Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Nghiên cứu so sánh sự sinh khí gây hiệu ứng nhà kính ở in vitro của một số loại ...

Tài liệu Nghiên cứu so sánh sự sinh khí gây hiệu ứng nhà kính ở in vitro của một số loại thức ăn bổ sung của gia súc nhai lại

.PDF
62
102
82

Mô tả:

TR NG I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG OÀN TH NG C DUYÊN NGHIÊN C U SO SÁNH S SINH KHÍ GÂY HI U NG NHÀ KÍNH IN VITRO C A T S LO I TH C N B SUNG C A GIA SÚC NHAI L I Lu n v n t t nghi p Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y n Th , 2013 TR NG I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG Lu n v n t t nghi p Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y Tên tài: NGHIÊN C U SO SÁNH S SINH KHÍ GÂY HI U NG NHÀ KÍNH IN VITRO C A LO I TH C N B SUNG C A GIA SÚC NHAI L I Giáo viên h ng d n: GS TS. Nguy n V n Thu Sinh viên th c hi n: oàn Th Ng c Duyên MSSV: 3108123 p: Ch n nuôi Thú y K36 n Th , 2013 TR NG I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG MÔN CH N NUÔI ------o0o------ tài: NGHIÊN C U SO SÁNH S SINH KHÍ GÂY HI U NG NHÀ KÍNH IN VITRO C A TS LO I TH C N B SUNG C A GIA SÚC NHAI L I n Th , ngày…tháng…n m 2013 CÁN B H NG N n Th , ngày… tháng… n m 2013 DUY T B MÔN GS. TS. NGUY N V N THU n Th , ngày… tháng… n m 2013 DUY T KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG NG I CAM OAN Kính g i: Ban lãnh o Khoa Nông Nghi p & Sinh H c Cô trong B Môn Ch n Nuôi. ng D ng và các Th y Tôi tên oàn Th Ng c Duyên, MSSV: 3108123 là sinh viên l p Ch n Nuôi Thú Y Khóa 36 (2010-2014). Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a chính b n thân tôi. ng th i t t các s li u, k t qu thu c trong thí nghi m hoàn toàn có th t và ch a công b trong b t k p chí khoa h c hay lu n n khác. N u có gì sai trái tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m tr c Khoa và B Môn. n Th , ngày … tháng … n m 2013 Sinh viên th c hi n oàn Th Ng c Duyên i I C M N Su t th i gian h c gi ng ng i h c tôi ã g p không ít nh ng khó kh n và thách th c nh ng tôi u v t qua, ó là nh tình th ng và s giúp c a gia ình, th y cô và b n bè. Nay áp l i nh ng t m chân tình ó tôi xin g i l i c m n chân thành n: Cha m , ng i ã sinh ra, nuôi d ng, d y d , ch u nhi u v t v , nh c nh n lo cho tôi n h c thành ng i có ích cho xã h i. Cùng anh, ch và nh ng ng i thân trong gia ình ã giúp và ng viên tôi trong su t quá trình h c t p. Xin chân thành c m n th y GS. TS. Nguy n V n Thu và cô PGS. TS. Nguy n Th Kim ông ã d y b o, h ng d n, ng viên, giúp tôi hoàn thành t t tài t t nghi p. Xin chân thành g i l i c m n n các th y cô B môn Ch n nuôi và B môn Thú y ã h t lòng truy n t nh ng ki n th c quý báu cho tôi trong th i gian h c v a qua. Xin chân thành c m n s h ng d n và ch b o t n tình c a cô c v n h c t p Nguy n Th Kim ông ã dành cho tôi trong su t th i gian h c t p và th c hi n tài này. Tôi xin chân thành bi t n anh ThS. Tr ng Thanh Trung, ThS Nguy n H u Lai, KS. oàn Hi u Nguyên Khôi, KS. Hu nh Hoàng Thi, KS. Phan V n Thái, KS. Tr n Th p và các b n trên phòng thí nghi m E205 ã t n tình giúp tôi trong su t th i gian qua. Cu i cùng xin g i l i c m n n các b n l p Ch n Nuôi Thú Y Khóa 36 ã giúp tôi r t nhi u trong th i gian v a qua. oàn Th Ng c Duyên ii TÓM L C Nghiên c u này bao g m 2 thí nghi m nh m xác nh s s n sinh khí mêtan và cacbonic c a m t s lo i th c n b sung u ki n in vitro. Thí nghi m 1: S d ng ng tiêm th y tinh có th tích 50 ml (Menke et al., 1979), c b trí hoàn toàn ng u nhiên v i 5 nghi m th c, 3 l n l p l i. Các nghi m th c là bã u nành, bã khoai mì, bánh d u d a, b p và t m m c 100% (các giá tr tính trên %DM). Thí nghi m 2: S d ng ng tiêm th y tinh có th tích 50 ml (Menke et al., 1979), thí nghi m c b trí hoàn toàn ng u nhiên v i 5 nghi m th c, 3 l n l p l i. Các nghi m th c là khoai mì lát, bánh d u u nành, c u lá l n, c lông tây và r m m c 100% (các giá tr tính trên %DM). t qu cho th y, các lo i th c n b sung có l ng khí CH4 và CO2 (ml) sinh ra u ki n in vitro khá cao nh khoai mì lát (8,54 và 57,2 ml), t m (8,20 và 53,3 ml), b p (7,50 và 47,9 ml), bánh d u u nành (7,86 và 30,2 ml), bã khoai mì (6,85 và 38,8 ml), c u lá l n (6,01 và 25,6 ml), bã u nành (5,39 và 31,6 ml) do các lo i th c n này có hàm ng chi t ch t không m cao, kích thích kh n ng ho t ng c a d c . M t khác, các lo i th c n này có ch a hàm l ng carbohydrat cao góp ph n làm t ng t l tiêu hóa. Bên c nh ó, các lo i th c n c b n có l ng khí CH4 và CO2 (ml) sinh ra th p h n nh m (2,15 và 7,84 ml) và c lông tây (4,55 và 22,7 ml) do chúng có hàm l ng x cao làm kéo dài th i gian phân h y. Còn bánh d u d a có l ng khí CH4 và CO2 (ml) sinh ra th p (2,74 và 11,1 ml) do bánh d u d a là lo i th c n có ch a hàm l ng béo cao, cho nên quá trình tiêu hóa x y ra d c c a gia súc nhai l i, làm c ch kh n ng ho t ng c a c . t cách t ng quát là nh ng lo i th c n có hàm l ng chi t ch t không m cao thì l ng khí CH4 và CO2 (ml) sinh ra cao. Tuy nhiên, hoàn toàn úng trong m i tr ng h p. u này không iii DANH SÁCH HÌNH Hình 2.1 Bã u nành ........................................................................................ 19 Hình 2.2 Bã khoai mì ........................................................................................ 20 Hình 2.3 Bánh d u d a...................................................................................... 21 Hình 2.4 B p h t ............................................................................................... 22 Hình 2.5 T m .................................................................................................... 23 Hình 2.6 Khoai mì lát ........................................................................................ 23 Hình 2.7 Bánh d u Hình 2.8 C u nành.............................................................................. 24 u lá l n....................................................................................... 25 Hình 2.9 C lông tây ......................................................................................... 26 Hình 2.10 R m khô ........................................................................................... 27 Hình 2.11 H th ng ng nghi m s d ng trong thí nghi m tiêu hóa in vitro ...... 29 Hình 2.12 Máy o khí Geotechhnical Instruments (UK) Ltd, England............... 30 iv DANH SÁCH B NG ng 2.1 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a bã u nành (%DM) ... 19 ng 2.2 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a bã khoai mì (%DM) ... 20 ng 2.3 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a bánh d u d a (%DM) . 21 ng 2.4 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a b p (%DM) ................ 22 ng 2.5 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a t m (%DM) ................ 23 ng 2.6 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a khoai mì lát (%DM) ... 24 ng 2.7 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a bánh d u u nành (%DM) .......................................................................................................................... 25 ng 2.8 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a c ng 2.9 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a c lông tây (%DM)..... 26 ng 2.10 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a r m (%DM) ............. 27 ng 4.1 Thành ph n d u lá l n (%DM).. 25 ng ch t th c n dùng trong thí nghi m 1 (%DM) .... 32 ng 4.2 L ng khí sinh ra, t l tiêu hóa DM và OM 72 gi c a thí nghi m 1 .......................................................................................................................... 33 ng 4.3 Thành ph n d ng ch t th c n dùng trong thí nghi m 2 (%DM) .... 36 ng 4.4 L ng khí sinh ra, t l tiêu hóa DM và OM 72 gi c a thí nghi m 2 .......................................................................................................................... 38 v DANH SÁCH BI U 2.1 Liên quan gi a pH và ho t l c c a các nhóm VSV d c ................... 8 2.2 Tóm t t quá trình chuy n hoá hydratcarbon trong d c ..................... 9 2.3 S chuy n hoá các ch t ch a nit trong d c .................................... 11 2.4 S chuy n hoá lipit gia súc nhai l i................................................. 13 Bi u 4.1 L ng CH4/gDOM sinh ra in vitro gi a các nghi m th c t i th i m 72 gi c a thí nghi m 1 ............................................................................ 34 Bi u 4.2 L ng CO2/gDOM sinh ra in vitro gi a các nghi m th c t i th i m 72 gi c a thí nghi m 1 ............................................................................ 35 Bi u 4.3 L ng CH4/gDOM sinh ra in vitro gi a các nghi m th c t i th i m 72 gi c a thí nghi m 2 ............................................................................ 39 Bi u 4.4 L ng CO2/gDOM sinh ra in vitro gi a các nghi m th c t i th i m 72 gi c a thí nghi m 2 ............................................................................ 40 vi DANH SÁCH CH DM t ch t khô OM t ch t h u c CP m thô Ash khoáng t ng s NDF trung tính ADF axit NFE CF NT TLTH VI T T T chi t ch t không m thô nghi m th c l tiêu hoá vii CL C I CAM OAN............................................................................................ i I C M N.................................................................................................. ii TÓM L C...................................................................................................... iii DANH SÁCH HÌNH......................................................................................... iv DANH SÁCH B NG........................................................................................ v DANH SÁCH BI U DANH SÁCH CH ................................................................................... vi VI T T T........................................................................ vii CH NG 1 CH NG 2 C S LÝ LU N ........................................................................ 2 2.1 L TV N C KH O V S .............................................................................. 1 TIÊU HÓA C A GIA SÚC NHAI L I .................. 2 2.1.1 H sinh thái d c ..................................................................................... 2 2.1.1.1 Môi tr ng sinh thái d c ..................................................................... 2 2.1.1.2 H vi sinh v t d c ............................................................................... 3 2.1.1.3 Tác ng t ng h c a vi sinh v t trong d c ....................................... 7 2.1.2 Quá trình tiêu hóa các thành ph n c a th c n .......................................... 9 2.2 ÁNH GIÁ T L TIÊU HÓA B NG PH NG PHÁP IN VITRO ......... 13 2.2.1 Mô t chung.............................................................................................. 13 2.2.2 Nguyên lý sinh khí.................................................................................... 14 2.2.3 S phát tri n h th ng o l ng l ng khí sinh ra..................................... 14 2.2.4 Vai trò c a sinh khí in vitro ...................................................................... 16 2.3 TH C LI U DÙNG TRONG THÍ NGHI M ............................................. 19 2.3.1 Bã u nành.............................................................................................. 19 2.3.2 Bã khoai mì .............................................................................................. 20 2.3.3 Bánh d u d a..................................................................................................... 20 2.3.4 B p .................................................................................................................... 21 2.3.5 T m ................................................................................................................... 22 2.3.6 Khoai mì lát.............................................................................................. 23 viii 2.3.7 Bánh d u 2.3.8 C u nành..................................................................................... 24 u lá l n ..................................................................................................... 25 2.3.9 C lông tây ........................................................................................................ 26 2.3.10 R m................................................................................................................. 26 CH NG 3 PH 3.1 Ph NG TI N VÀ PH NG PHÁP THÍ NGHI M................. 28 ng ti n thí nghi m ............................................................................... 28 3.2 V t li u thí nghi m...................................................................................... 28 3.3 Ph ng pháp thí nghi m.............................................................................. 28 3.3.1 B trí thí nghi m....................................................................................... 28 3.3.2 Các b 3.3.3 Ph CH c th c hi n và ch tiêu theo dõi .................................................... 29 ng pháp x lý s li u ........................................................................ 31 NG 4 K T QU VÀ TH O LU N....................................................... 32 4.1 K T QU THÍ NGHI M........................................................................... 32 4.1 Thí nghi m 1 ............................................................................................... 32 4.2 Thí nghi m 2 ............................................................................................... 36 CH NG 5 K T LU N VÀ NGH .......................................................... 42 5.1 K T LU N ................................................................................................ 42 5.2 NGH ............................................................................................................. 42 TÀI LI U THAM KH O................................................................................. 43 PH CH NG ................................................................................................ 48 ix CH NG 1. TV N Bi n i khí h u ang c xem là v n chung c a toàn c u và c c p thi t a lên v trí hàng u, nguyên nhân ch y u là do l ng khí th i ra t các nhà máy xí nghi p, l ng n c th i áng k t các nhà máy công nghi p ch a qua x lý, n ch t phá r ng b a bãi ã làm gi m i không ít di n tích “lá ph i c a Trái t” góp ph n làm t ng d n s nóng lên c a Trái t. Bên c nh ó, gia súc nhai l i có ng khí th i t s lên men d c óng góp kho ng 25% trong hi n t ng hi u ng nhà kính. Trong th i gian g n ây ã có nhi u công trình nghiên c u v vi c d ng nh ng ch t nh tannin, nitrate làm gi m l ng khí th i sinh ra trong d c a bò (H Qu ng và Lê Th Ng c Huy n, 2010). Có kho ng 5 – 10 % n ng ng c a th c n m t i do quá trình t o khí mêtan và th i ra không khí. Bên c nh ó vi c s d ng các lo i th c n b sung trong kh u ph n c a gia súc nhai l i c ng nh h ng n s sinh khí (Nguyen Van Thu and Nguyen Thi Kim Dong, 2012). Cung c p y th c n có ch t l ng cao cho gia súc nuôi và duy trì c kh ng t ng tr ng c a chúng tr thành m t v n thách th c l n cho các nhà khoa c và các nhà ch n nuôi (Danh Mô và Nguy n V n Thu, 2008). Th c n chính cho gia súc nhai l i là các ph ph m nông nghi p nh r m, thân b p, ng n mía… ho c các lo i c m c t nhiên, chúng cho l ng khí CH4 và CO2 sinh ra th p và t l tiêu hóa c ng th p. Vì v y, vi c b sung thêm các lo i th c n ch t l ng cao nh c h u, u nành, khoai mì, t m, b p… có th c i thi n c kh n ng s d ng các lo i th c n thô kém ch t l ng này (Nguy n V n Thu, 2000). Vì lý do ó, ta c n bi t rõ s n sinh khí c a các lo i th c n b sung ph i h p kh u ph n thích h p nh m gi m l ng khí th i gây hi u ng nhà kính và c i thi n t l tiêu hóa c a gia súc nhai i. Tuy nhiên các nghiên c u v s s n sinh khí mêtan và khí cacbonic in vitro c a các lo i th c n b sung còn h n ch . V i các lý do nh trên, tôi ti n hành th c hi n tài “Nghiên c u so sánh s sinh khí gây hi u ng nhà kính in vitro a m t s lo i th c n b sung c a gia súc nhai l i”. c tiêu c a tài là: Xác nh s sinh khí mêtan và khí cacbonic gây hi u ng nhà kính a các lo i th c n b sung. in vitro Các k t qu này s làm n n t ng cho s ph i h p kh u ph n h p lý trong các nghiên c u gia súc nhai l i trong t ng lai. 1 CH 2.1 L C KH O V S NG 2. C S LÝ LU N TIÊU HÓA C A GIA SÚC NHAI L I 2.1.1 H sinh thái d c 2.1.1.1 Môi tr ng sinh thái d c Theo Preston và Leng (1991), môi tr Lo i và kh i l ng d c ph thu c vào: ng th c n n vào. nhào tr n theo chu k thông qua s co bóp c a d c . ti t n c b t và nhai l i. h p thu các d ng ch t t d c . chuy n d ch các ch t xu ng b máy tiêu hoá. u ki n pH d c u ki n pH d c là k t qu th hi n t s t ng tác c a quá trình lên men vi sinh t v i c ch t và c xem nh là c s nh n nh v s thay i s l ng vi sinh v t d c (Orpin, 1975). T l tiêu hóa (TLTH) th c n có liên h n pH, khi pH 5,8 thì TLTH v t ch t h u c (OM), vách t bào (NDF) và m (CP) th p, TLTH t ng pH 6,2 nh ng ch h i t ng pH 7,0 (Shrier và ct, 1986). Ng i ta tính c khi t ng pH 0,1 n v thì tiêu hóa x acid (ADF) t ng 3,6 d n v (Meang và ctv, 1998). S s n sinh acid acetic t ng pH 6,2 – 6,6 trong khi acid proponic và acid butyric ch t ng khi pH 5,8 – 6,2 (Shriver et al., 1989). S hi n di n cao c a carbohydrate d hòa tan s gi m pH (Grenet et al., 1989), do s tích y acid béo bay h i cao trong th i gian ng n ch a k p h p thu và s lên men c a carbohydrate hòa tan. Nhi u tác gi cho th y pH thay i theo th i gian sau khi cho n (Van Soest, 1994; Kanjanapruthipong và Leng, 1998). Nhìn chung gia súc n nhi u th c n h n h p d d n n s h th p pH d ch d c h n th c n thô (Lana et al., 1998). Acid béo bay h i Tùy vào kh u ph n, th i gian di chuy n th c n và pH trong d c mà VFA thay i 70 – 150 mM/lít. Acid acetic chi m t l cao nh t 70% trong t ng s VFA. i i th c n là th c v t ch a thành th c acid acetic th p và acid propionic cao (McDonald et al., 1995). Các lo i acid béo m ch dài có giá tr cung c p n ng l ng cao cho v t ch do chúng gi i phóng nhi u n ng l ng d ng ATP (Preston và 2 Leng, 1987). Acid béo bay h i c h p thu ch y u d c và d t ong, ng VFA cao h n d lá sách kho ng 47% (Phillipson, 1977). d c Ch t ch a d c là m t h n h p g m th c n n vào, vi sinh v t d c , các s n ph m trao i trung gian, n c b t và các ch t ch ti t vào qua vách d c . ây là t h sinh thái r t ph c t p trong ó liên t c có s t ng tác gi a th c n, h vi sinh v t và v t ch . D c có môi tr ng thu n l i cho vi sinh v t y m khí s ng và phát tri n. áp l i, VSV d c óng vai trò r t quan tr ng vào quá trình tiêu hóa th c n c a v t ch , c bi t là nh chúng có các enzyme phân gi i liên k tglucosid c a x trong vách t bào th c v t c a th c n và có kh n ng t ng h p i phân t protein t ammoniac (NH3). Ngoài dinh d ng c a môi tr ng d c có nh ng c m thi t y u cho s lên men a VSV c ng sinh nh sau: m cao (85 - 90%), pH trong kho ng 6,4 - 7,0, nhi t o khá n nh (38 - 42 C), áp su t th m th u n nh và là môi tr ng y m khí (n ng oxy <1%). Có m t s c ch m b o duy trì n nh các u ki n c a môi tr ng lên men liên t c này. N c b t vào d c liên t c giúp duy trì m a môi tr ng lên men. Mu i photphat và carbonat ti t qua n c b t có tác d ng m ng th i v i s h p thu nhanh chóng axit béo bay h i và ammoniac qua vách c làm cho pH dich d c t ng i n nh. Khí oxy nu t vào theo th c n nhanh chóng c s d ng nên môi tr ng y m khí luôn luôn c duy trì. Áp su t th m th u c a d ch d c c duy trì t ng t nh áp su t th m th u c a máu nh có s trao i ion qua vách d c . Có s ch ti t qua vách d c nh ng ch t c n thi t cho vi sinh v t phát tri n và h p thu vào máu nh ng s n ph m lên men sinh ra trong c . Các ch t khí ch y u là CO2 và CH4 là ph ph m trao i cu i cùng c a quá trình lên men d c c ng c th i ra ngoài thông qua quá trình h i. Th i gian th c n t n l u trong d c kéo dài t o u ki n cho vi sinh v t công phá. n n a, trong d c các ch t ch a luôn luôn c nhào tr n b i s co bóp c a vách d c . Ph n th c n không lên men th ng xuyên c gi i phóng ra kh i d xu ng ph n d i c a ng tiêu hóa và các c ch t m i l i c n p vào thông qua th c n, nh v y mà dòng dinh d ng c liên t c l u thông. S v n chuy n các s n ph m cu i cùng ra kh i d c và n p m i c ch t có nh h ng l n n s cân b ng sinh thái trong d c và nh ó mà d c tr thành m t môi tr ng lên men liên t c. Sinh kh i VSV c chuy n xu ng ph n d i c a ng tiêu hóa cùng v i kh i d ng ch t còn l i sau lên men làm cho s l ng c a chúng c duy trì m c khá n nh. 2.1.1.2 H vi sinh v t d c 3 vi sinh v t c ng sinh trong d c và d t ong r t ph c t p và th ng g i chung là vi sinh v t d c . H vi sinh v t d c g m có nhóm chính là vi khu n (Bacteria), ng v t nguyên sinh (Protozoa) và n m (Fungi); ngoài ra còn có mycoplasma, các lo i virus và các th th c khu n. Mycoplasma, virus và th th c khu n không óng vai trò quan tr ng trong tiêu hóa th c n. Qu n th vi sinh v t d c có s bi n i theo th i gian và ph thu c vào tính ch t c a kh u ph n n. H vi sinh v t d c u là vi sinh v t y m khí và s ng ch y u b ng n ng l ng sinh ra t quá trình lên men các ch t dinh d ng. Trong d c có môi tr ng r t n nh v các tính ch t lý hóa t o u ki n thu n l i cho h vi khu n và ng v t n bào phát tri n. Các vi khu n phát tri n nh phân gi i ch t x trong th c n. Các ng v t n bào-protozoa l i n các vi khu n sinh tr ng và phát tri n, c th nó cu i cùng l i là ngu n th c n ng v t cho ng v t ch là các ng v t n c . Vi khu n (Bacteria) Vi khu n xu t hi n trong d c loài nhai l i trong l a tu i còn non, m c dù chúng c nuôi cách bi t ho c cùng v i m chúng. Thông th ng vi khu n chi m s ng l n nh t trong VSV d c và là tác nhân chính trong quá trình tiêu hóa x . ng s vi khu n trong d c th ng là 109-1011 t bào/g ch t ch a d c . Trong d vi khu n th t do chi m kho ng 30%, s còn l i bám vào các m u th c n, trú ng các n p g p bi u mô và bám vào protozoa. Trong d c có kho ng 60 loài vi khu n ã c xác nh. S phân lo i vi khu n c có th c ti n hành d a vào c ch t mà vi khu n s d ng hay s n ph m lên men cu i cùng c a chúng. Sau ây là m t s nhóm vi khu n d c chính: Vi khu n phân gi i xenluloza. Vi khu n phân gi i xenluloza có s l ng r t l n trong d c c a nh ng gia súc s d ng kh u ph n giàu xenluloza. Nh ng loài vi khu n phân gi i xenluloza quan tr ng nh t là Bacteroides succinogenes, Butyrivibrio fibrisolvens, Ruminoccocus flavefaciens, Ruminococcus albus, Cillobacterium cellulosolvens. Vi khu n phân gi i hemixenluloza. Hemixenluloza khác xenluloza là ch a c ng pentoza và hexoza và c ng th ng ch a axit uronic. Nh ng vi khu n có kh ng thu phân xenluloza thì c ng có kh n ng s d ng hemixenluloza. Tuy nhiên, không ph i t t c các loài s d ng c hemixenluloza u có kh n ng thu phân xenluloza. M t s loài s d ng hemixenluloza là Butyrivibrio fibrisolvens, Lachnospira multiparus và Bacteroides ruminicola. Các loài vi khu n phân gi i hemixenluloza c ng nh vi khu n phân gi i xenluloza u b c ch b i pH th p. 4 Vi khu n phân gi i tinh b t. Trong dinh d ng carbohydrat c a loài nhai l i, tinh t ng v trí th hai sau xenluloza. Ph n l n tinh b t theo th c n vào d c , c phân gi i nh s ho t ng c a VSV. Tinh b t c phân gi i b i nhi u loài vi khu n d c , trong ó có nh ng vi khu n phân gi i xenluloza. Nh ng loài vi khu n phân gi i tinh b t quan tr ng là Bacteroides amylophilus, Succinimonas amylolytica, Butyrivibrio fibrisolbvens, Bacteroides ruminantium, Selenomonas ruminantium và Steptococcus bovis. Vi khu n phân gi i ng. H u h t các vi khu n s d ng c các lo i polysaccharid nói trên thì c ng s d ng c ng disaccharid và ng monosaccharid. Celobioza c ng có th là ngu n n ng l ng cung c p cho nhóm vi khu n này vì chúng có men bêta- glucosidaza có th thu phân cellobioza. Các vi khu n thu c loài Lachnospira multiparus, Selenomonas ruminantium... u có kh ng s d ng t t hydratcacbon hoà tan. Vi khu n s d ng các axit h u c . H u h t các vi khu n u có kh n ng s d ng axit lactic m c dù l ng axit này trong d c th ng không áng k tr trong nh ng tr ng h p c bi t. M t s có th s d ng axit succinic, malic, fumaric, formic hay acetic. Nh ng loài s d ng axit lactic là Veillonella gazogenes, Veillonella alacalescens, Peptostreptococcus elsdenii, Propioni bacterium và Selenomonas lactilytica. Vi khu n phân gi i protein. Trong s nh ng loài vi khu n phân gi i protein và sinh amoniac thì Peptostreptococus và Clostridium có kh n ng l n nh t. S phân gi i protein và axit amin s n sinh ra amoniac trong d c có ý ngh a quan tr ng c bi t c v ph ng di n ti t ki m nit c ng nh nguy c d th a amoniac. Amoniac n cho các loài vi khu n d c t ng h p nên sinh kh i protein c a b n thân chúng, ng th i m t s vi khu n òi h i hay c kích thích b i axit amin, peptit và isoaxit có ngu n g c t valine, leucine và isoleucine. Nh v y, c n ph i có m t ng protein c phân gi i trong d c áp ng nhu c u này c a vi sinh v t d . Vi khu n t o mêtan. Nhóm vi khu n này r t khó nuôi c y trong ng nghi m, cho nên nh ng thông tin v nh ng VSV này còn h n ch . Các loài vi khu n c a nhóm này là Methano baccterium, Methano ruminantium và Methano forminicum. Vi khu n t ng h p vitamin. Nhi u loài vi khu n d c có kh n ng t ng h p các vitamin nhóm B và vitamin K. ng v t nguyên sinh (Protozoa) 5 Protozoa xu t hi n trong d c khi gia súc b t u n th c n th c v t thô. Sau khi và trong th i gian bú s a d dày tr c không có protozoa. Protozoa không thích ng v i môi tr ng bên ngoài và b ch t nhanh. Trong d c protozoa có s l ng kho ng 105-106 t bào/g ch t ch a d c . Có kho ng 120 loài protozoa trong d c . i loài gia súc có s loài protozoa khác nhau. Protozoa trong d c thu c l p Ciliata có hai l p ph là Entodiniômrphidia và Holotrica. Ph n l n ng v t nguyên sinh d c thu c nhóm Holotrica có c m là ng xo n g n mi ng có tiêm mao, còn t t c ch còn l i c a c th có r t ít tiêm mao. Protozoa có m t s tác d ng chính nh sau: Tiêu hoá tinh b t và ng: Tuy có m t vài lo i protozoa có kh n ng phân gi i xenluloza nh ng c ch t chính v n là ng và tinh b t, vì th mà khi gia súc n kh u ph n nhi u b t ng thì s l ng protozoa t ng lên. Xé rách màng t bào th c v t. Tác d ng này có c thông qua tác ng c h c và làm t ng di n tích ti p xúc c a th c n, do ó mà th c n d dàng ch u tác ng c a vi khu n. Tích lu polysaccarit: Protozoa có kh n ng nu t tinh b t ngay sau khi n và d tr i d ng amylopectin. Polysaccarit này có th c phân gi i v sau ho c không lên men d c mà c phân gi i thành ng n và c h p thu ru t. u này không nh ng quan tr ng i v i protozoa mà còn có ý ngh a dinh d ng cho gia súc nhai l i nh hi u ng m ch ng phân gi i ng quá nhanh làm gi m pH t ng t, ng th i cung c p n ng l ng t t h n cho nhu c u c a b n thân VSV d c trong nh ng th i gian xa b a n. o t n m ch n i ôi c a các axit béo không no: Các axit béo không no m ch dài quan tr ng i v i gia súc (linoleic, linolenic) c protozoa nu t và a xu ng ph n sau c a ng tiêu hoá cung c p tr c ti p cho v t ch , n u không các axit béo này s b làm no hoá b i vi khu n. Tuy nhiên nhi u ý ki n cho r ng protozoa trong d c có m t s tác h i nh t nh: Protozoa không có kh n ng s d ng NH3 nh vi khu n. Ngu n nit áp ng nhu u c a chúng là nh ng mãnh protein th c n và vi khu n. Nhi u nghiên c u cho th y protozoa không th xây d ng protein b n thân t các amit c. Khi m t protozoa trong d c cao thì m t t l l n vi khu n b protozoa th c bào. M i protozoa có th th c bào 600-700 vi khu n trong m t gi m t vi khu n 109/ml ch d c . Do có hi n t ng này mà protozoa ã làm gi m hi u qu s d ng 6 protein nói chung. Protozoa c ng góp ph n làm t ng n ng do s phân gi i protein c a chúng. amoniac trong d c Protozoa không t ng h p c vitamin mà s d ng vitamin t th c n hay do vi khu n t o nên nên làm gi m r t nhi u vitamin cho v t ch . i tính ch t hai m t nh trên protozoa có vai trò khác nhau tùy theo b n ch t c a kh u ph n. i v i nh ng kh u ph n d a trên th c n thô nghèo protein thì ho t ng c a protozoa là không có l i cho v t ch , do ó lo i b chúng trong d c s làm t ng n ng su t gia súc. Ng c l i, i v i kh u ph n giàu th c n tinh có nhi u protein thì s hi n di n và ho t ng c a protozoa l i là có l i. m (Fungi) m trong d c thu c lo i y m khí. N m là vi sinh v t u tiên xâm nh p và tiêu hoá thành ph n c u trúc th c v t b t u t bên trong. Nh ng loài n m c phân p t d c c u g m: Neocallimastix frontalis, Piramonas communis và Sphaeromonas communis. Ch c n ng c a n m trong d c là: c ch i phá v c u trúc thành t bào th c v t, làm gi m b n ch t c a c u trúc này, góp ph n làm t ng s phá v các m nh th c n trong quá trình nhai l i. S phá này t o u ki n cho bacteria và men c a chúng bám vào c u trúc t bào và ti p c quá trình phân gi i xenluloza. t khác, n m c ng ti t ra các lo i men tiêu hoá x . Ph c h p men tiêu hoá x c a m d hoà tan h n so v i men c a vi khu n. Chính vì th n m có kh n ng t n công các ti u ph n th c n c ng h n và lên men chúng v i t c nhanh h n so v i vi khu n. Nh v y s có m t c a n m giúp làm t ng t c tiêu hoá x . ý ngh a i v i vi c tiêu hoá th c n x thô b lignin hoá. 2.1.1.3 Tác ng t u này c bi t có ng h c a vi sinh v t trong d c Vi sinh v t d c , c th c n và bi u mô d c , k t h p v i nhau trong quá trình tiêu hoá th c n, loài này phát tri n trên s n ph m c a loài kia. S ph i h p này có tác d ng gi i phóng s n ph m phân gi i cu i cùng c a m t loài nào ó, ng th i tái s d ng nh ng y u t c n thi t cho loài sau. Ví d , vi khu n phân gi i protein cung c p amôniac, axit amin và isoaxit cho vi khu n phân gi i x . Quá trình lên men d c là liên t c và bao g m nhi u loài tham gia. Trong u ki n bình th ng gi a vi khu n và protozoa c ng có s c ng sinh có i, c bi t là trong tiêu hoá x . Tiêu hoá x m nh nh t khi có m t c vi khu n và 7 protozoa. M t s vi khu n c protozoa nu t vào có tác d ng lên men trong ó t t n vì m i protozoa t o ra m t ki u “d c mini” v i các u ki n n nh cho vi khu n ho t ng. M t s loài ciliate còn h p thu ôxy t d ch d c giúp m b o cho u ki n y m khí trong d c c t t h n. Protozoa nu t và tích tr tinh b t, n ch t c sinh axit lactic, h n ch gi m pH t ng t, nên có l i cho vi khu n phân gi i x . Tuy nhiên gi a các nhóm vi khu n khác nhau c ng có s c nh tranh u ki n sinh n c a nhau. Ch ng h n, khi gia súc n kh u ph n n giàu tinh b t nh ng nghèo protein thì s l ng vi khu n phân gi i xenluloza s gi m và do ó mà t l tiêu hoá x th p. ó là vì s có m t c a m t l ng áng k tinh b t trong kh u ph n kích thích vi khu n phân gi i b t ng phát tri n nhanh nên s d ng c n ki t nh ng y u t dinh d ng quan tr ng (nh các lo i khoáng, amoniac, axit amin, isoaxit) là nh ng y u t c ng c n thi t cho vi khu n phân gi i x v n phát tri n ch m h n. 2.1 Liên quan gi a pH và ho t l c c a các nhóm VSV d c t khác, t ng tác tiêu c c gi a vi khu n phân gi i b t ng và vi khu n phân gi i x còn liên quan n pH trong d c . Chenost và Kayouli (1997) gi i thích r ng quá trình phân gi i ch t x c a kh u ph n di n ra trong d c có hi u qu cao nh t khi pH d ch d c > 6,2, ng c l i quá trình phân gi i tinh b t trong d c có hi u qu cao nh t khi pH <6,0. T l th c n tinh quá cao trong kh u ph n s làm cho ABBH s n sinh ra nhanh, làm gi m pH d ch d c và do ó mà c ch ho t ng c a vi khu n phân gi i x . Tác ng tiêu c c c ng có th th y rõ gi a protozoa và vi khu n. Nh ã trình bày trên, protozoa n và tiêu hoá vi khu n, do ó làm gi m t c và hi u qu chuy n hoá protein trong d c . V i nh ng lo i th c n d tiêu hoá thì u này không có ý ngh a l n, song i v i th c n nghèo N thì protozoa s làm gi m hi u qu s d ng th c n nói chung. Lo i b protozoa kh i d c làm t ng s l ng vi khu n trong 8
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan