Tài liệu Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái tỉnh cà mau

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH Phạm Việt Hưng LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2008 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH Phạm Việt Hưng Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 60 31 95 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀO NGỌC CẢNH Thành phố Hồ Chí Minh - 2008 LÔØI CAÛM ÔN Taùc giaû , vôùi loøng kính troïng vaø bieát ôn saâu saéc cuûa mình xin ñöôïc göûi lôøi caûm ôn ñeán TS. Ñaøo Ngoïc Caûnh, ngöôøi ñaõ taän tình höôùng daãn, chæ baûo taùc giaû trong suoát quaù trình tìm hieåu, nghieân cöùu vaø hoaøn thaønh luaän vaên. Taùc giaû xin ñöôïc baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán quyù Thaày, Coâ trong khoa Ñòa lí tröôøng Ñaïi hoïc sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho taùc giaû trong suoát thôøi gian hoïc taäp vaø thöïc hieän ñeà taøi. Taùc giaû cuõng xin traân troïng caûm ôn söï giuùp ñôõ cuûa caùc cô quan: Cuïc thoáng keâ tænh Caø Mau, sôû Ngoaïi vuï - Du lòch tænh Caø Mau vaø caùc khu du lòch trong tænh ñaõ giuùp taùc giaû trong suoát quaù trình thu thaäp soá lieäu, tö lieäu, caùc thoâng tin lieân quan ñeán noäi dung nghieân cöùu. Cuoái cuøng, taùc giaû xin guûi lôøi caûm ôn ñeán baïn beø ñoàng nghieäp ngöôøi thaân ñaõ giuùp ñôõ vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong suoát thôøi gian hoïc taäp vaø hoaøn thaønh luaän vaên. Caø Mau, Ngaøy thaùng naêm 2008 Taùc giaû Phaïm Vieät Höng MUÏC LUÏC Trang phụ bìa Lôøi caùm ôn Muïc luïc Danh muïc caùc chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng, bieåu ñoà, baûn ñoà, hình aûnh MÔÛ ÑAÀU Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DU LÒCH SINH THAÙI 1.1. Khaùi nieäm “Du lòch sinh thaùi”......................................................... 14 1.2. Ñaëc tröng vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng cơ bản cuûa DLST .................... 17 1.2.1. Caùc ñaëc tröng cuûa DLST ........................................................... 17 1.2.2. Caùc nguyeân taéc hoạt động cô baûn cuûa DLST............................. 19 1.3. Taøi nguyeân DLST............................................................................ 22 1.3.1. Khaùi nieäm taøi nguyeân DLST ..................................................... 22 1.3.2. Ñaëc ñieåm taøi nguyeân DLST....................................................... 23 1.3.3. Phaân loaïi taøi nguyeân DLST ....................................................... 26 Chöông 2: TIEÀM NAÊNG PHAÙT TRIEÅN DLST TÆNH CAØ MAU 2.1. Khaùi quaùt veà tænh Caø Mau ............................................................... 29 2.1.1.Vò trí ñòa lyù ................................................................................. 29 2.1.2. Caùc ñôn vò haønh chính .............................................................. 30 2.1.3. Ñaëc ñieåm töï nhieân ..................................................................... 30 2.1.4. Ñaëc ñieåm kinh teá – xaõ hoäi ......................................................... 32 2.2. Taøi nguyeân DLST tænh Caø Mau....................................................... 34 2.2.1.Taøi nguyeân DLST töï nhieân ........................................................ 34 2.2.2. Taøi nguyeân DLST nhaân vaên ..................................................... 46 2.3. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán DLST tænh Caø Mau ............................. 48 2.3.1. Keát caáu haï taàng ........................................................................ 48 2.3.2. Cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät ........................................................... 52 2.3.3. Nguoàn lao ñoäng du lòch cuûa tænh Caø Mau ................................. 56 2.4. Ñaùnh giaù chung veà tieàm naêng DLST Caø Mau................................. 57 Chöông 3: HIEÄN TRAÏNG VAØ ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH SINH THAÙI TÆNH CAØ MAU 3.1. Hieän traïng phaùt trieån DLST tænh Caø Mau ....................................... 59 3.1.1. Khaùi quaùt veà du lòch tænh Caø Mau ............................................. 59 3.1.2. Hieän traïng khaùch du lòch tænh Caø Mau....................................... 59 3.1.3. Hieän traïng hoaït ñoäng của caùc khu du lòch tỉnh Caø Mau............ 64 3.1.4. Ñaùnh giaù chung veà hieän traïng phaùt trieån DLST tænh Caø Mau .. 70 3.2. Ñònh höôùng phaùt trieån DLST tænh Caø Mau ...................................... 72 3.2.1. Cô sôû ñeå xaây döïng ñònh höôùng phaùt trieån DLST ôû Caø Mau ...... 72 3.2.2. Đònh höôùng phaùt trieån DLST tænh Caø Mau ................................ 77 3.2.3. Caùc giaûi phaùp chuû yeáu ñeå phaùt trieån DLST tænh Caø Mau .......... 91 3.2.4. YÙ kieán ñeà xuaát ........................................................................... 92 KEÁT LUAÄN ........................................................................................... 94 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO .................................................................... 96 PHUÏ LUÏC .............................................................................................. 97 DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT DLST : Du lòch sinh thaùi ÑBSCL : Ñoàng baèng soâng Cöûu long KDL : Khu du lòch IUCN : (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources): Lieân minh Quoác teá Baûo toàn Thieân nhieân vaø Taøi nguyeân Thieân nhieân ESCAP : (Economic and Social Commission for Asia and the Pacific): UÛy ban Kinh teá –xaõ hoäi khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. VQG : Vöôøn quoác gia WTO : (World Trade Organization): Toå chöùc du lich theá giôùi WWF : ( World Wide Fund For Nature ): Quyõ Quoác teá Baûo veä Thieân nhieân DANH MUÏC CAÙC BAÛNG SOÁ LIEÄU Baûng 2.1 : Dieän tích daân soá tænh Caø Mau naêm 2005......................... 30 Baûng 2.2 : Danh saùch cô sôû löu truù tænh Caø Mau .............................. 54 Baûng 2.3 : Löïc löôïng lao ñoäng trong ngaønh du lòch Caø Mau thôøi kì 1997 – 2007............................................ 57 Baûng 3.1 : Soá löôïng khaùch ñeán Caø Mau........................................... 60 Baûng 3.2 : Doanh thu du lòch Caø Mau .............................................. 63 Baûng 3.3 : Ñaëc ñieåm vaø du khaùch taïi moät soá khu du lòch tænh Caø Mau naêm 2007 ................................................................ 65 Baûng 3.4 : Ñònh höôùng thò tröôøng khaùch noäi ñòa............................... 89 Baûng 3.5 : Chieán löôïc thò tröôøng du lòch Caø Mau ............................. 90 DANH MUÏC CAÙC BIEÅU ÑOÀ Bieåu ñoà 3.1: Toång löôïng khaùch du lòch tænh Caø Mau thôøi kì 2002 – 2007...................................................................... 