Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi më ®Çu
Ngµy nay trong xu híng toµn cÇu hãa nÒn kinh tÕ, c¸c quèc gia lu«n
ph¶i c¹nh tranh víi nhau ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh.
NÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam còng bíc vµo héi nhËp víi c¸c níc trªn thÕ
giíi víi nh÷ng c¬ héi míi vµ th¸ch thøc míi buéc chóng ta ph¶i c©n nh¾c,
tÝnh to¸n mét c¸ch nghiªm tóc vÒ trÝ tuÖ, ®êng lèi, chÝnh s¸ch. Mét trong
nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay lµ lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao ®îc kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam, cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. Kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta nãi chung víi nhiÒu níc trong khu vùc vµ
trªn thÕ giíi. T×nh tr¹ng nµy thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt, nhiÒu lÜnh vùc. XuÊt
ph¸t tõ nh÷ng lý do ®ã, em chän ®Ò tµi:
"BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh mÆt hµng n«ng s¶n cña
ViÖt Nam trªn thÞ trêng" ®Ó t×m hiÓu. Hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam rÊt ®a
d¹ng vµ phong phó, trong ph¹m vi ®Ò tµi em chØ xin t×m hiÓu thùc tr¹ng vµ
®a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét sè mÆt
hµng n«ng s¶n ®ang lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam.
Néi dung cña luËn v¨n ®îc chia lµm 3 ch¬ng.
Ch¬ng I. Lý luËn chung vÒ c¹nh tranh.
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam trªn
thÞ trêng.
Ch¬ng III. Nh÷ng biÖn ph¸p kiÕn nghÞ ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam.
§Ò tµi nµy ®îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o NguyÔn Thanh
Phong vµ trªn c¬ së thu nhËp, ph©n tÝch c¸c bµi b¸o, t¹p chÝ v.v... do cßn h¹n
chÕ vÒ tr×nh ®é cña m×nh nªn ®Ò tµi ch¾c h¼n cßn nhiÒu thiÕu sãt, em mong
nhËn ®îc nh÷ng gãp ý cña thÇy ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ c¹nh tranh
1. Quy luËt c¹nh tranh.
Trong qu¸ tr×nh kinh doanh, c¹nh tranh lµ quy luËt cña nÒn kinh tÕ,
c¹nh tranh nµy diÔn ra liªn tôc, kh«ng cã ®Ých cuèi cïng. §ã lµ sù c¹nh
tranh vÒ chÊt lîng, hiÖu qu¶, gi¸ c¶ cña s¶n phÈm trong nÒn kinh tÕ. Trong
ho¹t ®éng kinh doanh c¹nh tranh lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái.
2. Nh÷ng quan niÖm vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp.
Cho ®Õn nay, cã rÊt nhiÒu t¸c gi¶ ®· ®a ra nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau
vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp.
Theo Fafchamps cho r»ng: kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp
lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh mµ doanh nghiÖp ®ã cã thÓ s¶n xuÊt víi chi phÝ biÕn
®æi trung b×nh lµ thÊp h¬n gi¸ b¸n cña nã trªn thÞ trêng. Víi c¸ch hiÓu nh
vËy, doanh nghiÖp nµo cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt lîng t¬ng
tù s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp kh¸c nhng víi chi phÝ thÊp h¬n th× ®îc coi lµ
cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
Theo Randall cho r»ng: kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng giµnh ®îc vµ
duy tr× thÞ phÇn trªn thÞ trêng víi lîi nhuËn nhÊt ®Þnh.
Theo Dunning l¹i cho r»ng: kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng cung s¶n
phÈm cña chÝnh doanh nghiÖp trªn c¸c thÞ trêng kh¸c nhau mµ kh«ng biÕt
n¬i bè trÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®ã.
Nhng mét sè quan niÖm kh¸c l¹i cho r»ng: kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ
tr×nh ®é cña c«ng nghiÖp cã thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ®óng yªu cÇu cña
thÞ trêng, ®ång thêi duy tr× ®îc thu nhËp thùc tÕ cña m×nh.
Cã thÓ nãi r»ng, c¸c quan niÖm vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh nªu trªn ®Òu
xuÊt ph¸t tõ c¸c gãc ®é, c¸ch nh×n kh¸c nhau nhng cã ®iÓm chung lµ: chiÕm
lÜnh thÞ trêng vµ cã lîi nhuËn.
Tuy nhiªn, theo ý hiÓu cña b¶n th©n: kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ n¨ng lùc
n¾m gi÷ thÞ phÇn nhÊt ®Þnh víi møc ®é hiÖu qu¶ chÊp nhËn ®îc. V× vËy, khi
thÞ phÇn cña doanh nghiÖp t¨ng lªn th× cho thÊy kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®îc
n©ng cao. Nhng ®Ó x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét
doanh nghiÖp chóng ta ph¶i dùa vµo rÊt nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau.
3. C¸c nh©n tè c¬ b¶n t¹o nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
3.1. S¶n phÈm vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
§èi víi doanh nghiÖp ®iÒu quan träng lµ ph¶i tr¶ lêi ®îc c¸c c©u hái:
s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai? Nh vËy c¸c doanh
nghiÖp ®· x©y dùng ®îc cho m×nh chÝnh s¸ch s¶n phÈm, khi c¸c doanh
nghiÖp tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cã s¶n phÈm
®em ra thÞ trêng vµ doanh nghiÖp lu«n ph¶i lµm cho s¶n phÈm cña m×nh
thÝch øng víi thÞ trêng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp.
§Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ trªn thÞ trêng, doanh nghiÖp ph¶i
lu«n ®a ra nh÷ng mÉu m· vµ s¶n phÈm míi, n©ng cao ®îc chÊt lîng s¶n
phÈm ®¸p øng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña thÞ trêng. BÊt cø doanh nghiÖp s¶n
xuÊt kinh doanh lo¹i hµng hãa g×, ®iÒu c¬ b¶n lµ doanh nghiÖp ph¶i lu«n
quan t©m tíi ph¶n øng cña thÞ trêng. S¶n phÈm chØ cã thÓ ®¸p øng ®îc trªn
thÞ trêng vµ cã triÓn väng tèt khi ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau:
ChÊt lîng tèt, gi¸ c¶ hîp lý.
MÉu m·, bao b× ®Ñp vµ thuËn tiÖn sö dông trong nhiÒu hoµn c¶nh.
Víi c«ng cô c¹nh tranh lµ s¶n phÈm th× c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t
triÓn s¶n phÈm cña m×nh theo c¸c híng sau:
Thø nhÊt, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm. Thùc chÊt ®©y lµ qu¸ tr×nh më réng
hîp lý danh môc s¶n phÈm t¹o nªn mét c¬ cÊu s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ cho
c¸c doanh nghiÖp. §a d¹ng hãa s¶n phÈm lµ cÇn thiÕt cho mçi doanh
nghiÖp bëi v×:
Sù tiÕn bé nhanh chãng kh«ng ngõng cña khoa häc c«ng nghÖ cïng
sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña nhu cÇu thÞ trêng lµm cho vßng ®êi cña s¶n
phÈm bÞ rót ng¾n, doanh nghiÖp cÇn cã nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa
®Ó hç trî nhau, thay thÕ nhau. §a d¹ng hãa s¶n phÈm sö dông tèi ®a c«ng
suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, thùc hiÖn khÊu hao nhanh ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®æi
míi c«ng nghÖ.
Nhu cÇu cña thÞ trêng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, ®a d¹ng hãa
s¶n phÈm nh»m ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu thÞ trêng qua ®ã sÏ thu ®îc
nhiÒu lîi nhuËn.
Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn quyÕt liÖt th× ®a d¹ng
hãa s¶n phÈm lµ mét biÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro trong kinh doanh.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ChiÕn lîc ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®ång t©m: lµ chiÕn lîc ®a d¹ng
hãa sang lÜnh vùc kinh doanh míi mµ kh«ng cã sù liªn quan bÊt kú nµo
®Õn lÜnh vùc kinh doanh cò cña doanh nghiÖp. Víi chiÕn l îc nµy cho phÐp
tËn dông nguån lùc d thõa vµ t×m ®îc lÜnh vùc kinh doanh míi cã lîi
nhuËn cao.
Nh vËy, s¶n phÈm víi nh÷ng nÐt riªng vèn cã cña m×nh sÏ lµ yÕu
tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn
thÞ trêng.
§i ®«i víi s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò chÊt lîng cña s¶n phÈm. Ngµy nay ngêi
ta coi träng gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, gi¸ c¶ kh«ng cßn lµ nh©n tè chñ yÕu quyÕt
®Þnh trong sù lùa chän cña ngêi tiªu dïng. ThÞ trêng s½n sµng tr¶ gi¸ cao
choi s¶n phÈm hµng hãa cã chÊt lîng cao. V× vËy, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn
l©u dµi trªn thÞ trêng ®iÒu b¾t buéc ®èi víi doanh nghiÖp lµ ph¶i n©ng cao
chÊt lîng s¶n phÈm hµng hãa.
3.2. Gi¸ c¶ cña s¶n phÈm.
Sù thµnh c«ng nhiÒu hay Ýt cña doanh nghiÖp phô thuéc vµo chÝnh s¸ch
®Þnh møc gi¸ b¸n cña doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n tån t¹i
sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc còng nh gi÷a c¸c quèc gia
víi nhau, kh¸ch hµng cã quyÒn lùc chän vµ mua nh÷ng g× mµ hä cho lµ tèt
nhÊt vµ cã lîi nhÊt.
Gi¸ c¶ hµng hãa thêng thay ®æi theo nhu cÇu cña thÞ trêng, nã Ýt liªn
quan tíi gi¸ trÞ cè h÷u cña s¶n phÈm nªn s¶n phÈm kh«ng bao giê ®¹i diÖn
cho gi¸ c¶ cña nã. ViÖc ®Þnh gi¸ sao cho doanh nghiÖp võa ®¶m b¶o tèi ®a
hãa lîi nhuËn, võa giµnh ®îc thÞ phÇn thÞ trêng cao, võa giµnh ®îc lîi thÕ
trong c¹nh tranh hoÆc tr¸nh khái c¹nh tranh lµ c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n
vµ phøc t¹p, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i lu«n linh ho¹t, mÒm dÎo ®Ó ®Þnh gi¸
s¶n phÈm cña m×nh c¶ trong vµ ngoµi níc.
3.3. C«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm.
C«ng
C«ngnghÖ
nghÖ
C¸c
C¸cyÕu
yÕutètè®Çu
®Çuvµo
vµo
Qu¸
Qu¸tr×nh
tr×nhs¶n
s¶nxuÊt
xuÊt
S¶n
S¶nphÈm
phÈmvµ
vµDV
DV
Trong s¶n xuÊt, c«ng nghÖ lµ nh©n tè sèng ®éng mang tÝnh quyÕt ®Þnh
nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Trong bèi c¶nh
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¹nh tranh gay g¾t ë thÞ trêng trong vµ ngoµi níc, c«ng nghÖ ®ang lµ mèi
quan t©m cña nhiÒu quèc gia. §èi víi tõng doanh nghiÖp th× c«ng nghÖ lµ vò
khÝ s¾c bÐn ®Ó t¹o lîi thÕ c¹nh tranh. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy mét vµi
c«ng ty cña Hoa Kú víi tiÒm lùc c«ng nghÖ dåi dµo, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc
c«ng nghÖ cã hµm lîng c«ng nghÖ cao l¹i kh«ng t¹o ®îc lîi thÕ tríc c¸c ®èi
thñ c¹nh tranh - cô thÓ lµ c¸c c«ng ty cña NhËt. §iÒu nµy cho thÊy c«ng nghÖ
kh«ng thÓ tù th©n biÕn ®æi thµnh lîi thÕ c¹nh tranh mµ lîi thÕ c¹nh tranh chØ
®Õn víi c¸c doanh nghiÖp cã mét chiÕn lîc thÝch hîp trong sö dông c«ng
nghÖ.
Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh lîi thÕ c¹nh tranh dùa trªn
c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp nh yÕu tè bªn ngoµi gåm: m«i trêng tµi chÝnh,
tiÒn tÖ , c¬ cÊu c«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch cña Nhµ níc vÒ kinh doanh vµ c«ng
nghÖ, yÕu tè bªn trong nh: chu kú sèng cña s¶n phÈm, møc ®é thùc hiÖn
qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm... Tuy nhiªn, qu¶n trÞ c«ng nghÖ còng ®ãng vai
trß quan träng. ThËt vËy, qu¶n trÞ c«ng nghÖ ®· h×nh thµnh nªn lîi thÕ c¹nh
tranh cña doanh nghiÖp biÓu hiÖn ë c¸c mÆt nh: gi¸ thµnh h¹ - chÊt lîng cao
- cung cÊp ®óng lóc cho thÞ trêng. C¸c t¸c ®éng ®ã ®îc biÓu hiÖn qua 3 s¬
®å.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
S¬ ®å 1:
T¸c ®éng cña qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m t¹o gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô thÊp
C«ng
C«ngnghÖ
nghÖ
¸¸pp dông
dông c¸c
c¸c c«ng
c«ng
nghÖ
nghÖ phï
phï hîp,
hîp, c«ng
c«ng
nghÖ
tiªn
nghÖ tiªn tiÕn...
tiÕn... ®Ó
®Ó
sö
sö dông
dông cã
cã hiÖu
hiÖu qu¶
qu¶
c¸c
c¸cyÕu
yÕutè
tè®Çu
®Çuvµo
vµo
Qu¶n
Qu¶ntrÞ
trÞ
Phèi
Phèi hîp
hîp qu¶n
qu¶n trÞ
trÞ s¶n
s¶n
xuÊt
xuÊt víi
víi chiÕn
chiÕn lîc
lîc sö
sö
dông
dôngc«ng
c«ngnghÖ
nghÖnh»m
nh»m
gi¶m
gi¶m chi
chi phÝ
phÝ cña
cña qu¸
qu¸
tr×nh
s¶n
xuÊt
tr×nh s¶n xuÊt
N©ng
N©ng cao
cao chi
chi phÝ
phÝ m¸y
m¸y
mãc
thiÕt
bÞ
®Ó
mãc thiÕt bÞ ®Ógi¶m:
gi¶m:
--Chi
ChiphÝ
phÝlao
lao®éng.
®éng.
--Chi
phÝ
n¨ng
Chi phÝ n¨nglîng.
lîng.
-- Chi
Chi phÝ
phÝ nguyªn
nguyªn vËt
vËt
liÖu.
liÖu.
CF
CF
s¶n
s¶n
xuÊt
xuÊt
thÊp
thÊp
Lîi
Lîi
thÕ
thÕ
c¹nh
c¹nh
tranh
tranh
Gi¶m
Gi¶m chi
chi phÝ
phÝ cña
cña qu¸
qu¸
tr×nh
s¶n
xuÊt
tr×nh s¶n xuÊt nh»m
nh»m
gi¶m
gi¶mthiÓu:
thiÓu:
-- Chi
Chi phÝ
phÝ vÒ
vÒ s¶n
s¶n phÈm
phÈm
kh«ng
kh«ng®¹t
®¹tchÊt
chÊtlîng.
lîng.
--Chi
ChiphÝ
phÝvÒ
vÒtån
tåntr÷
tr÷
S¬ ®å 2:
T¸c ®éng cña qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô
®óng lóc cho thÞ trêng
C«ng
C«ngnghÖ
nghÖ
§æi
§æimíi
míic«ng
c«ngnghÖ
nghÖ
--§æi
míi
§æi míic¬
c¬b¶n.
b¶n.
--§æi
§æimíi
míitõng
tõngphÇn.
phÇn.
--§æi
míi
hÖ
§æi míi hÖthèng.
thèng.
N©ng
N©ngcao
cao®é
®étin
tincËy
cËycña
cña
qu¸
tr×nh
s¶n
xuÊt
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
Qu¶n
Qu¶ntrÞ
trÞ
-- Qu¶n
Qu¶n trÞ
trÞ chÊt
chÊt lîng
lîng
s¶n
phÈm
s¶n phÈm
--Qu¶n
Qu¶ntrÞ
trÞtheo
theoISO
ISO
N©ng
N©ngcao
caohiÖu
hiÖuqu¶
qu¶
s¶n
xuÊt
s¶n xuÊt
6
N©ng
N©ng
cao
caochÊt
chÊt
lîng
lîngs¶n
s¶n
phÈm
phÈm
dÞch
dÞchvô
vô
Lîi
LîithÕ
thÕ
c¹nh
c¹nh
tranh
tranh
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
S¬ ®å 3:
T¸c ®éng cña qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m cung cÊp
s¶n phÈm dÞch vô ®óng lóc cho thÞ trêng
C«ng
C«ngnghÖ
nghÖ
N©ng
N©ng cao
cao n¨ng
n¨ng lùc
lùc
c«ng
nghÖ
néi
c«ng nghÖ néisinh
sinh
N©ng
N©ng cao
cao n¨ng
n¨ng
lùc
lùc nghiªn
nghiªn cøu
cøu
vµ
vµtriÓn
triÓnkhai
khai
S¶n
S¶n
phÈm
phÈm
míi
míi
Cung
Cung
cÊp
cÊp
®óng
®óng
lóc
lóc
Qu¶n
Qu¶ntrÞ
trÞ
--Huy
Huy®éng
®éngnguån
nguånlùc.
lùc.
-- §¸nh
gi¸
§¸nh gi¸ chiÕn
chiÕn lîc
lîc
s¶n
s¶nphÈm
phÈmmíi.
míi.
§æi
§æimíi
míic«ng
c«ngnghÖ
nghÖ
C¸c ph©n tÝch trªn cho thÊy qu¶n trÞ ®· ®ãng vai trß quan träng trong
c«ng viÖc x©y dùng lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp dùa trªn c¬ së c«ng
nghÖ, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn khi mµ
tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn thÊp. §Ó x©y dùng ®îc lîi thÕ c¹nh tranh trªn c¬ së
c«ng nghÖ, c¸c doanh nghiÖp cÇn x©y dùng mét chiÕn lîc sö dông c«ng
nghÖ thÝch hîp, ®ã lµ viÖc nghiªn cøu chÆt chÏ ba chiÕn lîc: chiÕn lîc
nghiªn cøu thÞ trêng, chiÕn lîc vµ ph¬ng ¸n s¶n phÈm míi cïng chiÕn lîc
vµ ph¬ng ¸n ®æi m¬i c«ng nghÖ.
3.4. C¸c nh©n tè cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
3.4.1. C¸c nh©n tè kinh tÕ.
C¸c nh©n tè kinh tÕ cã vai trß quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Thø nhÊt, tèc ®é t¨ng trëng:
Tèc ®é t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh sÏ t¹o ra søc hÊp dÉn víi c¸cd1 khi
tham gia vµo thÞ trêng. Bëi khi kinh tÕ t¨ng trëng lu«n g¾n liÒn víi t¨ng thu
nhËp cña d©n c, tõ ®ã t¨ng ®îc kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng khi
mua s¶n phÈm hµng hãa vµ lµ m«i trêng kinh doanh thuËn lîi khi xu híng
c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n. Khi nÒn kinh tÕ t¨ng trëng c¸c doanh
nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ lµm cho nhu cÇu ®Çu t t¨ng lªn ®ång thêi lµm
t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
Thø hai, tû gi¸ hèi ®o¸i.
7
Lîi
Lîi
thÕ
thÕ
c¹nh
c¹nh
tranh
tranh
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Khi tû gi¸ hèi
®o¸i gi¶m th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh sÏ t¨ng lªn trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi
níc v×, khi ®ã gi¸ b¸n cña doanh nghiÖp sÏ thÊp h¬n ®èi thñ c¹nh tranh kinh
doanh hµng hãa do níc kh¸c s¶n xuÊt. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lµm cho gi¸
b¸n hµng hãa (tÝnh b»ng ngo¹i tÖ) sÏ cao h¬n ®èi thñ c¹n tranh. Do ®ã, kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m ngay t¹i thÞ trêng trong níc còng
nh ngoµi níc.
3.4.2. Nh©n tè chÝnh trÞ - luËt ph¸p:
ChÝnh trÞ vµ luËt ph¸p cã vai trß nÒn t¶ng ®Ó h×nh thµnh c¸c yÕu tè
kh¸c trong m«i trêng kinh doanh. ChÝnh trÞ æn ®Þnh, luËt ph¸p ®ång bé sÏ
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp khi tham gia c¹nh tranh vµ
c¹nh tranh cã hiÖu qu¶.
3.4.3. Nh©n tè v¨n hãa - x· héi.
§©y lµ c¸c nh©n tè biÕn ®æi chËm nhng nã còng t¸c ®éng m¹nh ®Õn
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸c phong tôc, tËp qu¸n, lèi
sèng, thãi quen tiªu dïng... cã ¶nh hëng s©u s¾c tíi nhu cÇu cña thÞ trêng, tõ ®ã ¶nh hëng tíi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c cña doanh nghiÖp khi tham
gia vµo thÞ trêng.
Tõ nh÷ng lý luËn vÒ c¹nh tranh trªn ®©y, ch¬ng II sÏ cho thÊy thùc
tr¹ng c¹nh tranh hµng n«ng s¶n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ
trêng.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n
ViÖt Nam trªn thÞ trêng
1. T×nh h×nh s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam.
ViÖt Nam víi ®Æc trng lµ mét níc n«ng nghiÖp, ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thæ
nhìng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n ph¸t
triÓn. Mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ®· lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam trong thêi
gian qua nh: cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu...
Thø nhÊt, mÆt hµng cµ phª ®îc ph©n bè réng r·i tõ B¾c tíi Nam trªn
nhiÒu tØnh trung du, cao nguyªn vµ miÒn nói. Tríc kia cµ phª ®îc trång gåm
3 lo¹i: cµ phª chÌ (Arabica), cµ phª vèi (Robusta) vµ cµ phª mÝt (Exceta).
Nay chØ cßn cµ phª chÌ vµ cµ phª vèi ®îc trång ë nh÷ng vïng sinh th¸i kh¸c
nhau. Do chó träng ®Çu t th©m canh nªn cµ phª ViÖt Nam ®· cho n¨ng suÊt
vµ s¶n lîng cao. Liªn tôc nhiÒu n¨m n¨ng suÊt t¨ng râ rÖt tõ 600-700kg
nh©n/ha, nay ®¹t b×nh qu©n 1,4 tÊn nh©n/ha, c¸ biÖt cã n¬i tõ 4-4,5 tÊn
nh©n/ha. World bank ®¸nh gi¸ n¨m 1996 n¨ng suÊt cµ phª vèi (Robusta)
cña ViÖt Nam 1,48 tÊn/ha xÕp thø nh× thÕ giíi, sau Contatica (1,5 tÊn/ha),
xÕp trªn Th¸i Lan (0,99 tÊn/ha).Cïng víi n¨ng suÊt, diÖn tÝch vµ s¶n lîng cµ
phª cña ViÖt Nam còng ®ang t¨ng ë møc rÊt cao, cã xu híng tiÕp tôc t¨ng
vµ ®Õn n¨m 1999 - 2000 vÉn ë vÞ trÝ thø 2 sau Brazil.
Thø hai, mÆt hµng h¹t ®iÒu.
Trong c¸c mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu th× h¹t ®iÒu chiÕm mét vÞ trÝ
quan träng, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m trªn 100 triÖu USD, xÕp thø ba
trªn thÕ giíi vÒ s¶n lîng vµ ®øng thø hai thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu. KÕ ho¹ch
cña ngµnh ®iÒu ®Õn n¨m 2005 lµ n©ng s¶n lîng ®iÒu th« lªn 230 ngh×n tÊn,
xuÊt khÈu 45.000 tÊn h¹t ®iÒu nh©n, kim ng¹ch 220 triÖu USD n¨m.
Trong mét thêi gian dµi, nghÒ h¹t ®iÒu ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t, l¹i
kh«ng ®îc quy ho¹ch. S¶n lîng ®iÒu thu ho¹ch niªn vô 1998 vµo kho¶ng
100.000 tÊn, niªnvô 1999 chØ cßn 70.000 tÊn ®¸p øng cha ®îc 30% nhu cÇu
cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. Vô ®iÒu n¨m 2000 s¶n lîng ®· lªn ®Õn 160.000
tÊn vµ lµ s¶n lîng cao nhÊt kÓ tõ tríc ®ã. Nhng nh×n chung n¨ng suÊt cña
®iÒu ViÖt Nam cßn rÊt thÊp, b×nh qu©n chung c¶ níc kho¶ng 7 t¹/ha.
Nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ do thêi tiÕt thÊt thêng, s©u bÖnh nhng chÝnh
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nh÷ng yÕu tè chñ quan l¹i lµ yÕu tè t¸c ®éng l©u dµi vµ trùc tiÕp nhÊt. §ã
chÝnh lµ gièng ®iÒu l©u nay ®em trång kh«ng ®îc tuyÓn chän qua c¸c c¬
quan chuyªn ngµnh, hoµn toµn do n«ng d©n tù chän, nguån dinh dìng tõ ®Êt
®· c¹n kiÖt sau nhiÒu n¨m thu ho¹ch nhng kh«ng ®îc båi dìng, lµm cá, c¶i
t¹o. HËu qu¶ lµ nhiÒu diÖn tÝch cho n¨ng suÊt thÊp, c©y ®iÒu bÞ tho¸i hãa,
kh«ng ra qu¶. Do ®ã nhµ níc cÇn hç trî n«ng d©n qua c¸c c«ng t¸c khuyÕn
n«ng vµ tÝn dông n«ng nghiÖp, mÆt kh¸c cÇn ®Çu t b»ng vèn ng©n s¸ch, x©y
dùng c¸c hÖ thèng trang tr¹i thÝ nghiÖm, chän gièng, nh©n gièng, phæ biÕn
kü thuËt cho c¸c vïng sinh th¸i - s¶n xuÊt ®iÒu kh¸c nhau. §©y lµ yÕu tè
hµng ®Çu gióp n«ng d©n n©ng cao n¨ng suÊt.
Thø ba, mét sè s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh¸c.
Mét sè mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c cña níc ta ®· cã bíc ph¸t triÓn râ rÖt,
s¶n xuÊt t¨ng trëng liªn tôc víi nhÞp ®é cao, c¬ cÊu kinh tÕ ®ang dÇn ®îc
chuyÓn dÞch theo híng ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña c¸c vïng, c¸c ®Þa ph¬ng
còng nh trong c¶ níc, ®· h×nh thµnh nhiÒu vïng hµng hãa tËp trung t¬ng ®èi
lín. Kinh tÕ n«ng th«n cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn kh¸, ®êi sèng n«ng d©n ë
nhiÒu vïng ®îc c¶i thiÖn, nhng vÊn ®Ò næi bËt lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm nµy cã
chÊt lîng thÊp, tæ chøc tiªu thô cßn nhiÒu yÕu kÐm, thêng xuyªn x¶y ra t×nh
tr¹ng, nhiÒu khi tiªu thô kh«ng kÞp, nhÊt lµ trong vô thu ho¹ch, gi¸ c¶
xuèng thÊp g©y thiÖt h¹i cho n«ng d©n. T×nh tr¹ng nµy kÐo dµi lµm cho ngêi
lµm n«ng s¶n buéc ph¶i chuyÓn ®æi c¸c lo¹i c©y trång, hoÆc quy vÒ s¶n xuÊt
tù cung tù cÊp, hoÆc chuyÓn sang nghÒ kia.
Qua nh÷ng yÕu tè trªn ®©y cã thÓ nãi t×nh h×nh s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n
cña ViÖt Nam vÉn mang tÝnh chÊt cña nÒn s¶n xuÊt nhá, tù cung tù cÊp vµ
míi ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn s¶n xuÊt hµng hãa, n¨ng suÊt lao
®éng thÊp do ®ã kÐo dµi thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm nªn kh«ng t¹o ®îc søc
c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
2. Thùc tr¹ng c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng s¶n ë ViÖt Nam.
Hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam ë vÞ trÝ kh¸ cao so víi c¸c quèc gia
kh¸c, hµng n«ng s¶n cña ta cã mÆt hÇu hÕt trªn tÊt c¶ c¸c thÞ tr êng cña thÕ
giíi nhng lîng ngo¹i tÖ thu vÒ tõ hµng n«ng s¶n vÉn cßn rÊt khiªm tèn do
gi¸ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nh g¹o, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu...®Òu
b¸n thÊp h¬n gi¸ thÕ giíi tõ 20 - 40USD, thËm chÝ cßn thÊp h¬n. C«ng
nghÖ vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n cña ViÖt Nam trong thêi gian dµi Ýt ® îc quan t©m ®Çy ®ñ, mét phÇn do khã kh¨n vÒ nguån vèn ®Çu t nªn tr×nh
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®é c«ng nghÖ thÊp vµ chËm ®îc ®æi míi, tæn thÊt sau thu ho¹ch cßn rÊt
lín. C¬ së chÕ biÕn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cßn Ýt nh ngµnh cµ phª míi
chØ cã kho¶ng 20 c¬ së hcÕ biÕn c«ng nghiÖp hoµn chØnh, chñ yÕu lµ s¬
chÕ ®¶m b¶o chiÕm kho¶ng 30% s¶n lîng cµ phª/n¨m. MÆt hµng h¹t ®iÒu
tuy ®· ph¸t triÓn nhanh vµ chuyÓn tõ xuÊt khÈu ®iÒu th« sang xuÊt khÈu
nh©n h¹t ®iÒu nhng møc ®é c¬ giíi hãa trong quy ho¹ch quy tr×nh c«ng
nghÖ chÕ biÕn ®iÒu cßn thÊp, c¸c nhµ m¸y míi chØ thu ®ùoc s¶n phÈm
chÝnh ®Ó xuÊt khÈu lµ nh©n ®iÒu, cha ¸p dông ®îc quy tr×nh "chÕ biÕn
kh«ng phÕ liÖu" ®Ó thu ho¹ch c¸c s¶n phÈm chÝnh vµ c¸c s¶n phÈm phô,
nªn ®· ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. V× vËy c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cha thÓ
n©ng cao ®îc gi¸ thu mua c¸c mÆt hµng n«ng s¶n th« tõ n«ng d©n, mét yÕu
tè ®Ó kÝch thÝch n«ng d©n tÝch cùc gieo trång hµng n«ng s¶n.
§a sè c«ng nghÖ cña ta cßn gi¶n ®¬n, th« s¬, l¹c hËu, mang nÆng tÝnh
kinh nghiÖm, thËm chÝ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu s©n ph¬i, m¸y sÊy, kho b¶o
qu¶n còng kh«ng ®ñ. Do ®ã vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt lµ nhµ níc cÇn ph¶i cã kÕ
ho¹ch c©n ®èi l¹i gi÷a c«ng suÊt chÕ biÕn vµ nguån nguyªn liÖu, më räng
ho¹t ®éng ®iÒu phèi gi÷a c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng n«ng s¶n th«ng qua
Héi n«ng d©n ViÖt Nam.
3. T×nh h×nh tiªu thô hµng n«ng s¶n trong thÞ trêng néi ®Þa.
Hµng n«ng s¶n lµ s¶n phÈm thiÕt yÕu cña mäi ngêi d©n nh g¹o, chÌ, cµ
phª... tuy vËy do møc sèng cña nh©n d©n ta cßn thÊp nªn c¸c s¶n phÈm
n«ng s¶n ®îc s¶n xuÊt ra chñ yÕu lµ phôc vô cho xuÊt khÈu mµ tiªu thô cho
thÞ trêng trong níc chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm th«, thø cÊp víi gi¸ rÎ h¬n gÊp
nhiÒu lÇn nh mÆt hµng cµ phª tiªu thô trong néi ®Þa chØ ®¹t kho¶ng 6000
tÊn/n¨m chiÕm 1,5 - 2% tæng s¶n lîng cµ phª s¶n xuÊt ra. Tuy vËy, víi møc
sèng nh hiÖn nay, h¬n 300USD/ngêi/n¨m th× nhu cÇu cña ngêi d©n ®· ®îc
c¶i thiÖn do ®ã nhu cÇu vÒ tiªu thô n«ng s¶n ë thÞ trêng trong níc còng sÏ
t¨ng lªn nghÜa lµ møc tiªu thô néi ®Þa sÏ t¨ng.
4. T×nh h×nh xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam.
Cã thÓ nhËn xÐt r»ng nhãm mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu cña
ViÖt Nam ®Òu cã tèc ®é t¨ng trëng cao h¬n tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña thÕ
giíi vµ cao h¬n nhiÒu so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nh Th¸i Lan (ë mÆt
hµng g¹o vµ cµ phª), Indonexia vÒ cµ phª, cao su... kim ng¹ch xuÊt khÈu
g¹o cña ViÖt Nam so víi Th¸i Lan cã xu híng t¨ng tõ díi 30% (tríc n¨m
1998) lªn møc cao h¬n trong n¨m 2000 nhng víi gi¸ c¶ h¹ h¬n, tû träng
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam so víi Ên §é còng t¨ng m¹nh,
kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam so víi Th¸i Lan còng t¨ng m¹nh
nhng tèc ®é l¹i chËm h¬n c¸c s¶n phÈm kh¸c tõ 5,87% n¨m 1992 lªn 13,6%
n¨m 2000. C¸c sè liÖu ®· chøng tá r»ng møc chªnh lÖch mÆt hµng g¹o vµ cµ
phª ®îc thÝch hîp nhiÒu nhÊt trong bèn mÆt hµng so víi c¸c ®èi thñ c¹nh
tranh. §iÒu ®ã còng cho thÊy r»ng thêi gian qua søc c¹nh tranh xuÊt khÈu
c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chñ yÕu cña ViÖt Nam ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, nhng
nÕu ®i s©u ph©n tÝch th× thùc sù vÉn cßn nhiÒu b¨n kho¨n vÒ t×nh h×nh xuÊt
khÈu mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam.
ViÖt Nam chØ cã mÆt hµng g¹o lµ tréi h¬n h¼n cßn c¸c mÆt hµng kh¸c l¹i
cã sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ sè lîng so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh.
B¶ng 1. S¶n lîng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n
chñ yÕu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1990 - 2000.
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
N¨m
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
S¶n lîng xuÊt khÈu (1000 tÊn)
G¹o
Cµ phª Cao su
ChÌ
1624
89,6
75,9
10,8
1033
93,8
62,9
10,5
1940
116,2
81,9
1,3
1722
122,6
96,7
20,6
1983
177
135,5
21,2
2058
248,1
138,1
18,8
3047
281,4
194,5
21
3682
391,6
192
32,3
3800
382
197
33,2
4500
487,5
265
37
3500
694
280
44,7
Kim ng¹ch xuÊt khÈu (triÖu USD)
G¹o
Cµ phª Cao su
ChÌ
305
76,16
75,3
12,96
235
74
50
14
418
92
66,9
16
362
110,6
74,7
26
424
328,2
135,4
26,5
530
595,5
193,5
26,5
868
420
163,3
29
801
497,5
194,6
48
1100
593,8
127,5
50,5
1080
592
145
46
840
842,76 153,2
56
Nguån: T¹p chÝ Kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi 2000 - 2001.
Qua nh÷ng sè liÖu trong b¶ng trªn cho thÊy c¸c mÆt hµng n«ng s¶n
xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®Òu t¨ng do ®ã kÐo theo nguån thu ngo¹i
tÖ còng t¨ng lªn gãp phÇn lµm t¨ng c¸n c©n th¬ng m¹i vµ nguån ngo¹i tÖ
cña quèc gia, sè liÖu trªn còng cho thÊy mÆt hµng g¹o vµ cµ phª lµ cã møc
chªnh lÖch nhÊt trong 4 mÆt hµng so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh.
Sau ®©y ta ®i ph©n tÝch cô thÓ mÆt hµng cµ phª - lµ mÆt hµng cã nguån
thu ngo¹i tÖ lín nhÊt so víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c:
Cã thÓ nãi cµ phª lµ thøc uèng mµ ®îc nhiÒu ngêi a thÝch, lµ mÆt hµng
xuÊt khÈu ë nhiÒu thÞ trêng vµ ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ lín.
Ph©n chia xuÊt khÈu theo thÞ trêng.
Tríc kia thÞ trêng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ c¸c níc
thuéc khu vùc I. Liªn X« lµ thÞ trêng chÝnh, khèi lîng xuÊt cña ViÖt Nam
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
sang thÞ trêng nµy lµ 55 - 56%. Tõ cuèi n¨m 1985 trë ®i ViÖt Nam b¾t ®Çu
xuÊt sang c¸c níc thuéc khu vùc II. Thêi kú nµy, ViÖt Nam cha gia nhËp
HiÖp héi cµ phª Quèc tÕ (ICO) nªn viÖc xuÊt khÈu chØ lµ xuÊt thö hoÆc xuÊt
qua trung gian, thêng lµ Singapore víi tû lÖ 30 - 40% tæng s¶n lîng b»ng
60% lîng xuÊt khÈu sang khu vùc II víi gi¸ thÊp vµ chÊt lîng kh«ng cao
trong khi chÊt lîng yªu cÇu cña c¸c níc tiªu thô trùc tiÕp l¹i rÊt cao. §Õn
n¨m 1994 trë ®i ViÖt Nam míi th©m nhËp vµo thÞ trêng ch©u ¢u, NhËt vµ
Mü, gi¶m lîng xuÊt qua trung gian Singapore, n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu
lªn ®¸ng kÓ. Sù cã mÆt cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü lµ chøng
nhËn cho nç lùc to lín cña nh÷ng nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam.
B¶ng 2. ThÞ trêng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam
§¬n vÞ: TÊn
Niªn vô
1995 - 1996 1996 - 1997 1997 - 1998 1998 - 1999
Khu vùc
Ch©u Mü
67.048
84.255
87.384
69.381
Ch©u ¸
45.045
32.248
45.943
28.564
Ch©u Phi
6.767
11.729
4.816
5.340
Ch©u ¢u
94.982
189.048
243.297
278.125
Ch©u óc
6.913
7.038
8.839
15.483
Tæng céng
220.755
324.318
390.279
396.893
Nguån: T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn sè 125 th¸ng 3/2001.
Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy nÕu nh niªn vô 1995 - 1996 thÞ trêng
ch©u ¸ nhËp 45.045 tÊn cµ phª ViÖt Nam (chiÕm 20,4%) tæng s¶n lîng xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam), thÞ trêng ch©u ¢u nhËp 94.982 tÊn (tû lÖ 43,03%) th×
trong niªn vô 1998 - 1999 thÞ trêng ch©u ¸ chØ cßn nhËp 28.564 tÊn cµ phª
(chiÕm 7,2%), thÞ trêng ch©u ¢u nhËp 278.125 tÊn (chiÕm 70,08%). §iÒu
nµy chøng tá r»ng c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ®ang tõng bíc
viÖc h¹n chÕ viÖc xuÊt qua trung gian vµ cè g¾ng më réng thÞ trêng sang c¸c
quèc gia cã nhu cÇu tiªu thô cµ phª lín nh: Mü, Anh, §øc, Ph¸p.
Ph©n chia xuÊt khÈu theo sè lîng.
Lîng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng díi
®©y.
Niªn vô
B¶ng 3. Lîng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam
S¶n lîng cµ phª Lîng cµ phª xuÊt
13
Tû lÖ xuÊt khÈu
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1990 - 1991
1991 - 1992
1992 - 1993
1993 - 1994
1994 - 1995
1995 - 1996
1996 - 1997
1997 - 1998
1998 - 1999
1999 - 2000
2000 - 2001 (íc)
thu ho¹ch (tÊn)
82.500
131.400
145.200
179.000
212.450
235.000
362.000
400.000
420.000
600.000
750.000
khÈu (tÊn)
67.774
79.070
130.529
169.190
192.088
220.755
324.318
390.279
396.893
546.000
683.400
(%)
82,15
60,18
89,90
92,28
90,42
93,94
89,58
97,56
94,45
90,83
91,12
Nguån: T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 125 th¸n 3/2001.
Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy mêi n¨m trë l¹i ®©y lîng cµ phª xuÊt
khÈu t¨ng nhiÒu vµ cã xu híng tiÕp tôc t¨ng tõ 67,774 tÊn (niªn vô 1990 1991) lªn 545.000 tÊn (niªn vô 1999 - 2000) t¨ng lªn 8 lÇn. Hµng n¨m tû lÖ
xuÊt khÈu so víi s¶n lîng kh¸ æn ®Þnh vµ gi÷ ë møc cao, ®a sè tõ 90% trë
lªn. Con sè nµy ®· ph¶n ¸nh chñ tr¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu n«ng s¶n cña
ViÖt Nam.
Theo gi¸ c¶.
Nh×n chung gi¸ n«ng s¶n cña ViÖt Nam thêng thÊp h¬n so víi mét sè
níc, bªn c¹nh ®ã níc ta thêng xuÊt khÈu theo gi¸ FOB nªn gi¸ trÞ thu vÒ thêng kh«ng cao. Thªm vµo ®ã diÔn biÕn vÒ gi¸ c¶ trong nh÷ng n¨m qua còng
®· lµm cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ®· khã kh¨n l¹i cµng khã kh¨n h¬n,
gi¸ n«ng s¶n liªn tôc gi¶m ®· ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô ë
ViÖt Nam. Sau ®©y lµ b¶ng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vÒ gi¸ trÞ vµ s¶n lîng
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
B¶ng 4. XuÊt khÈu hµng n«ng s¶n n¨m 1999 vµ n¨m 2000
MÆt hµng
G¹o
Cµ phª
Cao su
ChÌ
L¹c nh©n
H¹t ®iÒu
Lîng
(1000
tÊn)
4.200
399
212
34
62
17
N¨m 1999
TrÞ gi¸
(Tr.USD)
Gi¸ BQ
(USD/tÊn)
989
555,9
125,4
43,3
36,23
101,3
235,467
1.392,928
591,509
1.420,588
584,355
5.958,824
Lîng
(1000
tÊn)
4.200
400
230
35
120
30
N¨m 2000
TrÞ gi¸
(Tr.USD)
Gi¸ BQ
(USD/tÊn)
1.050
560
135
52
135
165
250
1.400
592
1.486
3.857
5.500
Nguån: T¹p chÝ Th¬ng nghiÖp vµ thÞ trêng ViÖt Nam sè 7/2000.
Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy qua 2 n¨m 1999 vµ 2000 th× gi¸ b×nh
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
qu©n cña n«ng s¶n nh×n chung lµ t¨ng, nhng t×nh h×nh thÞ trêng thÕ giíi diÔn
biÕn kh«ng thuËn lîi vÒ gi¸ c¶, c¸c doanh nghiÖp còng gÆp ph¶i khã kh¨n
nhng cã thÓ nãi r»ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc nh trªn lµ sù cè g¾ng trong c«ng t¸c
chØ ®¹o, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt rÊt linh ho¹t. T×nh h×nh xuÊt khÈu võa qua còng
cho thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ cao h¬n nÕu kh©u chÊt lîng xuÊt khÈu cña
hµng hãa cao h¬n.
5. Thùc tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam
trong thêi gian qua.
VÒ gi¸ c¶
T¨ng trëng b×nh qu©n xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam ®¹t
21%/n¨m trong suèt 10 n¨m qua, g¹o, cµ phª, cao su, chÌ lµ 4 mÆt hµng
chñ lùc, n¨m 1999 ®¹t 1,8 tû USD chiÕm 16,63% tæng kim ng¹ch xuÊt
khÈu c¶ níc.
Sù ¶nh hëng cña chÊt lîng gi¸ c¶ n«ng s¶n nªn lîng xuÊt khÈu cña
ViÖt Nam thêng cã gi¸ thÊp h¬n mét sè níc trªn thÕ giíi, cã thÓ nãi ®©y
còng lµ mét lîi thÕ cña n«ng s¶n ViÖt Nam nhng còng lµ bÊt lîi cho ngêi
s¶n xuÊt v× gi¸ thµnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ n«ng s¶n cßn rÊt cao, cã khi gi¸
b¸n l¹i kh«ng bï ®¾p ®îc chi phÝ s¶n xuÊt nªn g©y thiÖt h¹i lín cho ngêi s¶n
xuÊt. Trong thêi gian qua, thùc tÕ th× cã mét sè diÖn tÝch trång c©y n«ng s¶n
®· bÞ ph¸ bá nh: cµ phª, cao su ®Ó trång lo¹i c©y kh¸c cã lîi Ých kinh tÕ h¬n.
VÊn ®Ò hiÖn nay lµ cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p l©u dµi vµ tríc m¾t ®Ó
gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
VÒ chÊt lîng.
Cã thÓ nãi chÊt lîng n«ng s¶n xuÊt khÈu ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ë hÇu
hÕt c¸c mÆt hµng.
Ch¼ng h¹n tû lÖ g¹o chÊt lîng cao (5-10% tÊn) ®· t¨ng tõ 1% n¨m
1989 lªn 85% n¨m 2000, tû lÖ g¹o chÊt lîng, thÊp chØ cßn 22%. Tuy nhiªn,
®ã chØ lµ tiÕn bé trong c¶i thiÖn ®é g·y cña g¹o. G¹o 5% cña Th¸i Lan h¬n
h¼n ta vÒ mïi vÞ, h×nh d¸ng, kÝch thíc vµ tû lÖ thñy ph©n.
Cïng víi g¹o, chÊt lîng c¸c hµng n«ng s¶n kh¸c còng cã nh÷ng tiÕn
bé ®¸ng kÓ nh mÆt hµng cµ phª, tû träng cµ phª lo¹i 1 t¨ng tõ 2% (vô 9596) lªn 16% n¨m (99/2000), lo¹i B gi¶m tõ 80% (vô 95/96) xuèng cßn 5%
(vô 99/2000) sang tû lÖ thñy ph©n cao qu¸ 13% thËm chÝ cã c¶ h¹t ®en,
mèc, vì, lÉn nhiÒu t¹p chÊt, quy c¸ch, mµu s¾c, ®é bãng, ®é ®ång ®Òu cha
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®¸p øng tiªu chuÈn quèc tÕ. Tû lÖ cao su thîng h¹ng t¨ng tõ 89,3% n¨m 9798 lªn 94,04% n¨m 2000, tuy ®· t¨ng ®îc tû träng hµng hãa phÈm cÊp cao
nhng mÉu m· ®¬n ®iÖu nªn cha th©m nhËp ®îc vµo phÇn thÞ trêng cao cÊp
vµ do ®ã gi¸ b¸n lu«n thÊp h¬n gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh g©y thua thiÖt
cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. MÆc dï n«ng s¶n ViÖt Nam cã chÊt lîng còng kh¸
tèt nhng c¸c lo¹i cã chÊt lîng kh«ng ®ång ®Òu, tû lÖ phÕ phÈm cßn cao. HÇu
hÕt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mét sè d©y chuyÒn chÕ biÕn n«ng s¶n ®îc
nhËp ngo¹i cã quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhng cßn rÊt Ýt.
Nh×n chung, kho¶ng 70% s¶n lîng n«ng s¶n hµng n¨m ®îc s¬ chÕ t¹i
c¸c hé gia ®×nh, chÊt lîng kh«ng cao. GÇn 30% qua chÕ biÕn t¹i c¸c c¬ së
c«ng nghiÖp cã d©y chuyÒn, phÇn lín ®· l¹c hËu, s¶n phÈm dïng lµm
nguyªn liÖu, do ®ã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng cao lµ ®iÒu tÊt yÕu.
Tãm l¹i, cÇn ph¶i n©ng cao chÊt lîng cña n«ng s¶n ViÖt Nam nh»m
n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn trêng quèc tÕ.
VÒ hÖ thèng thu thËp th«ng tin - dù ®o¸n vµ nghiªn cøu thÞ trêng.
Kinh doanh mÆt hµng n«ng s¶n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn
nay chñ yÕu b»ng h×nh thøc mua b¸n theo hîp ®ång kú h¹n, gi¸ c¶ ®îc x¸c
®Þnh dùa vµo gi¸ giao dÞch n«ng s¶n trong ngµy cña thÞ trêng khu vùc. YÕu
tè quan träng cña viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu n«ng s¶n lµ th«ng tin vµ c¸c d÷
liÖu thÞ trêng ph¶i chÝnh x¸c, kÞp thêi so víi thÞ trêng thÕ giíi ®Ó lµm c¬ së
ph©n tÝch dù ®o¸n thÞ trêng vµ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh mua b¸n.
§©y lµ ®iÒu quan träng nhÊt mµ còng chÝnh lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ xuÊt
khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam ®ang thiÕu. Cã thÓ thÊy r»ng bé phËn tham t¸n
th¬ng m¹i cña ViÖt Nam ë níc ngoµi ®· kh«ng thùc hiÖn tèt viÖc thu thËp
vµ cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ trêng cho c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy,
nguån tin h¹n hÑp duy nhÊt vÒ thÞ trêng thÕ giíi mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam cã ®îc lµ nhê mua cña c¸c h·ng níc ngoµi. ChÝnh tõ nguån tin nµy vµ
mét sè nguån tin h¹n chÕ kh¸c, kÕt hîp víi kinh nghiÖm vµ c¶m t×nh kinh
doanh cña doanh nghiÖp ®Ó quyÕt ®Þnh nh vËy. ViÖc më c¸c v¨n phßng ®¹i
diÖn ë níc ngoµi sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do chi phÝ cao. ChÝnh v× vËy
c«ng viÖc thu thËp th«ng tin nghiªn cøu thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt
khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam vÉn ®· khã kh¨n nay l¹i cµng khã kh¨n h¬n, dÉn
®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam cßn thÊp. VÊn ®Ò lµ
ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµ t¹o ®iÒu
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n cñng cè vµ ph¸t
triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh doanh, t×m kiÕm thÞ trêng, ®èi t¸c, kh¸ch hµng
míi vµ khuyÕch tr¬ng nh·n hiÖu riªng cho s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam.
Sù hç trî cña ChÝnh phñ:
Trong nh÷ng n¨m qua, tríc t×nh h×nh gi¸ c¶ n«ng s¶n cã nh÷ng biÕn
®éng liªn tôc, g©y bÊt lîi cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng xuÊt
khÈu, ®Ó th¸o gì khã kh¨n cho ngêi s¶n xuÊt vµ nhµ xuÊt khÈu th× ChÝnh
phñ còng ®· nhiÒu lÇn hç trî vèn vµ l·i suÊt ®Ó dù tr÷ nh»m gi¶m ¸p lùc b¸n
ra ®Ó t¨ng gi¸ b¸n trªn thÞ trêng. §Æc biÖt trong th¸ng 9/2000 ChÝnh phñ ®·
quyÕt ®Þnh hç trî vèn vµ l·i suÊt ®Ó dù tr÷ nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n bÞ
gi¶m gi¸ m¹nh khi b¸n ra trªn thÞ trêng nh: dù tr÷ 60.000 tÊn cµ phª.
Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ trong thêi gian qua ChÝnh phñ ViÖt Nam ®·
thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh xuÊt khÈu t¬ng ®èi hiÖu qu¶. C¸c h×nh
thøc trî cÊp xuÊt khÈu bao gåm gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, gi¶m thuÕ nhËp khÈu
c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc chÕ biÕn hµng n«ng s¶n nh»m n©ng cao chÊt lîng cña
mÆt hµng nµy, gi¶m thuÕ nhËp khÈu c¸c nguyªn liÖu dïng cho chÕ biÕn
trong níc, thùc hiÖn c¸c lo¹i tÝn dông th¬ng m¹i u ®·i, gi¶m thuÕ quan b¶o
hé vµ tr¸nh h¹n ng¹ch xuÊt - nhËp khÈu ®Ó gi¶m bít søc hÊp dÉn cña thÞ trêng néi ®Þa, t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña thÞ trêng ngoµi níc. Kinh nghiÖm vÒ
gi¶m thuÕ xuÊt khÈu ë mét sè níc cho thÊy hiÖu qu¶ xuÊt khÈu t¨ng nhanh,
®©y lµ yÕu tè tÝch cùc mµ ViÖt Nam cÇn ph¸t huy.
Kh¶ n¨ng t×m ®Çu ra cña n«ng s¶n.
T×m ®Çu ra cho n«ng s¶n lµ vÊn ®Ò ®îc nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng quan
t©m, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhµ níc
®· cã chiÕn lîc l©u dµi ®îc quy ho¹ch tèt cho viÖc gi¶i quyÕt ®Çu ra cho
n«ng s¶n lµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Cïng víi vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n th×
c¸c c¸n bé cÊp cao còng kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ ph¶i tÝnh to¸n, c¬ cÊu l¹i
s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, thùc tÕ cho thÊy ChÝnh phñ ®· lµm ®iÒu
nµy tõ nhiÒu n¨m tríc, nhng muèn chuyÓn ®æi ®îc c¬ cÊu ph¶i cã thêi gian
®Ó n«ng d©n tin vµ lµm theo. HiÖn nay ChÝnh phñ còng ®ang tÊt bËt t×m ®Çu
ra cho n«ng s¶n, nhÊt lµ g¹o, ®iÒu, chÌ, mÝa, cµ phª ph¶i ®¶m b¶o ®Ó n¨m
2001 nµy xuÊt khÈu ®îc h¬n 4 triÖu tÊn g¹o. ViÖc t×m kiÕm nµy ®· cã nh÷ng
dÊu hiÖu kh¶ quan khi mét sè kh¸ch hµng ®· quay l¹i nhËp hµng n«ng s¶n
cña ViÖt Nam. S¾p tíi ®©y, doanh nghiÖp sÏ ®îc hç trî nhiÒu h¬n cho viÖc
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t×m kiÕm thÞ trêng.
Nãi tãm l¹i, thùc tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n ViÖt
Nam trong thêi gian qua lµ vÊn ®Ò rÊt ®îc quan t©m, thùc tÕ cho thÊy r»ng
trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ, c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam kÓ
c¶ tiªu thô trong níc lÉn xuÊt khÈu ®· vµ ®ang vÊp ph¶i sù c¹nh tranh quyÕt
liÖt. Khi nãi ®Õn c¹nh tranh lµ ph¶i nãi tíi vÊn ®Ò chÊt lîng, mÉu m·, gi¸ c¶,
vÖ sinh,... trong nh÷ng vÊn ®Ò nµy, ®iÒu ®Ó ®îc ngêi mua quan t©m tríc tiªn
lµ gi¸ c¶. Trªn thÞ trêng, ngêi mua thêng so s¸nh gi¸ c¶ mÆt hµng cïng lo¹i
®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh mua hay kh«ng mua. Nh vËy, gi¸ lµ néi dung ®Çu tiªn
mµ c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi s¶n xuÊt ph¶i quan t©m trong sù c¹nh tranh ®Ó
dµnh thÞ phÇn trªn thÞ trêng.
6. §¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
6.1. C¸i ®¹t ®îc
Tríc hÕt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ViÖt Nam rÊt thuËn lîi cho nh÷ng
c©y n«ng s¶n ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ cµ phª, cao su ë m¶nh ®Êt T©y Nguyªn
mµu mì. Bªn c¹nh ®ã ®· h×nh thµnh ®îc nh÷ng vïng chuyªn canh, s¶n xuÊt
hµng n«ng s¶n tËp chung t¹o ra nguån s¶n lîng lín (hiÖn nay ®øng vÞ trÝ thø
3 thÕ giíi) nhê ®ã t¹o nguån thuËn lîi cho viÖc cung cÊp nguyªn liÖu cho
c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn víi sè lîng vµ chÊt lîng cao, dù ®Þnh theo yªu cÇu kü
thuËt chÕ biÕn. MÆt kh¸c nã cßn thuËn tiÖn cho viÖc bè trÝ, x©y dùng c¸c
nhµ m¸y chÕ biÕn phï hîp, gÇn vïng nguyªn liÖu.
VÒ n¨ng suÊt, nh×n chung hµng n«ng s¶n ViÖt Nam hiÖn nay cã n¨ng
suÊt cao so víi c¸c níc trªn thÕ giíi, chÊt lîng kh¸ tèt, cã h¬ng vÞ riªng lµ
mét lîi thÕ mµ c¸c níc kh¸c Ýt cã ®îc. V× vËy, trong mét vµi n¨m qua mét
sè th¬ng hiÖu cña n«ng s¶n ViÖt Nam ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë thÞ trêng
trong níc còng nh ®· th©m nhËp ®îc vµo mét sè thÞ trêng khã tÝnh níc
ngoµi nh: Mü, §øc, ... Th¬ng hiÖu cµ phª Trung Nguyªn, g¹o t¸m CÇn
Th¬,... lµ nh÷ng minh chøng sèng ®éng. ChØ trong mét vµi n¨m, c¸c th¬ng
hiÖu nµy ®· ®øng v÷ng vµ kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ ë thÞ trêng trong níc vµ b¾t
®Çu th©m nhËp vµo thÞ trêng níc ngoµi.
Bªn c¹nh ®ã víi sù quan t©m cña Nhµ níc b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch
qu¶n lý xuÊt khÈu cô thÓ, gióp ®ì ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi chÕ biÕn vÒ chÝnh
s¸ch vèn ®· t¹o thuËn lîi cho vÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
hµng n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng.
6.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i.
Bªn c¹nh nh÷ng c¸i ®¹t ®îc trªn th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ViÖt Nam cßn nhiÒu khã kh¨n vµ tån t¹i sau:
a. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i
MÆc dï n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt song chÊt lîng kh«ng ®ång ®Òu.
Tû lÖ phÕ phÈm cao, chÕ biÕn n«ng s¶n theo c¸c ph¬ng ph¸p thñ c«ng, phÇn
lín thiÕt bÞ d©y chuyÒn l¹c hËu, kh«ng ®ång bé. Do vËy tiªu hao nguyªn
liÖu cao dÉn ®Õn hiÖu qu¶ thÊp, gi¸ thµnh chÕ biÕn cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh
kÐm. MÆc dï cã mét sè c«ng nghÖ míi tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i ®îc nhËp ngo¹i
nhng cßn rÊt Ýt.
HÇu hÕt n«ng s¶n xuÊt khÈu ®ang ë d¹ng th«, n«ng s¶n qua chÕ biÕn rÊt Ýt.
Mét tån t¹i kh«ng chØ ®èi víi n«ng s¶n ViÖt Nam mµ ®èi víi tÊt c¶ c¸c
mÆt hµng cña ViÖt Nam lµ n¨ng lùc qu¶n lý s¶n xuÊt chÕ biÕn, xuÊt khÈu...
cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, ®Æc biÖt lµ
kh©u marketing. Mèi liªn kÕt kinh tÕ sèng cßn gi÷a c¸c kh©u chÕ biÕn, xuÊt
khÈu vµ cung øng dÞch vô ®Çu vµo cha ®îc thiÕt lËp ®Ó b¶o ®¶m sù æn ®Þnh
vÒ sè lîng, chÊt lîng theo yªu cÇu cña thÞ trêng.
Còng nh c¸c mÆt hµng kh¸c cña ViÖt Nam, gi¸ n«ng s¶n vÉn cßn thÊt
thÕ so víi c¸c níc xuÊt khÈu n«ng s¶n trªn thÕ giíi. Cã thÓ nãi n«ng s¶n
ViÖt Nam ph¶i chÞu sù chÊp nhËn gi¸.
b. Nh÷ng nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i trªn.
Nh÷ng tån t¹i trªn phÇn lín do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan g©y ra,
bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan kh¸c.
Thø nhÊt, do nguån vèn ®Çu t vµo c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng s¶n cßn
h¹n chÕ. HiÖn t¹i hÇu hÕt c«ng nghÖ chÕ biÕn ®· l¹c hËu, ¸p dông ph¬ng
ph¸p chÕ biÕn cæ ®iÓn.
Thø hai, do kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô cho b¶o qu¶n, dù tr÷, vËn chuyÓn,
bèc xÕp... cßn kÐm.
Thø ba, do ViÖt Nam hßa nhËp vµo thÞ trêng n«ng s¶n thÕ giíi trong
bèi c¶nh bÞ mÊt thÞ trêng truyÒn thèng (Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u) trong
khi ®ã thÞ trêng n«ng s¶n thÕ giíi, ®îc h×nh thµnh tõ l©u ®êi ®· ®îc ph©n
chia râ rÖt, chñ yÕu n«ng s¶n ViÖt Nam bµn cho c¸c níc trung gian, do vËy
gi¸ c¶ lu«n thÊp h¬n mÆt b»ng gi¸ chung cña thÕ giíi vµ ph¶i chÊp nhËn gi¸.
Ngoµi ra, cßn cã mét sè nguyªn nh©n tõ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ngêi
s¶n xuÊt cña Nhµ níc, bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh cång kÒnh, s¸ch nhiÒu...
lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t.
§©y lµ mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nam kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
Ch¬ng III
Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n ViÖt Nam trªn
thÞ trêng trong qu¸ tr×nh héi nhËp
§Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n ViÖt Nam, nh»m æn
®Þnh, n©ng cao chÊt lîng, gi¸ c¶, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña cµ phª ViÖt Nam. c¸c
doanh nghiÖp, c¸c ngµnh cã liªn quan còng nh nhµ níc cÇn cã nh÷ng biÖn
ph¸p thÝch hîp vµ triÓn khai mét c¸ch ®ång bé.
Tríc hÕt, ngµnh cµ phª cÇn chó ý thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm ngay tõ
kh©u trång trät. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao
chÊt lîng vµ tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n ViÖt Nam.
C¶ níc hiÖn cã kho¶ng 375 ngµn ha ph©n bè trªn nhiÒu ®Þa bµn tõ B¾c chÝ
Nam. Khu vùc phÝa B¾c cã diÖn tÝch n«ng s¶n kh«ng nhiÒu, n¨ng suÊt
kh«ng cao, ®iÒu kiÖn thæ nhìng, khÝ hËu kh«ng phï hîp víi mét sè n«ng
s¶n, nhng cµ phª l¹i ph¸t triÓn tèt t¹i ®©y. CÇn ®a gièng n«ng s¶n n¨ng suÊt
cao vµ chèng s©u bÖnh vµo khu vùc trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c, ®¸p øng
yªu cÇu chÊt lîng cña n«ng s¶n xuÊt khÈu. Khu vùc c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ
miÒn §«ng Nam Bé, lµ vïng träng ®iÓm cña n«ng s¶n ViÖt Nam, chiÕm
phÇn lín diÖn tÝch, cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thæ nhìng phï hîp cho c©y n«ng
s¶n, ®Æc biÖt lµ c©y dµi ngµy. CÇn chó ý ®Çu t th©m canh thay ®æi gièng ®Ó
t¨ng n¨ng suÊt. H¹n chÕ trång míi, chØ tËp trung th©m canh c©y n«ng s¶n
dµi ngµy, më réng diÖn tÝch ë nh÷ng vïng thÝch hîp ®Ó trong 10 n¨m tíi c¬
cÊu n«ng s¶n ViÖt Nam ®¹t tû lÖ cao, v× nh vËy cµ phª sÏ ®¹t chÊt lîng cao,
tr¸nh t×nh tr¹ng nh hiÖn nay cã tíi 95% cµ phª víi chØ 5% cµ phª chÌ, chÊt
lîng kÐm, gi¸ b¸n thÊp. Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n cÇn lu ý lµ h¹n
chÕ vµ ®i ®Õn chÊm døt n¹n ph¸ rõng nguyªn sinh ®Ó lÊy ®Êt trång n«ng
s¶n.
T¹o nguån vèn cho ®Çu t, chÕ biÕn, thu mua lµ mét trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®îc. HiÖn t¹i nguån vèn ®Çu t tõ nhµ níc cßn h¹n chÕ,
viÖc tËn dông c¸c nguån vèn kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn ngµnh n«ng s¶n lµ
®iÒu tèi cÇn thiÕt. §èi víi nhµ níc, tríc hÕt cÇn ®Çu t trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp
th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng t¹i c¸c vïng trång n«ng
s¶n träng ®iÓm. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp n«ng s¶n cÇn t¨ng cêng huy
20
.DOC 
28 
68 
77 
