Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nghiên cứu chọn tạo và nhân giống cây hoa hồng (rosa spp.l.) năng suất, chất lượ...

Tài liệu Nghiên cứu chọn tạo và nhân giống cây hoa hồng (rosa spp.l.) năng suất, chất lượng cao cho một số tỉnh miền bắc việt nam (1)

.PDF
218
384
123

Mô tả:

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I NGUY N MAI THƠM NGHIÊN C U CH N T O VÀ NHÂN GI NG CÂY HOA H NG (ROSA SPP. L.) NĂNG SU T, CH T LƯ NG CAO CHO M T S T NH MI N B C VI T NAM Chuyên ngành: Di truy n và Ch n gi ng cây tr ng Mã s : 62 62 05 01 LU N ÁN TI N SĨ NÔNG NGHI P Ngư i hư ng d n khoa h c: 1. GS.TS. Tr n Tú Ngà 2. PGS.TS. Vũ Văn Li t HÀ N I - 2009 L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan nh ng s li u và k t qu nghiên c u trong lu n án là trung th c và chưa t ng ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào. M i s giúp ñ vi c hoàn thành lu n án này ñã ñư c c m ơn và các thông tin trích d n trong lu n án ñ u ñư c ghi rõ ngu n g c. Hà N i, tháng 6 năm 2009 Tác gi lu n án Nguy n Mai Thơm Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………i L I C M ƠN Tác gi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c t i hai Th y hư ng d n tr c ti p là GS.TS.Tr n Tú Ngà và PGS.TS. Vũ Văn Li t ñã h t s c ch b o, hư ng d n ñ tác gi có th hoàn thành ñư c b n lu n án này. Tác gi xin trân tr ng c m ơn các Th y, Cô B môn Di truy n ch n gi ng cây tr ng, Khoa Nông h c, Vi n ñào t o sau ñ i h c, Ban Giám hi u Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà n i, Trung tâm Phát tri n VAC, Vi n Sinh h c Nông nghi p, Trung tâm Tài nguyên th c v t, Vi n Di truy n Nông nghi p, Vi n nghiên c u Rau Qu và Khoa Máy - V t lý phóng x - B nh vi n K Hà N i ñã t o ñi u ki n giúp ñ v h c v n và v t ch t cho tác gi . y ban Nhân dân xã Mê Linh huy n Mê Linh t nh Vĩnh Phúc, y ban nhân dân xã ðông Cương Thành ph Thanh Hóa t nh Thanh Hóa và H p tác xã Tây T u s 2 huy n T Liêm Thành ph Hà N i ñã t o ñi u ki n giúp ñ v ñ a ñi m tri n khai thí nghi m cho tác gi . Công trình ñư c hoàn thành có s ñ ng viên c a gia ñình, b n bè ñ ng nghi p và các h c viên cao h c, sinh viên th c t p t t nghi p, nghiên c u khoa h c... Tác gi xin chân thành c m ơn nh ng s giúp ñ quý báu ñó. Tác gi xin trân tr ng c m ơn ! Tháng 6/ 2009 Tác gi lu n án Nguy n Mai Thơm Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………ii M CL C Trang ph bìa L i cam ñoan i L i c m ơn ii M cl c iii Danh m c các ký hi u, các ch vi t t t vii Danh m c các b ng s li u viii Danh m c các hình v , ñ th xii M ð U 1. Tính c p thi t c a ñ tài 1 2. M c ñích và yêu c u 3 3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n 4 4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u 5 Chương 1 - T NG QUAN TÀI LI U 6 1.1. Cơ s khoa h c và th c ti n c a ñ tài 6 1.1.1. Cơ s khoa h c trong ch n gi ng cây tr ng 7 1.1.2. Cơ s khoa h c trong ch n gi ng b ng ñ t bi n nhân t o 9 1.2. ð c ñi m th c v t h c và s phân b c a cây hoa h ng trên th gi i 10 1.2.1. Phân lo i th c v t 10 1.2.2. S phân b c a cây hoa h ng trên th gi i 14 1.2.3. Phân tích ña d ng di truy n ñ i v i qu n th nghiên c u và thu th p ngu n gen 16 1.3. Nghiên c u v ch n gi ng hoa h ng 20 1.3.1. Nghiên c u ch n gi ng b ng phương pháp lai h u tính 20 1.3.2. Nghiên c u v ch n gi ng b ng phương pháp gây ñ t bi n 22 1.3.3. Nghiên c u ch n gi ng b ng phương pháp chuy n gen 24 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………iii 1.4. Nghiên c u v nhân gi ng vô tính hoa h ng 26 1.4.1. Nghiên c u v phương pháp giâm cành 26 1.4.2. Nghiên c u v phương pháp ghép hoa h ng 27 1.4.3. Nghiên c u v phương pháp chi t 29 1.4.4. Nghiên c u v phương pháp nuôi c y mô t bào 30 1.5. Tình hình s n xu t, tiêu th hoa h ng trên th gi i 32 1.6. Nghiên c u, s n xu t và tiêu th hoa h ng 35 Vi t Nam 1.6.1. Tình hình s n xu t và tiêu th hoa h ng Vi t Nam 35 1.6.2. Nh ng nghiên c u v hoa h ng 37 Vi t Nam Chương 2 - V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 40 2.1. V t li u nghiên c u 40 2.2. N i dung nghiên c u 41 2.3. Phương pháp nghiên c u 42 Chương 3 - K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 50 3.1. Thu th p, ñánh giá t p ñoàn m u gi ng t ngu n ñ a phương và nh p n i 50 3.1.1. K t qu thu th p các m u gi ng hoa h ng t ngu n ñ a phương và nh p n i 50 3.1.2. ð c ñi m th c v t h c c a các m u gi ng hoa h ng 53 3.1.3. ð c ñi m c u trúc và hình thái cành hoa 64 3.1.4. ðánh giá m c ñ nhi m m t s sâu b nh h i chính c a các m u gi ng hoa h ng 66 3.2. ðánh giá s ña d ng di truy n c a các m u gi ng hoa h ng trong t p ñoàn nghiên c u 69 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………iv 3.3. K t qu ng d ng ñ t bi n th c nghi m t o v t li u ch n gi ng hoa h ng 74 3.3.1. nh hư ng c a các li u lư ng x lý phóng x t i sinh trư ng, phát tri n và xu t hi n bi n d trên cây hoa h ng th h M1V1 74 3.3.2. Bi u hi n m t s tính tr ng hình thái, c u trúc hoa và t n s xu t hi n các bi n d c a m t s m u gi ng hoa h ng th h M1V2 81 3.3.3. Bi u hi n m t s tính tr ng hình thái, c u trúc hoa và k t qu phân l p 85 m t s d ng ñ t bi n hình thái hoa h ng các th h M1V3 3.3.4. d c nh hư ng c a các li u lư ng phóng x t i t l h t ph n h u các th h M1V1, M1V2 và M1V3 88 3.4. ðánh giá kh năng sinh trư ng phát tri n, năng su t và ch t lư ng hoa c a m t s m u gi ng hoa h ng có tri n v ng t i m t s 90 t nh mi n B c Vi t Nam 3.4.1. ðánh giá kh năng sinh trư ng, phát tri n, năng su t và ch t lư ng hoa c a m t s m u gi ng hoa h ng có tri n v ng t i trư ng ð i h c Nông 90 nghi p Hà N i 3.4.2. ðánh giá kh năng sinh trư ng phát tri n, năng su t và ch t lư ng hoa c a m t s m u gi ng có tri n v ng t i Thanh Hóa, Hà N i và Vĩnh Phúc 97 3.4.3. Phân tích tính n ñ nh năng su t c a các ki u gen v i môi trư ng 104 3.4.4. Kh o sát s ña d ng di truy n c a các m u gi ng có tri n v ng b ng phân tích ADN qua nhân b n ng u nhiên RAPD-PCR 107 3.5. Nghiên c u k thu t nhân gi ng vô tính cây hoa h ng v i m u gi ng tri n v ng 113 3.5.1. Nghiên c u th i v nhân gi ng cho các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng b ng phương pháp ghép m t 113 3.5.2. Nghiên c u m t s lo i g c ghép cho m u gi ng hoa h ng tri n v ng JP30 118 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………v 3.5.3. Nghiên c u nh hư ng c a hai phương pháp ghép m t nh có g và ghép ño n cành ñ n tình hình sinh trư ng, phát tri n m t s m u 121 gi ng hoa h ng tri n v ng 3.5.4. Nghiên c u th i v giâm cành hoa h ng cho m t s m u gi ng có tri n v ng 123 3.5.5. Nghiên c u nh hư ng c a chi u dài cành giâm ñ n tình hình sinh trư ng c a cành giâm c a m u gi ng JP30 131 3.5.6. nh hư ng c a giá th ñ n kh năng sinh trư ng phát tri n c a cành giâm m u gi ng JP30 3.5.7. 133 nh hư ng m t s d ng phân bón lá ñ n tình hình sinh trư ng c a cành giâm m u gi ng JP30 135 3.5.8. Tóm t t sơ ñ quy trình nhân gi ng hoa h ng b ng phương pháp ghép m t và giâm cành cho m t s m u gi ng có tri n v ng 138 Chương 4 - K T LU N VÀ ð NGH 140 4.1. K t lu n 140 4.2. ð ngh 142 DANH M C CÔNG TRÌNH ðà CÔNG B LIÊN QUAN ð N LU N ÁN 143 TÀI LI U THAM KH O 144 PH L C Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………vi DANH M C CÁC KÝ HI U, CÁC CH TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Ký hi u ADN CC CD CT CT1 CT2 CT3 ðBðR ðBHC ðC ðK DT ðVT FAO 15 16 17 NS NST PCR 18 19 PT QTL 20 RAPD 21 RFLP 22 23 24 ST TB TT VI T T T Tên ñ y ñ Acid deoxyribo nucleotide Chi u cao Chi u dài Công th c Công th c 1 Công th c 2 Công th c 3 ð b n ñ ng ru ng ð b n hoa c t ð i ch ng ðư ng kính Di n tích ðơn v tính T ch c lương th c và nông nghi p Liên hi p Qu c (Food and Agricultural Organization) Năng su t Nhi m s c th Ph n ng chu i trùng h p (polymerase chain reaction) Phát tri n Nh ng lôcut ki m soát tính tr ng s lư ng (Quantitative trait loci) ða hình các ño n ADN ñư c nhân b i ng u nhiên (Randomly Amplified Polymorphism DNA) ða hình chi u dài ño n ADN phân c t b i các enzym gi i h n (Restriction Fragment Length Polymorphisms ADN) Sinh trư ng Trung bình Th t Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………vii DANH M C CÁC B NG S B ng LI U Tên b ng Trang 1.1 M t s nhóm hoa h ng chính và vùng phân b c a chúng 14 1.2 Ngu n g c m t s loài hoa h ng trên th gi i 16 1.3 Di n tích, giá tr kinh t hoa c t và cây trang trí c a m t s nư c tr ng chính trên th gi i năm 2003 32 3.1 K t qu thu th p các m u gi ng cây hoa h ng 51 3.2 Phân nhóm t p ñoàn theo m t s ñ c ñi m hình thái 55 3.3 Kích thư c và c u trúc hoa c a m t s m u gi ng ñi n hình trong t p ñoàn nghiên c u 58 3.4 M t s ñ c ñi m v c u trúc hoa c a m t s m u gi ng ñi n hình trong t p ñoàn 60 3.5 Màu s c và ch t lư ng hoa c a m t s m u gi ng ñi n hình trong t p ñoàn 62 3.6 M t s ñ c ñi m hình thái và c u trúc cành hoa c a m t s m u gi ng ñi n hình trong t p ñoàn 65 3.7 M c ñ nhi m sâu b nh h i chính c a m t s m u gi ng ñi n hình trong t p ñoàn 67 3.8 Phân nhóm các m u gi ng theo h s tương ñ ng di truy n 73 3.9 T l b t m m và s ng sót c a các m t ghép sau x lý phóng x 75 3.10 ð ng thái tăng trư ng chi u dài cành và s lá/m m ghép th h M1V1 76 3.11 M t s tính tr ng s lư ng v c u trúc hoa th h M1V1 78 3.12 Các bi n d xu t hi n trên cây hoa h ng sau x lý th h M1V1 80 3.13 M t s ñ c ñi m hình thái, c u trúc hoa h ng th h M1V2 83 3.14 Nh ng bi n d thu ñư c 84 th h M1V2 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………viii 3.15 M t s tính tr ng hình thái, c u trúc hoa 3.16 Các d ng bi n d thu ñư c th h M1V3 th h M1V3 85 87 3.17 ð c ñi m hình thái c u trúc hoa c a nh ng bi n d thu ñư c sau x lý tia gamma ngu n v t li u cho công tác ch n gi ng 3.18 88 nh hư ng c a các li u lư ng phóng x t i t l h t ph n h u d c sau x lý ñ t bi n 89 3.19 M t s ñ c ñi m c u trúc cành hoa c a các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng trong ñi u ki n Gia Lâm Hà N i (v Xuân 2007) 3.20 M c ñ nhi m sâu b nh h i c a các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng 91 93 3.21 Năng su t và ch t lư ng hoa c a các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng t i Gia Lâm Hà N i (v Xuân 2007) 95 3.22 Các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng ñư c ñánh giá theo ch s ch n l c (Selindex) 97 3.23 M t s ch tiêu sinh trư ng phát tri n c a các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng t i các ñi m kh o nghi m 99 3.24 Năng su t và các ch tiêu c u trúc hoa c a các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng 101 3.25 Ch t lư ng và ñ b n hoa c t c a các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng 3.26 Các tham s 103 n ñ nh v i môi trư ng c a các m u gi ng hoa h ng tri n v ng 106 3.27 T ng s băng PCR-RAPD thu ñư c khi th c hi n ph n ng PCR-RAPD 3.28 109 nh hư ng c a th i v ghép ñ n tình hình sinh trư ng phát tri n c a m t ghép m t s m u gi ng hoa h ng tri n v ng trong v Xuân (56 ngày sau ghép) 114 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………ix 3.29 nh hư ng c a th i v ghép ñ n tình hình sinh trư ng phát tri n c a m t ghép m t s m u gi ng hoa h ng có tri n v ng trong v Thu (56 ngày sau ghép) 117 3.30 Chi u cao, ñư ng kính g c và s lá c a m t s lo i g c ghép t i 63 ngày tu i 3.31 nh hư ng c a g c ghép ñ n tình hình sinh trư ng c a m t ghép JP30 (56 ngày sau ghép) 3.32 121 nh hư ng c a phương pháp ghép ñ n tình hình sinh trư ng c a các dòng hoa h ng tri n v ng (42 ngày sau ghép) 3.34 120 nh hư ng c a g c ghép ñ n năng su t và ch t lư ng hoa c a cây ghép JP30 3.33 119 122 nh hư ng c a th i v giâm cành ñ n sinh trư ng cành giâm c a m t s m u gi ng có tri n v ng và g c ghép trong v Xuân (35 ngày sau giâm) 3.35 124 nh hư ng c a th i v giâm cành ñ n kh năng hình thành r c a các m u gi ng có tri n v ng và g c ghép trong v Xuân (35 ngày sau giâm) 3.36 126 nh hư ng c a th i v ñ n các ch tiêu sinh trư ng c a m m ghép các m u gi ng hoa h ng tri n v ng và c a g c ghép trong v Thu (28 ngày sau giâm) 3.37 128 nh hư ng c a th i v giâm cành ñ n kh năng hình thành r c a m t s m u gi ng tri n v ng và g c ghép trong v Thu (28 ngày sau giâm) 3.38 130 nh hư ng c a ñ dài cành giâm ñ n t l b t m m và kh năng sinh trư ng c a m u gi ng JP30 trong v Xuân (35 ngày sau giâm) 131 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………x 3.39 nh hư ng c a ñ dài cành giâm ñ n th i gian ra r c a m u gi ng JP30 trong v Xuân (35 ngày sau giâm) 3.40 nh hư ng c a giá th ñ n t l b t m m và sinh trư ng m m c a cành giâm m u gi ng JP30 3.41 135 nh hư ng c a m t s d ng phân bón ñ n ch t lư ng b r c a cành giâm JP30 (35 ngày sau giâm) 3.44 134 nh hư ng c a d ng phân bón qua lá ñ n kh năng n y m m và sinh trư ng m m c a cành h ng JP30 (35 ngày sau giâm) 3.43 133 nh hư ng c a giá th ñ n ch t lư ng b r c a cành giâm m u gi ng JP30 3.42 132 136 nh hư ng c a m t s d ng phân bón ñ n t l nhi m sâu b nh h i c a cành giâm JP30 (35 ngày sau giâm) 137 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………xi DANH M C CÁC HÌNH Hình Tên hình Trang 1.1 Thân, lá, gai và hoa c a hoa h ng 11 1.2 Hình dáng, c u trúc nh , nh y và ñ hoa c a hoa h ng 12 1.3 C u t o gi i ph u hoa h ng theo chi u d c 12 1.4 C u t o gi i ph u qu c a hoa h ng 13 1.5 T l giá tr nh p kh u hoa h ng c a các nư c EU năm 2003 (%) 33 3.1 Bi u ñ t l (%) xu t x các m u gi ng hoa h ng thu th p trong t p ñoàn nghiên c u 52 3.2 Cây phân nhóm c a 42 m u gi ng hoa h ng 70 3.3 Bi u ñ s cành c p 1 trên thân chính c a các m u gi ng hoa h ng tri n v ng 92 3.4 Bi u ñ năng su t hoa c a các m u gi ng hoa h ng tri n v ng 96 3.5 ði m n ñ nh năng su t gi a m u gi ng và các ñ a ñi m tr ng 104 3.6 ði m kho ng cách m u gi ng và ñi m trung bình 105 3.7 K t qu ñi n di s n ph m PCR-RAPD c a 10 m u gi ng hoa h ng 108 3.8 Cây phân nhóm c a 10 m u gi ng hoa h ng tri n v ng trong t p ñoàn 110 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………xii M ð U 1. Tính c p thi t c a ñ tài Hoa luôn có trong ñ i s ng tinh th n c a con ngư i, vì hoa là k t tinh nh ng ñi u kỳ di u nh t trong th gi i c cây ban t ng cho loài ngư i. Xã h i ngày càng phát tri n, con ngư i có ñi u ki n hư ng ñ n ñ i s ng tinh th n nhi u hơn và v ñ p c a hoa ñã ñi vào m i gia ñình như là m t ph n t t y u c a cu c s ng. m t s nư c như Hà Lan, M , Colombia, Kenia, Trung Qu c vi c kinh doanh hoa ñư c coi là m t ngành kinh t mũi nh n, góp ph n không nh vào ngu n thu cho ngân sách qu c gia. Hàng năm, các nư c này s n xu t m t lư ng l n hoa c t ñ cung c p cho th trư ng trong nư c và xu t kh u. Trung Qu c, di n tích s n xu t hoa ñã ñ t t i 3000 ha v i 1,09 t cành hoa, thu nh p lên t i 18.000 – 65.000 USD/ha. M t trong nh ng nư c nghiên c u và s n xu t hoa h ng hàng ñ u th gi i là Hà Lan v i t ng kim ng ch xu t kh u hoa h ng năm 2003 lên t i 430 tri u Euro [47]. Vi t Nam có khí h u ña d ng, ñ t ñai màu m , phong phú là môi trư ng thu n l i cho s phát tri n c a hàng trăm loài hoa. Th c t , trong nh ng năm g n ñây, di n tích và s n lư ng hoa Vi t Nam tăng lên nhanh chóng và ñang ngày càng ñáp ng tiêu dùng trong nư c. Năm 2005 di n tích tr ng hoa cây c nh c a c nư c là 15.000 ha tăng 7% so v i năm 2004. S n xu t hoa hàng năm ñã mang l i cho nhi u h nông dân các vùng tr ng hoa tr ng ñi m như xã Tây T u - T Liêm - Hà N i, xã Mê Linh - huy n Mê Linh - Vĩnh Phúc t 70 ñ n 130 tri u ñ ng/ha [47]. S n xu t hoa ñ ñáp ng ñư c nhu c u tiêu th trong nư c, gi m nh p kh u và bư c ñ u hư ng t i xu t kh u ñã tr thành m c tiêu quan tr ng ñư c ñ t ra t i các làng ngh tr ng hoa. Theo T ng công ty rau qu Vi t Nam (2007), l n ñ u tiên Vi t Nam ñã xu t kh u hoa sang các nư c Nh t B n, H ng Kông, Singapore, Thái Lan và t i c M . Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………1 Trên th gi i và Vi t Nam hoa h ng ñư c xem là chúa t c a các loài hoa và là loài hoa ñư c ngư i tiêu dùng ưa chu ng nh t. V i ưu ñi m v ki u dáng sang tr ng l i ña d ng v màu s c, hương thơm, cũng như có th tr ng và thu ho ch quanh năm nhi u vùng khí h u và sinh thái khác nhau nên r t thu n l i cho vi c phát tri n s n xu t; V i ưu ñi m ñó hoa h ng ñã tr thành m t trong mư i loài hoa ñ ng ñ u v di n tích tr ng và nhi u nơi trên th gi i Vi t Nam [1], [24]. T nhi u th k trư c ñây các nhà khoa h c trên th gi i ñã chú ý t i công tác nghiên c u ch n t o gi ng hoa h ng. Ngày nay, có hàng ngàn gi ng hoa h ng m i ñư c ch n t o theo các hư ng thương m i hóa như các gi ng hoa h ng ph c v cho th hi u chơi hoa c t có năng su t, ch t lư ng cao, màu s c ñ p, hương thơm h p d n. Các gi ng hoa h ng mini tr ng trong ch u ph c v cho nh ng ngư i chơi hoa c nh, trang trí n i th t và các gi ng hoa h ng có hàm lư ng tinh d u cao, ph c v cho công nghi p s n xu t nư c hoa, s n xu t dư c li u. Các gi ng hoa h ng m i có th ñư c ch n t o theo các hư ng: nh p n i gi ng, lai h u tính, ñ t bi n, chuy n gen ho c lai xoma…Song lai h u tính và x lý ñ t bi n v n là hư ng ñi ch y u t o ra nh ng gi ng hoa h ng m i ña d ng. Hi n nay, Hà Lan ñư c xem là m t trong nh ng nư c ñ ng ñ u trong công tác ch n t o gi ng hoa h ng m i, ch u thâm canh cao, s n xu t trong nhà lư i, s n xu t theo quy trình công nghi p. Vi t Nam, trong nh ng năm g n ñây, nhi u gi ng hoa h ng m i ñã ñư c nh p n i. Trong s ñó có nhi u gi ng có ñ c ñi m n i tr i như hoa to, màu s c ñ p, hương thơm và ñ b n hoa cao, ñư c b sung vào b gi ng trong nư c làm phong phú các ch ng lo i hoa h ng ñang ñư c tr ng trong s n xu t. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………2 Tuy nhiên, cho ñ n nay công tác gi ng hoa h ng Vi t Nam ch y u còn t phát, vi c nghiên c u ch là tuy n ch n gi ng hoa h ng m i t nh ng gi ng nh p n i, sau ñó các gi ng ñư c tr ng theo kinh nghi m truy n th ng. Các công tác khác v gi ng hoa h ng như lưu gi , b o t n, nghiên c u và phát tri n ngu n gen hoa h ng r t ít ñư c quan tâm nên ngu n gen hoa h ng có ngu n g c ñ a phương ngày càng b l n t p và thoái hóa. Th c t cho th y, m t s cơ quan nghiên c u c a Vi t Nam như Vi n Sinh h c Nông nghi p, Vi n Di truy n Nông nghi p, Vi n Nghiên c u Rau Qu , Phân Vi n Sinh h c ðà L t…ñã bư c ñ u th nghi m t o gi ng hoa h ng m i b ng lai h u tính, gây ñ t bi n, chuy n gen…song k t qu ñ t ñư c còn r t h n ch [37]. Cho ñ n nay v n chưa có ñư c m t gi ng hoa h ng m i nào ñư c t o ra và ñưa vào s n xu t b ng các con ñư ng nêu trên. Rõ ràng r ng Vi t Nam vi c nghiên c u m t cách h th ng và toàn di n v loài hoa quí này v n chưa ñư c quan tâm ñúng m c [4]. ð góp ph n kh c ph c nh ng t n t i trên, ñáp ng ñư c nh ng ñòi h i c p thi t c a th c t s n xu t, chúng tôi ti n hành ñ tài nghiên c u: “Nghiên c u ch n t o và nhân gi ng cây hoa h ng (Rosa spp.L.) năng su t, ch t lư ng cao cho m t s t nh mi n B c Vi t Nam" 2. M c ñích và yêu c u 2.1. M c ñích - Thu th p và ñánh giá t p ñoàn công tác m u gi ng hoa h ng trong nư c và nh p n i, làm cơ s cho công tác ch n t o gi ng; - T o thêm ngu n v t li u ph c v cho công tác ch n gi ng hoa h ng b ng phương pháp x lý ñ t bi n; - Tuy n ch n ñư c 1 - 2 dòng, gi ng hoa h ng có tri n v ng, năng su t, ch t lư ng hoa cao ñ gi i thi u vào s n xu t; - Xác ñ nh các bi n pháp k thu t nhân gi ng vô tính cho gi ng hoa h ng tri n v ng b ng phương pháp ghép và giâm cành. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………3 2.2. Yêu c u - Thu th p t p ñoàn m u gi ng hoa h ng có ngu n g c ñ a phương và nh p n i; - Nghiên c u các ñ c ñi m hình thái, sinh trư ng, phát tri n, năng su t và ch t lư ng hoa c a các m u gi ng trong t p ñoàn; - ðánh giá m c ñ ña d ng di truy n c a t p ñoàn m u gi ng hoa h ng thu th p; - X lý ñ t bi n m t s dòng, gi ng ñ t o thêm ngu n v t li u cho công tác ch n gi ng; - Tuy n ch n và ñánh giá kh năng sinh trư ng phát tri n, năng su t và ch t lư ng các dòng có tri n v ng t t p ñoàn; - Nghiên c u k thu t nhân gi ng vô tính nh ng gi ng hoa h ng có tri n v ng ñ t t l nhân gi ng cao 3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n 3.1. Ý nghĩa khoa h c c a ñ tài - Là công trình nghiên c u có h th ng và tương ñ i toàn di n ñ u tiên v cây hoa h ng Vi t Nam. Các k t qu nghiên c u c a ñ tài có th làm cơ s khoa h c cho nghiên c u ch n gi ng hoa h ng và làm tài li u tham kh o ph c v gi ng d y các trư ng ñ i h c và trung c p ngành nông nghi p. - ðã thu th p và ñánh giá t p ñoàn g m 44 m u gi ng hoa h ng trong nư c và nh p n i v các ñ c ñi m th c v t h c và nông sinh h c, giúp các nhà ch n gi ng có ñ nh hư ng khi s d ng chúng làm v t li u, rút ng n ñư c quá trình nghiên c u t o gi ng. - ðã t o ñư c m t s bi n d hình thái hoa có giá tr b ng x lý γ Co60, ñây là nh ng ki u hình m i cây hoa h ng làm phong phú hơn cho ngu n v t li u ch n t o gi ng hoa h ng m i. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………4 3.2. Ý nghĩa th c ti n - Ch n, t o ñư c 1 - 2 gi ng hoa h ng có tri n v ng cho s n xu t, phù h p v i m t s t nh mi n B c Vi t Nam; - ð xu t quy trình nhân gi ng cây hoa h ng có tri n v ng ñư c tuy n ch n b ng phương pháp ghép và giâm cành. Quy trình này s ñư c gi i thi u cho các cơ s s n xu t hoa h ng mi n B c Vi t Nam áp d ng. - Các ki u bi n d hình thái hoa ñ p, l m t t o ñư c t gây ñ t bi n có th nhân nhanh hoàn thi n quá trình t o gi ng m i và gi i thi u cho các vùng tr ng hoa ñ tăng thêm m t hàng hoa h ng m i cung c p cho th trư ng. 4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ð i tư ng nghiên c u bao g m các m u gi ng hoa h ng thu th p ñư c t ngu n ñ a phương và nh p n i. ð a ñi m nghiên c u và tri n khai thí nghi m: Trung tâm Phát tri n VAC - Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i; H p tác xã Tây T u 2 - huy n T Liêm - Thành ph Hà N i; Xã Mê Linh - Huy n Mê Linh - T nh Vĩnh Phúc; Xã ðông Cương - Thành ph Thanh Hóa - T nh Thanh Hóa; Th i gian nghiên c u: ð tài ti n hành t tháng 8/2003 ñ n tháng 5/2008. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………5 CHƯƠNG 1 T NG QUAN TÀI LI U 1.1. CƠ S KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI Cây hoa h ng (Rosa L.), có th phát tri n ñư c r t nhi u nơi trên th gi i. T vùng hàn ñ i, ôn ñ i ñ n c n nhi t ñ i [123], [66]. V i ñi u ki n khí h u Vi t Nam cây hoa h ng có th tr ng ñư c h u h t các vùng trong c nư c. Theo Nguy n Xuân Linh (1998) [21], hoa h ng ñã tr ng ph bi n t r t lâu ñ i Vi t Nam, có th cho thu ho ch quanh năm t i các t nh ñ ng b ng sông H ng, ðà L t, thành ph H Chí Minh và nhi u nơi khác trong c nư c [22]. Các nư c tr ng hoa h ng có ñi u ki n khí h u r t ña d ng, tuy nhiên cây hoa h ng sinh trư ng và phát tri n t t nh t trong ñi u ki n khí h u ôn hòa, m ñ không quá th p vào mùa Xuân và mùa ðông, không có sương mu i cũng như nhi t ñ không quá cao (>250C) và không quá th p (< 60C) [166]. V i khí h u vùng ñ ng b ng sông H ng [14], t tháng 9 ñ n tháng 4 năm sau là ñi u ki n thích h p cho hoa h ng sinh trư ng phát tri n [10]. Th c ti n ngoài s n xu t cũng ñã ch ng minh, cây hoa h ng sinh trư ng phát tri n t t và cho năng su t hoa cao, bông to trong ñi u ki n v Thu ðông và ðông Xuân [38]. Các tháng trong v hè do nhi t ñ quá cao không thích h p cho s sinh trư ng phát tri n c a hoa h ng, nên cây y u, hoa nh và ch t lư ng hoa kém. Trong ngh tr ng hoa h ng, gi ng hoa có kh năng thích nghi cao, cho năng su t hoa cao, ch t lư ng hoa t t r t ñư c coi tr ng ñ s n xu t hoa thương m i [37], [39]. ð nhanh chóng t o ñư c các gi ng hoa m i ñư c th trư ng ưa chu ng thì công tác thu th p ngu n gen ñ a phương và nh p n i ph i ñư c xem là bư c kh i ñ u quan tr ng nh t, t ñó ñánh giá và phát tri n nh ng ñ c tính ưu vi t c a ngu n gen ñ tuy n ch n ra nh ng gi ng m i có tri n v ng ph c v tr c ti p cho s n xu t ho c s d ng làm v t li u cho ch n Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………6 t o gi ng m i b ng lai, gây ñ t bi n... t ñó t o ra nh ng gi ng hoa h ng m i có nhi u ưu ñi m thích h p v i các vùng sinh thái Vi t Nam [39]. nư c ta nh ng nghiên c u xung quanh cây hoa h ng v ch n gi ng, nhân gi ng m i, ch có m t s k t qu ñư c công b c a Vi n nghiên c u Rau Qu , Vi n Di truy n Nông nghi p [26], [20] và Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i. Cho ñ n nay chưa có k t qu nghiên c u nào v t o thành công gi ng hoa h ng m i theo các hư ng lai, ñ t bi n ho c t o gi ng cho vùng sinh thái c th , chưa có m t công trình nghiên c u nào v hoa h ng m t cách toàn di n, các nghiên c u còn t n m n và chưa ñáp ng ñư c s ñòi h i c p thi t v gi ng cũng như v k thu t s n xu t c a th c ti n [29]. M t b t c p hi n nay là gi ng h ng trong s n xu t ph thu c g n như hoàn toàn vào các gi ng nh p n i, d n ñ n s n xu t mang tính th ñ ng; Công tác gi ng không ñáp ng ñư c cho s phát tri n và nh ng ñ nh hư ng riêng, ñ c thù trong tương lai c a Vi t Nam. ði u ñó th hi n r ng vi c ti n hành nghiên c u c a ñ tài ñ t ra là hoàn toàn có cơ s và h t s c c n thi t. 1.1.1. Cơ s khoa h c trong ch n gi ng cây tr ng ð t o ra m t gi ng m i c n s d ng ngu n gen th c v t: các d ng r t khác nhau c a cây tr ng và c cây d i, thông qua các phương pháp ch n gi ng xác ñ nh. Các d ng cây tr ng có th là gi ng ñ a phương, gi ng ñư c t p h p t nhi u vùng sinh thái khác nhau, các d ng cây d i cùng chi v i cây tr ng ñư c thu th p t nhi u nơi trên th gi i [19]. Ngu n gen cây tr ng càng ña d ng phong phú và càng ñ y ñ thì càng t o ñi u ki n thu n l i cho quá trình sáng t o c a nhà ch n gi ng. ð vi c thu th p, nghiên c u và s d ng ngu n gen th c v t ñư c thu n l i, d dàng và chính xác thì công tác quĩ gen ph i ñư c xây d ng trên cơ s lý lu n khoa h c v ng ch c. Theo N. I. Vavilov, tác gi h c thuy t v dãy bi n d tương ñ ng c a th c v t thì các lo i hình th c v t g n nhau như cùng h , cùng chi, cùng loài có hàng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn Ti n s khoa h c Nông nghi p ………………………7
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan