Tài liệu Nâng cao khả năng cạnh tranh xuất khẩu cà phê viêt nam trên thị trường thế giới

LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc Môc lôc PhÇn më ®Çu Ch¬ng I: tÇm quan träng cña xuÊt khÈu nãi chung vµ cµ phª nãi riªng trong sù nghiÖp CNH - ®Êt níc cña ViÖt Nam 1.1. Vai trß cña xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng Th¬ng m¹i Quèc tÕ vµ trong sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt níc 1.1.1. C¸c lý thuyÕt vÒ Th¬ng m¹i quèc tÕ 1.1.2. Vai trß cña xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng Th¬ng m¹i Quèc tÕ và trong sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt níc 1.2. Vai trß, vÞ trÝ cña mÆt hµng cµ phª trong viÖc ®Èy nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña VN vµ thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt níc 1.2.1. VÞ trÝ cña mÆt hµng cµ phª trªn thÞ trêng thÕ giíi 1.2.2. VÞ trÝ cña mÆt hµng cµ phª trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 1.2.3. Vai trß cña cµ phª trong viÖc ®Èy nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 1.3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª 1.3.1. Nh÷ng nh©n tè vÜ m« 1.3.2. Nh÷ng nh©n tè vi m« 1.4. Mét sè kinh nghiÖm cña mét sè níc trong viÖc xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam trong thêi gian qua LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc 2.1. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam 2.1.1. §Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu hµng ho¸ 2.1.2. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª 2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña cµ phª ViÖt Nam 2.2.1. Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña níc ta thêi gian tõ 1991 ®Õn nay 2.2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô cµ phª thÕ giíi 2.2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam 2.3. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng vµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam vµ ph©n tÝch nguyªn nh©n 2.3.1. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña cµ phª thêi gian qua 2.3.2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu: mÆt ®îc, h¹n chÕ 2.3.3. Nguyªn nh©n cña mÆt ®îc vµ h¹n chÕ Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng XuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam trªn thÞ trêng thÕ giíi 3.1. Bèi c¶nh kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay 3.2. Ph¬ng híng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 3.3. Dù b¸o thÞ trêng cµ phª thÕ giíi 3.3.1. Dù b¸o xu thÕ c¹nh tranh cña c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª lín 3.3.2. Dù b¸o vÒ thÞ trêng nhËp khÈu cµ phª 3.4. Ph¬ng híng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ®Õn 2010 3.4.1. Ph¬ng híng chung cho nhãm hàng n«ng, l©m, thuû s¶n 3.4.2. ChiÕn lîc ph¸t triÓn cµ phª ViÖt Nam 3.4.3. Ph¬ng híng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®Õn 2010 3.5. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi 3.5.1. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m« 3.5.1.1. TiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p ®iÒu chØnh LuËn v¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc PhÇn më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi. ThÞ trêng n«ng s¶n thÕ giíi trong ®ã cã cµ phª ®· vµ ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ. MÆc dï bu«n b¸n c¸c mÆt hµng trªn cã tÝnh chÊt phøc t¹p, ®Çy rñi ro vµ bÞ ®éng bëi nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan, song trªn thùc tÕ nã vÉn mang l¹i nguån ngo¹i tÖ vµ nhiÒu lîi Ých cÇn thiÕt kh¸c cho c¸c nhµ xuÊt khÈu. Do ®ã nã vÉn lµ ®éng lùc kÝch thÝch c¸c níc cã kh¶ n¨ng vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cµ phª tÝch cùc t×m kiÕm thÞ trêng vµ c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Trong nh÷ng n¨m võa qua, ngµnh cµ phª ViÖt Nam ph¸t triÓn kh¸ m¹nh, ®· trë thµnh mét níc cã quy m« xuÊt khÈu cµ phª thø nh× thÕ giíi sau Brazil. Cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n, ®em l¹i kim ng¹ch xuÊt khÈu cao cho ®Êt níc sau mÆt hµng g¹o vµ ®· ®ãng gãp rÊt quan träng vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o vµ cµ phª thêng chiÕm trªn 50% (cã nh÷ng n¨m chiÕm 70%) tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n cña VN. MÆc dï xuÊt khÈu cña cµ phª ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ to lín, song cho ®Õn nay vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ so víi yªu cÇu, kh¶ n¨ng vµ tiÒm n¨ng cña ®Êt níc. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cßn mang tÝnh tù ph¸t, chñ yÕu nghiªng vÒ lîng, mµ Ýt chó träng vÒ chÊt vµ ®Æc biÖt lµ viÖc th©m nhËp thÞ trêng cßn thô ®éng. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh trªn lµ do cha cã sù ®Çu t nghiªn cøu chiÒu s©u vÒ c¸c thÞ trêng nhËp 1 LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc khÈu cµ phª trªn thÕ giíi ®Ó cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®ång bé tõ kh©u quy ho¹ch, s¶n xuÊt, thu ho¹ch, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu nh»m thóc ®Èy vµ n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn t«i ®· chän : “Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi” lµm ®Ò tµi LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ nh»m gãp mét phÇn tri thøc nhá bÐ cña m×nh vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Êt níc. 2. Môc tiªu nghiªn cøu ®Ò tµi . 2.1. Môc tiªu chung. - §Ò tµi tËp trung gi¶i quyÕt mét sè vÇn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu cµ phª nãi riªng cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2000 – 2010. Ph©n tÝch thùc tr¹ng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu cµ phª cña níc ta hiÖn nay. Tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy c¹nh tranh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. 2.2. Môc tiªu cô thÓ. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam thêi gian qua - §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. 3.1. §èi tîng nghiªn cøu. - XuÊt ph¸t tõ môc tiªu nghiªn cøu, ®èi tîng nghiªn cøu lµ c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc 3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu 3.2.1. Ph¹m vi vÒ néi dung Ph¹m vi nghiªn cøu lµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª.Tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 3.2.2. Ph¹m vi vÒ kh«ng gian Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c tiÒm n¨ng, t×nh h×nh c¸c ho¹t ®éng cña viÖc kinh doanh, xuÊt khÈu cµ phª. §i s©u vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt, nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ nh»m thóc ®Èy c¹nh tranh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. 3.2.3. Ph¹m vi vÒ thêi gian §Ò tµi nghiªn cøu t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª cña viÖt nam trong nh÷ng n¨m 2002 – 2006. Trªn c¬ së ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy c¹nh tranh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt nam trªn thÞ trêng thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi. 4. ý nghÜa khoa häc cña luËn v¨n. Cµ phª lµ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu quan träng, cã ý nghÜa ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta. v× vËy trong thêi gian qua ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ mÆt hµng nµy. Tuy nhiªn díi gi¸c ®é tËp trung nghiªn cøu ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña mÆt hµng n«ng s¶n cã lîi thÕ xuÊt khÈu lµ cµ phª, tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m ®Èy m¹nh h¬n n÷a sù c¹nh tranh vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª trªn thÞ trêng thÕ giíi trong thêi gian tíi lµ vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc ®îc nghiªn cøu. 5. KÕt cÊu cña luËn v¨n. LuËn v¨n ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc vµ tµi liÖu tham kh¶o bao gåm 3 ch¬ng : LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc Ch¬ngI: TÇm quan träng cña xuÊt khÈu nãi chung vµ cµ phª nãi riªng trong sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ë ViÖt Nam Ch¬ngII: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng vµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam trong thêigianqua Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc Ch¬ng I TÇm quan träng cña xuÊt khÈu nãi chung vµ cµ phª nãi riªng trong sù ngiÖp C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) ®Êt níc cña ViÖt nam (VN) 1.1. Vai trß cña xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng Th¬ng m¹i quèc tÕ vµ trong sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc. 1.1.1. C¸c lý thuyÕt vÒ Th¬ng m¹i quèc tÕ - Lý thuyÕt vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña Adam Smith : Lý thuyÕt ra ®êi vµo thÕ kû 18, theo quan ®iÓm cña Adam Smith mét níc chØ s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i hµng cho phÐp sö dông tèt nhÊt c¸c nguån tµi nguyªn cña nã vµ sau ®ã tiÕn hµnh trao ®æi víi c¸c níc trªn c¬ së c¸c bªn cïng cã lîi. §iÒu nµy lµm cho tæng s¶n phÈm cña thÕ giíi còng t¨ng lªn. Lý thuyÕt nµy ®· t×m ®îc nguyªn nh©n cña th¬ng m¹i quèc tÕ mét c¸ch ®¬n gi¶n. Theo lý thuyÕt nµy th× quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ Ýt nhÊt ph¶i cã thÕ m¹nh vÒ mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã. Nã cha gi¶i thÝch ®îc trêng hîp hai quèc gia cã cïng thÕ m¹nh vÒ cïng mÆt hµng nµo ®ã nhng vÉn tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ. - Quan ®iÓm cña trêng ph¸i träng th¬ng: Hä cho r»ng c¸c quèc gia nªn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu. Theo c¸c nhµ kinh tÕ thuéc trêng ph¸i nµy th× gi¸ trÞ cña c¶i trªn thÕ giíi lµ mét con sè cã h¹n nªn th¬ng m¹i quèc tÕ chØ cã lîi cho mét bªn vµ g©y thiÖt h¹i cho bªn kia, quèc gia nµy lµm giµu b»ng c¸ch hy sinh lîi Ých cña LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc quèc gia kh¸c. Lý thuyÕt nµy sím ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn lý thuyÕt nµy cßn ®¬n gi¶n, Ýt tÝnh lý luËn, cha gi¶i thÝch ®îc b¶n chÊt cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. - Lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh: Dùa trªn c¸c häc thuyÕt cña giai ®o¹n tríc David Ricardo ®· x©y dùng lý thuyÕt th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung hay ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. Cô thÓ lµ c¸c níc tham gia th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu cã lîi, ngay c¶ nh÷ng níc kh«ng cã lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cho r»ng, khi mét níc nµo ®ã kh«ng cã ®îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt mét mÆt hµng cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c níc kh¸c nhng vÉn cã thÓ s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã cã hiÖu qu¶ h¬n so víi s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kh¸c. Theo qui luËt lîi thÕ so s¸nh, nÕu mét quèc gia cã lîi thÕ thÊp h¬n c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ, quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng Ýt bÊt lîi nhÊt (®ã lµ nh÷ng lîi thÕ t¬ng ®èi) vµ nhËp nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng bÊt lîi lín nhÊt (®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi). - Lý thuyÕt cña Heckscher Ohlin vÒ lîi thÕ t¬ng ®èi (Lý thuyÕt tû lÖ c¸c yÕu tè ): Kh¸c víi c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn cho r»ng lîi Ých so s¸nh dùa trªn sù kh¸c biÖt vÒ n¨ng suÊt lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia, «ng cho r»ng lîi thÕ so s¸nh xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau vÒ hµm lîng c¸c yÕu tè dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng ®ã lµ lao ®éng vµ vèn. Dùa trªn mét sè gi¶ ®Þnh, Lý thuyÕt cña Heckscher Ohlin ®îc ph¸t biÓu nh sau: Mét níc sÏ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc chóng cÇn sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t¬ng ®èi s½n cã cña níc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cÇn nhiÒu yÕu tè ®¾t vµ t¬ng ®èi khan hiÕm ë níc ®ã. Hay nãi c¸ch kh¸c, mét níc t¬ng ®èi dåi dµo vÒ lao ®éng sÏ xuÊt khÈu hµng ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ nhËp khÈu hµng ho¸ sö dông nhiÒu vèn. Trªn ®©y lµ mét sè lý thuyÕt gi¶i thÝch nguån gèc vµ lîi Ých thu ®îc tõ viÖc xuÊt khÈu. Ta biÕt r»ng, lîi thÕ c¹nh tranh ®îc biÓu hiÖn trªn c¸c mÆt: chÊt lîng s¶n phÈm, gi¸ c¶ s¶n phÈm, khèi lîng vµ thêi gian giao hµng, tÝnh chÊt vµ sù kh¸c biÖt cña s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô cña níc nµy so víi c¸c níc kh¸c trong viÖc tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Ngoµi ra cßn bao gåm hÖ thèng chÝnh s¸ch vÜ m« (ThuÕ, tû gi¸, b¶o hé), c¬ chÕ vËn hµnh vµ m«i trêng th¬ng m¹i. Lîi thÕ c¹nh tranh cßn thÓ hiÖn ë yÕu tè kinh tÕ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo còng nh yÕu tè ®Çu ra cña s¶n phÈm, nã bao gåm chi phÝ c¬ héi vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao, chÊt lîng s¶n phÈm tèt ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ vµ thÞ hiÕu tiªu dïng. Víi c¸c ®Æc trng trªn cã thÓ nãi, lîi thÕ c¹nh tranh lµ nh÷ng néi dung mang tÝnh gi¶i ph¸p vÒ chiÕn lîc vµ s¸ch lîc cña ®Êt níc trong trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trao ®æi vµ th¬ng m¹i. 1.1.2. Vai trß cña xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng Th¬ng m¹i quèc tÕ (TMQT) vµ trong sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt níc 1.1.2.1. Vai trß cña xuÊt khÈu trong TMQT - Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu : Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét mÆt quan träng trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. Thùc chÊt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng, nhng nã ®îc diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia kh¸c nhau, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®îc t¸ch rêi ho¹t ®éng nhËp khÈu. Cã nh÷ng níc chØ cã nhËp mµ kh«ng cã xuÊt hoÆc ngîc l¹i LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc (tuy lµ rÊt h·n h÷u vµ cã tÝnh chÊt côc bé). V× vËy xuÊt khÈu tuy lµ mét ho¹t ®éng b¸n hµng song nã kh¸c xa nhiÒu víi ho¹t ®éng tiªu thô hµng ho¸ cña mét doanh nghiÖp. §èi víi mét doanh nghiÖp th«ng thêng ph¶i cã mua (nhËp) th× míi cã b¸n (xuÊt). Cßn nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu lµ hai vÊn ®Ò kh¸ t¸ch biÖt nhau, c¸c tæ chøc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu (ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng) tiÕn hµnh thu mua vµ xuÊt khÈu hoÆc tiÕn hµnh nhËp khÈu vµ tæ chøc b¸n ra. ChÝnh v× vËy mµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã nh÷ng ®Æc trng riªng, kh«ng ph¶i lµ mét ho¹t ®éng b¸n hµng hoÆc tiªu thô hµng ho¸ ®¬n thuÇn, kÌm theo nã lµ hµng lo¹t c¸c nghiÖp vô kü thuËt cÇn thiÕt nh thanh to¸n, vËn t¶i, b¶o hiÓm quèc tÕ, giao dÞch ®µm ph¸n vµ kinh doanh quèc tÕ. Còng nh bÊt kú mét ho¹t ®éng th¬ng m¹i nµo, môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ thu vÒ mét kho¶n lîi nhuËn nhÊt ®Þnh, song ®©y lµ ngo¹i tÖ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc, dùa trªn c¬ së khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tõ xuÊt khÈu hµng ho¸ tiªu dïng cho ®Õn t liÖu s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ kü thuËt cao. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trao ®æi ®ã ®Òu nh»m môc ®Ých ®em l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia tham gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu phô thuéc nhiÒu vµo viÖc th¨m dß t×m kiÕm thÞ trêng, n¾m v÷ng c¸c yÕu tè v¨n ho¸ tiªu dïng cña c¸c níc nhËp khÈu vµ ph¶i thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ l©u dµI víi c¸c níc ®ã. H¬n lóc nµo hÕt, ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng phô thuéc nhiÒu vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia. Kh«ng thÓ cã c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®¬n thuÇn t¸ch rêi c¸c quan hÖ chÝnh trÞ x· héi vµ ngo¹i giao. LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mét ph¹m vi réng c¶ vÒ ®iÒu kiÖn kh«ng gian lÉn thêi gian. Nã cã thÓ diÔn ra trong mét thêi gian ng¾n, song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, cã thÓ tiÕn hµnh trªn mét quèc gia hoÆc nhiÒu quèc gia. - Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong TMQT Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu cña ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ. §ã lµ ho¹t ®éng mua b¸n, hoÆc trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô vît qua biªn giíi c¸c quèc gia. Th¬ng m¹i quèc tÕ kh¸c víi néi th¬ng ho¹t ®éng trao ®æi diÔn ra gi÷a c¸c vïng, ®Þa ph¬ng, hoÆc c¸c thµnh phè trong ph¹m vi c¶ níc. Trong thËp kû qua th¬ng m¹i quèc tÕ ®ãng vai trß ngµy cµng t¨ng ®èi víi phÇn lín c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi. Th¬ng m¹i quèc tÕ më ra nh÷ng c¬ héi míi cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi. Nhê cã th¬ng m¹i quèc tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ më réng s¶n xuÊt, tõ ®ã ®¸p øng nhu cÇu kh«ng chØ cña thÞ trêng néi ®Þa, mµ c¶ thÞ trêng ngoµi níc. Th¬ng m¹i cßn mang l¹i cho ngêi d©n cña mét níc c¬ héi lùa chän lín h¬n ®èi víi c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô. Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ nh©n tè quan träng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ë nhiÒu níc. Theo ®ã, c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã vai trß rÊt lín trong TMQT: + XuÊt khÈu lµ tiÒn ®Ò cña nhËp khÈu: xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ 2 mÆt c¬ b¶n nhÊt cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. NhËp khÈu cã vai trß tÝch cùc ®Õn xuÊt khÈu; nhËp khÈu t¹o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu hµng sang níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ níc nhËp khÈu. NhËp khÈu ®Ó bæ sung c¸c hµng ho¸ mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc, hoÆc s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®îc, nhËp