Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Nghiên cứu một số tác dụng sinh học của flavonoit chiết xuất từ lá nhãn (dimocar...

Tài liệu Nghiên cứu một số tác dụng sinh học của flavonoit chiết xuất từ lá nhãn (dimocarpus longan luor.) và lá vải (litchi chinensis sonn.)

.PDF
107
357
144

Mô tả:

Liªn hiÖp c¸c Héi Khoa häc vµ Kü thuËt ViÖt Nam ViÖn Nghiªn cøu §µo t¹o vµ T− vÊn Khoa häc C«ng nghÖ ------------------------------------ B¸o c¸o nghiÖm thu ®Ò tµi Nghiªn cøu mét sè t¸c dông sinh häc cña Flavonoit chiÕt XuÊt tõ l¸ nh·n (Dimocarpus Longan Lour.) vµ l¸ v¶i (Litchi chinensis sonn.) 7508 15/9/2009 Hµ Néi - 2009 MỤC LỤC Tóm tắt thông tin về đề tài Trang 1 Các ký hiệu viết tắt trong đề tài Mở đầu 3 4 1.TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Cây vải thiều 1.2. Cây nhãn cùi 6 6 6 1.3. Nhóm hợp chất Flavonoit 7 19 19 19 19 19 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu 2.1.1. Đối tượng thực vật 2.1.2. Đối tượng động vật 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1 Chiết xuất và định lượng Flavonoit tổng số theo phương pháp của B.C. Talli 20 2.2.2 Phân tích thành phần Flavonoit bằng sắc ký lớp mỏng, phổ quét và quang phổ hấp phụ tử ngoại. 2.2.3 Xác định hoạt độ peroxydaza trong máu theo E. C. Xavron 21 2.2.4 Xác định hoạt tính chống oxy hóa in vitro của các chế phẩm flavonoit thông qua quá trình peroxy hóa lipit tế bào gan chuột theo phương pháp của C. G. Blagodorov và cộng sự 2.2.5 Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan của chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Vải và lá Nhãn 2.2.6 Nghiên cứu tác dụng kháng khuẩn của các chế phẩm Flavonoit 22 2.2.7 Xác định độc tính cấp của các chế phẩm Flavonoit theo phương pháp của A. Wallace Hayes 2.2.8 Bào chế, phân tích, kiểm nghiệm và xây dựng tiêu chuẩn cho sản phẩm chức năng Agot – G (sản phẩm có sử dụng chế phẩm Flavonoit từ lá Nhãn – FN) 25 2.2.9 Khảo sát tác dụng bảo vệ gan của sản phẩm Agot – G khi gây độc gan chuột bằng Ethanol 2.2.10 Nghiên cứu ảnh hưởng của sản phẩm chức năng Agot – G lên hoạt 26 độ của một số enzym tiêu hoá tuyến tuỵ chó (Amylaza, lipaza, proteaza) 2.2.11 Xác định độc tính cấp của sản phẩm chức năng Agot – G theo 22 23 24 26 27 31 phương pháp của A. Wallace Hayes 2.2.12 Xử lý số liệu theo phương pháp thống kê sinh học 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ HOÁ HỌC CỦA CÁC CHẾ PHẨM FLAVONOIT 3.1.1. Chiết xuất và định lượng Flavonoit tổng số từ lá Nhãn và lá Vải 3.1.2. Phân tích thành phần Flavonoit tổng số thu được bằng sắc ký lớp mỏng và phổ tử ngoại. 3.1.3. Khảo sát test chống oxy hoá của các chế phẩm FN, FNT, FV, FVT 31 32 32 32 34 38 thông qua hiệu lực kìm hãm phản ứng oxy hoá indigocarmin của enzym peroxydase máu người. 3.2 NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG SINH HỌC 40 3.2.1 Nghiên cứu tác dụng chống oxy hoá (Antioydant)của các chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn và lá Vải. 3.3.2 Nghiên cứu tác dụng kháng khuẩn của chế phẩm FV và FN 3.3.3 Nghiên cứu độc tính cấp của chế phẩm FV và FN 3.3.4. Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan của chế phẩm FN và FV 3.3. KIẾN NGHỊ VỀ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG CÁC CHẾ PHẨM FLAVONOIT 40 43 44 46 53 CHIẾT XUẤT TỪ LÁ NHÃN (FN) VÀ TỪ LÁ VẢI (FV) 3.3.1 Nghiên cứu sử dụng chế phẩm FN để hình thành sản phẩm Agot – G. 3.3.2 Nghiên cứu ảnh hưởng của chế phẩm Agot - G lên hoạt động của các enzym tiêu hoá tuyến tuỵ chó (amylaza, lipaza, proteaza) 3.3.3 Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan của sản phẩm Agot – G trên chuột gây độc gan bằng Ethanol 3.3.4 Thử độc tính cấp của sản phẩm chức năng Agot – G 3.3.5 Phân tích, kiểm nghiệm và xây dựng tiêu chuẩn cho sản phẩm chức năng Agot – G (sản phẩm có sử dụng chế phẩm Flavonoit từ lá Nhãn – FN) 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Tài liệu tham khảo 54 55 58 60 62 67 71 TÓM TẮT THÔNG TIN VỀ ĐỀ TÀI 1. Tên đề tài: “Nghiên cứu một số tác dụng sinh học của các hợp chất Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn (Dimocarpus Longan Lour) và lá Vải (Litchi Chinensis Sonn)” 2. Cơ quan quản lý đề tài: Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam Địa chỉ: 53 Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội 3. Cơ quan thực hiện: Viện Nghiên cứu, Đào tạo và Tư vấn khoa học công nghệ Địa chỉ: Số 201 A – B, phố Đội Cấn, quận Ba Đình – Hà Nội Điện thoại: (04) 37222233 Fax: (04) 37222277 4. Chủ nhiệm đề tài: TS. Đào Thị Kim Nhung Chức vụ: Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu, Đào tạo và Tư vấn khoa học công nghệ Địa chỉ: Số 9, phố Đội Cung, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội Điện thoại: (04) 39761106 5.Mục tiêu của đề tài Nghiên cứu, hướng tới khai thác và ứng dụng các hợp chất Flavonoit chiết xuất từ lá Vải và lá Nhãn làm nguyên liệu mới dùng trong lĩnh vực Bảo vệ sức khoẻ cộng đồng. 6. Nội dung chính của đề tài: gồm 3 phần Phần 1: Chiết xuất, định lượng và phân tích thành phần hoá học của các chất Flavonoit thu nhận được từ các nguyên liệu là lá Nhãn, lá Vải tươi và khô. Phân tích sàng lọc hoạt tính chống oxy hoá của các chế phẩm Flavonoit thu được. Phần 2: Nghiên cứu một số tác dụng sinh học của chế phẩm Flavonoit từ lá Vải và lá Nhãn -Nghiên cứu tác dụng chống oxy hoá -Nghiên cứu về tính an toàn (độc tính cấp) 1 -Nghiên cứu hoạt tính kháng khuẩn - Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan Phần 3: Kiến nghị về khả năng ứng dụng các chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn và lá Vải -Nghiên cứu sử dụng chế phẩm FN để hình thành sản phẩm chức năng Agot - G -Nghiên cứu một số hoạt tính sinh học của sản phẩm Agot - G (tác dụng bảo vệ gan, ảnh hưởng lên hoạt động các enzym tiêu hoá của tuyến tuỵ, thử độc tính cấp) -Phân tích, kiểm nghiệm, xây dựng tiêu chuẩn cho sản phẩm chức năng Agot- G 7. Thời gian thực hiện: 24 tháng, từ 05/ 2007 đến 05/ 2009 8. Kinh phí thực hiện - Kinh phí của đề tài được duyệt: 300.000.000 đ (ba trăm triệu đồng) - Kinh phí thực nhận: 258.000.000 đ Trong đó: Năm thứ nhất: 150.000.000 đ Năm thứ hai: 108.000.000 đ [kinh phí được duyệt là 120.000.000đ, trừ 10% (12.000.000đ) chi phí tiết kiệm]. 9. Danh sách cán bộ tham gia đề tài Họ và tên TS. Đào Thị Kim Nhung Ths. Đỗ Thị Gấm Cơ quan công tác Viện nghiên cứu, đào tạo và tư vấn khoa học công nghệ - nt - Thời gian làm việc cho đề tài 16 tháng 16 tháng Ths. Trần Thị Hiếu - nt - 8 tháng TS. Hà Việt Sơn - nt - 8 tháng CN. Trần Nam Thái - nt - 8 tháng Ths. Trần Quỳnh Hoa Trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ hoá sinh 2 14 tháng CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI FV: chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Vải khô FVT: chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Vải tươi FN: chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn khô FNT: chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn tươi TLK: Trọng lượng khô tuyệt đối ASTN: Ánh sáng tự nhiên COOH: Chất chống oxy hoá H Đ: Hoạt độ POL: Quá trình peroxy hoá lipit HTCO: Hoạt tính chống oxy hoá DAM: dialdehyl manonyl. SKLM: Sắc ký lớp mỏng DMSO: Dimethyl sulphoxide MIC: Nồng độ ức chế tối thiểu ( Minimal inhibitory concentration) MTT: 3 – (4,5 – dimethylthiazol – 2 - yl ) – 2,5 – diphenyl tetrazolium bromide IC50: Nồng độ ức chế 50% lượng vi sinh vật (Inhibitory concentration 50%) LD50: Liều gây chết 50% động vật thí nghiệm (Lethal dose 50%) AST: Alanin amino transferase ALT: Aspartate amino transferase ACD: dung dịch Axit citrate dextrose 3 MỞ ĐẦU Các hợp chất Flavonoit thiên nhiên có nhiều tác dụng sinh - dược học giá trị, được phân bố rộng rãi trong thế giới thực vật, ít độc đối với cơ thể... đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học trên thế giới. Việc nghiên cứu về cấu trúc hoá học, các đặc điểm lý – hoá – sinh học và khả năng ứng dụng của Flavonoit vào các lĩnh vực khác nhau của đời sống (y dược, thực phẩm, mỹ phẩm, sinh học phân tử ...) đã trở thành một trường phái mạnh ở nhiều quốc gia phát triển (Mỹ, Anh, Nga, Hàn Quốc, Trung Quốc ....). Người ta đã tìm thấy hơn 4000 chất Flavonoit thực vật cùng hoạt tính sinh học của chúng liên quan đến khả năng phòng ngừa và điều trị nhiều bệnh khác nhau ở người. Năm 2006 Viện Nghiên cứu, Đào tạo và Tư vấn Khoa học Công Nghệ đã công bố công trình nghiên cứu về hoạt tính chống oxy hoá (antioxydant) của Flavonoit ở 48 cây trồng và cây mọc hoang dại; trong đó lá Vải và lá Nhãn là những đối tượng nghiên cứu được chọn vào nhóm nguyên liệu có nhiều triển vọng cho việc khai thác và ứng dụng. Cây Vải (Litchi Chinensis Sonn) và cây Nhãn (Dimocarpus Longan Lour) cùng thuộc họ Bồ hòn Sapindaceae, là những cây ăn quả lâu năm trồng phổ biến ở miền Bắc Việt Nam. Hàng năm, sau mỗi vụ thu hoạch quả (Vải từ tháng 5 → 7, Nhãn từ tháng 8 →10) người trồng cây thường đốn lá để bắt đầu quy trình chăm bón cây cho mùa vụ năm sau. Khối lượng khổng lồ lá bỏ đi có thể trở thành nguồn nguyên liệu rất phong phú nếu được khai thác và sử dụng hợp lý. Vì vậy, chúng tôi tiếp tục nghiên cứu trên đối tượng này với mong muốn phát hiện một số tác dụng sinh học của các hợp chất Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn và lá Vải góp phần hướng tới mục đích chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ cộng đồng. Những nội dung chính của đề tài Phần 1: Chiết xuất Flavonoit và phân tích hoá học -Chiết xuất, định lượng và thu 4 chế phẩm Flavonoit tổng số từ lá Nhãn và lá Vải (gồm hai loại lá tươi và khô) 4 -Dùng các phương pháp sắc ký và quang phổ để so sánh, đánh giá sự khác biệt giữa các cặp Flavonoit tách ra từ nguyên liệu tươi và khô. Sơ bộ nhận dạng thành phần Flavonoit chủ yếu (aglycon) của các chế phẩm Flavonoit thu được. -Phân tích sàng lọc hoạt tính chống oxy hoá của các chế phẩm Flavonoit thu được. Phần 2: Nghiên cứu một số tác dụng sinh học của chế phẩm Flavonoit từ lá Vải và lá Nhãn -Nghiên cứu tác dụng chống oxy hoá -Nghiên cứu về tính an toàn (độc tính cấp) -Nghiên cứu hoạt tính kháng khuẩn -Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan Phần 3: Kiến nghị về khả năng ứng dụng các chế phẩm Flavonoit chiết xuất từ lá Nhãn và lá Vải -Nghiên cứu sử dụng chế phẩm FN để hình thành sản phẩm chức năng Agot - G -Nghiên cứu một số hoạt tính sinh học của sản phẩm Agot - G (tác dụng bảo vệ gan, ảnh hưởng lên hoạt động các enzym tiêu hoá của tuyến tuỵ, thử độc tính cấp) -Phân tích, kiểm nghiệm, xây dựng tiêu chuẩn cho sản phẩm chức năng Agot- G 5 1. TỔNG QUAN Tµi liÖu 1.1. C©y v¶i thiÒu C©y V¶i thiÒu cã tªn khoa häc lµ Litchi chinensis Sonn thuéc hä bå hßn Sapindaceae. C©y V¶i ®−îc trång ë khắp ViÖt Nam vµ cßn thÊy ë C¨mpuchia, Lµo, Trung Quèc, Th¸i Lan, phÝa b¾c Ên §é. V¶i lµ mét c©y to, cã thÓ cao tíi 10 m. Cµnh th−êng mäc ngang, l¸ kÐp ch½n, gåm 3 ®Õn 4 ®«i l¸ chÐt h×nh m¸c, hay thu«n dµi, hai ®Çu tï, dai, mÆt trªn bãng, mÆt d−íi mê. Hoa mäc thµnh chuú tËn cïng, trªn cµnh mang hoa phñ ®Çy l«ng n©u nh¹t. Hoa kh«ng c¸nh, 5 l¸ ®µi dÝnh nhau. Qu¶ h×nh cÇu, vá qu¶ kh« vµ máng, sÇn sïi chøa mét h¹t to bao bäc bëi mét ¸o h¹t (cïi v¶i) tr¾ng, mÉm, nhiÒu n−íc, th¬m ngät vµ chua, ¨n ®−îc. Qu¶ v¶i th−êng thu ho¹ch vµo th¸ng 5 -7 dïng ¨n t−¬i hay sÊy kh« hoÆc ®ãng hép dïng dÇn. H¹t v¶i th¸i máng ph¬i hay sÊy kh« dïng lµm thuèc víi tªn lÖ chi h¹ch. Thµnh phÇn ho¸ häc cña c©y v¶i: trong ¸o h¹t (tö y) ta th−êng gäi lµ cïi v¶i cã chÊt ®−êng (chñ yÕu lµ glucoza) 66%; protein 1,5%; chÊt bÐo 1,4%; vitamin C (trung b×nh 40mg trong 100g dÞch ¸o h¹t); ngoµi ra cßn cã c¸c vitamin A vµ B (2 lo¹i vitamin nµy th−êng chØ thÊy trong ¸o h¹t t−¬i, kh« th× th−êng mÊt ®i); axit xitric. C«ng dông: cïi v¶i ®−îc dïng ®Ó ¨n vµ lµm thuèc. ¸o h¹t cã vÞ ngät, chua, tÝnh b×nh hay «n, kh«ng cã ®éc, cã t¸c dông nu«i huyÕt, lµm hÕt phiÒn kh¸t, tiªu thòng, ch÷a nh÷ng bÖnh môn nhät. H¹t v¶i (lÖ chi h¹ch) còng lµ mét vÞ thuèc ®−îc dïng tõ l©u ®êi vµ theo ®«ng y th× lÖ chi h¹ch cã vÞ ngät, ch¸t, tÝnh «n, kh«ng cã ®éc, cã t¸c dông t¸n hµn, thÊp kÕt khÝ, lµ thuèc ch÷a ©m nang s−ng ®au (tho¸t vÞ), ch÷a Øa ch¶y ë trÎ con. Ngoµi ra ng−êi ta cßn dïng hoa, vá th©n vµ rÔ cña c©y V¶i s¾c lÊy n−íc sóc miÖng ch÷a bÖnh viªm häng, ®au r¨ng. H¹t v¶i ch÷a ®au d¹ dµy, ruét non, ®au tinh hoµn (s¾c uèng ngµy 6 -10g/ngµy); vá qu¶ v¶i ch÷a ®au bông ®i ngoµi; l¸ v¶i dïng trÞ c¸c vÕt c¾n cña ®éng vËt. 1.2. C©y Nh∙n cïi C©y Nh·n cïi cã tªn khoa häc lµ Dimocarpus longan Lour thuéc hä bå hßn Sapindaceae là c©y ¨n qu¶ l©u n¨m, ®−îc trång vµ mäc hoang ë kh¾p n¬i trong n−íc ta: H−ng yªn, Phó thä, VÜnh phó, NghÖ an....C©y nh·n cao 5 -12m, 6 th©n gç to, cøng, vá xï x×, nhiÒu cµnh, nhiÒu l¸ um tïm, quanh n¨m xanh tèt. L¸ kÐp l«ng chim, mäc so le, gåm 5 -9 l¸ chÐt, dµi 7 -9 cm, réng 2-4 cm, h×nh bÇu dôc dµi, mÐp nh¨n. Hoa nhá mäc thµnh chïm, mµu vµng nh¹t. Mïa hoa th¸ng 34. C©y trång tõ 4 – 5 n¨m th× cã qu¶, mïa qu¶ th−êng tõ th¸ng 7 – 10; qu¶ to b»ng hßn bi, hay h¬n (®−êng kÝnh cã khi tíi 3 cm), vá ngoµi h¬i nh¸p, trong cã ¸o h¹t mäng bao, bäc mét h¹t ®en nh¸nh bªn trong. Thµnh phÇn ho¸ häc : cïi nh·n t−¬i cã c¸c thµnh phÇn sau %: n−íc 77%; chÊt bÐo 0,13 %; protein 1,47%; hîp chÊt cã chøa ni t¬ tan trong n−íc 20,55%; ngoµi ra cßn cã c¸c vitamin A vµ B. Cïi nh·n kh« chøa n−íc 0,85%; chÊt tan trong n−íc 79,77%; chÊt kh«ng tan 19,39% ; tro 3,36%. Trong phÇn tan trong n−íc cã chøa glucose 26,91%, saccharose 0,22; hîp chÊt cã ni t¬ 6,309%. H¹t nh·n chøa tinh bét, saponin, chÊt bÐo vµ tanin. L¸ nh·n cã chøa quercetin, quercetrin, tanin. Công dụng: theo y học cổ truyền quả nhãn cho cùi ăn hoặc đem chế biến thành long nhãn; cùi nhãn dung chữa trí nhớ suy giảm hay quên, mất ngủ, thần kinh suy nhược, yếu gan, tỳ kém, máu xấu, rong kinh, suy nhược cơ thể; lá nhãn ngừa sởi, cảm lạnh, sốt rét, viêm ruột, trị một số bệnh ngoài da, chữa bệnh về thận; vỏ cây và vỏ quả dùng chữa bỏng, đau răng (đốt tán thành bột hay nấu cao để dùng); hạt quả trị đau dạ dày, thoát vị, mụn nhọt, bỏng, chảy máu (dùng uống hoặc bôi ngoài). Rễ thường dùng để chữa dưỡng chấp niệu, bạch đới, thống phong. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña dù ¸n “Kh¶o s¸t mét sè lo¹i c©y cá giµu Flavonoit cã ho¹t tÝnh chèng oxy ho¸ - antioxydant cao ®Ó ®Þnh h−íng khai th¸c lµm thuèc phßng ch÷a bÖnh” do c¸c c¸n bé cña ViÖn Nghiªn cøu, §µo t¹o vµ T− vÊn khoa häc c«ng nghÖ thùc hiÖn, nghiÖm thu n¨m 2006 ®· cho thÊy trong l¸ V¶i vµ l¸ Nh·n tÝch luü kh¸ nhiÒu c¸c hîp chÊt Polyphenol, trong ®ã hµm l−îng c¸c hîp chÊt Flavonoit chiÕm mét tû lÖ t−¬ng ®èi cao; c¸c chÕ phÈm Flavonoit nµy cã ho¹t tÝnh chèng oxy ho¸ (HTCO) rÊt tèt – lµ tiªu chuÈn cÇn thiÕt ®èi víi mét ho¹t chÊt tù nhiªn cã ho¹t tÝnh sinh – d−îc. 1.3. Nhãm hîp chÊt Flavonoit Flavonoit lµ mét nhãm hîp chÊt polyphenol, ®a d¹ng vÒ cÊu tróc hãa häc vµ t¸c dông sinh häc. Chóng cã hÇu hÕt ë c¸c bé phËn cña c©y, ®Æc biÖt trong c¸c 7 tÕ bµo thùc vËt quang hîp. C¸c Flavonoit kh«ng ®−îc tæng hîp ë ng−êi vµ ®éng vËt; chóng ®−îc t×m thÊy ë ®éng vËt lµ do ®éng vËt ¨n thùc vËt mµ cã. -Flavonoit ®−îc cÊu t¹o bëi khung cacbon C6-C3-C6, gåm 2 vßng Benzen (vßng A vµ B) vµ mét vßng pyron (vßng C); trong ®ã vßng A kÕt hîp víi vßng C t¹o thµnh khung Chroman. 8 HO 7 A 2 C B 1' 3 6 6' 4' 5' 4 5 OH 3' 2' 1 o O Khung cacbon cña Flavonoit -Trong thùc vËt Flavonoit tån t¹i ë 2 d¹ng: d¹ng tù do (gäi lµ aglycon) vµ d¹ng liªn kÕt víi ®−êng (glycozit). C¸c glycozit khi bÞ thñy ph©n b»ng axit hoÆc enzym sÏ gi¶i phãng ra ®−êng vµ aglycon. Tïy theo møc ®é oxy hãa cña m¹ch 3 cacbon, sù cã mÆt hay kh«ng cña nèi ®«i gi÷a C2 - C3 vµ nhãm cacbonyl ë C4 mµ ph©n lo¹i c¸c aglycon cña Flavonoit thµnh c¸c nhãm phô sau: +Flavon, Flavonol, Flavanon, Flavanonol, Catechin, Leucoanthoxyanidin, Anthoxyanidin, Chalcon, Auron. +Ngoµi ra cßn cã c¸c dÉn xuÊt Izoflavonoit (vßng B nèi víi vßng C ë vÞ trÝ C3) Neoflavonoit (vßng B nèi víi vßng C ë vÞ trÝ C4 Biflavonoit (2 ph©n tö Flavonoit liªn kÕt víi nhau). -Mçi vßng A, B, C cña ph©n tö Flavonoit ®Òu cã møc ®é hydroxyl hãa, methoxyl hãa kh¸c nhau; v× vËy ho¹t tÝnh sinh hãa cña c¸c Flavonoit vµ c¸c chÊt chuyÓn hãa cña chóng phô thuéc vµo cÊu tróc hãa häc vµ sù ®Þnh h−íng cña c¸c phÇn tö kh¸c nhau trªn ph©n tö. CÊu tróc cña c¸c Flavonoit lµ nÒn t¶ng cña nhiÒu gi¶ thuyÕt vÒ t¸c ®éng sinh lý cña chóng. 1.3.1. TÝnh chÊt ho¸ häc Flavonoit ®a d¹ng vÒ cÊu tróc ho¸ häc, v× vËy kh¶ n¨ng ph¶n øng ho¸ häc cña chóng rÊt lín. Ho¸ tÝnh cña flavonoit phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: c¸c nhãm hydroxyl, nhãm cacbonyl, nèi ®«i C2 - C3, sù cã mÆt vµ vÞ trÝ c¸c nhãm thÕ trong ph©n tö. CÊu tróc lËp thÓ còng quyÕt ®Þnh rÊt lín tÝnh chÊt ho¸ häc cña chóng. 8 Kh¶ n¨ng tham gia nhiÒu ph¶n øng ®Æc hiÖu ®· t¹o nªn ho¹t tÝnh sinh häc ®a d¹ng cña líp chÊt nµy. Flavonoit lµ mét polyphenol, do ®ã chóng cã ®ñ c¸c tÝnh chÊt ho¸ häc cña phenol, ngoµi ra, chóng cßn cã thªm mét sè tÝnh chÊt do cÊu t¹o ®Æc thï t¹o nªn. * Ph¶n øng cña nhãm hydroxyl (OH) -Ph¶n øng oxy ho¸ -Ph¶n øng víi kiÒm -Kh¶ n¨ng t¹o c¸c liªn kÕt hydro -Ph¶n øng este ho¸ * C¸c ph¶n øng cña vßng th¬m -Ph¶n øng thÕ -Ph¶n øng diazo vµ azo ho¸ *Ph¶n øng cña nhãm cacbonyl -Ph¶n øng Shinoda (ph¶n øng shinoda ®Æc tr−ng cho c¸c nhãm flavonoit cã nhãm cacbonyl ë vÞ trÝ C4) -Ph¶n øng t¹o phøc víi kim lo¹i C¸c flavonoit cã nhãm cacbonyl ë vÞ trÝ C4 vµ nhãm hydroxyl ë vÞ trÝ C3 hoÆc C5 ®Òu dÔ t¹o phøc víi kim lo¹i. Flavonoit cã hai nhãm hydroxyl ë vÞ trÝ C3' vµ C4' còng t¹o phøc víi kim lo¹i TÝnh ho¹t ®éng hãa häc cao cña c¸c Flavonoit biÓu hiÖn ë ¸i lùc khi kÕt hîp víi c¸c Polymer sinh häc, c¸c ion kim lo¹i nÆng còng nh− kh¶ n¨ng xóc t¸c cho sù vËn chuyÓn ®iÖn tö vµ bÉy c¸c gèc tù do (Antioxydant). Nh÷ng Flavonoit cã ho¹t tÝnh sinh häc ®−îc gäi lµ Bioflavonoit. D−íi ®©y lµ mét sè dÉn liÖu vÒ t¸c dông sinh - d−îc häc tiªu biÓu cña Flavonoit ®· ®−îc c«ng bè trªn c¸c kªnh th«ng tin quèc tÕ (s¸ch chuyªn ngµnh, t¹p chÝ, héi nghÞ...). 1.3.2. Ho¹t tÝnh sinh häc cña Flavonoit (1). T¸c dông chèng oxy hãa (antioxydant) Mét trong nh÷ng c¬ së sinh hãa quan träng nhÊt ®Ó Flavonoit thÓ hiÖn ®−îc ho¹t tÝnh sinh häc cña chóng lµ kh¶ n¨ng k×m h·m c¸c qu¸ tr×nh oxy hãa 9 d©y chuyÒn sinh ra bëi c¸c gèc tù do ho¹t ®éng. Ho¹t tÝnh nµy thÓ hiÖn m¹nh hay yÕu phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cÊu t¹o hãa häc cña tõng chÊt Flavonoit cô thÓ. B×nh th−êng c¸c gèc superoxyt ( O •2 ) ®−îc sinh ra trong qu¸ tr×nh h« hÊp tÕ bµo chuyÓn thµnh n−íc (H2O) theo ph¶n øng cña c¸c enzym superoxyt dismutaza (SOD), catalaza hoÆc glutathion peroxydaza. Tõ anion gèc superoxyt (O2•-) ®−îc sinh ra ban ®Çu sÏ s¶n sinh ra hµng lo¹t gèc: 1O2, •OH,... vµ c¸c gèc tù do kh¸c. C¸c gèc nµy ®−îc gäi lµ c¸c d¹ng oxy ho¹t ®éng: chóng Ýt bÒn vµ cã kh¶ n¨ng ph¶n øng rÊt lín, lµ thñ ph¹m g©y bÖnh tËt. Ph¶n øng cña gèc tù do lµ nguyªn nh©n sinh ra qu¸ tr×nh peroxy hãa c¸c chÊt h÷u c¬. C¸c gèc •OH vµ oxy ®¬n béi 1O2 th−êng lµ t¸c nh©n kh¬i mµo ph¶n øng. TiÕp ®ã c¸c gèc thø cÊp ph¶n øng víi c¸c ph©n tö míi kh¸c ë gÇn t¹o ra ph¶n øng d©y chuyÒn..., cø thÕ nh©n m·i lªn, kh«ng dõng l¹i vµ kÐo dµi cho tíi khi tiªu tèn hÕt c¬ chÊt (kh«ng cã enzym tham gia) øng víi thêi kú nµy, c¸c c¬ quan tæ chøc bÞ ph¸ ho¹i nghiªm träng, g©y nªn nh÷ng biÕn ®æi bÖnh lý nh− ung th−, ho¹i tö, rèi lo¹n chuyÓn hãa... §Õn giai ®o¹n dËp t¾t m¹ch, c¸c gèc ph¶n øng víi nhau t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm bÒn, trung tÝnh. ThÝ dô: R1 + R1• → R1-R1 HËu qu¶ lµ x¶y ra qu¸ tr×nh polyme hãa. ThÝ dô, ë ng−êi giµ, c¸c tæ chøc bÞ x¬ chai, kh«ng mÒm m¹i, bëi v× ph¶n øng gèc tù do ®· lµm cho c¸c gèc liªn hîp l¹i víi nhau. Nh− vËy, sù t¨ng sè l−îng c¸c gèc tù do ho¹t ®éng trong tÕ bµo lµm cho c¸c ph©n tö sinh häc bÞ biÕn ®æi, nh÷ng protein bÊt th−êng xuÊt hiÖn trong c¬ thÓ, ®ã lµ nguyªn nh©n ph¸t sinh nhiÒu bÖnh nguy hiÓm vµ sù giµ cña c¬ thÓ. Ngoµi c¸c gèc tù do sinh ra trong qu¸ tr×nh sinh lý b×nh th−êng, c¬ thÓ cßn bÞ ¶nh h−ëng cña c¸c d¹ng oxy ho¹t ®éng ph¸t sinh bëi c¸c yÕu tè tõ bªn ngoµi nh− tia phãng x¹, tia cùc tÝm, bøc x¹ mÆt trêi, thuèc trõ s©u diÖt cá, c¸c chÊt nitro h÷u c¬, c¸c phÈm nhuém, c¸c chÊt ®éc h−íng gan nh− CCl4, hydrocacbon ®a vßng, c¸c chÊt mµu azo, c¸c stress… C¸c gèc tù do ®éc h¹i l¹i liªn quan ®Õn nhiÒu bÖnh hiÓm nghÌo nh− bÖnh tim m¹ch, ung th−, thÇn kinh, tho¸i ho¸, l·o ho¸, rèi lo¹n chuyÓn ho¸ c¬ b¶n… 10 Nh÷ng tr¹ng th¸I bÖnh lý chÝnh liªn quan ®Õn Gèc tù do Da Tim Não Bỏng Lão hoá Vẩy nến Ung thư Nhồi máu Tiêu cục nghẽn mạch Bệnh cơ tim Sốc Parkinson Xơ cứng cột bên teo cơ Alzheimer Phổi Khớp Hen Hội chứng suy hô hấp ở người trưởng thành Tê thấp Thể thao Ruột Thận Stress oxy hoá gốc tự do Ghép thận Suy thận mãn Đa phủ tạng Viên tấy Ngộ độc Bội tích sắt Ung thư AIDS Lão hoá Nghiện rượu Đái tháo đường Viêm tuỵ Loét Bệnh Crohn Thiếu máu cục bộ Xơ nang tuỵ Mắt Mạch Hồng cầu Thiếu máu Sốt rét Vữa xơ Tăng huyết áp Đục thuỷ tinh thể Bệnh võng mạc Thoái hoá điểm vàng §Ó chèng l¹i t¸c h¹i g©y ra bëi c¸c gèc tù do ®ã, mçi c¬ thÓ sèng cã nh÷ng hÖ thèng chèng oxy hãa néi sinh, ngoµi ra cßn cã nh÷ng chÊt antioxydant kh¸c ®−îc ®−a vµo c¬ thÓ theo d¹ng thøc ¨n, thøc uèng... Ngµy nay, nhiÒu nhµ hãa - sinh häc cho r»ng Flavonoit lµ chÊt antioxydant lý t−ëng ®èi víi con ng−êi. Do b¶n chÊt cÊu t¹o polyphenol nªn Flavonoit ë trong tÕ bµo thùc vËt hoÆc trong c¬ thÓ ®éng vËt vµ ng−êi chÞu t¸c ®éng cña c¸c biÕn ®æi oxy hãa- khö, bÞ oxy hãa tõng b−íc vµ tån t¹i ë c¸c d¹ng hydroquinon, semiquinon, quinon. Nh÷ng Flavonoit cã c¸c nhãm hydroxyl s¾p xÕp ë vÞ trÝ ortho dÔ dµng bÞ oxy hãa 11 d−íi t¸c dông cña c¸c enzym polyphenoloxydaza vµ peroxydaza cã trong tÕ bµo ®éng, thùc vËt; ph¶n øng nh− sau: 1. O2 + Flavonoit (khö) (Hydroquinon) xydaza ⎯polyphenol ⎯⎯⎯ ⎯ ⎯→ Flavonoit (bÞ oxy hãa) + H2O (Semiquinon hoÆc Quinon) 2. H2O2 + Flavonoit (khö) ⎯⎯ ⎯⎯→ Flavonoit (d¹ng bÞ oxy hãa) + H2O (Hydroquinon) (Semiquinon hoÆc Quinon) Semiquinon hoÆc quinon lµ nh÷ng gèc tù do bÒn v÷ng, cã thÓ nhËn ®iÖn tö vµ hydro tõ nh÷ng chÊt cho kh¸c nhau ®Ó trë l¹i d¹ng hydroquinon. C¸c chÊt nµy cã kh¶ n¨ng ph¶n øng víi c¸c gèc tù do ho¹t ®éng ®Ó triÖt tiªu chóng. Nh− vËy, khi ®−a Flavonoit vµo c¬ thÓ sÏ sinh ra gèc tù do bÒn v÷ng h¬n c¸c gèc tù do ®−îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh bÖnh lý (viªm nhiÔm, ung th−, l·o hãa...), chóng cã kh¶ n¨ng gi¶i táa c¸c ®iÖn tö trªn m¹ch vßng cña nh©n th¬m vµ hÖ thèng nèi ®«i liªn hîp, lµm triÖt tiªu c¸c gèc tù do ho¹t ®éng. C¸c gèc tù do t¹o nªn bëi Flavonoit ph¶n øng víi c¸c gèc tù do ho¹t ®éng vµ trung hßa chóng nªn kh«ng tham gia vµo d©y chuyÒn ph¶n øng oxy hãa tiÕp theo. V× vËy Flavonoit ®−îc gäi lµ "Nh÷ng t¸c nh©n thu dän vµ hñy diÖt" c¸c gèc tù do ®éc h¹i. Ngoµi c¬ chÕ trªn, Flavonoit cßn k×m h·m sù ph¸t sinh c¸c gèc tù do ho¹t ®éng do cã kh¶ n¨ng t¹o phøc víi c¸c ion kim lo¹i chuyÓn tiÕp nh− Fe++, Cu++... ®Ó chóng kh«ng thÓ xóc t¸c cho ph¶n øng Fenton sinh ra c¸c gèc ho¹t ®éng nh− peroxydaza • OH, 1O2. Khi ph©n tÝch mèi liªn hÖ gi÷a cÊu tróc Flavonoit vµ ho¹t tÝnh chèng oxy hãa, ng−êi ta thÊy r»ng c¸c ph©n tö Flavonoit víi nhiÒu nhãm hydroxyl ë vßng A vµ B, cã nèi ®«i ë vÞ trÝ C2 = C3, cã nhãm hydroxyl tù do ë vÞ trÝ C3 vµ nhãm b¸n xeto ë vÞ trÝ C4 th−êng thÓ hiÖn ®Æc tÝnh chèng oxy hãa m¹nh. (2). T¸c dông ®èi víi enzym C¸c Flavonoit cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña nhiÒu hÖ enzym ®éng vËt trong c¸c ®iÒu kiÖn in vitro vµ in vivo. Kh¶ n¨ng t−¬ng t¸c víi protein lµ mét trong nh÷ng tÝnh chÊt quan träng nhÊt cña c¸c hîp chÊt phenol, quyÕt ®Þnh ho¹t tÝnh sinh häc cña chóng. Ph¶n øng x¶y ra gi÷a nhãm oxyphenolic vµ oxycacbonyl cña c¸c nhãm peptit ®Ó t¹o thµnh liªn kÕt hydro. 12 NH CO H O R (3). T¸c dông kh¸ng sinh, chèng viªm nhiÔm T¸c dông chèng viªm nhiÔm vµ kh¸ng khuÈn cña Flavonoit ®· ®−îc nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi chøng minh. Mét sè t¸c gi¶ nghiªn cøu t¸c dông cña 24 anthoxyanin, leucoanthoxyanin vµ axit phenolic lªn Salmonella (vi khuÈn th−¬ng hµn) vµ thÊy cã t¸c dông k×m h·m râ rÖt. HÇu hÕt c¸c chÊt nµy ®Òu cã kh¶ n¨ng k×m h·m sù h« hÊp hay ph©n chia cña vi khuÈn khi cã mÆt glucoza. T¸c dông kh¸ng virut cña Flavonoit còng ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh; Chang-Qi Hu vµ céng sù ®· nghiªn cøu kh¶ n¨ng øc chÕ virut HIV ë c¸c tÕ bµo H9 cña 35 Flavonoit chiÕt xuÊt tõ thùc vËt vµ tæng hîp - ®· thÊy r»ng c¸c hîp chÊt cã nèi ®«i ë vÞ trÝ C2 = C3 vµ cã nhãm OH ë C6 vµ C4 thÓ hiÖn ho¹t tÝnh cao h¬n. C¬ chÕ t¸c dông kh¸ng sinh cña Flavonoit cßn rÊt Ýt ®−îc nghiªn cøu, c¸c t¸c gi¶ ®−a ra mét sè gi¶ thuyÕt sau: - Flavonoit øc chÕ enzym transpeptidaza lµm cho mucopeptit - yÕu tè ®¶m b¶o cho thµnh tÕ bµo vi khuÈn v÷ng ch¾c kh«ng tæng hîp ®−îc. - G¾n lªn mµng bµo t−¬ng cña vi khuÈn, lµm thay ®æi tÝnh thÊm chän läc cña mµng nguyªn sinh chÊt. V× vËy lµm mét sè chÊt cÇn thiÕt cho ®êi sèng vi khuÈn nh− nucleotit, pyrimidin, purin lät qua mµng bµo t−¬ng ra ngoµi. -T¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh tæng hîp protein cña vi khuÈn theo 2 kiÓu: phong bÕ m¹ch peptit cña vi khuÈn b»ng c¸ch phong bÕ enzym transferaza chuyÓn axit amin tõ ARN vµo m¹ch lµm m¹ch kh«ng kÐo dµi thªm ®−îc hoÆc t¹o ra protein bÊt th−êng v« dông víi ®êi sèng cña vi khuÈn lµm chóng kh«ng sö dông ®−îc. - øc chÕ tæng hîp axit nucleic. - Flavonoit cã thÓ t¸c ®éng vµo ADN khu«n, øc chÕ tæng hîp ARN cña vi khuÈn. (4). T¸c dông ®èi víi c¸c bÖnh tim m¹ch T¸c ®éng b¶o vÖ cña c¸c Flavonoit ®èi víi tim m¹ch cã thÓ do kh¶ n¨ng cña chóng trong viÖc ng¨n ngõa sù oxy hãa c¸c lipoprotein tû träng thÊp, phßng ngõa s¬ v÷a ®éng m¹ch, chÆn sù kÕt tô huyÕt khèi, ®iÒu hßa nhÞp tim, ng¨n ngõa bÖnh m¹ch vµnh vµ nhåi m¸u c¬ tim, ®iÒu hßa huyÕt ¸p... 13 C¸c Flavonoit cã t¸c dông lµm bÒn thµnh m¹ch t−¬ng ®−¬ng víi ho¹t tÝnh vitamin P. N¨m 1936, Szent Gyorgy vµ céng sù ®· t×m thÊy mét sè dÊu hiÖu cña bÖnh ch¶y m¸u vµ vitamin C ®¬n thuÇn kh«ng cÇm ®−îc, nh−ng l¹i ®−îc ch÷a khái b»ng n−íc chanh. Szent Gyorgy ®· t¸ch chiÕt chÊt nµy vµ ®Æt tªn lµ citrin. §ã lµ mét hçn hîp c¸c dÉn xuÊt Flavonoit; chóng kh«ng t¸c dông lªn bÖnh Scocbut nh−ng cã t¸c dông trªn thµnh m¹ch. VÒ sau, chÊt citrin nµy ®−îc ®Æt tªn lµ Vitamin P (Vitamin de Permiabilite). Lavollay, Neumann, Porrot ®· chøng minh: catechin cã t¸c dông m¹nh h¬n vitamin C trong viÖc gi÷ bÒn thµnh m¹ch. TiÕp sau ®ã, c¸c t¸c gi¶ ph¸t hiÖn r»ng vitamin P lµ tËp hîp cña nhiÒu lo¹i s¾c tè thùc vËt gèc Flavonoit. §¹i diÖn ®iÓn h×nh lµ catechin vµ leucoanthoxyan, råi ®Õn Flavonol (rutin, quercetin), flavanon (hesperidin) vµ mét sè chalcon... Nh÷ng Flavonoit trªn cã t¸c dông lµm t¨ng søc bÒn vµ tÝnh ®µn håi cña thµnh mao m¹ch, chñ yÕu lµ do kh¶ n¨ng ®iÒu hßa, lµm gi¶m tÝnh thÊm mao m¹ch, ng¨n c¶n kh«ng cho protein cña m¸u thÈm dÞch qua c¸c m« kh¸c; cã t¸c dông dù phßng vì mao m¹ch, g©y xuÊt huyÕt, g©y phï thòng. (5). T¸c dông b¶o vÖ gan TÝnh chÊt chèng oxy ho¸ cña Flavonoit ®ãng vai trß rÊt quan träng trong sù ng¨n chÆn qu¸ tr×nh huû ho¹i cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña gan trong nhiÒu tr¹ng th¸i bÖnh lý, lµm t¨ng nhanh qu¸ tr×nh t¸i sinh vµ phôc håi chøc n¨ng cña tÕ bµo gan. Flavonoit ®ãng vai trß chñ yÕu trong nh÷ng liÖu ph¸p phøc t¹p ®Ó ®iÒu trÞ viªm gan cÊp vµ m¹n tÝnh, s¬ gan. Trong y v¨n, cã rÊt nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu ho¹t tÝnh b¶o vÖ gan cña mét Flavolignan lµ cilibinin (cilimarin) trong nh÷ng m« h×nh bÖnh lý thùc nghiÖm. ChÊt nµy ng¨n c¶n sù peroxi ho¸ lipit mµng tÕ bµo gan, ng¨n c¶n sù t¹o thµnh qu¸ thõa c¸c axit bÐo vµ cholesteron, t¨ng c−êng qu¸ tr×nh söa ch÷a c¸c sai lÖch, lo¹i trõ t¸c dông øc chÕ cña galactosamin trong sù tæng hîp protein cña microsom vµ glycoprotein cña gan, vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh acetyl ho¸ chÊt nµy. Trong tr−êng hîp viªm gan ë chuét t¹o nªn bëi CCl4, cilibinin ng¨n c¶n sù tÝch luü trong gan c¸c hîp chÊt dien liªn hîp – maloyl dialdehyd vµ c¸c base Schifs, lµm ho¹t ho¸ hÖ thèng oxy ho¸ tù nhiªn cña gan vµ æn ®Þnh mµng c¸c vi thÓ. Trong viªm gan chuét do CCl4, chÕ phÈm convaflavin (flavonoit toµn phÇn cña c©y huÖ chu«ng Convallaria majalis L), chÕ phÈm caleflon (hçn hîp c¸c polyphenol cña c©y xu xi Calendula officinalis L) tá ra cã t¸c dông tèt. C¬ chÕ 14 t¸c dông cña c¸c chÕ phÈm ®ã lµ sù ®iÒu hoµ sinh tæng hîp glycogen, ®iÒu hoµ chuyÓn ho¸ lipit vµ ®iÒu hoµ ho¹t ®é c¸c enzyme cña gan. Khi nghiªn cøu so s¸nh t¸c dông b¶o vÖ gan cña c¸c chÕ phÈm Flavonoit: liquiriton, ascortin, quercetin vµ c¶ bét hoa c©y d©m bôt giÊm (Hibiscus sabdarifla L) mµ thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c glycoside cyanidin vµ ®elfinidin vµ c¸c Flavonoit: quercetin, hibiscin, myricitin, gossipetin, gossipetrin, sapdaretin, hibiscetin. Trªn m« h×nh viªm gan chuét do CCl4, ng−êi ta thÊy cã sù kh¸c nhau râ rÖt gi÷a t¸c dông cña c¸c chÕ phÈm ®ã qua c¸c chØ tiªu: hµm l−îng c¸c lipid trong m¸u, sù ®äng lipit ë tæ chøc gan vµ sù huû ho¹i tÕ bµo ë gan. VÒ chØ tiªu h¹ thÊp ho¹t ®é aminotransferase vµ hµm l−îng lipit trong huyÕt t−¬ng vµ trong gan th× tõng chÕ phÈm nãi trªn ®Òu kh«ng thua kÐm cilimarin. §iÒu ®ã nãi lªn lµ víi môc ®Ých ®iÒu trÞ, ®iÒu trÞ hîp lý lµ kh«ng dïng riªng tõng Flavonoit mµ lµ dïng hçn hîp nhiÒu Flavonoit mét lóc. (6). T¸c dông ®èi víi ung th− C¸c nghiªn cøu trªn ®éng vËt thùc nghiÖm vµ c¸c sè liÖu dÞch tÔ ®· chØ ra r»ng c¸c nh©n tè thøc ¨n ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi søc kháe ®éng vËt vµ con ng−êi liªn quan tíi sù ph¸t triÓn cña mét sè bÖnh kÓ c¶ ung th−. Qu¶ vµ rau t−¬i giµu vitamin A, C, E, β - caroten, Flavonoit vµ c¸c thµnh phÇn kh¸c ®· ®−îc nghiªn cøu nh− c¸c nh©n tè ng¨n ngõa ung th−. NhiÒu m« h×nh tÕ bµo nu«i cÊy vµ ®éng vËt thùc nghiÖm ®· chØ ra r»ng ho¹t tÝnh chèng ung th− m¹nh cña mét sè polyphenol gi¸n tiÕp th«ng qua mét sè c¬ chÕ kh¸c nhau. Khi ®−a ra mét sè chÊt Flavonoit vµo vËt chñ mang khèi u th× ng−êi ta thÊy chóng cã t¸c dông nh− nh÷ng t¸c nh©n hãa trÞ liÖu nh−ng hÇu nh− kh«ng ®éc h¹i (víi liÒu l−îng x¸c ®Þnh). C¸c chÊt nµy cã t¸c dông k×m h·m c¸c enzym oxy hãa khö, k×m h·m qu¸ tr×nh glycolyse vµ h« hÊp, k×m h·m qu¸ tr×nh gi¶m ph©n, h¹n chÕ sù ph¸ vì c©n b»ng cña c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt b×nh th−êng trong tÕ bµo. L.B. Kukushkina vµ céng sù ®· thö nghiÖm dïng chÊt ionol vµ propylgalat ®iÒu trÞ cho chuét g©y ung th− b¸ng n−íc vµ ung th− gan b»ng chñng tÕ bµo ung th− 22a. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ b»ng c¸ch cho uèng vµ tiªm trùc tiÕp thuèc vµo khoang bông. KÕt qu¶ ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua theo dâi l©m sµng vµ ph−¬ng ph¸p ®¸nh dÊu L- C14 aminoaxit ®Ó theo dâi qu¸ tr×nh tæng hîp protein. Dung dÞch Serrer vµ Darell ®−îc dïng ®Ó nghiªn cøu ARN tõ nh÷ng tÕ bµo u b¸ng. KÕt 15 qu¶ chøng minh kh¶ n¨ng k×m h·m sù ph¸t triÓn cña khèi u phô thuéc nång ®é thuèc. Sù phô thuéc Êy liªn quan chÆt chÏ víi hiÖu lùc k×m h·m tæng hîp protein vµ ARN ë tÕ bµo u. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña Racker vµ céng sù cho biÕt c¸c tÕ bµo ¸c tÝnh g©y bëi virut (kiÓu Rous sarcoma virus) cã liªn quan ®Õn t¸c dông cña c¸c kinaza. Khi ñ c¸c tÕ bµo ung th− nu«i cÊy víi Flavonoit, c¸c tÕ bµo ¸c tÝnh trë l¹i thµnh c¸c tÕ bµo b×nh th−êng do Flavonoit ®· lµm thay ®æi ho¹t tÝnh cña c¸c kinaza. Víi nç lùc nh»m nghiªn cøu kh¶ n¨ng chèng ung th− cña c¸c hîp chÊt Flavonoit, gÇn ®©y nhiÒu t¸c gi¶ trªn thÕ giíi ®· tiÕp tôc thö nghiÖm t¸c dông in vitro vµ in vivo cña Flavonoit lªn c¸c dßng tÕ bµo ung th− kh¸c nhau, Dyung-Zun Ahn vµ Gyn-Yong Song ®· nghiªn cøu t¸c dông cña 46 flavon tæng hîp lªn c¸c dßng tÕ bµo ung th− kh¸c nhau vµ rót ra nhËn xÐt c¸c hîp chÊt 2'-benzyloxy-5 metoxyflavon, 2'-benzoloxy - 5,7-dimetoxyflavon, 2'-benzyloxy - 5,7,8 trimetoxyflavon, 2'-benzyloxy - 5 – hydroxyflavon thÓ hiÖn tÝnh g©y ®éc tÕ bµo ®èi víi dßng tÕ bµo LI 210 vµ HL- 60. T¸c dông chèng khèi u g©y bëi dßng tÕ bµo ung th− S -180 trªn chuét ®èi víi 5'2'-dihydroxy - 6, 7, 8, 6' tetrametoxyflavon chiÕt xuÊt tõ Scutellaria baicallensis ®· ®−îc chøng minh bëi B. Ahnn vµ céng sù. (7). T¸c dông ®èi víi chuyÓn hãa vµ trªn l©m sµng C¸c Flavonoit ®−îc hÊp thô theo ®−êng d¹ dµy - ruét ë ng−êi vµ ®éng vËt, vµ ®−îc bµi tiÕt nguyªn d¹ng hoÆc d−íi d¹ng chÊt chuyÓn hãa cña chóng qua n−íc tiÓu vµ ph©n. Mét vµi Flavonoit d¹ng glycozit bÞ deglycosyl hãa bëi c¸c enzym trong c¸c lo¹i m« cña ng−êi trong khi c¸c chÊt cßn l¹i kh«ng bÞ biÕn ®æi. Tèc ®é vµ ph¹m vi deglycosyl hãa phô thuéc vµo cÊu tróc Flavonoit vµ vÞ trÝ, b¶n chÊt cña gèc ®−êng bÞ thay thÕ. PhÐp ®o kh¶ n¨ng chèng oxy hãa cña huyÕt t−¬ng vµ n−íc tiÓu sau khi tiªu hãa. ChÌ xanh ®· cho thÊy sù hÊp thô c¸c chÊt oxy hãa trong chÌ xanh diÔn ra nhanh, c¸c chÊt chèng oxy hãa ®i vµo vßng tuÇn hoµn ngay sau khi uèng vµo lµm cho l−îng chÊt chèng oxy hãa trong huyÕt t−¬ng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Benzie vµ cs (1999) ®· cho thÊy r»ng sù t¨ng hµm l−îng Flavonoit chÌ xanh trong huyÕt t−¬ng cã thÓ lµm gi¶m sù thiÖt h¹i do oxy hãa g©y ra vµ v× thÕ lµm gi¶m nguy c¬ m¾c ung th−. 16 C¸c Flavonoit cã t¸c ®éng s©u s¾c lªn chøc n¨ng cña c¸c tÕ bµo miÔn dÞch vµ tÕ bµo viªm. Trongc¸c nghiªn cøu trªn ®éng vËt hai este methyl EGCG t¸ch chiÕt tõ ChÌ «long g©y k×m h·m ®¸ng kÓ lªn c¸c ph¶n øng dÞ øng trªn chuét. Gaby (1998) ®· chØ ra r»ng quercetin cã thÓ cã gi¸ trÞ trong ®iÒu trÞ hen suyÔn vµ tèt cho c¸c bÖnh nh©n tiÓu ®−êng vµ nhiÔm HIV (human immunodeficiency virus). Flavonoit baicalin trong c¸c nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy cã ho¹t tÝnh chèng viªm vµ chèng HIV - 1 theo c¬ chÕ g©y c¶n trë sù t−¬ng t¸c gi÷a c¸c protein vá cña HIV-1 víi c¸c receptor vµ ng¨n chÆn HIV-1 tÊn c«ng vµo c¸c tÕ bµo ®Ých. (8). Mét sè øng dông cña bioFlavonoit trong y häc - B¶o vÖ thành m¹ch, phßng chèng nguy c¬ ch¶y m¸u - Chèng dÞ øng - Chèng viªm loÐt, kh¸ng khuÈn - §iÒu trÞ c¸c bÖnh gan, mËt - Phßng vµ ch÷a mét sè bÖnh liªn quan ®Õn chuyÓn ho¸ - BÖnh tim m¹ch: huyÕt ¸p, cholesterol vµ triglyxerol trong m¸u cao, ®iÒu hoµ nhÞp tim, ®iÒu hoµ chuyÓn ho¸ canxi - Mét sè bÖnh liªn quan ®Õn néi tiÕt vµ ®iÒu hoµ c©n b»ng sinh häc cña c¬ thÓ - Hç trî c¬ thÓ khi dïng nhiÒu kh¸ng sinh hoÆc sèng trong m«i tr−êng cã nhiÒu bøc x¹ ion - MiÔn dÞch: kÝch thÝch lympho bµo s¶n xuÊt interferon, chèng virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ vµ k×m h·m sù nh©n lªn cña virut - Gi¶m ®au do t¸c dông chèng co th¾t, gi·n c¬ tr¬n. Lµm gi¶m c¸c ®¸m xuÊt huyÕt nhá trong bÖnh ®¸i ®−êng. - Mét sè Flavonoit cã t¸c dông chèng khèi u lµnh vµ ¸c tÝnh - Lµm t¨ng t¹o m¸u do lµm t¨ng tæng hîp axit folic cña vi khuÈn ®−êng ruét, t¨ng sè l−îng hång cÇu vµ tû lÖ hemoglobin - Lo¹i trõ rèi lo¹n thÇn kinh c¬ do thiÕu vitamin C Víi c¬ së sinh häc trªn, nhiÒu chÊt Flavonoit ®−îc sö dông nh− nh÷ng chÕ phÈm thuèc ®Æc trÞ cho mét sè bÖnh vµ ®−îc thÕ giíi c«ng nhËn lµ mét trong nh÷ng hîp chÊt tù nhiªn cã t¸c dông lµm chËm sù ho¸ giµ cña c¬ thÓ vµ chèng ®ét biÕn tÕ bµo. 1.4. Mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu trong n−íc vÒ flavonoit ViÖt Nam cã th¶m thùc vËt nhiÖt ®íi phong phó vÒ chñng lo¹i, cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i thuËn lîi (nhiÒu ¸nh n¾ng) cho qu¸ tr×nh sinh tæng hîp c¸c chÊt Flavonoit. §Êy lµ nguån tµi nguyªn v« cïng lín lao cÇn ®−îc nghiªn cøu khai 17
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan