận thức của người dân về loại rác thải này gây ô nhiễm môi trường, từ
đó đưa ra một số giải pháp và đề xuất về mặt chính sách nhằm nâng cao ý
thức bảo vệ môi trường. Dần dần giúp người dân hạn chế sử dụng túi nilon
trong sinh hoạt và tiêu dùng và thay thế dần bằng các sản phẩm thân thiện với
môi trường.
2. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
2.1. Ý nghĩa khoa học
Thông qua đề tài nghiên cứu hành vi, nhận thức của người dân về việc
sử dụng túi nilon gây ô nhiễm môi trường, người nghiên cứu có cơ hội áp
dụng những kiến thức lý luận, những lý thuyết và phương phương pháp
nghiên cứu xã hội học vào thực tế. Kết quả nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ
một số lý thuyết xã hội học đại cương như: Lý thuyết hành động xã hội, Lý
thuyết hành vi, Lý thuyết hành vi lựa chọn. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu này
còn góp phần làm sáng tỏ một số kiến thức xã hội học thuộc chuyên ngành:
Xã hội học môi trường.
10
2.2. Ý nghĩa thực tiễn
Thực hiện đề tài “Nhận thức và hành vi sử dụng túi nilon của người
dân gây ô nhiễm môi trường” là việc vận dụng và kiểm chứng các lý thuyết
xã hội học trong lĩnh vực môi trường. Đề tài này tìm hiểu nhận thức và hành
vi của người dân về sử dụng túi nilon. Nghiên cứu và phân tích hiện trạng của
đề tài cung cấp những dữ liệu cần thiết trong một nghiên cứu cụ thể về nhận
thức và hành vi của người dân hiện nay; cung cấp cơ sở khoa học từ kết quả
nghiên cứu cho các nhà quản lý, các nhà kinh tế có những nghiên cứu để điều
chỉnh cần thiết nhằm để người dân có cơ hội sử dụng những sản phẩm thân
thiện với môi trường thay thế túi nilon.
Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ nhận thức và hành vi của người
dân khi sử dụng túi nilon trong các hoạt động hàng ngày của họ, trong đó có
ảnh hưởng do túi nilon gây ra với vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay.
Qua nghiên cứu và phân tích số liệu nghiên cứu thực tiễn đề tài sẽ cung
cấp thông tin tham khảo cần thiết cho các nhà quản lý, để có thể có những
điều chỉnh, giải pháp thích hợp nhằm giảm ô nhiễm môi trường do rác thải là
túi nilon gây ra.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu nhận thức và hành vi của
người dân đối với việc sử dụng túi nilon gây ô nhiễm môi trường. Đề tài đi
vào phân tích thực trạng sử dụng túi nilon trong các sinh hoạt hàng ngày của
các hộ dân; tìm hiểu sâu hơn về nhận thức của người dân trong việc sử dụng
túi nilon trong sinh hoạt và tiêu dùng, từ đó xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến
nhận thức và hành vi của người dân trong việc sử dụng túi nilon
11
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Đánh giá thực trạng, mức độ sử dụng túi nilon trong sinh hoạt hàng
ngày của các hộ gia đình tại địa bàn một phường và một xã ở Hà Nội.
- Tìm hiểu nhận thức và hành vi của người dân trong việc sử dụng túi
nilon.
- Tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến thực trạng sử dụng túi nilon
trong sinh hoạt hàng ngày của các hộ gia đình.
- Đưa ra một số khuyến nghị và giải pháp nhằm hạn chế sử dụng túi
nilon.
4. Câu hỏi nghiên cứu
- Mức độ sử dụng túi ni lông trong sinh hoạt hàng ngày của các hộ gia
đình hiện nay như thế nào?
- Người dân có nhận thức và hành vi như thế nào về việc sử dụng túi
nilon?
- Những yếu tố nào dẫn đến nhận thức và hành vi sử dụng túi nilon tại
các hộ gia đình như hiện nay?
5. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
5.1. Đối tượng: Nhận thức và hành vi của người dân về sử dụng túi nilon
5.2. Khách thể: Người dân sống ở địa bàn Hà Nội (xã Dương Xá – Huyện
Gia Lâm và phường Ngã Tư Sở - quận Đống Đa).
