Tài liệu Nghiên cứu thị trường rượu bia nước giải khát tại hà nội và đề xuất cho tổng công ty cổ phần bia rượu nước giải khát hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI LÊ TIẾN ĐẠT NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG RƯỢU - BIA - NƯỚC GIẢI KHÁT TẠI HÀ NỘI VÀ ĐỀ XUẤT CHO TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA RƯỢU NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Hà Nội – 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI LÊ TIẾN ĐẠT NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG RƯỢU - BIA - NƯỚC GIẢI KHÁT TẠI HÀ NỘI VÀ ĐỀ XUẤT CHO TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA RƯỢU NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI Chuyên ngành : Quản lý kinh tế LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. TS. Nguyễn Tiên Phong Hà Nội - 2019 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình và sự động viên sâu sắc của nhiều cá nhân và tập thể. Trước hết tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Tiên Phong, người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin được chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Viện Sau Đại học, Ban lãnh đạo Viện Kinh tế và Quản lý, cùng các thầy cô giáo trong Viện Kinh tế đã động viên, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tác giả về mọi mặt trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Xin cảm ơn Công ty cổ phân Bia rượu nước giải khát Hà Nội đã giúp tác giả hoàn thành luận văn này. Xin được chân thành cảm ơn những người thân, bạn bè đã chia sẻ, động viên tác giả những khó khăn, giúp đỡ tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng với thời gian và điều kiện nghiên cứu còn nhiều hạn chế, chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp chân thành của các nhà khoa học, thầy cô giáo và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng Tác giả Lê Tiến Đạt i năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Hà Nội, ngày tháng Tác giả Lê Tiến Đạt ii năm 2019 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .........................................................................................................i LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................. ii MỤC LỤC ............................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ............................................... vii DANH MỤC BẢNG – BIỂU ............................................................................ viii DANH MỤC HÌNH ..............................................................................................ix MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 2.Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................................... 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 4 4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 4 5.Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4 6.Kết cấu luận văn .................................................................................................. 5 CHƯƠNG 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG ... 6 1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM THỊ TRƯỜNG .............................................. 6 1.1.1. Khái niệm thị trường .................................................................................... 6 1.1.2. Phân loại thị trường ...................................................................................... 8 1.1.3 Đặc điểm của thị trường ................................................................................ 9 1.2. VAI TRÒ VÀ CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP ...................................................................10 1.2.1 Vai trò của thị trường ..................................................................................10 1.2.2 Chức năng của thị trường ............................................................................12 1.3. PHÂN LOẠI PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG HIỆN NAY .................................................................................13 1.3.1 Phát triển theo chiều sâu .............................................................................13 1.3.2 Phát triển theo chiều rộng ...........................................................................13 1.3.3 Phát triển hợp nhất ......................................................................................14 iii 1.3.4 Phát triển phạm vi địa lý .............................................................................16 1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CỦA DOANH NGHIỆP ................................................................................................17 1.4.1 Nghiên cứu thị trường ................................................................................17 1.4.2 Xây dựng chiến lược marketing hỗn hợp:...................................................21 1.4.3 Tổ chức phát triển mạng lưới bán hàng ......................................................27 1.4.4 Tổ chức thực hiện và điều khiển hoạt động tiêu thụ ...................................31 1.4.5 Xây dựng phát triển thương hiệu ................................................................33 1.4.6 Phân tích đối thủ cạnh tranh ........................................................................35 1.5. NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG ..................37 1.5.1. Các yếu tố thuộc môi trường vĩ mô. ..........................................................37 1.5.2. Các yếu tố thuộc môi trường vi mô. .........................................................38 1.5.3. Các nhân tố thuộc môi trường bên trong doanh nghiệp. ............................39 TÓM TẮT CHƯƠNG I .......................................................................................41 CHƯƠNG 2:THỰC TRANG THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ BIA - RƯỢU- NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI ............................................................................................42 2.1. TÌNH HÌNH THỊ TRƯỜNG RƯỢU – BIA – NƯỚC GIẢI KHÁT TẠI HÀ NỘI .......................................................................................................................42 2.2. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƯỢU – NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI (HABECO)..........................................................43 2.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển .................................................................43 2.2.2. Cơ cấu tổ chức ............................................................................................45 2.2.3. Các dòng sản phẩm chính của công ty .......................................................46 2.2.4. Công nghệ sản xuất sản phẩm của công ty ................................................48 2.2.5 Tình hình sản xuất kinh doanh của HABECO. ...........................................49 2.3. THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƯỢU – NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI (HABECO) ...........................................................................................................52 2.3.1 Thực trạng phát triển thị trường ..................................................................52 iv 2.3.2. Kênh phân phối của Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) ..................................................................................................55 2.3.3. Thực trạng tiêu thụ sản phẩm và doanh thu của Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) .........................................................57 2.3.4. Thực trạng xây dựng phát triển thương hiệu của Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) ...................................................62 2.3.5. Thực trạng cạnh tranh của Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) ..................................................................................................64 2.4. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƯỢU – NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI (HABECO) ................................................................................67 2.4.1. Các nhân tố vĩ mô ảnh hưởng đến Tổng Công ty Cổ phần bia rượu Habeco ..............................................................................................................................67 2.4.2. Các nhân tố vi mô ảnh hưởng đến Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco) .........................................................................69 2.4.3 Môi trường trong doanh nghiệp ..................................................................71 2.5. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƯỢU – NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI (HABECO) ...........................................................................................................73 2.5.1. Những kết quả đạt được .............................................................................73 2.5.2. Những hạn chế còn tồn tại .........................................................................74 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .......................................................................................78 CHƯƠNG 3:MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA- RƯỢU- NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI (HABECO) ...........................................................................................................79 3.1. PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƯỢU – NƯỚC GIẢI KHÁT HÀ NỘI (HABECO) ...............................79 3.1.1. Những thuận lợi và khó khăn đặt ra đối với Tổng Công ty ......................79 3.1.2. Phương hướng phát triển của Tổng Công ty ..............................................80 v 3.2. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA TỔNG CÔNG TY .............................................................................83 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện chính sách phân phối. ...............................................83 3.2.2 Giải pháp hoàn thiện chính sách sản phẩm. ................................................86 3.2.3 Giải pháp tăng cường các hình thức quảng cáo. .........................................87 3.2.4 Đào tạo nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ nhân viên ..................................90 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI TỔNG CÔNG TY ...........................................92 KẾT LUẬN ..........................................................................................................93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................95 vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT 1 BHXH : Bảo hiểm xã hội 2 CNH : Công nghiệp hóa 3 CP : Cổ phần 4 DN : Doanh nghiệp 5 ĐK : Đầu kỳ 6 HABECO :Tổng công ty CP Bia – Rượu – NGK Hà Nội 7 GT : Giá trị 8 LN : Lợi nhuận 9 NGK : Nước giải khát. 10 TNHH : Trách nhiệm hữu hạn 11 TTĐB : Tiêu thụ đặc biệt 12 VBA : Hiệp hội bia rượu, nước giải khát vii DANH MỤC BẢNG – BIỂU Bảng 2.1: Cơ cấu nguồn nhân lực của Tổng công ty ...........................................50 Bảng 2.2: Nguồn vốn của Tổng công ty ..............................................................50 Bảng 2.3: Kết quả tiêu thụ sản phẩm qua kênh phân phối ...................................57 Bảng 2.4 : Sản lượng tiêu thụ bia rượu qua các năm ...........................................58 Bảng 2.5 : Thị phần ngành bia giai đoạn 2015- 2017 .........................................66 Bảng 3.1 : Số lượng đại lý cấp I của Tổng công ty ..............................................84 Bảng 3.2 : Dự tính mở rộng thêm đại lý một số vùng .........................................85 Bảng 3.3 : Chi phí dành cho hoạt động quảng cáo và khuyến mại ......................88 Biểu đồ 2.1: Thị phần bia rượu nước giải khát năm 2018 ...................................65 Biểu đồ 2.2 : Tổng công suất sản xuất bia ...........................................................66 viii DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Mô hình phân phối trực tiếp .................................................................28 Hình 1.2: Mô hình phân phối gián tiếp ................................................................29 Hình 1.3: Thương hiệu sản phẩm các hãng ..........................................................34 Hình 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Tổng công ty ...............................................45 Hình 2.2: Công nghệ sản xuất bia ........................................................................48 Hình 2.3: Logo thương hiệu của tổng công ty HABECO ....................................64 ix MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, việc