Tài liệu Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh thpt tại thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM -------------------------------------- ĐỖ THỊ NGỌC THU NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA HỌC SINH THPT TẠI TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số: 60340102 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 4 năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM -------------------------------------- ĐỖ THỊ NGỌC THU NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA HỌC SINH THPT TẠI TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số: 60340102 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LƯU THANH TÂM CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : TS. Lưu Thanh Tâm Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM Ngày 24 tháng 4 năm 2014 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: 1. TS. Trương Quang Dũng – Chủ tịch Hội đồng 2. TS. Trần Anh Minh – Phản biện 1 3. TS. Lê Văn Trọng – Phản biện 2 4. TS. Nguyễn Văn Khoảng – Ủy viên 5. TS. Nguyễn Hải Quang – Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập - Tự do - Hạnh phúc TP. HCM, ngày 15 tháng 3 năm 2014 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: ĐỖ THỊ NGỌC THU Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 11 tháng 3 năm 1986 Nơi sinh: Kiên Giang Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh MSHV: 1241820096 I- TÊN ĐỀ TÀI: Các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh THPT tại thành phố Hồ Chí Minh. II- NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG: Nhiệm vụ của đề tài là xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến việc lựa chọn trường đại học của học sinh THPT tại thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đưa ra một số kiến nghị đối với các đơn vị có liên quan trong việc định hướng nghề nghiệp, tư vấn tuyển sinh cho học sinh THPT khi lựa chọn trường đại học. Luận văn gồm bốn nội dung chính: cơ sở lý luận và mô hình nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu và thảo luận, kết luận và kiến nghị. Đề tài đã tìm ra mô hình, các yếu tố tác động đến việc chọn trường đại học của học sinh THPT và qua kết quả phân tích cũng đã cho ra được phương trình hồi quy. Hạn chế của đề tài là chưa nghiên cứu với lượng mẫu lớn, chỉ giới hạn tại thành phố Hồ Chí Minh chưa nghiên cứu tất cả các trường trên khắp cả nước. III- NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: ngày 07 tháng 8 năm 2013. IV- NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: ngày 17 tháng 3 năm 2014. V- CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS. Lưu Thanh Tâm CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn ĐỖ THỊ NGỌC THU ii LỜI CÁM ƠN Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn và gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Lưu Thanh Tâm, người trực tiếp hướng dẫn luận văn, đã tận tình chỉ bảo và giúp tôi tìm ra hướng nghiên cứu, tiếp cận thực tế, tìm kiếm tài liệu, xử lý và phân tích số liệu. giải quyết vấn đề… nhờ đó tôi có thể hoàn thành luận văn cao học của mình. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài, tôi còn nhận được nhiều sự quan tâm, góp ý, hỗ trợ của cha, mẹ, quý thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè và người thân. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Cha mẹ và người thân trong gia đình đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian qua và đặc biệt trong thời gian tôi theo học khóa thạc sỹ tại Trường Đại học Công nghệ TP.HCM. Ban Giám hiệu Nhà trường, Quý thầy cô khoa Quản trị Kinh doanh và Quý thầy cô Phòng Quản lý khoa học và Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ TP.HCM đã truyền đạt cho tôi những kiến thức bổ ích trong suốt hai năm học vừa qua. Các bạn học viên lớp 12SQT13 và đồng nghiệp đã động viên, hỗ trợ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Các bạn học sinh tại các trường THPT Long Thới, Lý Thường Kiệt, Ngô Gia Tự, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Trường Toản, Trần Phú, Võ Thị Sáu, Đăng Khoa, Đông Đô, Hòa Bình, Hồng Đức, Duy Tân đã nhiệt tình tham gia trả lời phỏng vấn nghiên cứu cho đề tài. Học viên ĐỖ THỊ NGỌC THU iii TÓM TẮT Đề tài nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh” được tiến hành trong khoảng thời gian từ tháng 6/2013 đến tháng 12/2013. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc chọn trường đại học của học sinh THPT trên địa bàn TP. HCM. Từ đó, đưa ra một số kiến nghị đối với các đơn vị có liên quan trong việc định hướng nghề nghiệp, tư vấn tuyển sinh cho học sinh THPT khi lựa chọn trường đại học. Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với phương pháp nghiên cứu định lượng và phương pháp thống kê mô tả. Từ cơ sở lý thuyết kết hợp với nghiên cứu định tính và các nghiên cứu trước có liên quan, tác giả đã xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh THPT tại TP. HCM và đã đưa ra mô hình nghiên cứu. Trong nghiên cứu định lượng thực hiện thống kê mô tả, kiểm định thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA – Exploratory Factor Analysis), phân tích hồi quy đa biến, kiểm định mô hình, kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm: giới tính, loại trường THPT, thời gian tìm hiểu về trường, ngành nghề,…Số mẫu khảo sát được là 566, được phân bố đều tại các quận/huyện trên địa bàn TP. HCM (mẫu phân tầng) và đồng thời nhóm các quận/huyện lại theo đặc tính trường THPT và chọn ngẫu nhiên các cá thể trong tầng. Kết quả nghiên cứu đã xác định được 3 nhân tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh là: Đặc điểm và nỗ lực truyền thông của trường đại học, Cơ hội trúng tuyển và Cơ hội tương lai. Kết quả nghiên cứu được thể hiện dưới dạng phương trình hồi quy tuyến tuyến đa biến như sau: Y = 0.397FDDTT+0.285 FCHTT+0.173 FCHTL Trong đó Y là việc chọn trường đại học, FDDTT là đặc điểm và nỗ lực truyền thông của trường đại học, FCHTT là cơ hội trúng tuyển, FCHTL là cơ hội tương lai. Kết quả nghiên cứu góp phần giúp cho các trường đại học nắm bắt được vai trò của các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh THPT tại TP. HCM, làm iv cơ sở cho các trường đại học xây dựng các chiến lược marketing phù hợp nhằm thu hút học sinh chọn trường để học, tăng nguồn thu, tự chủ về mặt tài chính và tạo điều kiện nâng cao chất lượng đào tạo. Mặt khác, qua nghiên cứu này sẽ giúp cho các trường THPT tại TP. HCM, các trường đại học, các tổ chức hỗ trợ cho học sinh, sinh viên cũng như các thầy cô giáo, gia đình, cha mẹ học sinh có biện pháp thiết thực nhằm tư vấn, định hướng và tạo điều kiện tốt nhất cho học sinh THPT tại TP. HCM trong việc lựa chọn ngành/nghề, trường đại học để học. Bên cạnh đó, nghiên cứu này vẫn còn một số hạn chế như: một số yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh THPT nhưng chưa được đưa vào mô hình nghiên cứu. Do đó, cần có những nghiên cứu khác liên quan để bổ sung hoàn thiện, khẳng định tính phù hợp các thang đo và mô hình nghiên cứu. Đối tượng khảo sát trong nghiên cứu là học sinh THPT hệ chính quy tại địa bàn TP. HCM. Do đó, tính đại diện và khả năng tổng quát hóa của mô hình nghiên cứu sẽ cao hơn nếu đối tượng khảo sát trên khắp cả nước và việc khảo sát bao gồm luôn cả các hệ giáo dục thường xuyên và các thí sinh tự do. Nghiên cứu này chỉ đánh giá các thang đo bằng phương pháp hệ số Cronbach’s Alpha, hệ số tương quan biến tổng và phân tích nhân tố EFA, còn mô hình lý thuyết được kiểm định bằng phương pháp hồi quy tuyến tính bội,…Tuy nhiên, hiện nay còn có các phương pháp, công cụ hiện đại khác dùng để đo lường, đánh giá, kiểm định chính xác hơn chẳng hạn như CFA trên AMOS. v ABSTRACT Research studies “The factors a affecting the selection of University students in Ho Chi Minh City” was carried out between June 2013 and December 2013. The goal of the research project in to indentify and assess the extent of the influence of factors to choosing the University of high school students in the Ho Chi Minh City. Since then, a number of recommendations with respect to the relevant units in the career orientation, admissions counselors for high school students when selecting universities. Topical use of qualitative research methods combined with quantitative research methods and methods of descriptive statistics. From theoretical basis in conjunction with qualitative research and previous studies are concerned, the authors have identified factors that affect the choice of college students in high school in Ho Chi Minh City and has launched research model. In research conducted descriptive statistics, scale inspection, analysis, exploring factors (EFA – Exploratory Factor Analysis), multivariate regression analysis, model testing, inspection and research hypotheses to the differences between the groups: University high school, gender, education, time to learn about school, career,… The survey sample was 566, was assigned to the city are in the district in the Ho Chi Minh City (stratified sample) and at the same time the district back in high school characteristics and random selection among individuals. Research results have identified 3 factors that affect the choice of college students: the characteristics and communication efforts of universities, the opportunity to order and the opportunity to future. Research results are expressed in the form of the multivariate linear regression: Y = 0.397FDDTT + 0.285 FCHTT + 0.173 FCHTL. Where Y is the choice of the University; FDDTT is the characteristics and communication efforts of universities; FCHTT is the opportunity to order and FCHTL is the future opportunities. vi Research results contributed to the capture of the factors affecting the selection of high school students in Ho Chi Minh City, as the basis for the formulation of appropriate marketing strategies to attract students to choose schools, increase revenues, financial autonomy and improving the quality of training. On the other hand, this study helps for students, students as well as teachers, families, parents with practical measures aimed at consultation, aimed at creating the best condition for high school students in Ho Chi Minh City in choosing majors/occupation, graduate school to study. In addition, this study is still a number of limitations: some other factors can also affect the choice of high school student s but not yet included in models of research. Therefore, there should be other studies relating to complement, perfection, affirmed fit the scale and pattern study. Survey subjects in studies of high school students is the main system in Ho Chi Minh City. Therefore, the representative and the ability to generalize the model studied would be higher if the survey objects around the country and the survey, including the continuing education system and liberal candidates. This study reviews the scale using method of coefficient Alpha Cronbach’s , correlation of variables and factors analysis of EFA, is a theoretical model is calibrated using a multiple linear regression method,…However, there are also other methods, other modern instruments used to measure, evaluate, more accurate tests such as the CFA on AMOS. vii MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ............................................................................................................................... i Lời cám ơn ................................................................................................................................. iii Tóm tắt ........................................................................................................................................ iii ABSTRACT ................................................................................................................................ v Mục lục ...................................................................................................................................... vii Danh mục các từ viết tắt ........................................................................................................... xi Danh mục các bảng .................................................................................................................. xii Danh mục các biểu đồ, sơ đồ, đồ thị ..................................................................................... xiii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1 1. Lý do nghiên cứu ....................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu: ................................................................................................. 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: ............................................................................. 4 4. Phương pháp nghiên cứu: .......................................................................................... 6 5. Ý nghĩa của đề tài ...................................................................................................... 6 6. Kết cấu của đề tài ...................................................................................................... 7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ...................................... 7 1.1. Một số khái niệm .............................................................................................. 7 1.1.1. Học sinh THPT ................................................................................................ 7 1.1.2. Hướng nghiệp .................................................................................................. 7 1.1.3. Tư vấn hướng nghiệp ....................................................................................... 7 1.1.4. Chọn trường ..................................................................................................... 8 1.1.5. Lựa chọn ngành nghề đào tạo ........................................................................... 8 1.2 Cơ sở lý thuyết ................................................................................................. 9 1.2.1. Thuyết lựa chọn duy lý ..................................................................................... 9 1.2.2 Những yếu tố tác động đến việc lựa chọn ngành nghề của học sinh .................. 9 viii 1.2.3. Giáo dục và giáo dục đại học .......................................................................... 15 1.2.4. Chọn trường đại học ........................................................................................16 1.3. Mô hình chọn trường đại học của học sinh ......................................................16 1.3.1. Mô hình của Chapman.....................................................................................16 1.3.2. Mô hình của Jackson ...................................................................................... 20 1.3.3. Mô hình của Litten ......................................................................................... 21 1.3.4. Mô hình Cosser và Toit .................................................................................. 22 1.4. Các nghiên cứu trước có liên quan.................................................................. 23 1.4.1. Các nghiên cứu trên thế giới ........................................................................... 23 1.4.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam............................................................................ 24 1.4.2.1. Nghiên cứu của Trần Văn Quí và Cao Hào Thi .............................................. 24 1.4.2.2. Mô hình của Nguyễn Phương Toàn ................................................................ 26 1.4.2.3. Mô hình của Nguyễn Minh Hà ....................................................................... 27 1.5. Tóm tắt chương .............................................................................................. 28 CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................. 29 2.1. Khung nghiên cứu .......................................................................................... 29 2.2. Quy trình nghiên cứu ..................................................................................... 30 2.3. Mô hình đề xuất trong nghiên cứu .................................................................. 31 2.4. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... 32 2.5. Thiết kế nghiên cứu........................................................................................ 36 2.5.1. Nghiên cứu định tính...................................................................................... 36 2.5.1.1 Chọn mẫu....................................................................................................... 36 2.5.1.2. Thu thập dữ liệu ............................................................................................. 37 2.5.1.3. Kết quả .......................................................................................................... 37 2.5.2. Nghiên cứu đinh lượng................................................................................... 37 2.5.2.1. Kích thước mẫu.............................................................................................. 38 2.5.2.2. Phân bố mẫu nghiên cứu ................................................................................ 38 ix 2.5.2.3. Xây dựng thang đo ......................................................................................... 41 2.5.2.4. Thu thập dữ liệu ............................................................................................. 44 2.6. Phương pháp phân tích dữ liệu ....................................................................... 45 2.7. Tóm tắt chương .............................................................................................. 48 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VỀ VIỆC CHỌN NGÀNH/ NGHỀ, TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................................................... 50 3.1. Thực trạng của việc chọn ngành/nghề - trường đại học dự thi của học sinh THPT tại TP. HCM ..................................................................................................... 50 3.1.1. Xu hướng chọn ngành/ nghề của học sinh THPT tại TP. HCM .......................51 3.1.2. Xu hướng chọn trường đại học của học sinh THPT tại TP. HCM ................... 57 3.2. Kết quả nghiên cứu......................................................................................... 60 3.2.1. Đặc điểm của mẫu nghiên cứu ....................................................................... 60 3.2.2. Kiểm định thang đo bằng Cronbach’s Alpha .................................................. 67 3.2.3. Phân tích nhân tố - EFA ................................................................................. 71 3.2.3.1 Phân tích nhân tố cho các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh THPT ............................................................................................................ 71 3.2.3.2 Phân tích nhân tố cho các yếu tố quyết định chọn trường ............................... 74 3.2.3.3 Hiệu chỉnh mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu .............................. 74 3.2.4. Kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu ........................................... 76 3.2.4.1. Kiểm định mô hình nghiên cứu ...................................................................... 76 3.2.4.2. Phân tích hồi quy đa biến ............................................................................... 78 3.2.4.3. Kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ............................................................. 81 3.2.4.4. Phân tích mối liên hệ giữa các biến trong mô hình ......................................... 82 3.3. Phân tích kết quả nghiên cứu .......................................................................... 85 3.3.1. Cảm nhận của học sinh THPT về các thang đo thành phần ảnh hưởng ........... 85 3.3.2. Mức độ quyết định của học sinh THPT về việc chọn trường đại học .............. 86 3.4. Tóm tắt chương .............................................................................................. 86 x CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ VỀ ĐỊNH HƯỚNG CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA HỌC INH THPT ............................ 88 4.1. Kết luận.......................................................................................................... 88 4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu ......................................................................... 89 4.3. Kiến nghị ....................................................................................................... 96 4.4. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .......................................... 99 Tài liệu tham khảo .................................................................................................................. 100 Phụ lục 1: Dàn bài thảo luận nhóm Phụ lục 2: Bảng câu hỏi khảo sát Phụ lục 3: Danh sách các trường THPT tại TP.HCM Phụ lục 4: Thống kê mô tả Phụ lục 5: Kết quả Cronbach’s Alpha lần 1 Phụ lục 6: Kết quả phân tích EFA Phụ lục 7: Kết quả Cronbach’s Alpha lần 2 Phụ lục 8: Kết quả phân tích hồi quy đa biến Phụ lục 9: Kết quả kiểm định đa nhóm Phụ lục 10: Kết quả kiểm định T - Test Phụ lục 11: Giá trị các biến quan sát xi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT THPT: Trung học phổ thông THCS: Trung học cơ sở CNH: Công nghiệp hóa HĐH: Hiện đại hóa ĐHQG: Đại học quốc gia TP. HCM: Thành phố Hồ Chí Minh ANOVA: Analysis of Variance – Phân tích phương sai THCN: Trung học chuyên nghiệp xii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1 Cấu trúc nhóm thảo luận nhóm ..................................................................... 36 Bảng 2.2 Mẫu khảo sát phân tầng theo Quận/Huyện các trường Công lập ................................ 40 Bảng 2.3 Mẫu khảo sát phân tầng theo Quận/Huyện các trường Ngoài Công lập ..................... 40 Bảng 3.1 Các trường THPT được khảo sát tại các quận/huyện .................................................. 61 Bảng 3.2 Phân bố mẫu theo loại trường THPT và giới tính ....................................................... 62 Bảng 3.3 Phân bố mẫu theo loại trường THPT và dự định sau khi tốt nghiệp ........................... 63 Bảng 3.4 Phân bố mẫu theo mức độ chắc chắn chọn trường và thời gian tìm hiểu về trường.. . 65 Bảng 3.5 Cronbach’s Alpha của thang đo mối quan hệ ảnh hưởng............................................ 67 Bảng 3.6 Cronbach’s Alpha của thang đo đặc điểm của trường đại học .................................... 68 Bảng 3.7 Cronbach’s Alpha của thang đo cơ hội trúng tuyển .................................................... 68 Bảng 3.8 Cronbach’s Alpha của thang đo năng lực điều kiện bản thân ........................ 69 Bảng 3.9 Cronbach’s Alpha của thang đo cơ hội tương lai........................................... 69 Bảng 3.10 Cronbach’s Alpha của thang đo truyền thông tiếp thị của trường đại học .... 70 Bảng 3.11 Cronbach’s Alpha của thang đo quyết định chọn trường đại học của HS .... 70 Bảng 3.12 Cronbach’s Alpha của các thang đo ............................................................ 71 Bảng 3.13 Kết quả kiểm định thang đo các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường .... 73 Bảng 3.14 Thống kê mô tả các nhân tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học ..................... 76 Bảng 3.15 Bảng ma trận tương quan theo hệ số Pearson .............................................. 77 Bảng 3.16 Các thông số của mô hình hồi quy .............................................................. 79 Bảng 3.17 Kết quả hồi quy .......................................................................................... 80 Bảng 3.18 Kết quả phân tích phương sai...................................................................... 80 Bảng 3.19 Giá trị trung bình của các thang đo thành phần ảnh hưởng .......................... 86 Bảng 3.20 Giá trị trung bình của thang đo chọn trường đại học ................................... 86 xiii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ Trang Hình 1.1 Mô hình chọn trường đại học của Chapman (1981) .................................................... 19 Hình 1.2 Mô hình chọn trường đại học của Jackson (1982) ....................................................... 21 Hình 1.3 Mô hình chọn trường đại học của Litten (1982). ......................................................... 22 Hình 1.4 Mô hình chọn trường đại học của Trần Văn Quí và Cao Hào Thi (2009) ................... 25 Hình 1.5 Mô hình chọn trường đại học của Nguyễn Phương Toàn (2011) ................... 26 Hình 1.6 Mô hình chọn trườn đại học Mở của Nguyễn Minh Hà (2011) ...................... 27 Hình 2.1 Khung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường đại học của học sinh …………………… ....................................................................................... 29 Hình 2.2 Quy trình nghiên cứu .................................................................................... 30 Hình 2.3 Mô hình nghiên cứu đề xuất .......................................................................... 35 Biểu đồ 3.1 Phân bố mẫu theo giới tính ....................................................................... 62 Biểu đồ 3.2 Phân bố mẫu theo dự tính sau khi tốt nghiệp .......................................................... 64 Biểu đồ 3.3 Phân bố mẫu theo mức độ chắc chắn chọn trường và thời gian tìm hiểu về trường …………. ........................................................................................................ 66 Biểu đồ 3.4 Phân bố mẫu theo ngành/nghề chọn của học sinh ..................................... 66 Sơ đồ 3.5 Mô hình nghiên cứu hiệu chỉnh.................................................................... 75 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Thực tế đã ghi nhận có không ít học sinh cuối cấp 3 ở Việt Nam chưa xác định rõ ngành học và trường mình sẽ dự thi. Theo kết quả khảo sát của Báo Người Lao Động trên 60% học sinh thừa nhận rằng mình không được hướng nghiệp khi chọn ngành nghề đăng ký tuyển sinh đại học (http:/nld.com.vn/viec-lam/tren-64-nguoi-tim-vieckhong-xac-dinh-muc-tieu-nghe-nghiep-124865.htm).Theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến ngày 31-5-2012, cả nước có tổng số 204 trường đại học (trong đó có 149 trường công lập, 55 trường ngoài công lập) và 215 trường cao đẳng (trong đó có 187 trường công lập, 28 trường ngoài công lập) (http: tuoitre.vn/giaoduc/501101/cong-bo-danh-sach-cac-truong-dh-cd-cong-lap.html). Đến nay, 40/63 tỉnh, thành phố có trường ĐH và có 62/63 tỉnh, thành có ít nhất một trường CĐ hoặc ĐH chỉ trừ tỉnh Đăknông chưa có trường ĐH, CĐ nào. Theo thống kê gần đây mỗi năm có khoảng 1,1 triệu học sinh dự thi tốt nghiệp THPT ở Việt Nam nhưng hệ thống các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp chỉ có thể tiếp nhận khoảng 20%- 30% số học sinh tốt nghiệp THPT. Tình hình này dẫn đến áp lực hết sức nặng nề cho các học sinh trong các kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp hàng năm, số thí sinh mỗi năm mỗi tăng cao (Theo Nguyễn Phi Yến, 2006). Bên cạnh đó, theo điều tra của Bộ Giáo dục và đào tạo trong năm 2011, có khoảng 63% sinh viên tốt nghiệp nhưng không tìm được việc làm (http://giaoduc.net.vn/Giao-duc-24h/63--sinh-vien-that-nghiep-chat-luong-giao-ducco-van-de-post88908.gd). Kết quả khảo sát của đề tài trọng điểm cấp Bộ do ĐH Sư Phạm TP HCM cho thấy việc học tập không định hướng dẫn đến hơn 50% sinh viên tốt nghiệp phải được đào tạo lại khi được tuyển dụng (http://vnexpress.net/tintuc/thoi-su/hon-50-sinh-vien-tot-nghiep-phai-dao-tao-lai-2098241.html). Việc định hướng như thế nào cho các công dân trẻ tuổi này nhận thấy sự quan trọng của công 2 việc mình đã chọn, tương lai của họ sẽ như thế nào với sự lựa chọn đó cũng như tạo ra một lòng nhiệt tâm trong công việc là một trong những vấn đề đã và đang tồn tại. Nhiều kết quả nghiên cứu đã cho thấy hiện có một xu hướng tích cực, nhưng không thuận trong sự nghiệp đào tạo (của quốc gia) và cả trong con đường tiến thân (của học sinh). Đó là đại bộ phận học sinh trung học đều muốn chọn hướng vào đại học ngay sau khi tốt nghiệp phổ thông. Biểu hiện này tích cực ở chỗ cả phụ huynh và học sinh ngày càng nhận rõ giá trị của chất xám trong cơ chế thị trường. Song, xét về toàn cục của sự phát triển kinh tế xã hội, sẽ là không bình thường, không thuận với quy luật tăng trưởng, nếu xã hội này cứ 10 người là cử nhân (kỹ sư, bác sỹ...) lại chỉ có 3 người là công nhân. Theo khoa học lao động của nền kinh tế thị trường, tỷ lệ đó (10/3) chỉ hợp lý khi việc đào tạo nhân lực có cơ may đảo ngược chỉ số lao động (3/10): Cứ 13 người lao động thì có khoảng 10 công nhân lành nghề, 3 người còn lại có cả cử nhân và trung cấp kỹ thuật. (http://tuvanhuongnghiep.vn/tu-van/Tu-van-huong-nghiep/lam-thay-haylam-tho-). Từ nhận định trên cho thấy việc chọn nghề, nơi đào tạo nghề của học sinh rất quan trọng không chỉ đối với cá nhân, gia đình học sinh mà còn rất quan trọng đối với sự phát triển của xã hội. Ước mơ của các em đôi khi còn rất xa vời với thực tế lao động, hoạt động nghề nghiệp, các em chưa thấy được giá trị đích thực của các ngành nghề, chưa lượng hết khả năng của bản thân mình. Do đó, khi chọn nghề nghiệp có thể không đúng, khi học xong và đi làm sẽ gặp rất nhiều trở ngại nghề nghiệp của mình dẫn đến sự hụt hẫn, bi quan, chán nản trong học tập cũng như miễn cưỡng trong lao động và gây nên sự lãng phí cho gia đình và xã hội. Ngày nay, về phía các trường đại học (nhà cung ứng), việc thu hút sinh viên là một trong những nhu cầu rất quan trọng. Xét ở góc độ nhà cung ứng, việc thu hút sinh viên là cách thức làm tăng nguồn thu, giúp trường tự chủ về mặt tài chính và tạo điều kiện nâng cao chất lượng đào tạo. Còn nếu xét ở gốc độ nhu cầu, có nhiều lý do khác nhau để người muốn học chọn một trường đại học nào đó để 3 học. Hiển nhiên ta có thể đoán rằng ước muốn tiếp thu kiến thức, sự trao dồi học tập, mong mỏi tình bạn bè, quan hệ xã hội,… có thể là những động lực chính hình thành các mục tiêu tìm kiếm nơi học tập của các nhân người muốn học. Tuy nhiên, trên thực tế các động lực này cũng biến đổi không ngừng và đan xen với nhau, điều đó khiến cho việc tạo ra các động lực thu hút người muốn học từ các trường đại học sẽ có những thử thách. Xây dựng một chiến lược nhằm thu hút được người học trước hết đòi hỏi phải thỏa mãn được mong muốn của họ, nhưng đồng thời phải có một tầm nhìn xa và dựa trên quy luật mang tính căn cơ hơn là mang tính bề nổi nhất thời. Ngoài ra việc xây dựng chiến lược chỉ được gọi là đúng đắn khi nhìn ra được vị thế so sánh giữa các đối tượng cạnh tranh với nhau (giữa các trường đại học). Theo các quan điểm hiện đại trong ngành Marketing thì mọi hành vi của người tiêu dùng đều được dựa trên những quy luật tìm ẩn trong nhận thức. Do đó, để có một cái nhìn chung nhất và mang tính kiên định về các yếu tố dẫn đến quyết định chọn trường của người muốn học đại học mà đối tượng chính là học sinh THPT thì cần phải soi sáng được quy luật dẫn dắt đến quyết định chọn trường diễn ra trong tâm trí họ (Chaudhuri, 2006). Nói một cách khác, khi tìm ra một mô hình (model) hoặc khuôn mẫu (framework) sẽ cho phép ta đoán biết được các tiêu chí đánh giá trong tâm trí của học sinh THPT về việc chọn nơi học tập trước khi ra quyết định chọn trường. Từ đó, các trường đại học có thể xây dựng các chính sách thu hút thỏa mãn cả hai điều quan trọng: đó là phù hợp với mục tiêu của người học và mang tính bền vững. Với những lý do nêu trên, đề tài "Khảo sát các yếu tố tác động đến việc chọn trường của học THPT tại thành phố Hồ Chí Minh” được tác giả chọn để nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu a) Mục tiêu tổng quát