5.3. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian nghiên cứu: Tại hai địa bàn nghiên cứu nói trên
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 11/2011 đến nay
6. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp được sử dụng trong đề tài nghiên cứu bao gồm:
12
6.1. Phương pháp luận
Vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩ duy vật lịch sử. Theo đó, khi xem xét nhận thức, hành vi của người dân
về sử dụng túi nilon phải đặt trong bối cảnh cụ thể, trong tiến trình phát triển
xã hội, trong mối liên hệ tương tác với hệ thống xã hội tổng thể và các quá
trình xã hội khác. Đồng thời xem xét nhận thức và hành vi đó của người dân
trong mối tương quan với những yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường, đặc điểm
cá nhân nhằm tìm ra những ảnh hưởng theo chiều cạnh khác nhau của xã hội
đối với những hành vi của người dân, cũng như tìm ra những tác động ngược
trở lại của nhận thức, hành vi của người dân về sử dụng túi nilon gây ô nhiễm
môi trường. Từ đó, đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao ý thức bảo vệ
môi trường của người dân, hạn chế sử dụng túi nilon mà thay bằng các sản
phẩm thân thiện với môi trường và thực hiện Chiến lược Quốc gia về Bảo vệ
môi trường.
6.2. Phương pháp xã hội học
- Phương pháp chọn mẫu:
Dung lượng mẫu: 200 phiếu, trong đó phường Ngã Tư Sở, quận Đống Đa
100 phiếu, xã Dương Xá, huyện Gia Lâm 100 phiếu.
Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo giới tính
Giới tính
Nam
Nữ
Tổng
Tần số
99
101
200
Tần suất (%)
49.5
50.5
100
Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo độ tuổi
13
Số thế hệ sống cùng trong mẫu nghiên cứu
-Phương pháp thu thập thông tin:
Thu thập thông tin bằng phiếu trưng cầu ý kiến.
14
Chúng tôi thiết kế bảng hỏi với 10 câu hỏi dành cho đối tượng là thành
viên trong các hộ gia đình đang sinh sống ở xã Dương Xá thuộc huyện Gia
Lâm và phường Ngã Tư Sở quận Đống Đa.
Nguồn thông tin thu thập được là toàn bộ các thông tin trả lời đã được
mã hóa từ các câu hỏi trong bảng hỏi.
- Phương pháp phỏng vấn sâu
Chúng tôi tiến hành 10 cuộc phỏng vấn sâu để thu thập những thông tin
cụ thể và chi tiết hơn nhằm phát hiện những vấn đề mà nghiên cứu bằng bảng
hỏi chưa rõ. Những thông tin thu được từ các cuộc phỏng vấn này được sử
dụng trực tiếp trong quá trình phân tích.
- Phương pháp quan sát
Ngoài việc đi thu thập thông tin, chúng tôi có tiến hành quan sát mức
độ sử dụng túi nilon ở một số hộ gia đình tại 2 địa bàn nghiên cứu.
- Xử lý thông tin
Thông tin định lượng được xử lý bằng phần mềm thống kê chuyên
dụng SPSS.
- Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu
Luận văn có sử dụng tài liệu của bộ môn Xã hội học và một số bộ môn
khoa học xã hội khá cũng như tham khảo một số đề tài, luận văn có liên quan
đến vấn đề nghiên cứu. Ngoài ra, nghiên cứu còn tiến hành phân tích một số
số liệu, thông tin trong các sách chuyên môn, báo, tạp chí, giáo trình, báo
mạng...
15
7. Giả thuyết nghiên cứu và khung lý thuyết
7.1. Giả thuyết nghiên cứu
- Các hộ gia đình vẫn còn sử dụng rất nhiều túi nilon trong sinh hoạt hàng
ngày. (Từ này nên thay bằng từ khác mày thấy thế nào, rất nhiều là từ chung
chung khó đo)
- Người dân đã có nhận thức đúng đắn về tác hại của túi nilon gây ra ô nhiễm
môi trường tự nhiên và sức khỏe của con người, nhưng do thói quen tiêu dùng
và sự tiện lợi trong tiêu dùng của túi nilon nên họ vẫn sử dụng.
- Có sự khác nhau về nhận thức và hành vi trong việc sử dụng túi nilon và vấn
đề ô nhiễm môi trường giữa nam và nữ, giữa những người có trình độ học vấn
khác nhau…. Không có ... nhé,
7.2 Khung lý thuyết
16
Đặc điểm Kinh tế - xã hội
Đặc điểm nhân
khẩu xã hội của
cá nhân
Nhận thức và
hành vi sử dụng
túi nilon của
người dân
Đặc điểm
cộng đồng
Đặc điểm
hộ gia đình
Lý do sử dụng
túi nilon
Thực trạng về việc sử dụng túi nilon gây ô nhiễm môi trường
17
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1 Cơ sở lý luận của đề tài
Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng giúp cách nhìn nhận và đánh
giá vấn đề - sự kiện xã hội trong mối quan hệ phổ biến, qua lại, biện chứng
với các vấn đề - sự kiện khác. Trong đề tài này, chủ nghĩa duy vật biện chứng
là cơ sở để chỉ ra vấn đề nhận thức và hành vi của người dân về sử dụng túi
nilon trong mối quan hệ với các đặc điểm kinh tế, xã hội, đặc trưng văn hóa…
Chính từ những đặc điểm này sẽ chỉ rõ sự khác biệt giữa nhận thức và hành vi
của người dân. Vận dụng một số lý thuyết và tư tưởng của một số nhà Xã hội
học về môi trường là cơ sở lý luận của đề tài.
1.2. Một số lý thuyết có liên quan
1.2.1. Lý thuyết hành động xã hội
Lý thuyết hành động xã hội gắn liền với tên tuổi của M.Weber,
E.Durkhiem và đặc biệt là Parsons. Thuyết hành động xã hội đã đi sâu phân
tích và xây dựng một hệ thống lý thuyết về những mối quan hệ cá nhân giữa
người với người, thông qua đó lý giải toàn bộ những mối quan hệ xã hội. Ở
luận văn này chúng tôi sử dụng lý thuyết hành động xã hội của T. Parsons,
xuất phát từ chỗ ông coi “hành động xã hội là đối tượng nghiên cứu quan
trọng nhất của xã hội học”, thuyết hành động xã hội của T. Parsons đã cố
gắng đi sâu phân tích và xây dựng một hệ thống lý thuyết về những mối quan
hệ cá nhân giữa người với người, thông qua đó lý giải toàn bộ những mối
quan hệ xã hội. Trong tác phẩm quan trọng nhất của mình “Cơ cấu hành
động xã hội”, Parsons đã coi xã hội như một hệ thồng tồn tại trên cơ sở của
những hành động qua lại phức tạp giữa những cá nhân trừu tượng. Những
hành động xã hội nói trên được quy định bởi vai trò và chức năng xã hội của
các cá nhân cũng như sự tuân thủ các chuẩn mực xã hội. Thuyết hành động xã
hội nhấn mạnh vai trò quan trọng của sự cân bằng trong hành vi của các cá
18
nhân đối với sự ổn định của xã hội, coi sự cân bằng là hình thức tồn tại lý
tưởng của một xã hội lành mạnh.
Lý thuyết Hành động xã hội được vận dụng trong đề tài này để lý giải
việc nhận thức được tác hại của túi nilon cho môi trường và sức khỏe con
người; những lý do dẫn đến hành vi lựa chọn sử dụng túi nilon trong sinh hoạt
hàng ngày của các hộ gia đình hiện nay. Hành động của họ có mục đích gì, có
vì lợi ích nào không?
1.2.2. Lý thuyết Hành vi lựa chọn của George Homans
Homans là nhà xã hội học người Mỹ, một trong những tác giả tiêu biểu
nhất của lý thuyết trao đổi xã hội. George Homans đã đưa ra “mô hình lựa
chọn duy lý” của hành vi cá nhân theo các nguyên tắc cơ bản:
Nếu một dạng hành vi được thưởng, hay có lợi thì hành vi đó có xu
hướng lặp lại
Hành vi được thưởng hay được lợi trong hoàn cảnh nào thì cá nhân sẽ
có xu hướng lặp lại hành vi đó trong hoàn cảnh như vậy.
Nếu như phần thưởng, mối lợi đủ lớn thì cá nhân sẽ sẵn sàng bỏ ra
nhiều “chi phí” vật chất và tinh thần để đạt được nó.
Mức độ hài lòng, thỏa mãn với những phần thưởng, mối lợi cá nhân
giành được cao nhất ở lần đầu có xu hướng giảm dần.
Với lý thuyết lựa chọn hành vi của George Homans, những cách lý giải về
hành vi của cá nhân trong cộng đồng liên quan tới môi trường không chỉ liên
quan đến khía cạnh kinh tế mà còn liên quan đến khía cạnh giá trị, chuẩn
mực, nhận thức về môi trường của cá nhân trong cộng đồng đó.
Lý thuyết hành vi lựa chọn được đề tài vận dụng để lý giải vì sao người
dân hiện nay vẫn còn sử dụng rất nhiều túi nilon trong đời sống hàng ngày.
Bên cạnh đó hành vi phân loại rác thải này tại nguồn là một trong những yếu
19
- Xem thêm -