phát triển mở rộng thị trường đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của các doanh nghiệp. Sự phát triển và tồn tại của doanh nghiệp được quyết định bởi hoạt động này. Được người tiêu dùng chấp nhận tức là sản phẩm đã được tiêu thụ. Uy tín của doanh nghiệp thể hiện thông qua sức tiêu thụ sản phẩm, số lượng người mua. Nó cũng còn thể hiện sự hoàn thiện của doanh nghiệp về chất lượng, hoạt động các dịch vụ. Nói cách khác, những điểm yếu, điểm mạnh của doanh nghiệp sẽ được phản ánh đầy đủ thông qua hoạt động tiêu thụ sản phẩm. Sự biến động không ngừng của môi trường kinh doanh khiến cho nhiều nhà SXKD hiện nay phải đối mặt cùng với sự cạnh tranh đang ngày một gay gắt. Vấn đề đặt ra là làm sao để nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tăng thị phần tiêu thụ sản phẩm cho doanh nghiệp? Dù là doanh nghiệp sản xuất hay doanh nghiệp thương mại để làm được điều đó thì cần phải nghiên cứu thị trường, từ đó có thể định ra chiến lược kinh doanh, chiến lược mở rộng phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. Không tìm được đầu ra khiến cho các doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, thua lỗ là thực tế mà chúng ta có thể thấy. Việc hạn chế trong công tác tìm kiếm thị trường dẫn tới những ảnh hưởng xấu cho doanh nghiệp, làm cho quá trình lưu thông bị gián đoạn, việc sản xuất cũng bị ảnh hưởng, mạnh hơn nữa là làm kinh tế đất nước bị kìm hãm. Nhận thấy vấn đề phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm giữ vai trò nên tác giả đã quyết định chọn đề tài: “Nghiên cứu thị trường Rượu – Bia - Nước giải khát tại Hà Nội và đề xuất cho Tổng công ty Cổ phần Bia Rượu Nước giải khát Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình. Tác giả hy vọng với những biện pháp đưa ra trong luận văn sẽ góp phần giúp Công ty có định hướng, chiến lược trong việc phát triển, mở rộng thị trường tiêu thị Bia Rượu NGK. Câu hỏi nghiên cứu: Đặc trưng của thị trường Bia – Rượu – NGK? Các phương thức phát triển mở rộng thị trường Công ty đang áp dụng? 1 Ưu và nhược điểm của các phương thức phát triển mở rộng thị trường tiêu thụ Bia – Rượu – NGK mà Công ty đang áp dụng? Các biện pháp được đề xuất để phát triển mở rộng thị trường Công ty? 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Qua tham khảo tài liệu của các tác giả trong và ngoài nước, đặc biệt là kết quả nghiên cứu của các công trình nghiên cứu khoa học về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm, có thể khẳng định rằng, vấn đề phát triển thị trường và các biện pháp phát triển thị trường tiêu thụ đang là một vấn đề rất thời sự, thu hút được đông đảo giới khoa học quan tâm nghiên cứu. Giải thích cho điều này đó chính là do tác động của hội nhập kinh tế cũng như việc gia tăng áp lực cạnh tranh đối với mọi thị trường hàng hóa. Bên cạnh đó, các kết quả đạt được của các công trình nghiên cứu đã luôn khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu và phát triển thị trường tiêu thụ và sự cần thiết khách quan phải phát triển thị trường nhằm đồng bộ hóa, hoàn thiện hệ thống các loại thị trường trong nền kinh tế thị trường. Trên thế giới, số lượng các nghiên cứu bàn về các phát triển thị trường tiêu thụ của một sản phẩm cụ thể còn hạn chế. Hầu hết các nghiên cứu chỉ tập trung phân tích các khía cạnh của thị trường và với cách tiếp cận vĩ mô ví dụ như các cơ chế thị trường, định hướng thị trường, chiến lược phát triển thị trường... của các thị trường lớn như nông sản, cổ phiếu, lao động… Nghiên cứu của Robert Czajka (2004) là một trong số ít các nghiên cứu về phát triển thị trường của một sản phẩm. Tác giả đã phân tích về thị trường dệt may y tế toàn cầu. Một trong những kết quả đáng chú ý của nghiên cứu này là đã làm rõ được xu hướng của việc giao thương quốc tế của các mặt hàng dệt may y tế. Bên cạnh đó, tác giả đã tập trung phân tích được những đặc điểm, đặc thù của thị trường này, đứng trên góc độ của nhà phân tích thị trường. Tuy nhiên, nghiên cứu này lại không đề cập tới những biện pháp có thể được thực hiện để phát triển thị trường dệt may trên quy mô toàn cầu như vậy. Tại Việt Nam, dù nghiên cứu dưới các góc độ khác nhau, nghiên cứu về các sản phẩm tiêu thụ khác nhau như phân bón, công nghệ, thiết bị… nhưng nhìn chung, các công trình khoa học của Đào Thị Thu Hiền và cộng sự (2014) và 2 Nguyễn Xuân Thưởng (2006) đã tập trung nghiên cứu làm rõ các vấn đề lý luận về phát triển tiêu thụ sản phẩm, các yếu tố ảnh hưởng tới tới hoạt động phát triển thị trường cũng như các chiến lược marketing, các cơ hội và thách thức trong quá trình phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm. Hầu hết các nghiên cứu này đều sử dụng kết hợp giữa các phương pháp nghiên cứu như khảo sát đối tượng khách hàng, nghiên cứu tại bàn và hỏi ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực phát triển thị trường. Nghiên cứu của Trần Văn Minh (2012) đã xác định được những đặc thù, các điều kiện và nội dung của một thị trường, cụ thể là thị trường công nghệ nói chung ở tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam. Mặc dù đây không phải là một nghiên cứu đứng trên góc độ về phát triển thị trường tiêu thụ một sản phẩm cụ thể, nhưng nghiên cứu này là một điển hình trong việc phân tích về một thị trường, trong đó có yếu tố cung và cầu được làm rõ chi tiết. Từ đó, tác giả có cơ sở để đưa ra mô hình và biện pháp để phát triển thị trường công nghệ ở tỉnh Quảng Ninh, trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Bùi Hữu Đức (2006) trong nghiên cứu về thị trường nông sản nước ta trong điều kiện gia nhập tổ chức thương mại thế giới đã đề cập tới những cơ hội và thách thức chủ yếu đối với việc phát triển thị trường nông sản Việt Nam. Nghiên cứu này đã góp phần nâng cao nhận thức và đưa ra những biện pháp, kiến nghị để có những ứng phó kịp thời, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, bảo tồn tính hiệu quả của quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn tại Việt Nam. Những kết quả đạt được của các công trình nghiên cứu trên được ghi nhận và trở thành một nguồn tài liệu tham khảo, làm cơ sở lý luận và thực tiễn cho nghiên cứu này. Mặc dù vấn đề phát triển thị trường tiêu thụ đã được không ít tác giả đề cập nhưng các phương thức để phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm sơn vẫn còn là một vấn đề được bỏ ngỏ. Đặc biệt, trong bối cảnh biến chuyển nhanh chóng không ngừng của thị trường sản phẩm trong nước, quốc tế sẽ vẫn còn nhiều khoảng trống khoa học cần tiếp tục được nghiên cứu bổ sung về phát triển thị trường tiêu thụ cho sản phẩm mang tính đặc thù này. Đặc biệt, cho đến nay, chưa có bất kỳ một công trình khoa học nào tập trung 3 nghiên cứu làm rõ các phương thức phát triển thị trường sơn và đưa ra các quan điểm định hướng cùng các biện pháp nhằm đẩy mạnh phát triển thị trường tiêu thụ Bia Rượu Nước giải khát Hà Nội. Đây chính là mục tiêu và nội dung mà luận văn tập trung nghiên cứu. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu Phân tích thị trường kinh doanh Bia rượu NGK của Công ty. Bên cạnh đó, tập trung làm rõ các phương thức phát triển thị trường tiêu thụ Bia rượu NGK của Công ty. Từ đó, đưa ra một số biện pháp hoàn thiện phương thức phát triển mở rộng thị trường tiêu thụ Bia rượu NGK của Công ty, giúp Công ty tăng trưởng thị phần tiêu thụ Bia rượu NGK. * Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thị trường và phương thức phát triển thị trường tiêu thụ. - Phân tích và đánh giá thị trường tiêu thụ Bia rượu NGK của Công ty. - Phân tích thực trạng phát triển thị trường tiêu thụ Bia rượu NGK hay nói cách khác là các phương thức Công ty phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm. - Đề xuất các biện pháp giúp Công ty phát triển thị trường tiêu thụ Bia rượu NGK. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Trong quá trình làm Luận văn, tác giả tập trung nghiên cứu thị trường tiêu thụ Bia rượu NGK của Công ty CP Bia Rượu NGK Hà Nội và các phương thức phát triển thị trường mà Công ty đang áp dụng. b. Phạm vi nghiên cứu Đề tài sử dụng kết quả các báo cáo tài chính và báo cáo bán hàng về kinh doanh từ năm 2015 tới 2018 của Công ty. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thống kê: nghiên cứu phân tích số liệu thu thập được từ báo cáo kinh doanh, báo cáo thường niên của Công ty. Các số liệu dưới dạng bảng, 4 biểu đồ, cung cấp thông tin về hoạt động kinh doanh của Công ty. - Phương pháp so sánh: thường xuyên được sử dụng khi so sánh kết quả kinh doanh hàng năm của Công ty. Phương pháp này giúp thể hiện sự tăng giảm, thay đổi về quy mô sản lượng, doanh thu hàng năm của Công ty. 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần lời mở đầu, kết luận, luận văn có kết cấu gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận chung về nghiên cứu thị trường tiêu thụ của các doanh nghiệp trong cơ chế thị trường Chương 2: Thực trạng thị trường tiêu thụ Bia – Rượu – NGK của Công ty cổ phần Bia – Rượu – NGK Hà Nội Chương 3: Một số biện pháp phát triển thị trường tiêu thụ Bia – Rượu – NGK. 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG 1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM THỊ TRƯỜNG 1.1.1. Khái niệm thị trường Xã hội càng phát triển thì sự chuyên môn hóa lao động và phân công lao động càng rõ rệt. Đó chính là nguồn gốc của thị trường. Chuyên môn hoá sản xuất làm cho sản phẩm sản xuất ra ngày càng nhiều khi đó sản phẩm sản xuất ra không tiêu dùng hết sẽ dùng để mua bán và trao đổi để lấy hàng hoá khác. Phân công lao động xã hội khiến cho một nhóm người chuyên làm ra một loại sản phẩm mà nhu cầu của con người lại nhiều, khi đó họ tìm cách trao đổi với nhau. Ban đầu là trao đổi bằng hiện vật, sau đó khi tiền xuất hiện thì quá trình trao đổi dễ dàng hơn và thị trường hình thành. Có nhiều quan điểm nói về thị trường, nhưng khi nói về thị trường người ta thường nói đến mua và bán, cung và cầu. Dưới đây xin đề cập đến một vài khái niệm về thị trường. Thị trường là một phạm trù kinh tế, được nghiên cứu nhiều trong các học thuyết kinh tế. Thị trường gắn liền với nhu cầu trao đổi của con người, ở đâu có sự trao đổi hàng hoá là ở đó hình thành nên thị trường. Theo quan niệm trước đây, thị trường được hiểu là cái chợ Quan niệm này cho rằng thị trường là nơi gặp nhau giữa người bán và người mua, thị trường là nơi diễn ra các quan hệ mua bán hàng hoá. Cùng với sự tiến bộ của loài người và sự phát triển của khoa học kỹ thuật, quan niệm về thị trường theo nghĩa cổ điển đã không còn phù hợp nữa. Các quan hệ mua bán đã trở nên đa dạng, phong phú, phức tạp hơn rất nhiều. Theo Davidbegg: “Thị trường là sự biểu hiện thu gọn của quá trình thông qua các quyết định của các gia đình về tiêu dùng mặt hàng nào, các quyết định của công ty về sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào và cho ai, đều dung hoà bằng sự điều chỉnh giá cả ’’. Xét trong phạm vi của doanh nghiệp cụ thể thì việc phân tích thị trường như trên là cần thiết song vẫn chưa đủ để doanh nghiệp có thể tổ chức tốt quá trình kinh doanh của mình. Nếu chỉ dừng lại ở việc mô tả thị trường trên giác độ phân tích của nhà kinh tế, doanh nghiệp khó có khả năng mô 6 tả chính xác và cụ thể đối tượng tác động và các yếu tố chi tiết có liên quan. Đặc biệt, khó hoặc thậm chí không thể đưa ra được các công cụ điều khiển kinh doanh có hiệu quả. Theo nhà Kinh tế học Samuelson: “Thị trường là một quá trình trong đó người mua và người bán cùng một thứ hàng hoá tác động qua lại với nhau để xác định giá cả và số lượng hàng hoá ’’. Trên thực tế, nền kinh tế hiện đại đang hoạt động theo nguyên tắc phân công lao động. Điều này có nghĩa là trong đó mỗi người chuyên sản xuất một thứ gì đó, nhận tiền thanh toán rồi mua những thứ cần thiết bằng số tiền đó. Như vậy là nền kinh tế hiện đại có rất nhiều thị trường: thị trường tài nguyên, thị trường sức lao động, thị trường tiền tệ, thị trường hàng hóa dịch vụ,… Như vậy, quan niệm về thị trường ngày nay của Samuelson đã nêu một cách đầy đủ và chính xác hơn, làm rõ được bản chất thị trường. Thị trường không chỉ bao gồm các mối quan hệ mà còn bao gồm các tiền đề cho các mối quan hệ và hành vi mua bán. Từ đó, có khái niệm về thị trường như sau: Thị trường là một quá trình trong đó người mua và người bán cùng một thứ hàng hoá tác động qua lại với nhau để xác định giá cả và số lượng hàng hoá. Như vậy theo quan niệm này, thị trường của doanh nghiệp trước hết là những khách hàng có tiềm năng tiêu thụ, có nhu cầu cụ thể về hàng hoá, dịch vụ trong một thời gian nhất định và chưa được thoả mãn. Thứ hai, yếu tố quan trọng làm đối trọng với cầu trên thị trường là cung về hàng hoá, dịch vụ do các cá nhân, doanh nghiệp trong nền kinh tế quốc dân tạo nên, chính sự tác động qua lại với nhau giữa cung và cầu về hàng hoá tạo nên quy luật cung cầu chi phối hoạt động sản xuất kinh doanh trên thị trường. Thứ ba, thành phần không thể thiếu được tham gia trên thị trường của doanh nghiệp là các hàng hoá, sản phẩm cụ thể, đối tượng để mua bán trao đổi. Một khi trên thị trường có nhiều người mua, nhiều người bán và nhiều hàng hoá tương tự nhau về chất lượng, giá cả tất yếu nảy sinh sự cạnh tranh. Đó là sự cạnh tranh về chất lượng sản phẩm, về phương thức giao dịch mua bán hàng hoá, thanh toán, cạnh tranh giữa người mua với người mua; cạnh tranh giữa người bán với người mua; cạnh tranh giữa người bán với người bán và giữa những 7 người mua với nhau. Cạnh tranh là bộ máy điều chỉnh trật tự thị trường, là yếu tố quan trọng kích thích tính tích cực, tính đa dạng và nâng cao chất lượng hàng hoá cho phù hợp với nhu cầu thị trường. 1.1.2. Phân loại thị trường Có nhiều tiêu chí để phân loại thị trường. Có thể phân loại thị trường theo các tiêu thức sau: * Theo tiêu thức sản phẩm Theo tiêu thức này, doanh nghiệp thường xác định thị trường tiêu thụ theo ngành hàng (dòng sản phẩm) hay nhóm hàng mà họ kinh doanh và bán ra trên thị trường. Tuỳ theo mức độ nghiên cứu người ta có thể mô tả ở mức độ khái quát cao hay cụ thể. Ví dụ, doanh nghiệp kinh doanh bia có thể phân loại thị trường sản phẩm của mình thành thị trường bia chai, thị trường bia lon. Doanh nghiệp sản xuất máy tính có thể phân loại thị trường thành thị trường máy tính để bàn, thị trường máy tính xách tay,… * Theo tiêu thức địa lý Theo tiêu thức này, doanh nghiệp thường xác định thị trường tiêu thụ theo phạm vi khu vực địa lý mà họ có thể vươn tới để kinh doanh. Tùy theo mức độ rộng hẹp có tính toàn cầu khu vực hay lãnh thổ có thể xác định thị trường của doanh nghiệp. Theo tiêu thức này, thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp gồm: – Thị trường thế giới – Thị trường trong nước – Thị trường địa phương * Theo tiêu thức nhu cầu của khách hàng Theo tiêu thức này, doanh nghiệp mô tả thị trường của mình theo các nhóm khách hàng mà họ hướng tới để thoả mãn, bao gồm cả khách hàng hiện tại và khách hàng tiềm năng. Về lý thuyết, tất cả những người mua trên thị trường đều có thể trở thành khách hàng của doanh nghiệp và hình thành nên thị trường của doanh nghiệp. Nhưng trong thực tế thì không phải vậy: Nhu cầu của khách hàng rất đa dạng, họ cần đến những sản phẩm khác nhau để thoả mãn nhu cầu, trong 8 khi doanh nghiệp chỉ có thể đưa ra thoả mãn họ một hoặc một số sản phẩm nào đó. Để thoả mãn nhu cầu, khách hàng có thể có nhiều cách thức mua sắm khác nhau trong khi doanh nghiệp chỉ có thể lựa chọn và đáp ứng tốt một hoặc một số yêu cầu về cách thức mua sắm và sử dụng nào đó của khách hàng. Điều đó dẫn tới một thực tế là hình thành nên thị trường – những nhóm khách hàng mà doanh nghiệp có thể chinh phục. Theo cách phân loại này có thể phân thành: khách hàng truyền thống, khách hàng mới, hoặc có thể phân loại theo giới tính, thu nhập,… Cuối cùng, để kết hợp cả ba tiêu thức trên doanh nghiệp cần xác định được thị trường tiêu thụ trọng điểm cho doanh nghiệp mình: Xác định thị trường trọng điểm là quá trình phân tích thị trường từ khái quát đến cụ thể nhằm xác định được các nhóm khách hàng với nhu cầu cụ thể về sản phẩm và cách thức thoả mãn nhu cầu của họ. 1.1.3 Đặc điểm của thị trường Thị trường hoạt động theo các quy luật kinh tế khách quan của nó như là quy luật cung cầu ,cạnh tranh, giá cả ,giá trị cơ chế nàyđược gọi là cơ chế tự điều tiết nó diễn biến tự nhiên.Bên cạnh sự vận động khách quan của các quy luật kinh tế trên thị trường còn có sự tác động tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước bao gồm chính phủ các bộ ngành các địa phương, các đơn vị trung gian sự tham gia của các cơ quan là nhằm khắc phục những mặt trái của cơ chế thị trường tự điều tiết phát sinh ra cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa . Thị trường là luôn luôn biến động do sự tác động của nhiều nhân tố khác nhau .Trong quá trình kinh doanh doanh nghiệp phải luôn nắm bắt kịp thời sự biến động của thị trường , trên cơ sở hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng và tác động , mức độ tác động của các nhân tố này để điều chỉnh phương án, kế hoạch kinh doanh cho thích hợp với với mọi thời điểm khác nhau. Thị trường ngày được mở rộng làm cho thị trường khu vực gắn liền với thị trường thế giới , thị trường quốc gia gắn liền thị trường quốc tế .Từ đó hàng hoá của doanh nghiệp trong mối quan hệ nhu cầu của người tiêu dùng sẽ ngày trở 9