khÈu cßn thay thÕ nh÷ng hµng ho¸ mµ s¶n xuÊt trong níc sÏ kh«ng cã lîi b»ng nhËp khÈu. Hai mÆt nhËp khÈu bæ sung vµ nhËp khÈu thay thÕ nÕu ®îc thùc hiÖn tèt sÏ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ngîc l¹i xuÊt khÈu t¹o nguån ngo¹i tÖ chñ yÕu cho nhËp khÈu, ®ång thêi gãp phÇn t¨ng trëng nÒn kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc sèng nh©n d©n, lµm c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. ChÝnh v× vËy mét quèc gia ®Ó ph¸t triÓn ®îc cÇn ®Èy m¹nh c¶ hai ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. + XuÊt khÈu cïng víi ho¹t ®éng nhËp khÈu ®Ó më réng vµ t¨ng cêng ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, lµm phong phó thªm c¸c ho¹t ®éng TMQT, g¾n thÞ trêng níc ta víi thÞ trêng thÕ giíi, më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, thùc hiÖn tèt h¬n sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. + XuÊt khÈu thóc ®Èy qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, t¨ng cêng kh¶ n¨ng vµ tiÒm lùc kinh tÕ cña mçi níc theo xu híng toµn cÇu ho¸. Ngµy nay c¸c quèc gia trªn thÕ giíi dï lµ níc siªu cêng nh Mü, NhËt B¶n, hay lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam th× viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu vÉn lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Bµi häc thµnh c«ng cña c¸c con rång Ch©u ¸ còng nh mét sè níc ASEAN ®Òu cho thÊy xuÊt khÈu gãp phÇn quan träng thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ ë c¸c níc nµy. XuÊt khÈu lµ c¬ së cña nhËp khÈu, lµ ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn lín, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ ®i ®«i víi viÖc t¨ng tæng s¶n phÈm quèc d©n, t¨ng tiÒm lùc kinh tÕ, qu©n sù, c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Do vËy ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu nãi riªng lµ viÖc lµm hÕt søc cã ý nghÜa tríc m¾t vµ l©u dµi. - C¸c ph¬ng thøc xuÊt khÈu: + XuÊt khÈu trùc tiÕp: XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¹c ®Æt mua cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong níc ®îc Nhµ níc vµ Bé Th¬ng m¹i cho phÐp. LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc Víi h×nh thøc nµy, c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp quan hÖ víi kh¸ch hµng, thùc hiÖn viÖc b¸n hµng víi níc ngoµi kh«ng qua mét tæ chøc trung gian nµo. Tuy nhiªn ®ßi hái hîp ®ång ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o sau: cã khèi lîng hµng ho¸ lín, cã thÞ trêng æn ®Þnh, cã n¨ng lùc thùc hiÖn xuÊt khÈu nh ®éi ngò nh©n viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao. + Bu«n b¸n ®èi lu: Bu«n b¸n ®èi lu lµ ph¬ng thøc giao dÞch mµ trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua hµng ho¸ kh¸c theo gi¸ trÞ t¬ng ®èi. §©y lµ ®Æc trng cho quan hÖ trùc tiÕp ®æi hµng.V× vËy gäi ph¬ng thøc nµy lµ ®æi hµng hay nhËp khÈu liªn kÕt. Trong ph¬ng thøc nµy yªu cÇu: C©n b»ng vÒ tæng sè hµng xuÊt khÈu vµ hµng nhËp khÈu. C©n b»ng vÒ chñng lo¹i hµng quÝ hiÕm, lo¹i quÝ hiÕm nµy t¬ng øng víi lo¹i quÝ hiÕm kh¸c (hµng dÔ ®æi lÊy ngo¹i tÖ m¹nh). C©n ®èi vÒ gi¸ c¶ (gi¸ nhËp ®¾t th× gi¸ xuÊt còng ®¾t t¬ng øng). Mua b¸n ®èi lu dîc sö dông réng r·i ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. V× thiÕu ngo¹i tÖ tù do, c¸c níc nµy dïng ph¬ng thøc ®æi hµng ®Ó c©n b»ng nhu cÇu trong níc, nh»m tr¸nh nh÷ng biÕn ®éng rñi ro vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng ngo¹i hèi, mµ vÉn mua ®îc hµng níc kh¸c trong trêng hîp thiÕu ngo¹i tÖ. H¬n n÷a ®èi víi mét quèc gia bu«n b¸n ®èi lu cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc thêng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn mÊt nhiÒu thêi gian t×m ®èi t¸c cã hµng hîp víi nhu cÇu cña m×nh cÇn c©n ®èi. + XuÊt khÈu uû th¸c: Trong ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ cã hµng xuÊt khÈu lµ bªn uû th¸c giao cho ®¬n vÞ xuÊt khÈu lµ bªn nhËn uû th¸c tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hoÆc mét sè l« hµng nhÊt ®Þnh víi danh nghÜa cña m×nh (bªn nhËn uû th¸c) nhng víi chi phÝ cña bªn uû th¸c. C«ng ty nhËn uû th¸c kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh, LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc tr¸nh ®îc rñi ro trong kinh doanh mµ vÉn thu ®îc lîi nhuËn lµ hoa hång trong xuÊt khÈu. Do chØ thùc hiÖn hîp ®ång uû th¸c nªn tÊt c¶ c¸c chi phÝ tõ nghiªn cøu thÞ trêng, giao dÞch, ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång kh«ng ph¶i chi, dÉn ®Õn gi¶m chi phÝ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. Do kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh nªn hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp, kh«ng b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh. ThÞ trêng vµ kh¸ch hµng bÞ thu hÑp v× c«ng ty kh«ng cã liªn quan ®Õn viÖc nghiªn cøu thÞ trêng vµ t×m kh¸ch hµng. + Gia c«ng quèc tÕ: §©y lµ ph¬ng thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm sau ®ã giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn tiÒn gia c«ng. C¸c h×nh thøc gia c«ng quèc tÕ bao gåm: Bªn ®Æt gia c«ng giao nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau thêi gian chÕ t¹o s¶n xuÊt sÏ thu håi s¶n phÈm. Cã thÓ ¸p dông h×nh thøc kÕt hîp trong ®ã bªn ®Æt gia c«ng chØ giao nh÷ng nguyªn liÖu chÝnh cßn bªn nhËn gia c«ng cung cÊp nh÷ng nguyªn vËt liÖu phô. Ngµy nay gia c«ng quèc tÕ lµ h×nh thøc phæ biÕn trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cña nhiÒu níc. ¸p dông h×nh thøc nµy gióp bªn nhËn gia c«ng t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho d©n c vµ nhËn ®îc c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn. 1.1.2.2. Vai trß cña xuÊt khÈu trong sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt níc - XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô CNH, H§H ®Êt níc. Trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø XI cã ®Ò ra ®êng lèi kinh tÕ cña §¶ng ta lµ:” §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®a níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp, u tiªn ph¸t triÓn lùc lîng LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc s¶n xuÊt, ®ång thêi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhanh cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng...” §©y lµ môc tiªu träng t©m, c¬ b¶n cña VN trong chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2020. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. Thùc chÊt c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta lµ t¹o ra tiÒn ®Ò vÒ vËt chÊt, kü thuËt, vÒ con ngêi, c«ng nghÖ ph¬ng tiÖn, ph¬ng ph¸p - nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña lùc lîng s¶n xuÊt cho chñ nghÜa xÉ héi. V× vËy môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, dùa trªn mét nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, t¹o ra lùc lîng s¶n xuÊt míi víi quan hÖ s¶n xuÊt ngµy cµng tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, cñng cè an ninh quèc phßng, n©ng cao kh¶ n¨ng hîp t¸c ph¸t triÓn bªn ngoµi, thùc hiÖn d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Nh vËy c¨n cø vµo yªu cÇu ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ®Êt níc, môc tiªu CNH, H§H cña níc ta ®Õn n¨m 2020 lµ ra søc phÊn ®Êu ®a níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. §èi víi níc ta xu¸t ph¸t ®iÓm ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, cha cã mét c¬ së vËt chÊt kü thuËt phï hîp víi chñ nghÜa x· héi. C¸i thiÕu nhÊt cña níc ta lµ thiÕu mét lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sÏ t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn, ®ång thêi còng lµ mét bíc cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, lµm cho nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n kh«ng ngõng n©ng cao. Quan ®iÓm chØ ®¹o CNH, H§H ë níc ta lµ gi÷ v÷ng LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc ®éc lËp tù chñ ®i ®«i më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong níc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi trªn c¬ së x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. §Ó thùc hiÖn CNH, H§H ë VN ph¶i cÇn rÊt nhiÒu vèn theo tõng giai ®o¹n kh¸c nhau, nhÊt lµ giai ®o¹n ®Çu. Gi¶i ph¸p quan träng lµ ph¶i lµm thÕ nµo thu hót ®îc vèn, kü thuËt tõ níc ngoµi nhiÒu nhÊt. Theo c¸ch tiÕp cËn nµy, th× viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa v« cïng to lín. Nguån vèn ®Ó nhËp khÈu víi mét quèc gia th«ng thêng ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh : ®Çu t níc ngoµi, xuÊt khÈu hµng hãa, vay nî tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ, viÖn trî cña c¸c chÝnh phñ, thu tõ ho¹t ®éng du lÞch vµ c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ nh xuÊt khÈu søc lao ®éng. Trong c¸c nguån vèn kÓ trªn, nguån vèn cã ®îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ - dÞch vô gi÷ vÞ trÝ quan träng nhÊt vµ lµ nguån vèn c¬ b¶n nhÊt, v÷ng ch¾c nhÊt ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu, thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc. Nh vËy, xuÊt khÈu lu«n lµ ph¬ng tiÖn chÝnh t¹o ra nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu phôc vô CNH, H§H cña VN. MÆt kh¸c ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cã ý nghÜa quan träng trong viÖc dµnh ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ cho nh÷ng kho¶n nî níc ngoµi ®Õn kú h¹n, t¹o nguån duy tr× cho nh÷ng kho¶n vay míi. - XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch tÝch cùc nhÊt nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn c©n ®èi. HiÖn cã 2 c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu. Thø nhÊt, xuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. ë níc ta, do xuÊt ph¸t tõ nÒn s¶n xu©t nhá, c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn, nhiÒu n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch khÐp kÝn, vÉn cßn mang dÊu Ên cña mét nÒ kinh tÕ tù cung tù cÊp, s¶n LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc xuÊt vÒ c¬ b¶n cha ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ chê ë sù d thõa cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cßn rÊt nhá bÐ vµ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu vµo viÖc thay ®æi c¬ cÊu lµ rÊt chËm ch¹p vµ hoµn toµn bÞ ®éng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tù ph¸t ë trong níc. Thø hai, coi thÞ trêng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc xuÊt khÈu hay nãi c¸ch kh¸c ®Êt níc ®· chñ ®éng h×nh thµnh nh÷ng ngµnh kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu. Nh÷ng ngµnh kinh tÕ nµy ph¶i cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó hµng ho¸ khi tham gia vµo thÞ trêng thÕ giíi cã ®ñ søc c¹nh tranh vµ mang l¹i lîi Ých quèc gia. Quan ®iÓm nµy chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ trêng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, ®iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt s¶n phÈm. Sù t¸c ®éng nµy thÓ hiÖn ë chç : + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. Khi s¶n phÈm cña mét ngµnh kinh tÕ xuÊt khÈu ®îc, tøc lµ thÞ trêng cña hµng ho¸ ®ã ®îc më réng, lîng cung t¨ng lªn, sÏ kÐo theo c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. + XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. S¶n xuÊt vµ tiªu dïng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh tiªu dïng vµ ngîc l¹i tiªu dïng sÏ quyÕt ®Þnh quy m«, tèc ®é vµ duy tr× s¶n xuÊt ph¸t triÓn mét c¸ch æn ®Þnh. Muèn vËy thÞ trêng tiªu thô ph¶i réng lín, kh«ng thÓ chØ bã hÑp trong ph¹m vi biªn giíi quèc gia. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt vµ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. XuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng t¹o vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo VN nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc vµ t¹o ra mét n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc + Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ta sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng, ®ßi hái chóng ta ph¶i tæ chøc l¹i, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch øng ®îc víi thay ®æi cña thÞ trêng. - XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Níc ta lµ níc ®«ng d©n, cã lùc lîng lao ®éng dåi dµo. §©y lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhng ®©y còng lµ khã kh¨n trong t×nh h×nh mÊt c©n ®èi gi÷a viÖc lµm vµ lao ®éng dÉn ®Õn d thõa lao ®éng diÔn ra ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu gi¶i ph¸p, trong ®ã cã gi¶i ph¸p rÊt quan träng lµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n thÕ hiÖn nhiÒu mÆt. Tríc hÕt s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc víi thu nhËp t¬ng ®èi æn ®Þnh. XuÊt khÈu cßn t¹o nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng nh©n d©n. §ång thêi xuÊt khÈu còng t¸c ®éng tÝch cùc tíi tr×nh ®é tay nghÒ, thay ®æi thãi quen cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. - XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¨ng cêng ®Þa vÞ kinh tÕ cña VN trªn thÞ trêng thÕ giíi. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ th¬ng m¹i, kinh tÕ, khoa häc kü thuËt gi÷a mét quèc gia nµy víi mét quèc gia kh¸c, bao gåm c¸c h×nh thøc: XuÊt nhËp khÈu hµng hãa h÷u h×nh; §Çu t quèc tÕ; DÞch vô, du lÞch; VËn t¶i biÓn, hµng kh«ng, ®êng bé, b¶o hiÓm, thanh to¸n quèc tÕ; XuÊt khÈu søc lao ®éng; Hîp t¸c KHKT, hîp t¸c s¶n xuÊt, hîp t¸c tµi chÝnh. Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta ®· cho thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. HiÖn nay, VN cã quan hÖ bu«n b¸n víi trªn 110 quèc gia trªn thÕ LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc giíi, víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng tõ 2,087 tû USD (1990) lªn 16,5 tû USD (2002). Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng ®· tõng bíc x©y dùng ®îc mét sè mÆt hµng cã quy m« ngµy cµng lín vµ ®îc thÞ trêng thÕ giíi chÊp nhËn nh: dÇu khÝ, g¹o, thuû s¶n, hµng dÖt may, cµ phª, chÌ, ... ViÖc x©y dùng ®îc mét sè mÆt hµng cã quy m« lín nãi trªn cho phÐp chóng ta khai th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ VN vµ ®ång thêi còng tÝch luü ®îc nh÷ng bµi häc thùc tiÔn cho viÖc ®æi míi vµ h×nh thµnh c¬ cÊu xuÊt khÈu cã hiÖu qña cho nÒn ngo¹i th¬ng VN trong nh÷ng n¨m tíi. 1.2. Vai trß, vÞ trÝ cña mÆt hµng cµ phª trong viÖc ®Èy nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt níc. 1.2.1. VÞ trÝ cña mÆt hµng cµ phª trªn thÞ trêng thÕ giíi Cµ phª xuÊt xø tõ ch©u Phi. §Çu thÕ kû XVII, c©y cµ phª ®îc ®em trång t¹i §«ng Ên (nay lµ Indo) mét thuéc ®Þa cña Hµ lan. Cµ phª ®îc trång t¹i b¸n cÇu t©y cña tr¸i ®Êt ®Çu thÕ kû XVIII, b¾t ®Çu tõ vïng thuéc ®Þa cña Hµ Lan lµ Guiana (nay lµ Suriname) vµ ®¶o Cariben cña Martinique. Tõ ®©y viÖc trång cµ phª ®· ®îc më réng nhanh chãng kh¾p vµnh ®ai nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi cña Mü La tinh - khu vùc trë thµnh n¬i xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu cho phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi thÕ kû XVIII vµ XIX. MÆc dï diÖn tÝch trång cµ phª sau ®ã ®· t¨ng rÊt nhanh t¹i Ch©u Phi, Ch©u ¸ vµ mét sè vïng thuéc Ch©u §¹i D¬ng (Oceania), Mü La tinh hiÖn nay chiÕm h¬n 2/3 s¶n lîng cµ phª cña thÕ giíi, phÇn cßn l¹i ®îc chia nhau gi÷a Ch©u Phi (21%) vµ Ch©u ¸ (12%). Së dÜ diÖn tÝch vµ s¶n lîng cµ phª t¨ng nhanh v× tõ h¹t qu¶ cµ phª s¶n phÈm chñ yÕu cña c©y, loµi ngêi ®· biÕt chÕ biÕn ra mét lo¹i ®å uèng ngµy cµng ®îc a chuéng trªn kh¾p thÕ giíi. KÕt qu¶ ph©n tÝch cña mét sè nhµ khoa häc Thuþ Sü cho thÊy h¹t cµ phª cã tíi 670 hîp chÊt th¬m, t¹o nªn mét h¬ng vÞ tæng hîp, ®Æc s¾c. Trong y häc cµ phª ®îc dïng nh mét vÞ thuèc. LuËn V¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ  TrÇn ViÖt §øc Trång cµ phª cã t¸c dông phñ xanh ®åi träc, chèng sãi mßn ®Êt vµ thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm phô nh: th©n, cµnh, vá qu¶ cµ phª, nh÷ng s¶n phÈm quan träng nhÊt cña cµ phª vÉn lµ chÊt cafein chøa trong h¹t cña nã dïng trong c«ng nghiÖp thùc phÈm nh pha chÕ ®å uèng, t¹o h¬ng vÞ cho b¸nh kÑo kho¶ng hai, ba thËp kû trë l¹i ®©y, theo Trung t©m Th¬ng m¹i Quèc tÕ UNCTAD/GATT (ITC), gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña cµ phª vît xa so víi ca cao vµ chÌ - hai lo¹i ®å uèng chÝnh kh¸c cña miÒn nhiÖt ®íi. §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, cµ phª lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ th¬ng m¹i ®øng thø hai chØ sau dÇu má. Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 80 níc trång cµ phª, nhng chØ cã 70 níc cã s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu, sè cßn l¹i do s¶n lîng Ýt chØ ®Ó tiªu dïng trong níc. Cµ phª lµ mét mÆt hµng chñ yÕu, cã tÇm quan träng hµng ®Çu vÒ l©u dµi ®Ó thu ngo¹i tÖ cho nªn c¸c níc nµy ®Òu t×m c¸ch ®Èy m¹nh s¶n xuÊt còng nh xuÊt khÈu cµ phª vµ coi ®ã lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän, cã vÞ trÝ chiÕn lîc. Cµ phª lµ mét c©y c«ng nghiÖp cã tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt trong c¸c s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp trªn thÞ trêng thÕ giíi; gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu hµng n¨m kho¶ng 10 tû USD. C¸c níc trång cµ phª ®· sö dông tíi 20 triÖu lao ®éng. ë nhiÒu níc kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª chiÕm mét tû träng kh¸ cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc. VÝ dô nh: Brundi 79%, Ethiopia 64%, Ugan da 59%, Nicaragoa 27%, Elsanvador 24%, Honduras 23%, Madagascar 19%, Colombia 16%, Brazil 5%. 1.2.2. VÝ trÝ cña mÆt hµng cµ phª trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam C©y cµ phª ®îc trång ë VN cho ®Õn nay ®· ®îc h¬n mét thÕ kû, gåm 2 lo¹i chñ yÕu lµ cµ phª Robusta vµ Arabica. Tuy nhiªn lo¹i Robusta chiÕm trªn 90% vµ diÖn tÝch vµ s¶n lîng thu ho¹ch. C©y cµ phª Robusta chñ yÕu ®îc trång ë vïng T©y nguyªn vµ miÒn §«ng Nam bé cña níc ta, cßn cµ phª Arabica a khÝ hËu m¸t vµ h¬i l¹nh nªn ®îc trång chñ yÕu ë mét sè vïng ®Êt