ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
VŨ THỊ LUẬN
“NGHIÊN C ỨU HIỆN TRẠNG PHÂN B Ố VÀ
ĐẶC
ĐIỂM
TÁI SINH C ỦA LOÀI TRÀ HOA VÀNG HAKODA
(Camellia hakodae Ninh, Tr.) TẠI VƯỜN QUỐC GIA
TAM ĐẢO, HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN”
LUẬN VĂN THẠC SĨ LÂM NGHI ỆP
THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
“NGHIÊN C ỨU HIỆN TRẠNG PHÂN B Ố VÀ
ĐẶC
ĐIỂM
TÁI SINH C ỦA LOÀI TRÀ HOA VÀNG HAKODA
(Camellia hakodae Ninh, Tr.) TẠI VƯỜN QUỐC GIA
TAM ĐẢO, HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN”
Chuyên ngành: Lâm học
Mã s ố: 60.62.02.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ LÂM NGHI ỆP
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN THỊ THU HÀ
THÁI NGUYÊN - 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và k ết quả nghiên ứcu trong luận văn
này là trung th ực và ch ưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các
thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ ngu ồn gốc.
Tác giả luận văn
Vũ Thị Luận
ii
LỜI CẢM ƠN
Luận văn được hoàn thành d ưới sự hướng dẫn của PGS.TS Trần Thị Thu
Hà - Viện trưởng Viện Nghiên ứcu và Phát triển Lâm nghiêp, trường Đại học
Nông Lâm Thái Nguyên, cùng với sự giúp đỡ của các thầy, cô giáo phòng
Đào t ạo Sau Đại học, khoa Lâm Nghi ệp, trường Đại học Nông Lâm Thái
Nguyên. Nhân dịp này tác giả xin chân thành c ảm ơn PGS.TS Trần Thị Thu
Hà, phòng Đào t ạo Sau Đại học, khoa Lâm Nghi ệp, trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyênđã tr ực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian
học tập cũng như thời gian thực hiện luận văn.
Tác giả xin cảm ơn phòng Nông nghi ệp và PTNT huy ện Đại Từ, tỉnh
Thái Nguyên, Viện nghiên ứcu Lâm nghi ệp và Phát triển Lâm nghi ệp trường
Đại học Nông lâm Thái Nguyên, Vườn Quốc gia Tam Đảo, cán bộ lâm nghiệp
và nhân dân các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tam Đảo thuộc huyện Đại Từ,
tỉnh Thái Nguyênđã t ạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tác giả học tập,
điều tra thu thập số liệu ngoại nghiệp. Cuối cùng xin chân thành c ảm ơn bạn
bè, đồng nghiệp và ng ười thân đã giúp đỡ, động viên tác ảgihoàn thành b ản
luận văn này.
Do thời gian và điều kiện phương tiện nghiên ứcu còn thi ếu nên kết quả
đạt được của đề tài không tránh khỏi những thiếu sót và h ạn chế. Tác giả rất
mong nhận được những ý ki ến đóng góp c ủa các thầy, cô giáo, bạn bè, đồng
nghiệp để luận văn được hoàn thi ện hơn.
Xin trân tr ọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng ă3mn 2017
Tác giả luận văn
Vũ Thị Luận
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.........................................................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................................................iii
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT................................................................................vi
DANH MỤC BẢNG........................................................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH...........................................................................................................................ix
MỞ ĐẦU.....................................................................................................................................................1
1. Đặt vấn đề..............................................................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiênứcu..........................................................................................................................2
3. Ý ngh ĩa khoa học và th ực tiễn của đề tài..........................................................................3
Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN C ỨU...................................................4
1.1. Cơ sở của nghiên ứcu..................................................................................................................4
1.1.1. Giới thiệu về loài Trà hoa vàng Hakoda......................................................................4
1.1.2. Khái niệm tái sinh ừrng.........................................................................................................6
1.1.3. Cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học........................................................................................7
1.2. Trên thế giới......................................................................................................................................8
1.2.1. Những nghiên ứcu về tái sinh ừrng................................................................................8
1.2.2. Những nghiên ứcu về loài Trà hoa vàng...................................................................11
1.3. Ở Việt Nam.....................................................................................................................................13
1.3.1. Những nghiên ứcu về tái sinh........................................................................................13
1.3.2. Những nghiên ứcu về Trà hoa vàng............................................................................15
1.3.3. Nghiên ứcu về Trà hoa vàng ở Vườn Quốc gia Tam Đảo..............................18
1.4. Tổng quan khu vực nghiên ứcu..........................................................................................19
1.4.1. Giới thiệu sơ lược về Tam Đảo......................................................................................19
1.4.2. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên huyệnĐại Từ .. 20
iv
Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PH ƯƠNG PHÁP NGHIÊN C
ỨU.....25
2.1. Đối tượng và gi ới hạn nghiên ứcu...................................................................................25
2.2. Nội dung nghiên ứcu................................................................................................................25
2.3. Phương pháp nghiênứcu.........................................................................................................26
2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................................26
2.3.2. Phương pháp xử lý s ố liệu...............................................................................................29
Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN C ỨU VÀ TH ẢO LUẬN..................................33
3.1. Một số đặc điểm hình thái loài Trà vàng Hakoda t ại khu vực nghiên ứcu
..........................................................................................................................................................................33
3.1.1. Hình thái thân, cành..............................................................................................................33
3.1.2. Hình thái lá.................................................................................................................................34
3.1.3. Hình thái hoa.............................................................................................................................35
3.2. Đặc điểm sinh thái nơi có loài Trà hoa vàng Hakoda và hi ện trạng phân
bố của loài t ại khu vực nghiên ứcu...........................................................................................35
3.2.1. Điều kiện khí hậu nơi có loài Trà hoa vàng Hakoda phân b
ố..............35
3.2.2. Đặc điểm đất đai nơi có Trà hoa vàng Hakoda phân bố.................................37
3.2.3. Hiện trạng phân b ố của loài Trà hoa vàng Hakoda t
ại khu vực
nghiên cứu.................................................................................................................................................38
3.3. Một số đặc điểm cấu trúc rừng nơi có loài Trà hoa vàng Hakoda phân b ố.........40
3.3.1. Cấu trúc tổ thành t ầng cây g ỗ.......................................................................................40
3.3.2. Đặc điểm tầng cây g ỗ.........................................................................................................45
3.3.3. Thành ph ần loài cây..........................................................................................................đi
kèm với Trà hoa vàng Hakoda...................................................................................................46
3.3.4. Đặc điểm độ tàn che t ầng cây g ỗ...............................................................................49
3.3.5. Đặc điểm tầng cây b ụi, thảm tươi...............................................................................50