60 Bieåu ñoà 3.2: Khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa tænh Caø Mau thôøi kì 2002 – 2007...................................................................... 61 DANH MUÏC CAÙC BAÛN ÑOÀ Baûn ñoà 2.1 : ...................................................Haønh chính tænh Caø Mau Baûn ñoà 2.2 : ....................... Hieän traïng taøi nguyeân DLST tænh Caø Mau Baûn ñoà 3.2 : ................................ Toå chöùc laõnh thoå du lòch tænh Caø Mau DANH MUÏC CAÙC HÌNH AÛNH Hình 2.1 : Vöôøn quoác gia Muõi Caø Mau.......................................... 35 Hình 2.2 : Vöôøn quoác gia U Minh Haï ............................................ 37 Hình 2.3 : Ñaàm Thò Töôøng............................................................. 39 Hình 2.4 : Coàn OÂng Trang ............................................................. 40 Hình 2.5 : Khu ña daïng sinh hoïc – Laâm ngö tröôøng 184 .............. 41 Hình 2.6 : Ñaûo Hoøn Khoai ............................................................. 42 Hình 2.7 : Ngoïn Haûi Ñaêng ............................................................. 43 Hình 2.8 : Hoøn Ñaù Baïc .................................................................. 44 Hình 2.9 : Baõi Khai Long .............................................................. 45 Hình 2.10 : Saân chim Tö Na – Naêm Caên ......................................... 46 Hình 2.11 : Saân chim Coâng vieân Vaên hoùa Caø Mau ......................... 46 Hình 2.12 : Ñua ghe Ngo ................................................................. 47 Hình 2.13 : Leã hoäi Nghinh OÂng ....................................................... 60 Hình 2.14 : Chôï noåi Caø Mau........................................................... 61 MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Du lòch hieän nay ñaõ trôû thaønh moät hoaït ñoäng phoå bieán cuûa nhaân loaïi, moät nhu caàu cuûa ñaïi ña soá quaàn chuùng vaø laø moät trong naêm ngaønh kinh teá lôùn nhaát haønh tinh, taùc ñoäng maïnh meõ ñeán ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi. Du lòch goùp phaàn taïo nguoàn thu nhaäp, taïo coâng aên vieäc laøm, naâng cao trình ñoä daân trí… Trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, ñi ñoâi vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá laø söï bieán ñoåi moâi tröôøng soáng, nhu caàu du lòch ñaõ thay ñoåi theo höôùng trôû veà vôùi thieân nhieân, taïo ñieàu kieän cho söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa loaïi hình DLST treân toaøn theá giôùi. ÔÛ Vieät Nam, vôùi xu theá hoäi nhaäp, hôïp taùc höõu nghò giöõa caùc quoác gia, ñaëc bieät laø sau khi gia nhaäp Toå chöùc thuông maïi theá giôùi (WTO) thì cô hoäi hôïp taùc vaø phaùt trieån neàn kinh teá noùi chung vaø phaùt trieån du lòch, ñaëc bieät laø DLST noùi rieâng ñöôïc naâng leân moät taàm cao môùi. Tröôùc tình hình phaùt trieån maïnh meõ cuûa DLST cuûa ñaát nöôùc, DLST Caø Mau cuõng coù nhöõng böôùc chuyeån mình. Vôùi heä sinh thaùi röøng ngaäp maën, röøng traøm; heä thoáng bieån – ñaûo; saân chim; leã hoäi truyeàn thoáng… ñaõ laøm cho DLST Caø Mau mang moät saéc maøu rieâng. Tuy nhieân, DLST Caø Mau trong thôøi gian vöøa qua vaãn chöa ñöôïc khai thaùc ñuùng tieàm naêng, chöa thöïc söï trôû thaønh theá maïnh chuû löïc cuûa du lòch Caø Mau. Ñöùng tröôùc thöïc traïng treân toâi quyeát ñònh choïn ñeà taøi: “ Nghieân cöùu phaùt trieån DLST tænh Caø Mau” laøm luaän vaên toát nghieäp. 2. Muïc tieâu nhieäm vuï vaø giôùi haïn ñeàø taøi 2.1. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi naøy nhaèm taäp trung nghieân cöùu phaùt trieån DLST Caø Mau, ñaëc bieät ñi saâu vaøo nghieân cöùu tieàm naêng vaø hieän traïng phaùt trieån DLST tænh Caø Mau. Treân cô sôû ñoù xaây döïng moät soá ñònh höôùng phaùt trieån DLST Caø Mau trong töông lai. 2.2. Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi - Toång quan coù choïn loïc nhöõng vaán ñeà lí luaän veà DLST laøm cô sôû cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi. - Ñaùnh giaù tieàm naêng DLST cuûa tænh Caø Mau. - Phaân tích thöïc traïng phaùt trieån du lòch sinh thaùi Caø Mau . - Ñeà xuaát caùc ñònh höôùng phaùt trieån DLST Caø Mau nhaèm phaùt huy caùc tieàm naêng cuûa tænh Caø Mau. 2.3.Giôùi haïn cuûa ñeà taøi Veà noäi dung: Troïng taâm nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø vaán ñeà phaùt trieån DLST cuûa tænh Caø Mau. Ñoàng thôøi ñeà taøi coù nghieân cöùu moái lieân heä giöõa DLST vôùi caùc loaïi hình du lòch khaùc. Veà laõnh thoå: Ñeà taøi ñöôïc nghieân cöùu chuû yeáu treân ñòa baøn tænh Caø Mau. Ngoaøi ra ñeà taøi coù tìm hieåu moái quan heä vôùi caùc tænh khaùc trong khu vöïc ÑBSCL, ñaëc bieät caùc tænh tieáp giaùp vôùi Caø Mau. 3. Lòch söû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Ngaøy nay, khi cuoäc caùch maïng khoa hoïc kó thuaät phaùt trieån maïnh meõ, neàn vaên minh coâng nghieäp môû roäng treân toaøn caàu, moâi tröôøng soáng thay ñoåi… thì nhu caàu veà du lòch cuõng ñaõ thay ñoåi. Con ngöôøi muoán ñöôïc veà vôùi thieân nhieân hoang daõ, caùc khu baûo toàn thieân nhieân,caùc laøng vaên hoaù daân toäc… Töø ñoù DLST ñaõ hình thaønh taïo cô sôû cho caùc coâng trình nghieân cöùu veà DLST. 3.1. Treân theá giôùi: Caùc chöông trình nghieân cöùu veà DLST ñaõ trôû neân raát phoå bieán trong thôøi gian gaàn ñaây. Coâng trình nghieân cöùu loaïi hình du lich sinh thaùi cuûa Chöông trình moâi tröôøng Lieân Hieäp Quoác(1979), Hoäi du lòch sinh thaùi (1992), Toå chöùc Du lòch Theá giôùi (WTO 1994). Ñaëc bieät naêm 2002 laø naêm du lòch sinh thaùi quoác teá vôùi Hoäi nghò thöôïng ñænh theá giôùi veà DLST ñöôïc toå chöùc taïi thaønh phoá Quebec cuûa Canada. Hoäi nghò naøy laø saùng kieán cuûa WTO vaø Chöông trình Moâi tröôøng cuûa Lieân hôïp quoác (UNEP). Tieâu bieåu laø caùc coâng trình nghieân cöùu veà cô sôû lí luaän phaùt trieån DLST cuûa Wright(1993) Glaser(1996), Holden(1999). Nhöõng ñeàø taøi nghieân cöùu veà DLST noùi treân laø cô sôû quan troïng cho vieäc ñaùnh giaù, khai thaùc, quaûn lí vaø ñònh höôùng phaùt trieån DLST. 3.2. ÔÛ Vieäât Nam: DLST laø moät khaùi nieäm coøn môùi meû nhöng cuõng ñaõ ñöôïc chuù yù. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây khaùch du lòch quoác teá thöôøng nhaém ñeán caùc nöôùc nhieät ñôùi vôùi muïc ñích veà vôùi töï nhieân. Naêm 1995 Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån du lòch Vieät Nam ñaõ thöïc hieän ñeà taøi “ Hieän traïng vaø nhöõng ñònh höôùng cho coâng taùc quy hoaïch phaùt trieån du lòch vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu long”. Nghieân cöùu naøy caên cöù vaøo tieàm naêng du lòch ñaõ ñeà xuaát caùc loaïi hình du lòch vuøng ÑBSCL nhö: du lòch soâng nöôùc, tham quan mieät vöôøn, vui chôi giaûi trí vaø du lòch vuøng bieån…. Naêm 1998, coâng trình nghieân cöùu cuûa PGS-TS Phan Huy Xu vaø Ths. Traàn Vaên Thaønh: “ Ñaùnh giaù taøi nguyeân du lòch töï nhieân vaø ñònh höôùng khai thaùc DLST vuøng ÑBSCL” ñaõ xaây döïng cô sôû khoa hoïc cho vieäc thieát keá caùc tuyeán ñieåm vaø cuïm DLST ôû Ñoàng Thaùp Möôøi treân cô sôû xaây döïng caùc saûn phaåm sinh thaùi ñaëc saéc, ña daïng. Naêm 2002, PGS – TS Phaïm Trung Löông vôùi coâng trình nghieân cöùu: “ DLST nhöõng vaán ñeà veà lí luaän vaø thöïc tieån phaùt trieån ôû Vieät Nam” ñaõ ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà veà lí luaän veà DLST cuõng nhö ñaùnh giaù tieàm naêng phaùt trieån DLST cuûa Vieät Nam. Ngoaøi ra coøn coù nhieàu coâng trình nghieân cöùu khaùc ñeà caäp ñeán DLST ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau. 3.3. ÔÛ Caø Mau: Hoaït ñoäng du lòch ñaõ ñöôïc quan taâm vôùi caùc döï aùn cuï theå nhö Döï aùn quy hoaïch khu du lòch Ñaát Muõi, khu du lòch Naêm Caên cuûa Sôû Ngoaïi vuï Du lòch tænh Caø Mau. Trong döï aùn quy hoaïch khu du lòch Ñaát Muõi, Sôû ñaõ laäp döï aùn phaùt trieån Laøng du lòch vôùi quy moâ 150 ha ñöôïc Coâng ty Tö vaán Thieát keá Caø Mau trieån khai thöïc hieän. Rieâng döï aùn thaønh laäp khu du lòch sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau naèm trong döï aùn “ Baûo veä vaø phaùt trieån nhöõng vuøng ñaát ngaäp nöôùc ven bieån mieàn Nam Vieät Nam” vôùi muïc tieâu baûo veä röøng ngaäp maën… Nhìn chung, Caø Mau môùi döøng laïi ôû goùc ñoä xaây döïng caùc döï aùn ñeå phaùt trieån du lòch noùi chung, chöa coù nhöõng ñeà taøi naøo ñöôïc coâng boá veà nghieân cöùu phaùt trieån DLST. Tuy nhieân nhöõng vaán ñeà veà du lòch Caø Mau ñöôïc nghieân cöùu ñaõ taïo cô sôû khoa hoïc veà lí luaän vaø thöïc tieãn cho ñeà taøi naøy. 4. Caùc quan ñieåm vaø phöông phaùp nghieân cöùu 4.1. Caùc quan ñieåm nghieân cöùu 4.1.1. Quan ñieåm toång hôïp Ñaây laø quan ñieåm raát quan troïng nhaèm nghieân cöùu moät caùch toång hôïp taát caû caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán DLST Caø Mau, nghieân cöùu moái quan heä taùc ñoäng cuûa caùc ñieàu kieän töï nhieân, taøi nguyeân du lòch, caùc nhaân toá kinh teá xaõ hoäi vaø söï bieán ñoäng cuûa chuùng ñoái vôùi DLST ôû Caø Mau. Töø ñoù coù theå ñöa ra nhöõng ñònh höôùng vaø nhöõng giaûi phaùp ñeå phaùt trieån DLST Caø Mau. 4.1.2. Quan ñieåm lòch söû vieãn caûnh Ñaây laø quan ñieåm xem xeùt phaùt trieån du lòch tænh Caø Mau trong quaù khöù, thöïc traïng phaùt trieån hieän taïi vaø ñeà ra nhöõng ñònh höôùng phaùt trieån trong töông lai. 4.1.3. Quan ñieåm sinh thaùi DLST baûn chaát laø döïa treân moâi tröôøng töï nhieân. Trong quaù trình nghieân cöùu chuùng ta phaûi heát söùc chuù yù ñeán moái töông taùc giöõa hoaït ñoäng cuûa du lòch vaø moâi tröôøng sinh thaùi. Phaûi xem xeùt moät caùch toaøn dieän taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng ñeán hoaït ñoäng DLST vaø aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäïng du lòch ñeán moâi tröôøng sinh thaùi. Döï baùo ñöôïc nhöõng nguy cô, taùc haïi hoaït ñoäng du lòch coù theå gaây ra cho moâi tröôøng ñeå töø ñoù coù nhöõng bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng ñaûm baûo cho hoaït ñoäng du lòch Caø Mau phaùt trieån. 4.1.4. Quan ñieåm phaùt trieån du lòch beàn vöõng Du lòch beàn vöõng thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù ngang baèng vôùi DLST. Song ôû ñaây trong quaù trình nghieân cöùu ta phaûi xem du lòch beàn vöõng coøn coù yù nghóa roäng hôn caû vieäc baûo veä moâi tröôøng thieân nhieân ñoù laø ta phaûi xem xeùt moät caùch hôïp lí nhaát thoaû ñaùng nhaát caùc yeáu toá veà con ngöôøi, coäng ñoàng daân cö, vaên hoaù, phong tuïc taäp quaùn, loái soáng…ñaûm baûo du lòch phaùt trieån caû trong hieän taïi vaø töông lai. 4.2. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu Ñeà taøi ñaõ ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû söû duïng caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau: 4.2.1. Phöông phaùp khaûo saùt thöïc ñòa Ñaây laø phöông phaùp mang tính ñaëc tröng vaø truyeàn thoáng cuûa ngaønh ñòa lí. Qua khaûo saùt tröïc tieáp, phoûng vaán, quan saùt, ñieàu tra… ñeå thu thaäp nguoàn tö lieäu veà DLST Caø Mau. 4.2.2. Phöông phaùp thoáng keâ – bieåu ñoà Phöông phaùp thoáng keâ:Khi thu thaäp taøi lieäu lieân quan ñeán du lòch noùi chung, DLST cuûa tænh Caø Mau, nguoàn tö lieäu raát ña daïng vaø phong phuù neân ñaây laø phöông phaùp giuùp toâi löïa choïn, xöû lyù thieát laäp thaønh heä thoáng ñeå phuïc vuï cho vieäc nghieân cöùu. Nguoàn thoâng tin, soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø nhieàu nguoàn tö lieäu: cô quan thoáng keâ, saùch baùo, taïp chí, caùc baøi vieát, maïng Internet, ñeå ñaûm baûo khoái löôïng thoâng tin ñaày ñuû, chính xaùc ñaùp öùng cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi. Phöông phaùp bieåu ñoà: Töø nguoàn soá lieäu thoáng keâ toâi ñaõ xaây döïng thaønh caùc bieåu ñoà. Ñaây laø phöông phaùp theå hieän caùc con soá moät caùch tröïc quan, sinh ñoäng, deã thaáy vaán ñeà hôn. 4.2.3. Phöông phaùp ñieàu tra xaõ hoäi hoïc Phöông phaùp naøy coù yù nghóa quan troïng trong vieäc nghieân cöùu nhu caàu cuûa du khaùch, naém baét ñöôïc sôû thích thò hieáu cuûa du khaùch qua hình thöùc phoûng vaán hoaëc phieáu ñieàu tra. Phöông phaùp naøy giuùp ta naém baét ñöôïc thò tröôøng tieàm naêng, thò tröôøng muïc tieâu, naém ñöôïc taâm tö nguyeän voïng cuûa ngöôøi laøm coâng taùc phuïc vuï vaø ñieàu haønh trong ngaønh du lòch. 4.2.4. Phöông phaùp baûn ñoà Phaûn aùnh nhöõng ñaëc ñieåm khoâng gian, söï phaân boá caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch, cô sôû haï taàng, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï du lòch. Laø cô sôû ñeå phaân tích vaø phaùt hieän quy luaät hoaït ñoäng cuûa heä thoáng laõnh thoå du lòch, treân cô sôû ñoù ñöa ra ñònh höôùng phaùt trieån vaø toå chöùc hoaït ñoäng du lòch trong töông lai. 5. Caáu truùc luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, noäi dung chính cuûa luaän vaên goàm 3 chöông: Chöông 1 : Cô sôû lyù luaän veà DLST. Chöông 2 : Tieàm naêng phaùt trieån DLST cuûa tænh Caø Mau. Chöông 3 : Hieän traïng, ñònh höôùng phaùt trieån DLST tænh Caø Mau. Chöông 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DU LÒCH SINH THAÙI 1.1. Khaùi nieäm “Du lòch sinh thaùi” Trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây khaùi nieäm “Du lòch sinh thaùi” (Ecotourism) ñaõ thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu ngöôøi thuoäc caùc lónh vöïc khaùc nhau. Ñaây laø moät khaùi nieäm môùi, roäng ñöôïc hieåu ôû nhieàu goùc ñoä khaùc nhau. Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, “Du lòch sinh thaùi” ñôn giaûn ñöôïc hieåu laø söï keát hôïp yù nghóa cuûa hai töø gheùp “du lòch” vaø “sinh thaùi” voán ñaõ quen thuoäc. Song nhìn ôû goùc ñoä roäng hôn, toång quaùt hôn thì DLST laø du lòch döïa vaøo thieân nhieân. Theo taùc giaû Pham Trung Löông, DLST coù theå goïi vôùi nhieàu teân goïi khaùc nhau: [6,tr.5-6 ] - Du lòch thieân nhieân (Nature tourism). - Du lòch döïa vaøo thieân nhieân (Nature Based tourism). - Du lòch moâi tröôøng (Environmental tourism). - Du lòch ñaëc thuø (Partienlar tourism). - Du lòch xanh (Green tourism). - Du lòch thaùm hieåm (Adventure tourism). - Du lòch baûn xöù (Indigenous tourism). - Du lòch coù traùch nhieäm (Responsible tourism). - Du lòch nhaïy caûm (Sensitized tourism). - Du lòch nhaø tranh (Cotage tourism). - Du lòch beàn vöõng (Sustainable tourism). Caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ ñöa ra raát nhieàu ñònh nghóa veà DLST. Theo Wood(1991): “DLST laø du lòch ñeán caùc khu vöïc coøn töông ñoái hoang sô vôùi muïc ñích tìm hieåu veà lòch söû moâi tröôøng töï nhieân vaø vaên hoaù maø khoâng laøm thay ñoåi söï toaøn veïn cuûa caùc heä sinh thaùi. Ñoàng thôøi taïo nhöõng cô hoäi veà kinh teá ñeå uûng hoä veà baûo toàn töï nhieân vaø mang laïi lôïi ích veà taøi chính cho ngöôøi daân ñòa phöông” . Theo Allen(1993): “DLST ñöôïc phaân bieät vôùi loaïi hình du lòch töï nhieân khaùc veà möùc ñoä giaùo duïc cao ñoái vôùi moâi tröôøng vaø sinh thaùi, thoâng qua nhöõng höôùng daãn vieân coù nghieäp vuï laønh ngheà. DLST taïo ra moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø thieân nhieân hoang daõ cuøng vôùi yù thöùc ñöôïc giaùo duïc ñeå bieán baûn thaân khaùch du lòch thaønh nhöõng ngöôøi ñi ñaàu trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. Phaùt trieån du lòch sinh thaùi seõ laøm giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa khaùch du lòch ñeán vaên hoaù vaø moâi tröôøng, ñaûm baûo cho ñòa phöông ñöôïc höôûng nguoàn lôïi taøi chính do du lòch mang laïi vaø truù troïng ñeán nhöõng ñoùng goùp taøi chính cuûa vieäc baûo toàn thieân nhieân” . Ngoaøi moät soá taùc giaû, nhieàu quoác gia ñaõ ñònh nghóa veà DLST: Theo quoác gia Neâpal:“DLST laø loaïi hình du lòch ñeà cao söï tham gia cuûa nhaân daân vaøo vieäc hoaïch ñònh vaø quaûn lyù caùc taøi nguyeân du lòch ñeå taêng cöôøng phaùt trieån coäng ñoàng, lieân keát giöõa baûo toàn thieân nhieân vaø phaùt trieån du lòch, ñoàng thôøi söû duïng thu nhaäp töø du lòch ñeå baûo veä caùc nguoàn löïc maø ngaønh du lòch phuï thuoäc vaøo”. Theo quoác gia Malaysia:“DLST laø hoaït ñoäng du lòch vaø thaêm vieáng moät caùch coù traùch nhieäm veà maët moâi tröôøng tôùi nhöõng khu thieân nhieân coøn nguyeân veïn, nhaèm taän höôûng vaø traân troïng caùc giaù trò cuûa thieân nhieân (vaø nhöõng ñaëc tính vaên hoaù keøm theo, tröôùc ñaây cuõng nhö hieän nay), maø hoaït ñoäng naøy seõ thuùc ñaåy coâng taùc baûo toàn, coù aûnh höôûng cuûa du khaùch khoâng lôùn, vaø taïo ñieàu kieän cho daân chuùng ñòa phöông ñöôïc tham döï moät caùch tích cöïc coù lôïi veà xaõ hoäi vaø kinh teá” Theo quoác gia Australia:“DLST laø du lòch döïa vaøo thieân nhieân coù lieân quan ñeán söï giaùo duïc vaø dieãn giaûi veà moâi tröôøng thieân nhieân vaø ñöôïc quaûn lyù beàn vöõng veà maët sinh thaùi”. Theo Hieäp hoäi DLST quoác teá: “DLST laø vieäc ñi laïi coù traùch nhieäm tôùi caùc khu vöïc thieân nhieân maø baûo toàn ñöôïc moâi tröôøng vaø caûi thieän phuùc lôïi cho ngöôøi daân ñòa phöông” . ÔÛ Vieät Nam, DLST laø lónh vöïc môùi ñöôïc ñaët ra nghieân cöùu töø giöõa thaäp kyû 90, song ñaõ thu huùt ñöôïc söï quan taâm ñaëc bieät cuûa caùc nhaø nghieân cöùu veà du lòch vaø moâi tröôøng. Do trình ñoä nhaän thöùc khaùc nhau, ôû nhöõng goùc ñoä nhìn nhaän khaùc nhau, khaùi nieäm veà DLST cuõng coøn nhieàu ñieåm chöa thoáng nhaát, vaø ñeåå coù ñöôïc söï thoáng nhaát veà khaùi nieäm laøm cô sôû cho coâng taùc nghieân cöùu vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn phaùt trieån du lòch sinh thaùi, toång cuïc du lòch Vieät Nam ñaõ phoái hôïp vôùi nhieàu toå chöùc quoác teá nhö ESCAP, WWF, IUCN,... coù söï tham gia cuûa caùc chuyeân gia, caùc nhaø khoa hoïc quoác teá vaø Vieät Nam veà du lòch sinh thaùi vaø caùc lónh vöïc lieân quan, toå chöùc hoäi thaûo quoác gia veà (xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam) töø ngaøy 07 ñeán ngaøy 09/09/1999. Moät trong nhöõng keát quaû quan troïng cuûa hoäi thaûo laø laàn ñaàu tieân ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam, theo ñoù: “DLST laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên hoaù baûn ñòa, gaén vôùi giaùo duïc moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo veä vaø phaùt trieån beàn vöõng, vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông”. Qua caùc khaùi nieäm treân, chuùng ta coù theå thaáy raèng DLST coù nhöõng neùt noåi baäc nhö sau: - Phaùt trieån döïa vaøo tính haáp daãn cuûa thieân nhieân vaø giaù trò cuûa vaên hoaù baûn ñòa. - Ñöôïc quaûn lí beàn vöõng veà maët moâi tröôøng sinh thaùi. - Coù giaùo duïc veà baûo veä moâi tröôøng. - Taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân ñòa phöông ñöôïc tham döï moät caùch tích cöïc coù lôïi veà xaõ hoäi vaø kinh teá ñeå baûo toàn vaø phaùt trieân coäng ñoàng. Khaùi nieäm DLST coù theå bieåu dieãn baèng sô ñoà sau: DU LÒCH THIEÂN NHIEÂN DU LÒCH HOÃ TRÔÏ BAÛO TOÀN VAØ PHAÙT TRIEÅN COÄNG ÑOÀNG DU LÒCH Khaùi nieäm veà DLST DU LÒCH GIAÙO DUÏC MOÂI TRÖÔØNG VÖÕNG DU LÒCH ÑÖÔÏC QUAÛN LÍ BEÀN Sô ñoà caáu truùc du lòch sinh thaùi [6,tr.8] 1.2. Ñaëc tröng vaø nguyeân taéc cô baûn cuûa hoaït ñoäng DLST 1.2.1. Caùc ñaëc tröng cuûa DLST Theo Phaïm Trung Löông [6,tr.17-19],DLST coù nhöõng ñaëc tröng sau: DLST laø moät daïng cuûa hoaït ñoäng du lòch, vì vaäy noù cuõng bao goàm caû ñaëc tröng cô baûn cuûa hoaït ñoäng du lòch noùi chung, bao goàm: - Tính ña ngaønh: tính ña ngaønh theå hieän ôû ñoái töôïng ñöôïc khai thaùc ñeå phuïc vuï du lòch (söï haáp daãn veà caûnh quan töï nhieân, caùc giaù trò lòch söû, vaên hoaù, cô sôû haï taàng vaø caùc dòch vuï keøm theo,...). Thu nhaäp xaõ hoäi töø du lòch cuõng mang laïi nguoàn dòch vuï cung caáp cho khaùch du lòch (ñieän, nöôùc, noâng saûn, haøng hoaù...) - Tính ña thaønh phaàn: bieån hieän ôû tính ña daïng trong thaønh khaùc du lòch, nhöõng ngöôøi phuïc vuï du lòch, coäng ñoàng ñòa phöông, caùc toå chöùc chính phuû vaø phi chính phuû, caùc toå chöùc tö nhaân tham gia vaøo hoaït ñoäng du lòch. - Tính ña muïc tieâu: bieåu hieän ôû nhöõng lôïi ích ña daïng veà baûo toàn thieân nhieân, caûnh quan lòch söû – vaên hoaù, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa khaùch du lòch vaø ngöôøi tham gia hoaït ñoäng dòch vuï du lòch, môû roäng söï giao löu vaên hoaù, kinh teá vaø naâng cao yù thöùc traùch nhieäm cuûa moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi. - Tính lieân vuøng: bieåu hieän ôû thôøi gian dieãn ra hoaït ñoäng du lòch taäp trung vôùi cöôøng ñoä cao trong naêm. Tính muøa vuï theå hieän roõ nhaát ôû caùc loaïi hình du lòch nghæ bieån, theå thao theo muøa,... (theo tính chaát khí haäu) hoaëc loaïi hình du lòch nghæ cuoái tuaàn, vui chôi giaûi trí,... (theo tính chaát coâng vieäc cuûa nhöõng ngöôøi höôûng thuï saûn phaåm du lòch). - Tính chi phí: Bieåu hieän ôû choã muïc ñích ñi du lòch laø höôûng thuï caùc saûn phaåm du lòch chöù khoâng phaûi vôùi muïc tieâu kieám tieàn. - Tính xaõ hoäi hoaù: Bieåu hieän ôû vieäc thu huùt toaøn boä moïi thaønh phaàn trong xaõ hoäi tham gia (coù theå tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp) vaøo hoaït ñoäng du lòch.