Tài liệu Nghiên cứu ảnh hưởng của các tỷ lệ bột lá sắn đến năng suất và chất lượng trứng chim cút

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN HỮU TIỆP NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC TỶ LỆ BỘ T LÁ SẮN ĐẾN NĂNG SUẤT VÀ CHẤT LƯỢNG TRỨNG CHIM CÚT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH: CHĂN NUÔI Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1 THÁI NGUYÊN, NĂM 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN HỮU TIỆP NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC TỶ LỆ BỘ T LÁ SẮN ĐẾN NĂNG SUẤT VÀ CHẤT LƯỢNG TRỨNG CHIM CÚT Chuyên ngành: Chăn nuôi Mã số: 60 62 01 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. TỪ TRUNG KIÊN Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1 THÁI NGUYÊN, NĂM 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa từng được ai công bố, sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các thông tin, tài liệu trích dẫn trong luận văn này đã được ghi rõ nguồn gốc. Tác giả Nguyễn Hữu Tiệp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự lỗ lực của bản thân, tôi đã luôn nhận được sự giúp đỡ quý báu, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Nhân dịp này cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Từ Trung Kiên, người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô khoa Chăn nuôi thú y, Phòng quản lý và đào tạo Sau đại học, Viện Khoa học sự sống Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên cùng gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2016 Tác giả Nguyễn Hữu Tiệp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC........................................................................................................... iii NHỮ NG TỪ VIÊT́ TẮT TRONG LUẬN VĂN.......................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH ..................................................................... viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Đặt vấn đề ...................................................................................................... 1 2. Mục đi ́ch củ a đề tài ....................................................................................... 2 3. Ý nghĩa của đề tài ........................................................................................... 2 Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................................... 3 1.1. Các thông tin về cây sắn ............................................................................. 3 ́ ...................................... 3 1.1.1. Phân loại, nguồn gốc, năng suất củ a cây săn 1.1.2. Thành phần hóa học, giá tri ̣ dinh dưỡ ng của lá sắn............................. 5 1.1.3. Độc tố của lá sắn.................................................................................. 8 1.1.4. Phương pháp khử độc HCN trong lá sắn ............................................. 9 1.2. Giống chim cút Nhật Bản .......................................................................... 10 1.3. Giới thiệu chung về sắc tố ........................................................................ 12 1.3.1. Nguồn gốc của sắc tố ......................................................................... 12 1.3.2. Sắc tố trong thực vật ......................................................................... 13 1.3.3. Sắc tố trong thức ăn chăn nuôi.......................................................... 15 1.3.4. Vai trò của sắc tố đối với gia cầm sinh sản ........................................ 16 1.4. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước ............................................... 17 1.4.1. Tình hình chăn nuôi chim cút ............................................................ 17 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn iv 1.4.2. Kết quả nghiên cứu sử dụng bột lá sắn nuôi gia cầm ........................ 19 Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................. 22 2.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu ............................................... 22 2.1.1. Đối tượng ........................................................................................... 22 2.1.2. Địa điểm............................................................................................. 22 2.1.3. Thời gian ............................................................................................ 22 2.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 22 2.3. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 22 2.3.1. Nội dung 1: Ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến năng suất trứng chim cút ..................................................................................... 22 2.3.2. Nội dung 2: Ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến một số chi tiêu lý học và hóa học của trứng ............................................................ 24 2.3.3. Nội dung 3: Ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến chất lượng trứng giống ........................................................................................ 24 2.3.4. Phương pháp theo dõi và tính các chỉ tiêu ........................................ 25 2.2.5. Xử lý số liệu ........................................................................................ 28 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨ U VÀ THẢO LUẬN .......................................... 29 3.1. Nội dung 1: Ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến năng suất trứng chim cút ................................................................................................. 29 3.1.1. Tỷ lệ nuôi sống của chim cút thí nghiệm ........................................... 29 3.1.2. Tỷ lệ đẻ của chim cút thí nghiệm ....................................................... 30 3.1.3. Sản lượng trứng và trứng giống ......................................................... 32 3.1.4. Năng suất trứng và trứng giống/1 mái BQ ........................................ 34 3.1.5. Tiêu thụ thức ăn/1 mái BQ (kg) ......................................................... 36 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn v 3.1.6. Tiêu tốn thức ăn cho 10 trứng và 10 trứng giống (kg) ...................... 38 3.1.7. Chi phí thức ăn cho 10 trứng và 10 trứng giống (đồng) .................... 39 3.2. Nội dung 2: Ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến một số chỉ tiêu lý, hóa của trứng chim cút thí nghiệm...................................................... 41 3.2.1. Một số chỉ tiêu lý học của trứng chim cút thí nghiệm. ...................... 41 3.2.2. Một số chỉ tiêu hóa học của trứng chim cút thí nghiệm ................... 45 3.2.3. Tỷ lệ lòng đỏ trứng chim cút ở các giai đoạn thí nghiệm (%) ............ 50 3.2.4. Điểm số quạt của lòng đỏ trứng chim cút ......................................... 52 3.3. Nội dung 3: Ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến kết quả ấp nở trứng chim cút ............................................................................................ 55 KÊT́ LUẬN VÀ ĐỀ NGHI ̣...................................................................................... 57 Kết luận ........................................................................................................... 57 Đề nghi ............................................................................................................ ̣ 57 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 58 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn vi NHỮ NG TỪ VIÊT́ TẮT TRONG LUẬN VĂN BLS ́ Bột lá săn CP Protein thô Cs Cộng sự ĐC Đối chứ ng KL Khối lượng KLTB Khối lượng trung bình KPCS Khẩu phần cơ sở Lô TN1 Lô thi ́ nghiệm 1 Lô TN2 Lô thi ́ nghiệm 2 Lô TN3 Lô thi ́ nghiệm 2 ME Năng lượng trao đổi NL Năng lượng SS Sơ sinh TCPTN Tiêu chuẩn phò ng thi ́ nghiệm TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam TTTĂ Tiêu tốn thứ c ăn VCK Vật chât́ khô Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bả ng 2.1: Sơ đồ bố trí thí nghiệm ................................................................ 23 Bảng 2.2: Thành phần thức ăn cơ sở cho chim cút đẻ ................................ 23 Bảng 3.1. Tỷ lệ nuôi sống của chim cút thí nghiệm ..................................... 29 Bảng 3.2: Tỷ lệ đẻ của chim cút thí nghiệm ................................................. 30 Bảng 3.3. Sản lượng trứng và trứng giống ................................................... 32 Bảng 3.4. Sản lượng trứng và trứng giống/ mái bình quân ......................... 35 Bảng 3.5. Tiêu thụ thức ăn/1 mái bình quân qua các tuần tuổi .................. 37 Bảng 3.6. Tiêu tốn thức ăn cho 10 trứng và 10 trứng giống ....................... 38 Bảng 3.7. Chi phí thức ăn cho 10 trứng và 10 trứng giống.......................... 40 Bảng 3.8. Một số chỉ tiêu sinh học của trứng chim cút thí nghiệm ............. 43 Bảng 3.9. Một số chỉ tiêu hóa học của trứng thí nghiệm ............................ 47 Bảng 3.10. Tỷ lệ lòng đỏ trứng chim cút ở các giai đoạn thí nghiệm ............ 50 Bảng 3.11. Độ đậm màu lòng đỏ ở các giai đoạn thí nghiệm ........................ 54 Bảng 3.12. Ảnh hưởng của tỷ lệ BLS đến kết quả ấp nở của trứng chim cút...... 55 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ carotenoid tổng số .......................................................... 16 Hình 3.1: Đồ thị tỷ lệ đẻ của chim cút ở các tuần thí nghiệm ................... 32 Hình 3.2: Biểu đồ sản lượng trứng và trứng giống ................................... 36 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Trong những năm gần đây tình hình chăn nuôi ở nước ta ngày càng phát triển, cùng với việc đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, ngành chế biến thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm đã tạo ra nhiều chủng loại thức ăn khác nhau như: thức ăn hỗn hợp, thức ăn đậm đặc, dạng viên, dạng bột... Tuy nhiên, chưa đáp ứng được yêu cầu của người chăn nuôi. Hiện nay, yêu cầu đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đang là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Chính vì vậy, chúng ta không chỉ quan tâm đến lượng mà phải đặc biệt quan tâm đến chất lượng sản phẩm chăn nuôi. Trong chăn nuôi gia cầm, sản phẩm phải thỏa mãn được yêu cầu về chất lượng như: Thịt thơm, ngon và chắc thịt.... và đặc biệt giảm tối đa chi phí thức ăn. Chính vì vậy, một trong những điều kiện cơ bản nhất có tính chất bắt buộc đối với chăn nuôi gia cầm chất lượng cao là phải nuôi bằng thức ăn đặc biệt, sử dụng các nguyên liệu có nguồn gốc thực vật, bảo đảm không tồn dư hóa chất nào, không được dùng các chất kích thích tăng trọng và các loại kháng sinh. Qua nhiều nghiên cứu ở trên thế giới và trong nước, nhiều nhà khoa học đã kết luận rằng khi cho vật nuôi ăn khẩu phần có bột lá thực vật thì khả năng sinh trưởng và sản xuất cao hơn so với khẩu phần ăn không có bột lá thực vật. Do đó, việc sản xuất bột lá thực vật đã trở thành một ngành công nghiệp chế biến như: Colombia, Thái Lan, Ấn Độ, Philippin... Các loại thực vật thường được trồng để sản xuất bột lá: châu Á (Philippin, Ấn Độ: keo giậu); châu Âu: cỏ mục túc và châu Mỹ (Braxin, Colombia: sắn) Ở nước ta đã có nhiều nghiên cứu về việc bổ sung bột lá thực vào khẩu phần ăn cho vật nuôi như: Trần Thị Hoan, (2012) [10] sử dụng bột lá sắn để Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 2 chăn nuôi gà thịt và gà đẻ; Từ Quang Hiển và cs (2014) [9] sử dụng bột lá sắn nuôi gà đẻ; Như vậy, đã có nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của bột lá sắn trong khẩu phần đến năng suất và chất lượng trứng của gà. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào đánh giá ảnh hưởng tỷ lệ bổ sung bột lá sắn (BLS) trong khẩu phần đến năng suất và chất lượng trứng chim cút. Từ những vấn đề được nêu trên chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của các tỷ lệ bột lá sắn đến năng suất và chất lượng trứng chim cút”. 2. Mục đi ́ch củ a đề tài - Xác định được ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến năng suất trứng chim cút. - Xác định được ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến một số chỉ tiêu sinh học, hóa học và chất lượng của trứng chim cút. - Xác định ảnh hưởng của khẩu phần bổ sung BLS đến kết quả ấp nở của trứng giống. 3. Ý nghĩa của đề tài 3.1. Ý nghĩa khoa học - Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ cung cấp cho ngành khoa học thức ăn và dinh dưỡng gia cầm những thông tin cơ bản về việc sử dụng BLS trong chăn nuôi chim cút đẻ bố mẹ. - Nhữ ng thông tin này có thể được sử dụng để giả ng dạy và làm tài liệu tham khả o cho các đề tài khác cùng li ̃nh vự c. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn - Việc sử dụng bổ sung BLS vào công thức thức ăn hỗn hợp củ a chim cút bố mẹ sẽ nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi chim. - Phối hợp BLS vào thức ăn hỗn hợp cho chim làm tăng chât́ lượng trứng, tăng năng suât́ sản xuât́ . - Kết quả nghiên cứ u củ a đề tà i cò n có ý nghiã góp phần thúc đẩy việc sử dụng bột lá thự c vật và o trong chăn nuôi, tạo nên các sả n phẩm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3 sạch, sả n phẩm có châ t́ lượ ng cao và hướ ng tớ i sự phát triển nông nghiệp bền vữ ng ở nướ c ta. Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Các thông tin về cây sắn 1.1.1. Phân loại, nguôǹ gôć , năng suất củ a cây săń * Phân loại Cây sắn thuộc giới Plantae, bộ Malpighiales, họ Euphorbiaceae, phân họ Crtonoideae, tông Manihoteae, chi Manihot, loài M. Esculenta. Cây sắn có tên khoa học là Manihot Esculenta Crantz, sắn còn có một số tên khác là cassava, manioc, tapioca, maniva cassava,… ở Việt Nam cây sắn còn được gọi là cây khoai mì, cây củ mì, sắn tầu,… Trung tâm phát sinh cây sắn được giả thiết tại vùng đông bắc của nước Brazil thuộc lưu vực sông Amazon, nơi có nhiều chủng loại sắn trồng và hoang dại (theo Reiche Dolmatoff 1957, 1965; Rouse và Crusent, 1963), {Trần Ngọc Ngoạn (1990) [16]}. * Nguồn gốc Cây sắn được bắt nguồn từ 4 trung tâm lớ n, đó là: (1) Guatemala, (2) Mexico, (3) đông Brazil và Bolivia, (4) Tây Bắc Argentina và dọc theo bờ biển vù ng Sarana củ a miền Tây Băć Nam Mỹ. ́ được trồng hầu hết ở các nướ c có vi ̃ độ từ 300N đến 300S Ngày nay, săn ́ ở 106 nướ c thuộc châu Mỹ, châu Phi và châu Á Thái Bình và tập trung chủ yêu Dương, Trần Ngọc Ngoạn (2007) [17]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 4 Ở Việt Nam, cây sắn là một cây hoa màu truyền thống và quan trọng củ a nhân dân ta, nhât́ là khu vự c Trung du và miền núi phi ́a Băć . Quá trình trồng thích nghi và chọn lọc tự nhiên đã hình thành nên nhiều giống sắn địa phương có đặc điểm hình thái, năng suất và chất lượng khác nhau, phù hợp với từng vùng khí hậu, sinh thái khác nhau trong cả nước. Do đó, các giống sắn của nước ta rất đa dạng và phong phú, gồm trên 30 giống sắn đang được trồng phổ biến ở các vùng khác nhau trong cả nước. * Năng suất chất xanh Theo Wanapat (1997) [37] thì trồng sắn lấy lá với mật độ dầy và thu hoạch lần đầu sau khi trồng 3 tháng, còn thu hoạch các lần tiếp theo là 2 tháng/lần cho sản lượng 12,6 tấn vật chất khô/ha/năm. Theo Wanapat (2002) [38] khi thử nghiệm trồng 16 dòng sắn với mật độ 27.788 cây/ha để thu cắt lá cho biết: Sản lượng qua 3 lứa cắt từ 4,043 đến 7,768 tấn VCK /ha/năm, còn khi trồng 25 dòng sắn khác với mật độ 111.111cây/ha thì cho sản lượng dao động từ 2,651 đến 8,239 tấn VCK/ha/năm. Theo Atchara và cs (2002) [28] tổng hợp các kết quả nghiên cứu về khoảng cách trồng cắt từ năm 1977 đến năm 1979 về dòng sắn Rayong 1 có thể trồng sắn với nhiều mật độ khác nhau. Các kết quả nghiên cứu cho thấy sản lượng đạt từ 6,94 đến 8,85 tấn lá tươi/ha/năm và không có sự sai khác thống kê có ý nghĩa giữa sản lượng lá tươi được trồng với mật độ khác nhau. Nguyễn Hữu Hỷ (2002) [11] khi nghiên cứu khoảng cách trồng đối với các giống KM 94; KM 140-2; KM 98-5 và SM 937-26 với các mật độ 12.345 cây/ha và ở 24.690 cây/ha; thu lá 3 lần vào các thời điểm 5 tháng, 7 tháng sau trồng và lần cuối vào lúc thu hoạch củ. Kết quả cho thấy giống KM 98-5 cho sản lượng VCK của lá cao nhất ở mật độ 24.690 cây/ha, sau đó đến giống KM 94 nhưng sản lượng củ thì ngược lại. Sản lượng củ và lá của các khoảng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 5 cách khác đều thấp hơn, trừ sắn KM 140-2 có sản lượng củ cao nhất trong các giống sắn. Theo Wargiono (2002) [38] thì năng suất lá phụ thuộc vào số lần thu hoạch lá. Theo ông, trồng sắn với mật độ 8.000 cây/ha thu hoạch lá hàng tuần từ tháng thứ 3 đến tháng thứ 7 (4 tầng lá/lần thu) sẽ cho năng suất cao nhất. Theo Li Kaimian và cs (2002) [34] thì sản lượng VCK của lá sắn đạt cao nhất ở mật độ trồng 15.625 cây/ha là 3,04 tấn/ha. Theo Cadavid (2002) [300] thì trồng sắn CMC 92 lấy lá tại Colombia có mật độ từ 20.000 đến 62.000 cây/ha thì sản lượng chất khô thu được khoảng trên dưới 24 tấn/ha/năm. Cũng theo ông đối với giống CM 4843-1 với mật độ 11.200 cây/ha ở vùng đất xám pha cát có thể thu 24,45 tấn VCK/ha/năm (91,4 tấn tươi): Giống sắn CM 2758 với mật độ 11.200 cây/ha trong 2 năm có thể thu 83,01 tấn chất tươi/ha; Giống CM 523-7 86,81 tấn chất tươi/ha; giống Mcol 2737 102,9 tấn/ha, trồng dòng HMC 1 với mật độ 31.250 đến 112.000 cây/ha với khoảng cách cắt là 3 tháng/lần, sản lượng lá thu được trên dưới 80 tấn/ha. Cần lưu ý là sản lượng chất tươi nói trên bao gồm cả thân, cành, lá sắn. Ở các thông báo khác sản lượng lá sắn thấp hơn nhiều so với thông báo nêu trên là vì sản lượng này chỉ có riêng lá, không bao gồm thân, cành, ngọn và cuống lá sắn. 1.1.2. Thà nh phâǹ hóa học, giá tri ̣ dinh dưỡng của lá sắn Cũng như phần lớn các loại lá, rau xanh khác thì lá sắn cũng có các thành phần hóa học tương tự như vậy. Song hàm lượng các thành phần hóa học lại cao hơn một số loại lá và rau xanh đó, nên lá sắn có giá trị dinh dưỡng rất tốt. * Protein Thành phần hóa học của lá sắn tươi giống như một số loại rau xanh khác, đặc biệt ở trong lá sắn hàm lượng protein và caroten chiếm tỷ lệ rất cao, cho nên lá sắn đã được coi là một nguồn rau xanh cho người và gia súc. Bùi Văn Chính và Lê Viết Ly 2001 [1] cho biết: trong ngọn lá sắn tỷ lệ VCK chiếm 25,5%, năng lượng trao đổi với gia cầm là 2.549 kcal/kg VCK. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 6 Từ Quang Hiển và Phạm Sỹ Tiệp (1998) [8] cho biết protein trong lá của các giống sắn bản địa ở Việt Nam dao động từ 24,06 đến 29,80 % trong vật chất khô, hàm lượng protein thô trong VCK của lá sắn dao động từ 20-34,7%. Còn Nguyễn Nghi và cs (1984) [14] cho biết: hàm lượng protein trong lá sắn từ 2332% trong vật chất khô. Liu và Zhuang (2000) [35] cho biết bột lá sắn có hàm lượng protein là 27,50 %, còn chế biến sắn cả cuống thì hàm lượng protein là: 20,30%. Tác giả cũng cho biết protein trong lá sắn cao hơn hẳn các loại cây thức ăn khác (hàm lượng protein trong VCK của cỏ hòa thảo là 12,60 %; ngô 11,90 %) nhưng thấp hơn so với đỗ tương (45,70%). Khi so sánh thành phần axit amin giữa lá sắn trong trứng gà thấy: Hàm lượng axit amin thiết yếu trong lá sắn tương đối đầy đủ và cân đối. Tuy nhiên hàm lượng methionine chỉ đạt 1,2g% trong protein, chỉ bằng 67% hàm lượng methionine trong protein của trứng gà (3,65 g%). Vì vậy, không nên sử dụng bột lá sắn khi khẩu phần nghèo methionine. Hàm lượng axit amin trong lá cao hơn trong củ sắn và cân đối so với trứng gà. Tuy nhiên, hàm lượng methionine và histidine trong lá cũng thấp, tương ứng là 1,99 và 1,14%. Hàm lượng lysine trong protein của lá sắn tương đối cao (5,68 %) đáp ứng đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng của gia súc gia cầm (Phạm Sỹ Tiệp, 1999 [19]). Theo công bố của Hoài Vũ (1980) [24] thì về mặt chất lượng, trong protein của lá sắn có khá nhiều, đầy đủ các axit amin cần thiết và hơn các loại rau tươi khác. Ví dụ: Hàm lượng lysine, methionine, triptophane của lá sắn tươi là 0,3; 0,4; 0,11 (g/100g). Trong khi đó, rau muống là 0,14; 0,07; 0,04. Rau ngót là 0,16; 0,13; 0,05. Rau cải là 0,07; 0,03; 0,02 (g/100g). * Năng lượng trong bột lá sắn Theo Bùi Văn Chính và Lê Viết Ly (2001) [1] thì trong ngọn lá sắn tỷ lệ VCK chiếm 25,5%, năng lượng trao đổi là 2549 Kcal/kg VCK, còn theo tài liệu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 7 của Viện chăn nuôi (2001) [22] thì bột lá sắn có 89,60% VCK, 1.966 kcal/kg, tương ứng với 2.194 kcal/kg VCK. Theo kết quả nghiên cứ u củ a Nguyễn Văn Thưởng và Sumulin (1992) ́ ti ́nh theo [18]; Từ Quang Hiển (1982) [5], thì năng lượng trao đổi trong lá săn 1kg vật chất khô khoảng 2.400 Kcal. * Các chất khoáng Thành phần các chất khoáng của lá sắn cũng cao hơn so với củ sắn. Theo Nguyễn Khắc Khôi (1982) [12]; Adewusi và Bradbury (1993) [277] thì hàm lượng Fe và Mn trong lá sắn rất cao, tương ứng là 344,0 mg và 655,2 mg trong 1kg vật chất khô. * Tinh bột ́ có chứ a nhiều chất dinh dưỡ ng, lá sắn khô 100% chứa đựng Lá săn đường và tinh bột là 24,2%, protein là 24%, chất béo là 6%, xơ là 11%, chất khoáng là 6,7%. Hàm lượng tinh bột rât́ i ́t (từ 1,8 đến 3,2%), hàm lượng dẫn ́ có từ 3,7 - 6,4%. Năng lượ ng trao đổi trong lá săn ́ xuất không đạm của lá săn ́ đã ti ́nh theo 1kg vật chât́ khô cũ ng chỉ có 2400 Kcal. Nhưng từ lâu, lá săn được coi là một nguồn rau xanh cho người và gia súc (Nguyễn Văn Thưởng và Sumulin 1992 [17]). * Vitamin Hàm lượng vitamin trong lá sắn cũng cao. Hàm lượng caroten trong lá sắn tươi là 3,00 mg/100g, vitamin B1 là 0,25 mg/100g, B2 là 0,66 mg/100g, PP là 0,66 mg/100g. Đặc biệt, vitamin C trong lá sắn khá cao (295 mg/100g) (Hoài Vũ, 1980 [24]). Dương Thanh Liêm và cs (1998) [13] cho biết tỷ lệ caroten trong bột lá sắn phụ thuộc quá trình chế biến, sấy ở nhiệt độ 1000C giữ được caroten cao nhất là 351 mg/kg. * Độc tô ́ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 8 Giống sắn khác nhau thì có lượng độc tố là khác nhau. Ở lá sắn thì lượng độc tố ở lá non nhiều hơn ở lá già. Các giống sắn ngọt có 80 - 110mg HCN/kg lá sắn tươi. Các giống sắn đắng chứa 160 - 240 mgHCN/kg lá tươi. Tuy nhiên, vẫn có thể loại bớt độc tố HCN ra khỏi lá sắn như: phơi khô, ủ chua, ngâm nước, nấu chín có thể làm giảm 80 - 90% lượng HCN hoặc lá sắn băm nhỏ, phơi khô thi giảm từ 87 - 96,77% HCN. 1.1.3. Độc tô ́ của lá sắn Trong lá sắn ngoài các thành phần dinh dưỡng cao thì cũng có một phần độc tố không nhỏ đó là HCN. Phạm Sỹ Tiệp (1999) [19] cho biết trong cây sắn, sự phân bố HCN trong các bộ phận khác nhau là rất khác nhau. Sự phân bố HCN được chia ra như sau: + Các bộ phận trên mặt đất có 29,3%; trong đó chủ yếu độc tố nằm ở thân là 27,2% còn lại ở lá chỉ có 2,1%. + Các bộ phận dưới mặt đất chiếm 70,7% tổng lượng độc tố trong cây. ́ rât́ i ́t mà chủ yếu ở củ săn ́ . Tuy nhiên, Như vậy, hàm lượng HCN ở lá săn khi sử dụng lá sắn không được qua xử lý tốt thì ở động vật vẫn bị ngộ độc HCN. Chính vì vậy phải xử lý lượng độc tố HCN trong lá sắn trước khi cho gia súc, gia cầm sử dụng để đạt hiệu quả cao. Trong cùng một giống sắn thì ở phần củ sắn, lượng HCN cao nhất ở phần vỏ thịt, sau đó là 2 đầu củ và lõi sắn; ở lá thì HCN ở lá non nhiều hơn lá già; ở thân thì thân già nhiều hơn thân non. Ở mỗi phần của cây sắn hàm lượng HCN có tỷ lệ rất khác nhau, HCN được tập trung chủ yếu ở phần củ sắn. Khi gia súc, gia cầm ăn nhiều thức ăn có chứa HCN, gốc CN-khi vào cơ thể sẽ liên kết chặt chẽ với hemoglobin, ức chế quá trình vận chuyển oxy làm cho cơ thể thiếu oxy dẫn đến gia súc ngạt thở, niêm mạc, da tím bầm và chết nhanh. Việc bắt giữ CN- của Hb là phản ứng tự vệ của cơ thể nhằm ngăn chặn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn