Tài liệu Nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu giáo dục bậc tiểu học

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Gi¸o dôc ®ãng vai trß quan träng hµng ®Çu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mçi n-íc phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. NhËn thùc ®-îc tÇm quan träng ®ã qua c¸c thêi k× §¶ng vµ nhµ n-íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh- phæ cËp gi¸o dôc toµn d©n, khuyÕn khÝch mäi c«ng d©n ®Õn tr-êng, ®Çu t- hµng n¨m cho gi¸o dôc ngµy mét t¨ng. . . Tuy nhiªn gi¸o dôc tiÓu häc víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng t¸c ®éng khÐo lÐo, ®óng ph-¬ng h-íng míi mong ®em l¹i kÕt qu¶ cao. HiÖn nay chóng ta ®· gÇn ®¹t ®-îc chuÈn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc nh-ng chÊt l-îng vÉn ch-a thùc sù ®-îc ®¶m b¶o. Nguy c¬ tôt hËu vÒ gi¸o dôc ngµy mét cao. Tr-íc nh÷ng th¸ch thøc to lín ®ã ®èi víi gi¸o dôc ®µo t¹o nãi chung vµ gi¸o dôc tiÓu häc nãi riªng. Nh÷ng th«ng tin thèng kª lµ hÕt søc cÇn thiÕt trong qu¶n lÝ gi¸o dôc-®µo t¹o ®Ó ®-a ra nh÷ng quyÕt s¸ch hîp lÝ ®iÒu chØnh, qu¶n lÝ gi¸o dôc. Lµ mét quèc gia cßn bÞ ¶nh h-ëng cña tµn d- phong kiÕn vµ ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi. ViÖt Nam thùc sù quan t©m ®Õn viÖc phæ cËp gi¸o dôc toµn d©n. Sù quan t©m ®ã ®-îc thÓ hiÖn ë chç nhµ n-íc ®· cã nhiÒu chñ tr-¬ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng ®-îc häc tËp cña mäi ng-êi d©n trªn kh¾p ®Êt n-íc, t¹o ®iÒu kiÖn ®-îc häc tËp cho nh÷ng ng-êi ë vïng s©u vïng xa hay nh÷ng ng-êi cã ®iÒu kiÖn sèng khã kh¨n . . . Trong thùc tÕ nhiÒu n¨m qua Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o ®· thùc hiÖn c«ng t¸c thèng kª toµn ngµnh vÒ gi¸o dôc tiÓu häc vµ ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc ®Ò ra c¸c chiÕn l-îc vµ m« t¶ ®-îc bøc tranh toµn c¶nh gi¸o dôc bËc tiÓu häc. Tuy nhiªn do xu thÓ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, hÖ thèng 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chØ thiªu thèng kª gi¸o dôc bËc tiÓu häc hiÖn nay kh«ng cßn phï hîp víi thùc ®Õ ®ang cã nhiÒu thay ®æi. V× vËy em chän ®Ò tµi: “Nghiªn cøu hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu gi¸o dôc bËc tiÓu häc“ Lµm néi dung nghiªn cøu cña luËn v¨n Kh«ng kÓ phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o. Néi dung luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng  Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª gi¸o dôc bËc tiÓu häc  Ch-¬ng II: Hoµn thiÖn HÖ thèng chØ tiªu thèng kª gi¸o dôc bËc tiÓu häc  Ch-¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ ®Ó thùc hiÖn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª gi¸o dôc bËc tiÓu häc ®· hoµn thiÖn.. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª gi¸o dôc bËc tiÓu häc I. Sù cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª gi¸o dôc bËc tiÓu häc 1. §Æc ®iÓm cña gi¸o dôc ®µo t¹o bËc tiÓu häc. 1.1. Tæng quan vÒ qu¶n lÝ hµnh chÝnh vµ tæ chøc hÖ thèng gi¸o dôc ViÖt Nam hiÖn nay a) Qu¶n lÝ hµnh chÝnh gi¸o dôc ViÖt Nam Gi¸o dôc ViÖt Nam ®-îc qu¶n lÝ theo c¸c cÊp tõ trung -¬ng ®Õn ®Þa ph-¬ng, thèng nh©t víi nhau theo ngµnh däc. Qu¶n lÝ hµnh chÝnh ®-îc m« t¶ nh- sau. CÊp trung-¬ng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o CÊp tØnh; Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o CÊp huyÖn. Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr-êng häc 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o: lµ c¬ quan trung -¬ng gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ë ViÖt Nam. Bé qu¶n lÝ nhµ n-íc chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ viÖc lËp chÝnh s¸ch, lËp kÕ ho¹ch vµ x©y dùng ch-¬ng tr×nh cña ngµnh gi¸o dôc. C¸c chøc n¨ng chÝnh cña Bé gåm lËp chÝnh s¸ch, thùc thi vµ ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch gi¸o dôc quèc gia, còng nh- ®Ò x-íng biÖn ph¸p ph¸p luËt liªn quan ®Õn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Bé còng chÞu tr¸ch nhiÖm h-íng dÉn chØ ®¹o chÝnh s¸ch cho c¸c cÊp ®Þa ph-¬ng. Trùc thuéc bé cã c¸c Vô qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh c¸c m¶ng gi¸o dôc kh¸c nhau ®ã lµ. - Vô gi¸o dôc mÇm non. - Vô gi¸o dôc tiÓu häc - Vô gi¸o dôc trung häc - Vô gi¸o dôc chuyªn nghiÖp - Vô §¹i häc vµ Sau §¹i häc - Vô gi¸o dôc Th-êng xuyªn Ngoµi ra, c¸c vô sau thuéc Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cô thÓ. - V¨n phßng - Vô KÕ ho¹ch-Tµi ChÝnh - Vô Hîp t¸c quèc tÕ. - Vô tæ chøc c¸n bé Tuy nhiªn viÖc cung cÊp vµ thùc hiÖn gi¸o dôc thuéc thÈm quyÒn cña cÊp tØnh vµ huyÖn. ViÖc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lÝ c¸c tr-êng vµ c¸c tæ chøc thuéc tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan h÷u tr¸ch ®Þa ph-¬ng vÒ gi¸o dôc. C¸c c¬ quan nµy ë c¸c cÊp qu¶n lÝ hµnh chÝnh nh- sau. Së Gi¸o dôc-§µo t¹o: §ã lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm cÊp tØnh vÒ gi¸o dôc víi nh÷ng vai trß chÝnh bao gåm phèi hîp vµ hç trî viÖc thùc hiÖn c¸c dÞch vô ë cÊp huyÖn. H¬n n÷a, c¸c cÊp trung häc phæ th«ng, trung häc chuyªn nghiÖp (Kü thuËt vµ d¹y nghÒ), cao ®¼ng vµ ®¹i häc nh×n chung 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thuéc tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp cña c¬ quan h÷u tr¸ch vÒ gi¸o dôc t-¬ng øng. C¸c së gi¸o dôc do gi¸m ®èc së ®øng ®Çu. VÒ mÆt hµnh chÝnh, tØnh chia thµnh c¸c huyÖn. Phßng Gi¸o dôc - §µo t¹o: C¸c phßng gi¸o dôc cÊp huyÖn gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t c¸c tr-êng phæ th«ng mÉu gi¸o, tiÓu häc vµ trung häc c¬ së. Trong c¸c líp tiÓu häc, viÖc ®¸nh gi¸ häc lùc ®Ó xÐt häc sinh lªn líp ®-îc tiÕn hµnh ngay t¹i c¸c tr-êng ®ã. Tuy nhiªn, ®Õn cuèi líp n¨m th× häc sinh ph¶i tham gia k× thi chuyÓn cÊp ®Ó lªn trung häc c¬ së do Së Gi¸o dôc tæ chøc. Tuy nhiªn, chÝnh phñ ®ang cã kÕ ho¹ch sÏ kh«ng tæ chøc c¸c k× thi chuyÓn cÊp cuèi líp 5 n÷a. C¸c cuéc thi ë c¸c líp trung häc c¬ së do tõng tr-êng riªng biÖt tæ chøc, nh-ng vµo cuèi líp 9 sÏ cã mét k× thi quèc gia do Së gi¸o dôc tæ chøc. Cuèi n¨m líp 12 còng cã mét k× thi nh- vËy ®Ó ®¶m b¶o chÊt l-îng gi¸o dôc ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó häc sinh ®¨ng kÝ vµo c¸c tr-êng häc nghÒ, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng, ®¹i häc. Ngoµi ra, cßn mét sè c¬ quan ®éc lËp cã chøc n¨ng chuyªn ngµnh còng tham gia mét phÇn vµo sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam nh- NEIS-ViÖn khoa häc Gi¸o dôc quèc gia, mét sè lo¹i tr-êng trùc thuéc Bé Lao ®éngTh-¬ng binh vµ X· héi. b) HÖ thèng tæ chøc gi¸o dôc quèc d©n ViÖt Nam HÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n ë ViÖt Nam ®-îc chia thµnh c¸c cÊp kh¸c nhau. Trong ®ã ®-îc ph©n chia chÝnh lµ thµnh hai m¶ng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Cô thÓ ®-îc minh ho¹ thÓ hiÖn nh- sau 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 HÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n/ the national e ducation sysem Tuæi/ age TiÕn sÜ Doctor (2-4 n¨m/2-4 yeas) Th¹c sÜ/Master (2 n¨m/2 yeas) 24 Gi¸o §¹i häc University Education (4-6 n¨m/4-6 yeas) 22 Cao ®¼ng College education (3 n¨m/ 3 yeas) dôc kh«ng 18 17 15 14 11 10 6 chÝnh Trung häc phæ th«ng Upper secondary (3 n¨m / 3 yeas) Trung häc chuyªn nghiÖp Froessional Secondary (3-4 n¨m / 3-4 yeas) quy D¹y nghÒ/ Vocational training Dµi h¹n/ long term (1-3 n¨m / 1-3yeas) Ng¾n h¹n/ Short term (< 1 n¨m) Trung häc c¬ së/ lower Secondary (4 n¨m/ 4 yeas) 5 3 2 Nonformal TiÓu häc / Primary ( 5 n¨m/ 5 yeas) Education MÉu gi¸o/ kindergarten Nhµ trÎ/ Nursery 3 th¸ng/ month 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ViÖt Nam cã ba cÊp gi¸o dôc chÝnh (tiÓu häc, trung häc vµ cao ®¼ng, ®¹i häc) trong hÖ thèng gi¸o dôc chÝnh thøc. CÊu tróc cña hÖ thèng gi¸o dôc cã thÓ ®-îc minh ho¹ nh- sau: Líp mÉu gi¸o 3-5 tuæi, 5 n¨m tiÓu häc, 7 n¨m trung häc (4 n¨m trung häc c¬ së vµ 3 n¨m trung häc phæ th«ng), vµ 3 -5 n¨m cho ®¹i häc hoÆc cao ®¼ng, tõ d-íi 1 n¨m ®Õn 3 n¨m theo c¸c ch-¬ng tr×nh d¹y nghÒ vµ kÜ thuËt. Trªn ®ã lµ th¹c sÜ, tiÕn sÜ tõ 2-4 n¨m. Còng cã nh÷ng ch-¬ng tr×nh d¹y nghÒ vµ kÜ thuËt cã thêi gian häc kh¸c nhau ®Ó häc viªn cã thÓ tham gia sau khi häc xong trung häc trung häc c¬ së vµ trung häc phæ th«ng. Ngoµi ra, c¸c ch-¬ng tr×nh gi¸o dôc phi chÝnh quy nhch-¬ng tr×nh xo¸ mï ch÷, sau xo¸ mï ch÷, tiÓu häc vµ trung häc c¬ së phi chÝnh quy còng ®-îc tæ chøc trªn toµn quèc. Trong ®ã chØ cã bËc tiÓu häc, trung häc phæ th«ng trung häc chuyªn nghiÖp, d¹y nghÒ, cao ®¼ng, ®¹i häc cã nh÷ng hÖ thèng gi¸o dôc kh«ng chÝnh quy. §ã lµ c¸c líp bæ tóc v¨n ho¸, líp xo¸ mï, hÖ t¹i chøc, v¨n b»ng 2. BËc tiÓu häc vµ bËc trung häc ®-îc quy ®Þnh lµ nhãm gi¸o dôc. Trung häc chuyªn nghiÖp, d¹y nghÒ, ®¹i häc, cao ®¼ng, th¹c sÜ, tiÕn sÜ n»m trong nhãm ®µo t¹o. 1.2. §Æc ®iÓm cña gi¸o dôc bËc tiÓu häc Gi¸o dôc tiÓu häc lµ bËc häc b¾t buéc ®èi víi mäi trÎ em tõ 6 ®Õn 14 tuæi: ®-îc thùc hiÖn trong 5 n¨m häc, tõ líp 1 ®Õn líp 5. Tuæi cña häc sinh vµo n¨m häc líp 1 lµ 6 tuæi. ( ý 1 ®iÒu 22 LuËt gi¸o dôc). NghÞ quyÕt Trung -¬ng 2 kho¸ VIII ®· chØ râ môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc bËc tiÓu häc tõ nay ®Õn n¨m 2002 l¯: “ N©ng cao chÊt l­îng to¯n diÖn bËc tiÓu häc” Nªn cÇn hiÓu râ ®Æc ®iÓm cña bËc tiÓu häc l¯ bËc häc nÒn t°ng. §ã lµ bËc häc ®Çu tiªn cña hÖ thèng gi¸o dôc thuéc nÒn v¨n minh nhµ tr-êng cña mçi quèc gia. BËc tiÓu häc dµnh cho 100% trÎ em tõ 6-11, 12 tuæi. BËc tiÓu häc cã b¶n s¾c riªng vµ cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi: §Ëm ®Æc tÝnh s- ph¹m, kh«ng nhÊt thiÕt phô thuéc vµo sù gi¸o dôc nghiªm ngÆt tr-íc 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®ã vµ c¸c bËc häc sau. BËc tiÓu häc t¹o nh÷ng c¬ së ban ®Çu rÊt c¬ b¶n vµ bÒn v÷ng cho trÎ em tiÕp tôc häc lªn bËc trªn. BËc tiÓu häc cã tÝnh chÊt: Phæ cËp vµ ph¸t triÓn, d©n téc vµ hiÖn ®¹i, nh©n v¨n vµ d©n chñ. a) Gi¸o viªn, c¸n bé c«ng chøc: Gi¸o viªn d¹y trong c¸c tr-êng tiÓu häc ®-îc quy ®Þnh ph¶i cã tr×nh ®é tèt nghiÖp trung häc s- ph¹m. Nhung thùc tÕ ®Ó cã ®ñ gi¸o viªn gi¶ng d¹y th× nh÷ng ng-êi kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng häc trung häc s- ph¹m ®-îc phÐp thi vµo nh÷ng ch-¬ng tr×nh ®µo t¹o kh¸c nh12+2. §Æc biÖt ®èi víi vïng s©u vïng xa gi¸o viªn cã thÓ chØ cÇn häc qua ch-¬ng tr×nh 9+7 lµ cã thÓ gi¶ng day. §iÒu nµy dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c vïng, miÒn trong n-íc. Nh÷ng vïng s©u, vïng xa, vïng miÒn nói th× tr×nh ®é chuÈn gi¸o viªn thÊp h¬n nhiÒu so víi vïng thµnh thÞ. Tuy nhiªn do ®Æc thï cña løa tuæi häc tiÓu häc nªn gi¸o viªn c¸n bé c«ng chøc cña bËc häc tiÓu häc còng cã nÐt rÊt riªng biÖt. §ã lµ gi¸o viªn tiÓu häc tr×nh ®é chuyªn m«n kh«ng cÇn ph¶i cao nh-ng ®ßi hái kiÕn thøc sph¹m l¹i rÊt cao. Gi¸o viªn ngoµi nhiÖm vô gi¶ng day, truyÒn ®¹t kiÕn thøc tæng hoµ vÒ thÕ giíi xung quanh cho trÎ th¬ cßn ph¶i mét nhµ t©m lÝ. Gi¸o viªn ph¶i cã lßng kiªn nhÉn, n¾m b¾t ®-îc t©m lÝ trÎ th¬ tõ ®ã kÕt hîp víi gia ®×nh uèn n¾n x©y dùng nh©n c¸ch cho trÎ. Gi¸o viªn ph¶i cã tr×nh ®é truyÒn ®¹t kiÕn thøc mét c¸ch khoa häc, phï hîp víi sù nhËn thøc cña trÎ em h×nh thµnh nh©n thøc míi ®óng ®¾n ®¶m b¶o trÎ em ph¸t triÓn c©n ®èi c¶c vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn. HiÖn nay l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc chiÕm gÇn 50% tæng quü l-¬ng ngµnh Gi¸o dôc-§µo t¹o, cã lÏ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ sè l-îng gi¸o viªn tiÓu häc ®«ng nhÊt so víi c¸c bËc häc kh¸c. MÆc dï sè häc sinh gi¶m m¹nh trong khi sè gi¸o viªn ch-a thÓ gi¶m t-¬ng øng. B×nh qu©n l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc n¨m 2003 lµ 1149307.2 ngµn ®ång/ ng-êi/ n¨m. Nh×n chung l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc hiÖn nay ®· t¨ng kh¸ h¬n nhiÒu so víi n¨m 1998 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 b) Häc sinh: Häc sinh tiÓu häc cã ®é tuæi tõ 6-10 (cã thÓ sè Ýt ®Õn 14 tuæi). §©y lµ løa tuæi b-íc ®Çu ®ang cã nh©n thøc ®Çu tiªn vÒ x· héi, hiÓu biÕt ®¬n gi¶n vÒ tù nhiªn x· héi vµ con ng-êi, b-íc ®Çu h×nh thµnh kü n¨ng c¬ b¶n vÒ nghe nãi ®äc viÕt vµ tÝnh to¸n; cã thãi quen rÌn luyÖn th©n thÓ, gi÷ d×n vÖ sinh; cã hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ h¸t, móa, ©m nh¹c, mü thuËt. Løa tuæi häc sinh tiÓu häc ®-îc h-ëng ®Çy ®ñ quyÒn trÎ em. Trong ®ã lµ quyÒn ®-îc ch¨m sãc nu«i d-ìng ®Ó ph¸t triÓn thÓ chÊt, trÝ tuÖ, tinh thÇn vµ ®¹o ®øc. QuyÒn ®-îc ph¸t triÓn n¨ng khiÕu. Mäi n¨ng khiÕu cña trÎ ®Òu ®-îc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. QuyÒn vui ch¬i, gi¶i trÝ lµnh m¹nh, ®-îc ho¹t ®éng v¨n ho¸, nghÖ thuËt, thÓ dôc, thÓ thao, du lÞch phï hîp víi løa tuæi. QuyÒn ®-îc häc tËp. Gia ®×nh, Nhµ n-íc cã tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o cho trÎ em thùc hiÖn quyÒn häc tËp; häc hÕt ch-¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ cËp; t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ theo häc ë tr×nh ®é cao h¬n. c) Ch-¬ng tr×nh cña bËc tiÓu häc: Ch-¬ng tr×nh cña bËc tiÓu häc ph¶i ®¶m b¶o truyÒn ®¹t ®-îc cho häc sinh cã lßng nh©n ¸i, mang b¶n s¾c con ng-êi ViÖt Nam: yªu quª h-¬ng, ®Êt n-íc, hoµ b×nh vµ c«ng b»ng b¸c ¸i; kÝnh trªn, nh-êng d-íi, ®oµn kÕt vµ s½n sµng hîp t¸c víi mäi ng-êi; cã ý thøc vÒ bæn phËn cña m×nh ®èi víi ng-êi th©n, ®èi víi b¹n bÌ, ®èi víi céng ®ång vµ m«i tr-êng sèng; t«ng träng vµ thùc hiÖn ®óng ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh ë nhµ tr-êng, khu d©n c-, n¬i c«ng céng, sèng hån nhiªn, m¹nh d¹n, tù tin trung thùc. Cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tù nhiªn, x· héi, con ng-êi vµ thÈm mÜ; cã kÜ n¨ng c¬ b¶n vÒ nghe ®äc, nãi, viÕt vµ tÝnh to¸n. BiÕt c¸c häc tËp, biÕt tù phôc vô, biÕt sö dông mét sè ®ång dïng gia ®×nh vµ c«ng cô lao ®éng th«ng th-êng. Môc tiªu cña ch-¬ng tr×nh gi¶ng d¹y kh«ng chØ cung cÊp tri thøc khoa häc cho häc sinh mµ cßn h×nh thµnh nh©n c¸ch cña häc sinh, d) C¬ së vËt chÊt: BËc tiÓu häc ®ßi hái ph¶i cã c¬ së vËt chÊt æn ®Þnh, hiÖn ®¹i ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña trÎ em vÒ thÓ chÊt, t©m lÝ. §¸p øng nhu cÇu gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn. Tuy vËy do ®Æc ®iÓm nÒn gi¸o dôc n-íc ta 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cã xuÊt ph¸t thÊp vÒ c¬ së vËt chÊt còng nh- sù quan t©m ch-a ®óng møc cña mét sè bé ph©n d©n c-. Nhµ n-íc ta tõ tr-íc tíi nay míi chØ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc toµn d©n ®i ®«i víi t¨ng dÇn chÊt l-îng gi¶ng d¹y, Míi chØ b-íc ®Çu x©y dùng c¬ së vËt chÊt. Nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l-îng c¬ së vËt chÊt ch-a thùc sù ®-îc ®¶m b¶o. NhiÒu nghiªn cøu ®· chøng minh r»ng c¬ së vËt chÊt ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn chÊt l-îng gi¶ng d¹y, ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn nhËn thøc cña trÎ nhá. Häc sinh bËc tiÓu häc ®ang ë løa tuæi b-íc ®Çu ph¸t triÓn vÒ t©m hån, thÓ chÊt nªn cÇn cã sù ®Þnh h-íng ®óng ®¾n, m«i tr-êng phï hîp víi sù ph¸t triÓn ®ã. V× thÕ sù quan t©m vÒ ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, vÒ c¬ së vËt chÊt lµ rÊt quan träng. Nh÷ng dù ¸n ®æi míi ch-¬ng tr×nh gi¶ng d¹y, xo¸ bá phßng häc 3 ca, phßng häc t¹m thêi tre l¸, hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®ang ®-îc thóc ®Èy.. Trªn ph¹m vi c¶ n-íc, hiÖn nay bËc tiÓu häc cßn tån t¹i 897 phßng häc 3 ca, 35517 phßng häc t¹m thêi tre l¸. Theo kÕ ho¹ch, trong 5 n¨m 2001-2005 dù kiÕn ®Çu tkho¶ng 45 ngµn tû ®ång, chiÕm gÇn 5,3% tæng sè vèn ®Çu t- ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ t¹o b-íc chuyÓn biÕn c¨n b¶n, toµn diÖn vµ nhanh chãng n©ng cao chÊt l-îng nguån nh©n lùc vµ tr×nh ®é d©n trÝ toµn x· héi. Tæng sè vèn ®Çu t- nµy dµnh cho viÖc xo¸ phßng häc tranh tre, bæ sung phßng häc cho bËc tiÓu häc chÊm døt t×nh tr¹ng häc 3 ca. Theo nghiªn cøu th× chÊt l-îng häc sinh phô thuéc rÊt nhiÒu vµo thêi gian häc t¹i tr-êng. Häc sinh häc hÕt bËc tiÓu häc häc c¶ ngµy t¹i tr-êng cã tr×nh ®é h¬n so víi häc nöa ngµy 1 líp häc. Tuy nhiªn, hiÖn nay tû lÖ häc sinh tiÓu häc häc c¶ ngµy trªn ph¹m vi toµn quèc míi ®¹t kho¶ng 26%. Tû lÖ nµy cao nhÊt lµ vïng §ång b»ng S«ng Hång (Hµ Néi lµ 86%) vµ §«ng nam bé, thÊp nhÊt lµ ë vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long, T©y B¾c vµ T©y Nguyªn. Tuy nhiªn tØnh thÊp nhÊt l¹i thuéc vÒ vïng §«ng b¾c (Cao B»ng 2,6%). CÇn l-u ý hiÖn nay sè häc sinh tiÓu häc ®ang cã xu h-íng gi¶m nhanh nªn viÖc x©y dùng tr-êng/ líp míi ph¶i thËn träng, tr¸nh g©y l·ng phÝ ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nhu cÇu ®Çu t- x©y dùng phßng häc 2 buæi/ ngµy Sè l-îng phßng häc Tæng sè Tæng sè Tæng sè CÇn söa phßng häc ch÷a cÇn thªm Nhu cÇu ®Çu t- 2003 X©y thªm CÇn söa ch÷a vµ söa ch÷a Tæng sè 309.756 140.936 226.403 85.467 140.936 §ång b»ng S«ng Hång 49.244 15.246 26.616 11.370 15.246 §«ng b¾c 47.675 30.290 19.965 10.155 30.290 T©y b¾c 14.980 9.810 16.437 2.559 9.810 B¾c trung bé 44.999 20.049 27.590 13.904 20.049 DH MiÒn trung 26.340 13.878 37.368 7.541 13.878 T©y nguyªn 22.968 8.15 7.759 7.759 8.150 §«ng nam bé 39.686 13.686 12.486 12.486 13.686 §ång b»ng S«ng Cöu Long 63.873 29.827 19.704 19.704 29.827 Nguån: TÝnh to¸n tõ sè liÖu cña Bé GD-§T d) Tµi chÝnh: BËc tiÓu häc cã ®Æc ®iÓm lµ phæ cËp cho mäi ng-êi. Häc sinh häc tiÓu häc hoµn toµn ®-îc miÔn häc phÝ ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng cho mäi ng-êi. Tuy nhiªn thùc tÕ, mét sè tr-êng tiÓu häc l¹i rÊt thµnh c«ng trong viÖc hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a nhµ n-íc, céng ®ång vµ phô huynh ®Ó cïng h-íng tíi môc ®Ých chung lµ cung cÊp gi¸o dôc c¬ b¶n. KÕt hîp trong nh÷ng c¬ chÕ ph©n chia chi phÝ gi÷a nhµ n-íc vµ céng ®ång vµ ®ãng gãp b»ng hiÖn vËt cña céng ®ång lµ nh÷ng yÕu tè quan träng trong më réng m¹ng l-íi tr-êng tiÓu häc. MÆc dï kh«ng ph¶i ®ãng häc phÝ ë bËc tiÓu häc nh-ng trong thùc tÕ phô huynh häc sinh l¹i ®-îc k× väng lµ sÏ ®ãng gãp c¸c chi phÝ ®Çu vµo c¬ b¶n kh¸c nh- phÝ x©y dùng, b¶o d-ìng vµ tµi liÖu häc tËp. C¸c chi phÝ nµy t¹o g¸nh nÆng lín cho nh÷ng gia ®×nh cã thu nhËp thÊp vµ cã thÓ lµ mét yÕu tè g©y c¶n trë viÖc ®i häc tiÓu häc. Th¸ch thøc ®Æt ra cho nhµ n-íc lµ ph¶i nhËn thøc râ nh÷ng nghÜa vô c¬ b¶n cña m×nh trong viÖc cung cÊp gi¸o dôc b¾t buéc cho tÊt c¶ trÎ em ë møc phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ. SÏ cÇn tiÕn hµnh 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nh÷ng b-íc ®i xa h¬n n÷a ®Ó dÇn dÇn chuyÓn sang c¬ chÕ nhµ n-íc cÊp toµn bé kinh phÝ gi¸o dôc tiÓu häc, cã nh- vËy míi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong cung cÊp gi¸o dôc cã chÊt l-îng cho mäi ng-êi. HiÖn nay kinh phÝ chi cho gi¸o dôc ®-îc hç trî tõ nhiÒu nguån. ViÖt Nam ®· x©y dùng mèi quan hÖ tèt víi c¸c nhµ tµi trî, thÓ hiÖn qua sè l-îng ngµy cµng nhiÒu c¸c dù ¸n hç trî cho gi¸o dôc tiÓu häc tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1990 trë l¹i ®©y. 2. Thùc tr¹ng gi¸o dôc tiÓu häc ë ViÖt Nam hiÖn nay. Cïng víi sù h×nh thµnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn cña hÖ thèng chØ tiªu thèng kª kinh tÕ x· héi nãi chung, nh÷ng n¨m qua ë ViÖt Nam ®· thu thËp vµ tæng hîp ®-îc mét sè chØ tiªu thèng kª vÒ gi¸o dôc bËc tiÓu häc hoÆc cã liªn quan ®Õn gi¸o dôc bËc tiÓu häc. Nh÷ng th«ng tin nµy rÊt cÇn thiÕt cho viÖc nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vÒ gi¸o dôc, lµm c¨n cø ®Ó Nhµ n-íc ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn gi¸o dôc, nh»m t¹o ra kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÝch hîp cho gi¸o dôc còng nh- n©ng cao vai trß gi¸o dôc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n-íc ta. VÒ mÆt ph¸p chÕ Nhµ n-íc ViÖt Nam quy ®Þnh mäi ng-êi cã quyÒn vµ nghÜa vô tham gia gi¸o dôc bËc tiÓu häc (nh- ®· tr×nh bµy ë Ch-¬ng I) Song thùc tÕ ë nhiÒu n¬i, nhiÒu lóc vµ nhiÒu khÝa c¹nh quyÒn ®ã ch-a thùc sù ®-îc b¶o ®¶m. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do phong tôc tËp qu¸n, nguån g«c d©n téc mµ thùc chÊt lµ t- t-ëng lçi thêi vÉn cßn tån ®äng trong c¸c d©n téc còng nh- c¸c vïng s©u vïng xa trong c¶ n-íc. Thùc tÕ gi¸o dôc bËc tiÓu häc rÊt quan träng nã lµ khëi ®Çu, ®Æt nÒn mãng c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn cña con ng-êi. §ßi hái ph¶i cã mét ch-¬ng tr×nh phï hîp víi t©m sinh lÝ cña trÎ em ®ång thêi c¬ së vËt chÊt còng rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña trÎ nhá. Tuy nhiªn gi¸o dôc ®µo t¹o bËc tiÓu häc hiÖn nay ë ViÖt Nam míi chØ ®¹t yªu cÇu vÒ phæ cËp cho mäi ng-êi cßn nh÷ng chØ sè vÒ chÊt l-îng míi ®ang ë giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ThÕ kû 21 ®-îc dù ®o¸n lµ thÕ kû cña chÊt x¸m, lµ thÓ kû cña nhu cÇu tinh thÇn, nhu cÇu v¨n ho¸. V× vËy sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®ang trë nªn hÕt søc quan träng. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña n-íc ta víi thÕ giíi, tr×nh ®é gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cña mét n-íc lµ mét trong nh÷ng th-íc ®o -u tiªn trong quan hÖ quèc tÕ. H¬n n÷a, d©n trÝ cña mét n-íc lµ ®«ng lùc c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn cña n-íc ®ã. Muèn n©ng cao d©n trÝ ph¶i qua gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. V× vËy sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i ®-îc quan t©m ®Çu tthÝch ®¸ng cña toµn x· héi nãi chung vµ toµn ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nãi riªng. 2.1. XÐt vÒ phæ cËp gi¸o dôc Trong nh÷ng n¨m 1990, nh÷ng n¨m ®-îc gäi lµ thËp kû gi¸o dôc cho mäi ng-êi Jomtien, tØ lÖ trÎ em ®i häc tiÓu häc t¨ng ®¸ng kÓ khiÕn tØ lÖ nhËp häc tinh ®¹t ë møc cao gÇn 90% vµo n¨m 2000-2001. Nh÷ng tiÕn bé vÒ tØ lÖ nhËp häc ®óng tuæi ®· ®-îc më réng ®Õn tÊt c¶ c¸c nhãm thu nhËp, tÊt c¶ c¸c vïng, tÊt c¶ c¸c nhãm d©n téc thiÓu sè vµ ®Õn c¶ nam vµ n÷. §iÒu nµy cho thÊy sù thµnh c«ng cña chiÕn dÞch quèc gia ®Èy m¹nh phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc cho tÊt c¶ trÎ em ë tÊt c¶ c¸c vïng miÒn trªn c¶ n-íc. TØ lÖ nhËp häc ®óng tuæi t¨ng lªn còng ®i kÌm víi nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ ®¹t ®-îc ®èi víi nh÷ng chØ sè chÝnh vÒ hiÖu qu¶. Nh÷ng chØ sè nµy bao gåm tû lÖ l-u ban vµ bá häc gi¶m vµ tiÕn ®Õn ®i häc ®ông ®é tuæi tiÓu häc tõ 6-10 tuæi. Tû lÖ nhËp häc tiÓu häc cña trÎ em g¸i cã truyÒn thèng lµ cao ë ViÖt Nam. Khi chuyÓn sang thiªn niªn kØ míi, tØ lÖ nhËp häc cho c¶ nam vµ n÷ vÉn ë møc gÇn nh- t-¬ng ®-¬ng, ngo¹i trõ mét sè nhãm d©n téc cã tØ lÖ n÷ ®i häc vÉn lu«n ë møc thÊp. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tû lÖ nhËp häc theo giíi Tû lÖ nhËp häc 1993 1998 2000 2002 2003 Nam % 50.5 52.8 52.3 52.5 52.7 N÷ % 49.5 47.2 47.7 47.5 47.3 N÷ so víi nam 0.98 0.89 0.91 0.9 0.90 Nguån: Vô KÕ ho¹ch-Tµi chÝnh Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o Th¸ch thøc mµ ViÖt Nam gÆp ph¶i trong thêi gian thùc hiÖn KÕ ho¹ch gi¸o dôc cho mäi ng-êi 2003-2015 lµ cñng cè nh÷ng thµnh tùu hiÖn nay vµ n©ng cao chuÈn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc lªn chuÈn quèc tÕ. ¦u tiªn sÏ lµ t¨ng tû lÖ hoµn thµnh bËc häc t-¬ng øng víi tû lÖ nhËp häc cao. ViÖc t¨ng gÊp ®«i tû lÖ hoµn thµnh bËc häc tõ kho¶ng 49% n¨m 1990/1991 lªn kho¶ng 70% n¨m 1999/2000 cho thÊy xu h-íng tÝch cùc. Tuy nhiªn viÖc nµy cÇn ph¶i xem xÐt trong bèi c¶nh mµ ë ®ã cã mét sè l-îng ®¸ng kÓ trÎ em kh«ng thÓ tiÕp cËn ®-îc chu tr×nh ®Çy ®ñ n¨m líp tiÓu häc hoÆc ®¹t ®-îc møc ®é häc tËp c¬ b¶n tèi thiÓu. Trong n¨m 2000, -íc tÝnh sè trÎ em thÊt häc trong ®ã cã c¶ trÎ em trong ®é tuæi tiÓu häc nh-ng ch-a bao giê ®i häc hoÆc ch-a hoµn thµnh gi¸o dôc tiÓu häc lµ kho¶ng 1,5 triÖu (kho¶ng 15%) em trong nhãm tuæi 6-10 tuæi. TiÕp tôc t¨ng tû lÖ hoµn thµnh bËc häc sÏ ®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m ®Æc biÖt ®Ó ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ trÎ em ®Òu hoµn thµnh chu tr×nh ®Çy ®ñ cña gi¸o dôc tiÓu häc. Nh÷ng thµnh tùu gÇn ®©y vÒ sè häc sinh nhËp häc tiÓu häc ®¹t ®-îc ë møc lín nhÊt ®èi víi nh÷ng trÎ em vïng xa vµ trÎ em tõ c¸c nhãm cã thu nhËp thÊp. §iÒu nµy ®¹t ®-îc lµ nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch më réng c¬ héi tiÕp cËn cho c¸c nhãm cã khã kh¨n vÒ gi¸o dôc. Víi hÖ thèng ®iÓm tr-êng, n¬i c¸c líp tiÓu häc ho¹t ®éng ë th«n, b¶n nh-ng l¹i liªn quan vÒ mÆt hµnh chÝnh víi mét tr-êng chÝnh th× hÇu hÕt c¸c th«n, b¶n ë vïng nói hoÆc xa x«i hÎo l¸nh hiÖn ®Òu cã c¸c líp tiÓu häc. T-¬ng tù nh- vËy, chÝnh s¸ch cÊp ph¸t 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 s¸ch gi¸o khoa miÔn phÝ cho trÎ em d©n téc thiÓu sè, n¬i mµ chi phÝ cho s¸ch gi¸o khoa v-ît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña phô huynh, còng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕp cËn. Tû lÖ nhËp häc cña bËc tiÓu häc theo vïng Tû lÖ (%) TiÓu häc 1993 1998 2002 (*) Toµn quèc 91.4 88.2 90.1 §ång b»ng s«ng Hång 92.3 95.0 90.9 Vïng nói phÝa b¾c 92.1 90.6 89.9 B¾c trung bé 93.5 92.2 92.2 Duyªn h¶i nam trung bé 90.0 84.9 89.2 T©y Nguyªn 86.4 73.9 91.3 §«ng nam bé 94.4 87.9 89.0 §B S«ng Cöu Long 91.4 93.0 88.4 Nguån: §iÒu tra møc sèng hé gia ®×nh ViÖt Nam: 1993, 1998 (*) §iÒu tra møc sèng hé gia ®×nh ViÖt Nam 2002 -WB Sù ®ãi nghÌo, nguån g«c d©n téc, vÞ trÝ ®Þa lÝ vµ n¨ng lùc häc tËp lµ nh÷ng c¶n trë chÝnh ®èi víi tiÕp cËn gi¸o dôc. C¸c ho¹t ®éng cã träng t©m hiÖn ®ang ®-îc tiÕn hµnh nh»m xo¸ bá nh÷ng bÊt c«ng b»ng vÒ c¬ héi häc tËp. Huy ®éng hÕt 15% sè trÎ em cßn l¹i häc ®Çy ®ñ chu tr×nh gi¸o dôc tiÓu häc lµ mét -u tiªn chÝnh s¸ch quan träng. Nã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu häc tËp phøc t¹p h¬n cña trÎ em gÆp khã kh¨n trong häc tËp. ThiÕt kÕ vµ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng nh- vËy khã h¬n rÊt nhiÒu so víi nh÷ng ho¹t ®éng ®-îc ¸p dông cho ®Õn nay vµ chØ ®ñ ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu gi¸o dôc cho ®a sè trÎ em thuéc nh÷ng nhãm d©n c- sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi b×nh th-êng h¬n. C¸c ch-¬ng tr×nh n©ng cao c¬ héi gi¸o dôc cho nh÷ng trÎ em khã tiÕp cËn ®-îc lµ träng t©m cña ngµy cµng nhiÒu ch-¬ng tr×nh kh¸c nhau cña chÝnh phñ vµ mét sè 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ch-¬ng tr×nh cho nhµ tµi trî hç trî. C¸c ch-¬ng tr×nh nµy nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i gi¶m häc phÝ cho ng-êi nghÌo, gi¶m gi¸ s¸ch gi¸o khoa vµ tµi liÖu häc tËp cho nh÷ng céng ®ång cã Ýt c¬ héi tiÕp cËn víi th«ng tin trªn v¨n b¶n, chó träng vµo c¸c ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn ng«n ng÷ tiÕng ViÖt (ë líp tiÒn häc ®-êng vµ nh÷ng líp ®Çu cña tiÓu häc) nh»m t¹o c¬ héi tèt h¬n cho nh÷ng trÎ em nãi tiÕng d©n téc khi b¾t ®Çu häc tiÓu häc cho ®Õn khi hoµn thµnh bËc häc nµy. Kinh nghiÖm cho thÊy r»ng mét ph-¬ng ph¸p tiÕp c©n linh ho¹t cho phÐp kÕt hîp nh÷ng hç trî ®Æc biÖt sÏ n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp h¬n lµ chØ sö dông ®Çu vµo mét c¸ch cøng nh¾c. Th¸ch thøc cuèi cïng lµ ë chç lµm sao ®¶m b¶o cã ®-îc nh÷ng nguån lùc bæ sung ®Ó tµi trî thªm kinh phÝ liªn quan ®Õn n©ng cao chÊt l-îng vµ cung cÊp gi¸o dôc ë vïng xa vµ vïng khã kh¨n. Tuy nhiªn viÖc phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc cho mäi ng-êi ë n-íc ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. MÆc dï hiÖn nay ®· phæ cËp ®Õn 95% häc sinh trong toµn quèc nh-ng ®Ó huy ®éng hÕt 15% cßn l¹i lµ rÊt khã kh¨n. §Ó thùc hiÖn chØ tiªu ®¹t môc tiªu 99% häc sinh tiÓu häc ®i häc ®óng tuæi vµo n¨m 2010, ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam cÇn hoµ nhËp häc sinh d©n téc thiÓu sè vµ häc sinh khuyÕt tËt vµo hÖ thèng gi¸o dôc chÝnh thèng( hai nhãm nµy chiÕm kho¶ng 20% trong tæng sè häc sinh tiÓu häc, trong ®ã 18% lµ häc sinh d©n téc thiÓu sè vµ 2,25% lµ häc sinh khuyÕt tËt). 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ChÊt l-îng häc sinh còng ®-îc quan t©m ®óng møc vµ ngµy cµng ®-îc n©ng cao. Trong 10 n¨m qua, tû lÖ häc sinh lªn líp tèt nghiÖp lu«n gi÷ ë møc cao. Tû lÖ hoµn thµnh cÊp häc t¨ng m¹nh. N¨m häc 1994 1998 2000 2002 2003 (1994-1995) (1998-1999) (2000-2001) (2002-2003) (2003-2004) Tû lÖ lªn líp (%) 87.97 91.73 94.04 95.12 95.63 Tû lÖ tèt nghiÖp (%) 95.66 98.81 98.96 99.58 X Tû lÖ hoµn thµnh 57.38 69.64 74.42 80.51 X cÊp häc (%) Nguån: Vô KÕ ho¹ch-Tµi chÝnh HiÖn nay tû lÖ l-u ban vµ bá häc chØ cßn ë møc thÊp. N¨m 2003-2004 tû lÖ nµy chØ cßn lµ 1,24 vµ 3,13. Tuy nhiªn, tû lÖ hoc sinh l-u ban bá häc vÉn cßn kh¸ cao ë vïng miÒn nói, ®Æc biÖt lµ T©y Nguyªn vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Tû lÖ l-u ban bá häc tiÓu häc (%) Lªn líp L-u ban Bá häc Toµn quèc 95.63 1.24 3.13 §B S«ng Hång 99.31 0.17 0.52 §«ng B¾c 95.29 1.43 3.29 T©y B¾c 89.90 3.42 6.68 B¾c Trung Bé 97.91 0.47 1.62 DH Nam Trung Bé 97.77 1.00 1.23 T©y Nguyªn 97.10 4.28 4.16 §«ng Nam Bé 95.82 1.37 2.81 §B S«ng Cöu Long 92.69 1.09 6.22 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.2.Kinh phÝ cho gi¸o dôc. Tæng chi cho Gi¸o dôc-§µo t¹o bao gåm ng©n s¸ch nhµ n-íc vµ ngoµi ng©n s¸ch nhµ n-íc. Ng©n s¸ch nhµ n-íc chÝnh thøc gåm hai bé phËn (Trung -¬ng vµ ®Þa ph-¬ng), vµ c¶ nh÷ng kho¶n chi ngoµi ng©n s¸ch cña vèn ODA vµ c¸c x·. ViÖt Nam ®ang cã tèc ®é t¨ng GDP nhanh-giai ®o¹n 2000-2003 t¨ng b×nh qu©n trªn 7%/ n¨m vµ tæng chi ng©n s¸ch nhµ n-íc t¨ng b×nh qu©n 14,8%/ n¨m nªn viÖc n©ng cao h¬n n÷a tû lÖ chi NS cho gi¸o dôc trong tæng chi ng©n s¸ch trong GDP lµ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc. HiÖn nay gi¸o dôc vÉn ®-îc -u tiªn cao ë c¶ cÊp quèc gia vµ cÊp tØnh, thµnh phè. Tû lÖ chi ng©n s¸ch nhµ n-íc cho gi¸o dôc ®µo t¹o cña c¶ n-íc t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tõ n¨m 200-2003, ng©n s¸ch nhµ n-íc chi cho gi¸o dôc-®µo t¹o t¨ng b×nh qu©n 21,3% n¨m, trong khi ®ã tæng ng©n s¸ch Nhµ n-íc chØ t¨ng 14,8%/ n¨m. Tuy nhiªn hiÖn nay ViÖt Nam vÉn ®ang chÞu ba ¸p lùc ®ßi hái ph¶i t¨ng h¬n n÷a nguån tµi chÝnh cho gi¸o dôc. Thø nhÊt, do ®ßi hái n©ng cao chÊt l-îng ë c¸c cÊp häc lµ mét -u tiªn cña ViÖt Nam. Thø 2, do viÖc më réng c¸c lo¹i h×nh häc tËp míi (GDTX. Gi¸o dôc cho trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt, khã kh¨n) còng nh- cã thªm mét sè ngµnh häc míi trong c¸c c¬ së ®µo t¹o còng lµm cho sè häc sinh nhËp häc t¨ng lªn. Thø 3, do tØ lÖ nhËp häc vÉn cßn gia t¨ng nhÊt lµ ë bËc THCS vµ THPT. Theo thèng kª cña Bé tµi chÝnh, chi c«ng céng cho gi¸o dôc lµ 73.3% vµ cho ®µo t¹o lµ 26.7%trong ®ã chi c«ng céng cho bËc häc mÇm non chiÕm 5.4%, gi¸o dôc tiÓu häc lµ 35.2% vµ THCS lµ 19.4%. Do sè häc sinh tiÓu häc gi¶m nªn tû lÖ chi ng©n s¸ch cho bËc häc nµy còng gi¶m tõ 36.4% tæng chi ng©n s¸ch gi¸o dôc n¨m 1998(møc cao nhÊt) xuèng cßn 31,7% n¨m 2002. Chi cho gi¸o giôc tiÓu häc lu«n chiÕm tû träng cao nhÊt trong tæng ng©n s¸ch 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gi¸o dôc. ë c¸c ®Þa ph-¬ng, c¬ cÊu chi ng©n s¸ch Gi¸o dôc-§µo t¹o còng rÊt kh¸c nhau. §èi víi c¸c tØnh cã chØ sè nghÌo cao nh- T©y B¾c, T©y nguyªn ( S«n La, Gia Lai ng©n s¸ch gi¸o dôc tËp trung phÇn lín vµo gi¸o dôc tiÓu häc). Ng©n s¸ch Gi¸o dôc-§µo t¹o ViÖt Nam gåm 2 thµnh phÇn chÝnh lµ chi th-êng xuyªn vµ chi ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n. Chi th-êng xuyªn bao gåm chi l-¬ng vµ chi ngoµi l-¬ng nh- chi hµnh chÝnh, tµi liÖu häc tËp, dÞch vô b¶o d-ìng. Chi ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n bao gåm chi phÝ x©y dùng tr-êng míi vµ n©ng cÊp tr-êng hiÖn t¹i, kªt c¶ chi phÝ x©y dùng nhµ ë cho gi¸o viªn ë vïng s©u. Trong thËp kØ 90 ®Çu t- x©y dùng tr-êng lµ rÊt lín. HiÖn t¹i chi phÝ nµy chiÕm xÊp xØ 27% tæng chi cho gi¸o dôc. Chi th-êng xuyªn cña bËc tiÓu häc kh¸ cao. N¨m 2002, chi th-êng xuyªn bËc tiÓu häc chiÕm 81,63%. §iÒu nµy cã nghÜa ë bËc häc nµy chi cho ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c bËc kh¸c. HiÖn nay l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc chiÕm gÇn 50% tæng quü l-¬ng ngµnh Gi¸o dôc-§µo t¹o, cã lÏ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ sè l-îng gi¸o viªn tiÓu häc ®«ng nhÊt so víi c¸c bËc häc kh¸c. MÆc dï sè häc sinh gi¶m m¹nh trong khi sè gi¸o viªn ch-a thÓ gi¶m t-¬ng øng. B×nh qu©n l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc n¨m 2003 lµ 1149307.2 ngµn ®ång/ ng-êi/ n¨m. Nh×n chung l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc hiÖn nay ®· t¨ng kh¸ h¬n nhiÒu so víi n¨m 1998. Tuy nhiªn hiªn nay so víi GDP/ng-êi, l-¬ng gi¸o viªn tiÓu häc vÉn thÊp h¬n so víi nhiÒu n-íc. (Xem b¶ng) 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 L-¬ng gi¸o viªn so s¸nh víi thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi N-íc BËc tiÓu häc NhËt 2.1 Hµn Quèc 3.2 Singapore 1.9 §µi Loan 2.8 Trung Quèc 1.5 Ên §é 2.9 Indonesia 2.7 Malaysia 2.5 Pakistan 3.4 Srilanka 1.3 Th¸i Lan 2.2 Trung B×nh cña ch©u ¸ 2.4 ViÖt Nam(**) 2.4 (**) Nguån: TÝnh to¸n tõ sè liÖu môc tiªu ph¸t triÓn ViÖt Nam 2003 vµ Bé Gi¸o dôc-§µo t¹o. Tû träng chi l-¬ng cao trong khi phÇn chi cho c¸c ho¹t ®éng n©ng cao chÊt l-îng d¹y häc cßn rÊt h¹n chÕ. VÉn cßn sù thiÕu hôt nghiªm träng vÒ chi tµi liÖu vµ dông cô häc tËp, chi b¶o d-ìng ë møc tèi thiÓu, ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng d¹y vµ häc còng nh- hiÖu qu¶ ®Çu t- cña ngµnh. N¨m 2000, chi ngoµi l-¬ng/Häc sinh thÊp nhÊt ë bËc tiÓu häc: 90.856®/HS tuy nhiªn l¹i cã xu h-íng t¨ng nhanh nhÊt. N¨m 2002 t¨ng lªn 145.201®/ HS. Theo luËt Ng©n s¸ch th× Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t-, c¬ quan KÕ ho¹ch vµ ®Çu të ®Þa ph-¬ng chñ tr× phèi hîp víi c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp lËp vµ ph©n bæ dù to¸n chi ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n cho Gi¸o dôc-§µo t¹o tËp trông cho tõng ®¬n vÞ, tõng dù ¸n, tõng c«ng tr×nh sau ®ã göi c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp ®Ó lµm c¨n cø tæng hîp, lËp dù to¸n ng©n s¸ch vµ ph-¬ng ¸n ph©n bæ dù to¸n 20