Tài liệu Nhân cách văn hóa mahatma gandhi

ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VAØ NHAÂN VAÊN ------------------------------------- NGUYEÃN THIEÂN THUAÄN NHAÂN CAÙCH VAÊN HOÙA MAHATMA GANDHI LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ VAÊN HOÙA HOÏC Maõ soá: 62.31.70.01 CAÙN BOÄ HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. PHAN AN CAÙN BOÄ PHAÛN BIEÄN ÑOÄC LAÄP: 1. PGS.TS. TRAÀN VAÊN AÙNH 2. GS.TS. NGUYEÃN CHÍ BEÀN 3. GS.TS. MAI NGOÏC CHÖØ CAÙN BOÄ PHAÛN BIEÄN HOÄI ÑOÀNG CAÁP TRÖÔØNG: 1. GS.TS. NGUYEÃN CHÍ BEÀN 2. PGS.TS. PHAN THÒ THU HIEÀN 3. PGS.TS. TRAÀN VAÊN AÙNH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH – 2014 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án là do tôi viết và chưa công bố. Các cứ liệu nêu ra trong luận án là trung thực, khách quan. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. T ngà N N th ng 8 năm 014 iii MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 ...................... 1 .................................................................................. 1 ............................................................................ 2 ......................................................... 2 .......................................... 9 ........................................................................... 9 .............................................................................. 9 ................................................................................................... 10 .................................................................... 10 ồ l ệ sử ....................................................................... 11 ....................................... 12 ................................................................. 12 ................................................................. 13 6 C RÚ N ................................................................ 14 L LU N IC N N N N NC C N N NC C NC C N N A A MA A MA GANDHI ........................................................................................................ 15 1.1. L .......... 15 K ệ Q ệ â ữ ă â â ă ĩ ă ................................... 15 â ộ .................... 29 â ............................................................... 32 iv ... 34 1.2.1. Không gian ...................................................................................... 34 ủ ể............................................................................................. 41 ờ .......................................................................................... 53 Ừ Ộ Ế R .......................................... 60 ă â ệ ộ ......................................................... 60 â ă N 2 N ỮN K UYN ĐẶC R N ỚN Ô ÔN R ộ s ở ộ ....................................................... 71 e s ............................................... 82 Ộ ủ ộ ủ e .............................................. 90 ( ủ ộ .......... 87 .................................................. 87 Ộ ậ IÊN ) ................................................. 71 Ổ ậ NC C ( ủ Ự N I O ................................................................. 70 Ự ậ s ủ K ) ................. 98 .................................................. 98 e Moskha ............................................ 100 KẾ .......................................................................................... 102 2.4. C .............................. 67 KẾ ............................................................................................ 68 1.4. C Ặ N 3 N ỮN K UYN ĐẶC R N ỚN N NC C IÊN Ế ỤC ................................................................. 105 3.1. KIÊN TRÌ CHÂN LÝ (SATYAGRAHA) ......................................... 105 ậ ủ ộ 3.1. Ô R y e Q Y y ........................................... 105 ........................................................... 112 Ờ .............................................. 128 v ậ q y ộ Ô ô R 3.4. ộ q y ...................... 134 ........................................................ 139 ủ ô .................................. 128 ờ ủ ỰK ậ 3.3.2. ờ ủ s s bệ ủ b ệ .......................................... 139 .................................... 145 KẾ .......................................................................................... 150 KẾ LU N .................................................................................................. 152 I LI U AM K O .......................................................................... 158 .......................................................................... 158 ......................................................................... 160 P Ụ LỤC ..................................................................................................... 168 PH ............................................................................................. 169 : ............................................................................................. 170 3: .............................................................................................. 172 vi DAN MỤC N Hình 1: .............................. 35 Hình 2: ........... 36 Hình 3: .................... 38 Hình 4: Bứ ......................................... 41 Mẹ Hình 5: á e ì 6 ú - ă 1883 ................................ 50 ă 1 Hình 7: ......... 54 ă 1 3 ............... 57 Hình 8: Hình 9: M q Hình 10: Bứ 3 /1/1 ề ó ứ 8- ứ ú Hình 11: Gandhi Hình 12: ỏ ................. 48 ơ .................. 59 ...................................... 72 theo Ahimsa ........................... 84 xử ừ ì ề ọ7 ................................ 85 ứ á ề M ilal).......... 94 Young India - March 23, 1922 ................................................................................... 112 Hình 15: á ................................................................ 122 6 q ề ........................... 123 ă 1 31 .................. 124 Hình 18: Gandhi và Tagore ......................................................................... 141 á Hình 19: á .................. 143 Hình 20: Gandhi và Jinnnah ........................................................................ 146 Hình 21: á - ă 1 7 .............................. 147 ơ Hình 22: ề õ ĩ ằ M ..................................................................... 149 MỞ ĐẦU L DO C NĐ I MỤC Đ C N IÊN C U L ộl y ộ ô ữ l s s s ă ĩ â â l ờ â lị sử l q ủ l Mohandas Karamchand Gandhi ờ l Mahatma Gandhi. lị ị sử ở - ă ộ q ở q ậ ể ủ l ờ ô ủ â ộ ộ ể l ậ b ĩ ộ â l Thích Ca Mâu Ni, Mahà vira, Tagore, ữ â riêng, Gandhi ệ l , s ă ô - Nehru... và mộ - ô ủ b b ộ ữ ă ị ô sử ậ l ở ở ở ủ â ộ q ở ộ â l ă ể Khi tìm ộ ậy l â ộ ủa Gandhi s lâ ủ â ệ â ầ ă ă l s ờ ở ệ có q ể ă q ệ ữ khi ệ q l ộ ệ l ể ầ â s . “b ổ s ” ộ nh ủ ộ l “y ộ l l b ” 2 ữ l “Nhân c ch văn hóa l ậ sĩ trên g tôi ahatma Gandhi” ể l y ộ ă h 2 M K y l ậ ộ s q m ă l l ậ â sử s l ă ữ y ô l ộ s ă ĩ ậ ă s ộ q yệ â ở ộ ủ ờ ộ l â ủ ộ l â s â sở ể l ủ ữ ệ l ậ bể y ệ s ă ữ â â sở l ậ ầ l ậ bộ và rõ nét b ồ ệ lệ lị sử ă ộ ờ ệ ủ chúng tôi là chung ằ l s N IÊN C U â ủ ô ậ ữ s l b ộ s ậ ộ ờ ? l l l l s hay 2. L C ă : Nhân NĐ ộ l ĩ ộ ô b ở thông và lòng ộ y s l b ữ ân s ằ l ộ 3 ở y â l bằ ờ â ộ lậ b ị ộ ẳ ộ s bở l ô ộ ổ bậ ủ â b ô l s ô ộ Theo chúng tôi ô b ô y (1) Nghiên ứ ờ ậ ề ba ndhi; (2) Nghiên ứ á danh so sánh á ; (3) Nghiên ứ ề ẩ Gandhi. (1) Nghi n cứu về cu c đời và ự nghiệ của Gandhi ờ l l ộ â ậ e bệ l ủ lị sử ậ ệ ộ ộ ệ â s ệ ủ y e ủ l ă â khá ầ l s ộ ộ ờ ủ Mahatma Gandhi: a multifaceted ) ủ J f person (Gandhi: b ud, e Gandhian thoughts: an overview (D Gandhi) ủ R K b e el ă Gandhi) do K.S. Bharathi ủb 6 ề Encyclopedia of Gandhi thought (Bá b Almol - New Delhi ă The spiritual Triumph of Mahatma Gandhi ( ) do R.K. Boodhun b s ộ ể sử ủ ộ s ể Gandhi q ô ể y l b ờ el â New Delh ă ... s b R ô 4 y ô ộ ô ủ ờ l ủ ộ l ’ : Mahatma Gandhi ( ề e b bở fe e f es y ă b ộ ổ s ở ) f y ủ ô ờ : ủ Stanley Wolpert ầ “b e â ” mà Gandhi s ộ ị ys q ộ ô ở Bà La Môn, J ậ giáo và Kitô giáo. ộ Ngoài ra, ộ s sâ ủ ông ờ s ệ yl tính bao dung y ậ for tolerance and survival ( y s ị Gandhi: The quest ) ủ tìm e Radhakrishnan, do Gandhi Smriti - Darshan Samiti and Gandhi Media Ce b l ă ữ b ữ q ủ ủ s ể ể ủ ầ s b ủ l có R ồ ủ l â ộ y ờ s ộ ộ s Kb y ể q bể ầ ể b gi ở e el ă The African ) ủ Gyan ở e e l ă b l l ủ ồ ữ ờ l ộ ủ l 2006. ậ y b Gandhi element in Gandhi (Y y l và lòng khoan dung. and Indian freedom struggle ( ) ủ s b yl b ộ l 5 ủ â ộ ộ 8 b y ndhi ữ s Y ệ ệ ở q ệ ữ â bệ ửở s (2) Nghi n cứu o l ộ l b ủ ữ lậ ờ ờ ô ờ ủ ổ s ở bị y nh gi a Gandhi v i c c danh nhân h c l l ộ â ầ ở ộ q â ô s s ầ ể l Tilak and Gandhi: Perspectives on Religion and politic (Tilak và Gandhi: Q ề el á b í ă ) ủ Jy ộ ). s l l l â ị ủ ờ s ữ l ữ l ữ l ệ ể ể b l l â l ở â l ữ bệ ộ ể e ữ ị ổq ộ ổ l ở l q ộ q â bệ ị l ầ bị l ô â l ữ e ờ ổ ộ q â ủ bệ ờ â sẵ s l ị ô l l ổq ờ l â ộ lậ bằ y l b ủ Q s ằ ộ so ô ệ Jy e ữ ị ủ y ộ yl nh trong â l (do Gyan Book ở y ô l ờ b 6 ộ ĩ l l q ị q y ô ị q ở ô â â ô bị q ủ ộ l ộ â ô l l e ô ờ l ă ứ ơ ữ s ) ị ổ b Shipra ở s el y ủ b b ữ ông l q ă 6) ờ - ô l â ộ ờ s ờ q ộ â ệ ô ữ ờ ầ ậ ử ở b ậ s ủ ằ â be ờ q y e ậ ậ ộ ồ s s â ể nhân â ữ l l l q ộ ô be y ể q muôn th ở ủ ờ s ô ữ be ữ ữ ộ s ộ Ramashray Roy y l s so sánh Gandhi â Gandhi ể l bở y ằ Gandhi and Ambedkar: a study in contrast (Gandhi :M ( ữ Jy ầ s s ữ ể q l ộ l be ậ l ồ ( dhisattva Ambedkar). ữ s s s ĩ â q , bể l ể lậ ờ s â ủ Mahatma Gandhi and Jawaharlal Nehru: the two stalwarts who shape India (Gandhi and Jawaharlal Nehru: hai cá ã ) ủ K. Balan (do Authorspress - e 7 el b ă ) X y l ữ ộ s s ệ lị ô sử ĩ ộ ị â ệs ờ ệ ộ b ô sánh ộ ằ K ủ l s l ộ Gandhi và Nerhu ộ e ủ ẳ s l so là Mahatma Gandhi and Martin Luther King Jr: the power of non violence action (Mahatma Gandhi và M hành ă ) ủ Mary King ( phi ). Tác y ô b ộ b ủ ữ ậ ẳ l ủ s ể y q ậ ờ â l ậ K J l ô yl ở sâ s ủ ộ â ệ Jr l ệ ủ ị King Jr ờ b l b e Mary King l s ă ây b ở ủ K ủ theo K : b ồ ầ ị e el ị ô ô K l e ể ờ ị ở ằ l l : ứ l ỡ q yK King Jr e s s ở y e é J (3) Nghi n cứu về nh ng hẩm chất của Gandhi ầ y trong khuynh ể l Gandhi, Women, and the Nation movement, 1920 - 1947 (Gandhi, q l Taneja (do Harl ộ s ữ b ậ ậ 1920 - 1947) ủ ị y ă ) ủ y ữ ữở ộ ị ủ b ô e ữ 8 ủ ữ ộ ầ ữ ữ b ô ộ ộ ữ ị y ộ ô ộ ă s ầ lệ ậ các sách, báo l ữ lờ bể ì và ây l ộ l Gandhi on Nonở ) e ữ Y ă ầy ủ 6 . ữ é ờ Trong Mahatma Gandhi: the man who became one with the universal being (Mahatma Gandhi: ở e el ộ ủ ữ c â b q yR y l , Romain Rolland ỷ ị ộ lậ ờ bị b ộ â ĩ b ộ ổ â b â b ĩ l b ủ ờ y l l ẻ ầ ệ e ủ ộ bị sử ờ l R ll ằ l ô ữ ộ vì R b ằ y ô ủ ổ ờ ể b ) do ă R ll l ữ ệ ) s ề â b e ộ ủ ý) ể b á Violence ( ở q ị ủ Thomas Merton, sau â ô ủ ể ộ s s ộ l lờ ộ gia ữ ẳ ô l ẻ l e l bị l ô b bằ ể ệ ử y e R ệ b R ll â l 9 bệ ô ằ ờ ở Q ở ệ ầ â b ủ ể b b y ổ q lị sử l q , y ổ l ta y ầ s ệ lị sử ậ ờ s ộ s â b q ă l ậ l ậ â ủ ộ ă ô ệ ă y ữ ô l ểs â â â y ă y ủ ô ộ ô l l ậ ộ s 3 Đ I N . l ậ q ữ M IN ệ ầ ệ P ệ u ể ệ q ... y ô ă ộ â ủy ể ủ l ậ s ô . IÊN C U Đ 3 bể ệ ô q ủ l ậ là ờ s ệ ộ â ă ộ ủ ở ủ ông. 32 P ề h m vi hông gian l q ủ ĩ ô â - ở ộ ủ ữ bệ l ở ổ bậ ủ l ậ - l ộ l ậ q ộ ữ ă 10 ề h m vi thời gian: ờ ủy ữ ậ ầ l q â ộ ộ q ờ ệ â hình thành ậ ữ ậ 4. P ậ ữ N P PN 4.1. P ơ pháp lị b ờ sử l ộ ờ ă N U N ộ ữ ệ s ệ ĩ â ĩ ă â ộ ờ l ậ lị â ể q yl ậ ă nhân c ữ sử ồ b ộ ă ă ă l â ă ở ộ x l â ệ ở ờ ồ q l ộ l ậ b . ầ s q Gandhi q q y ủ q Song song ộ s ậ sử ể ờ l ậ ô ă s lị q g â ệbệ l – sử sử ể ủ sử liên ngành vă h ă ộ ủ ậy ị l ộ ộ ủ ô y DỤN Gandhi - s l l l ậ I LI U ậ ủ l ệ ổ ủ l ủ l ậ l ậ ể l ậ yl â chủ ở ờ ể ể ộ 8 ỷ IÊN C U ể, ô ă ỷ y ậ ủ ờ ậ ở ủ ể ủ l ậ sử 11 ậ ệ l ậ y ầ b y l s ộ Gandhi ệ â ậy , sử ờ ậ y l ậ ệ ă ng l ă ủ l ổ bậ s . pháp so sánh: â ă ộ ữ s â y ủ ữ ĩ â ậ lị sử ổ ở ằ ữ â ởq ầ ủ cách ă ữ ể y ể phân tích b ể ờ Gandhi trong â ă ă ị pháp ầ ồ lệ â ể sở é ă ử ủ ờ ể ồ và q y ể ử bộ ậ l ử l ệ sử l ậ ở ộ lị ộ... sử ồ ộ lị ể b ị ủ ủ ô ổ 4.2. N ể ậ ô â ệ ữ : Dùn ữ Gandhi l ậ ể ủ ổ ở â ủ ô pháp phân tích: ộ â ồ ă l ậ ểs s s ệ ữ b bằ ệ . ữ sử 12 ô s ộ ... ây ờ s ệ ủ Gandhi, ộ b bằ ộ q l ệu, l ậ V m b bể b ậ y b l s ồ b ... b bằ ữ và những b n dịch sang ti ng Việt. ồ ờ,l ậ ồ g ng khai thác ộng củ ô Gandhi và những ho lệ ể minh h a cho các luậ ểm trình bày trong luận án. N ỮN Đ N P MỚI C A LU N N ể â ẳ ị l ậ l lệ ồ lệ â q b ộ y ô c ch văn hóa ầ ă sở ệ ây y ă ữ hai ô ô ệ b ahatma Gandhi” y l ậ s “Nhân s Đ k a l ậ e l ổ - ằ â ộ ă â ă lâ ệ g ộ ể ữ â ệ ể ộ bệ ủ ẳ l ộ ă â ị â â ă ầ hiên 13 ị - ĩ â s ủ nhân cá bệ ờ â ữ â ă ô ậ ị s â và q â ể ậ ồ ở (5) X b â lậ s â ộ 5.2. Đ s l ă â ữ ờ q ă â ộ ầ l s ờ q â â l ầ l ô q dhi. ệ ă nhân ộ ự ậ â ị â ể ủ ô ẳ y ủ ủ ă ờ â ờ ủ ệ ộ ờ lệ ờ ị ộ â ệ bể ẳ q â L ậ ộ ô ủ s ữ ủ ă â ằ ữ ộ q l y ờ l y â â ằ ộ l s Liên Xô ị l l ộ ị ậ ị ô ộ ằ y (4) â C.G. Jung. ị ậ ộ ủ Fe â (3) ị ĩ ậ â ờ (2) ủ ữ ằ q ẳ â ữ (1) ă ờ ủ ĩ â ữ â ể ă ộ ủ ờ ữ â 14 ữ l ử“ b ờ q l ” ể â â q y ộ l s ữ “b ổ s ộ ” và ộ s ng cá ộ ậ ệ â ă ủ ờ ữ ô Mahatma ầ l ộ q ệ b ộ e ờ q â â â ys yể ổ, ẹ 6 C U RÚC C A LU N N ầ ở ầ l ậ l ậ rình b y â â , ậ â sở â ộ â l ậ â b y 3 là ủ q y ệ ă ữ â ộ b y ữ â b ồ â l ô s s (Dharma); (Moskha). Và c b ờ ữ ồ ô Sau p ầ â y Kiên trì chân lý (Satyagraha) s ô bệ l ậ l lệ ồ lệ lệ Việ l : (1) D là 3 l ậ (2) ă nhân 14 ( ủ ệ bổ l l ậ . ậ ô (Ahimsa); T l ủ , ồ â l ă y b b y ộ sở l l ậ ă Gandhi ộ ữ ồ ) Gandhi trong b ô ệ ủ ậ ổ ậ bể ậ é b ủ bel b ă sử K y Q (3) s ệ Q y s l ữ 8 l