Tài liệu Nghệ thuật tiểu thuyết vũ trọng phụng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐINH LỰU NGHỆ THUẬT TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2002 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án ĐINH LỰU 3 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ 3 MỤC LỤC .................................................................................................................... 4 MỞ ĐẦU....................................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................................7 2. Lịch sử vấn đề .................................................................................................................9 3. Phạm vi và phương pháp nghiên cứu .........................................................................19 4. Đóng góp của luận án ...................................................................................................21 5. Bố cục của luận án ........................................................................................................22 CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG ...................................................................... 23 1.1. Hoàn cảnh xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX, đặc biệt giai đoạn 1930 - 1945 23 1.2. Tình hình văn học giai đoạn 1930 -1945 ..................................................................24 1.3. Tình hình tiểu thuyết giai đoạn 1930 - 1945 ............................................................26 1.4. Trường phái văn học tả chân....................................................................................28 1.5. Vị trí, vai trò của Vũ Trọng Phụng trong trường phái tả chân ............................29 1.6. Sáng tác của Vũ Trọng Phụng ..................................................................................31 CHƯƠNG 2: TƯ TƯỞNG NGHỆ THUẬT, QUAN NIỆM NGHỆ THUẬT, MÔ HÌNH TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG........................................................ 35 2.1. Tư tưởng nghệ thuật ..................................................................................................35 2.1.1. Tư tưởng nghệ thuật của Vũ Trọng Phụng ...........................................................35 2.1.2. Diễn biến tư tưởng nghệ thuật của Vũ Trọng Phụng trong tiểu thuyết ................37 2.2. Quan niệm nghệ thuật ...............................................................................................39 2.2.1. Quan niệm của Vũ Trọng Phụng về sáng tác .......................................................39 2.2.2. Quan niệm của Vũ Trọng Phụng về tiểu thuyết ...................................................40 2.3. Mô hình tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng .....................................................................41 2.3.1. Tiểu thuyết tả chân xã hội .....................................................................................41 2.3.2. Tiểu thuyết phanh phui cái xấu, cái ác..................................................................43 2.3.3. Tiểu thuyết của nỗi đau đời và lòng xót thương ...................................................45 2.3.4. Tiểu thuyết trào phúng châm biếm, đả kích .........................................................47 CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN, TÌNH TIẾT TRONG TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG.................................................... 51 3.1. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện ...............................................................................51 3.1.1 Khái niệm cốt truyện..............................................................................................51 3.1.2. Các loại hình cốt truyện ........................................................................................51 4 3.1.3. Các mô típ cốt truyện ............................................................................................56 3.2. Nghệ thuật xây dựng tình tiết ...................................................................................66 3.2.1. Các kiểu nghệ thuật xây dựng tình tiết .................................................................66 3.2.2. Hệ thông tình tiết ..................................................................................................70 3.2.3. Mạch truyện và các đường dây nối kết .................................................................73 CHƯƠNG 4 NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG ................................................................................................ 77 4.1. Vị trí nhân vật trong tiểu thuyết ..............................................................................77 4.2. Thế gioi nhân vật và các cách tiếp cận nhân vật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng .................................................................................................................................79 4.2.1. Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng ...........................................79 4.2.2. Các cách tiếp cận nhân vật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng ............................82 4.3. Các thủ pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật ..........................................................83 4.3.1. Xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình ..........................................................84 4.3.2. Xây dựng nhân vật qua miêu tả nội tâm ...............................................................88 4.3.3. Xây dựng nhân vật qua miêu tả tính cách.............................................................97 4.3.4. Xây dựng nhân vật qua miêu tả hành động ........................................................102 CHƯƠNG 5: KHÔNG GIAN, THỜI GIAN NGHỆ THUẬT. NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG ..................... 112 5.1. Không gian - thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng ..............112 5.1.1. Không gian – thời gian nghệ thuật ......................................................................112 5.1.2. Trục di động của tọa độ không - thời gian trong nghệ thuật kể chuyện của Vũ Trọng Phụng ............................................................................................................................113 5.2. Ngôn ngữ nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng ...................................117 5.2.1. Ngôn ngữ kể ........................................................................................................118 5.2.2. Ngôn ngữ tả.........................................................................................................124 5.2.3. Ngôn ngữ đối thoại .............................................................................................130 5.2.4. Một số đặc điểm ngôn ngữ nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng ........139 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 157 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ............................................ 161 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 162 PHỤ LỤC MĐ.1....................................................................................................... 173 PHỤ LỤC 4.1 ........................................................................................................... 174 5