Tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại việt nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN TÀI CHÍNH -------]^------- BỘ TÀI CHÍNH LÊ CẨM NINH n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hμng th−¬ng m¹i viÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN TÀI CHÍNH -------]^------- BỘ TÀI CHÍNH LÊ CẨM NINH n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hμng th−¬ng m¹i viÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng Mã số : 62.34.02.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS ĐINH THỊ DIÊN HỒNG 2. PGS, TS HÀ MINH SƠN HÀ NỘI - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Lê Cẩm Ninh MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng, biểu đồ, sơ đồ MỞ ĐẦU 1 Chương 1: NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 1.1. HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI HỘI NHẬP KINH TẾ 9 QUỐC TẾ 9 1.1.1. Hệ thống Ngân hàng thương mại 9 1.1.2. Hội nhập kinh tế quốc tế 11 1.1.3. Hệ thống Ngân hàng thương mại hội nhập kinh tế quốc tế 13 1.2. NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 17 1.2.1. Một số khái niệm 17 1.2.2. Nội dung năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại 22 1.2.3. Chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại 24 1.2.4. Nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại trong môi trường hội nhập 34 1.2.5. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đối với hệ thống ngân hàng thương mại 43 1.3. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG MÔI TRƯỜNG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 50 1.3.1. Kinh nghiệm quốc tế 50 1.3.2. Bài học kinh nghiệm để nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các Ngân hàng Thương mại Việt Nam Kết luận chương 1 57 60 Chương 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 2.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam 2.1.2. Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam 2.2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 2.2.1. Thực trạng năng lực tài chính của Ngân hàng Thương mại Việt Nam 2.2.2. Thực trạng hệ thống kênh phân phối của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam 2.2.3. Thực trạng năng lực quản trị điều hành của Ngân hàng thương mại Việt Nam 2.2.4. Thực trạng năng lực cung cấp sản phẩm dịch vụ của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam 2.2.5. Thực trạng năng lực công nghệ ngân hàng của Ngân hàng Thương mại Việt Nam 2.3. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 2.3.1. Kết quả đạt được 2.3.2. Hạn chế 2.3.3. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế về năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại Việt Nam Kết luận chương 2 Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 3.1. ĐỊNH HƯỚNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 61 61 61 66 69 69 76 79 84 91 96 96 98 104 110 111 111 3.1.1. Cơ hội và thách thức đối với Ngân hàng Thương mại trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 3.1.2. Nguyên tắc, quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam 3.1.3. Mục tiêu về nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại Việt Nam 3.1.4. Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 3.2.1. Nhóm giải pháp tăng cường năng lực tài chính 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và năng lực quản trị điều hành 3.2.3. Nhóm giải pháp phát triển hạ tầng công nghệ thông tin 3.2.4. Nhóm giải pháp về thị phần và kênh phân phối 3.2.5. Nhóm giải pháp khác 3.3. KIẾN NGHỊ 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ 3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Kết luận chương 3 111 115 117 118 119 119 124 128 130 138 143 143 148 150 KẾT LUẬN 151 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 153 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 154 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN ABBank ACB ADB AFTA Agribank AH1N1 AJCEP ASEAN ATM BIDV CNH CNNHNNg CNTT DongA Bank E-Banking EU Eximbank GATT HĐH IMF JCB JDB LienViet post Bank MB NamA Bank NH NHNN NHNNg NHTM NHTM QD NHTMNN NICs NK NSL OCeanBank OECD ROA ROE Sacombank SWIFT TechcomBank Tel-Banking USD VietA Bank Vietcombank Vietinbank VISA VPBank WB WEF WTO XK XNK Ngân hàng Thương mại cổ phần An Bình Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu Ngân hàng Phát triển Châu Á Khu vực mậu dịch tự do ASEAN Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Dịch cúm gia cầm năm 2009 Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện ASEAN - Nhật Bản Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á Máy giao dịch tự động Ngân hàng Thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam Công nghiệp hóa Chi nhánh ngân hàng nước ngoài Công nghệ thông tin Ngân hàng Thương mại cổ phần Đông Á Ngân hàng Điện tử Liên minh Châu Âu Ngân hàng Thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam Hiệp định chung về thương mại dịch vụ Hiện đại hóa Quý tiền tệ quốc tế Thẻ thanh toán của Công ty TNHH JCB International Ngân hàng Hợp tác phát triển Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội Ngân hàng Thương mại cổ phần Nam Á Ngân hàng Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng nước ngoài Ngân hàng Thương mại Ngân hàng Thương mại quốc doanh Ngân hàng Thương mại Nhà nước Các nước công nghiệp phát triển mới Nhập khẩu Nguồn dữ liệu Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Dương Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế Châu Âu Thu nhập trên tổng tài sản Thu nhập trên vốn cổ phần Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương tín Hiệp hội Truyền thông tin tài chính liên ngân hàng toàn cầu Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam Ngân hàng qua điện thoại Đồng đô la Mỹ Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Á Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Hiệp hội Dịch vụ quốc tế VISA Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh vượng Ngân hàng thế giới Diễn đàn Kinh tế thế giới Tổ chức Thương mại thế giới Xuất khẩu Xuất nhập khẩu DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN ÁN Số hiệu Nội dung Trang Bảng 2.1: Số lượng các NHTM từ năm 1997 -2013 63 Bảng 2.2: Tổng tài sản Có của các NHTM từ năm 1997 - 2013 69 Bảng 2.3: Vốn điều lệ của một số NHTM Việt Nam tính đến 15/6/2012 71 Bảng 2.4: Tỉ lệ đảm bảo an toàn vốn của hệ thống NHTM Việt Nam tại thời điểm 31/12/2010 73 Bảng 2.5: Hiệu quả hoạt động kinh doanh của hệ thống NHTM Việt Nam 75 Bảng 2.6: Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của hệ thống NHTM Việt Nam 76 Bảng 2.7: Thực trạng huy động của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 85 Bảng 2.8: Thực trạng cho vay của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 85 Bảng 2.9: Dư nợ cho vay, nợ xấu của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 86 Bảng 2.10: Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động (thị trường 1-TT1) của hệ thống NHTM Việt Nam 89 Bảng 2.11: Cơ cấu lao động của hệ thống NHTM Việt Nam năm 2011 theo trình độ 94 Bảng 2.12: Cơ cấu lao động của hệ thống NHTM Việt Nam năm 2011 theo độ tuổi 94 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN ÁN Số hiệu Nội dung Trang Biểu đồ 2.1: Tỷ trọng phân bổ (trụ sở chính) của hệ thống NHTM Việt Nam năm 2013 76 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu thị phần huy động 77 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu thị phần tín dụng 78 Biểu đồ 2.4: Thực trạng tăng trưởng tín dụng của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 85 Biểu đồ 2.5: Tốc độ tăng huy động vốn và cho vay của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 86 Biểu đồ 2.6: Tốc độ tăng cho vay của hệ thống NHTM Việt Nam và tốc độ tăng GDP của Việt Nam 2005 - 2013 87 Biểu đồ 2.7: Tỉ lệ tín dụng /tổng huy động của hệ thống NHTM Việt Nam 2001-2011 88 Biểu đồ 2.8: Tỉ lệ cho vay / huy động tiền gửi của hệ thống ngân hàng các nước trong hai năm 2009 - 2010 Biểu đồ 2.9: Biến động các loại lãi suất trên thị trường liên ngân hàng 89 90 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ TRONG LUẬN ÁN Số hiệu Nội dung Trang Sơ đồ 1.1: Mô hình năm lực lượng cạnh tranh của Michael Porter 40 Sơ đồ 2.1: Hệ thống tổ chức tín dụng Việt Nam 64 Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức điển hình của các NHTM Việt Nam 65 Sơ đồ 2.3: Thực trạng sở hữu chéo của hệ thống NHTM Việt Nam 81 Sơ đồ 2.4: Thực trạng sở hữu chéo giữa các NHTM Việt Nam 83 VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !