Tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh ngành dệt may việt nam vào thị trường mỹ

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn më ®Çu B-íc sang giai ®o¹n míi - giai ®o¹n héi nhËp vµ ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc ta ®· vµ ®ang cã sù chuyÓn ®æi lín - mang diÖn m¹o cña mét c¬ chÕ më, tù do c¹nh tranh. NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ë ph¹m vi ngµnh, ph¹m vi quèc gia vµ trªn tr-êng quèc tÕ. C¹nh tranh lµ xu thÕ tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ héi nhËp, lµ c¬ chÕ tù ®µo th¶i vµ lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc kinh tÕ nãi riªng. H¬n bao giê hÕt, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh ®-îc quan t©m vµ chó träng tõ nhµ n-íc còng nh- c¸c doanh nghiÖp ngµnh dÖt may ViÖt Nam gia nhËp thÞ tr-êng Mü lµ mét trong nh÷ng ngµnh nh- vËy giµu tiÒm n¨ng, vµ rÊt cã -u thÕ cña ®Êt n-íc ta. Tuy nhiªn so víi nhiÒu quèc gia trong khu vùc, n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh cßn ch-a cao, cÇn cã gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, c¶i thiÖn theo ph-¬ng h-íng hiÖu qu¶ nhÊt, ®ã còng lµ lý do t«i chän ®Ò tµi: " N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ngµnh dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr-êng Mü". KÕt cÊu cña ®Ò tµi gåm 3 phÇn: - PhÇn lý luËn I. Kh¸i niÖm c¹nh tranh II. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn c¹nh tranh ngµnh - PhÇn néi dung I. Thùc tr¹ng ngµnh dÖt may ViÖt Nam - nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi s¶n xuÊt vµo thÞ tr-êng Mü. II. Gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ngµnh dÖt may vµo thÞ tr-êng Mü. - PhÇn kÕt luËn. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn lý luËn I. Kh¸i niÖm c¹nh tranh Khi nãi ®Õn c¹nh tranh, cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vµ theo xu thÕ ph¸t triÓn, quan niÖm ®ã còng ®-îc nh×n nhËn tõ nhiÒu gãc ®é, míi mÎ h¬n rÊt nhiÒu. 1. Nh×n nhËn c¹nh tranh theo quan ®iÓm kinh tÕ häc C¹nh tranh theo ®Þnh nghÜa cña kinh tÕ häc lµ sù tranh giµnh thÞ tr-êng ®Ó tiªu thô s¶n phÈm gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ yÕu tè ®ã chØ tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Ng-êi ta chia c¹nh tranh theo hai d¹ng: c¹nh tranh hoµn h¶o vµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. * C¹nh tranh hoµn h¶o lµ m«i tr-êng c¹nh tranh mµ ë ®ã cã nhiÒu ng-êi mua vµ ng-êi b¸n ®éc lËp víi nhau. ThÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o ®ßi hái cã nhiÒu ng-êi mua vµ nhiÒu ng-êi b¸n mµ mçi ng-êi trong sè hä hµnh ®éng ®éc lËp víi tÊt c¶ víi nh÷ng ng-êi kh¸c. TÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ hµng ho¸ trao ®æi ®-îc coi lµ gièng nhau, tÊt c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n ®Òu cã hiÓu ®Çy ®ñ vÒ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn viÖc trao ®æi vµ kh«ng cã g× c¶m trë ®èi víi viÖc gia nhËp còng nh- rót khái thÞ tr-êng. * C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o: biÓu hiÖn d-íi d¹ng c¹nh tranh ®éc quyÒn vµ ®éc quyÒn toµn tËp ®oµn. §èi víi c¹nh tranh ®éc quyÒn: c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh víi nhau b»ng viÖc b¸n s¶n phÈm ph©n biÖt, c¸c s¶n phÈm nµy cã thÓ thay thÕ cho nhau ë møc ®é cao nh-ng kh«ng ph¶i lµ thay thÕ hoµn h¶o. Doanh nghiÖp míi gia nhËp thÞ tr-êng t-¬ng ®èi rÔ rµng vµ c¸c doanh nghiÖp ë trong ngµnh dêi bá còng t-¬ng ®èi dÔ nÕu c¸c s¶n phÈm cña hä trë nªn kh«ng cã l·i. §èi víi ®éc quyÒn toµn tËp ®oµn: thÞ tr-êng nµy chØ cã mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt toµn bé hay hÇu hÕt tæng s¶n l-îng, s¶n phÈm cã thÓ gièng nhau hoÆc kh¸c nhau, hµng rµo gia nhËp lín lµm cho c¸c doanh nghiÖp míi kh«ng thÓ hoÆc khã mµ gia nhËp ®-îc vµo thÞ tr-êng. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¹nh tranh lµ hiÖn t-îng phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu lîi nhuËn, nh÷ng ng-êi tham gia thÞ tr-êng ph¶i th«ng qua sù c¹nh tranh lÉn nhau nªn tõ l©u, vÊn ®Ò c¹nh tranh ®· lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c¸c m«n khoa häc vÒ kinh tÕ vµ lµ mét ®èi t-îng ®iÒu chØnh cña luËt ph¸p theo quy luËt chung c¹nh tranh lu«n cã xu h-íng dÉn ®Õn ®éc quyÒn do sù t¸c ®éng cña quy luËt hiÖu qu¶ kinh tÕ theo quy m« hoÆc ®éc quyÒn lµ tr¹ng th¸i ®em l¹i cho c¸ nh©n c¸c nhµ cung cÊp lîi nhuËn siªu ng¹ch. Còng bëi lý do ®ã mµ trªn b×nh diÖn x· héi, cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó giµnh lÊy vÞ thÕ ®éc quyÒn, bÊt chÊp mäi thñ ®o¹n - mét khÝa c¹nh kh«ng hoµn h¶o, bÞ lªn ¸n vÒ mÆt ®¹o ®øc. 2. Nh×n nhËn c¹nh tranh dùa trªn m« h×nh n¨m lùc l-îng cña Michael Porter. Theo ph-¬ng ph¸p" n¨m lùc l-îng", cÊu tróc c¹nh tranh trong mét ngµnh cã thÓ ®-îc m« t¶ b»ng "n¨m lùc l-îng chÝnh". 2.1. Kh¸ch hµng §èi víi mçi mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng cã thÓ ®-îc coi lµ mét trong nh÷ng tµi s¶n v« gi¸ cña doanh nghiÖp. Sù tÝn nhiÖm ®ã cã ®-îc lµ do doanh nghiÖp ®· cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. Khi kh¸ch hµng cã -u thÕ cã thÓ lµm gi¶m lîi nhuËn cña ngµnh b»ng c¸ch Ðp gi¸, b»ng c¸ch ®ßi hái chÊt l-îng s¶n phÈm cao h¬n hoÆc b»ng c¸ch ®ßi hái cã nhiÒu dÞch vô ®i kÌm h¬n khi tiªu thô s¶n phÈm. Kh¸ch hµng sÏ cã -u thÕ. §èi víi doanh nghiÖp khi mµ kh¸ch hµng mua mét l-îng hµng lín cña doanh nghiÖp, khi mµ viÖc chuyÓn sang ng-êi b¸n kh¸c kh«ng cã g× khã kh¨n c¶, khi cã sù thay ®æi chÊt l-îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp kh«ng cã ¶nh h-ëng g× tíi kh¸ch hµng. Trong tr-êng hîp nhµ cung cÊp gi÷ vÞ trÝ ®éc quyÒn th× kh¸ch hµng lÖ thuéc hoµn toµn vµo nhµ cung cÊp. ChÝnh v× vËy trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, chóng ta cÇn cã luËt chèng ®éc quyÒn. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.2. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh theo ngµnh Møc ®é c¨ng th¼ng cña sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ®èi thñ kh«ng ph¶i lµ mét biÕn sè dÔ dµng ®o ®-îc. Trong mét sè ngµnh c¹nh tranh cã thÓ gäi lµ " bãp nghÑt", trong khi ®ã ë mét sè ngµnh kh¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp l¹i ®-îc coi lµ "lÞch sö" hay " cã trËt tù", c¸c yÕu tè x¸c ®Þnh møc ®é c¹nh tranh giµnh: T¨ng tr-ëng cña ngµnh, chi phÝ cè ®Þnh hoÆc chi phÝ l-u kho, sù v-ît c«ng suÊt kh«ng liªn tôc, nh÷ng kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm, sù x¸c ®Þnh cña nh·n hµng vµ chi phÝ chuyÓn cña kh¸ch hµng, sè c¸c doanh nghiÖp vµ quy m« t-¬ng ®èi cña chóng, sù ®a d¹ng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, lîi Ých cña C«ng ty, hµng rµo rót kh¬i cao. Trong thùc tÕ c¸c nhµ ®Çu t- ®Æc biÖt kh«ng thÝch c¸c cuéc chiÕn c¹nh tranh th«ng qua gi¸ c¶ v× nã sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn cho c¶ ngµnh. 2.3. C¸c nhµ cung cÊp Nh÷ng nhµ cung cÊp vËt t- thiÕt bÞ nguyªn vËt liÖu cho doanh nghiÖp cã thÓ lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp b»ng viÖc t¨ng gi¸, gi¶m chÊt l-îng vËt t- cung cÊp hoÆc gi¶m c¸c dÞch vô ®i kÌm sÏ cã thÓ g©y ¸p lùc ®èi víi doanh nghiÖp khi sè l-îng c¸c nhµ cung cÊp Ýt, kh«ng cã lo¹i thay thÕ khi chi phÝ cho viÖc chuyÓn sang c¸c nhµ cung cÊp kh¸c rÊt tèn kÐm. 2.4. C¸c doanh nghiÖp sÏ tham gia thÞ tr-êng ( ®èi thñ tiÒm Èn). C¸c ®èi thñ tiÒm Èn th-êng xuÊt hiÖn ë nh÷ng khu vùc míi h×nh thµnh bëi v× ë nh÷ng khu vùc nµy l-îng cÇu th-êng lín, lîi nhuËn cßn cao th× kh¸ch hµng ch-a kÞp lµm quen víi nh÷ng s¶n phÈm cã uy tÝn. Mèi ®e do¹ suÊt hiÖn c¸c ®èi thñ tiÒm Èn nµy phô thuéc vµo 3 nh©n tè: ®é hÉp dÉn cña khu vùc, ®é lín cña c¸c c¸c rµo ch¾n vµo khu vùc, ph¶n øng tõ phÝa c¸c nhµ s¶n xuÊt trong khu vùc ®èi víi nh÷ng ®èi thñ míi. Quy m« rµo c¶n ë c¸c khu vùc bao gåm quy m« s¶n xuÊt trong khu vùc vµ quy m« s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp ¶nh h-ëng ®Õn gia thµnh mét s¶n phÈm, quy m« cµng lín th× gi¸ thµnh cµng thÊp. ChÝnh v× vËy mét doanh nghiÖp míi nhÈy vµo mét khu vùc th× quy m« doanh nghiÖp míi cÇn v-ît qua ng-ìng: gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp h¬n gi¸ mµ thÞ tr-êng chÊp nhËn. Doanh nghiÖp míi tham 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gia khu vùc ph¶i cã quy m« b»ng hoÆc lín h¬n quy m« cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong khu vùc. Nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« rµo c¶n ®Çu vµo còng chÝnh lµ kh¶ n¨ng liªn kÕt cña doanh nghiÖp ®èi víi hÖ thèng kªnh tiªu thô. Mét doanh nghiÖp míi tham gia khu vùc ®Ó cho hÖ thèng kªnh tiªu thô s¶n phÈm cho m×nh ph¶i dïng biÖn ph¸p gi¶m gi¸ hoÆc lµ -u ®·i kh¸c. QuyÕt ®Þnh quy m« rµo c¶n ®Çu vµo bao gåm c¶ hÖ thèng chÝnh s¸ch: thñ tôc cÊp giÊy phÐp, thñ tôc ®¨ng ký chÊt l-îng s¶n phÈm nh·n m¸c vµ ®ã lµ mét rµo c¶n: chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu. 2.5. C¸c s¶n phÈm thay thÕ NÕu c¸c s¶n phÈm thay thÕ cho c¸c s¶n phÈm cña ngµnh lµ s½n cã th× kh¸ch hµng cã thÓ chuyÓn sang c¸c s¶n phÈm thay thÕ ®ã nÕu c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i ®Æt gi¸ cao. V× thÕ mèi ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ mét lùc l-îng thÞ tr-êng quan träng t¹o ra giíi h¹n ®èi víi c¸c møc gi¸ mµ c¸c doanh nghiÖp ®· ®Æt ra. TÇm quan träng cña mèi ®e do¹ nµy phô thuéc vµo 3 yÕu tè: Gi¸ vµ c«ng dông cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ, chi phÝ chuyÓn ®æi víi kh¸ch hµng, khuynh h-íng thay thÕ cña ng-êi mua, kh¶ n¨ng s¶n phÈm thay thÕ t¨ng lªn cïng sù giµ câi, sù l¹c hËu cña s¶n phÈm trong khu vùc (khu vùc ®ang trong giai ®o¹n suy tho¸i) bªn c¹nh ®ã do tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, suÊt hiÖn s¶n phÈm míi ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. 3. Thùc tÕ c¹nh tranh vµ tÝnh hai mÆt cña c¹nh tranh 3.1. Thùc tÕ c¹nh tranh M«i tr-êng th-êng xuyªn biÕn ®éng cña thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· cho thÊy kh«ng cã mét m«i tr-êng nµo ë tr¹ng th¸i c¹nh tranh hoµn h¶o hoÆc hoµn toµn ®éc quyÒn, nã chØ cã ý nghÜa t-¬ng ®èi v× n¨ng lùc thùc tÕ, ®iÒu kiÖn chñ quan vµ kÓ c¶ " c¬ may" cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®ång nhÊt. Mäi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Òu cã tr¹ng th¸i c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, ë ®©u ®ã gi÷a hai cùc nµy. C¶ hai lo¹i lùc l-îng ®éc quyÒn vµ c¹nh tranh kÕt hîp víi nhau trong viÖc x¸c ®Þnh phÇn lín gi¸ c¶.V× thÕ cµng kh¼ng ®Þnh râ h¬n: X¸c ®Þnh mét nÒn kinh tÕ lµ cã tÝnh c¹nh tranh hay ®éc quyÒn trë nªn cã ý nghÜa t-¬ng ®èi. Tuy nhiªn còng kh«ng ph¶i lµ v× tÝnh t-¬ng ®èi vµ sù phøc t¹p cña vÊn 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Ò mµ kh«ng thÓ ph©n biÖt r¹ch rßi gi÷a t×nh tr¹ng ®éc quyÒn vµ tÝnh c¹nh tranh vÒ nguyªn t¾c, ng-êi ta cã thÓ coi mét nÒn kinh tÕ cã nhiÒu yÕu tè c¶n trë sù c¹nh tranh lµ mét nÒn kinh tÕ thiÕu tÝnh c¹nh tranh vµ ng-îc l¹i. C¹nh tranh lµ hiÖn t-îng g¾n liÒn víi kinh tÕ thÞ tr-êng, do ®ã c¹nh tranh chØ xuÊt hiÖn d-íi nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ vµ ph¸p lý cô thÓ. Ngµy nay, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®-îc kh¼ng ®Þnh lµ mét sù ph¸t triÓn tÊt yÕu lµ ®éng lùc ph¸t triÓn néi t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. C¹nh tranh còng chØ thùc sù diÔn ra khi ph¸p luËt thõa nhËn vµ b¶o hé tÝnh ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh së h÷u, khi tù do th-¬ng m¹i vµ theo ®ã lµ tù do kinh doanh. C¹nh tranh còng chØ diÔn ra khi kh«ng cã bÊt kú mét quy ®Þnh hay hµnh vi nµo ng¨n c¶n sù nhËp cuéc cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng - nh÷ng doanh nghiÖp chuÈn bÞ gia nhËp thÞ tr-êng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¹nh tranh chØ xuÊt hiÖn ®-îc khi kh«ng cã ®éc quyÒn d-íi bÊt cø h×nh thøc nµo. Ngµy nay nhu cÇu n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ ®ang ®ßi hái ph¶i t¹o ra nh÷ng c¬ së ph¸p lý cho tù do kinh tÕ. Cã thÓ cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ c¹nh tranh, song nh×n chung, c¹nh tranh ®-îc hiÓu lµ sù chËy ®ua hay ganh ®ua cña c¸c thµnh viªn cña mét thÞ tr-êng hµng ho¸, s¶n phÈm cô thÓ nh»m môc ®Ých l«i kÐo vÒ phÝa m×nh ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng, thÞ tr-êng vµ thÞ phÇn cña mét thÞ tr-êng. Nh- vËy vÒ ph-¬ng diÖn kinh tÕ, c¹nh tranh ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së cña tiÒn ®Ò lµ: cã sù hiÖn diÖn cña c¸c thµnh viªn th-¬ng tr-êng cã cuéc ch¹y ®ua v× môc tiªu kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh viªn vµ chóng ®Òu diÔn ra trªn mét thÞ tr-êng hµng ho¸ cô thÓ. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ møc ®é can thiÖp cña c«ng quyÒn vµ ®êi sèng kinh tÕ, ng-êi ta ph©n thÞ tr-êng thµnh hai h×nh th¸i: c¹nh tranh tù do vµ c¹nh tranh cã sù ®iÒu tiÕt. C¹nh tranh tù do lµ hiÖn t-îng kh«ng thÓ cã trong thÕ giíi hiÖn ®¹i v× kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i lu«n cã nhu cÇu ®-îc ®iÒu tiÕt vµ nhµ n-íc nµo còng cã chÝnh s¸ch kinh tÕ riªng vµ v× thÕ lu«n t×m c¸ch h-íng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµo môc tiªu kinh tÕ (vÜ m«) cña m×nh. C¨n cø vµo môc ®Ých, tÝnh chÊt cña c¸c ph-¬ng thøc c¹nh tranh ng-êi ta ph©n nhãm c¸c hµnh vi c¹nh tranh trªn c¸c h×nh th¸i thÞ tr-êng gåm hai lo¹i: c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Tuy nhiªn, v× ®-îc b¶o hé 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 bëi c¸c nguyªn t¾c vÒ quyÒn tù do kinh doanh, tù do thÕ -íc vµ tù do lËp héi vµ sù giôc d· cña lîi nhu©n nªn thùc tr¹ng cña th-¬ng tr-êng lu«n diÔn ra theo h-íng kh«ng lµnh m¹nh. 3.2. TÝnh hai mÆt cña c¹nh tranh C¹nh tranh lu«n biÓu hiÖn ë hai mÆt: mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc * C¹nh tranh cã xu h-íng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng m¹nh mÏ, ®iÒu chØnh c¸c nguån lùc ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc. Th«ng qua quy luËt cung cÇu, c¹nh tranh cã kh¶ n¨ng nhanh nh¹y trong viÖc ph¸t hiÖn vµ ®¸p øng mäi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng. V× c¹nh tranh lu«n cã môc tiªu l©u dµi lµ thu hót vÒ m×nh ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng nªn nã buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ph¶i t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l-îng ngµy cµng cao víi gi¸ thµnh ngµy cµng h¹. V× vËy, c¹nh tranh lµ c¬ héi b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông c«ng nghÖ míi, tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c¹nh tranh lµ nguån gèc ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao. C¸c doanh nghiÖp ph¶i th-êng xuyªn c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, nhanh chãng øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo qu¶n lý hiÖn ®¹i vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c v× c¹nh tranh lu«n cã môc tiªu l©u dµi lµ thu hót vÒ m×nh ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng nÒn nã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i s¶n xuÊt s¶n phÈm chÊt l-îng gi¸ thµnh h¹. Trong kinh doanh ®Ó c¹nh tranh vÒ gi¸, mét sè doanh nghiÖp chÊp nhËn lêi Ýt, b¸n gi¸ thÊp nh-ng dïng sè nhiÒu ®Ó thu l¹i. Ph-¬ng thøc phôc vô vµ thanh to¸n trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, tÝnh ®éc ®¸o cña s¶n phÈm gi÷ lßng tin víi kh¸ch hµng gióp cho qu¸ tr×nh bu«n b¸n diÔn ra nhanh chãng, tiÖn lîi. Trong c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th× doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th-êng linh ho¹t h¬n so víi doanh nghiÖp nhµ n-íc. * Trong ®iÒu kiÖn cña c¬ chÕ thÞ tr-êng khi møc ®é c¹nh tranh ®· trë nªn gay g¾t th× c¸c doanh nghiÖp v× sù tån t¹i cña m×nh lu«n ph¶i to¸n tÝnh ®Ó v-ît lªn trªn c¸c ®èi thñ cña m×nh v× c¹nh tranh lµ mét quy luËt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng mµ ë ®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ t×m mäi biÖn ph¸p - c¶ nghÖ thuËt lÉn thñ ®o¹n ®Ó ®¹t môc tiªu kinh tÕ cña m×nh. Víi nghÜa ®ã, c¹nh tranh bao hµm c¶ 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nh÷ng thñ ®o¹n trong ho¹t ®éng kinh doanh nh- dïng tµi chÝnh ®Ó thao tóng ®èi víi doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng tµi chÝnh lín: b»ng c¸ch b¸n ph¸ gi¸ lo¹i ®èi ph-¬ng ra khái cuéc ch¬i. MÆt kh¸c dï doanh nghiÖp cßn dïng thñ ®o¹n: sö dông sù liªn kÕt ®Ó thao tóng thÞ tr-êng, khèng chÕ thÞ tr-êng, thu lîi nhuËn ®éc quyÒn cao nh- liªn kÕt vÒ gi¸ nh»m bãp chÑt ng-êi tiªu dïng, liªn kÕt vÒ vïng tiªu thô, cïng nhau ph©n chia thÞ tr-êng, cïng nhau gi¶m chÊt l-îng hµng ho¸, kh«ng cung cÊp hµng ho¸ cho mét sè tæ chøc th-¬ng m¹i nµo ®ã nh»m g©y ¸p lùc vÒ gi¸ b¸n. Ngoµi ra hiÖn t-îng m¾c ngoÆc víi quan chøc nhµ n-íc ®Ó lòng ®o¹n thÞ tr-êng, t×m kiÕm nh÷ng c¬ héi ®Çu t- t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn "®Æc biÖt" thuËn lîi trong s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua mua chuéc, hèi lé c¸c quan chøc nhµ n-íc, lîi dông kÏ hë luËt ph¸p ®· ®-îc nhiÒu doanh nghiÖp tiÕn hµnh. Mét sè thñ ®o¹n n÷a ®ã lµ sö dông c¸c thñ ®o¹n phi kinh tÕ kh¸c: ®-a th«ng tin sai lÖch vÒ s¶n phÈm lµm gi¶ s¶n phÈm, sö dông gi¸n ®iÖp kinh tÕ ®Ó ¨n c¾p mét c«ng nghÖ, chiÕn l-îc ®Çu t- ph¸t triÓn cña ®èi ph-¬ng, dïng b¹o lùc ®Ó lo¹i trõ ®èi thñ c¹nh tranh dÉn ®Õn hiÖn t-îng " c¸ lín nuèt c¸ bÐ". II. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn c¹nh tranh ngµnh 1. T¸c ®éng cña m«i tr-êng quèc tÕ: M«i tr-êng quèc tÕ cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn c¹nh tranh cña ngµnh. Ngµy nay xu thÕ khu vùc ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ xu h-íng cã tÝnh kh¸ch quan. ViÖt Nam ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo h-íng më cöa vµ héi nhËp. NÒn kinh tÕ quèc d©n n-íc ta trë thµnh mét ph©n hÖ më cöa cña hÖ thèng lín lµ khu vùc vµ thÕ giíi. Ho¹t ®éng kinh doanh cña nhiÒu doanh nghiÖp phô thuéc vµo sù thay ®æi chÝnh trÞ trªn thÞ tr-êng quèc tÕ, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña c¸c quèc gia, luËt ph¸p vµ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ, ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè kinh tÕ quèc tÕ. Møc ®é thÞnh v-îng, khñng ho¶ng, nh÷ng thay ®æi trong quan hÖ bu«n b¸n quèc tÕ, c¸c yÕu tè kü thuËt c«ng nghÖ v¨n ho¸ x· héi...tÊt c¶ ®Òu ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, cã thÓ t¹o c¬ héi còng nh- th¸ch thøc ®èi víi sù tån t¹i ph¸t triÓn cña ngµnh. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2. T¸c ®éng cña m«i tr-êng kinh tÕ quèc d©n M«i tr-êng kinh tÕ quèc d©n bao gåm mäi nh©n tè cña nÒn kinh tÕ quèc d©n n»m ngoµi m«i tr-êng c¹nh tranh néi bé ngµnh t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸c nh©n tè kinh tÕ cã vai trß quan träng hµng ®Çu vµ ¶nh h-ëng cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña mäi doanh nghiÖp. C¸c nh©n tè kinh tÕ ¶nh h-ëng m¹nh nhÊt ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th-êng lµ tr¹ng th¸i ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. T¨ng tr-ëng, æn ®Þnh hay sinh th¸i. ViÖc t¹o ra m«i tr-êng kinh doanh lµnh m¹nh hay kh«ng lµnh m¹nh hoµn toµn phô thuéc vµo yÕu tè luËt ph¸p vµ qu¶n lý nhµ n-íc vÒ kinh tÕ. ViÖc ban hµnh hÖ thèng luËt ph¸p cã chÊt l-îng vµ ®-a vµo ®êi sèng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®¶m b¶o m«i tr-êng kinh doanh b×nh ®¼ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi doanh nghiÖp cã c¬ héi c¹nh tranh lµnh m¹nh cïng víi hÖ thèng luËt ph¸p, qu¶n lý nhµ n-íc vÒ kinh tÕ lµ nh©n tè t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp. C¸c chÝnh s¸ch ®Çu t-, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh s¸ch c¬ cÊu... sÏ t¹o ra sù -u tiªn hay k×m h·m sù ph¸t triÓn cña tõng ngµnh, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp thuéc ngµnh kinh tÕ nhÊt ®Þnh. Tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ, nh©n tè v¨n ho¸ x· héi, nh©n tè tù nhiªn ¶nh h-ëng rÊt lín, ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu, øng dông phï hîp nhÊt. 3. T¸c ®éng cña m«i tr-êng bªn trong doanh nghiÖp * Thø nhÊt ph¶i ®Ò cËp ®Õn chÊt l-îng cña ho¹t ®éng Marketing nh»m x¸c ®Þnh cÇu cña kh¸ch hµng, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng ®Ó trªn c¬ së ®ã ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ s¶n phÈm, gi¸ c¶, c¸c chÝnh s¸ch ph©n phèi còng nh- c¸c chÝnh s¸ch kÝch thÝch tiªu thô. ChÊt l-îng ho¹t ®éng Marketing cña doanh nghiÖp cµng cao, ph¹m vi cµng réng th× cµng gãp phÇn gióp cho doanh nghiÖp cã lîi thÕ h¬n trong c¹nh tranh. * Thø hai ®ã lµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng nµy thÓ hiÖn ë viÖc doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm chÊt l-îng cao h¬n, gi¸ thµnh thÊp h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Kh¶ n¨ng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng, nã cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp vÉn 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gi÷ ®-îc vÞ trÝ hµng ®Çu trong khu vùc c¹nh tranh hoÆc cã thÓ lµm cho doanh nghiÖp tôt hËu trong khu vùc. * Thø ba ®ã lµ nguån nh©n lùc: lµ n¨ng lùc tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý, tr×nh ®é tay nghÒ ®¹o ®øc cña ng-êi lao ®éng, gi¸ trÞ cña c¸c mèi quan hÖ lao ®éng trong doanh nghiÖp so víi ®èi thñ c¹nh tranh. * Thø t- lµ t×nh h×nh tµi chÝnh: ®iÒu kiÖn tµi chÝnh th-êng ®-îc xem lµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ vÞ trÝ c¹nh tranh tèt nhÊt cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ vµ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña doanh nghiÖp th-êng ®-îc ®¸nh gi¸ th«ng qua c¸c chØ tiªu nh- kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp, c¸n nî, vèn lu©n chuyÓn, l-îng tiÒn mÆt, tû suÊt lîi nhuËn... * Thø n¨m lµ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp : qu¶n trÞ doanh nghiÖp t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng lao ®éng s¸ng t¹o cña ®éi ngò lao ®éng, ®Õn sù ®¶m b¶o c©n b»ng gi÷a doanh nghiÖp víi m«i tr-êng bªn ngoµi còng nh- c©n ®èi cã hiÖu qu¶ c¸c bé phËn bªn trong doanh nghiÖp, quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hai ho¹t ®éng nµy ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ c¬ cÊu tæ chøc th«ng qua c¸c chØ tiªu tèc ®é giao thiÕt bÞ, tÝnh kÞp thêi, ®é chÝnh x¸c cña c¸c quyÕt ®Þnh. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn néi dung I. Thùc tr¹ng ngµnh dÖt may ViÖt Nam - nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng Mü 1. Thùc tr¹ng ngµnh dÖt may ViÖt Nam Trong ®iÒu kiÖn më cöa, héi nhËp cña n-íc ta hiÖn nay, lµ thµnh viªn cña ASEAN, APEC vµ ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü, sÏ trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO trong t-¬ng lai, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®ãn nhËn nhiÒu c¬ héi, tÝnh ®Õn n¨m 2000 n¨ng lùc s¶n xuÊt cña toµn ngµnh lµ 162000 tÊn sîi, 800 triÖu mÐt v¶i, 39 triÖu s¶n phÈm dÖt kim, 400 triÖu s¶n phÈm may vµ c¸c lo¹i hµng dÖt, may kh¸c. Gi¸ trÞ hµng dÖt, may xuÊt khÈu n¨m 1999 ®¹t 1747 tû USD. Sù khëi s¾c nµy b¾t ®Çu t- n¨m 1993; tõ vÞ trÝ cuèi cña nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu n¨m 1990 th× ®Õn n¨m 1996, 1997 v-¬n lªn vÞ trÝ sè 1 trong danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ n¨m 1998 ®· lïi xuèng vÞ trÝ thø hai nh-êng cho mÆt hµng dÇu th«. XuÊt khÈu dÖt may cã ý nghÜa quan träng nh- gi¶i quyÕt viÖc lµm, phï hîp víi ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, v× vËy dÖt may ViÖt Nam lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l-îc cña ViÖt Nam. HiÖn nay, mÆt hµng dÖt may chiÕm tû träng tõ 20 - 25% trong c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nãi chung. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may ®¹t h¬n 2 tû USD. NhiÒu doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®· x©y dùng ®-îc th-¬ng hiÖu trong n-íc, uy tÝn ë n-íc ngoµi nh- c«ng ty may Nhµ BÌ, C«ng ty may Th¾ng Lîi, C«ng ty DÖt Kim Hµ Néi, C«ng ty May M-êi. C¸c s¶n phÈm næi tiÕng nµy ®· ®-îc tiªu dïng ë Ch©u ¢u, Ch©u ¸, Ch©u óc,... ®¹t ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ nµy lµ c¶ sù thay ®æi, ®Çu t- m¹nh d¹n cña nhiÒu doanh nghiÖp còng nh- sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc. Nh-ng xÐt trªn b×nh diÖn chung ngµnh may mÆc cã sù khëi s¾c h¬n ngµnh dÖt vµ còng nhiÒu doanh nghiÖp ®· kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®-îc trªn th-¬ng tr-êng. Cã thÓ thÊy thùc tr¹ng ®ã qua thùc tiÔn sau: 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn ngµnh dÖt cña n-íc ta trong nh÷ng n¨m cña thËp kû 90, ngµnh dÖt hay dÖt may cã tèc ®é ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng tr-ëng ®¹t 13% n¨m 1994, 12% n¨m 1995 vµ l¹i t¨ng lªn 14% vµo n¨m 1997. Tèc ®é ph¸t triÓn kh«ng ®Òu nãi trªn mét phÇn lµ do sù yÕu kÐm cña ngµnh dÖt trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng trong n-íc cña c¸c s¶n phÈm dÖt ViÖt Nam so víi s¶n phÈm dÖt Ngo¹i, phÇn kh¸c lµ do thiÕu nguån vèn nhËp trang thiÕt bÞ vµ nguyªn liÖu vµo n¨m 1995 - 1996. Tû träng gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm hµng dÖt trong GDP cã xu h-íng gi¶m dÇn, chiÕm gÇn 4% GDP n¨m 1993 xuèng cßn gÇn 2% GDP n¨m 1998. Vµ ngay trong ngµnh dÖt may còng ph¶n ¸nh xu h-íng nµy, mÆc dï dÖt vÉn chiÕm tû träng cao trong ngµnh dÖt - may nh-ng tû träng cña ngµnh dÖt ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu, tõ gÇn 80% n¨m 1993 xuèng cßn h¬n 6% n¨m 1998 Thùc tr¹ng c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ cña ngµnh dÖt rÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo lÜnh vùc kh¸c nhau cña ngµnh nh- kÐo sîi, dÖt thoi, dÖt kim, nhuém, in vµ hoµn tÊt. MÆc dï ngµnh ®· cã nç lùc ®Çu t- ®æi míi trang thiÕt bÞ, xong nh×n chung toµn ngµnh, c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ vÉn ë trong t×nh tr¹ng l¹c hËu so víi c¸c n-íc trong khu vùc. - §èi víi lÜnh vùc dÖt kim: C«ng nghÖ dÖt kim cña ngµnh kh¸ hiÖn ®¹i so víi c¸c c«ng nghÖ kh¸c. PhÇn lín c¸c m¸y dÖt kim nhËp cña Trung Quèc, TiÖp vµ §«ng §øc tõ tr-íc n¨m 1986 ®Òu ®· thanh lý vµ chuyÓn nh-îng cho ®Þa ph-¬ng. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp dÖt lín cña Nhµ n-íc ®Òu sö dông m¸y dÖt kim nhËp cña c¸c n-íc nh- NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan vµ §øc tõ sau n¨m 1996; 30% sè m¸y nµy thuéc thÕ hÖ míi, mét sè m¸y ®· ®-îc vi tÝnh ho¸. Vi chÊt l-îng sîi b«ng kÐm nªn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp chän ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt sö dông sîi Pc/Co ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm ®¬n gi¶n nh- v¶i mµn, v¶i valies, ch-a quan t©m ®Õn s¶n xuÊt c¸c lo¹i v¶i cao cÊp nh- v¶i trang trÝ, v¶i th¶m, v¶i dïng trong x©y dùng. - §èi víi lÜnh vùc nhuém, in vµ hoµn tÊt: TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ in, nhuém vµ hoµn tÊt lµ nhËp tõ n-íc ngoµi. HiÖn nay 35% thiÕt bÞ in vµ nhuém trong ngµnh nhËp tõ n¨m 1986 trë l¹i ®©y (kho¶ng 300 m¸y). TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ nµy ®Òu thuéc thÕ hÖ A2, A3 vµ vÉn ho¹t ®éng tèt. Sè cßn l¹i nhËp tõ tr-íc n¨m 1985, 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thËm chÝ cã nh÷ng m¸y nhËp tõ nh÷ng n¨m 60. Theo chñ tr-¬ng cña VINATEX nh÷ng m¸y nµy cÇn ph¶i gi¶i quyÕt dÇn. N¨m 1997, c«ng suÊt sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ cña ngµnh lµ 75%. N¨m 1998, t×nh h×nh cßn xÊu ®i nhiÒu do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc. T×nh tr¹ng c«ng nghÖ l¹c hËu ®· lµm cho ngµnh dÖt kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu vÒ chÊt l-îng cña nguyªn liÖu ®µo vµo cho ngµnh may, ngµnh may ph¶i phô thôoc nhiÒu vµo nhËp khÈu, vµ nh- vËy ®Êt n-íc mÊt ®i nhiÒu c¬ héi cho s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu trong c¸c kh©u sö dông kh¸ nhiÒu lao ®éng cña ngµnh dÖt. V× ngµnh dÖt n¨ng lùc s¶n xuÊt nhá kh«ng ®¸p øng ®ñ cho nhu cÇu dÖt may c¶ n-íc nªn ngµnh may ph¶i nh©pj v¶i tõ n-íc ngoµi. V¶i s¶n xuÊt trong n-íc tiªu thô chËm, søc c¹nh tranh kÐm c¶ vÒ chÊt l-îng, mÉu m·, gi¸ c¶ so víi v¶i nhËp ngo¹i nhÊt lµ v¶i nhËp tõ Trung Quèc. Ngµnh may mÆc dï ®· cã sù chuyÓn ®æi nh- ®Çu t- c«ng nghÖ, thay ®æi thiÕt bÞ dÖt thoi, dÖt kim, d©y chuyÒn nhuém, xö lý v¶i khæ.... nh-ng vÉn ch-a ®¸p øng ®-îc nhu cÇu thùc tÕ. S¶n phÈm may mÆc kü thuËt cao ®¸p øng ch-a nhiÒu, tr×nh ®é ng-êi lao ®éng cßn non nít, yÕu kÐm, hÖ thèng qu¶n lý chÊt l-îng ngµnh dÖt may hiÖn nay ®· b¾t ®Çu ®-îc chó träng tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp. ThÞ tr-êng c¸c s¶n phÈm trong n-íc cã tÝnh c¹nh tranh cao ®Æc biÖt ®èi víi ®èi thñ m¹nh h¬n trong khu vùc. Lµ thµnh viªn cña ASEAN vµ ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AFTA, thÞ tr-êng ViÖt Nam lµ s©n ch¬i cña c¸c n-íc trong khu vùc. Do vËy chiÕm lÜnh thÞ tr-êng néi ®Þa lµ mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt dÖt ViÖt Nam. Theo thèng kª cña VINATEX, trong nh÷ng n¨m võa qua tû träng tiªu thô néi ®Þa trong tæng sè hµng dÖt s¶n xuÊt trong n-íc chØ chiÕm kho¶ng 55%. §iÒu nµy chøng tá hµng dÖt ViÖt Nam ch-a ®¸p øng ®-îc nhu cÇu trong n-íc c¶ vÒ chÊt l-îng vµ sè l-îng. ThÞ tr-êng xuÊt nhËp khÈu lµ thÞ tr-êng c¹nh tranh quyÕt liÖt h¬n. Tõ khi ViÖt Nam thùc hiÖn qu¸ t×nh ®æi míi, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may cã t¨ng lªn, còng nh- ngµnh may, ngµnh dÖt ®· chuyÓn tõ thÞ tr-êng Liªn X« cò vµ §«ng ©u sang thÞ tr-êng ph-¬ng T©y vµ Ch©u ¸. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam bao gåm thÞ tr-êng cã quota vµ phi quota. ThÞ tr-êng EU lµ thÞ tr-êng xuÊt 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 khÈu cã quota. DÖt may ViÖt Nam b¾t ®Çu x©m nhËp thÞ tr-êng nµy tõ n¨m 1993 khi hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®-îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc. Canada vµ Nauy còng lµ thÞ tr-êng cã quota nh-ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng nµy kh«ng ®¸ng kÓ. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu phi quota ®-îc më réng m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. NhËt B¶n lµ thÞ tr-êng phi quota lín nhÊt vÒ mÆt hµng dÖt. Hång K«ng, Singapore, §µi Loan, Hµn Quèc lµ nh÷ng n-íc nhËp khÈu kh¸ nhiÒu hµng dÖt may cña ViÖt Nam. HiÖn nay ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc xuÊt khÈu hµng Öt may sang Nga vµ c¸c n-íc §«ng ©u nh-ng chñ yÕu d-íi h×nh thøc ®æi hµng vµ thanh to¸n nî. C¸c n-íc nh- Trung Quèc, Indonexia, Th¸i Lan ®Òu cã mét ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu kh¸ lín. ViÖt Nam thùc thi chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi mét sè mÆt hµng dÖt s¶n xuÊt ®-îc trong n-íc tr-íc sù c¹nh tranh rÊt m¹nh tõ phÝa hµng ngo¹i. Hµng n¨m nhËp khÈu c¸c mÆt hµng dÖt (kÓ c¶ nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt vµ s¶n phÈm dÖt) chiÕm 6-7% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu cña c¶ n-íc. NhËp khÈu hµng dÖt cho môc ®Ých tiªu dïng chiÕm phÇn lín sè hµng dÖt nhËp (4 - 5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu cña c¶ n-íc). Trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y ngµnh dÖt may ®· chiÕm lÜnh thÞ tr-êng trong n-íc, t¨ng c-êng xuÊt khÈu, tèc ®é t¨ng tr-ëng cña ngµnh kh«ng cao vµ kh«ng æn ®Þnh. Thùc tr¹ng nµy cña ngµnh do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng, cã nh÷ng yÕu tè lµ kh¸ch quan, vµ còng cã nh÷ng yÕu tè chñ quan. Tuy chÕ ®é bao cÊp ®· xo¸ bá, nh-ng Nhµ n-íc vÉn thi hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch cÊp vèn vµ hç trî ®Çu t- tõ nguån ng©n s¸ch Nhµ n-íc theo h-íng tËp trung vµo nh÷ng dù ¸n, c«ng tr×nh träng ®iÓm, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã nguån vèn ®Çu t- tõ ng©n s¸ch Nhµ n-íc, c¸c doanh nghiÖp dÖt cßn ®-îc -u tiªn trong viÖc vay vèn tÝn dông ®Çu t- cña Nhµ n-íc, kÓ c¶ nguån vèn ODA. MÆc dï ®-îc hç trî tõ phÝa Nhµ n-íc c¸c doanh nghiÖp dÖt, ®Æt biÖt c¸c doanh nghiÖp t- nh©n vÉn lu«n trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn, nhÊt lµ vèn ®Çu t- dµi h¹n. Cã mét sè doanh nghiÖp ®· ph¶i kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy b»ng c¸ch dïng vèn l-u ®éng ®Ó ®Çu t- ®æi míi trang thiÕt bÞ nh-ng hä l¹i ph¶i ®øng tr-íc mét khã kh¨n lµ ph¶i chÞu l·i suÊt coa vµ thêi gian tr¶ nî ng¾n. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy, doanh nghiÖp ph¶i t¨ng tû lÖ khÊu hao tÝnh vµo gi¸ 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thµnh. L·i suÊt vay vèn ®Çu t- vµ tû lÖ khÊu hao cao lµm cho gi¸ cña mÆt hµng dÖt t¨ng, ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh dÖt. PhÇn lín c¸c kho¶n ®Çu t- cho ngµnh dÖt trong n¨m 1997 - 1998 lµ tÝnh b»ng ®éng ngo¹i tÖ. Kih chÝnh phñ ViÖt Nam thùc hiÖn ®iÒu chØnh tû gi¸ vµo th¸ng 8/1998 th× nhiÒu doanh nghiÖp ®· bÞ thiÖt h¹i nghiªm träng. MÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp dÖt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Çu vµo phôc vô cho s¶n xuÊt. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®ång ViÖt Nam so víi ®ång ®« la t¨ng lµm cho nhËp khÈu trë nªn ®¾t h¬n. §iÒu nµy g©y tæn h¹i ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Nguån nguyªn liÖu chñ yÕu cña ngµnh dÖt lµ b«ng. n¨ng suÊt trång b«ng ViÖt Nam thÊp. Ng-êi n«ng d©n ®· chuyÓn nhiÒu diÖn tÝch trång b«ng sang trång c¸c lo¹i c©y kh¸c mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cao h¬n. MÆt kh¸c gi¸ b«ng ViÖt Nam l¹i cao h¬n gi¸ b«ng nhËp. ChÊt l-îng b«ng néi ®Þa l¹i xÊu, kh«ng ®ñ tiªu chuÈn ®¸p øng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu còng nh- tû lÖ tiªu hao sîi néi ®Þa cao h¬n sîi nhËp ngo¹i. Do vËy ngµnh dÖt ®· ph¶i phô thôoc rÊt nhiÒu vµo nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu, vÊn ®Ò khã kh¨n ë ®©y lµ gi¸ sîi b«ng nhËp kh«ng æn ®Þnh. Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y gi¸ b«ng ®· t¨ng lªn kh¸ nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tr-íc. §iÒu nµy cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn gi¸ thµnh cña c¸c s¶n phÈm dÖt, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp dÖt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh cßn kh¸ khiªm tèn, ngµnh dÖt míi chØ ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l-îc thay thÕ nhËp khÈu, phÊn ®Êu v-¬n lªn xuÊt khÈu. Trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh th× ngµnh dÖt may thuéc nhãm ngµnh cã tÝnh c¹nh cao vµ ®-îc -u tiªn hç trî tõ phÝa Nhµ n-íc, Nhµ n-íc ®· thi hµnh mét sè chÝnh s¸ch hç trî ch¬ ngµnh. Nh-ng thùc tÕ ngµnh dÖt ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ cã xu h-íng gi¶m sót, nªn mét c©u hái ®-îc ®Æt ra ë ®©y lµ ngµnh dÖt cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thùc sù hay kh«ng trong ®iÒu kiÖn m«i tr-êng chÝnh s¸ch phï hîp h¬n. C©u tr¶ lêi lµ cã, bëi v× so víi may, ngµnh dÖt cã søc c¹nh tranh kÐm h¬n, song dÖt vÉn lµ ngµnh sö dông kh¸ nhiÒu lao ®éng so víi nhiÒu ngµnh kh¸c vµ sù yÕu kÐm cña ngµnh dÖt cã thÓ thay ®æi ®-îc. ViÖt Nam víi sè d©n kho¶ng 80 triÖu ng-êi lµm mét thÞ tr-êng ®Çy tiÒm n¨ng cho tiªu thô c¸c lo¹i hµng ho¸ nãi chung vµ hµng dÖt may nãi riªng. Trong 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 t-¬ng lai, khi ®êi sèng cña tÇng líp d©n c- ngµy cµng ®-îc c¶i thiÖn th× nhu cÇu sö dông hµng dÖt may sÏ ngµy cµng t¨ng cao. Tuy vËy n¨m 1999, ngµnh míi ®¹t 314,7 triÖu m2 v¶i lôa thµnh phÈm, tøc lµ b×nh qu©n tiªu dïng mçi ng-êi chØ ®¹t ch-a ®Çy 5m2/n¨m. Mét thùc tÕ lµ mÆc dï s¶n l-îng v¶i do ta s¶n xuÊt cßn Ýt míi ®¹t b×nh qu©n 5m2/ng-êi¨m vµ 50% c«ng suÊt thiÕt kÕ, song v¶i cña ta b¸n vÉn chËm, mét sè doanh nghiÖp hµng tån kho vÉn cao vµ kinh doanh thua lç. N¨m 1999 trong sè 6 doanh nghiÖp lç cña Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam th× cã 4 doanh nghiÖp dÖt chiÕm 20% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp dÖt cña Tæng C«ng ty víi tæng sè lç lµ 10 tû ®ång. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm cña hµng dÖt may ViÖt Nam t¹i thÞ tr-êng néi ®Þa cßn ®-îc thÓ hiÖn ë chç nÕu so s¸nh víi mét sè hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc th× hµng cña hä rÎ h¬n vµ mÉu m· phong phó h¬n hµng cña ta nhiÒu. DÖt may cña ta mét sè kh¸ lín kh«ng b¸n ®-îc ë thÞ tr-êng thµnh phè v× lçi mèt hoÆc chÊt l-îng kh«ng cao nh-ng còng kh«ng tiªu thô ®ù¬c v× gi¸ ®¾t, chi phÝ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm cña ta ®Òu cao h¬n so víi c¸c n-íc trong khu vùc. N¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam nh×n chung b»ng 2/3 so víi møc b×nh qu©n cña c¸c n-íc ASEAN. Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ cã sù chªnh lÖch lín vÒ kü n¨ng cña lao ®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. C¬ cÊu vèn kh«ng hîp lý cïng víi l·i suÊt ng©n hµng cßn qu¸ lín ®· kh«ng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, lµm cho c¸c chi phÝ gi¸n tiÕp t¨ng cao. §· cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp do bÝ c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n ®· ph¶i dïng c¸c nguån vay ng¾n h¹n ®Ó ®Çu t-, ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y cã thÓ coi lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng néi ®Þa. ë c¸c thÞ tr-êng cã h¹n ng¹ch mµ tiªu biÓu nhÊt lµ thÞ tr-êng EU. §©y lµ thÞ tr-êng ®-îc ®¸nh gi¸ lµ ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt trong sè c¸c thÞ tr-êng h¹n ng¹ch. MÆc dÇu ta ®· thu ®-îc mét sè kÕt qu¶ b-íc ®Çu khi th©m nhËp vµo thÞ tr-êng nµy do ®-îc h-ëng mét sè -u®·i nh-: Sè l-îng h¹n ng¹ch ngµy cµng t¨ng, møc chuyÓn ®æi gi÷a c¸c mÆt hµng lín, ®-îc phÐp sö dông h¹n ng¹ch dthõa cña c¸c n-íc ASEAN... nh-ng thùc ra nh÷ng -u ®·i ®ã ch-a lµm t¨ng nhiÒu 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam so víi c¸c n-íc kh¸c ë thÞ tr-êng nµy. Cô thÓ sè l-îng h¹n ng¹ch ViÖt Nam ®-îc h-ëng cßn rÊt thÊp so víi nhiÒu n-íc: chØ b»ng 5% so víi Trung Quèc; 10-20% cña c¸c n-íc ASEAN. Sè mÆt hµng bÞ h¹n chÕ b»ng h¹n ng¹ch lín h¬n so víi c¸c n-íc kh¸c: cña ViÖt Nam lµ 29 nhãm, trong khi ®ã cña Th¸i Lan lµ 20 nhãm, Singapore lµ 8 nhãm. Ngoµi ra kh¶ n¨ng kÐm c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam cßn thÓ hiÖn: do míi x©m nhËp voµ thÞ tr-êng nªn ta Ýt cã kh¸ch hµng trùc tiÕp. MÆc dÇu cã h¹n ng¹ch nh-ng hÇu hÕt doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i xuÊt khÈu th«ng qua n-íc thø 3 ®Ó vµo thÞ tr-êng EU. Nh-ng l« hµng nµy theo qui ®Þnh cña EU kh«ng ®-îc h-ëng c¸c -u ®·i vÒ thuÕ quan. ChÝnh do h¹n chÕ ®ã mµ nhiÒu doanh nghiÖp do kh«ng ký ®-îc hîp ®ång ®· bá "khª" h¹n ng¹ch, nhiÒu m· hµng bÞ bá trèng v× kh«ng cã doanh nghiÖp tham gia do yªu cÇu vÒ mÆt kü thuËt kh«ng ®¸p øng ®-îc. ë thÞ tr-êng NhËt B¶n, hµng dÖt may cña ViÖt Nam tuy ®ang cã tÝn nhiÖm, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo NhËt B¶n cã xu h-íng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m võa qua. Song gÇn ®©y, ®Ó h¹n chÕ møc gia t¨ng nµy, c¸c doanh nghiÖp NhËt b¶n còng ®ang ®Ò nghÞ chÝnh phñ NhËt B¶n ¸p dông chÕ ®é h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may cña ViÖt Nam. NÕu ®Ò nghÞ nµy ®-îc chÊp thuËn th× ®©y l¹i lµ mét yÕu tè lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam trong t-¬ng lai. ë thÞ tr-êng SNG vµ §«ng ¢u: §©y ®-îc coi lµ thÞ tr-êng truyÒn thèng tr-íc kia cña hµng ho¸ ViÖt Nam nãi chung vµ hµng dÖt may nãi riªng. ThÞ tr-êng nµy ®-îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ dÔ tÝnh, song nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· thay ®æi vÒ thÞ hiÕu, yªu cÇu chÊt l-îng. ë thÞ tr-êng nµy, ViÖt Nam ch-a thiÕt lËp ®-îc nh÷ng kh¸ch hµng lín, song nhê m¹ng l-íi b¸n lÎ réng kh¾p nªn hµng dÖt may ViÖt Nam ®-îc tiªu thô kh¸ nh-ng thêi gian gÇn ®©y hµng Trung Quèc, Thæ NhÜ Kú ®· chiÕm thÞ phÇn do gi¸ rÎ h¬n vµ mÉu m· phong phó. MÆt kh¸c, chi phÝ vËn chuyÓn sang c¸c thÞ tr-êng nµy kh¸ lín lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam. Mét thùc tÕ n÷a lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cã qu¸ Ýt th«ng tin vÒ thÞ tr-êng, vÒ c¸c ®èi t¸c n-íc ngoµi mµ hä hîp t¸c s¶n xuÊt. HiÖn nay m¹ng l-íi th-¬ng vô cña ta hÇu nh- cã mÆt ë mäi n¬i trªn thÕ giíi, song, nh÷ng th«ng 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tin vÒ thÞ tr-êng bu«n b¸n hµng dÖt may ®-îc hä quan t©m cung cÊp vÒ n-íc qu¸ Ýt, kÓ c¶ mét sè thÞ tr-êng lín vµ truyÒn thèng cña ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam l¹i nghÌo, kh«ng cã ®ñ chi phÝ ®Ó th-êng xuyªn tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, c¸c cuéc xóc tiÕn mËu dÞch ë n-íc ngoµi, nªn th«ng tin quèc tÕ cµng bÞ h¹n chÕ. Nh÷ng thay ®æi vÒ mÉu m·, nh÷ng khuynh h-íng thêi trang míi, chóng ta hoµn toµn kh«ng n¾m ®-îc tr-íc ®Ó chuÈn bÞ cho s¶n xuÊt. 2. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng Mü 2.1. Nh÷ng thuËn lîi ThÞ tr-êng Mü tõ tr-íc tíi nay vÉn ®-îc thÕ giíi c«ng nhËn lµ mét thÞ tr-êng ®Çy tiÒm n¨ng bëi d©n sè ®«ng, nhu cÇu lín, tèc ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cùc kú m¹nh mÏ, lµ quèc gia ®øng ®Çu thÕ giíi trong nhiÒu lÜnh vùc ®Æc biÖt lµ kinh tÕ. MÆc dï cã nhiÒu bang kh¸c nhau, lô©t ph¸p rÊt phøc t¹p nh-ng l¹i rÊt chÆt chÏ. Ng-êi Mü vèn quý thêi gian nªn tèc ®é lµm viÖc cña hä cao, thñ tôc ®¬n gi¶n, ph-¬ng thøc giao dÞch nhanh chãng, hä cã t¸c phong c«ng nghiÖp trong kinh doanh. Ngµy 9/12/2001, HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· cã hiÖu lùc: hai n-íc ViÖt Nam - Hoa Kú sÏ giµnh cho nhau -u ®·i, quy chÕ tèi huÖ quèc vµ giµnh cho nhau quy chÕ ®èi xö quèc gia. §iÒu ®ã t¹o thuËn lîi lín, hµng dÖt may ViÖt Nam tr-íc ®©y chÞu møc thuÕ th«ng th-êng 48-90% ®èi víi mét sè s¶n phÈm, ViÖt Nam ®· xuÊt sang Mü mét l-îng hµng may mÆc trÞ gi¸ 37 triÖu USD vµo n¨m 1999. Víi sù -u ®·i vÒ thuÕ suÊt 3-4% th× hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang Mü sÏ t¨ng gÊp nhiÒu lÇn. Khi cã hiÖp ®Þnh nµy, ViÖt Nam sÏ thu hót c¸c nhµ ®Çu tcña Mü còng nh- cña c¸c n-íc kh¸c, quan hÖ th-¬ng m¹i th«ng thèng gi÷a hai n-íc sÏ lµm cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp cËn c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i tõ c¸c thÞ tr-êng nguån, t¹o thêi c¬ trong viÖc ®µo t¹o sö dông ®éi ngò lao ®éng. V× dÖt may ViÖt Nam lµ ngµnh cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín -íc tÝnh 4-5 tû USD vµo n¨m 2005 vµ 7-8 tû vµo na-m 2010 nªn ®-îc h-ëng chÝnh s¸ch -u ®·i vµ sù quan t©m cña Nhµ n-íc. Ngµnh cã nguån nh©n c«ng rÎ, dåi dµo vµ c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph-¬ng vÒ dÖt may ph¸t triÓn m¹nh mÏ. H¬n thÕ n÷a ViÖt Nam 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 më réng quan hÖ ®èi t¸c víi nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, t¹o thuËn lîi vÒ vèn chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt n©ng cao chÊt l-îng, n¨ng suÊt. 2.2. Nh÷ng khã kh¨n. MÆc dï ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü víi khèi l-îng lín ®Æc biÖt tõ khi hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü cã hiÖu lùc nh-ng xuÊt khÈu chñ yÕu gi¸n tiÕp qua n-íc thø ba nh- Hång K«ng, §µi Loan, Hµn Quèc, NhËt B¶n do ®ã c-íc phÝ vËn chuyÓn lín vµ chªnh lÖch gi¸ còng kh«ng nhá, ®iÒu lµm mÊt ®i -u thÕ c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng Mü. N¨ng suÊt ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· t¨ng lªn nhiÒu do thay ®æi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, tay nghÒ ng-êi lao ®éng... nh-ng ®èi víi thÞ tr-êng réng lín nh- Mü, n¨ng lùc s¶n xuÊt vÉn nhá khã ®¸p øng ®ñ nhu cÇu trong thêi gian dµi. Dù tÝnh r»ng víi c«ng suÊt hiÖn nay th× ngµnh dÖt trong 5-7 n¨m tíi kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®ñ, chØ cã hµng may mÆc lµ ®ñ kh¶ n¨ng. HiÖn nay trung t©m lín nh- Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh qu¸ t¶i trong viÖc ®¸p øng th× c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph-¬ng l¹i kh«ng cã ®¬n hµng, sù bÊt c©n ®èi ®ã ®· bá lì nhiÒu c¬ héi kinh doanh, nhiÒu b¹n hµng lín. Ph¶i nãi r»ng vèn vµ nguån lùc vÉn lu«n lµ vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt. Sù h¹n chÕ vÒ vèn ®ång thêi sù h¹n chÕ vÒ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, nh©n c«ng cã tr×nh ®é kü thuËt cao chØ chiÕm tû lÖ nhá do ®ã chÊt l-îng hµng dÖt may ViÖt Nam ch-a ®-îc ®¸nh gi¸ cao, ®ã còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n gi¶i thÝch v× sao, m· hµng ®ßi hái kü thuËt cao giµnh cho ViÖt Nam vÉn bÞ bá trèng. ViÖt Nam còng nh- mét sè n-íc kh¸c ch-a thùc sù hoµ nhËp víi ph-¬ng thøc bu«n b¸n cña Mü. Nh- ®· nãi ng-êi Mü rÊt quý träng tohõi gian vµ hä cã t¸c phong c«ng nghiÖp nªn ®ßi hái giao hµng ®óng hÑn. Tuy nhiªn doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn x¶y ra t×nh tr¹ng thêi gian giao hµng kh«ng ®¶m b¶o, ph-¬ng thøc thanh to¸n víi kh¸ch hµng ch-a nhanh chãng vµ ®Æc biÖt øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong giao dÞch cßn h¹n chÕ. ë Mü - c«ng nghÖ th«ng tin rÊt ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn cña th-¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ, giao dÞch nhanh chãng nªn hä rÊt thÝch lµm viÖc dùa trªn ph-¬ng tiÖn nµy. ë ViÖt Nam 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nh÷ng n»m gÇn ®©y míi b¾t nhËp víi thêi ®¹i sö dông th-¬ng m¹i ®iÖn tö nªn øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong giao dÞch ch-a nhiÒu. Mü cã ph-¬ng thøc kinh doanh rÊt râ rµng, hä yªu cÇu hµng ho¸ ph¶i g¾n th-¬ng hiÖu vµ ®¹t tiªu chuÈn chÊt l-îng ISO nh- SA 8000, ISO 14000 ®ã lµ ®iÒu kiÖn cÇn khi gia nhËp vµo thÞ tr-êng Mü. Nh-ng hiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp ch-a cã giÊy phÐp th«ng hµnh nªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu s¶n phÈm ch-a ®ång bé vÒ sè l-îng, chÊt l-îng mÉu m·. ë Mü ngoµi luËt ph¸p quy ®Þnh chung th× mçi bang l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh riªng nªn luËt ph¸p rÊt phøc t¹p. Còng bëi ch-a am hiÓu ®Çy ®ñ luËt ph¸p Mü nªn nhiÒu doanh nghiÖp bÞ thua thiÖt. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn gÆp khã kh¨n. §ã lµ ë c¸c vïng s¶n xuÊt cung øng nguyªn vËt liÖu ch-a ®-îc quy ho¹ch trªn quy m« réng lín sè l-îng nhËp khÈu cao v× thÕ mµ chi phÝ ®Çu vµo lín dÉn tíi bÊt lîi vÒ gi¸. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vai trß kinh tÕ t- nh©n ch-a ®-îc ®Ò cao thñ tôc phøc t¹p do ®ã h¹n chÕ nhiÒu ¶nh h-ëng tíi n¨ng lùc c¹nh tranh. MÆt kh¸c chÝnh s¸ch ®Çu t- vµo ngµnh dÖt may ch-a phï hîp nh- thêi h¹n thu håi vèn vay ®Çu tph¸t triÓn, ch-a cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch cô thÓ thÝch hîp ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu tcña Mü. Mét khã kh¨n n÷a lµ hiÖp ®Þnh song ph-¬ng Mü - ViÖt Nam chuÈn bÞ ký kÕt khi ®ã ViÖt Nam sÏ bÞ giíi h¹n vÒ sè l-îng bëi Mü thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi hµng dÖt may trong n-íc. Khi ®ã l-îng hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt sang Mü sÏ bÞ h¹n chÕ nhiÒu. Trong thùc tÕ, hµng dÖt may ViÖt Nam cã n¨ng lùc c¹nh tranh t¨ng cao so víi tr-íc, nhiÒu c¬ héi trªn thÞ tr-êng Mü, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng dÖt may cña Mü vµ c¸c n-íc kh¸c. Th«ng th-êng h¹n ng¹ch cña ViÖt Nam còng bÞ h¹n chÕ h¬n so víi c¸c n-íc kh¸c. Cã thÓ thÊy nh- ®èi víi EU, sè l-îng h¹n ng¹ch -u ®·i cho ViÖt Nam chØ b»ng 20% cña c¸c n-íc ASEAN, 5% cña Trung Quèc, sè mÆt hµng dÖt may bÞ h¹n chÕ xuÊt vµo thÞ tr-êng EU, cña Th¸i Lan lµ 20 nhãm, Sigapore lµ 8 nhãm vµ ViÖt Nam lµ 28 nhãm. 20