Tài liệu Nghiên cứu và cải thiện hệ thống đất ngập nước trong việc xử lý nito và photpho bằng cây bồn bồn - copy

MỤC LỤC CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU…………………………………………….................................2 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………..2 1.2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI…………………………………………….....3 1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU……………………………………………...............4 1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU…………………………………..4 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN……………………………………...4 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN…………………………………………….........................5 2.1. ĐẤT NGẬP NƯỚC (WETLAND) ………………………………………..........5 2.1.1. Khái niệm………...................................................................................................5 2.1.2. Chức năng ĐNN…………………………............................................................6 2. 2. ĐẤT NGẬP NƯỚC NHÂN TẠO (CONSTRUCTED WETLAND)................7 2.3. CÂY BỒN BỒN……………………………….……….......................................7 2.3.1. Khái niệm………….……………………………….............................................7 2.3.2. Phân bố………………………….……………….................................................9 2.3.3. Công dụng đối với đất ngập nước…………………………………….……......9 CHƯƠNG 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………10 3.1. VẬT LIỆU…………………………………………….........................................10 3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………………………………....10 3.2.1. Phương pháp luận…………………………………………….............................11 3.2.2. Phương pháp nghiên cứu khoa học…………………………………………….11 3.2.3. Phương pháp nghiên cứu trên mô hình thí nghiệm…………………………...13 3.2.4 Phương pháp phân tích……………………………………………....................13 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………………………………....................15 TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………...........................18 CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Khi nhắc đến “Đất ngập nước” là người ta nghĩ ngay đến những vùng đất không có năng suất và thậm chí bẩn thỉu chứa đầy bệnh tật, côn trùng. Sự phát triển ngày một cao của nền kinh tế đi đôi với quá trình đô thị hóa đã làm cho diện tích đất ngày càng thu hẹp, trong đó có quá trình chuyển hóa Đất ngập nước sang sản xuất nông nghiệp thâm canh hoặc nuôi trồng thuỷ sản hay san lấp để tạo ra các vùng đất cho phát triển công nghiệp, đô thị. Trong khi đó, Đất ngập nước lại có một vai trò hết sức quan trọng đối với cuộc sống con người, nhất là đối với những người dân sống trong và gần những vùng Đất ngập nước như là: lương thực, thực phẩm, vật liệu làm nhà cửa, đồng thời cũng là địa bàn sinh sống và sản xuất của con người. Đất ngập nước bảo vệ sự đa dạng sinh học, duy trì các quá trình sinh thái, lọc sạch nước thải, điều hòa khí hậu, bảo vệ các giá trị văn hóa lịch sử, đồng thời cũng là nơi tham quan, giải trí, du lịch và nghiên cứu khoa học. Cuộc sống hằng ngày của những người dân trong vùng Đất ngập nước hầu như dựa vào tài nguyên của Đất ngập nước. Một vai trò hết sức quan trọng của Đất ngập nước đó là khả năng xử lý ô nhiễm mà đặc biệt là ô nhiễm hữu cơ. Với tình hình như hiện nay, mỗi ngày các đô thị đã thải ra một lượng nước thải khổng lồ, trong đó nước thải cũng chiếm một lượng khá lớn. Và thử hình dung, mỗi ngày với lượng nước thải lớn như vậy nếu không xử lý, tình trạng môi trường sẽ ô nhiễm nghiêm trọng như thế nào, ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân khu vực xung quanh ra sao. Đa phần, nguồn nước thải đều qua các hệ thống cống rãnh song các hệ thống này thường dùng chung với hệ thống thoát nước mưa thải trực tiếp ra môi trường tự nhiên, ao hồ, sông suối hoặc thải ra biển. Hầu như không có hệ thống thu gom và trạm xử lý nước thải sinh hoạt riêng biệt nào. Trước tình hình đó, việc việc nghiên cứu tìm giải pháp cho việc xử lý nước thải vừa đơn giản, có chi phí xây dựng, vận hành thấp, vừa đảm bảo vệ sinh mội trường là một hướng nghiên cứu giải quyết hợp lý và khả thi. 1.2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Phương pháp xử lý nước thải bằng hệ thống đất ngập nước nhân tạo là một phương pháp đã được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới cách đây khoảng vài chục năm. Cho đến nay, ở các nước phát triển như Đức, Nhật, Thụy Điển..., các hệ thống ngập nước nhân tạo vẫn đang được sử dụng để xử lý nước thải sinh hoạt. Ở Việt Nam, việc sử dụng các hệ thống tự nhiên nói chung và hệ thống đất ngập nước nhân tạo nói riêng đã bắt đầu được sử dụng. Trước tình hình trên, Phát triển kinh tế là nhu cầu cấp thiết của mỗi địa phương, nhằm cải thiện đời sống của nhân dân và tạo ra nhiều công ăn việc làm nên các tỉnh, các huyện, các thành phố đã tìm nhiều giải pháp ưu đãi để mời gọi các nhà đầu tư, các doanh nghiệp. Các địa phương chỉ chú trọng việc kêu gọi đầu tư nên đã bỏ lỏng việc quản lý các doanh nghiệp về mặt môi trường nên các yêu cầu chặt chẽ về phát thải đã được các đại phương bỏ qua nhằm tạo sự dễ dãi cho các doanh nghiệp. Trong điều kiện hiện nay ở nước ta, khi phần lớn các dự án xử lý nước thỉ tập trung cho các cụm cộng nghiệp tự phát quy mô vừa và nhỏ là chưa khả thi, hoặc nếu có chỉ dừng ở mức xử lý sơ bộ do thiếu thốn về tài chính, thì việc nghiên cứu tìm giải pháp cho việc xử lý nước thải vừa đơn giản, có chi phí xây dựng, vận hành thấp, vừa đảm bảo vệ sinh mội trường là một hướng nghiên cứu giải quyết hợp lý và khả thi. Hệ thống đất ngập nước được xây dựng để xử lý nước thải trong đó xảy ra các quá trình sinh học, hóa và lý học.Các vùng đất ngập nước có thể loại bỏ chất ô nhiễm hoặc chuyển chúng thành các dạng vật chất ít gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người và môi trường. Thuận lợi của việc sử dụng đất ngập nước để xử lý nước thải là quá trình xử lý được thực hiện liên tục trong điều kiện tự nhiên với giá thành rẻ, các chi phí thấp, cho phép đạt hiệu suất cap, thân thiên với môi trường, đồng thời góp phần làm gia tăng giá trị đa dạng sinh học, cải tạo cảnh quan môi trường sinh thái của khu vực xung quanh. Một trong những phương pháp xử lí N, P đơn giản nhất là dùng hệ thống đất ngập nước, tuy nhiên phương pháp này vẫn còn những mặt hạn chế nhất định, do đó nhóm đã nghiên cứu và cải tiến hệ thống đất ngập nước tự nhiên hoạt động theo nguyên lí giống như một bể lọc và dùng cây Bồn Bồn để hấp thụ chất thải nhằm góp phần nâng cao hiệu quả xử lí N,P và tận dụng sản phẩm từ cây Bồn Bồn tạo hiệu quả kinh tế. Vì các lý do nêu trên nên chúng em đã chọn đề tài “ Nghiên cứu và cải thiện hệ thống đất ngập nước trong việc xử lý Nito và Photpho bằng cây Bồn Bồn”. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.3. Để đạt được những mục tiêu đặt ra, những nội dung dưới đây cần thực hiện 1. Dựa vào tài liệu sẵn có, thông tin đã biết để tìm hiểu về thuộc tính xử lý nước thải của mô hình đất ngập nước. 2. Thu thập tài liệu liên quan đến vấn đề về đất ngập nước 3. Tìm tài liệu liên quan về cây bồn bồn 4. Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến ảnh hưởng đến hệ thống đất ngập nước này, đặc biệt là thời gian lưu nước, vật liệu lọc.. 5. Tham khảo 1 số tài liệu trong nước và nước ngoài liên quan 6. Tham khảo ý kiến chuyên gia và giảng viên cố vấn để bài được chính xác và hoàn thiện hơn 7. Khảo sát thực địa về liên quan 8. Lập đề cương nghiên cứu và viết báo cáo 9. Trình bày các vấn đề về hệ thống đất ngập nước kiểu mới này và các yếu tố ảnh hưởng, so sánh hiệu quả với hệ thống đất ngập nước tự nhiên 10. Đề xuất các giải pháp khắc phục nếu có 1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đề tài tập trung nghiên cứu về hệ thống đất ngập nước hoạt động theo nguyên lí bể, xử lí N, P bằng cây Bồn Bồn: - Nguồn nước thải từ các nhà máy đã qua xử lý sơ bộ loại bỏ các chất độc hại đặc trưng cho từng ngành nghề sản suất. - Kiểm soát các nguồn nước thải ô nhiễm từ đầu vào trước khi qua hệ thống, đảm bảo các nguồn thải đã được xử lý sơ bộ. 1.5. Thiết kế hệ thống xử lý đảm bảo nguồn thải đầu ra đạt yêu cầu. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN Khoa học: Đề tài góp phần định hướng tìm ra phương pháp xử lí N,P mới và cải tiến hệ thống đất ngập nước tự nhiên, nâng cao hiệu quả xử lí bằng đất ngập nước, đóng góp 1 hướng đi mới cho khoa học. Môi trường: Đạt chuẩn xả thải QCVN 40:2011/BTNMT, góp phần cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường, xử lý đất ngập nước hiện nay. Kinh tế: Đề xuất được mô hình xử lý với chi phí xây dựng vận hành và bảo quản rẻ hơn so với các mô hình cải tạo và xử lý tập trung. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN 2.1. ĐẤT NGẬP NƯỚC (WETLAND) 2.1.1 Khái niệm Thuật ngữ “ĐNN” được hiểu theo nhiều cách khác nhau, hiện nay có đến 50 định nghĩa về ĐNN đang được sử dụng. Theo công ước Ramsar (1971 ), ĐNN được định nghĩa như sau: ĐNN được coi là các vùng đầm lầy, than bùn hoặc là vùng nước dù là tự nhiên hay nhân tạo, ngập nước thường xuyên hoặc từng thời kỳ, là nước tĩnh, nước chảy, nước ngọt, nước lợ hay nước mặn, bao gồm cả những vùng biển mà độ sâu mực nước khi thuỷ triều ở mức thấp nhất không vượt quá 6m. Ngoài ra, còn có định nghĩa của các tổ chức, các nhà nghiên cứu khác trên thế giới như là: Chương trình quốc gia về điều tra ĐNN của Mỹ, Canada, New Zealand và Ôxtrâylia. 2.1.2. Chức năng ĐNN Chức năng sinh thái của ĐNN - Nạp nước ngầm - Hạn chế ảnh hưởng lũ lụt - Ổn định vi khí hậu - Chống sóng biển, ổn định bờ biển và chống xói mòn - Xử lý nước, giữ lại chất cặn, chất độc… - Giữ lại chất dinh dưỡng - Sản xuất sinh khối - Giao thông thuỷ - Giải trí, du lịch Chức năng kinh tế của ĐNN - Tài nguyên rừng: cung cấp một loạt các sản phẩm quan trọng như gỗ, than, củi và các sản phẩm khác như nhựa, tinh dầu, tanin, dược liệu …Nhiều vùng ĐNN giàu động vật hoang dã đặc biệt là các loài chim nước, cung cấp các sản phẩm có giá trị thương mại cao. - Thuỷ sản: Môi trường sống và nơi cung cấp thức ăn cho cá, loài thuỷ sản. - Tài nguyên cỏ và tảo biển: Thức ăn của nhiều loại thuỷ sinh vật, người và gia súc, ngoài ra còn làm phân bón và dược liệu… - Sản phẩm nông nghiệp: các ruộng lúa nước chuyển canh hoặc xen canh với các cây hoa màu khác tạo nên nhiều sản phẩm quan trọng của vùng ĐNN. - Cung cấp nước ngọt: Là nguồn cung cấp nước ngọt cho sinh hoạt, tưới tiêu, cho chăn nuôi gia súc và sản xuất công nghiệp. - Tiềm năng năng lượng: Than bùn, các đập, thác nước… là những nguồn năng lượng quan trọng. Chức năng xã hội - Tạo cảnh quan, vui chơi, giải trí Giá trị văn hoá: lễ hội, giáo dục, nghiên cứu… - Giá trị đa dạng sinh học Nhận thức được giá trị lợi ích của wetland, kết hợp với chất lượng và minh chứng môi trường sẽ dẫn đến việc tạo wetland nhân tạo cho nhiều mục đích.[24] 2. 2. ĐẤT NGẬP NƯỚC NHÂN TẠO (CONSTRUCTED WETLAND) Theo Công ước RAMSAR thì "Đất ngập nước bao gồm: những vùng đầm lầy, đầm lầy than bùn, những vực nước bất kể là tự nhiên hay nhân tạo, những vùng ngập nước tạm thời hay thường xuyên, những vực nước đứng hay chảy, là nước ngọt, nước lợ hay nước mặn, kể cả những vực nước biển có độ sâu không quá 6m khi triều thấp". ĐNN nhân tạo cũng đóng vai trị rất quan trọng đối với cuộc sống của con người. Chúng cung cấp một lượng khổng lồ nguồn lợi thủy sản nước ngọt và nước mặn bao gồm cả các loài trai hến và giáp xác. Bên cạnh đó, đất ngập nước còn giúp bảo vệ đất liền, nhà cửa và đất canh tác trước gió bão, hạn chế ảnh hưởng của lũ lụt, nạp, tiết nước ngầm và cung cấp nguồn nước cho sinh hoạt. Tuy nhiên, các vùng đất ngập nước ở Việt Nam đang dần biến mất. Việc chuyển đổi đất ngập nước thành đất canh tác, chặt phá rừng ngập mặn ven biển để nuôi tôm, sự ô nhiễm và phát triển chỉ là một số trong rất nhiều tác động có nguy cơ gây suy thoái vĩnh viễn các hệ sinh thái đất ngập nước và cuối cùng là ảnh hưởng tới chính lợi ích mà đất ngập nước mang lại cho con người. ĐNN nhân tạo không có một khái niệm rõ ràng, chỉ là những bảng hệ thống phân loại. Tuỳ theo tổ chức, mục đích nghiên cứu mà phân loại khác nhau. Hiện nay có rất nhiều bảng phân loại được sử dụng như bảng phân loại của công ước Ramsar, tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế… Trong thiên nhiên, đất ngập nước hiện diện ở các vùng trũng thấp như các cánh đồng lũ, đầm lầy, ao hồ, kênh rạch, ruộng nước, vườn cây, rừng ngập nước mặn hoặc nước ngọt, các cửa sông tiếp giáp biển… Vùng ĐBSCL được xem là vùng đất ngập nước rộng lớn của nước ta vì có đủ các yếu tố của định nghĩa này. Đất ngập nước được xem là vùng đất giàu tính đa dạng sinh học, có nhiều tiềm năng nông lâm ngư nghiệp nhưng rất nhạy cảm về mặt môi trường sinh thái. Đất ngập nước tham gia tích cực vào chu trình thủy văn và có khả năng xử lý chất thải qua quá trình tự làm sạch bằng các tác động lý hóa và sinh học phức tạp. Tuy nhiên, việc xử lý nước thải qua đất ngập nước tự nhiên thường chậm, phải có nhiều diện tích và khó kiểm soát quá trình xử lý nên các nhà khoa học đã đề xuất ra giải pháp xây dựng các khu xử lý nước thải qua đất. Khu này gọi là khu đất ngập nước kiến tạo, chữ “kiến tạo” được hiểu là hệ thống được thiết kế và xây dựng như một vùng đất ngập nước nhưng việc xử lý nước thải hiệu quả hơn, giảm diện tích và đặc biệt có thể quản lý được quá trình vận hành ở mức đơn giản. Xử lý nước thải bằng đất ngập nước kiến tạo đã được áp dụng khoảng 100 năm nay ở Mỹ, châu Âu và gần đây nhất là các nước châu Á, châu Úc. Việc nghiên cứu đất ngập nước kiến tạo khá nhiều trong khoảng hơn 20 năm nay, đặc biệt là các công trình của Kadlec và Knight (1996), Moshiri (1993), US-EPA (1988),… cho thấy hiệu quả xử lý các chất ô nhiễm như BOD5, COD, DO, TSS, Photpho, Coliform,…có giảm đáng kể trong nước thải (Lê Anh Tuấn. Xử lý nuớc thải ao nuôi cá nuớc ngọt bằng ðất ngập nuớc kiến tạo, 2007. Khoa Công nghệ, Trường Ðại học Cần Thơ). 2.3. CÂY BỒN BỒN 2.3.1. Khái niệm Cây bồn bồn có tên khoa học là Typha orientalis G.A, Họ hương bồ (Typhaceae).Bồn bồn còn có nhiều tên khác như: Thủy hương bồ, hương bồ thảo, cỏ nến…Các nước nói tiếng Anh gọi Cỏ nến là cây Đuôi mèo (cattails) cũng do hoa của nó giống đuôi con mèo. Cây bồn bồn còn những vai trò quan trọng khác trong sinh cảnh đất ngập nước 2.3.2. Phân bố Cây bồn bồn là loài thực vật sống ở vùng đất ngập nước phát triển trên các cạnh của ao, hồ và sông, suối có dòng chảy chậm. Ở Việt Nam Cỏ nến mọc hoang ven rìa đầm lầy nước ngọt hoặc lợ, ít phèn, chủ yếu tập trung ở 3 tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau (thuộc cực nam Nam Bộ), tuy cũng gặp rải rác ở các vùng đất ngập nước khác của miền tây Nam Bộ như Đồng Tháp, An Giang,… vì nước nhiều phèn nên Cỏ nến không phát triển. 2.3.3. Công dụng đối với đất ngập nước Theo Nguyễn Đình Hòe-Hội Bảo vệ Thiên nhiên và môi trường Việt nam cho biết: “Cây bồn bồn còn những vai trò quan trọng khác trong sinh cảnh đất ngập nước. Cỏ nến thường mọc thành quần xã dày đặc ở ven bờ hồ hay đầm. Các bụi bồn bồn là nơi làm tổ của nhiều loài côn trùng, lưỡng cư và chim. Một số loài động vật như chuột xạ chuyên ăn bồn bồn. Nhiều loài chim lại có thói quen thu nhặt lá bồn bồn khô về làm tổ. Tập đoàn Cỏ nến có tác dụng lọc nước, làm giảm các chất thải nhất là chất hữu cơ đổ vào hồ, đầm, từ đó làm giảm khả năng hồ, đầm bị phú dưỡng. Cỏ nến còn có thể dùng để sản xuất ethanol. Rễ Cỏ nến có khả năng chống xói mòn rất tốt. Thời gian dài qua đi, cỏ nến có vai trò tích cực trong việc làm khô đầm lầy. Ở Cà Mau, vùng ruộng trũng ngập sâu đang canh tác lúa – tôm hoặc trồng lúa có diện tích lên đến hơn 230.000 ha, đều có thể trồng Cỏ nến kết hợp với nuôi tôm hay nuôi cá đồng, cho hiệu quả kinh tế cao hơn độc canh tôm hay lúa. Vai trò điều hòa sinh thái của cây Cỏ nến khiến cho hóa chất bảo vệ thực vật hay thuốc chữa bệnh cho tôm, cá hầu như không cần sử dụng. Về nhiều phương diện, Cỏ nến là loài thực vật quý của vùng đất ngập nước Miền Hạ Nam Bộ”. CHƯƠNG 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1. VẬT LIỆU - Thùng, can nhựa để lấy mẫu - Các thiết bị đo đạc chỉ tiêu chất lượng nước (pH, SS, DO…) - Các hóa chất xử lý N, P - Mái che hoặc tấm bạc (ngăn không cho nuớc mưa hòa lẫn vào nuớc thí nghiệm, điều đó tạo ra sự khác biệt về nồng dộ các chất trong nuớc thải, ảnh huởng dến kết quả thí nghiệm). - Các loại vật liệu và thiết bị xây dựng để xây dựng mô hình - Cây bồn bồn 3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.2.1. Phương pháp luận Dựa trên cách tiếp cận nguồn nước từ các con kênh do nguồn nước thải từ các doanh nghiệp và cụm doanh nghiệp thải ra, lắp đặt hệ thống xử lý nhưng do vận hành không thường xuyên, dẫn tới tình trạng nguồn thải ra sau xử lý không đạt yêu cầu, ảnh hưởng lớn tới khu vực và hoạt động của người dân. 3.2.2. Phương pháp nghiên cứu khoa học Phương pháp thu thập thông tin - Trước khi tổ chức khảo sát thực địa chuẩn bị cho việc thiết kế, thu thập, xử lý các số liệu, tài liệu liên quan đến đề tài là rất quan trọng, bởi qua đó việc phát hiện các vần đề liên quan đến đề tài sẽ sáng rõ hơn, xác định được các yếu tố cần kế thừa, hạn chế việc nghiên cứu tràn lan, tập trung giải thích các vấn đề cốt lõi của đề tài. Đồng thời vạch ra được một các khà chi tiết các tuyến, vùng khảo sát chính xác hơn. - Các thông tin cần thu thập như:  Điều kiện khí hậu, thủy văn, địa hình, thổ nhưỡng của khu vực khỏa sát thiết kế.  Hiện trạng sử dụng đất.  Các nguồn gây ô nhiễm chính tại khu vực khảo sát và lưu vực thoát nước.  Các chính sách kinh tế xã hội của địa phương đặc biệt là định hướng quy hoạch phát triển trong tương lai. Phương pháp khảo sát thực địa Tổ chức khảo sát thực địa theo tuyến đã được hoạch định trước theo bản đồ nhằm xác định lại độ chính xác của các thông tin đã thu thập được. Việc khảo sát thực địa cần phải thu thập thêm những thông tin thực tế như: Hiện trạng sử dụng đất và các hình thức sử dụng đất khác chưa được thống kê - do người dân tự chuyển mục đích sử dụng. Việc phát thải ô nhiễm của các doanh nghiệp gây ảnh hưởng như thế nào đối - với người dân. Quy luật về thời gian phát thải ô nhiễm của doanh nghiệp. - Khảo sát địa hình vùng nghiên cứu, xem xét tính khả thi về kinh tế. - Thu thập thêm thông tin về chế độ thủy văn, các hướng dòng chảy chính của khu vực. - Thu thập thông tin về các loài thực vật bản địa, đặc biệt là các loài có khả năng hấp thụ ô nhiễm. - Lấy mẫu nước tại nguồn thải để phân tích mức độ ô nhiễm. Thu thập số liệu phải được tiến hành trước mọi giai đoạn khảo sát. Những tài liệu thu thập kể trên làm cơ sở hoạch định kế hoạch khảo sát tiếp theo, lựa chọn nội dung và khối lượng hợp lý cũng như phương pháp khảo sát thích hợp. Phương pháp thống kê số liệu - Bằng phương pháp thống kê xử lý các số liệu phân tích và các số liệu điều tra liên quan. Trong đó chú trọng đến khả năng tương quan giữa mức độ nhiễm bẩn và khả năng tự làm sạch của môi trường đất. Kết quả thống kê được xác lập thành các bảng nhằm phục vụ cho việc thiết kế như:  Thống kê về lượng mưa, độ ẩm, chế độ thủy văn.  Bản đồ cao trình khu vực.  Địa chất, địa tầng của khu vực.  Biểu đồ cơ cấu sử dụng đất, bảng thống kê các loại hình canh tác.  Bảng phân tích mẫu nước. Phương pháp chuyên gia Mục đích của phương pháp này là sử dụng các thông số kinh nghiệm của các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu nhằm chuẩn hóa độ chính xác của các công trình thiết kế bằng kinh nghiệm của chuyên gia.Phương pháp này đòi hỏi phải tham khảo ý kiến trực tiếp của các chuyên gia về các vấn đề thắc mắc trong vần đề nghiên cứu, nhờ sự tư vần và giúp đỡ của chuyên gia. Phương pháp quan trắc - Được sử dụng sau khi thiết kế đã hoàn chỉnh và trong thời gian vận hành là tính toán tần suất quan trắc trước nhằm mục đích bảo đảm cho công việc vận hành tối ưu. - Đối với đất ngập nước thì việc quan trắc là rất quan trọng vì đây là mội trường sinh thái thu nhỏ, hội tụ của 3 yếu tố là đất, nước và thực vật. Vì thế cần phải tồ chức quan trắc thật kỹ vì nếu 1 trong 3 yếu tố xảy ra vần đề thì sẽ gây rối loạn cho toàn hệ thống, ảnh hưởng đến hiệu duất thiết kế. 3.2.3 Phương pháp nghiên cứu trên mô hình thí nghiệm - Xây dựng mô hình thí nghiệm để kiểm tra khả năng xử lý của các loại thực vật, tính toán thời gian lưu nước tối thiểu. - Thu thập và tổng hợp tài liệu từ thư viện, một số đề tài nghiên cứu , lý thuyết liên quan. 3.2.4 Phương pháp phân tích  Phân tích mẫu nước theo các chỉ tiêu: - Độ pH - DO - COD - Tổng N - Tổng P - Tổng chất rắn lơ lửng  Phân tích theo một số các tiêu chuẩn sau: - TCVN 6663-1:2011 (ISO 5667-1:2006) – Chất lượng nước – Phần 1: Hướng dẫn lập chương trình lấy mẫu và kỹ thuật lấy mẫu; - TCVN 6663-3:2008 (ISO 5667-3: 2003) - Chất lượng nước - Lấy mẫu. Hướng dẫn bảo quản và xử lý mẫu; - TCVN 5999:1995 (ISO 5667 -10: 1992) - Chất lượng nước - Lấy mẫu. Hướng dẫn lấy mẫu nước thải. - TCVN 4557:1988 Chất lượng nước - Phương pháp xác định nhiệt độ. - TCVN 6492:2011 (ISO 10523:2008) Chất lượng nước - Xác định pH. - TCVN 6185:2008 - Chất lượng nước - Kiểm tra và xác định màu sắc. - TCVN 6001-1:2008 (ISO 5815-1:2003), Chất lượng nước – Xác định nhu cầu oxy sinh hóa sau n ngày (BODn) – Phần 1: Phương pháp pha loãng và cấy có bổ sung allylthiourea. - TCVN 6001-2:2008 (ISO 5815-2:2003), Chất lượng nước – Xác định nhu cầu oxy sinh hóa sau n ngày (BODn) – Phần 2: Phương pháp dùng cho m ẫu không pha loãng. - TCVN 6491:1999 (ISO 6060:1989), Chất lượng nước - Xác định nhu cầu oxy hoá học (COD). - TCVN 6625:2000 (ISO 11923:1997), Chất lượng nước - Xác định chất rắn lơ lửng bằng cách lọc qua cái lọc sợi thuỷ tinh. Phương pháp phân tích hóa, lý, sinh học đất, nước - Đối với đất  Về thành phần vật lý:chủ yếu phân tích thành phần cơ giới, dung trọng, tỷ trọng, độ xốp và độ bền kết hạt.  Về thành phần hóa học: chủ yếu phân tích hàm lượng các cation và anion chính, trong đó chú trọng hàm lượng các cation trong các pha khác nhau ( pha hòa tan, pha trao đổi và tổng số), pH, EC và hàm lượng hữu cơ; các chất dinh dưỡng tổng số và chỉ tiêu về một số kim loại nặng.  Về sinh học: chủ yếu phân tích hô hấp đất, VSV hiếu khí, yếm khí và nấm mốc. - Đối với nước  Về thành phần hóa học: dựa vào đặc tính nước thải của các ngành nghề trong cụm công nghiệp nên chủ yếu phân tích các chỉ tiêu về BOD, COD, TS, tổng N, tổng P và các kim loại nặng trong nước kết hợp với một số chỉ tiêu đo tại thực địa như: DO, pH, EC KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Caùc öùng duïng veà ñaát ngaäp nöôùc ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø öùng duïng töø laâu ôû nhieàu nôi treân theá giôùi vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû raát khaû quan vaø ñieàu ñoù chöùng minh raèng vieäc aùp duïng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït hay coâng nghieäp laø hoaøn toaøn khaû thi . Qua nghieân cöùu veà thöïc traïng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa cuïm coâng nghieäp vaø caùc ñieàu kieän töï nhieân ñòa hình nôi ñaây thì cho thaáy raèng vieäc aùp duïng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc thaûi laø hoaøn toaøn khaû thi, ñieàu naøy mang laïi nhöõng lôïi ích sau: + Giuùp ñòa phöông vaø cuïm coâng nghieäp giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà nöôùc thaûi vöôït ngöôõng cho pheùp vì lyù do chuû quan hay khaùch quan. + Taïo theâm ñöôïc nhieàu maûng xanh cho cuïm coâng nghieäp vaø caùc khu vöïc xung quanh. + Moät phaàn giuùp ñieàu tieát vi khí haäu cuûa khu vöïc xung quanh. + Cho pheùp phaùt thaûi moät soá chaát thaûi ñaëc bieät laø caùc kim loaïi naëng trong ngöôõng giôùi haïn xöû lyù cuûa heä thoáng xöû lyù, caùc kim loaïi naøy seõ bò loaïi boû nhôø khaû naêng haáp thuï cuûa caùc loaøi thöïc vaät xöû lyù. + Laø nôi tröõ vaø tieáp nhaän nöôùc möa chaûy traøn neáu löôïng möa taêng ñoät bieán. Ñieàu naøy ñaûm baûo cho vieäc haïn cheá söï ngaäp uùng cho nhöõng khu vöïc xung quanh. + Vaän haønh vôùi chi phí baûo döôõng thaáp, chi phí chuû yeáu phaùt sinh töø vieäc quan traéc. Vaø noù thaáp hôn nhieàu so vôùi vieäc vaän haønh moät coâng ngheä xöû lyù hoaù hoïc Beân caïnh ñoù cuõng coù nhöõng khoù khaên nhö: + Dieän tích ñaát caàn thieát cho thieát keá laø töông ñoái lôùn gaây khoù khaên cho nhöõng vuøng eo heïp veà dieän tích ñaát döï tröõ + Do heä thoáng tröõ nöôùc neân nguy cô phaùt sinh muoãi gaây beänh soát xuaát huyeát laø coù theå, yeáu toá naøy daãn tôùi söï e ngaïi cuûa caùc caáp quaûn lyù. Tuy nhieân trong heä thoáng xöû lyù nöôùc vaãn löu thoâng vôùi vaän toác phuø hôïp ñaûm baûo cho vieäc khoâng trôû thaønh moâi tröôøng soáng cuûa muoãi. Qua vieäc phaân tích caùc yeáu toá treân cho thaáy vieäc aùp duïng ñaát ngaäp nöôùc coù nhieàu maët baát lôïi veà maët kinh teá. Neáu ñöùng ôû khía caïnh cuûa moät nhaø kinh teá thì chaéc chaén raèng döï aùn naøy laø khoâng khaû thi nhöng ôû goùc ñoä cuûa moät nhaø moâi tröôøng thì döï aùn naøy laø hoaøn toaøn khaû thi vì caùc giaù trò veà moâi tröôøng cuûa döï aùn mang laïi thì khoù coù theå chæ coù theå ñònh löôïng baèng tieàn. Cuï theå caùc giaù trò veà moâi tröôøng cuûa döï aùn mang laïi nhö: + Vôùi dieän tích gaàn 11ha, trong ñoù coù 7.7ha laø vuøng coù troàng thöïc vaät. Ñaây laø seõ laø nôi soáng lyù töôûng cho caùc heä sinh thaùi ñoäng thöïc vaät thuûy sinh. Töø moät soá taøi lieäu tham khaûo cho thaáy raèng caùc ñaàm laày ñaát ngaäp nöôùc coù söï ña daïng veà caùc loaøi laø raát cao, ñaëc bieät laø caùc loaøi chim nöôùc. + Ñaûm baûo nguoàn nöôùc töôùi cho caùc vuøng canh taùc ôû haï löu vì nöôùc thaûi sau xöû lyù ñaõ ñaït chuaån neân khoâng aûnh höôûng tôùi caùc loaøi caây troàng. Caùi giaûm ôû ñaây chính laø söï tích luõy caùc ñoäc chaát trong caùc loaïi caây troàng, töø ñoù seõ ñaûm baûo cho söùc khoeû cuûa ngöôøi söû duïng. + Hôn nöõa ñaây cuõng seõ laø nôi tham quan vaø giaùo duïc veà yù thöùc moâi tröôøng cho coäng ñoàng xung quanh, ñaëc bieät laø hoïc sinh, sinh vieân veà baûo veä moâi tröôøng, veà moái quan heä giöõa caùc yeáu toá, caùc caù theå soáng trong moâi tröôøng maø moät minh chöùng cuï theå laø taùi taïo ñöôïc caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc laø taùi taïo laïi ñöôïc söï ña daïng sinh hoïc. Töø ñoù coù theå keát luaän raèng döï aùn laø caàn thieát, noù giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà böùc xuùc cuûa caùc doanh nghieäp veà nguoàn thaûi, taïo ñieàu kieän phuïc hoài caùc heä sinh thaùi thuûy sinh, taïo ñieàu kieän naâng cao nhaän thöùc veà moâi tröôøng cho coäng ñoàng ñòa phöông. Kieán nghò Trong quaù trình quy hoaïch caùc khu coâng nghieäp thì ñòa phöông neân giaønh ra moät quyõ ñaát ñeå thieát keá caùc heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc nhaèm phuïc vuï 3 muïc ñích : + Xöû lyù nöôùc thaûi + Taïo theâm maûng xanh cho khu coâng nghieäp + Taïo theâm nguoàn thu thueá moâi tröôøng töø vieäc cho pheùp doanh nghieäp phaùt thaûi vaøo heä thoáng trong giôùi haïn cho pheùp. Beân caïnh ñoù, vieäc aùp duïng ñaát ngaäp nöôùc cho xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït vaø chaên nuoâi ôû ñòa phöông cuõng coù nhieàu ñieàu kieän khaû thi ñeå thöïc hieän. Qua tham khaûo taøi lieäu thì thaáy raèng heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa ñòa phöông coøn raát thieáu, nhieàu vuøng haàu nhö khoâng coù coáng thoaùt nöôùc. Nöôùc thaûi sinh hoaït chæ chuû yeáu thaûi vaøo caùc keânh, möông, ao hoà xung quanh khu vöïc soáng. Töø thöïc teá ñeà xuaát vôùi ñòa phöông neân aùp duïng, phoå bieán kieán thöùc tôùi ngöôøi daân veà hieäu quaû xöû lyù nöôùc thaûi cuûa caùc loaøi thöïc vaät nöôùc cuõng nhö giôùi thieäu cho ngöôøi daân veà nhöõng moâ hình xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït baèng ñaát ngaäp nöôùc, ñieån hình laø khuyeán caùo ngöôøi daân neân troàng caùc loaøi thöïc vaät coù khaû naêng haáp thuï nöôùc thaûi trong caùc ao ôû xung quanh khu vöïc soáng. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. TS. Lê Quốc Tuấn. Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học môi trường 2. Mai Trọng Nhuận (chủ biên), Trần Đăng Quy và nnk. Đất ngập nước ven biển Việt Nam. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007. 3. Mai Trọng Nhuận (chủ biên), Trần Đăng Quy và nnk. Kế hoạch hành động bảo tồn và phát triển bền vững đất ngập nước ven biển Việt Nam đến năm 2015. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007. 4. Mai Trọng Nhuận (chủ biên), Trần Đăng Quy và nnk. Điều tra, đánh giá, thống kê, quy hoạch các khu bảo tồn đất ngập nước có ý nghĩa quốc tế, quốc gia. Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007 5. Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường, 1998. Báo cáo tổng quan về Đất ngập nước Việt Nam. Hà Nội. 6. Cục Bảo vệ Môi trường, 2005. Báo cáo tổng quan hiện trạng ĐNN Việt Nam sau 15 năm thực hiện công ước Ramsar. Hà Nội. Tiếng Anh 7. BirdLife International Vietnam, 2001. Sourcebook of existing and proposed protected areas in Vietnam. 8. Ramsar Convention on Wetland, 2004. Managing wetlands. 9. Simba Chan. Wetland Management Handbook for South East Asia. 10. Dugan, P.J. (ed.), 1993. Wetland in Danger. New York City: Oxford University Press.