Tài liệu Nhận diện văn hóa quản lý của công ty liên doanh với hàn quốc tại hà nội (nghiên cứu trường hợp công ty megastudy

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------------ NGUYỄN THỊ HƢỜNG NHẬN DIỆN VĂN HÓA QUẢN LÝ CỦA CÔNG TY LIÊN DOANH VỚI HÀN QUỐC TẠI HÀ NỘI (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG HỢP CÔNG TY MEGASTUDY) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC QUẢN LÝ Hà Nội - 2014 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------------ NGUYỄN THỊ HƢỜNG NHẬN DIỆN VĂN HÓA QUẢN LÝ CỦA CÔNG TY LIÊN DOANH VỚI HÀN QUỐC TẠI HÀ NỘI (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG HỢP CÔNG TY MEGASTUDY) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC QUẢN LÝ Mã số: Thí điểm Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Huy Kỳ Hà Nội - 2014 2 LỜI CẢM ƠN Để thực hiện thành công luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Huy Kỳ, người Thầy đã ân cần hướng dẫn khoa học. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban Chủ nhiệm Khoa, các thầy giáo, cô giáo trong Khoa Khoa học Quản lý, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Mặc dù dành nhiều thời gian và tâm huyết nghiên cứu, nhưng luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được những ý kiến chỉ bảo từ các nhà khoa học để tôi hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn ! NGUYỄN THỊ HƢỜNG 3 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 3 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................................... 4 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 9 4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 10 5. Mẫu khảo sát ................................................................................................ 10 6. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................... 10 7. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................. 10 8. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 11 9. Kết cấu luận văn .......................................................................................... 12 CHƢƠNG 1: VĂN HÓA QUẢN LÝ VÀ VĂN HÓA QUẢN LÝ CỦA CÁC CÔNG TY LIÊN DOANH VỚI HÀN QUỐC TẠI HÀ NỘI – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................................ 13 1.1. Lý luận chung về văn hóa quản lý......................................................... 13 1.1.1. Khái niệm, cấu trúc và biểu hiện của văn hóa quản lý ...................... 13 1.1.2. Vai trò của văn hóa quản lý đối với sự phát triển của doanh nghiệp 28 1.1.3. Các nguyên tắc xây dựng văn hóa quản lý trong doanh nghiệp ........ 31 1.2. Văn hóa quản lý của các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội .......................................................................................................................... 33 1.2.1. Khái quát về các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội ........ 33 1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa quản lý của các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội .................................................................. 36 1 1.2.3. Những đặc điểm chung trong văn hóa quản lý tại các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội .................................................................. 43 Tổng kết chương 1: ............................................................................................ 49 CHƢƠNG 2: NHẬN DIỆN VĂN HÓA QUẢN LÝ VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA QUẢN LÝ CỦA CÔNG TY MEGASTUDY ................ 52 2.1. Khái quát về công ty Megastudy ........................................................... 52 2.2. Nhận diện văn hóa quản lý của Công ty Megastudy ........................... 57 2.2.1. Các biểu trưng hữu hình .................................................................... 57 2.2.2. Các biểu trưng vô hình ....................................................................... 