3.4. Tình hình sinh trưởng và tái sinh tự nhiên ủca loài Trà hoa vàng
Hakoda tại khu vực nghiên ứcu...................................................................................................54
3.4.1. Tình hình sinh trưởng của loài Trà hoa vàng Hakoda t ại khu vực
nghiên ứcu.................................................................................................................................................54
v
3.4.2. Đặc điểm tái sinh ựt nhiên ủca loài Trà hoa vàng Hakoda t ại khu vực
nghiên ứcu.................................................................................................................................................58
3.5. Đề xuất một số biện pháp bảo vệ tái sinh ựt nhiên cho loài Trà hoa
vàng Hakoda ở các trạng thái ừrng IIA, IIIA1....................................................................61
3.5.1. Một số biện pháp bảo vệ tái sinh ựt nhiên cho cây Trà vàng Hakoda .. 61
3.5.2. Điều kiện gây tr ồng loài Trà hoa vàng Hakoda..................................................61
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ..........................................................................................................63
1. Kết luận.................................................................................................................................................63
2. Tồn tại....................................................................................................................................................64
3. Đề nghị..................................................................................................................................................64
TÀI LI ỆU THAM KHẢO..........................................................................................................65
PHỤ LỤC................................................................................................................................................69
vi
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
Cp
: Che phủ
Cs
: Cộng sự
D00
: Đường kính gốc
D1.3
: Đường kính ở 1,3 m so với mặt đất
ĐDSH
: Đa dạng sinh học
Dt
: Đường kính tán
Hdc
: Chiều cao dưới cành
Htb
: Chiều cao trung bình
Hvn
: Chiều cao vút ngọn
IUCN
: Hiệp hội bảo tồn thiên nhiên ếthgiới
ODB
: Ô d ạng bản
OTC
: Ô tiêu chuẩn
TSTN
: Tái sinh ựt nhiên
UBND : Ủy ban nhân dân
VQG
: Vườn Quốc gia
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Giá trị sản xuất huyện Đại Từ giai đoạn 2011 - 2015.............................23
Bảng 3.1. Các chỉ tiêu về lá ủca Trà hoa vàng Hakoda ở khu vực nghiên ứcu 34
Bảng 3.2: Phân b ố cá thể Trà hoa vàng Hakoda theo khu v ực khác nhau.........38
Bảng 3.3. Phân b ố cá thể Trà hoa vàng Hakoda theo OTC.......................................39
Bảng 3.4. Cấu trúc tổ thành t ầng cây g ỗ khu vực xã La B ằng, huyện Đại
Từ, tỉnh Thái Nguyên..................................................................................................41
Bảng 3.5. Cấu trúc tổ thành t ầng cây g ỗ khu vực xã M ỹ Yên,huyện Đại
Từ, tỉnh Thái Nguyên..................................................................................................42
Bảng 3.6. Cấu trúc tổ thành t ầng cây g ỗ khu vực xã Quân Chu, huyện Đại
Từ, tỉnh Thái Nguyên..................................................................................................44
Bảng 3.7. Đặc điểm của tầng cây g ỗ khu vực xã La B ằng, huyện Đại Từ,
tỉnh Thái Nguyên...........................................................................................................45
Bảng 3.8. Đặc điểm của tầng cây g ỗ khu vực xã M ỹ Yên, huyện Đại Từ,
tỉnh Thái Nguyên...........................................................................................................45
Bảng 3.9. Đặc điểm của tầng cây g ỗ khu vực xã Quân Chu, huy ện Đại Từ,
tỉnh Thái Nguyên...........................................................................................................46
Bảng 3.10: Mức độ thân thu ộc của loài Trà hoa vàng Hakoda v ới các loài
khác ạti khu vực xã La B ằng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên..........47
Bảng 3.11: Mức độ thân thu ộc của loài Trà hoa vàng Hakoda v ới các loài
khác ạti khu vực xã M ỹ Yên, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên 48
Bảng 3.12: Mức độ thân thu ộc của loài Trà hoa vàng Hakoda v ới các loài
khác ạti khu vực xã Quân Chu, huy ện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên . 48
Bảng 3.13. Độ tàn che t ầng cây g ỗ ở các xã La Bằng, Mỹ Yên, Quân Chu
thuộc huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên............................................................50
Bảng 3.14. Thành ph ần cây b ụi xã La B ằng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái
Nguyên................................................................................................................................51
Bảng 3.15. Thành ph ần cây b ụi xã M ỹ Yên, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
..............................................................................................................................................................................51
viii
Bảng 3.16. Thành ph ần cây b ụi khu vực xã Quân Chu, huy ện Đại Từ, tỉnh
Thái Nguyên
52
Bảng 3.17. Thành ph ần thảm tươi khu vực xã La B ằng, huyện Đại Từ, tỉnh
Thái Nguyên
53
Bảng 3.18. Thành ph ần thảm tươi khu vực xã M ỹ Yên, huyện Đại Từ, tỉnh
Thái Nguyên
53
Bảng 3.19. Thành ph ần thảm tươi khu vực xã Quân Chu, huy ện Đại Từ,
tỉnh Thái Nguyên 54
Bảng 3.20. Sinh trưởng của Trà hoa vàng khu v ực xã La B ằng, huyện Đại
Từ, tỉnh Thái Nguyên
55
Bảng 3.21. Sinh trưởng của Trà hoa vàng Hakoda khu v ực xã M ỹ Yên,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
56
Bảng 3.22. Sinh trưởng của Trà hoa vàng Hakoda khu v ực xã Quân Chu,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
57
Bảng 3.23. Phân b ố tái sinh ủca Trà hoa vàng Hakoda theo c ấp chiều cao. . .59
Bảng 3.24. Phân b ố tái sinh ủca Trà hoa vàng Hakoda theo ch ất lượng và
nguồn gốc tái sinh................
60
ix
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Trà hoa vàng Hakoda (Tr ần Ninh và Hakoda Naotoshi, 2010) [20]
...........................................................................................................................................................................5
Hình 3.1: Hình thái thân cây, cây tr ưởng thành - Trà hoa vàng Hakoda .. 33
Hình 3.2: Hình thái lá Trà hoa vàng Hakoda.......................................................................34
Hình 3.3: Hình thái hoa, cành mang nụ của cây Trà hoa vàng Hakoda...........35
Hình 3.4: Biểu đồ diễn biến thời tiết khí hậu tại khu vực nghiên cứu.................36
Hình 3.5. Đồ thị phân b ố N/D00 của Trà hoa vàng Hakoda khu v ực xã La
Bằng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên...........................................................55
Hình 3.6: Đồ thị phân b ố N/D00 của Trà hoa vàng Hakoda khu v ực xã M ỹ
Yên, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên............................................................ ..56
Hình 3.7: Đồ thị phân b ố N/D00 của Trà hoa vàng Hakoda khu v ực xã
Quân Chu, huy ện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên 57
Hình 3.8: Cây tái sinh của Trà hoa vàng Hakoda.............................................................58
Hình 3.9: Đồ thị tỷ lệ phân b ố Trà hoa vàng Hakoda
theo chất lượng cây
tái sinh..................................................................................................................................60
1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Trà hoa vàng thu ộc chi Camellia là m ột chi lớn thuộc họ Chè
(Theaceae). Các loài trong chi Camellia có nhi ều tác dụng như gỗ làm đồ gia
dụng bền chắc, lá, hoa làmđồ uống, làm d ược liệu và làm cây c ảnh. Ngoài ra,
có thể trồng dưới tán cây khác trong cácđai rừng phòng h ộ chống xói mòn,
nuôi dưỡng nguồn nước (Ngô Quang Đê, 1998) [7]. Trà hoa vàng là loài cây
quý, được phát hiện ở Trung Quốc vào nh ững năm 60 của thế kỷ XX nhưng
đã được phát triển nhanh chóng nh ờ những đặc tính vốn có c ủa nó. Trung Qu
ốc đã lai giống thành công gi ữa Trà hoa vàng và Trà hoa đỏ, làm lá nhỏ đi
nhưng vẫn giữ được màu hoa vàng đặc trưng. Ngoài vi ệc sử dụng Trà hoa
vàng nh ư một loài cây c ảnh quan, còn có các ứng dụng khác, như sử dụng
các chất dinh dưỡng trong lá, hoa có tác ụdng hạ huyết áp, giảm tiểu đường,
hạ cholesterol, hạ mỡ máu, chống u bướu, tăng cường hệ miễn dịch [33].
