Tài liệu Nghiên cứu phát triển một số ngành nghề tiểu thủ công nghiệp ở huyện thạch thất thành phố hà nội

bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹I häc n«ng nghiÖp Hµ NéI ---------------------------- phan v¨n tuÊn nghiªn cøu ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë huyÖn th¹ch thÊt thµnh phè hµ néi luËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Chuyªn ngµnh : kinh tÕ n«ng nghiÖp M· sè : 60.31.10 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc : TS. trÇn v¨n ®øc Hµ Néi - 2010 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 1 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan, ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam ñoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Phan v¨n tuÊn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... i LỜI CÁM ƠN Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh vµ sù ®ãng gãp quý b¸u cña nhiÒu tËp thÓ vµ c¸ nh©n ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Tr−íc hÕt t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n s©u s¾c TS TrÇn V¨n §øc - lµ thÇy gi¸o trùc tiÕp h−íng dÉn vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban chñ nhiÖm Khoa Sau ®¹i häc, KhoaKÕ to¸n vµ Qu¶n trÞ kinh doanh, Khoa Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ®· gióp t«i hoµn thµnh qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn luËn v¨n. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña UBND HuyÖn Th¹ch ThÊt ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i thu thËp sè liÖu, nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n. C¶m ¬n gia ®×nh cïng toµn thÓ b¹n bÌ ®· ®éng viªn vµ gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn luËn v¨n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! T¸c gi¶ luËn v¨n Phan V¨n TuÊn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... ii Môc lôc Lêi cam ®oan....................................................................................................i Lêi c¶m ¬n..................................................................................................................ii Môc lôc.......................................................................................................................iii Danh môc b¶ng..........................................................................................................v Danh môc b¶ng biÓu................................................................................................vi Danh môc viÕt t¾t....................................................................................................vii 1. ®Æt vÊn ®Ò...........................................................................................1 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi .....................................................................................1 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi .........................................................................3 1.2.1. Môc tiªu chung ...........................................................................................3 1.2.2. Môc tiªu cô thÓ...........................................................................................3 1.3. §èi t−îng nghiªn cøu.........................................................................................3 1.4 Ph¹m vi nghiªn cøu............................................................................................3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp.....................................................................................................4 2.1. C¬ së lý luËn ......................................................................................................4 2.1.1 Kh¸i niÖm liªn quan ®Õn ®Ò tµi ..................................................................4 2.1.2. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN..................8 2.1.3 VÞ trÝ cña c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ x; héi...9 2.1.4. VÞ trÝ cña ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n .........................10 2.1.5. Néi dung c¬ b¶n cña viÖc ph¸t triÓn nãi chung vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp nãi riªng............................................................................11 2.2. Vai trß cña TTCN trong ph¸t triÓn kinh tÕ x; héi..........................................14 2.2.1 Vai trß TTCN víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc.........................................14 2.3. C¸c lý thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn. .........................................................................17 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... iii 2.3.1. Lý thuyÕt Linear-Srages (trong nh÷ng n¨m 1950 vµ 1960)..................17 2.3.2. Lý thuyÕt c¸c m« h×nh thay ®æi vÒ c¬ cÊu (trong nh÷ng n¨m 1960 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 1970) .........................................................................................19 2.3.3. Lý thuyÕt phô thuéc thÕ giíi (International Dependency) ....................19 2.3.4. Lý thuyÕt C¸ch m¹ng t©n cæ ®iÓn (Nh÷ng n¨m 1980) .........................21 2.3.5. Lý thuyết tăng trưởng t©n cổ ñiển (cũ) truyền thống: .......................22 2.3.6. C¸c lý thuyÕt t¨ng tr−ëng míi (lý thuyÕt t¨ng tr−ëng ngo¹i sinh) .......23 2.4. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ TTCN...........25 2.5. Quy luËt ph¸t triÓn kh¸ch quan cña c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp. .....29 2.5.1. C«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp tõ mét ngµnh cã vÞ trÝ thø yÕu, ph¸t triÓn thµnh mét ngµnh to lín cã vÞ trÝ hµng ®Çu trong c¬ cÊu kinh tÕ. ............29 2.5.2. LÞch sö ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¸ch ra khái n«ng nghiÖp..........................................................................................................30 2.5.3. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tõ nÒn s¶n xuÊt nhá lªn nÒn s¶n xuÊt lín. ........................................................................................................................31 2.6. C¬ së thùc tiÔn. .................................................................................................32 2.6.1. C¬ së thùc tiÔn vÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN trªn thÕ giíi. 32 2.6.2. C¬ së thùc tiÔn vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu ë ViÖt Nam.................................37 2.6.3 Xu h−íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n−íc ta:.42 2.7. TTCN viÖt nam Vµ Mét sè nghÒ truyÒn thèng..............................................44 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn TTCN ViÖt Nam................................................................44 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ...........48 3.1 §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu:..........................................................................48 3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn.....................................................................................48 3.1.2 §iÒu kiÖn kinh tÕ x; héi ............................................................................50 3.2 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu...................................................................................52 3.2.1. Ph−¬ng ph¸p chän ®iÓm nghiªn cøu .......................................................52 3.2.2 Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu vµ xö lý sè liÖu ........................................52 3.3 HÖ thèng c¸c chØ tiªu nghiªn cøu:...................................................................55 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... iv 3.3.1 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN ............55 Gãp phần hệ thống ho¸ c¸c vấn ñề lý luận và thực tiễn về ñầu vào và cung ứng ñầu vào trong hoạt ñộng sản xuÊt kinh doanh........................................56 3.3.3 HÖ thèng c¸c chØ tiªu vÒ kÕt qu¶ SXKD .................................................56 3.3.4 HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ SXKD ....................................56 3.3.5 HÖ thèng chØ tiªu vÒ m«i tr−êng ..................................................................57 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn.....................................................58 4.1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN .......................................................58 4.1.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn vÒ l−îng:.................................................................59 (Phßng c«ng th−¬ng, phßng thèng kª huyÖn Th¹ch ThÊt) ..............................62 4.1.2. Ph¸t triÓn vÒ chÊt (HiÖu qu¶ ph¸t triÓn TTCN) .....................................63 4.1.2.1. HiÖu qu¶ kinh tÕ.....................................................................................63 4.2. Nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn TTCN..............................................73 4.2.1. C¬ së h¹ tÇng trang thiÕt bÞ vµ vèn ..........................................................73 4.2.2. T×nh h×nh lao ®éng hé doanh nghiÖp, TTCN ........................................77 4.2.3. Nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm ...........................82 4.2.4. chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«...........................................................................86 4.3. §Þnh h−íng vµ c¸c gi¶i ph¸p ...........................................................................87 4.3.1. §Þnh h−íng, môc tiªu...............................................................................87 4.3.2. C¸c gi¶i ph¸p.............................................................................................94 5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ..................................................................... 107 5.1. KÕt luËn. ..........................................................................................................107 5.2. KiÕn nghÞ.........................................................................................................109 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... v Danh môc b¶ng biÓu BiÓu 3.1 ®èi t−îng vµ Sè l−îng mÉu ®iÒu tra………………………………...53 B¶ng 4.1. ChØ tiªu tæng hîp B¶ng c¬ cÊu kinh tÕ chia theo ngµnh kinh tÕ qua c¸c n¨m 2007, 2008, 2009 cña HuyÖn ............................................. 60 B¶ng 4.2. ChØ tiªu tæng hîp gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c ngµnh qua c¸c n¨m 2007, 2008, 2009 ........................................................................................ 61 B¶ng 4.3. vÒ chØ tiªu ph¸t triÓn doanh nghiÖp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tËp thÓ. ... 62 BiÓu 4.4. c¸c chØ tiªu kinh tÕ cô thÓ vÒ CN – TTCN. ...................................... 64 BiÓu 4.5 s¶n phÈm tõng lo¹i ngµnh nghÒ qua ®iÒu tra nghiªn cøu n¨m 2009.68 B¶ng 4.6 KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ SXKD BQ/Hé nghÒ méc x; H÷u B»ng n¨m 2009 .................................................................................................. 69 B¶ng 4.7 KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ SXKD BQ/Hé nghÒ m©y tre ®an x; B×nh phó n¨m 2009. ......................................................................................... 70 B¶ng 4.8 KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ SXKD BQ/Hé nghÒ c¬ kim khÝ x; Phïng X¸ n¨m 2009 .......................................................................................... 71 B¶ng 4.9 tæng hîp chØ tiªu x; héi m«i tr−êng qua c¸c n¨m 2007, 2008, 2009.........72 B¶ng 4.10 T×nh h×nh ®Çu t− vèn, diÖn tÝch nhµ x−ëng t¹i c¸c c¬ së vµ hé lµm nghÒ M©y tre ®an ë x; B×nh Phó. ..................................................... 74 B¶ng 4.11 T×nh h×nh ®Çu t− vèn, diÖn tÝch cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt méc cña c¸c hé t¹i x; H÷u B»ng ®−îc ph¶n ¸nh ë (b¶ng ..................................... 75 B¶ng 4.12 T×nh h×nh ®Çu t− vèn, diÖn tÝch nhµ x−ëng t¹i c¸c c¬ së vµ hé lµm nghÒ c¬ kim khÝ ë x; Phïng x¸ n¨m 2009. ...................................... 76 B¶ng 4.13 T×nh h×nh ®Çu t− vÒ lao ®éng cña nghÒ méc x; H÷u B»ng. ........... 78 B¶ng 4.14 T×nh h×nh ®Çu t− vÒ lao ®éng cña nghÒ c¬ kim khÝ x; Phïng X¸ .. 79 B¶ng 4.15. T×nh h×nh ®Çu t− vÒ lao ®éng cña nghÒ m©y tre ®an. .................... 80 B¶ng 4.16 Nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c¸c ngµnh nghÒ TTCN...........................81 B¶ng 4.17. T×nh h×nh thÞ tr−êng tiªu thô mét sè ngµnh nghÒ TTCN chñ yÕu n¨m 2009 cña 3 x; trong ph¹m vi nghiªn cøu.................................. 84 B¶ng 4.18. ChØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu vÒ tèc ®é ph¸t triÓn CN-TTCN b×nh qu©n 5 n¨m tõ 2010 - 2015........................................................................ 90 B¶ng 4.19 Sè líp ®µo t¹o vµ kinh phÝ ®µo t¹o nghÒ, nh©n cÊy nghÒ qua 3 n¨m tõ 2007 - 2009................................................................................... 82 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... vi Danh môc viÕt t¾t TTCN :TiÓu thñ c«ng nghiÖp TCN :Thñ c«ng nghiÖp DNTN :Doanh nghiÖp t− nh©n CT TNHH :C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n HTX :Hîp t¸c x; CNNT :C«ng nghiÖp n«ng th«n SXKD :S¶n xuÊt kinh doanh §VT :§¬n vÞ tÝnh HC :Hé chuyªn HK :Hé kiªm DN :Doanh nghiÖp MT§ :M©y tre ®an L§ :Lao ®éng KD :kinh doanhh TMDV :th−¬ng m¹i dÞch vô Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... vii 1. ®Æt vÊn ®Ò 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi TiÓu thñ c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy nay cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , gi¶i quyÕt viÖc lµm , ph¸t triÓn kinh tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo còng nh− kh«i phôc , ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ... Víi ViÖt nam lµ n−íc cã mËt ®é d©n sè cao trªn thÕ giíi, víi h¬n 80% sè d©n ë khu vùc n«ng th«n, vµ chiÕm 73 % lùc l−îng lao ®éng, chøa ®ùng mét tiÒm n¨ng kinh tÕ lín ®ã lµ nguån lao ®éng dåi dµo, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, vµ nhiÒu ngµnh nghÒ, lµng nghÒ truyÒn thèng ... Tuy nhiªn, ®êi sèng d©n c− n«ng th«n vÉn trong t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, l¹c hËu lµ phæ biÕn, kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n vÒ c¸c mÆt kinh tÕ v¨n ho¸... cßn chªnh lÖch lín. §©y lµ mét trë ng¹i lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña c¶ n−íc. Do v©y ViÖt nam cÇn cã mét sù x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®èi víi thñ c«ng nghiÖp vµ tiÓu c«ng nghiÖp (gäi t¾t lµ TTCN ) trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai , ®Ó tËn dông tèi −u lîi thÕ vÒ tµi nguyªn nh©n v¨n, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån lao ®éng... Trªn c¬ së ®ã rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ë khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n, tr¸nh t×nh tr¹ng di d©n tù do, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x; héi, mÆt kh¸c ®ã cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy vµ kh«i phôc b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc... Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ n−íc ta ®; cã nhiÒu chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp-c«ng nghiÖp-dÞch vô ®ang dÇn ®−îc thay thÕ theo h−íng c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp-dÞch vô. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−¬c mµ §¶ng ®Ò ra b−íc ®Çu ®; ®¹t ®−îc nh÷ng th¾ng lîi. §êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®−îc c¶i thiÖn. Hoµ m×nh vµo sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n−íc, huyÖn Th¹ch ThÊt- TP Hµ Néi còng ®; cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ vÒ kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ph¸t Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 1 triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Nhê cã vÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn lÞch sö thuËn lîi cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp nªn nh÷ng n¨m qua huyÖn Th¹ch ThÊt ®; ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong huyÖn còng nh− thuª ®Þa ®iÓm trªn ®Þa bµn huyÖn ngµy mét t¨ng. Tõ ®ã, ®; gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë n−íc ta hiªn nay. Nh−ng trong nh÷ng n¨m qua viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn huyÖn nãi riªng cßn cã nhiÒu bÊt cËp, ch−a khai th¸c hÕt c¸c tiÒm n¨ng, lîi thÕ so s¸nh cña huyÖn, hiÖu qu¶ kinh tÕ ch−a cao, c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n chuyÓn dÞch vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ, viÖc tæ chøc s¶n xuÊt ch−a phï hîp, s¶n xuÊt cßn ®¬n lÎ, manh món, ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn. chÝnh v× vËy c©u hái ®Æt ra cÇn nghiªn cøu lµ: - Thùc tr¹ng ph¸t triÓn TTCN trªn ®Þa bµn ra sao? - Nguyªn nh©n nµo ¶nh h−ëng ®Õn thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ nh− ®, nªu ë trªn? - §Ó ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ TTCN trªn ®Þa bµn huyÖn cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nµo? §Ó nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n thùc tr¹ng cña viÖc ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¹i ®Þa ph−¬ng vµ ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p thiÕt thùc phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x; héi cña ®Þa ph−¬ng, gãp phÇn thóc ®Èy ngµnh nghÒ t¹i ®Þa ph−¬ng ph¸t triÓn ®óng h−íng vµ hiÖu qu¶, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr−êng , chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi “Nghiªn cøu ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ TTCN huyÖn Th¹ch ThÊt Thµnh phè Hµ Néi”. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 2 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi 1.2.1. Môc tiªu chung §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ TTCN vµ c¸c nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN ë huyÖn, trªn c¬ së ®ã ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn nghiªn cøu. 1.2.2. Môc tiªu cô thÓ - HÖ thèng ho¸ néi dung c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp nãi chung vµ trªn ®Þa bµn huyÖn Th¹ch ThÊt nãi riªng. - §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp trªn c¸c khÝa c¹nh vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, t×nh h×nh ®Çu t−, hiÖu qu¶ kinh tÕ, x; héi, m«i tr−êng...t¹i c¸c ®iÓm nghiªn cøu ë huyÖn Th¹ch ThÊt – TP Hµ Néi. - Ph©n tÝch nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nghÒ TTCN trªn ®Þa bµn huyÖn - §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN ë huyÖn Th¹ch ThÊt trong nh÷ng n¨m tíi. 1.3. §èi t−îng nghiªn cøu. Lµ c¸c hé s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé kinh doanh dÞch vô, trong c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt TTCN. TËp trung vµo c¸c ngµnh nghÒ chñ yÕu nh−: S¶n xuÊt méc, m©y tre ®an, s¶n xuÊt thÐp. 1.4 Ph¹m vi nghiªn cøu. - Ph¹m vi vÒ néi dung: nh»m tËp trung chñ yÕu vÒ nghiªn cøu ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn huyÖn tËp trung vµo c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña 3 x; lµ: §å gç x; H÷u B»ng, NghÒ S¾t ThÐp x; Phïng X¸ vµ nghÒ M©y tre §an x; B×nh Phó. - Ph¹m vi vÒ kh«ng gian: Nghiªn cøu trong ph¹m vi huyÖn th¹ch ThÊt thµnh phè Hµ Néi. - Ph¹m vi vÒ thêi gian: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN trong 3 n¨m 2007- 2008- 2009 vµ ®−a ra c¸c ®Þnh h−íng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn tõ 2010 – 2015 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. 2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1 Kh¸i niÖm liªn quan ®Õn ®Ò tµi 2.1.1.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ ph¸t triÓn, kh¸i niÖm vÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ mét sè kh¸i niÖm cã liªn quan kh¸c. - Kh¸i niÖm ph¸t triÓn Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sù hoµn thiÖn c¬ cÊu, thÓ chÕ kinh tÕ vµ n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng.Ph¸t triÓn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn ®−îc c¸c néi dung; sù t¨ng lªn cña tæng s¶n phÈm quèc néi, tæng s¶n phÈm quèc d©n, vµ tæng s¶n phÈm quèc d©n tÝnh trªn ®Çu ng−êi;sù biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng tiÕn bé, thÓ hiÖn tû trong cña c¸c ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghiÖp trong tæng s¶n phÈm quèc d©n t¨ng lªn, cßn tû träng n«ng nghiÖp ngµy cµng gi¶m xuèng, møc ®é tho¶ m;n c¸c nhu cÇu c¬ b¶n cña x; héi thÓ hiÖn b»ng sù t¨ng lªn cña thu nhËp thùc tÕ, chÊt l−îng gi¸o dôc, y tÕ… mµ mçi ng−êi d©n ®−îc h−ëng. - Kh¸i niÖm ph¸t triÓn bÒn v÷ng Cã rất nhiều ñịnh nghĩa về ph¸t triển bền vững, nhưng ñịnh nghĩa ñược nhiều người nhắc ñến nhất là trong “Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future”: Ph¸t triển bền vững là sự ph¸t triển ñ¸p ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại mà kh«ng phương hại ñến khả năng thỏa m;n nhu cầu của c¸c thế hệ tương lai. Từ sau b¸o c¸o trªn (thường gọi là b¸o c¸o Brundtland), c¸c nhà kinh tế học ñ; tập trung nhiều vào vấn ñề ph¸t triển bền vững. Barbier và Markandya (1990) ñ; tổng hợp c¸c lý thuyết và chia c¸c ñịnh nghĩa thành hai nhãm. Một là ñịnh nghĩa rộng, theo ñã sự bền vững liªn quan ñến ba khiaa cạnh: kinh tế, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 4 m«i trường tự nhiªn và x; hội. Hai là ñịnh nghĩa hẹp: ph¸t triển bền vững về m«i trường, nghĩa là khai th¸c một c¸ch tối ưu tài nguyªn thiªn nhiªn theo thời gian. Ở ñ©y, cần phải hiểu rằng tài nguyªn thiªn nhiªn là một loại vốn (natural capital) và cã hai vai trß cơ bản ñối với c¸c hoạt ñộng kinh tế: cung cấp nguyªn vật liệu và hấp thu chất thải. Vai trß hỗ trợ sự sống kh«ng ñược xem xÐt ở ñ©y. Một số m« h×nh tăng trưởng dựa vào ñã cã thể chỉ ra những ñiều kiện ñể ph¸t triển bền vững dựa trªn ñịnh nghĩa hẹp ñ; ñược x©y dựng bởi Barbier và Markandya (1990) và Hartwick (1990). Hofkes (1996) ñ; ñưa ra m« h×nh tăng trưởng trong ñã ñưa vào c¸c yếu tố tài nguyªn thiªn nhiªn ñể từ ñã cã thể tÝnh to¸n mức khai th¸c tối ưu theo nghĩa bền vững về m«i trường. M« h×nh này chủ yếu dựa vào hàm sản xuất của c¸c nhà kinh tế học T©n Cổ ñiển.Fauchex et al (1995) và Victor (1991) tãm tắt c¸c lý thuyết và ñưa ra cơ sở ñể từ ñã cã thể ñưa ra c¸c chỉ số ño lường ph¸t triển bền vững trªn quan ñiểm của c¸c trường ph¸i kh¸c nhau - Kh¸i niÖm t¨ng tr−ëng T¨ng tr−ëng ®−îc hiÓu lµ sù gia t¨ng vÒ mÆt sè l−îng cña mét sù vËt nhÊt ®Þnh.T¨ng tr−ëng kinh tÕ lµ sù t¨ng lªn vÒ qui m« sè l−îng s¶n s¶n phÈm (s¶n l−îng) cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Sù t¨ng tr−ëng ®−îc so s¸nh theo c¸c thêi ®iÓm gèc sÏ ph¶n ¸nh tèc ®é t¨ng tr−ëng. HiÖn nay, trªn thÕ giíi ng−êi ta th−êng tÝnh møc gia t¨ng vÒ tæng gi¸ trÞ cña c¶i cña x; héi b»ng c¸c ®¹i l−îng tæng s¶n phÈm quèc d©n(GNP) hoÆc tæng s¶n phÈm quèc néi(GDP). - Kh¸i niÖm vÒ ph¸t triÓn n«ng th«n Phát triển nông thôn là một chiến lược nhằm cải thiện các ñiều kiện sống về kinh tế và xã hội của một nhóm người cụ thể - người nghèo ở vùng nông thôn. Nó giúp những người nghèo nhất trong những người dân sống ở các vùng nông thôn ñược hưởng lợi ích từ sự phát triển. ( WB.1975) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 5 Trong ñiều kiện của Việt nam, có thể hiểu như sau: Phát triển nông thôn là một quá trình cải thiện có chủ ý một cách bền vững về kinh tế, xã hội, văn hóa và môi trường nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn. Quá trình này, trước hết là do chính người dân nông thôn và có sự hỗ trợ tích cực của Nhà nước và các tổ chức khác. - Kh¸i niÖm vÒ ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp Cã rÊt nhiÒu nh÷ng kh¸i niÖm, quan niÖm kh¸c nhau vÒ ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, tuy nhiªn víi ViÖt Nam kh¸i niÖm vÒ ngµnh nghÒ TTCN lµ; ngµnh nghÒ TTCN lµ ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu phô thuéc vµo ®«i bµn tay khÐo lÐo cña con ng−êi, c¸c s¶n phÈm thñ c«ng ®−îc s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt ph−êng héi, mang b¶n s¾c truyÒn thèng vµ cã nh÷ng bÝ quyÕt c«ng nghÖ riªng cña tõng nghÒ, tõng vïng.Quan niÖm nµy mang tÝnh cæ ®iÓn.Trong ®iÒu kiÖn nay, do tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nhanh chãng, trªn thÕ giíi ®; tr¶i qua nhiÒu cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt;c¬ khÝ hãa, ®iÖn khÝ hãa, qu¸ tr×nh c«ng ghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.ViÖc ®−a m¸y mãc thiÕt bÞ vµo trong s¶n xuÊt TTCN lµ tÊt yÕu, mét sè c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®−îc ®−a m¸y mãc thiÕt bÞ vµo thay cho lao ®éng thñ c«ng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, v× vËy nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ã tÝnh chÊt nh− trªn ®−îc gäi lµ s¶n xuÊt TTCN. Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Liªn HiÖp Quèc (UNIDO) còng ®; ®Ò nghÞ thay thÕ kh¸i niÖm nghÒ thñ c«ng (handicraft) b»ng kh¸i niÖm c«ng nghiÖp truyÒn thèng (traditional industry) {54}. Nh− vËy ®; chøng tá r»ng ngµnh nghÒ TTCN còng lµ mèi quan t©m cña nhiÒu tæ chøc. Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN lµ mét h−íng ®i c¬ b¶n, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Thªm n÷a, nghÒ thñ c«ng lµ n¬i gÆp gì cña nghÖ thuËt vµ kü thuËt. Tõ ®iÓn b¸ch khoa cña nhµ xuÊt b¶n Mac Milan Conpany ®; viÕt: “TCN võa lµ mét c¸ch thøc s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp, võa lµ mét d¹ng ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt mü thuËt” {46}. Nh− vËy ngµnh nghÒ TTCN cßn lµ mét trong nh÷ng n¬i l−u gi÷ vµ thÓ hiÖn b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ tinh tÕ nhÊt. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 6 - Kh¸i niÖm ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp Ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®−îc ra ®êi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ khi cã sù ph©n c«ng lao ®éng x; héi ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt ®i vµo chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u.ViÖt Nam lµ n−íc cã nÒn v¨n minh lóa n−íc, ngµnh nghÒ TTCN ®; xuÊt hiÖn vµ tån t¹i hµng ngh×n n¨m. C¸c nghÒ TTCN cña ViÖt Nam lóc ®Çu ®−îc b¾t nguån tõ nh÷ng nhu cÇu phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng mµ phæ biÕn lµ viÖc s¶n xuÊt c¸c c«ng cô s¶n xuÊt nh−: cµy bõa, liÒm h¸i, khung cöi, dao dùa vµ c¸c c«ng cô phôc vô ®êi sèng nh− b¸t ®Üa, m©m chËu, gi−êng tñ, bµn ghÕ... Sau nµy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x; héi, s¶n phÈm cña ngµnh nghÒ TTCN ngµy cµng ®−îc t¨ng lªn vÒ sè l−îng còng nh− chÊt l−îng, ®Æc biÖt trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay c¸c s¶n phÈm cña ngµnh nghÒ TTCN cÇn ph¶i lu«n ®−îc c¶i tiÕn vÒ mÉu m;, phong phó vÒ chñng lo¹i, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu. V× vËy mµ c¸c lµng nghÒ cña ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n, ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu cña thÞ tr−êng nh− lµng gèm sø - B¸t Trµng, dÖt t¬ lôa - Hµ §«ng, Lµng Nãn - Phó Cam (HuÕ). NhiÒu ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®; kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr−êng, nhiÒu mÆt hµng TTCN ®; tõng næi tiÕng trªn thÕ giíi. Ph¹m vi tiªu dïng hµng truyÒn thèng cña n−íc ta ngµy cµng ®−îc më réng, kh«ng nh÷ng chØ ®−îc tiªu dïng ë trong n−íc mµ cßn ®−îc −a chuéng ngµy cµng nhiÒu ë rÊt nhiÒu n−íc, nhiÒu khu vùc trªn thÕ giíi nh−: NhËt B¶n, Hµn Quèc, Australia.... Ph¸t triÓn TTCN lµ ho¹t ®éng thu hót nhiÒu ng−êi d©n tham gia vµo s¶n xuÊt TTCN, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc n«ng th«n, nh»m môc tiªu n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng cña c¸c c− d©n n«ng th«n. §ång thêi, ph¸t triÓn TTCN n«ng th«n còng lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH - H§H n«ng th«n nh−ng vÉn b¶o tån ®−îc nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng th«ng qua viÖc øng dông khoa hoc vµ c«ng nghÖ. Mét sè quan niÖm cho r»ng, ph¸t triÓn TTCN Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 7 n«ng th«n sÏ gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ vÒ kinh tÕ vµ x; héi cho ng−êi d©n n«ng th«n th«ng qua viÖc sö dung cã hiÖu qu¶ c¸c nguån nh©n tµi vËt lùc cña ®Þa ph−¬ng. Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN ®Æc biÖt lµ ë khu vùc n«ng th«n lµ ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng nhanh vµ bÒn v÷ng, ®¶m b¶o søc khoÎ cña ng−êi d©n vµ lao ®éng lµm nghÒ, b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, t¹o ra c¬ së vËt chÊt v÷ng m¹nh, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo h−íng CNH n«ng th«n trªn c¬ së gi¶i quyÕt tèt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, n©ng cao thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng−êi d©n n«ng th«n, ®−a n«ng th«n tiÕn lªn mét nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i h¬n. 2.1.2. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN ViÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp cã ý nghÜa rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña n−íc ta, lµ tiÒn th©n cña ngµnh c«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn TTCN ®Æc biÖt trong khu vùc n«ng th«n sÏ gãp phÇn sö dông lao ®éng t¹i chç, sö dông nguyªn liÖu t¹i ®Þa ph−¬ng, s¶n xuÊt ra c«ng cô, s¶n phÈm phôc vô tiªu dïng t¹i ®Þa ph−¬ng vµ thùc hiÖn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng truyÒn thèng cã gi¸ trÞ, thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n−íc. Víi xu h−íng toµn cÇu hãa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, sù nghiÖp CNH H§H nÒn kinh tÕ n−íc ta vµ tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc th× “viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ TTCN lµ mét ph−¬ng h−íng CNH ë ViÖt Nam”. - Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN n«ng th«n sÏ mang l¹i lîi Ých to lín cho ®Êt n−íc kh«ng chØ ë chç tËn dông ®−îc nguyªn liÖu t¹i chç mµ cßn gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i chç cho lao ®éng n«ng th«n. - Gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ sö dông hîp lý nguån lao ®éng ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n - HiÖn nay, ë n−íc ta cã mét lùc l−îng lao ®éng dåi dµo trong ®ã tû träng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n chiÕm phÇn lín. Nh−ng mét lùc l−îng kh«ng nhá lao ®éng n«ng th«n r¬i vµo t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm (b¸n thÊt nghiÖp), kh«ng cã viÖc lµm. Do ®ã vÊn ®Ò t¹o viÖc lµm cho lao ®éng ë khu vùc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 8 n«ng th«n lµ vÊn ®Ò bøc xóc ë n−íc ta hiÖn nay. - Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét chñ tr−¬ng ®óng nh»m thu hót lao ®éng n«ng th«n vµo c¸c ho¹t ®éng ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm míi, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h−íng gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. - Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n th× ngµnh nghÒ TTCN ®; thu hót hµng triÖu lao ®éng n«ng th«n, cho møc thu nhËp cao vµ æn ®Þnh.V× vËy ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét h−íng ®i ®óng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. TTCN lµ mét bé phËn cña ngµnh c«ng nghiÖp, cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ vÞ trÝ nh− vËy nªn TTCN n«ng th«n cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi ph¸t triÓn n«ng th«n. Ngµnh nghÒ TTCN n«ng th«n ph¸t triÓn sÏ lµ ®éng lùc quan träng cho sù nghiÖp CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng n«ng th«n. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng nhµn vµ d− thõa ë n«ng th«n, t¹o thu nhËp th−êng xuyªn vµ æn ®Þnh cho ng−êi lao ®éng. 2.1.3 VÞ trÝ cña c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ x, héi. C«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, vÞ trÝ ®ã xuÊt ph¸t tõ c¸c lý do chñ yÕu sau: - C«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ mét bé phËn hîp thµnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp-dÞch vô, do nh÷ng ®Æc ®iÓm vèn cã cña nã. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ lªn s¶n xuÊt lín, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn tõ vÞ trÝ thø yÕu trë thµnh ngµnh cã vÞ trÝ hµng ®Çu trong c¬ cÊu kinh tÕ ®ã. - Môc tiªu cuèi cïng cña nÒn s¶n xuÊt x; héi lµ t¹o ra s¶n phÈm ®Ó tho¶ m;n nhu cÇu ngµy cµng cao cña con ng−êi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng chØ lµ ngµnh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 9 khai th¸c tµi nguyªn, mµ cßn tiÕp tôc chÕ biÕn c¸c lo¹i nguyªn liÖu nguyªn thuû ®−îc khai th¸c vµ s¶n xuÊt tõ c¸c lo¹i tµi nguyªn, kho¸ng s¶n, ®éng thùc vËt thµnh c¸c s¶n phÈm trung gian ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cuèi cïng, nh»m tho¶ m;n nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cho con ng−êi. - Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp- tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ mét yÕu tè cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ lªn nÒn s¶n xuÊt lín, tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc ®iÓm cô thÓ cña mçi n−íc, mçi thêi kú cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vÞ trÝ cña c«ng nghiÖp-tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n h×nh thµnh ph−¬ng ¸n c¬ cÊu c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp-dÞch vô vµ ®Þnh h−íng tõ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶. §ã lµ mét nhiÖm vô quan träng cña viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ, nh»m ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x; héi cña ®Êt n−íc. ë n−íc ta, c¬ cÊu c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp ®ang lµ c¬ cÊu kinh tÕ quan träng nhÊt, §¶ng ta ®ang cã chñ tr−¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ n−íc ta cã c¬ cÊu c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®ã theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 2.1.4. VÞ trÝ cña ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n TiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n−íc ta hiÖn nay cã vÞ trÝ quan träng trong ph¸t triÓn kinh, lµ tiÒn th©n cña ngµnh c«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn TTCN n«ng th«n sÏ gãp phÇn sö dông lao ®éng t¹i chç, sö dông nguyªn liÖu t¹i ®Þa ph−¬ng, s¶n xuÊt ra c«ng cô, s¶n phÈm phôc vô tiªu dïng t¹i ®Þa ph−¬ng vµ thùc hiÖn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng truyÒn thèng cã gi¸ trÞ, thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n−íc. Víi xu h−íng toµn cÇu hãa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, sù nghiÖp CNH H§H nÒn kinh tÕ n−íc ta vµ tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc th× “viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ TTCN lµ mét ph−¬ng h−íng CNH ë ViÖt Nam”. - Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN nhÊt lµ ë khu vùc n«ng th«n vèn ®; cã Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 10 nh÷ng lµng nghÒ truyÒn thèng tõ xa x−a ma «ng cha ta ®Ó l¹i, sÏ mang l¹i lîi Ých to lín cho ®Êt n−íc kh«ng chØ ë chç tËn dông ®−îc nguyªn liÖu t¹i chç mµ cßn gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i chç cho lao ®éng. Gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ sö dông hîp lý nguån lao ®éng. - HiÖn nay, ë n−íc ta cã mét lùc l−îng lao ®éng dåi dµo trong ®ã tû träng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n chiÕm phÇn lín. Nh−ng mét lùc l−îng kh«ng nhá lao ®éng n«ng th«n r¬i vµo t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm (b¸n thÊt nghiÖp), kh«ng cã viÖc lµm. Do ®ã vÊn ®Ò t¹o viÖc lµm cho lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n lµ vÊn ®Ò bøc xóc ë n−íc ta hiÖn nay. - Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ mét chñ tr−¬ng ®óng nh»m thu hót lao ®éng n«ng th«n vµo c¸c ho¹t ®éng ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm míi, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. - Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n th× ngµnh nghÒ TTCN ®; thu hót hµng triÖu lao ®éng n«ng th«n, cho møc thu nhËp cao vµ æn ®Þnh.V× vËy ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ mét h−íng ®i ®óng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. - TTCN lµ mét bé phËn cña ngµnh c«ng nghiÖp, cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ngµnh nghÒ TTCN ph¸t triÓn sÏ lµ ®éng lùc quan träng cho sù nghiÖp CNH - H§H thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng nhµn vµ d− thõa ë n«ng th«n, t¹o thu nhËp th−êng xuyªn vµ æn ®Þnh cho ng−êi lao ®éng. 2.1.5. Néi dung c¬ b¶n cña viÖc ph¸t triÓn nãi chung vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp nãi riªng ðại hội lần thứ VI của ðảng CSVN ñã mở ra một thời kỳ c¸ch mạng mới. Từ ñ©y, c«ng cuộc ñổi mới ñược triển khai mạnh mẽ trªn toàn quốc với cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, vận ñộng theo cơ chế thị trường ñịnh hướng XHCN cã sự quản lý của Nhà nước. Cũng trong thời gian này, qu¸ tr×nh ph¸t triển kinh tế trªn thế giới cã nhiều thay ñổi. Một nền kinh tế mang tÝnh toàn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 11 cầu ñang ñược h×nh thành râ nÐt và cã ảnh hướng rất lớn tới sự ph¸t triển của c¸c quốc gia. Trªn b×nh diện ph¸t triển kinh tế, ñ©y là một th¸cch thức to lớn, song cũng là cơ hội ñể chóng ta vươn lªn mạnh mẽ nếu biết tận dụng thời cơ. Từ thập niªn 90, ñặc biệt là sau năm 2000, hầu hết c¸c xu hướng ph¸t triển kinh tế chủ yếu của thế giới ñều vận ñộng theo chiều hướng ñể tạo dựng nền kinh tế toàn cầu thống nhất. Hội nhập kinh tế trªn quy m« khu vực và toàn cầu là xu thế tất yếu của kinh tế mỗi nước. Với xu thế toàn cầu như hiện nay th× trong vài thập kỷ tới, một thị trường toàn cầu kh«ng biªn giới sẽ xuất hiện. Như ñ; biết, số nước trong WTO hiện ñã vượt con số 150 thành viªn và c¸c nước trong tổ chức này ñ; giảm thuế nhập khẩu xuống dưới 5%. Liªn minh ch©u Âu (EU) ñ; bỏ hàng rào bảo hộ thương mại trong khối. C¸c tổ chức kh¸c như: APEC, ASEAN+3, ASEM, khối Nam Á… ñều là c¸c h×nh thức liªn kết, khu vực ho¸, quốc tế hãa của nhiều nền kinh tế. Tại ñ©y, vấn ñề ñược ñề cập ñến trước hết là liªn minh thuế quan ñều là c¸c h×nh thức liªn kết, khu vực hãa, quốc tế hãa của nhiều nền kinh tế. Tại ñ©y, vấn ñề ñược ñề cập ñến trước hết là liªn minh thuế quan, sau ñã là ñầu tư, và cuối cïng là ñồng tiền chung. Một chiến lược ph¸t triển kinh tế theo hướng hội nhập quốc tế cần phải cã những ngành c«ng nghiệp chế biến xuất khẩu và dịch vụ hướng ngoại. Trªn thị trường thế giới, kết quả của nền kinh tế mới người ta thấy cã ba loại h×nh xuất khẩu: Xuất khẩu hữu h×nh (xuất khẩu c¸c sản phẩm truyền thống), xuất khẩu v« h×nh (xuất khẩu trÝ tuệ, bằng ph¸t minh, s¸ng chế, giấy phÐp sử dụng…) và xuất khẩu quản lý (xuất khẩu c¸c bÝ quyết, phương ph¸p, c«ng nghệ quản lý). ðặc biệt, trong giai ñoạn hiện nay, xuất khẩu v« h×nh c¸c sản phẩm c«ng nghiệp cã hàm lượng tri thức cao cã thể mang lại lợi nhuận và việc làm nhiều hơn so với xuất khẩu h÷u h×nh. Dưới t¸c ñộng của c¸c xu thế mới, lợi thế so s¸nh của c¸c quốc gia trong nền kinh tế toàn cầu ®; cã những thay ñổi cơ bản. Trªn phạm vi toàn cầu, lợi thế ph¸t triển của thế giới ngày nay là dựa chủ yếu trªn c¸c nguồn lực Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp ................... 12