64 2.2.3. Những ưu điểm, hạn chế trong văn hóa quản lý của Công ty và nguyên nhân.................................................................................................. 71 2.3. Một số giải pháp nhằm phát triển văn hóa quản lý tại Công ty Megastudy....................................................................................................... 76 2.3.1. Nhóm giải pháp đối với chủ thể quản lý Công ty ............................... 76 2.3.2. Nhóm giải pháp đối với đối tượng quản lý của Công ty .................... 79 2.3.3. Nhóm giải pháp nhằm đảm bảo các điều kiện thực hiện trong xây dựng văn hóa quản lý tại Công ty ................................................................ 81 Tổng kết chương 2: ............................................................................................ 82 PHẦN KẾT LUẬN ............................................................................................ 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 86 PHỤ LỤC 2 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Văn hóa quản lý là một khái niệm không còn mới, ngày nay trong quá trình hội nhập quốc tế, chúng ta đều nhận thức được rằng văn hóa quản lý chính là tài sản vô hình, là yếu tố vàng quyết định thành công của mỗi doanh nghiệp. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường thì việc nhận diện, xây dựng văn hóa quản lý trong doanh nghiệp là một việc làm quan trọng và hết sức cần thiết. Theo số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, 8 tháng đầu năm 2014, Việt Nam thu hút được 10,23 tỷ USD vốn FDI từ 51 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, Hàn Quốc dẫn đầu với tổng vốn đăng ký mới và tăng thêm 3,22 tỷ USD, chiếm 31,5% tổng vốn FDI, Nhật Bản giữ vị trí thứ 2, với tổng vốn đăng ký và tăng thêm đạt 1,27 tỷ USD, chiếm 12,5%. Lũy kế đến hết tháng 8/2014, các doanh nghiệp Hàn Quốc đã đầu tư vào Việt Nam 3.930 dự án với tổng vốn đăng ký lên tới 32,845 tỷ USD. Ngay tại Hà Nội, số lượng các công ty liên doanh giữa Việt Nam và Hàn Quốc trong những năm gần đây ngày càng tăng nhanh. Các công ty này có văn hóa quản lý khác biệt với các doanh nghiệp trong nước, mang đặc trưng riêng của văn hóa Hàn Quốc. Công ty Cổ phần Megastudy (Megastudy JSC) là công ty liên doanh hoạt động trong lĩnh vực Giáo dục tại Hà Nội với mục đích thành lập chuỗi các Trung tâm bồi dưỡng kiến thức cho học sinh phổ thông, xây dựng trường quốc tế và phát triển hệ thống học tập trực tuyến. Nguồn vốn đầu tư từ Hàn Quốc chiếm đa số tổng nguồn vốn hoạt động của Megastudy JSC, thêm vào đó Giám đốc điều hành và đội ngũ chuyên gia là người Hàn Quốc chính là những yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa quản lý của công ty. Trong thời gian 4 năm làm việc tại Megastudy JSC, tôi nhận thấy văn hóa quản lý tại đây có những đặc trưng riêng, mang bản sắc của văn hóa Hàn Quốc và chịu ảnh hưởng của môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Từ đó, tôi đã chọn 3 đề tài: “Nhận diện văn hóa quản lý của công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội – Nghiên cứu trường hợp Công ty Megastudy” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Vấn đề văn hóa quản lý đang ngày trở nên quan trọng với sự hình thành và phát triển của bất kỳ tổ chức, doanh nghiệp nào. Chính vì vậy, văn hóa quản lý đã luôn thu hút được sự quan tâm và nghiên cứu của các nhà quản lý, các nhà khoa học trong nước và quốc tế. Về tình hình nghiên cứu trong nước, cần phải nói rằng số tài liệu đề cập đến các vấn đề văn hóa, lãnh đạo, quản lý văn hóa là rất đa dạng và phong phú. Hầu hết các tác giả trong nước đã vận dụng một cách sáng tạo các quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam vào việc nghiên cứu các vấn đề nói trên. Những quan điểm cơ bản của C.Mác, Ph.Ănghen, V.I.Lênin về văn hóa, quản lý là cơ sở phương pháp luận quan trọng cho việc nghiên cứu vấn đề này. Nhiều tác giả đã tập trung nghiên cứu, làm sáng tỏ những di sản tư tưởng của Hồ Chí Minh về văn hóa và quản lý: Võ Nguyên Giáp viết “Về tư tưởng Hồ Chí Minh”, Vũ Ngọc Khánh viết “Minh triết Hồ Chí Minh”, Hồ Kiếm Việt viết “Góp phần tìm hiểu đặc sắc tư duy triết học Hồ Chí Minh”... Theo các tác giả, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến văn hóa lãnh đạo của Đảng trong điều kiện cầm quyền, trong mối quan hệ với nhân dân, trong phương thức lãnh đạo của Đảng. Trong văn hóa lãnh đạo và quản lý, Người nhắc nhở cán bộ phải không ngừng học hỏi, không được giấu dốt, phải trở thành những cán bộ “vừa hồng vừa chuyên”. Ngày nay, chúng ta học tập theo tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh, góp phần xây dựng con người văn hóa nói chung, con người quản lý có văn hóa nói riêng. Trong tất cả các lĩnh vực khác nhau, các loại hình tổ chức khác nhau, các cấp khác nhau, Hồ Chí Minh đều coi trọng văn hóa lãnh đạo và quản lý. Những chỉ dẫn của Người trong văn hóa quản lý xí nghiệp, quản lý hợp 4 tác xã, quản lý bệnh viện, trường học, quản lý con người,... vẫn có giá trị đặc biệt to lớn trong điều kiện hiện nay. Các tác giả trong nước cũng tập trung làm rõ những luận điểm cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam về văn hóa nói chung và văn hóa lãnh đạo, quản lý nói riêng thể hiện qua các văn kiện “Đề cương văn hóa 1944”, Báo cáo “Chủ nghĩa Mác và vấn đề văn hóa Việt Nam” tại hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ hai năm 1948, Nghị quyết TW 5 khóa VIII “Về xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” (1998), Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi trọng vai trò của văn hóa, có sự lãnh đạo đúng đắn và luôn đổi mới phù hợp với từng giai đoạn cụ thể. Trong các công trình nghiên cứu có liên quan, cố giáo sư Nguyễn Hồng Phong đã thực hiện đề tài “Văn hóa quản lý – Truyền thống và Hiện tại” (Trong chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KX.06), đây là đóng góp lớn trong việc tổng kết mô hình văn hóa quản lý trong lịch sử, đề xuất mô hình văn hóa quản lý thống nhất giữa các truyền thống, hiện đại hóa và chủ nghĩa xã hội. Những tác phẩm nghiên cứu các vấn đề chung về văn hóa và quản lý rất phong phú, đa dạng. Tuy nhiên đó lại là hai lĩnh vực đòi hỏi những nghiên cứu liên ngành vô cùng phức tạp. Ngay những khái niệm cơ sở cũng còn nhiều tranh cãi, do vậy các tác giả cũng sẽ tiếp cận vấn đề không hoàn toàn giống nhau. Các tác giả Trần Quốc Vượng, Phan Ngọc, Trần Ngọc Thêm đã có những công trình chỉ rõ những cơ sở, những đặc điểm cơ bản của Văn hóa Việt Nam, những giá trị truyền thống của dân tộc và hội nhập quốc tế. Nhiều công trình tiếp cận vấn đề từ góc nhìn của văn hóa học, xã hội học, nhân chủng học đã đề cập đến mối liên hệ giữa văn hóa và quản lý, đề cập thẳng đến những vấn đề của văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa tổ chức,... Bàn về những vấn đề quản lý, văn hóa lãnh đạo, quản lý trong thế kỷ XXI là một chủ đề được nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến. Tiêu biểu là tác giả PGS,TS. Phạm Ngọc Thanh với Tìm hiểu Triết học quản lý (Tạp chí Triết học, 5 số 3/2011), Vai trò của trí thức trong quản lý xã hội (Tạp chí Lý luận chính trị và truyền thông, số 9/2007). Tác giả Hoàng Sơn Cường và cuốn sách Văn hóa một góc nhìn (NXB ĐHSP, 2004). Tác giả Nguyễn Huy Hoàng với Mấy vấn đề triết học văn hóa (NXB Văn hóa thông tin, 2002), Tư duy quản lý Đông – Tây (NXB Lao động – Xã hội), Triết lý kinh doanh (NXB Văn hóa thông tin, 2007). PGS.TS. Phạm Ngọc Thanh trong Đề tài nghiên cứu khoa học “Những vấn đề lý luận chủ yếu của Văn hóa quản lý” đã trình bày một cách hệ thống các vấn đề lý luận của văn hóa quản lý, cập nhật những vấn đề có liên quan nhằm cung cấp cho những người nghiên cứu và những nhà quản lý thực tiễn những cơ sở lý luận cơ bản nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tế quản lý hiện nay. PGS.TS Dương Thị Liễu trong Giáo trình Văn hóa Kinh doanh cũng đã trình bày kiến thức tổng quan về văn hoá kinh doanh như: khái niệm, đặc điểm, vai trò, các nhân tố tác động... Đồng thời tác giả cũng chỉ ra các yếu tố cấu thành văn hóa kinh doanh bao gồm triết lý kinh doanh, đạo đức kinh doanh, văn hoá doanh nhân, văn hoá doanh nghiệp, văn hóa ứng xử trong kinh doanh; phân