Ở Việt Nam, Trà hoa vàng được phát hiện ở nhiều nơi những năm 90
của thế kỷ XX và ở một số vùng phía Bắc trong những năm vừa qua. Trà hoa
vàng là cây b ụi hoặc cây g ỗ nhỏ, là cây ưa bóng, có th ể đưa chúng vào đối
tượng trồng dưới tán ừrng tự nhiên. Hiện nay, môi tr ường sống của Trà hoa
vàng đang bị đe dọa nghiêm trọng do việc chặt phá ừrng bừa bãi, n ếu không
có k ế hoạch bảo vệ và đầu tư hợp lý thì chúng ta sẽ mất đi nguồn tài nguyên
quý hi ếm này (Ngô Quang Đê, 2001) [8].
Vườn Quốc gia (VQG) Tam Đảo được thành l ập tại Quyết định số
601/NN-TCCB/QĐ, ngày 15/5/1996 c ủa Bộ Nông nghi ệp và PTNT v ới tổng
diện tích là 36.883 ha. Tam Đảo là m ột khối núi thuộc phần cuối của dãy núi hình
cánh cung thượng nguồn sông ch ảy. Dãy núi này nh ư bức bình phong chắn gió
mùa Đông B ắc cho vùng đồng bằng, gồm trên 20đỉnh núi với độ cao trên 1000m.
Cao nhất là đỉnh Tam Đảo Bắc (1.592m), vùng trung tâm có 3 đỉnh:
2
Thiên Thị (1.375m), Thạch Bàn (1.388m) và Phù Ngh ĩa (1.300m), sườn núi dốc,
địa hình chia cắt mạnh. Sự phức tạp của địa hình, hướng phơi, độ cao, khí tượng
thủy văn, mức độ tácđộng của con người khác nhau....cùng với đặc tính sinh vật
học của từng loài cây đã t ạo cho Tam Đảo có m ột hệ thực vật hết sức phong phú
và đa dạng với 1.430 loài th ực vật, thuộc 741 chi, 219 họ, 6 ngành th ực vật bậc
cao. Trong số các loài thực vật của VQG Tam Đảo có 68 loài đặc hữu và 58 loài
quý hi ếm được ghi vào sáchđỏ của Việt Nam hay theo tiêu chuẩn của IUCN cần
được bảo tồn và b ảo vệ như: Lan hài Tam Đảo, Hoàng th ảo hoa vàng ,
Trà hoa vàng ginbéc , Trà hoa vàng Tam Đảo.... Tài nguyên thực vật rừng nơi
đây c ũng rất đa dạng về công d ụng với 16 nhóm công d ụng chính như: Lấy gỗ,
làm thu ốc, cây bóng mát hoặc làm c ảnh, làm rau ăn, lấy quả, cho nhựa mủ, cho
tanin, cho tinh dầu,... Đặc biệt là loài Trà hoa vàng Hakoda, là loài cho hoa đẹp
và có giá trị về nhiều mặt, nhiều lĩnh vực nênđược rất nhiều người ưa thích.
Hiện nay, môi tr ường sống của Trà hoa vàng Hakoda đang bị đe dọa nghiêm
trọng do nhiều nguyên nhân khác nhau như: nhu cầu chơi cây c ảnh, nhu cầu làm
dược liệu và đặc biệt do thị trường Trung Quốc thu mua với giá ấrt cao nên người
dân địa phương đã vào r ừng thu hái trái phépĐ.iều đó đã d ẫn đến làm suy giảm
số lượng và tr ữ lượng loài. Trong khi đó, vi ệc nghiên ứcu cơ bản về loài cây này
còn r ất hạn chế (Trần Ninh và Hakoda Naotoshi, 2010) [20].
Xuất phát ừt thực tế và yêu cầu bảo tồn và phát triển loài Trà hoa vàng
Hakoda. Do v ậy, việc nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu hiện trạng phân b ố
và đặc điểm tái sinh của loài Trà hoa vàng Hakoda (Camellia hakodae
Ninh, Tr.) tại Vườn Quốc gia Tam Đảo, huyện Đại Từ, tỉnh Thái
Nguyên”là r ất cần thiết.
2. Mục tiêu nghiênứuc
- Xácđịnh được những đặc điểm cơ bản về hình thái của loài Trà hoa vàng
Hakoda tại khu vực nghiên ứcu.
3
- Xácđịnh được một số đặc điểm sinh thái, phân bố và đặc điểm tái sinh tự
nhiên ủca Trà hoa vàng Hakoda t ại khu vực nghiên ứcu.
- Bước đầu đề xuất một số giải pháp bảo tồn và phát triển loài t ại Vườn
Quốc gia Tam Đảo, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
3. Ý ngh ĩa khoa học và th ực tiễn của đề tài
- Ý ngh ĩa khoa học:
+ Xácđịnh được hiện trạng phân b ố và đặc điểm tái sinh ựt nhiên ủca Trà
hoa vàng Hakoda t ại Vườn Quốc gia Tam Đảo, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
+ Làm c ơ sở lý lu ận khoa học cho việc bảo tồn và phân lo ại.
- Ý ngh ĩa thực tiễn: Từ kết quả điều tra hiện trạng phân b ố và đặc điểm
tái sinh ựt nhiên ủca loài Trà hoa vàng Hakoda, góp ph ần bảo tồn và phát
triển loài cây này t ại khu vực nghiên ứcu.
4
Chương 1
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN C ỨU
1.1. Cơ sở của nghiên ứcu
1.1.1. Giới thiệu về loài Trà hoa vàng Hakoda
a) Nguồn gốc, vị trí, phân lo ại loài Trà hoa vàng Hakoda
Trà hoa vàng Hakoda là loài đặc hữu của Việt Nam và m ới chỉ tìm thấy
ở Vườn Quốc gia Tam Đảo, Thái Nguyên, thuộc bộ Thạch nam (Ericales), họ
Chè (Theaceae), chi Trà (Camellia) là m ột chi thực vật hạt kín (Trần Ninh và
Hakoda Naotoshi, 2010) [20].
b) Đặc điểm của loài Trà hoa vàng
Hakoda * Đặc điểm thực vật học
Trà hoa vàng Hakoda là loài cây g ỗ nhỏ, cao 3- 4m. Cành non màu nâu nh
ạt, lá có cuống dài 8- 15 mm, xanh đậm và láng ở mặt trên, xanh sángở mặt dưới
với nhiều điểm tuyến màu đen, cả hai mặt đều không lông, lá dạng da, dày, g ốc
lá hình nêm hoặc tròn, chóp lá có m ũi nhọn, mép lá có răng cưa nhỏ cáchđều
nhau, hệ gân lõm ở mặt trên và nổi rõ ở mặt dưới, gân bên 12-16 cặp. Hoa màu
vàng, m ọc ở đầu cành ho ặc nách lá,đường kính khi nở khoảng 6-8 cm. Cuống
hoa dài 1-1,2 cm, mang 5-6 lá bắc hình móng ho ặc hình vẩy đến gần tròn, cao 46 mm, r ộng 7-12 mm, mép và mặt trong có lông. Tràng hoa g ồm 16-17 cánh,
gần tròn đến bầu dục, dài 2-5,3 cm, rộng 2,3-3,5 cm, có lông ở mặt trong và th ưa
dần ở các cánh bên trong. Bộ nhị nhiều, cao 4-4,5 cm, các chỉ nhị vòng ngoài,
dính nhau 1,4-2,1 cm,
chỉ nhị bên trong ờri, có lông. B ộ nhụy gồm 4 hoặc 5 lá noãn hợp thành bầu
4-5 ô, không lông, vòi nh ụy 4 hoặc 5, rời, dài 3,2-3,5 cm, không lông. Quả
gần dạng cầu, đường kính 5-6 cm, cao 4-4,5 cm, 3-4 hạt trong mỗi ô, vỏ quả
dày 4,5-6,5 mm. H ạt dài 2,2 cm, có lông (Tr ần Ninh và Hakoda Naotoshi,
2010) [20] (Hình 1.1).
- Xem thêm -