Tài liệu Nghiên cứu mức protein và lyzin trong khẩu phần thức ăn nuôi gà lai m13 thái hoà x (thái hoà x ai cập) thương phẩm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ------------------ DƯƠNG THỊ OANH NGHIÊN CỨU MỨC PROTEIN VÀ LYZIN TRONG KHẨU PHẦN THỨC ĂN NUÔI GÀ LAI M13 THÁI HOÀ × (THÁI HOÀ × AI CẬP) THƯƠNG PHẨM LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: CHĂN NUÔI Mã số : 60.62.40 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHÙNG ðỨC TIẾN HÀ NỘI - 2010 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........i Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t«i víi sù gióp ®ì cña c¸c tËp thÓ trong vµ ngoµi c¬ quan. C¸c kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ t«i xin chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng sè liÖu trong b¶n luËn v¨n nµy. Häc viªn D−¬ng ThÞ Oanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........i Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n vµ kÝnh träng tíi Ban Gi¸m ®èc, Ban §µo t¹o sau ®¹i häc – tr−êng ®¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi ®B t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh häc tËp, thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ThÇy, C« gi¸o ®B tËn t×nh truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n hÕt søc quý b¸u trong qu¸ tr×nh häc tËp. Nh©n dÞp nµy t«i xin bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c tíi Gi¸m ®èc Trung t©m nghiªn cøu gia cÇm Thôy Ph−¬ng, thÇy h−íng dÉn khoa häc TiÕn sü Phïng §øc TiÕn ®B ®Çu t− nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian chØ b¶o tËn t×nh gióp t«i thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban Gi¸m ®èc, Bé m«n Nghiªn cøu gia cÇm, Phßng Thó y, Nhãm thùc hiÖn ®Ò tµi gµ ®Æc s¶n vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn Trung t©m Nghiªn cøu gia cÇm Thuþ Ph−¬ng ®B gióp ®ì c¬ së vËt chÊt, c«ng søc trong qu¸ tr×nh häc tËp, thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ®−îc bµy tá lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi Phßng Ph©n tÝch thøc ¨n vµ S¶n phÈm ch¨n nu«i - ViÖn Ch¨n nu«i ®B gióp ®ì trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i xin c¶m ¬n s©u s¾c tíi nh÷ng ng−êi th©n trong gia ®×nh, cïng b¹n bÌ ®B ®éng viªn khÝch lÖ vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn, gióp ®ì t«i häc tËp vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2010 D−¬ng ThÞ Oanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........ii MỤC LỤC Lêi cam ®oan……………………………………………………..…………..i Lêi c¶m ¬n.......................................................................................................ii Môc lôc...........................................................................................................iii Danh môc b¶ng..............................................................................................iv Danh môc h×nh……………………………………………………………....v Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t………………………………………………...vii 1 Më ®Çu ............................................................................................................i 1.1 §Æt vÊn ®Ò ................................................................................................1 1.2 Môc tiªu cña ®Ò tµi...................................................................................2 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn ..................................................................2 2 tæng quan tµi liÖu .........................................................................................3 2.1 C¬ së khoa häc vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng .................................................3 2.2.2 Chøc n¨ng sinh häc cña protein ........................................................8 2.2.3 Ph©n lo¹i protein................................................................................9 2.2.4 Tiªu ho¸ vµ hÊp thu protein trong gia cÇm......................................10 2.2.5 Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l−îng protein....................................11 2.2.6 Nhu cÇu protein cho gia cÇm...........................................................12 2.3 AxÝt amin trong dinh d−ìng gia cÇm .....................................................17 2.3.1 Kh¸i niÖm vÒ axÝt amin ...................................................................17 2.3.2 Ph©n lo¹i axÝt amin..........................................................................17 2.3.3 Nhu cÇu vÒ axÝt amin cña gia cÇm ..................................................18 2.3.5 axÝt amin tæng hîp trong ch¨n nu«i gia cÇm..................................26 2.4 T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc ............................................28 2.4.1 C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn gµ broiler ...........................................28 2.4.2 C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn gµ x−¬ng ®en, thÞt ®en .......................31 3. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu....................................................38 3.1 §èi t−îng, VËt liÖu nghiªn cøu..............................................................38 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........iii 3.2 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu .........................................................38 3.3 Néi dung nghiªn cøu..............................................................................38 3.4 ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ........................................................................38 3.4.1 Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm........................................................38 3.4.2 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n thÝ nghiÖm ..................................................................................................................40 3.4.3 KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n thÝ nghiÖm .....41 3.4.4 Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu..................................................43 3.5 Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu......................................................................46 4 KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn ..............................................................47 4.1 Tû lÖ nu«i sèng.......................................................................................47 4.2 Khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13...............................................................49 4.3 Sinh tr−ëng tuyÖt ®èi cña gµ M13..........................................................56 4.4 Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi cña gµ M13.........................................................60 4.5 L−îng thøc ¨n thu nhËn cña gµ M13 .....................................................62 4.6 HiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n cña gµ M13...................................................64 4.7 HiÖu qu¶ sö dông protein cña gµ M13 ...................................................69 4.8 HiÖu qu¶ sö dông lyzin cña gµ M13 ......................................................72 4.9 Tiªu tèn n¨ng l−îng cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ .......................75 4.10 Chi phí thức ăn/kg tăng khối lượng cơ thể của gà M13…………..…77 4.11 HiÖu qu¶ sö dông c¸c møc protein, lyzin trong khÈu phÇn nu«i gµ M13 th−¬ng phÈm..............................................................................................................79 4.12 KÕt qu¶ ph©n tÝch thÞt gµ M13 thÝ nghiÖm ë 5 tuÇn tuæi...............................81 4.13 Kết quả áp dụng khẩu phần nghiên cứu vào sản xuất ..........................84 5 KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ.....................................................................................85 5.1 KÕt luËn…………………………………………………………….84 5.2. §Ò nghÞ ..............................................................................................86 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........iv Danh môc b¶ng B¶ng 3.1 S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm .....................................................................39 B¶ng 3.2 KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña nguyªn liÖu thøc ¨n thÝ nghiÖm……….41 B¶ng 3.3 Thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña khÈu phÇn thÝ nghiÖm cho gµ M13 nu«i thÞt tõ 0 ®Õn 3 tuÇn tuæi.........................................................42 B¶ng 3.4 Thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña khÈu phÇn thÝ nghiÖm cho gµ M13 nu«i thÞt tõ 4 ®Õn 5 tuÇn tuæi.........................................................43 B¶ng 4.1 Tû lÖ nu«i sèng cña gµ M13 (%) ......................................................48 B¶ng 4.2 Khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 (g/con)............................................50 B¶ng 4.3 Tèc ®é sinh tr−ëng tuyÖt ®èi cña gµ M13(g/con/ngµy) ....................57 B¶ng 4.4 §é sinh tr−ëng t−¬ng ®èi cña gµ M13 (%).......................................60 B¶ng 4.5 L−îng thøc ¨n thu nhËn cña gµ M13 (g/con/ngµy) ............................. 63 B¶ng 4.6 Tiªu tèn thøc ¨n cho mét kg t¨ng khèi l−îngc¬ thÓ cña gµ M13(kg)……66 B¶ng 4.7 Tiªu tèn protein cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(g)……..70 B¶ng 4.8 Tiªu tèn lyzin cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(g)……….73 B¶ng 4.9 Tiªu tèn n¨ng l−îng cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(kcal ME).........76 B¶ng 4.10 Chi phÝ thøc cho mét kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13(1000®)…..78 B¶ng 4.11 HiÖu qu¶ sö dông c¸c møc protein, lyzin trong khÈu phÇn nu«i gµ M13 th−¬ng phÈm.........................................................80 B¶ng 4.12 KÕt qu¶ ph©n tÝch thÞt gµ M13 ë 5 tuÇn tuæi.............................................83 Bảng 4.13 Kết quả nu«i gà M13 ñến 5 tuần tuổi tại ð«ng Anh - Hà Nội.......84 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........v DANH MôC H×NH §å thÞ 4.1 Khèi l−îng c¬ thÓ gµ M13 thÝ nghiÖm 0-5 tuÇn tuæi......................53 §å thÞ 4.2 Tèc ®é sinh tr−ëng tuyÖt ®èi cña gµ M13 qua c¸c tuÇn tuæi ..........56 §å thÞ 4.3 Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi cña gµ M13 qua c¸c tuÇn tuæi.....................61 BiÓu ®å 4.1 L−îng thøc ¨n thu nhËn cña gµ M13 lóc 5 tuÇn tuæi……………62 BiÓu ®å 4.2 Tiªu tèn thøc ¨n/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 3 tuÇn tuæi ......................................................................................................65 BiÓu ®å 4.3 Tiªu tèn thøc ¨n/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 5 tuÇn tuæi ......................................................................................................65 BiÓu ®å 4.4 Tiªu tèn protein/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 3 tuÇn tuæi ......................................................................................................69 BiÓu ®å 4.5 Tiªu tèn protein/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 5 tuÇn tuæi ......................................................................................................71 BiÓu ®å 4.6 Tiªu tèn lyzin/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 3 tuÇn tuæi .....74 BiÓu ®å 4.7 Tiªu tèn lyzin/kg t¨ng khèi l−îng c¬ thÓ cña gµ M13 ë 5 tuÇn tuæi .....74 Bảng 4.13. Kết quả nuôi gà thịt ñến 5 tuần tuổi tại ðông Anh - Hà Nội ...... 84 ¶nh 1 S¬ ®å t¹o gµ M13……………………………………………………… …..34 ¶nh 2 Gµ M13 thÝ nghiÖm lóc 3 tuÇn tuæi vµ 5 tuÇn tuæi………………………….55 ¶nh Gµ M13 thÞt ë lóc 5 tuÇn tuæi…………………………………………………82 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........vi Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t Cs céng sù Cys Cystein ® ®ång g gam kg Ki lo gam EN chØ sè kinh tÕ KP KhÈu phÇn KLCT khèi l−îng c¬ thÓ Lyz Lyzin ME n¨ng l−îng trao ®æi Met Methionine Pr Protein PN chØ sè s¶n xuÊt T¡ thøc ¨n TN thÝ nghiÖm TT tuÇn tuæi TTT¡ Tiªu tèn thøc ¨n TS Tæng sè TH Tiªu ho¸ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........vii 1. më ®Çu 1.1 §Æt vÊn ®Ò §B tõ l©u gµ n¨m ngãn, x−¬ng ®en, thÞt ®en ®−îc ng−êi tiªu dïng quan t©m ®Õn nh− mét nguån thùc phÈm bæ d−ìng, n©ng cao søc khoÎ, ®Æc biÖt cho ng−êi giµ, trÎ em, phô n÷ mang thai, ... Gµ M13 (3/4Th¸i Hoµ, 1/4Ai CËp) ®−îc t¹o ra tõ gµ Ai CËp vµ gµ Th¸i Hoµ - mét gièng gµ quý (x−¬ng ®en, thÞt ®en, ch©n n¨m ngãn) cã nguån gèc thuéc huyÖn Th¸i Hoµ, tØnh Giang T©y – Trung Quèc, nhËp vÒ Trung t©m Nghiªn cøu gia cÇm Thuþ Ph−¬ng n¨m 1999. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Phïng §øc TiÕn, NguyÔn ThÞ M−êi vµ cs, 2007[40] con lai M13 da, thÞt, x−¬ng ®en, mang ®Æc ®iÓm gµ ¸c Th¸i Hoµ. C¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt v−ît tréi so víi gµ Th¸i Hoµ, nu«i thÞt ®Õn 5 tuÇn tuæi, tû lÖ nu«i sèng 97,75%, khèi l−îng ®¹t 272,3g/con. HiÖn nay gµ M13 ®ang ®−îc ph¸t triÓn trong s¶n xuÊt vµ ®−îc Héi ®ång khoa häc ViÖn Ch¨n nu«i ®Ò nghÞ cho phÐp triÓn khai dù ¸n s¶n xuÊt thö nghiÖm. Thời gian qua, mới chỉ chú ý công tác giống, về thức ăn dinh dưỡng chưa ñược quan tâm. V× vËy nghiên cứu dinh dưỡng cho gà này là rất cần thiết. Dinh d−ìng phï hîp sÏ gióp cho gia cÇm khoÎ m¹nh, sinh tr−ëng tèt, n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. Trong dinh dưỡng thì hµm l−îng protein vµ c©n b»ng axít amin khÈu phÇn ®ãng vai trß quan träng. Bëi v× protein kh«ng chØ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c¸c m« c¬ mµ nã cßn lµ c¸c chÊt quan träng trong c¬ thÓ sèng nh− lµ men sinh häc, hãc m«n, kh¸ng thÓ, ...MÆt kh¸c c¬ thÓ con vËt chØ cã thÓ tæng hîp nªn c¸c lo¹i protein cña nã theo mét ”mÉu” c©n ®èi do mB di truyÒn quy ®Þnh. C¸c axít amin n»m ngoµi mÉu c©n ®èi sÏ bÞ oxy ho¸ cho n¨ng l−îng dÉn ®Õn con vËt gi¶m ¨n, hiÖu qu¶ sö dông protein khÈu phÇn thÊp, vËt nu«i chËm lín. Do vËy khÈu phÇn ¨n ch¨n nu«i cÇn cã tû lÖ protein còng nh− tû lÖ c¸c axít amin kh«ng thay thÕ phï hîp víi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........1 nhu cÇu cña mçi gièng, mçi giai ®o¹n ®Ó hiÖu qu¶ sö dông protein khÈu phÇn tèi ®a, vËt nu«i ®¹t sinh tr−ëng tèi −u. Trong ch¨n nu«i gia cÇm, thøc ¨n chiÕm kho¶ng 70% gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nã ®−îc phèi hîp tõ 2 lo¹i nguyªn liÖu chÝnh ®ã lµ c¸c chÊt giµu n¨ng l−îng vµ giµu protein. Gi¸ tiÒn cña thøc ¨n giµu protein ®¾t h¬n nhiÒu so víi c¸c lo¹i giµu n¨ng l−îng. Do ®ã viÖc x¸c ®Þnh thøc ¨n cho mçi gièng, mçi giai ®o¹n, mçi h−íng s¶n xuÊt cã dinh d−ìng thÝch hîp ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ ®−îc c¸c nhµ ch¨n nu«i ®Æc biÖt quan t©m. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu trªn, chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi: “ Nghiªn cøu møc protein vµ lyzin trong khÈu phÇn thøc ¨n nu«i gµ lai M13 Th¸i Hoµ x (Th¸i Hoµ x Ai CËp) th−¬ng phÈm". 1.2 Môc tiªu cña ®Ò tµi X¸c ®Þnh møc protein, møc lyzin thÝch hîp trong khÈu phÇn nu«i gµ lai M13 th−¬ng phÈm ë giai ®o¹n 0–3tuÇn tuæi vµ 4–5 tuÇn tuæi. 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®B ®−a ra ®−îc hµm l−îng protein vµ lyzin thÝch hîp trong khÈu phÇn thøc ¨n nu«i gµ M13 th−¬ng phÈm giai ®o¹n 0-3 tuÇn tuæi t−¬ng øng lµ 21% vµ 1,10%, giai ®o¹n 4-5 tuÇn tuæi lµ 20% vµ 1,0%. Tõ ®ã lµm c¬ së khoa häc cho viÖc x©y dùng khÈu phÇn cho gµ M13 th−¬ng phÈm nu«i lÊy thÞt trong ®iÒu kiÖn thøc ¨n vµ m«i tr−êng khÝ hËu cña miÒn B¾c ViÖt Nam. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........2 2. tæng quan tµi liÖu 2.1 C¬ së khoa häc vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng Sinh tr−ëng lµ qu¸ tr×nh tæng hîp, tÝch luü c¸c chÊt h÷u c¬ cña c¬ thÓ. §ã lµ sù t¨ng lªn vÒ chiÒu dµi, chiÒu cao vµ bÒ ngang còng nh− khèi l−îng cña c¸c bé phËn vµ toµn bé c¬ thÓ con vËt. Sù tÝch luü dÇn c¸c chÊt h÷u c¬ ®ã chñ yÕu lµ tÝch luü protein. Theo TrÇn §×nh Miªn, Vò KÝnh Trùc, 1977(DÉn theo Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] “Sinh tr−ëng lµ mét qu¸ t×nh tÝch luü c¸c chÊt h÷u c¬ do ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸, lµ sù t¨ng chiÒu cao, chiÒu dµi, bÒ ngang, thÓ tÝch, khèi l−îng c¸c bé phËn vµ toµn bé c¬ thÓ con vËt trªn c¬ së tÝnh chÊt di truyÒn tõ ®êi tr−íc”. Mozan, 1977(dÉn theo Chambers J.R, 1990)[61] ®Þnh nghÜa sinh tr−ëng lµ tæng sù t¨ng tr−ëng cña c¸c bé phËn nh−: thÞt, x−¬ng, da. VÒ mÆt sinh häc, sinh tr−ëng ®−îc xem nh− qu¸ tr×nh tæng hîp protein nªn ng−êi ta th−êng lÊy viÖc t¨ng khèi l−îng lµm chØ tiªu ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh sinh tr−ëng. Sù sinh tr−ëng cña c¸c m« vµ c¬ ®−îc diÔn ra theo tr×nh tù sau: hÖ thèng tiªu ho¸, néi tiÕt, hÖ thèng x−¬ng, hÖ thèng c¬ b¾p, mì. Sinh tr−ëng lµ mét qu¸ tr×nh ®éng, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t dôc, tu©n theo c¸c quy luËt nhÊt ®Þnh, ®ã lµ quy luËt sinh tr−ëng ph¸t dôc theo giai ®o¹n, quy luËt sinh tr−ëng ph¸t dôc kh«ng ®ång ®Òu vµ quy luËt theo chu kú. Tèc ®é sinh tr−ëng cña vËt nu«i ®−îc biÓu thÞ trªn ®−êng cong sinh tr−ëng. §−êng cong sinh tr−ëng cña gia cÇm gåm cã pha sinh tr−ëng cã tèc ®é nhanh diÔn ra tõ khi në ®Õn khi con vËt ®¹t tèc ®é sinh tr−ëng cao nhÊt vµ pha sinh tr−ëng cã tèc ®é chËm kÐo dµi tõ giai ®o¹n kÕ tiÕp ®Õn khi con vËt tiÕp cËn víi gi¸ trÞ tr−ëng thµnh (Chambers J.R, 1990)[61]. Phïng §øc TiÕn, 1996[41]; TrÇn Long, 1994[11] khi nghiªn cøu ®−êng cong sinh tr−ëng cña gµ thÞt Hybro HV85 vµ c¸c tæ hîp lai gµ broiler h−íng thÞt Ros-208 vµ HV85 còng thu ®−îc kÕt qu¶ t−¬ng tù. Sinh tr−ëng cña gia cÇm chÞu ¶nh h−ëng cña rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè kh¸c Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........3 nhau nh− dßng, gièng, giíi tÝnh, løa tuæi, tèc ®é mäc l«ng, chÕ ®é dinh d−ìng. - ¶nh h−ëng cña dßng gièng Tèc ®é sinh tr−ëng cña gia cÇm phô thuéc vµo gièng, dßng vµ b¶n th©n c¸ thÓ. Theo Chanetzler, 1936[62]; Jaap vµ Morris, 1937[75], Lerner vµ cs, 1938[77] ë c¸c gièng gia cÇm kh¸c nhau cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng kh¸c nhau, gièng gµ thÞt cã tèc ®é sinh tr−ëng cao h¬n gièng gµ kiªm dông thÞt-trøng vµ gièng gµ chuyªn trøng. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña NguyÔn Huy §¹t vµ cs, 1996[2]; NguyÔn M¹nh Hïng, 1994[6], NguyÔn §øc H−ng vµ cs, 1999[5]; Phïng §øc TiÕn, 1996[41] còng ®B kh¼ng ®Þnh c¸c gièng gia cÇm kh¸c nhau cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng kh¸c nhau. ë 42 ngµy tuæi 3 dßng thuÇn (V1, V3, V5) cña gièng gµ Hybro HV85 cho tèc ®é sinh tr−ëng hoµn toµn kh¸c nhau (TrÇn Long, 1994)[11]. NguyÔn Thanh S¬n vµ cs, 2001[25] nghiªn cøu nu«i thÞt gµ trèng Kabir × m¸i Ri ®Õn 12 tuÇn tuæi khèi l−îng c¬ thÓ ®¹t 1,683 kg, cao h¬n so víi khèi l−îng c¬ thÓ gµ Ri 60-70%. Nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn tíi sù sai kh¸c nhau vÒ khèi l−îng c¬ thÓ vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña c¸c dßng, gièng gia cÇm lµ do yÕu tè di truyÒn. Man, 1935; Golothey, 1953 (dÉn theo NguyÔn Huy §¹t, 1991)[1] cho r»ng cã nhiÒu ®«i gen kh¸c nhau cïng ¶nh h−ëng tíi sinh tr−ëng vµ cho r»ng cã nhiÒu nhiÔm s¾c thÓ th−êng mang nh÷ng ®«i gen nµy. Nh÷ng nghiªn cøu sau nµy cho r»ng cã thÓ cã nhiÒu h¬n 15 ®«i gen, quy ®Þnh tèc ®é t¨ng tr−ëng. MÆc dï ch−a thËt chÝnh x¸c nh−ng c¸c nghiªn cøu còng cho thÊy râ sù kh¸c nhau vÒ sinh tr−ëng lµ do di truyÒn vµ c¬ së lµ sù di truyÒn ®a gen; trong ®ã cã Ýt nhÊt 1 ®«i gen vÒ sinh tr−ëng liªn kÕt víi giíi tÝnh. ¦u thÕ lai cã thÓ cã sù ®Æc biÖt ®èi víi tÝnh tr¹ng khèi l−îng c¬ thÓ ë giai ®o¹n gia cÇm non vµ tèc ®é sinh tr−ëng cã thÓ thay ®æi do chän läc di truyÒn. Marco, 1982[80] cho biÕt hÖ sè di truyÒn cña tèc ®é sinh tr−ëng lµ tõ 0,4 - 0,5. Theo tµi liÖu cña Chambers J.R, 1990[61] th× Sirgel vµ Kiney ®B tæng kÕt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........4 mét c¸ch hoµn chØnh hÖ sè di truyÒn vÒ tèc ®é sinh tr−ëng. KÕt qu¶ tÝnh to¸n qua ph©n tÝch ph−¬ng sai dùa trªn thµnh phÇn con bè tõ 0,4-0,6. Theo Phïng §øc TiÕn, 1996[41] th× hÖ sè di truyÒn vÒ tèc ®é sinh tr−ëng cña gia cÇm ë giai ®o¹n 3 th¸ng tuæi lµ 0,26-0,5. Theo NguyÔn Huy §¹t, 1991[1] th× hÖ sè di truyÒn vÒ khèi l−îng ë 6 tuÇn tuæi lµ 0,4. - ¶nh h−ëng cña giíi tÝnh ë gia cÇm, cã sù kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng gi÷a con trèng vµ con m¸i. Theo Jull MA (dÉn theo Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] th× khèi l−îng gµ trèng tr−ëng thµnh th−êng cao h¬n gµ m¸i 24-32%. C¸c t¸c gi¶ nµy còng cho biÕt, sù sai kh¸c nµy do gen liªn kÕt giíi tÝnh, nh÷ng gen nµy ë gµ trèng (2 nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh) ho¹t ®éng m¹nh h¬n ë gµ m¸i (1 nhiÔm s¾c thÓ). Sù sai kh¸c vÒ mÆt sinh tr−ëng do giíi tÝnh ®èi víi c¸c dßng gµ cã tèc ®é sinh tr−ëng nhanh thÓ hiÖn râ h¬n so víi c¸c dßng gµ sinh tr−ëng chËm (Champers J.R, 1990)[61]. North, 1990 (dÉn theo Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] cho biÕt khèi l−îng gµ con 1 ngµy tuæi t−¬ng quan d−¬ng víi khèi l−îng trøng gièng ®−a vµo Êp, song kh«ng ¶nh h−ëng tíi c−êng ®é sinh tr−ëng ë 4 tuÇn tuæi vµ khèi l−îng gµ lóc thµnh thôc. Tuæi cµng t¨ng lªn th× sù kh¸c nhau vÒ khèi l−îng c¬ thÓ gi÷a con trèng vµ con m¸i cµng râ rÖt. Khi míi në gµ trèng nÆng h¬n gµ m¸i 1%, 2 tuÇn tuæi h¬n 5%, 3 tuÇn tuæi h¬n 11%; 8 tuÇn tuæi h¬n 27%. - ¶nh h−ëng cña tèc ®é mäc l«ng C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu nhµ khoa häc ®B x¸c ®Þnh trong cïng 1 gièng, cïng tÝnh biÖt, ë gµ cã tèc ®é mäc l«ng nhanh còng cã tèc ®é sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt h¬n. Brandsch vµ Biichel, 1978[50] cho biÕt tèc ®é mäc l«ng còng lµ 1 ®Æc tÝnh di truyÒn. §©y lµ tÝnh tr¹ng cã liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm trao ®æi chÊt vµ lµ chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ sù thµnh thôc sinh dôc. Kurhner, 1974[53], cho r»ng tèc ®é mäc l«ng cã liªn quan chÆt chÏ tíi tèc ®é sinh tr−ëng; th−êng gµ lín nhanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........5 th× mäc l«ng nhanh vµ ®Òu h¬n ë gµ chËm lín. Hayer vµ cs, 1970(DÉn theo Phïng §øc TiÕn, 1996)[41] ®B x¸c ®Þnh trong cïng mét gièng th× gµ m¸i mäc l«ng ®Òu h¬n gµ trèng vµ t¸c gi¶ cho r»ng ¶nh h−ëng cña hormon cã t¸c dông ng−îc chiÒu víi gen liªn kÕt víi giíi tÝnh quy ®Þnh tèc ®é mäc l«ng. - ¶nh h−ëng cña dinh d−ìng Mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng lín tíi tèc ®é sinh tr−ëng cña gia cÇm lµ vÊn ®Ò dinh d−ìng, mçi thµnh phÇn dinh d−ìng ®Òu cã tÇm quan träng ®Õn tèc ®é sinh t−ëng cña gia cÇm trong ®ã quan träng nhÊt lµ protein, n¨ng l−îng, chÊt kho¸ng vµ vitamin. Nhu cÇu dinh d−ìng nh»m b¶o ®¶m duy tr× c¬ thÓ vµ s¶n xuÊt (sinh tr−ëng, s¶n xuÊt trøng) Bïi §øc Lòng, Lª Hång MËn, 1995 [13] cho r»ng, ®Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gµ thÞt cÇn ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d−ìng, c©n b»ng gi÷a protein, c¸c axit amin vµ n¨ng l−îng. Ngoµi ra trong thøc ¨n hçn hîp nu«i gµ cßn bæ sung nhiÒu chÕ phÈm sinh häc, ho¸ häc ®Ó t¨ng c−êng sinh tr−ëng vµ chÊt l−îng thÞt. N¨ng l−îng vµ protein lµ 2 yÕu tè dinh d−ìng quan träng nhÊt trong khÈu phÇn ¨n cña gia cÇm (Rose, 1997)[96]. Ngoµi ra trong dinh d−ìng gia cÇm c¸c thµnh phÇn nh− axÝt bÐo, kho¸ng, vitamin vµ n−íc còng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc. Gia cÇm cã kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng tõ nh÷ng carbon hydrate ®¬n gi¶n, mét vµi carbon hydrate phøc t¹p, nh−ng nh÷ng carbonhydrate qu¸ phøc t¹p nh− cellulose th× hÇu hÕt c¸c loµi gia cÇm kh«ng thÓ sö dông ®−îc. Nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng cho c¸c môc ®Ých thay ®æi chÊt rÊt kh¸c nhau, do vËy nÕu thiÕu n¨ng l−îng sÏ ¶nh h−ëng hÇu hÕt ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo Rose, 1997[96] nÕu nång ®é n¨ng l−îng trong khÈu phÇn thay ®æi th× gia cÇm ®iÒu chØnh sù c©n b»ng n¨ng l−îng b»ng c¸ch thay ®æi l−îng thøc ¨n tiªu thô. Trong protein thøc ¨n chøa kho¶ng 22 axÝt amin, trong ®ã cã mét sè axÝt amin cÇn thiÕt mµ gia cÇm kh«ng thÓ tù tæng hîp ®−îc. KhÈu phÇn ¨n cña gia cÇm ®ßi hái ph¶i cã sù c©n b»ng c¸c axÝt amin cÇn thiÕt míi ®¸p øng ®−îc yªu cÇu dinh d−ìng. Bªn c¹nh viÖc ®−a ra hµm l−îng protein vµ møc n¨ng l−îng thÝch hîp, ng−êi ta cßn ph¶i tÝnh ®Õn mèi c©n b»ng gi÷a n¨ng l−îng vµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........6 protein, c©n b»ng gi−a n¨ng l−îng víi c¸c axÝt amin vµ c¸c chÊt dinh d−ìng kh¸c. NÕu n¨ng l−îng trong khÈu phÇn qu¸ cao, g©y t×nh tr¹ng tÝch luü mì trong c¬ thÓ, lµm gi¶m chÊt l−îng thÞt. - ¶nh h−ëng cña cÊu tróc c¬ thÓ Trong ch¨n nu«i mçi lo¹i gia sóc gia cÇm víi h−ëng s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ngo¹i h×nh, thÓ chÊt kh¸c nhau. §¸nh gi¸ con vËt qua ngo¹i h×nh phèi hîp víi kÝch th−íc c¸c chiÒu ®o lµ mét néi dung quan träng trong c«ng t¸c gièng. ë gia cÇm kÝch th−íc vµ khèi l−îng cña x−¬ng cã t−¬ng quan chÆt chÏ ®èi víi khèi l−îng vµ h×nh d¹ng c¬ thÓ. Cã mèi quan hÖ gi÷a khèi l−îng c¬ thÓ víi ®é lín vµ chiÒu dµi ®ïi còng nh− chiÒu dµi, chiÒu réng x−¬ng ngùc. NguyÔn M¹nh Hïng vµ cs, 1994[6] cho biÕt kÝch th−íc c¸c chiÒu ®o cã liªn quan râ rÖt ®Õn khèi l−îng c¬ thÓ. Nh− vËy ®Ó gia cÇm ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng sinh tr−ëng cña gièng vµ ®¹t ®−îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i cao th× mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n lµ chóng ta ph¶i t×m ra nh÷ng khÈu phÇn nu«i d−ìng cã tû lÖ c¸c chÊt dinh d−ìng ®¸p øng nhu cÇu vµ c©n ®èi cho tõng giai ®o¹n tuæi. Ngoµi ra kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gia cÇm cßn bÞ ¶nh h−ëng rÊt lín bëi c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh nh− nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸nh s¸ng, mËt ®é nu«i cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ tíi kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gia cÇm. C¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh trªn cã thÓ ¶nh h−ëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc thu nhËn thøc ¨n, tû lÖ tiªu ho¸ hÊp thô c¸c chÊt dinh d−ìng vµ bÖnh tËt tõ ®ã ¶nh h−ëng tíi kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gia cÇm. 2.2 Protein trong dinh d−ìng gia cÇm 2.2.1 Kh¸i niÖm protein Protein cã nguån gèc tõ tiÕng Hyl¹p “proteios” nghÜa lµ thø nhÊt hay quan träng nhÊt. §Þnh nghÜa protein theo c¸ch ®¬n gi¶n lµ mét trïng hîp cña c¸c α- axit amin. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........7 2.2.2 Chøc n¨ng sinh häc cña protein - Xóc t¸c: Qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ n¨ng l−îng lu«n lu«n diÔn ra trong c¬ thÓ sèng. C¸c ph¶n øng ®ã chØ ®−îc thùc hiÖn khi cã c¸c enzyme (cã b¶n chÊt lµ protein) xóc t¸c. Enzyme ®¶m b¶o cho c¸c ph¶n øng ho¸ sinh diÔn ra theo nh÷ng h−íng x¸c ®Þnh, víi tèc ®é cao vµ ®¶m b¶o mèi liªn hÖ gi÷a c¸c qu¸ tr×nh sinh häc trong c¬ thÓ. - VËn chuyÓn: Nh÷ng protein ®Æc biÖt cña m¸u vµ huyÕt thanh g¾n vµ vËn chuyÓn nh÷ng ph©n tö hoÆc ion tõ c¬ quan nµy sang c¬ quan kh¸c ®−îc gäi lµ protein v©n chuyÓn. Hemoglobin cña hång cÇu lÊy «xy tõ phæi, v©n chuyÓn tíi c¸c tæ chøc vµ gi¶i phãng «xy cho c¸c mo bµo. HuyÕt thanh chøa lipoprotein, nhê nã mµ lipid ®−îc v©n chuyÓn tõ gan tíi c¸c tæ chøc. S¾t ®−îc vËn chuyÓn tõ gan tíi c¬ quan t¹o m¸u nhê mét lo¹i protein gäi lµ transferrin. T¹i mÆt trong vµ ngoµi m»ng tÕ bµo cã c¸c protein g¾n vµ vËn chuyÓn glucose, axit amin, … -Vai trß vËn ®éng: Sù co c¬ ®−îc thùc hiÖn bëi sù tr−ît lªn nhau cña hai lo¹i sîi protein lµ actin vµ myosin. Sù chuyÓn ®éng cña c¸c nhiÔm s¾c thÓ trong qu¸ tr×nh ph©n bµo còng lµ nhê c¸c hÖ thèng protein co rót. -Vai trß cÊu tróc: NhiÒu protein cã Ých nh− lµ c¸c sîi chèng ®ì hay bao phñ, cã t¸c dông lµm bÒn v÷ng hoÆc b¶o vÖ cÊu tróc sinh häc cña tÕ bµo. Thµnh phÇn chñ yÕu cña g©n vµ sôn lµ colagen, mét lo¹i protein d¹ng sîi cã tÝnh chun giBn vµ bÒn v÷ng cao. D©y ch»ng chøa nhiÒu elastin, tãc, mãng vµ l«ng chøa nhiÒu keratin. - Vai trß dinh d−ìng vµ dù tr÷ dinh d−ìng: NhiÒu protein cã vai trß dinh d−ìng quan träng ®èi víi ph«i vµ gia sóc non nh− ovalbumin trong lßng tr¾ng trøng, c¸ein trong s÷a, ...Trong c¬ thÓ ng−êi vµ ®éng vËt, ferritin lµ protein cã chøa s¾t, ®©y lµ d¹ng dù tr÷ s¾t cña c¬ thÓ. Khi oxy hãa 1g protein hoµn toµn trong c¬ thÓ gi¶i phãng ra 4,1 kcal. Protein cã thÓ chuyÓn hãa Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........8 thµnh gluxit vµ lipit nh−ng ng−îc l¹i gluxit vµ lipit kh«ng thÓ chuyÓn hãa thµnh protein. - Chøc n¨ng b¶o vÖ c¬ thÓ: Chóng ®ãng vai trß quan träng trong miÔn dÞch dÞch thÓ cña c¬ thÓ. Trong c¬ thÓ cã t¹o ra c¸c protein b¶o vÖ ®Æc biÖt hoÆc lµ c¸c protein miÔn dÞch, ng¨n ngõa t¸c ®éng cña c¸c protein l¹ hoÆc vi sinh vËt s©m nhËp vµo bªn trong c¬ thÓ. Trong khi c¬ thÓ cã sù xuÊt hiÖn cña c¸c kh¸ng nguyªn (cã thÓ lµ virut hoÆc protein l¹) c¬ thÓ b¾t ®Çu s¶n xuÊt ra c¸c protein b¶o vÖ (kh¸ng thÓ) ®Ó trung hßa. Ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc sù ho¹t ®éng vÒ mÆt miÔn dÞch lµ tiÓu phÇn γ- globulin cña protein trong m¸u, tÕ bµo b¹ch cÇu limpho B, T s¶n xuÊt kh¸ng thÓ t¹o miÔn dÞch cho c¬ thÓ. Bªn ngoµi c¬ thÓ, da vµ l«ng vò ®−îc cÊu t¹o chñ yÕu tõ protein, b¶o vÖ c¬ thÓ tr¸nh sù x©m nhËp vÒ mÆt c¬ häc cña c¸c thÓ l¹ kh¸c nhau, cña c¸c chÊt ®éc h¹i vµ c¸c vi khuÈn g©y bÖnh, tr¸nh nh÷ng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi. 2.2.3 Ph©n lo¹i protein - Dùa vµo thµnh phÇn hãa häc th× protein cã 2 lo¹i: protein ®¬n gi¶n vµ protein phøc t¹p. - Dùa vµo h×nh d¹ng, tÝnh chÊt hßa tan vµ thµnh phÇn hãa häc th× protein ®−îc chia lµm 3 nhãm chÝnh. + Protein h×nh cÇu: lµ nh÷ng protein h×nh trßn hay h×nh bÇu dôc, hßa tan trong n−íc hay dung dÞch muèi loBng. Nhãm nµy bao gåm tÊt c¶ c¸c Enzym kh¸ng nguyªn vµ hormon lµ protein. + Protein h×nh sîi lµ nh÷ng protein kh«ng hßa tan, khã tiªu hãa, bÒn víi c¸c enzym tiªu hãa bao gåm conlagen, elastin vµ kelatin. + Protein kÕt hîp lµ lo¹i protein khi thñy ph©n, ngoµi c¸c axit amin cßn cã c¸c nhãm ghÐp nh− photpho protein, gluco protein, lipo protein, chromo protein, nucleo protein, … Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........9 2.2.4 Tiªu ho¸ vµ hÊp thu protein trong gia cÇm Protein trong thøc ¨n ®−îc thñy ph©n thµnh c¸c axit amin nhê c¸c men tiªu hãa: ë d¹ dÇy tuyÕn, nhê men pepsin vµ axit clohydric HCL, protein ®−îc ph©n gi¶i thµnh pepton vµ proteoses. Sau ®ã thøc ¨n ®i xuèng d¹ dÇy c¬, t¹i ®©y kh«ng cã enzim nµo ®−îc s¶n sinh vµ men pepsin tõ d¹ dÇy tuyÕn ®i xuèng tiÕp tôc ho¹t ®éng. ë ruét non cã men tripsin vµ chemotripsin lµ c¸c men tiªu hãa cña tuyÕn tôy, chóng t¸c ®éng lªn pepton, proteoses vµ protein trong m«i tr−êng kiÒm ph©n gi¶i thµnh c¸c axit amin (PH = 7,8). C¸c axit amin ®−îc hÊp thu qua thµnh ruét, vµo m¸u vµ theo tÜnh m¹ch vµo gan. T¹i gan mét phÇn axit amin ®−îc gi÷ l¹i vµ tæng hîp thµnh albumin, globulin vµ fibrinogen lµ nh÷ng protein cña huyÕt t−¬ng. PhÇn lín axit amin ®−îc chuyÓn ®Õn c¸c m« bµo ®Ó sö dông tæng hîp nªn protein cña m« bµo mµ tõng m« bµo ®Òu mang tÝnh ®Æc tr−ng riªng cña nã. §ã lµ qu¸ tr×nh ®ång hãa. Song song víi qu¸ tr×nh ®ång hãa trong c¬ thÓ diÔn ra qu¸ tr×nh dÞ hãa. Tr−íc hÕt c¸c protein ë gan ph©n gi¶i thµnh c¸c axit amin vµ sau ®ã protein ë c¸c m« bµo còng ®−îc ph©n gi¶i thµnh c¸c axit amin, chóng ®−îc vËn chuyÓn vÒ gan ®Ó cïng víi nh÷ng axit amin ë gan tiÕp tôc ph©n g¶i. B»ng ph¶n øng khö amin oxy hãa (deamination), nhãm NH2 ®−îc t¸ch ra ®Ó t¹o NH3 råi ®i vµo chu tr×nh Ornitin ®Ó t¹o thµnh Urª. §èi víi gia cÇm s¶n phÈm cuèi cïng chñ yÕu lµ axit uric (C5H4N4O3), lµ mét ho¹t chÊt kh«ng hßa tan trong n−íc, ë tr¹ng th¸i r¾n ®−îc th¶i ra ngoµi cïng víi ph©n. (Hoµng V¨n TiÕn vµ cs, 1995)[37]. PhÇn cßn l¹i lµ axit xetonic, chÊt nµy tiÕp tôc biÕn ®æi theo 3 h−íng: + BiÕn ®æi thµnh glucose vµ glycogen. Cã tíi 58% protein ®−îc hÊp thu d−íi d¹ng axit amin cã thÓ biÕn ®æi thµnh glucose hoÆc glucose vµ mì (Titus, 1970) [106]. + Oxy hãa ®Ó gi¶i phãng CO2, H2O vµ n¨ng l−îng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........10 + KÕt hîp víi nhãm NH2 ®Ó t¹o thµnh axit amin míi. Khi gia cÇm ®−îc ¨n ®ñ protein, tøc lµ cung cÊp ®ñ c¸c axit amin cho tÕ bµo. TÕ bµo tiÕp nhËn axit amin ®−îc tiªu hãa tõ protein thøc ¨n qua m¸u vµ c¸c axit amin tù do. Protein trong m¸u vµ gan ®−îc tæng hîp tõ c¸c axit amin kh¸c víi c¸c axit amin do tÕ bµo c¬ thÓ tiÕp nhËn. M« bµo c¬ thÓ kh«ng chøa axit amin tù do mµ nã ®−îc trao ®æi qua sù tæng hîp theo nhu cÇu cÇn thiÕt vÒ protein. Axit amin d− thõa bÞ oxy hãa. Protein còng ®−îc dù tr÷ mét l−îng nhá trong gan vµ c¬. Chóng ®−îc gäi lµ “nguån dù tr÷ protein kh«ng æn ®Þnh’’. Sù dù tr÷ nµy nh»m ®Ó huy ®éng cung cÊp axit amin cho c¬ thÓ khi nhËn thøc ¨n nghÌo protein. Tr¸i l¹i khi l−îng protein trong thøc ¨n v−ît qu¸ yªu cÇu cña c¬ thÓ sÏ lµm t¨ng sù lBng phÝ axit amin v× axit amin d− thõa kh«ng ®−îc sö dông cho tæng hîp protein sÏ bÞ ph©n gi¶i, gi¶i phãng nit¬ vµ cacbon. Nit¬ sÏ ®−îc kÕt hîp ®Ó t¹o thµnh axit uric, gèc c¸c bon cã thÓ dïng tæng hîp glucose, chuyÓn thµnh mì hoÆc dÞ hãa thµnh CO2, n−íc vµ n¨ng l−îng. Muèn tæng hîp ®−îc axit uric trong c¬ thÓ ph¶i s¶n xuÊt mét l−îng lín enzim tõ gan (enzim Xanthine - Oxydase) vµ c¬ thÓ cÇn ®−îc bæ sung thªm Glyxine (lµ axit amin cÇn cho chu tr×nh s¶n xuÊt axit uric) do ®ã nhu cÇu glyxin sÏ t¨ng gÊp béi v× cÇn ®Ó ®¶m nhiÖm 2 chøc n¨ng: tæng hîp ph©n tö protein vµ tæng hîp axit uric. Nh− vËy sÏ lµm cho gi¸ trÞ dinh d−ìng cña protein gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Khi thøc ¨n chøa mét l−îng axit amin nµo ®ã thÊp hoÆc cao h¬n nhu cÇu th× ho¹t ®éng cña enzim còng ë møc thÊp hoÆc ®−îc t¨ng c−êng t−¬ng øng (Scott M.Letal, 1980) [101]. 2.2.5 Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l−îng protein - Protein th«: Protein th« lµ hµm l−îng protein ®−îc tÝnh to¸n tõ hµm l−îng nit¬ tæng sè cña thøc ¨n (theo ph−¬ng ph¸p Kjeldahl), v× sè l−îng ni t¬ trong ph©n tö protit chiÕm 16% (hÖ sè k= 100: 16 = 6,25). Tuy nhiªn hÖ sè nµy ë mçi lo¹i protit trong thøc ¨n cã kh¸c nhau vÝ dô k cña bét c¸, trøng, thÞt lµ 6,25; cña ®ç t−¬ng lµ 5,71; cña dÇu l¹c lµ 5,46, ...(dÉn theo T«n ThÊt S¬n,2005)[36] Do vËy, hµm l−îng protein th« ®−îc tÝnh theo hµm l−îng N nh− sau: Protein th«(%) =% N × k. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........11 %N: %N tæng sè trong thøc ¨n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p Kjeldahl. k: hÖ sè chuyÓn ®æi ®Ó x¸c ®Þnh protein th« - Protein tiªu ho¸: L−îng protein th« cã trong thøc ¨n kh«ng ®−îc tiªu ho¸ vµ hÊp thu hoµn toµn trong bé m¸y tiªu ho¸ gia cÇm mµ mét phÇn kh«ng tiªu ho¸ ®−îc bÞ th¶i ra ngoµi cïng víi ph©n vµ n−íc tiÓu. Do ®ã khi ta lÊy l−îng protein th« ¨n vµo trõ ®i l−îng protein th« th¶i qua ph©n vµ n−íc tiÓu sÏ thu ®−îc l−îng protein ®ã lµ protein tiªu ho¸. Protein thu nhËn(g)- Protein th¶i ra ë ph©n(g)  Protein thu nhËn (g) - Tû lÖ hiÖu qu¶ sö dông protein thøc ¨n (Protein Efficiency Ratio) - Tû lÖ protein tiªu ho¸(%) = PER: ®©y lµ ph−¬ng ph¸p sinh häc ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng protein. Ph−¬ng ph¸p nµy gi¸ trÞ sinh häc cña protein ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ gi÷a sè g t¨ng träng vµ sè g protein tiªu thô (Donald Mc, 1988) [63]. PER = T¨ng träng(g)  Protein thu nhËn (g) 2.2.6 Nhu cÇu protein cho gia cÇm 2.2.6.1 Ph−¬ng ph¸p biÓu thÞ nhu cÇu protein trong gia cÇm - nhu cÇu protein cho gia cÇm x¸c ®Þnh ®−îc tõ c¸c c«ng thøc th−êng ®−îc tÝnh b»ng g/con/ngµy. - Trong khÈu phÇn ¨n nã th−êng ®−îc biÓu thÞ b»ng tû lÖ % 2.2.6.2 X¸c ®Þnh nhu cÇu protein cho gia cÇm Trong khÈu phÇn ¨n viÖc ®¸p øng ®ñ nhu cÇu protein vµ c©n b»ng c¸c axit amin cã mét ý nghÜa rÊt quan träng, viÖc tÝnh to¸n nhu cÇu protein cho gia cÇm cÇn c¨n cø vµo 3 yÕu tè chÝnh: protein cÇn cho sù sinh tr−ëng, cÇn cho duy tr× vµ cÇn cho sù ph¸t triÓn cña l«ng. Sau khi tÝnh ra tæng l−îng protein cÇn thiÕt, ng−êi ta ph¶i chia cho hÖ sè "hiÖu qu¶ sö dông protein cña thøc ¨n” ®Ó tÝnh ®−îc l−îng protein cÇn cung cÊp. Khi x©y dùng khÈu phÇn ¨n chóng ta cÇn l−u ý tíi nhu cÇu c¸c lo¹i axit amin kh«ng thay thÕ. øng víi mçi møc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ...........12