tích sự đa dạng, phong phú của văn hóa kinh doanh quốc tế trong điều kiện toàn cầu hóa kinh tế; Phác thảo đời sống văn hóa kinh doanh Việt Nam, đặt ra các vấn đề cần suy ngẫm, lý giải của văn hóa kinh doanh Việt Nam đương đại; Tập hợp các tình huống của văn hóa kinh doanh. Như vậy, về cơ bản, các tác giả trong nước đã đề cập đến hầu hết các vấn đề của văn hóa quản lý ở những mức độ khác nhau, đặt nền móng cơ sở lý luận cho các nghiên cứu về văn hóa quản lý sau này. Về tình hình nghiên cứu của nước ngoài, các vấn đề của văn hóa quản lý đã được các nhà nghiên cứu nước ngoài quan tâm từ những năm đầu của thế kỷ XX với những tiếp cận cũng rất khác nhau. Cuối thế kỷ XX, trong các giáo trình giảng dạy về quản lý hay lãnh đạo của Mỹ và các nước Phương Tây đã đề cập đến văn hóa lãnh đạo và quản lý. Dưới nhiều góc độ tiếp cận khác nhau, càng ngày càng có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm đến các vấn đề này, đặc biệt vào 6 thập kỷ cuối của thế kỷ XX, khi mà nhân loại chuẩn bị bước vào thế kỷ XXI với rất nhiều biến động trên toàn thế giới. Từ đầu thế kỷ XX, M.Weber đã đặt niềm tin vào một “thể chế lý tưởng”, mà trong đó chúng ta có thể nhận ra mô hình văn hóa tổ chức mang những đặc trưng của nước Đức (The Theory of Social and Economc Organization, New York, 1947); hoặc thể chế quản lý hành chính của H.Fayol mang những đặc trưng văn hóa tổ chức của nước Pháp (Industrial and General Administration, Geneva, 1930). Những vấn đề của văn hóa tổ chức cũng được đề cập đến khá đậm nét trong lý thuyết tổ chức của C.I.Barnad (The Functions of the Excutive, Harvard University Press, 1938). Chính sự xuất hiện khoa học hành vi và ảnh hưởng trực tiếp của nó đến lĩnh vực lãnh đạo, quản lý cũng đưa lại những nét mới trong văn hóa lãnh đạo và quản lý (E. Mayol, The Human Problem of Industrial Civilization, New York, 1933; D. Mc Gregor, Nhân tố con người trong xí nghiệp: lãnh đạo và sự khích lệ, 1961). Các tác giả sớm chú ý đến vấn đề văn hóa lãnh đạo và quản lý như W.Ouchi với Thuyết Z xuất bản ở Mỹ 1981 và được dịch sang tiếng Việt 1987; T.Peter & R.Waterman với Đi tìm công ty giỏi xuất bản ở Mỹ năm 1984. Những cuốn sách trên trở thành những cuốn sách bán chạy nhất trong năm và thu hút sự quan tâm của hầu hết các nhà quản lý vào thời kỳ đó. Các tác giả này đã chỉ ra những khác biệt trong các mô hình quản lý, lãnh đạo ở Nhật và ở Tây Âu, ở Mỹ, mà trước hết là sự khác biệt về văn hóa. Sự thành công của Nhật Bản không chỉ do những nguyên nhân kinh tế, mà chính các yếu tó văn hóa đã đóng vai trò quyết định. Chính văn hóa dân tộc là cơ sở, là động lực cho mô hình văn hóa quản lý, văn hóa tổ chức, văn hóa doanh nghiệp, tạo nên sự “thần kỳ Nhật Bản”. Nhưng ngay ở nước Mỹ cũng có một nền văn hóa tạo nên những cơ sở quan trọng cho sự phát triển của văn hóa quản lý kiểu Mỹ, mô hình văn hóa doanh nghiệp, văn hóa hành chính đặc trưng của nước Mỹ. Các tác giả cũng chỉ rõ những yếu tố tạo nên văn hóa lãnh đạo, quản lý từ triết ký, niềm tin, cơ cấu tổ 7 chức, hệ giá trị, phong cách lãnh đạo, quản lý, đến những biểu hiện cụ thể ở dạng vật thể và phi vật thể. Cũng có các tác giả cũng đã tập trung làm rõ những vấn đề về bản chất của văn hóa và vai trò của văn hóa trong tổ chức, trong xã hội, phân loại các loại hình văn hóa và đặc trưng của các nền văn hóa chủ yếu, toàn cầu hóa văn hóa (Xem P.A Xapronop, Văn hóa học.Lịch sử và lý luận, S. Petecbua, 1999; B.X Eraxop, Văn hóa học xã hội, Moscow, 2000; Sự va chạm của các nền văn minh, bản gốc tiếng Anh xuất bản 1996, xuất bản tiếng Việt 2005; T.Friedman, Chiếc xe Lexus và cành ô liu, xuất bản bằng tiếng Việt 2005,...). Các tác giả nước ngoài cũng đề cập đến khá nhiều sự khác nhau giữa lãnh đạo và quản lý, giữa văn hóa lãnh đạo và văn hóa quản lý (H.Koontz, Co Donnell, H. Weihrich, Những vấn đề cốt yếu của quản lý, bản tiếng Việt 1994; Chu Trọng Lương, Thế kỷ XXI làm lãnh đạo như thế nào, bản tiếng Việt 2002; P.Drucker, Những Thách thức của quản lý trong thế kỷ XXI, bản tiếng Việt 2003; M.Merrill, Dám dẫn đầu, bản tiếng Việt 2006; Warren Blank, 108 Kỹ năng của nhà lãnh đạo bẩm sinh, bản tiếng Việt 2005). Họ đã tổng kết những kinh nghiệm của những nhà lãnh đạo cấp cao trong lĩnh vực kinh tế, chỉ ra những phẩm chất cơ bản của nhà lãnh đạo, những phong cách lãnh đạo thành công, các mô hình văn hóa quản lý của các tập đoàn kinh tế hàng đầu thế giới. Các tác giả nước ngoài cũng đặc biệt quan tâm đến các vấn đề của văn hóa quản lý, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa tổ chức (X.X Phrolov, Xã hội học tổ chức, 2001; B.Milner, Lý thuyết tổ chức, 2003; Rethingking the Future, bản tiếng Việt 2002; David H.Maister, Bản sắc văn hóa doanh nghiệp, bản Tiếng Việt 2005,...). Nhìn chung, các tác giả đều quan niệm một nền văn hóa tích cực và mạnh mẽ là giá trị lớn của tổ chức. Các khía cạnh của văn hóa bao gồm: dựa vào kiểu mẫu tinh thần, về cơ bản là dựa vào niềm tin. Những yếu tố cấu thành của văn hóa tổ chức: biểu tượng, niềm tin, nghi thức, huyền thoại, điều cấm kị, hình ảnh của tổ chức, hình ảnh của nghề nghiệp và phẩm chất yêu cầu, hình ảnh 8 của cấu trúc quyền lực. Các tác giả cũng đã tập trung làm rõ những mô hình văn hóa doanh nghiệp điển hình và cách giải quyết các vấn đề văn hóa trong các quốc gia, trong các tổ chức đa văn hóa. Tóm lại, có thể nói rằng các các tác giả trong nước và nước ngoài đã nghiên cứu khá toàn diện, đi sâu vào lĩnh vực quản lý, lãnh đạo, văn hóa lãnh đạo và quản lý. Tuy nhiên, những nghiên cứu của các tác giả nước ngoài chưa thể đề cập đến vấn đề văn hóa quản lý của Việt Nam. Đồng thời, trong quá trình nghiên cứu và tìm kiếm tài liệu, tác giả chưa gặp một đề tài nào trong nước nghiên cứu về văn hóa quản lý của loại hình công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội. Nghiên cứu đề tài này, tác giả mong muốn tìm hiểu để nhận diện được văn hóa doanh nghiệp liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội nói chung và tại Công ty Megastudy nói riêng, đề xuất một số khuyến nghị tích cực nhằm xây dựng văn hóa quản lý tại Công ty Megastudy để đáp ứng được yêu cầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về văn hóa quản lý và văn hóa quản lý trong doanh nghiệp, luận văn tìm hiểu thực trạng văn hóa quản lý tại các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội nói chung và văn hóa quản lý của Công ty Megastudy nói riêng, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng văn hóa quản lý cho Công ty Megastudy đáp ứng được yêu cầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. - Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, luận văn cần thực hiện những nhiệm vụ sau: + Phân tích làm rõ các khái niệm công cụ, vai trò, nội dung văn hóa quản lý và văn hóa quản lý trong doanh nghiệp và tính yếu của việc xây dựng văn hóa 9 quản lý trong doanh nghiệp đối với sự phát triển, hội nhập kinh tế của doanh nghiệp ở nước ta hiện nay. + Nghiên cứu thực trạng văn hóa quản lý của các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội thông qua nghiên cứu trường hợp Công ty Megastudy. + Đề xuất một số nhóm giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả việc xây dựng văn hóa quản lý trong công ty Megastudy nói riêng và các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội nói chung. 4. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Công ty CP Megastudy. Về thời gian: 4 năm gần đây (từ năm 2011 đến nay) Về nội dung: Luận văn nghiên cứu để nhận diện văn hóa quản lý tại các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội – Nghiên cứu trường hợp Công ty Megastudy. 5. Mẫu khảo sát Công ty Cổ phần Megastudy. 6. Câu hỏi nghiên cứu - Văn hóa quản lý của các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội hiện nay là như thế nào? - Văn hóa quản lý tại Công ty Megastudy có những đặc điểm chủ yếu gì? Việc xây dựng văn hóa quản lý đang diễn ra như thế nào? 7. Giả thuyết nghiên cứu - Văn hóa quản lý trong các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội hiện nay: đa số các công ty đều rất chú trọng công tác xây dựng văn hóa quản lý và áp dụng văn hóa quản lý mang đặc trưng Hàn Quốc có sự phù hợp với môi trường văn hóa Việt Nam. 10 - Công ty Megastudy chú trọng xây dựng văn hóa quản lý một cách toàn diện, mang đậm bản sắc văn hóa quản lý Hàn Quốc, nhưng cũng có những nét riêng phù hợp với văn hóa quản lý tại Hà Nội trong môi trường kinh doanh dịch giáo dục. Điều đó thể hiện trong từng yếu tố văn hóa doanh nghiệp với những ưu điểm và những nhược điểm. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu - Nghiên cứu tài liệu - Quan sát - Phỏng vấn: Để thực hiện luận văn này, tác giả đã sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau. Bên cạnh việc sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, quan sát, tác giả đã thực hiện phỏng vấn và phỏng vấn sâu một số CBNV làm việc tại các vị trí quản lý và nhân viên. Số lượng CBNV tham gia phỏng vấn sâu như sau: 1. Ông You Jin Sang – Tổng giám đốc Công ty 2. Ông Lee Sung Gun – Chuyên gia tư vấn 3. Bà Trịnh Thanh Hương – Kế toán trưởng 4. Bà Trần Thị Nga – Trưởng phòng đào tạo trung tâm Hocmai.vn Đống Đa. 5. Ông Đặng Minh Tiệp – Trưởng nhóm đào tạo chương trình lớp 10, 11. 6. Bà Đỗ Thu Hạnh – Lễ tân trưởng 7. Ông Bùi Quang Quân – Trưởng phòng dự án 8. Bà Phạm Thị Thúy – Nhân viên Đào tạo Tác giả thực hiện phỏng vấn qua hình thức trao đổi trực tiếp hoặc qua điện thoại. 11 - Điều tra, khảo sát bằng bảng hỏi: Để đảm bảo cho các thông tin được đầy đủ, chính xác hơn, tác giả đã tiến hành điều tra khảo sát bằng bảng hỏi. Nội dung chi tiết của bảng hỏi xin xem trong phần phụ lục. Cách thức chọn mẫu và số phiếu phát ra, thu về như sau: Do hệ thống các trung tâm trực thuộc của Công ty Megastudy chủ yếu ở các quận nội thành Hà Nội, số nhân viên không quá lớn, do đó tác giả tiến hành khảo sát ở trụ sở chính và tất cả các Trung tâm trực thuộc trên địa bàn Hà Nội. Cách thức tác giả phát phiếu là làm theo cách thông thường, tác giả đã in và phát 150 phiếu tới tất cả các phòng chức năng và trung tâm trực thuộc. Tác giả đã thu về được 138 phiếu, đảm bảo theo mẫu khảo sát. 9. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 2 chương và 5 tiết. Chương 1: Văn hóa quản lý và Văn hóa quản lý của các công ty liên doanh với Hàn Quốc tại Hà Nội – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn. Chương 2: Nhận diện văn hóa quản lý và giải pháp phát triển văn hóa quản lý của công ty Megastudy. 12 CHƢƠNG 1: VĂN HÓA QUẢN LÝ VÀ VĂN HÓA QUẢN LÝ CỦA CÁC CÔNG TY LIÊN DOANH VỚI HÀN QUỐC TẠI HÀ NỘI – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Lý luận chung về văn hóa quản lý 1.1.1. Khái niệm, cấu trúc và biểu hiện của văn hóa quản lý 1.1.1.1. Khái niệm văn hóa quản lý Từ khi có loài người đến nay, con người đã hiểu được việc phải không ngừng tìm kiếm những cách thức nhằm thỏa mãn các loại nhu cầu. Họ muốn kiếm tìm sự sống và sự an toàn trong môi trường bất lợi, nên từ sớm đã biết cố kết cộng đồng, hình thành tổ chức để sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, đạt được mục tiêu chung. Bởi vậy, xét theo nghĩa rộng thì quản lý là một hoạt động văn hóa và cũng là một loại hoạt động có ý nghĩa, có mục đích của con người, tổ chức và văn hóa là đồng dạng, không có tổ chức thì văn hóa sẽ không thể ra đời. Nhà quản lý học hiện đại Ordway Tead đã nói trong tác phẩm “Nghệ thuật quản lý” như sau: “Quản lý là kiếm tìm sự đầy đủ và hạnh phúc cho cuộc sống con người bằng trí tuệ và tài nguyên có hạn”1. Vì thế, con người là xuất phát điểm và trung tâm của mọi quá trình quản lý, vận mệnh của con người hoàn toàn phụ thuộc vào việc đạt được các mục tiêu quản lý và hiệu quả của quản lý. Thực chất, văn hóa quản lý là sự giao thoa của hai lĩnh vực hoạt động đặc trưng của loài người: Văn hóa và Quản lý. Tuy nhiên, không phải ngay từ đầu vấn đề văn hóa đã trở thành mối quan tâm của quản lý, và cũng không phải ngay từ đầu vấn đề văn hóa quản lý đã trở thành một bộ phận quan trọng trong hệ thống văn hóa. Sự kết hợp diễn ra như là một quá trình phát triển tất yếu của xã hội loài người nói chung, cũng như của từng lĩnh vực nói riêng. 1 Ordway Tead, The Art of Administrator: Chung Trấn Hoa dịch, Nghệ thuật Quản lí, 1973. 13 Quản lý – một loại lao động đặc biệt của con người, cái mà qua đó, loài người đã nhân sức lao động của mình lên gấp nhiều lần. Cần chú ý rằng, Quản lý vừa mang tính nghệ thuật, vừa mang tính khoa học. Tiến trình quản lý trong chuỗi sự kiện chung của nó là một tiến trình nghệ thuật. Nhưng những công cụ hay bí quyết của nó rõ ràng dựa trên khung kiến thức mang tính khoa học được tích lũy theo thời gian. Dường như các kỹ năng quản lý luôn chứa đựng cả những yếu tố nghệ thuật và khoa học. Các phương pháp tiếp cận tư duy quản lý đã phát triển khá lâu dài và các học giả cố gắng xây dựng những lý giải về các hoạt động thuộc tổ chức và quản lý. Một khu rừng lý thuyết quản lý 2 đã được hợp thành từ nhiều cách tiếp cận và những quan điểm riêng của các tác giả, cho thấy sự đa dạng của các quan điểm về quản lý. Xin trích dẫn một cách nhìn tổng quát về khái niệm Quản lý: quản lý là một hoạt động thực tiễn đặc biệt của con người, trong đó các chủ thể tác động lên các đối tượng bằng các công cụ và phương pháp khác nhau, thông qua quy trình quản lý nhất định, nhằm thực hiện một cách hiệu quả nhất các mục tiêu của tổ chức trong điều kiện biến động của môi trường3. Như vậy, ta có thể thấy hai nhân tố không thể thiếu trong Quản lý là chủ thể quản lý và đối tượng quản lý – mà suy cho cùng chính là nhân tố con người. Quản lý theo cách tiếp cận nào cũng luôn phải quan tâm tới yếu tố con người là mối quan hệ giữa con người với nhau, với môi trường trong và ngoài tổ chức. Và chính vì lẽ đó, quản lý bao giờ cũng mang tính nghệ thuật rất cao. Đó chính là lối ứng xử của con người, cách thức con người đó hành động trong tổ chức và trong môi trường, ghi lại dấu ấn của con người, vì con người, và đó chính là Văn hóa. Càng ngày các nhà Quản lý càng quan tâm tới các vấn đề Con người trong quá trình quản lý, dần từng bước khai thác tốt hơn yếu tố văn hóa, coi đó là một nhân tố điều chỉnh và thúc đẩy hiệu quả quản lý. 2 Harold Koontz, “Khu rừng lý thuyết quản lý”, Tạp chí Academy of Management (12/1976); Những vấn đề cốt yếu của quản lý, NXB KHKT,2004. 3 Phạm Ngọc Thanh, Tập bài giảng Khoa học quản lý, Hà Nội, 2007. 14 Văn hóa có thể coi là một lĩnh vực hoạt động tích cực nhất, năng động nhất của loài người, nhằm thoát ra khỏi “lớp vỏ động vật”. Quá trình sản xuất của cải vật chất là cơ sở và nguồn gốc để phát triển văn hóa tinh thần. Văn hóa gắn liền với quá trình phát triển của hoạt động lao động đặc biệt, hoạt động quản lý. Văn hóa là thuộc tính căn bản nhất của con người, giúp phân biệt con người với loài vật nói chung. Theo quan điểm hệ thống, không phải kết quả của hoạt động nào của con người cũng là văn hóa, chúng phải thỏa mãn các điều kiện: những kết quả đó phải có giá trị, các giá trị đó được con người sáng tạo nhưng phải trong một quá trình lịch sử liền tục, các giá trị phải lập thành một hệ thống chặt chẽ. Tổ chức giáo dục, khoa học, văn hóa của Liên hợp quốc UNESCO đã đưa ra định nghĩa về văn hóa: “Văn hóa hôm nay có thể coi là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tính cách của một xã hội hay của một nhóm người trong xã hội. Văn hóa bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối sống, những quyền cơ bản của con người, những hệ thống giá trị, những tập tục và những tín ngưỡng văn hóa đem lại cho con người khả năng suy xét về bản thân. Chính văn hóa làm cho chúng ta trở thành những nhân vật đặc biệt nhân bản có lý tính, có đầu óc phê phán và dấn thân một cách đạo lý. Chính nhờ văn hóa mà con người tự thể hiện, tự ý thức được bản thân, tự biết mình là một thực thể chưa hoàn chỉnh đặt ra để xem xét những thành tựu của bản thân, tìm tòi không biết mệt những ý nghĩa mới mẻ và sáng tạo những công trình vượt trội lên bản thân”. Theo GS.Trần Ngọc Thêm, văn hóa là một hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội4. Như vậy, nói đến văn hóa là nói đến tính giá trị, là thước đo mức độ nhân bản của xã hội và con người. Theo cách định nghĩa như vậy, không chỉ các dân tộc, các quốc gia mới có văn hóa, mà mỗi tổ chức, 4 Trần Ngọc Thêm, Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB Giáo dục 1999, trang 10. 15 cá nhân đều có văn hóa riêng của mình, không kể đó là văn hóa mạnh hay yếu, văn minh hay lạc hậu. Lúc đầu, văn hóa được các nhà quản lý sử dụng như một động lực nâng cao hiệu quả hoạt động. Dần dần, trong hoạt động thực tiễn của các tổ chức, đã từng bước hình thành những đặc trưng văn hóa trong quản lý. Bên cạnh đó, quản lý là hoạt động lao động chủ yếu của loài người, đặc biệt là ngày càng phát triển trong cuộc sống hiện đại, do đó, văn hóa cũng không thể không bao trùm lên hoạt động này. Văn hóa quản lý là một biểu hiện sinh động trong hệ thống đa dạng của đời sống văn hóa. Văn hóa quản lý nhìn chung thể hiện qua những khía cạnh: - Văn hóa quản lý trong phong cách người lãnh đạo: Đó là văn hóa được thể hiện thông qua cách thức xây dựng văn hóa tổ chức của người lãnh đạo đó. Theo Hồ Chí Minh, văn hóa của người lãnh đạo được thể hiện trong những phẩm chất cơ bản: “cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư”, vừa là lãnh đạo, vừa là công bộc của nhân dân. Ngày nay, bên cạnh những yếu tố đó, quá trình hội nhập, sự tồn tại khách quan, tất yếu của nền kinh tế tri thức đòi hỏi người lãnh đạo phải có trình độ thích hợp về kinh tế, xã hội, khoa học kỹ thuật, đủ bản lĩnh để đương đầu với những cám dỗ của xã hội hiện đại, và tạo dụng quan hệ tốt đẹp giữa lãnh đạo và nhân viên cấp dưới. Giữ vững phẩm chất chính trị, xã hội và hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình được xem là những tiêu chí căn bản để đánh giá về văn hóa quản lý của lãnh đạo trong cơ quan nhà nước. Văn hóa này được xây dựng dựa trên nhiều yếu tố như: ứng xử với quyền lực, với các lợi ích, trong các quan hệ cá nhân, tập thể, cộng đồng, trong quan hệ quốc tế, trình độ năng lực,... - Văn hóa quản lý trong phương thức quản lý: cùng một vấn đề nhưng những lãnh đạo khác nhau có thể thực hiện những phương pháp giải quyết khác nhau cùng nhằm đến mục tiêu chung của quản lý. Phương thức quản lý đúng đắn sẽ không chỉ tiết kiệm được chi phí, thời gian và công sức mà còn thể hiện cho 16 một văn hóa quản lý của các chủ thể trong quá trình hoạt động thực tiễn của mình. Phương thức chuyên quyền hay độc đoán thái quá thể hiện một văn hóa quản lý quan liêu, khó tìm được sự đồng tình, ủng hộ từ phía đối tượng quản lý, đồng thời kìm hãm sự phát triển của tổ chức nói riêng và toàn bộ sự ổn định của xã hội nói chung. - Văn hóa quản lý trong các hoạt động cơ bản của quá trình hoạt động quản lý: Dù đề cập đến vấn đề nào của văn hóa cũng không thể không chú trọng đến khía cạnh thực tiễn văn hóa ấy biểu hiện như thế nào. Trong quá trình hoạt động quản lý từ bước lập kế hoạch, tổ chức, biên chế, lãnh đạo và kiểm tra, văn hóa như một hệ giá trị được biểu hiện ở khả năng điều hành công việc, xử lý các mối quan hệ trong tổ chức, bao quát môi trường tác động vào tổ chức và cải tiến phong cách quản lý. Văn hóa thấm sâu trong các lớp của quá trình quản lý, là đích tới của quản lý, đồng thời là động cơ thúc đẩy cho hoạt động này diễn ra một cách hiệu quả. Cũng như định nghĩa văn hóa, khái niệm văn hóa quản lý cho đến nay được hiểu theo nhiều cách khác nhau. Dựa trên các tiếp cận văn hóa và quản lý, khái quát hoạt động thực tiễn, có thể hiểu Văn hóa quản lý là một hệ thống những ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, với những biểu trưng khác nhau, được các chủ thể tham gia quá trình quản lý cùng đồng thuận, có ảnh hưởng ở phạm vi rộng lớn đến cách thức hành động của toàn bộ thành viên trong tổ chức, nhằm đạt được các mục tiêu quản lý đã đặt ra. Văn hóa tổ chức được hiểu theo nghĩa rộng hơn và bao trùm văn hóa quản lý, bởi quản lý là một thuộc tính của tổ chức, một chức năng nhằm duy trì và phát triển tổ chức. Còn văn hóa công ty hay văn hóa doanh nghiệp là biểu hiện cụ thể của văn hóa trong các tổ chức cụ thể. Theo định nghĩa của Tổ chức lao động quốc tế (ILO): “Văn hóa doanh nghiệp là sự trộn lẫn đặc biệt các giá trị, các tiêu chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ 17