Tài liệu Nghiên cứu sinh sản nhân tạo cá chạch lửa (mastacembelus erythrotaenia bleeker, 1870)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN QUANG VŨ NGHIÊN CỨU SINH SẢN NHÂN TẠO CÁ CHẠCH LỬA (Mastacembelus erythrotaenia Bleeker, 1870) LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC Thành phố Hồ Chí Minh, 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN QUANG VŨ NGHIÊN CỨU SINH SẢN NHÂN TẠO CÁ CHẠCH LỬA (Mastacembelus erythrotaenia Bleeker, 1870) Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm Mã số: 60 42 30 LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. NGUYỄN THỊ NGA TS. PHẠM VĂN KHÁNH Thành phố Hồ Chí Minh, 2012 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu này, ngoài nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự hỗ trợ tận tình về nhiều mặt. Tôi xin được gửi lời tri ân sâu sắc đến các thầy cô, gia đình và bè bạn đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Em xin gửi đến Cô, PGS. TS. Nguyễn Thị Nga, lòng biết ơn sâu sắc vì sự hướng dẫn nhiệt tình và tận tụy của Cô trong suốt quá trình nghiên cứu. Em xin gửi lời tri ân chân thành đến Thầy, TS. Phạm Văn Khánh, người đã theo sát và giúp đỡ em rất nhiều trong quá trình hoàn thành đề tài. Em xin gửi lời tri ân đến các Thầy, Cô, những người đã dìu dắt em trong suốt quá trình học tập tại trường. Xin gửi lời cảm ơn đến các anh chị kĩ sư, công nhân viên ở Trung tâm Quốc gia Giống Thủy sản nước ngọt Nam Bộ đã hỗ trợ tôi trong quá trình làm việc. Xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các bạn bè, những người luôn ở bên cạnh, động viên, giúp đỡ tôi. Cuối cùng, xin gửi sự tri ân sâu sắc đến gia đình, ông bà, cha mẹ và các anh chị em. Niềm tin, sự kì vọng và động viện của mọi người chính là động lực cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Một lần nữa, xin cảm ơn tất cả! Tp. Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2012 Học viên Nguyễn Quang Vũ LỜI CAM LẾT Tôi xin cam đoan, luận văn Thạc sĩ Sinh học “nghiên cứu sinh sản nhân tạo cá chạch lửa (Mastacembelus erythrotaenia Bleeker, 1870)” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu dùng trong luận văn là trung thực chưa được công bố trong bất cứ luận văn cùng cấp nào. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 4 năm 2012 NGUYỄN QUANG VŨ Học viên cao học khóa 20. Chuyên ngành Sinh học Thực nghiệm. Trường Đại học Sư Phạm Tp. Hồ Chí minh. MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................. 2 LỜI CAM LẾT ................................................................................ 3 MỤC LỤC ........................................................................................ 1 DANH MỤC HÌNH ......................................................................... 3 DANH MỤC BẢNG ........................................................................ 4 DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................... 5 MỞ ĐẦU ........................................................................................... 6 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................ 8 1.1. Tổng quan chung về giống Mastacembelus ........................................ 8 1.2. Đặc điểm sinh học cá chạch lửa........................................................... 8 1.3. Nguyên lý chung của quá trình sinh sản tự nhiên ở cá .................... 14 1.4. Nguyên lý chung của sự kích thích sinh sản nhân tạo ở cá ............. 18 1.5. Một số loại hormone kích thích sinh sản ........................................... 18 1.6. Vấn đề sử dụng kích thích tố để kích thích cá sinh sản.................... 21 1.7. Một số đề tài nghiên cứu liên quan .................................................... 23 CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ........................................................................................... 25 2.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 25 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ..................................................... 25 2.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................... 25 2.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 25 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ............................... 30 3.1. Các điều kiện môi trường bể nuôi cá chạch lửa ............................... 30 3.2. Kết quả thu thập và thuần dưỡng cá chạch lửa ................................ 32 3.3. Kết quả nuôi vỗ cá chạch lửa ............................................................. 32 3.4. Kết quả sinh sản nhân tạo .................................................................. 39 3.5. Kết quả ương ....................................................................................... 50 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................... 53 4.1. Kết luận ................................................................................................ 53 4.2. Đề nghị................................................................................................. 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 54 PHỤ LỤC ....................................................................................... 57 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Cá chạch lửa ................................................................................................ 7 Hình 1.2: Cá chạch lửa trong bể thủy sinh .................................................................. 7 Hình 1.3: Bản đồ phân bố của cá chạch lửa ................................................................ 8 Hình 1.4: Sơ đồ cơ chế hormone điều khiển sự chín noãn bào và những hoạt chất ngoại sinh có thể điều khiển quá trình này .................................................... 11 Hình 2.1: Bể xi măng thuần dưỡng và nuôi vỗ cá chạch lửa .................................... 25 Hình 3.1: Lỗ sinh dục cá chạch lửa đực (A) và cái (B) ........................................... 32 Hình 3.2: Tiêm HCG ................................................................................................. 42 Hình 3.3: Nặn trứng .................................................................................................. 42 Hình 3.4: Trứng cá chạch lửa .................................................................................... 42 Hình 3.5: Giai đoạn phát triển phôi cá chạch lửa...................................................... 47 Hình 3.6: Giá thể lưới và khay ấp trứng cá chạch lửa .............................................. 47 Hình 3.7: Ương cá chạch lửa trong khay (A) và trong bể kính (B) .......................... 51 Hình 3.8: Cá bột chạch lửa (khối noãn hoàng rất lớn) .............................................. 51 Hình 3.9: Cá chạch lửa 120 ngày tuổi ....................................................................... 51 DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Thông số môi trường bể nuôi cá chạch lửa .............................................. 29 Bảng 3.2: Kết quả kiểm tra thành thục cá chạch lửa bố mẹ qua các tháng ............... 32 Bảng 3.3: Tỷ lệ thành thục cá chạch lửa đực. ........................................................... 33 Bảng 3.4: Tỷ lệ thành thục cá chạch lửa cái. ............................................................ 33 Bảng 3.5: Kết quả kiểm tra độ béo Fulton cá chạch lửa bố mẹ ................................ 35 Bảng 3.6: Kết quả kiểm tra độ béo Fulton cá chạch lửa hậu bị ................................ 36 Bảng 3.7: Kết quả sinh sản nhân tạo cá chạch lửa đợt một ...................................... 38 Bảng 3.8: Kết quả sinh sản nhân tạo cá chạch lửa đợt hai ........................................ 39 Bảng 3.9: Kết quả sinh sản nhân tạo cá chạch lửa đợt ba ......................................... 40 Bảng 3.10: Kết quả sinh sản nhân tạo cá chạch lửa qua 3 đợt .................................. 41 Bảng 3.11: Khối lượng cá cái, khối lượng trứng, số lượng trứng và sức sinh sản tương đối thực tế ............................................................................................ 43 Bảng 3.12: Thời gian hiệu ứng của HCG ở cá chạch lửa ......................................... 44 Bảng 3.13: Tỉ lệ thụ tinh, tỉ lệ nở và tỉ lệ sống sót của cá sau khi hết noãn hoàng ... 48 Bảng 3.14: Các chỉ tiêu môi trường nước khi ương cá bột ....................................... 49 Bảng 3.15: Kết quả ương cá bột chạch lửa ............................................................... 50 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Nhiệt độ nước bể nuôi cá chạch lửa ..................................................... 29 Biểu đồ 3.2: Độ pH nước bể nuôi cá chạch lửa ........................................................ 30 Biểu đồ 3.3: Hàm lượng oxy hòa tan (DO) trong nước bể nuôi cá chạch lửa .......... 30 Biểu đồ 3.4: Tỉ lệ cá có dấu hiệu thành thục qua các tháng ...................................... 34 Biểu đồ 3.5: Độ béo Fulton các chạch lửa bố mẹ qua các tháng .............................. 35 Biểu đồ 3.6: Độ béo Fulton cá chạch lửa hậu bị qua các tháng ................................ 37