Tài liệu Nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia cho nhân dân tỉnh lạng sơn theo tư tưởng hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG VĂN SƠN NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN, AN NINH BIÊN GIỚI QUỐC GIA CHO NHÂN DÂN TỈNH LẠNG SƠN THEO TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG VĂN SƠN NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN, AN NINH BIÊN GIỚI QUỐC GIA CHO NHÂN DÂN TỈNH LẠNG SƠN THEO TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành Hồ Chí Minh học Mã số: 60 31 02 04 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM HỒNG THÁI HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả, được viết trong Luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được trích rõ nguồn gốc. Hoàng Văn Sơn LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng gửi đến các thầy, cô giáo trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn lời cảm ơn và lòng biết ơn sâu sắc về sự dạy dỗ trong thời gian học tập vừa qua. Tôi xin chân thành cảm ơn tới PGS.TS Phạm Hồng Thái, người đã tạo mọi điều kiện, tận tình, ân cần, động viên tôi rất nhiều để hoàn thành tốt luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, chính quyền và nhân dân 2 xã Cao Lâu và Xuất Lễ đã giúp đỡ tôi trong thời gian hoàn thành luận văn. Hà Nội, tháng 01 năm 2016 Học viên Hoàng Văn Sơn MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 9 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 9 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu .................................. 10 6. Đóng góp mới về mặt khoa học của Luận văn ............................................ 10 7. Kết cấu luận văn ........................................................................................... 11 NỘI DUNG...................................................................................................... 12 CHƢƠNG 1: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN, AN NINH BIÊN GIỚI QUỐC GIA .............................................................. 12 1.1 Cơ sở hình thành tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia ................................................................................... 12 1.1.1. Những giá trị truyền thống của dân tộc trong quá trình bảo vệ chủ quyền đất nước ................................................................................................. 12 1.1.2 Tiếp thu tinh hoa văn hóa, tư tưởng của nhân loại trong việc bảo vệ độc lập chủ quyền dân tộc ...................................................................................... 19 1.2. Nội dung cơ bản của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia ................................................................................... 22 1.2.1. Chủ quyền an ninh, biên giới quốc gia là thiêng liêng, bất khả xâm phạm ................................................................................................................. 22 1.2.2 Nhân dân là cơ sở vững chắc trong việc bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia..................................................................................................... 26 1.2.3. Xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị với các nước láng giềng là kế sách lâu bền góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia ..................................................................................................................... 29 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................... 33 CHƢƠNG 2 : THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NHẬN THỨC CHO NHÂN DÂN TỈNH LẠNG SƠN VỀ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN, AN NINH BIÊN GIỚI QUỐC GIA THEO TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH ...................................................................................................... 35 2.1 Tỉnh Lạng Sơn và nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia ........................................................................................................... 35 2.1.1 Khái quát về tỉnh Lạng Sơn..................................................................... 35 2.1.2. Thực trạng bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn những năm qua ......................................................................... 41 2.2 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn trong thời gian tới ............................................................................................................. 57 2.2.1. Thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội vùng biên giới57 2.2.2. Tiếp tục giáo dục sâu rộng ý thức bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới theo tư tưởng Hồ Chí Minh cho nhân dân ....................................................... 62 2.2.3. Xây dựng biên giới Việt - Trung hòa bình, hữu nghị theo tư tưởng Hồ Chí Minh là kế sách lâu dài để bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia ............. 68 Tiểu kết chƣơng 2:.......................................................................................... 76 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 82 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kinh nghiệm hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc đã cho chúng ta thấy, chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia luôn là vấn đề có ý nghĩa sống còn trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, khẳng định nền độc lập tự chủ của dân tộc. Biên giới nước ta, đặc biệt tại các vùng phía Bắc trong đó có tỉnh Lạng Sơn, nơi có địa hình phức tạp, đi lại khó khăn, khu vực sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí thấp, điều kiện kinh tế còn kém phát triển, tỷ lệ dân số mù chữ cao nên việc tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia cho nhân dân nơi đây còn gặp rất nhiều khó khăn, nhưng đó là công việc quan trọng có ý nghĩa chiến lược lâu dài, nhằm xây dựng một quốc gia vững mạnh. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng công tác bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới và đánh giá cao vài trò của nhân dân các dân tộc vùng biên giới trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Thấm nhuần quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò và sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng cũng như trong sự nghiệp xây dựng quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, Đảng ta hết sức coi trọng công tác tuyên truyền cho nhân dân. Nhằm khơi dậy, phát huy vai trò của quần chúng tham gia bảo vệ đường biên, mốc giới của quốc gia và xây dựng hệ thống luật pháp về biên giới, quốc gia như trong luật biên giới quốc gia đã chỉ rõ: “Biên giới của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thiêng liêng, bất khả xâm phạm. Xây dựng quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền quốc gia, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng và an ninh đất nước”. Nhằm tăng cường hơn nữa công tác bảo vệ an ninh biên giới quốc gia, ngày 9-1-2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 01/CT-TTg về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới 1 quốc gia trong tình hình mới. Chỉ thị nêu rõ: Bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ biên giới quốc gia, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, các lực lượng vũ trang, các cấp, các ngành. Do vậy, để huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của các cấp, các ngành, toàn dân tham gia quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, Thủ tướng chính phủ yêu cầu ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có biên giới, bờ biể n chủ trì, phối hợp với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Quốc phòng (Bộ đội Biên phòng), Bộ Công an tổ chức phong trào cho các tập thể, hộ gia đình và cá nhân đăng ký tham gia tự quản bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ gìn an ninh trật tự trên các tuyến biên giới. Cùng với đó, Uỷ ban dân tộc cũng xây dựng Đề án “Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, biên giới, hải đảo giai đoạn 2016 - 2020”. Đề án nêu rõ mục tiêu: Đổi mới, nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, công chức và các tầng lớp nhân dân trong xã hội về vị trí, tầm quan trọng chiến lược trong việc củng cố, phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi, biên giới Việt Nam; hướng các hoạt động tuyên truyền, vận động về cơ sở. Đồng thời, tạo sự tác động mạnh mẽ của công tác truyên truyền, gắn với vận động đồng bào để phát triển kinh tế, chính trị, bảo đảm an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội. Trên tuyến biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc, tiếp tục triển khai có hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ biên giới góp phần duy trì trật tự trị an ở khu vực biên giới và thúc đẩy phát triển kinh tế của địa phương là nhiệm vụ rất to lớn và lâu dài nhằm góp phần thực hiện nhiệm vụ chiến lược của nhân dân, xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Là vùng đất phía Đông Bắc của Tổ quốc, giáp với Trung Quốc, Lạng Sơn là địa danh gắn liền với những chiến thắng lịch sử hào hùng, trải qua bao khó khăn gian khổ, Lạng Sơn vẫn luôn đi đầu trong việc bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh vùng biên, tiếp nối truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc. Toàn 2 thể nhân dân tỉnh Lạng Sơn tích cực xây dựng biên giới hòa bình hữu nghị, góp phần tạo môi trường quốc tế thuận lợi. Phát triền kinh tế xã hội, kiên quyết đẩy lùi, phòng chống các tệ nạn xã hội, đấu tranh có hiệu quả đối với hoạt động của các đối tượng thù địch. Do vậy, yêu cầu nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia cho nhân dân cả nước nói chung và nhân dân tỉnh Lạng Sơn nói riêng theo tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là đồng bào các dân tộc giáp biên giới, nhằm góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vững mạnh, điển hình là đối với địa phương vùng biên như tỉnh Lạng Sơn đang là một nhu cầu cấp thiết. Việc nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia, ở một số tỉnh biên giới trong thời gian qua đã đạt được kết quả rất khả quan trong đó có tỉnh Lạng Sơn. Tuy nhiên chất lượng hiệu quả công việc chưa cao, thiếu tính bền vững, còn có nhiều hạn chế và bất cập đang đặt ra. Nhằm góp phần phát huy tinh thần bảo vệ tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng tỉnh nhà ngày một phát triển, học viên lựa chọn đề tài: “Nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn theo Tư tưởng Hồ Chí Minh” làm luận văn thạc sĩ, với hy vọng góp phần vào xây dựng đất nước nói chung và tỉnh Lạng Sơn nói riêng, ngày một vững mạnh trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu Cho tới nay đã có rất nhiều công trình khoa học nghiên cứu các lĩnh vực, tuyên truyền giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh và đã đạt được những thành tựu rất quan trọng, nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố, trong đó nghiên cứu tư tưởng của Người về việc bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, quốc gia là một trong những phần quan trọng trong lĩnh vực tư tưởng Hồ Chí Minh. Có thể nói đây là những công trình nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở khoa học cho chủ trương giáo dục, nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia đối với nhân dân. Trong số các công trình đó có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như sau: 3 Về những công trình tiêu biểu đã xuất bản thành sách gồm: Việt Nam đất biển trời của tác giả Lưu Văn Lợi do nhà xuất bản Công an Nhân dân xuất bản năm 1990, công trình khái quát quả trình lịch sử hình thành đất nước, từng tuyến biên giới, hải đảo Việt Nam, khẳng định chủ quyền và các quyền Việt Nam đối với biên giới, biển, thềm lục địa và vùng trời, các vấn đề về bảo vệ đất biển trời Việt Nam. Biên giới trên đất liền Việt Nam – Trung Quốc do Vũ Dương Ninh chủ biên, nhà xuất bản Công an Nhân dân năm 2010, Giới thiệu khái quát vùng biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc qua các triều đại cho đến khi Việt Nam bị thực dân Pháp xâm lược. Tiến trình đàm phán để tiến tới bản hiệp ước biên giới trên đất liền ký cuối năm 1999 và quá trình phân giới căm mốc trên toàn tuyến biên giới. Chủ quyền quốc gia dân tộc trong xu thế toàn cầu hoá và vấn đề đặt ra với Việt Nam của Phan Văn Rân và Nguyễn Hoàng Giáp, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia 2010, Phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ quyền quốc gia dân tộc, về chủ quyền quốc gia Việt Nam trong xu thế toàn cầu hoá. Những điều cần biết về An ninh biên giới của Nguyễn Đông Tùng, Bùi Minh Công, Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc năm 2012, Gồm những câu - đáp về an ninh biên giới đất liền và những câu chuyện, tình huống cụ thể trong cuộc sống để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn đồng bào tự giác thực hiện tốt các quy định pháp luật về xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới đất liền. Tư tưởng Hồ Chí Minh giá trị nhân văn và phát triển của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2015), Nhà xuất bản Lý luận Chính trị, cuốn sách là sự tổng hợp các bài viết của các tác giả với những chủ đề khác nhau, trong đó có bài của tác giả Phạm Hữu Bồng với nhan đề: Tìm hiểu Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và an ninh biên giới quốc gia, bài viết nói lên những chủ trương, quan điểm chỉ đạo, công tác xây dựng và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, những quan điểm chỉ đạo đó luôn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 4 Giáo dục chủ quyền biển đảo, biên giới quốc gia dành cho học sinh các dân tộc thiểu số Việt Nam, nhà xuất bản Đại học Sư phạm năm 2015, Cuốn sách tập hợp 38 câu hỏi – đáp nhằm cung cấp những thông tin chính thống và tri thức cơ bản cho học sinh dân tộc thiểu số Việt Nam về chủ quyền biển đảo và chủ quyền biên giới quốc gia. Giúp cho học sinh vùng dân tộc thiểu số hiểu rõ hơn về chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Giáo trình xây dựng, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia và biển đảo Việt Nam: Dùng cho đào tạo giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh (2015), Nhà xuất bản Giáo dục do tác giả Kiều Hữu Hải chủ biên, giới thiệu những vấn đề cơ bản về lãnh thổ, biên giới quốc gia, quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về xây dựng và bảo vệ lãnh thổ, biên giới quốc gia, quy chế pháp lý, công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, cùng một số giải pháp tăng cường bảo vệ biên giới, biển, đảo Việt Nam trong thời kỳ mới. Công trình của Hội đồng Lý Luận Trung ương - Chương trình “Nghiên cứu lý luận chính trị giai đoạn 2011-2015” mã số KX.04/11-15 và Bộ Khoa họcCông nghệ đã tổ chức Hội đồng đánh giá, nghiệm thu cấp nhà nước Đề tài “Bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia trong tình hình mới”. Thượng tướng Võ Trọng Việt, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng làm chủ nhiệm Đề tài, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Bộ Quốc phòng là cơ quan chủ trì thực hiện Đề tài. đề tài đã tập trung nghiên cứu những nội dung lý luận và thực tiễn bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia trong tình hình mới. Đề tài làm rõ khái niệm: Bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia; hệ thống một số quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia; cơ sở pháp lý, lịch sử bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia, kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và Việt Nam về bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia. Đề tài đi sâu phân tích đánh giá thực trạng bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia của Việt Nam trong 30 năm qua; phân tích đặc điểm, tình hình tác động trực tiếp đến bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia; đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn 5 chế, tìm ra nguyên nhân của những kết quả, hạn chế, khuyết điểm trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia. Cùng với những công trình đã được xuất bản, các công trình nghiên cứu được công bố trên các tạp chí chuyên ngành cũng phản ánh nhiều khía cạnh có liên quan đến công tác nâng cao nhận thức, giáo dục cho nhân dân về chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, trong đó có những công trình tiêu biểu như: Công trình “Công tác tuyên truyền chính trị, chống âm mưu phản tuyên truyền ở vùng biên giới Lạng Sơn” của tác giả Nguyễn Văn Nông, công bố trên tạp chí Tư tưởng Văn hóa (số 6/2005), đã đề cập đến công tác giáo dục cho cán bộ và nhân dân tỉnh Lạng Sơn về các văn bản pháp luật chủ quyền an ninh biên giới, chống lại âm mưu chia rẽ dân tộc, các phần tử cơ hội, lợi dụng vấn đề tôn giáo gây mất đoàn kết, ổn định chính trị. Cùng với đó còn có các công trình như:“Những biện pháp bảo vệ chủ quyền quốc gia của các nhà nước quân chủ Việt Nam” của tác giả Vũ Thị Phụng, công bố trên tạp chí Nghiên cứu Lịch Sử số (2/2005). Công trình “Tư duy mới về độc lập, chủ quyền Quốc gia - Dân tộc và bảo vệ độc lập, chủ quyền Quốc gia - Dân tộc trong thời đại toàn cầu hoá, khu vực hoá và hội nhập kinh tế quốc tế” của tác giả Lê Văn Quang, công bố trên tạp chí Giáo dục lý luận (số 1/2005). Bài viết Đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới của tác giả Đỗ Nhật Tân đăng trên tạp chí lý luận chính trị (Số 5/ 2009). Công trình “Vận dụng tư tưởng đối ngoại Hồ Chí Minh trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo hiện nay” của tác giả Đinh Xuân Lý, đăng trên tạp chí Lý luận Chính trị (số 4/2013), công trình nêu rõ muốn quy tụ, phát huy sức mạnh nhân dân, tạo thực lực mạnh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo cần: 1) Tuyên truyền, giáo dục để mọi người dân hiểu biết đầy đủ về chủ quyền lãnh thổ trên biển; 2) Nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi người dân trong việc bảo vệ biển, đảo của Tổ quốc; 3) Củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước; 4) Xây dựng lực lượng bảo vệ biển, đảo đủ mạnh; 5) Phát triển kinh tế biển nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng biển, đồng thời bảo đảm thường xuyên an ninh và chủ quyền biển, đảo; 6) Cung cấp thông 6 tin đầy đủ, trung thực để nhân dân biết rõ về các âm mưu, hành động của các thế lực bành trướng xâm phạm chủ quyền biển, đảo nước ta. Công trình “Phát huy sức mạnh toàn dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia” của tác giả Phạm Huy Tập, công bố trên Tạp chí Cộng sản ( Số 857- Tháng 3/ 2014), Sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó Bộ đội biên phòng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách và nguồn lực tại chỗ hết sức quan trọng là quần chúng nhân dân ở khu vực biên giới, biển, đảo. Xây dựng và bảo vệ biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển là vấn đề chiến lược quan trọng, cấp thiết, thể hiện chủ trương, quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước ta. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ công tác biên phòng, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng phải dựa chắc vào nhân dân, phát huy sức mạnh của toàn dân, của cả hệ thống chính trị; kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh và mở rộng quan hệ đối ngoại; gắn bảo vệ an ninh biên giới với an ninh nội địa... Bộ đội Biên phòng cần tiếp tục được chăm lo xây dựng vững mạnh toàn diện, luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, phát huy truyền thống vẻ vang, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, xứng đáng với sự tin cậy c ủa Đảng, Nhà nước và nhân dân. v.v. Bên cạnh các công trình được xuất bản thành sách, các công trình công bố trên các tạp chí chuyên ngành còn có các luận án. Trong đó có thể kể đến các luận án tiêu biểu như sau: Luận án Phó tiến sỹ Khoa học Triết học của tác giả Đặng Vũ Liêm về công trình:“Nhân dân các dân tộc trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới phía Bắc”, thực hiện năm 1996 tại Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác – Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh. Luận án đã nêu rõ công cuộc bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, vai trò của nhân dân các dân tộc trong bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới phía Bắc nước ta hiện nay; những giải pháp nhằm phát huy vai trò của nhân dân các dân tộc trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, an ninh biên giới phía bắc ở nước ta hiện nay. 7 Luận án Phó tiến sỹ Khoa học Luật học của tác giả Trần Đại Quang về “Tăng cường quản lý Nhà nước về an ninh quốc gia ở nước ta hiện nay”, công trình được thực hiện năm 1996 tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án chỉ rõ quản lý nhà nước và vai trò quan trọng của quản lý nhà nước về an ninh quốc gia, đánh giá đúng thực trạng quản lý nhà nước về an ninh quốc gia, những thành tựu đạt được, tồn tại và nguyên nhân, phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm tăng cường quản lý về nhà nước về an ninh quốc gia trong tình hình mới. Luận án Tiến sĩ kinh tế của tác giả Đinh Trọng Ngọc về: “Phát triển kinh tế - xã hội miền núi biên giới phía Bắc và tác động của nó tới tăng cường sức mạnh bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới ở vùng này”, thực hiện năm 2001, tại Học viện Chính trị Quân sự. Luận án trình bày hệ thống về phát triển kinh tế xã hội, miền núi biên giới phía Bắc trong mối quan hệ tới việc tăng cường sức mạnh bảo vệ an ninh vùng này. Vai trò của Bộ đội biên phòng như nhân tố quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội miền núi biên giới hiện nay. v.v Luận án Tiến sỹ kinh tế của tác giả Phạm Đình Triệu về: “Kết hợp kinh tế với quốc phòng trong bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia trên tuyến biên giới đất liền của bộ đội biên phòng Việt Nam hiện nay”, thực hiện năm 2012 tại Học viện Chính trị. Luận án đã giới thiệu về cơ sở lý luận và thực tiễn kết hợp kinh tế với quốc phòng trong bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia trên tuyến biên giới đất liền của bộ đội biên phòng Việt Nam, trình bày thực trạng, quan điểm chỉ đạo và giải pháp, kết hợp kinh tế với quốc phòng trong bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia trên tuyến biên giới đất liền. v.v.v Qua đó có thể thấy trong những năm vừa qua, tình hình nghiên cứu nhằm nâng cao nhận thức, giáo dục về chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia cho nhân dân cả nước nói chung và nhân dân vùng biên nói riêng rất đa dạng và phong phú, các công trình đó là những bệ đỡ quý báu về tri thức, tạo điều kiện góp phần nâng cao nhận thức, giáo dục cho nhân dân vùng biên giới, thúc đẩy các cá nhân tiếp tục tìm hiểu và nghiên cứu để đưa đất nước ngày càng đi lên, xã hội 8 ngày một tiến bộ, nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đó là vấn đề vô cùng quan trọng tạo nên một quốc gia vững mạnh, sánh vai với các cường quốc trên thế giới trong quá trình toàn cầu hóa hiện nay. Do vậy trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề trên, luận văn đề xuất quan điểm nhằm: “Nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn theo tư tưởng Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn thạc sĩ hy vọng góp một phần nhỏ để giải quyết và làm rõ vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn vào công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích: Làm rõ tư tưởng của Hồ Chí Minh về chủ quyền an ninh biên giới quốc gia. Trên cơ sở đó đề ra các giải pháp góp phần nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia của các tầng lớp nhân dân tỉnh Lạng Sơn. Nhiệm vụ: Hệ thống hóa quan điểm của Hồ Chí Minh về chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia. Phân tích, đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện phát triển kinh tế xã hội gắn với đảm bảo quốc phòng, an ninh, nâng cao nhân thức về chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn, chỉ rõ những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra. Đề xuất quan điểm cơ bản, giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao nhận thức về chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay trên cơ sở phân tích bối cảnh mới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Nghiên cứu về nhận thức bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới của nhân dân tỉnh Lạng Sơn theo tư tưởng Hồ Chí Minh Giới hạn nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu lý luận, thực tiễn về nâng cao nhận thức chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Qua đó, tập trung làm rõ mối quan hệ; nội dung phát triển kinh tế xã hội gắn với đảm bảo quốc phòng an ninh và các đối tượng có liên 9 quan thuộc nhóm các nhân tố ảnh hưởng đến việc nâng cao nhận thức chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia đối với nước ta mà điển hình là ở tỉnh Lạng Sơn. Về mặt thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu quá trình bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới của nhân dân tỉnh Lạng Sơn từ 1975 đến nay. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phƣơng pháp nghiên cứu - Cơ sở lý luận, thực tiễn Luận văn nghiên cứu dựa trên những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mac – Lênin, và tư tưởng Hồ Chí Minh, các văn kiện của Đảng, Nhà nước về nâng cao nhận thức chủ quyền biên giới, an ninh quốc gia cho nhân dân tỉnh Lạng Sơn theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Những chủ trương phương hướng phát triển kinh tế xã hội gắn với đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng biên giới phía Bắc, các báo cáo tổng kết, số liệu thống kê của các cơ quan, sở, ban, ngành ở tỉnh lạng sơn, các công trình liên quan đến đề tài đã được công bố, kết quả điều tra nghiên cứu thực tế có liên quan đến đề tài là cơ sở lý luận, thực tiễn của luận văn. - Phương pháp nghiên cứu Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của khoa học chính trị Mác – Lênin. Sử dụng phương pháp thống kê thu thập các số liệu về kinh tế xã hội, về tình hình an ninh biên giới, trình độ dân trí nhằm phục vụ nghiên cứu. Phương pháp tổng hợp, phân tích kinh tế - xã hội: Tổng hợp và phân tích đánh giá tác động các yếu tố kinh tế - xã hội và an ninh chính trị đến vấn đề ổn định dân cư, nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới nhằm đề xuất giải pháp thích hợp. Tổ chức khảo sát điều tra, phỏng vấn sâu tại một số xã thuộc huyện biên giới của tỉnh Lạng Sơn để thu thập thông tin và phân tích yếu tố tác động nhằm nâng cao nhận thức cho nhân dân hiệu quả cao. 6. Đóng góp mới về mặt khoa học của Luận văn Hệ thống hóa và làm rõ hơn một bước cơ sở khoa học về nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới. 10 Phân tích đánh giá thực trạng và nhận diện những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới ở tỉnh Lạng Sơn theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình hiện nay. Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao nhận thức về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới cho nhân dân tình Lạng Sơn nói riêng và nước ta nói chung trong thời gian tới. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 2 chương, 4 tiết 11 NỘI DUNG CHƢƠNG 1: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN, AN NINH BIÊN GIỚI QUỐC GIA 1.1 Cơ sở hình thành tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia Tư tưởng của Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng của Người về bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia nói riêng chính là sản phẩm của quá trình hoạt động cách mạng, lãnh đạo cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước của Người. Nó được hình thành và kết tinh từ truyền thống đấu tranh dựng nước của dân tộc, được phát huy tiếp nối từ truyền thống tự lập tự cường và tiếp thu những tinh hoa văn hóa, tư tưởng của nhân loại về bảo vệ chủ quyền dân tộc. 1.1.1. Những giá trị truyền thống của dân tộc trong quá trình bảo vệ chủ quyền đất nước Thấm nhuần truyền thống dựng nƣớc và giữ nƣớc của dân tộc Việt Nam Trong suốt chiều dài tiến trình lịch sử Việt Nam, quá trình dựng nước và giữ nước cũng chính là yếu tố cơ bản gắn bó giữa các thành viên trong cộng đồng dân tộc, tạo nên sức mạnh đoàn kết, củng cố giữ vững nền độc lập của một quốc gia. Thấm nhuần lịch sử của dân tộc, Hồ Chí Minh nhận xét: “Nhân dân Việt Nam có truyền thống yêu nước nồng nàn. Lịch sử ngàn năm của dân tộc Việt Nam đã ghi những trang oanh liệt của nhân dân đấu tranh để xây dựng nước nhà và bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc mình” [58, tr.29]. Đó chính là giá trị vĩnh hằng, được lưu truyền từ đời này qua đời khác của một dân tộc luôn đấu tranh vì chính nghĩa, tuy nhỏ bé nhưng bản lĩnh và anh hùng. Trải qua hàng ngàn năm, ý chí kiên cường, bất khuất của nhân dân ta đã được phản ánh qua các truyền thuyết, các trận đánh chống lại các thế lực xâm lược, để đấu tranh giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc, chứng minh tinh thần yêu nước, sức mạnh đoàn kết của toàn dân tộc, nó được nêu lên như bản hùng ca về sức mạnh trường tồn của dân tộc, đó cũng là cội nguồn của sức mạnh tinh thần và phương pháp ứng xử của người 12 Việt trong mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng dân tộc, giữa giai cấp và tầng lớp nhân dân đứng trong hàng ngũ dân tộc. Với lợi ích và chủ quyền quốc gia, quá trình dựng nước và giữ nước là yếu tố song hành liên tục từ quá khứ tới hiện tại và tương lai, giữ cho nền độc lập dân tộc mãi trường tồn, bền vững, minh chứng cho ý thức trách nhiệm cao cả của mọi người dân đối với vận mệnh của Tổ quốc. Trong quá trình hình thành và phát triển của lịch sử dân tộc, truyền thống đó có ảnh hưởng sâu sắc đến những thành quả vật chất và tinh thần của nhân dân ta. Yêu nước đối với nhân dân ta trước hết là chăm lo xây dựng đất nước về mọi mặt kinh tế, chính trị, văn hóa... để tạo sức mạnh bên trong bảo đảm cho sự tồn tại và phát triển của dân tộc. Dưới chính sách đô hộ của phong kiến phương Bắc, tuy trải qua bao khổ cực, nhân dân ta vẫn kiên cường, giữ đất, giữ làng, giữ vững nơi chôn nhau, cắt rốn của mình. Tinh thần yêu nước, thương nòi của nhân dân ta, trong muôn vàn khó khăn, gian khổ vẫn không giảm sút mà nó cháy trong lòng người Việt và được thể hiện bằng những hành động cụ thể, trong đấu tranh chinh phục tự nhiên, xây dựng cuộc sống, giữ gìn những phong tục tập quán tốt đẹp có từ buổi đầu dựng nước, để khi có thời cơ thì đứng lên đánh đuổi quân xâm lược, giải phóng đất nước. Đó là hành động bảo vệ quyền sống, quyền bình đẳng, bảo vệ phẩm giá con người, các giá trị văn hóa, văn minh, lòng tự tôn dân tộc, thể diện quốc gia. Đồng thời, chống lại mọi âm mưu và hành động xâm lược, nô dịch, tàn sát, cướp bóc… tức là chống lại cái ác, cái dã man, cái tham lam bất chính, chống lại những gì phản văn hóa, văn minh. Dân tộc Việt Nam sinh ra và phát triển trong muôn vàn cam go, thử thách trong lao động và đấu tranh, nhất là đấu tranh chống ngoại xâm để bảo vệ chủ quyền dân tộc, chính vì vậy cần : “phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông” [51, tr.8], như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa tới nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn 13 chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”. [53, tr.38]. Lòng yêu nước chính là nét đẹp truyền thống của văn hóa Việt Nam, chứa đựng tư tưởng, tình cảm, văn hóa trong các cuộc đấu tranh dựng nước và giữ nước. Như vậy, dựng nước và giữ nước là những giá trị tinh thần truyền thống được phát huy, phát triển và sáng tạo trong công cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, giành và giữ độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia, dân tộc, chứa đựng những giá trị tiêu biểu như: “lòng yêu nước nồng nàn”, “ý thức cộng đồng, cố kết dân tộc”, “tính nhân văn cao cả” và “nghệ thuật đánh giặc độc đáo”. Văn hóa dựng nước và giữ nước vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp đấu tranh chống xâm lược, giải phóng và bảo vệ Tổ quốc. Nó xuyên suốt trong tất cả các hoạt động, các giai đoạn đấu tranh giành độc lập dân tộc, khẳng định: “Dân tộc Việt Nam có truyền thống yêu nước, ý chí quật cường. Tinh thần ấy càng sôi nổi khi đất nước bị xâm lăng. Thúc giục lòng yêu nước của các tầng lớp nhân dân, phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông” [51, tr.8]. Để phát huy sức mạnh tổng hợp cho sự nghiệp dựng nước và giữ nước, cha ông ta đã nhất quán thực hiện kế sách: Đoàn kết bên trong, hoà hiếu bên ngoài. Kế sách này đã được tiến hành một cách sáng tạo trong từng thời kì lịch sử. Nội dung đoàn kết bên trong được thực hiện rất phong phú và độc đáo. Trong thời chiến, ý chí đoàn kết toàn dân, đoàn kết quân dân, tinh thần “tướng sĩ đồng lòng” càng phải gắn bó quan điểm đoàn kết dân tộc của Hồ Chí Minh là đoàn kết rộng rãi, lâu dài, đoàn kết để đấu tranh cho thống nhất và độc lập của Tổ quốc và để xây dựng nước nhà. Người chỉ rõ, trong chính sách đại đoàn kết, cần chống hai khuynh hướng sai lầm là cô độc, hẹp hòi và đoàn kết vô nguyên tắc; phải lấy công tác mà củng cố đoàn kết, lấy đoàn kết mà đẩy mạnh công tác. Người khẳng định: “Đoàn kết là một lực lượng vô cùng mạnh mẽ. Ngoài thì ta đoàn kết với nhân dân Miên, Lào, Liên Xô, Trung Quốc và các nước bạn khác. Trong thì đoàn kết toàn thể nhân dân yêu nước, tức là công nhân, nông dân, tiểu tư sản, tư sản dân tộc và những thân sĩ kháng chiến nghĩa là 99 phần trăm toàn dân ta. Đó là một sức mạnh vô địch” [54, tr.272]. 14